कृिष िव ान क

सांगवी (रे वे) ता. दार हा िज. यवतमाळ

ईमेल: kvkyavatmal2@gmail.com वेबसाईट : www.kvksangvi.co.in

स ् ा . कृ. िव.के./०८ / २०२१ मिहना : ऑग

कृिष िवषयक स ् ा
१. कृिषिव ा
 काही कारणामुळे आप ा ीन िपक िनयोजन करावयाचे काम पडत अस ् यास १५ ऑग पयत तूर, सुयफु , मका,
बाजरी व ानंर ऑग अखेरपयत सुयफु िकंवा एरं डी या िपकाची पेरणी करावी.
 सोयाबीन िपकाची अिधक वाढ झा ी असे तर Chlormequat Chloride ( ीओसीन ) २ ml ती ि टर पाणी) ची
फवारणी करावी. व तसेच िपक फु ोरा अव थे म े असताना २ ट े यु रया (२०० ाम) िकंवा ०० :५२: ३४ (७० ाम)
ती पंप ची प र थी पा न फवारणी करावी.
 सोयाबीन म े ेवटची डवरणी करताना डवया ा सहायाने जानकुळास नारळी दोरी गुंडाळू न दोन िकंवा तीन ओळी
नंतर चर काढावेत. जेणेक न पडणारे पावसाचे पाणी जिनमी म े मुरे व ओ ावा िटकून राही व तसेच िपक
फु ोरा अव थे म े असताना डवरणी क नये.
 कपा ीची उघडीप पा न वापसा येताच आं तर मा ागातीचे कामे डवरणी व िनंदनी क न कपा ीचे िपक तनिवहरीत
ठे वावे. कपा ी ा ागवडी नंतरचा दु सरा न यु खताचा डोज जर ायचा बाकी असे तर जिमनी म े ओ ावा
बघून कोरडवा कपा ी क रता एकरी ३० ते ३५ िक ो व बागायती क रता ५० ते ५५ िक ो यु रया रत ावा.
 कपा ी पेरणी नंतर अंदाजे ३५-४० िदवसांनी ेक दोन िकंवा तीन ओळी नंतर डवरणी ा वेळी डवया ा दा ा ा
दोरी बांधून सरी काढावी. जेणेक न पावसाचे पडणारे पाणी जिमनी म े मुरे व ओ ावा िटकून राह ास मदत
होई .
 कपा ीचे िपक फु ोरा अव थे म े असताना २ ट े यु रया (२ िक ो यु रया + १०० ीटर पाणी) सोबत पाते गळ
फु गळ हो ाची ता असे िकंवा होऊ नये या साठी ानोिफ ५० मी ी याची फवारणी करावी.
 कपा ी म े सतत पडणारा पाऊस, ढगाळ वातावरण, पा ाचा िनचरा यो कारे न होणारी जमीन अ ा
कारणांमुळे जिमनीत पाणी फार काळ साचून राहते. अ ा िठकाणी काही माणात झाडे िपवळी व म ू पडून
आक क मर (पॅरा िव ् ट) रोगाची णे आढळतात. झाडां ा िहर ा पानांवर मर रोगाची णे िदसतात. ती पाने
िपवळसर व तांबूस िकंवा ा होऊन सुकतात. पानां ा वाढ े ् या वसनामुळे पाने म ू पडतात अ ा िठकाणी
ेतातून पा ाचा व थत िनचरा होणे अित य मह ाचे आहे ादु भावाची णे िदस े ् या झाडा ा मुळा ी,
कॉपर ऑ ोराईड (५० ड ू पी) २.५ ॅम िकंवा काब ािझम (५० ड ू पी) २ ॅम अिधक यु रया १० ॅम ित
ि टर पाणी या माणात आळवणी करावी.
 तुरी म े जा फुटवे व फां ा वाढ ासाठी, खोड मजबूत हो ा साठी, गाचा ांग वाढव ासाठी पेरणी नंतर
साधारण ३० ते ३५ व ५० ते ५५ िदवसांनी १ ते २ इं च डा खुडणी करावी.
 हंगामी िपकाम े (सोयाबीन, कापूस, तूर, मुंग, उिडद) समोर पावसाचा खंड पड ् यास िपक तग ध न ठे व ा
क रता १३: ००: ४५ (८० ाम + १० ीटर पाणी) १० ते १५ िदवा ा अंतराने एक ते दोन वेळा फवारणी करावी.
३. उ ानिव ा
सं ा-मोसंबी-िलंबू
 मृग व आं िबया बहाराची फळगळ कमी कर ाक रता, २,४-डी १.५ ॅम िकंवा जी.ए.३ १.५ ॅम अिधक काब ाझीम
(५० ड ूपी) १ ॅम अिधक पोटॅ िशयम नायटे ट १.५ िकलो ित १०० िलटर पाणी या माणात फवारणी करावी. पुढील
फवारणी १५ िदवसांनंतर करावी.
 आं िबया बहारा ा फळांचा आकार वाढिव ाक रता, १ ॅम जी.ए.३ अिधक २ िकलो मोनो पोटॅ िशअम फॉ े ट (००-
५२-३४) िकंवा पोटॅ िशअम नायटे ट (१३-००-४५) यापैकी एक ित १०० िलटर पा ात िमसळू न १५ ते २० िदवसां ा
अंतराने फवारणी करावी.
४. िपक संर ण
 कपा ी िपक स ा पा ा, फु ावर ये ाची अव था आहे. अ ा अव थेम े पा ा, फु ांचे िनयिमत िनरी ण करावे.
अधवट उम े ी फु े (डोमकळी) िदसताच अळीसह तोडून न करावीत.
 गु ाबी बों डअळी ा सव णासाठी ित एकरी दोन कामगंध सापळे ावावेत.
 साप ाम े पतंग अडक ् यास ५ % िनंबोळी अकाची / अझाडी या ीन १५०० पीपीम २५ िम ी/ १० ि टर
पा ातून फवारणी करावी.
 फु ाम े ५ % पयत ादु भाव आढळू न आ ् यास नो फॉस २५ % २५ िम ी िकंवा ोरोपायरीफॉस २० %
वाही २५ िम ी / १० ि टर पाणी माणे फवारणी करावी.
 कपा ीवर रस ोषक िकडी मावा, तुडतुडे, फु िकडे आिण पांढरी मा ीचा ादुभाव िदसून आ ् यास इिमडा ो ीड
१७.८ % २.५ िम ी िकंवा बु ोफेिझन २५ % २० िम ी १० ि टर पा ातून फवारणी करावी सोबत िपवळे िचकट
सापळे ४० ती एकर चा वापर करावा.
 कापूस िपकावर आक क मररोगाचा ादु भाव आढळ ् यास झाड खोडां ा बुडाजवळ दोन बोटात ध न पायाने
दाबावे. नंतर कॉपर ओ झी ोराियट २५ ाम अिधक १५० ाम यु रया अिधक १५० ाम पो ा १० ि टर पा ात
िमसळू न आवाळणी करावी.
 सोयाबीन वरी ौढ खोडमा ी ा िपकावर अंडी घा ास ितबंध कर ासाठी ५ % िनंबोळी अकाची ५० िम ी /
१० ि टर पा ातून फवारणी करावी.
 सोयाबीन िपकावर खोडमा ीचा आिण पाने खाणारी अळीचा ादु भाव िदसून आ ् यास इथीऑन ५० % ३० िम ी
िकंवा इं डो झाकाब १५.८ % ६ िम ी िकंवा थायोिमथो झाम १२.६ % + ा डा साया ो ीन ९.५ % झेडसी या
संयु कीटकना काची २.५ िम ी या पैकी कोण ाही एका कीटकना काची ित १० ि टर पा ात िमसळू न
फवारणी करावी.
 तूर िपकाम े मर रोगाचा ादु भाव िदसून आ ् यास टायकोडरमा या जैिवक बुर ीना काची ५० ाम ित १० ि टर
पा ात िमसळू न झाडा ा बुं ा ी आवळणी करावी.
 मुंग आिण उडीद िपकाम े रस ोषक िकडीचा ादु भाव आढळू न आ ् यास िपका ा समक उं चीवर िपवळे िचकट
सापळे ित एकरी ४० सापळे ावावेत.
 मुंग आिण उडीद िपकाम े पाने खाणारी अळीसाठी नो फॉस २५ % १६ िम ी ित १० ि टर पा ातून
फवारणी करावी.
 हळद िपकावर कंदमा ीचा ादुभाव िदसून आ ् यास नो फॉस २५ % २० िम ी िकंवा डायिमथोएट ३० % १०
िम ी ित १० ि टर पा ात िमसळू न आवळणी करावी.
 हळद िपकावर कंदकुज (ग ाकुज) चा ादु भाव िदसून आ ् यास काबडािझम ५० % १० ाम िकंवा ांकोझेब ७५ %
२० ाम ती १० ि टर पा ात आवळणी करावी.
 रासायिनक कीडना के वापर ापूव े ब े म ि फार ीची हािन ा क न े ब े म ि फार ी नुसार
सुरि त कीडना क तं ाचा अंगीकार क न कृिष िव ान क ा ा त ांचा स ् ा घेऊन गरजेनुसार फवारणी करावी.
अनेक रसायनाचे एक िम ण क न फवारणी टाळावी.
५. प ुस ् ा
 पावसा ाम े जनावरांचा गोठा , कोरडा व हवे ीर असावा जेणेक न जनावरांना खुराचे आजार होणार
नाहीत व गो ाती मा ांचे माण िनयंि त राही .
 गो ाती ेण व म मू ाची वेळोवेळी िव ् हेवाट ावावी जेणेक न गो ाती मा ांचे माण कमी हो ास मदत
होई .
 जनावरांना बस ासाठी मॅटचा वापर करावा.
 गो ाम े पावसाचे पाणी िनचरा हो ाची यो व था असावी.
 गो ात भरपूर सूय का पडे अ ा प तीने गो ाचे व थापन करावे.
 संपूण गो ाम े आिण गो ाभोवती जंतुना क औषधाची फवारणी करावी.
 पावसा ापूव मु गो ाती ेण व माती पूणतः काढून ावी व मु गो ात सव बारीक मु म पसरवावा
जेणेक न गोठा कोरडा राही व पा ाचा यो िनचरा होई .
 पावसाळय़ात गो ाती ग ाण, पा ाचा हौद व गो ाम े सव चुना ावून ावा.
 गो ाम े पावसाचे पाणी येणार नाही व जनावरे िभजणार नाहीत याची काळजी ावी.
 जनावरां ा खुराती व इतर जखमा पोटॅ ि यम परमॅ ेट ा पा ाने धुऊन ावर म मप ी करावी.
 पावसा ापूव िकंवा पावसा ा ा सु वाती ा मो ा जनावरांना घटसप, फ या, ा ा-खुरकत तर े ा-
म ांना घटसप, फ या, ा ा-खुरकत, आं िवषार, पीपीआर या आजारावरी ितबंधा क स टोचून ावी.
७. िव ार ा
 ॉकडाऊन ि थी काळात सामािजक अंतर, मा , सॅिनटायझर, वेळोवेळी साबणाने हात धुणे व रे ड झोन मधून
आ े ् या ी ा संपका पासून दू र राहणे.
 ेती कामात असणा यांनी वैय ीक ता आिण ४ - ५ फुट सामािजक अंतर ठे वावे.
 एकाच िदव ी जा ोकांची ता टाळा. यांि कीकृत कामा ा ाधा ा.
 सव ेती संबंिधत यं आिण पॅकेिजंग सािह िनजतुक करावे.

**********