ĐỀ THI CUỐI HỌC KỲ I, NĂM HỌC 2018-2019

MÔN THI: MÁY ĐIỆN.

Sinh viên được sử dụng tài liệu viết tay gồm 4 TRANG A4.
Thời gian: 120 phút.

Câu 1: (2,5 điểm) Máy biến áp

Máy biến áp (MBA) 3 pha 1600 kVA, 22  2x2,5% / 0,4 kV (sơ cấp có 5 nấc), 50 Hz, Dyn-11. Thông số
MBA: tổn hao không tải 1305 W, dòng điện không tải 1%, tổn hao ngắn mạch 13680 W, điện áp ngắn mạch
6%. Đường dây nối thứ cấp máy biến áp với tải có tổng trở pha 6 + j2 m.
a) Xác định các thông số mạch tương đương (gần đúng) của MBA quy về sơ cấp? (1,0đ)
b) Sơ cấp MBA nối lưới 22 kV, thứ cấp MBA mang tải 1400 kW với hệ số công suất 0,9 trễ. Tính hiệu suất,
độ thay đổi điện áp phần trăm trên tải, và điện áp dây trên tải? (1,0đ)
c) Giả sử điện áp lưới trung thế biến động trong khoảng 21,5-22,5 kV, tính dãy biến động điện áp trên tải khi
không tải và khi mang tải như ở câu b? Nhận xét và đề xuất nên sử dụng với tải 380 V hay 400 V để độ thay
đổi điện áp phần trăm trong giới hạn 8%? (0,5đ)

Câu 2: (2,5 điểm) Máy điện không đồng bộ

Cho động cơ không đồng bộ 3 pha, 400 V, đấu Δ, 50 Hz, 4 cực. Các thông số một pha đã quy đổi về stator:
Rs = 0,2 ; R'r = 0,4 ; Xls = 2 ; X'lr = 2 ; Rc = 200 ; Xm = 40 . Động cơ đang kéo tải có moment tỉ lệ
thuận với bình phương của tốc độ. Khi được cấp điện áp định mức, động cơ quay với tốc độ 1440 rpm. Bỏ
qua tổn hao quay và sử dụng mạch tương đương gần đúng:
a) Tính dòng điện tiêu thụ, và hiệu suất của động cơ? (1,0đ)
b) Điều chỉnh để động cơ quay với tốc độ 720 rpm bằng cách thay đổi điện áp nguồn cung cấp. Tính điện áp
nguồn, dòng điện tiêu thụ và hiệu suất mới? (0,75đ)
c) Nếu động cơ có rotor dây quấn, tính điện trở rotor mới (qui đổi về stator) để động cơ cũng quay với tốc độ
720 rpm. Tính dòng điện tiêu thụ và hiệu suất mới? Nhận xét về các phương pháp thay đổi tốc độ ở câu b và
câu c? (0,75đ)

Câu 3: (2,5 điểm) Máy điện đồng bộ

Máy điện đồng bộ 3 pha cực ẩn 10 MVA, 2300 V, 60 Hz, nối Y, điện kháng đồng bộ Xs = 0,82 /pha, bỏ qua
điện trở phần ứng. Máy được nối với lưới điện 2300 V có công suất vô cùng lớn, bỏ qua các tổn hao.
a) Nếu máy đang vận hành với sức điện động pha Ef = 3450 V và góc công suất θ = –200, cho biết máy đang
hoạt động như máy phát hay động cơ? Tính công suất điện (MW) tại đầu cực và hệ số công suất? (1,0đ)
b) Tìm giá trị Ef cần thiết để cho phép mức quá tải 50% trước khi máy bị mất đồng bộ (khi công suất điện
đạt tới công suất cực đại). Cho biết tại định mức máy được kích từ để có hệ số công suất đơn vị? (0,75đ)
c) Tính góc công suất, hệ số công suất mới trong trường hợp máy có Ef có như câu b và dòng định mức?
(0,75đ)
Câu 4: (2,5 điểm) Máy điện một chiều
Cho máy điện một chiều, kích từ độc lập, phần ứng 500 V, 20 A, điện trở phần ứng 1,2 Ω; phần kích từ 300
V, 0,7 A. Tổn hao cơ là 250 W, bỏ qua các tổn hao phụ và tổn hao trên mạch từ. Bỏ qua phản ứng phần ứng. Thử
nghiệm không tải ở chế độ máy phát với tốc độ quay không đổi là 2000 rpm như bảng sau:
Dòng kích từ If (A) 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8
Sức điện động Ea (V) 0 100 200 295 390 470 530 570 595
Cho máy điện trên vận hành ở chế độ động cơ:
a)Tính tốc độ, mô men điện từ và hiệu suất của động cơ ở định mức? (1,0đ)
b) Tính tốc độ không tải của động cơ? (0,5đ)
c) Với dòng phần ứng và dòng kích từ định mức, giảm điện áp phần ứng còn 300 V, tính tốc độ động cơ? (0,5đ)
d) Với điện áp và dòng phần ứng định mức, tính điện trở nối tiếp thêm vào mạch kích từ để tốc độ động cơ đạt
2200 rpm? (0,5đ)

-----------------------------------------------------HẾT------------------------------------------------
ĐÁP ÁN SƠ BỘ
Câu 1: MBA:____________________________________________________
Đáp số:-------------------------------------
a) R1 = 3.879563 Ohm
a) R2' = 3.879563 Ohm
a) X1 = 26.947163 Ohm
a) X2' = 26.947163 Ohm
a) Rc = 1112.643678 k.Ohm
a) Xm = 91.053369 k.Ohm
.
b) Eff_b = 98.993410 %
b) dV_b = 9.362431 %
b) V2_b = 362.550276 V
.
c) V2_c_0_min = 390.909091 V
c) V2_c_0_max = 409.090909 V
c) V2_c_L_min = 354.310497 V
c) V2_c_L_max = 370.790055 V
c) Tai 380 V +7.655502% / -6.760396%
c) Tai 400 V +2.272727% / -11.422376%
=> Phu hop voi tai 380V

Bài giải:____________________________________________________
% May Dien HK181 CQ _ Cau MBA
clc
clear
disp('MBA 3 pha, Dyn-11 _________________')
Po = 1305;
Pn = 13680;
Sdm = 1600e3;
V1dm = 22000
V1dmf = V1dm
V2dmd = 400
V2dmf = V2dmd/sqrt(3)
k = V1dmf/V2dmf
I1dmd = Sdm/(sqrt(3)*V1dm)
I1dmf = I1dmd/sqrt(3)
I2dmf = Sdm/3/V2dmf

I10f_pc = 0.01
I10f = I10f_pc*I1dmf
V1n_pc = 0.06
V1n = V1n_pc*V1dm

Rdd = 6e-3
Xdd = 2e-3
Rdd1 = Rdd*k^2
Xdd1 = Xdd*k^2

disp('-----------Cau a)')
Pof = Po/3
Pnf=Pn/3

R1c = V1dm^2/Pof
Ir = V1dm/R1c
Ix = sqrt(I10f^2 - Ir^2)
X1m = V1dm/Ix

R1n = Pnf/I1dmf^2
R1= R1n/2
R2= R1n/2
Z1n = V1n/I1dmf
X1n = sqrt(Z1n^2-R1n^2)
X1 = X1n/2
X2 = X1n/2
Bộ môn Thiết bị điện Trường Đại học Bách Khoa TP.HCM

disp('-----------Cau b)')
cos_b=0.9
P_b=1400e3
S_b=P_b/cos_b
bta_b=S_b/Sdm
Eff_b=P_b/(P_b+Po+bta_b^2*Pn)

sin_b=sqrt(1-cos_b^2)
dV_b=bta_b*Sdm/3*((R1n+Rdd1)*cos_b+(X1n+Xdd1)*sin_b)/V1dm^2
V2_b=(1-dV_b)*V2dmd % V2 day

disp('-----------Cau c)')
V2_c_0_min=V2dmd*21.5/22 % V2 khong tai min
V2_c_L_min=(1-dV_b)*V2_c_0_min % V2 co tai min

V2_c_0_max=V2dmd*22.5/22 % V2 khong tai min

V2_c_L_max=(1-dV_b)*V2_c_0_max % V2 co tai min

disp('Ket qua _________________')

TEXT = sprintf('a) R1 = %f Ohm', R1); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('a) R2'' = %f Ohm', R2); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('a) X1 = %f Ohm', X1); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('a) X2'' = %f Ohm', X2); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('a) Rc = %f k.Ohm', R1c/1000); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('a) Xm = %f k.Ohm', X1m/1000); disp(TEXT)
disp('.')
TEXT = sprintf('b) Eff_b = %f %%', Eff_b*100); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('b) dV_b = %f %%', dV_b*100); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('b) V2_b = %f V', V2_b); disp(TEXT)
disp('.')
TEXT = sprintf('c) V2_c_0_min = %f V', V2_c_0_min); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('c) V2_c_0_max = %f V', V2_c_0_max); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('c) V2_c_L_min = %f V', V2_c_L_min); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('c) V2_c_L_max = %f V', V2_c_L_max); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('c) Tai 380 V +%f%% / %f%%', (V2_c_0_max/380*100-100),
(V2_c_L_min/380*100)-100); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('c) Tai 400 V +%f%% / %f%%', (V2_c_0_max/400*100-100),
(V2_c_L_min/400*100)-100); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('=> Phu hop voi tai 380V'); disp(TEXT)

Câu 2: Máy điện KĐB:____________________________________________________

Đáp số:-------------------------------------
-----------Cau a)
Id = 74.2850
eff = 0.8889
-----------Cau b)
V1 = 270.8868
Ida = 125.9518
effa = 0.3503
-----------Cau c)
Rr2 = 24.5839
Idb = 25.8095
effb = 0.3858

Bài giải:____________________________________________________
clear
clc
disp('may dien khong dong bo')
Vr=400;

Trang 1/1
Bộ môn Thiết bị điện Trường Đại học Bách Khoa TP.HCM

f=50;
p=2;
Rs=0.2;
Rr=0.4;
Xls=2;
Xlr=2;
Xn = Xls + Xlr;
Xm= 40;
Rc = 200;

V=Vr/1;
n = 1440;
% a) Thevenin
ns=60*f/p
s = (ns-n)/ns

zs=Rs+j*Xls;
zm=1/(1/(j*Xm) + 1/Rc);
zr=Rr/s+j*Xlr;
ir=V/(zs+zr);
Ir =abs(ir)

Pr = 3*Rr*Ir^2
Pdt = Pr/s;
Pm = Pdt*(1-s)
i0 = V/zm;
is=i0+ir;
Is = abs(is)
Id = sqrt(3)*Is
P1 = 3*real(V*conj(is))
eff = Pm/P1

omega1 = 2*pi*ns/60;
M = 3*V^2*Rr/s/(omega1*((Rs+Rr/s)^2+Xn^2))
k = M/n^2

n1=720;
M1 = k*n1^2
s1 = (ns-n1)/ns
V_2 = (omega1*((Rs+Rr/s1)^2+Xn^2))*M1/(3*(Rr/s1))
V1 = sqrt(V_2)

zra=Rr/s1+j*Xlr;
ira=V1/(zs+zra);
Ira =abs(ira)

Pra = 3*Rr*Ira^2
Pdta = Pra/s1;
Pma = Pdta*(1-s1)

Trang 1/1
Bộ môn Thiết bị điện Trường Đại học Bách Khoa TP.HCM

i0a = V1/zm;
isa=i0a+ira;
Isa = abs(isa)
Ida = sqrt(3)*Isa
P1a = 3*real(V1*conj(isa))
effa = Pma/P1a

a = 1/s1^2;
b = 2*Rs/s1 - 3*V^2/(s1*omega1*M1);
c= Xn^2 +Rs^2;

solve('a*x^2 + b*x + c')

Rr1 =-(b + (b^2 - 4*a*c)^(1/2))/(2*a);

Rr2 = -(b - (b^2 - 4*a*c)^(1/2))/(2*a);

zrb=Rr2/s1+j*Xlr;
irb=V/(zs+zrb);
Irb =abs(irb)
Prb = 3*Rr2*Irb^2
Pdtb = Prb/s1;
Pmb = Pdtb*(1-s1)
i0b = V/zm;
isb=i0b+irb;
Isb = abs(isb)
Idb = sqrt(3)*Isb
P1b = 3*real(V*conj(isb))
effb = Pmb/P1b

Câu 3: Máy điện ĐB:____________________________________________________

Đáp số:-------------------------------------
-----------Cau a)
P = 5.7325e+06
PF = 0.5248
-----------Cau b)
Eb = 3.0876e+03
-----------Cau c)
PF = 0.7631
theta1 = -30.5807

Bài giải:____________________________________________________
clear
disp('may dien dong bo')
Sdm = 10e+6;
Vr = 2300;
Vp = Vr/sqrt(3);

Trang 1/1
Bộ môn Thiết bị điện Trường Đại học Bách Khoa TP.HCM

f = 60;
Xs = 0.82;

Ef = 3450;
theta = -20*pi/180;

E = Ef*(cos(theta) + j*sin(theta))
ia = (Vp-E)/(j*Xs)
Ia = abs(ia)
phi = -angle(ia)*180/pi
P = 3*real(Vp*conj(ia))
PF = cos(angle(ia))

Pdm = Sdm;
Eb = 1.5*Pdm*Xs/(3*Vp)
Idm = Sdm/(3*Vp)

% alpha = goc pha dong dien

sin_alpha = (Eb^2 - Vp^2 - (Xs*Idm)^2)/(2*Xs*Idm*Vp)
alpha = asin(sin_alpha)
PF = cos(alpha)
ia1 = Idm*(PF + j*sin_alpha)
% 3*Vp*Idm*PF = 3*Vp*Eb*sin_theta1/Xs
sin_theta1 = Idm*Xs*PF/Eb
theta1 = - asin(sin_theta1)*180/pi

Ec = Vp - ia1*j*Xs
theta1 = angle(Ec)*180/pi

Trang 1/1
Bộ môn Thiết bị điện Trường Đại học Bách Khoa TP.HCM

Câu 4: Máy điện DC:____________________________________________________

Đáp số:-------------------------------------
a) n_a = 1670.175439 RPM
a) Tdt = 54.430991 Nm
a) Eff = 90.793340 %
.
b) n_o = 1752.278169 RPM
c) n_c = 968.421053 RPM
d) If_d = 0.453409 A
d) Radd = 233.082707 Ohm

Bài giải:____________________________________________________
% Cau4_De thi_MD_HK181_CQ
clc
clear all
Va = 500; % V
Ia_dm = 20; % A
Ra = 1.2 % Ohm
Vf = 300 % V
If = 0.7 % V
Pthco= 250 % W

disp('Bai giai _______________________________')

TEXT = sprintf('__________________________Cau a)'); disp(TEXT)
Ea = Va-Ra*Ia_dm
% If=0,7 A, tra bang o 2000 v/ph, co E = 570 V
na = 2000*Ea/570
Pdt= Ea*Ia_dm
wa=2*pi*na/60
Tdt=Pdt/wa
Pout=Pdt-Pthco
Pin=Va*Ia_dm + Vf*If
Eff=Pout/Pin

TEXT = sprintf('__________________________Cau b)'); disp(TEXT)

% Eo = Va-Ra*Io
% Eo*Io = Pthco = ~const = 250 W
% Eo^2 -Va*Eo + 250*Ra = 0
delta = Va^2 - 4*250*Ra
Eo1=(Va+sqrt(delta))/2
Eo2=(Va-sqrt(delta))/2
no=na*Eo1/Ea

TEXT = sprintf('__________________________Cau c)'); disp(TEXT)

Vc = 300
Ec = Vc-Ra*Ia_dm
nc=na*Ec/Ea

TEXT = sprintf('__________________________Cau d)'); disp(TEXT)

Ed_2000 = Ea*2000/2200
Ifd=0.4+(Ed_2000-390)/(470-390)*0.1
Radd=Vf/Ifd-Vf/If
disp('Ket qua _________________________________________________________')
TEXT = sprintf('a) n_a = %f RPM', na); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('a) Tdt = %f Nm', Tdt); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('a) Eff = %f %%', Eff*100); disp(TEXT)
disp('.')
TEXT = sprintf('b) n_o = %f RPM', no); disp(TEXT)
disp('.')
TEXT = sprintf('c) n_c = %f RPM', nc); disp(TEXT)
disp('.')
TEXT = sprintf('d) If_d = %f A', Ifd); disp(TEXT)
TEXT = sprintf('d) Radd = %f Ohm', Radd); disp(TEXT)
disp('Ket thuc ............................................................')

Trang 1/1
Bộ môn Thiết bị điện Trường Đại học Bách Khoa TP.HCM

Trang 1/1