Osnove metalnih konstrukcija

2014./2015.

Tema 10

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 1

 SADRŽAJ PREDAVANJA

Î 10.1
10 1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 2

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Sistem: međusobno povezani aksijalno opterećeni štapovi

Î Osnovna gradivna jedinica: trougao kao stabilna figura

Î Analogija sa punim naosačima:

Î Moment savijanja prima spreg sila u pojasnim štapovima
Î Transverzalne sile primaju štapovi ispune

Î (+) Bolje iskorišćenje materijala (konstantna raspodela napona)

Î ((+)) Manja težina u odnosu na pune nosače
Î (+) Mogućnost premošćavanja velikih raspona
Î (+) Transparentnost i mogućnost provođenja instalacija

Î (-) Komplikovanija izrada u odnosu na pune nosače

Î (-)
( ) Veća jedinična cena
Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 3
 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Primena rešetkastih nosača

Î Zgradarstvo: rožnjače, krovni nosači, podni nosači i podvlake, kranski nosači

većih raspona,
raspona spregovi
spregovi, ukrućenja
ukrućenja...

Î Mostogradnja: glavni nosači,

nosači poprečni nosači i ukrućenja,
ukrućenja spregovi za prijem
vetra, spregovi za kočenje i bočne udare...

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 4

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Rešetkasti krovni nosači – glavni krovni nosači u visokogradnji

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 5

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Rešetkasti nosači u industrijskim halama (stubovi, glavni nosači)

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 6

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Rešetkasti nosači u višespratnim zgradama (podvlake)

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 7

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD

Î Rešetkasta ukrućenja
k d visokih
kod i kih zgrada
d - vertikalni
tik l i spregovii

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 8

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD

Î Rešetkasti nosači
kod železničkih mostova

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 9

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Podele rešetkastih nosača

1. Prema broju pojaseva

2. Prema prostornom obliku

3 Prema intenzitetu opterećenja

3.

4. Prema oblikovanju
j čvorova

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 10

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î 1. Podela prema broju pojaseva

Î Dvopojasni (a)
(a), tropojasni (b),
(b) četvoropojasni (c)

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 11

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î 2. Podela prema prostornom obliku

Î Ravanski
R ki rešetkasti
š tk ti nosači
či (a)
( ) - sistemne
i t lilinije
ij svih
ih štapova
št lleže
ž u jednoj
j d j ravnii

Î Prostorni rešetkasti nosači - sistemne linije štapova ne leže u jednoj ravni

Î linijski (b)
Î površinski (c)

(a) (b) (c)

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 12

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î 3. Podela rešetkastih nosača prema intenzitetu opterećenja

Î ((a)) Laki
L ki - zgradarstvo...
d t (L
(L, T,
T U,
U HOP profili)
fili)
Î (b) Srednje teški - hale, kranski nosači... (U, I, IPE, HEA, HEB profili)
Î (c) Teški - mostovi,
mostovi stadioni...
stadioni (zavareni sandučasti ili "I"
I preseci)

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 13

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î 4.
4 Podela prema načinu oblikovanja čvorova
Î Rešetkasti nosači bez čvornih limova (a)

Î Rešetkasti nosači sa čvornim limovima:

Î Čvorni limovi u jednoj ravni – jednozidni rešetkasti nosači (b)
Î Čvorni limovi u dve paralelne ravni - dvozidni rešetkasti nosači (c)

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 14

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Osnovna pravila za konstruisanje

1. Opterećenje treba da deluje u čvorovima

2 Dužina pritisnutih štapova treba da bude što manja

2.

3. Štapovi
p treba da budu p
pravi između čvorova

4. Sistemne linije štapova treba da se seku u čvoru (centrisani štapovi)

5. Uglovi štapova ispune ne treba da budu isuviše oštri (≥ 30°)

6. Montažni nastavci pojasnih štapova izvode se van čvorova,

p j blizini čvora,, na strani slabije
u neposrednoj j opterećenog
p g štapa
p

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 15

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Statički sistemi rešetkastih nosača (najčešće)

1 P
1. Prosta
t greda
d

2 Kontinualna greda
2.

3. Konzola

4. Lučni nosač

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 16

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Oblik siluete ravanskog rešetkastog nosača - zavisi od oblika pojasnih štapova:

1 S
1. Sa paralelnim
l l i pojasevima
j i

2 Sa gornjim pojasom u nagibu (uglavnom prati nagib krova)

2.

3. Sa p
paraboličnim p
pojasom
j ((ili pojasevima)
p j )

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 17

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Rešetkasti nosači sa paralelnim pojasevima

Î Sistemna visina rešetkastih nosača za statički sistem proste grede:

Î h = L / 10...L / 15 (za lake rešetkaste nosače)
Î h = L / 7...L
7 L/9 (za teške rešetkaste nosače)

Î Za kontinualne nosače mogu

g se usvojiti
j manje
j visine ((L / 9...L / 12))

Î Rasponi (uobičajeni):
Î L = 10...18 m (rožnjače i podni nosači)
Î L = 30...100 m (mostogradnja)

Î Pravilna geometrija – jednostavna izrada

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 18

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Rešetkasti nosači sa paralelnim pojasevima – oblici

Î (a)
( ) Dijagonale
j g ppadaju
j simetrično prema
p sredini, zategnute
g su za ggravitaciono opt.
p -
manji utrošak materijala

Î ((c)) Prosta
P t ispuna
i ((samo dij
dijagonale)
l ) - najracionalnije;
j i l ij svaka k d druga dij
dijagonala
l je
j
pritisnuta, ali ukupna težina nosača je manja jer nema vertikala

Î (d) Prosta trougaona ispuna + vertikale - smanjena dužina izvijanja pritisnutog

pojasa u ravni rešetke nosača - uvođenje opt. preko gušće mreže čvorova

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 19

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Rešetkasti
R š tk ti nosači
či sa paralelnim
l l i pojasevima
j i - primena
i kkod
d spregova

Î (a) Rombična ispuna: dužina izvijanja pritisnutog pojasa = 1/2 dužine štapa

Î (b) Rombična ispuna: srednja vertikala obezbeđuje stabilnu trougaonu strukturu

Î (c) K-ispuna: kratki štapovi ispune, povoljno za izvijanje, mogući mali poprečni
preseci (1-2
(1 2 L-profila);
L profila); za zgradarstvo i mostogradnju

Î (d) X
X-ispuna:
ispuna: alternativni spregovi

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 20

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Rešetkasti nosači sa paralelnim pojasevima

Î Dodavanje sekundarne ispune za oslanjanje kolovozne ploče mosta

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 21

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Rešetkasti nosači sa gornjim pojasom u nagibu

Î Uglavnom za krovne nosače; nagib gornjeg pojasa prati nagib krova

Î Dva osnovna oblika:

Î trougaoni rešetkasti nosači

Î trapezasti ili poligonalni rešetkasti nosači

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 22

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Trougaoni rešetkasti nosači

Î h = L / 6...L / 4, da bi se izbegli
g oštri uglovi
g ((< 30°)) između štapova
p

Î Dijagonale su zategnute
k d padaju
kada d j odd sredina
di
nosača ka krajevima (b)

Î MN = montažni nastavak

Î Nesimetrični nosači:
Î (e) jednovodni krovovi
Î (f) "š
"šed"-krovovi
d" k i
Î (g) konzolne nadstrešnice

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 23

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Trapezasti – poligonalni rešetkasti nosači

Î Za krovne nosače blagog nagiba (2-12%), većih raspona (18-36 m)

Î Dijagonale su zategnute ako su nagnute ka sredini (a)

Î h = L / 10...L / 14

Î (b) Autostabilni nosači

stabilni na preturanje jer je
težište nosača ispod linije koja
spaja oslonce – jednostavnija
montaža i izbegavanje
vertikalnih krovnih spregova

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 24

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Rešetkasti krovni nosači sa svetlarnikom (lanternom)

Î Za obezbeđenje prirodnog osvetljenja u halama

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 25

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Parabolični rešetkasti nosači - čvorovi jednog (ili oba) pojasa obrazuju parabolu

Î Pojasevi su uglavnom poligonalni, jer krivi štapovi izazivaju sekundarna savijanja

Î Povoljnost: oblik nosača prati M-dijagram

Î Primena: mostovski nosači,

lučni krovni nosači

Î Statički sistemi:
Î Prosta greda (a, b, c)
Î Kontinualni nosač (e)
Î Uklještena greda (d)
Î Lučni nosač

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 26

 10.1 REŠETKASTI NOSAČI - UVOD
Î Oblici poprečnih preseka štapova

Î Različiti oblici poprečnih preseka primenjuju se za:

Î pojasne štapove
Î štapove ispune
Î zategnute štapove
Î pritisnute štapove

Î Veliki izbor oblika poprečnih preseka - profila

Î Izbor profila treba da bude u skladu sa predviđenim oblikovanjem čvornog lima

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 27

 10.1 REŠETKASTI
NOSAČI - UVOD
Î Uobičajeni oblici poprečnih
preseka štapova

Î Isprekidane linije
naznačavaju položaj
čvornih limova

Dr T. Vacev - Osnove metalnih konstrukcija 28