LUCA

| School Of Arts – Campus Lemmens 1 Jazz

Naam : Bert Dewinter Academiejaar 2019-2020

Opdracht Kunst In Context:
‘Jonny Spielt Auf’
Situering
1927 Duitsland, ‘Jonny Spielt Auf’ typeert de culturele vrijheid van de Weimar Republiek. Weimar
Republiek was de onofficiële naam van het Duitse Rijk vlak na WOI toen het land voor het eerst een
volwaardige democratie was.

Jazz: Blues, Ragtime (eind 19de eeuw) -> New Orleans Jazz (begin 1900) -> Swing (1930) -> …

Componist: Ernst Krenek (1900-1991), Oostenrijkse componist/muziekpedagoog.

Verhaal ‘Jonny Spielt Auf’

Belangrijkste personages:

Naam Rol Type stem

Jonny Een zwarte jazzviolist Bariton
Max Een componist Tenor
Anita Een operazangeres Sopraan
Daniello Een vioolvirtuoos Bariton
Yvonne Een kamermeisje Sopraan

Deel 1:

De componist Max is naar een gletsjer in de Alpen getrokken om inspiratie op te doen voor zijn werk.
Hier kwam hij Anita tegen die onlangs meespeelde in een van zijn opera’s. Ze hebben een
romantische relatie maar verlaten elkaar al snel.

Anita vertrekt naar Parijs waar ze in hetzelfde hotel verblijft als waar de zwarte jazzviolist Jonny
speelt. Jonny is een vrouwenversierder en ondanks hij in een relatie zit met het kamermeisje van het
hotel probeert hij Anita te versieren.

Dit wordt onderbroken door de vioolvirtuoos Daniello, die tevens ook in hetzelfde hotel verblijft.
Vervolgens verleidt Daniello Anita waarna ze samen de nacht doorbrengen. Ondertussen steelt Jonny
de viool van Daniello en verstopt hij ze in de banjo koffer van Anita.

De volgende ochtend verlaat Anita Daniello om terug te keren naar Max. Dit ten ongenoegen van
Daniello. Anita geeft ten afscheid nog een ring aan Daniello. Hierna ontdekt Daniello dat zijn viool
gestolen is. Hiervoor krijgt Yvonne de schuld en ze wordt op staande voet ontslagen. Anita troost
haar en biedt haar een job aan om mee te gaan met haar als haar dienstmeisje. Daniello zint op
wraak en geeft de ring die hij eerder van Anita had gekregen aan Yvonne zodat zij deze later aan Max
zou kunnen geven. Jonny neemt ontslag als hotelmuzikant en volgt Anita om de viool te halen die hij
in haar banjo koffer had verstopt.

Deel 2:

Max heeft de nacht gewacht op Anita in het hotel aan de gletsjer. De reünie van de twee blijkt niet zo
gelukkig te zijn. Max krijgt de ring van Yvonne, deze is voor hem een bewijs van Anita’s ontrouw.

Ondertussen is Jonny gearriveerd en steelt hij de viool uit de koffer van Anita. Hij is verrast om
Yvonne daar ook aan te treffen. Hij legt aan Yvonne uit dat hij recht heeft op de viool aangezien hij
de vertegenwoordiger is van de nieuwe wereld, omdat het oude Europa is vervallen en niet meer
weet wat te doen met de viool.

Max is naar de gletsjer gegaan en heeft de gedachte om zichzelf eraf te smijten maar hij wordt in een
surrealistisch debat met de gletsjer overtuigt dat hij moet blijven leven. Max hoort de aria van zijn
opera die gezongen wordt door Anita op de radio. Hierdoor voelt hij zich terug verbonden met haar.
Hij begeeft zich naar het treinstation waar Anita de trein zou nemen om op tournee te gaan in
Amerika.

Daniello verblijft ook in een hotel aan de gletsjer en hoort daar plots Jonny met zijn jazzband op de
radio. Hij herkent het geluid van zijn viool en belt de politie. Jonny vlugt naar het station om van
daaruit naar zijn huis in Amerika te gaan.

Op het station ziet Jonny de politie en wil hij zijn viool kwijt. Hij verstopt ze in de bagage van Max die
hier vervolgens wordt voor opgepakt. Daniello is er getuige van en is er blij mee. Yvonne kent de
echte dief en wilt niet dat Max er onterecht voor gestraft wordt, ze wilt het gaan rapporteren bij de
politie maar Daniello probeert haar tegen te houden. In deze ruzie komt Daniello terecht onder een
trein en overlijdt.

Jonny belooft uiteindelijk aan Yvonne om de zaak in het reine te brengen. Hij overmeestert de
politieauto waarmee hij zowel Max bevrijdt als de viool terugwint. Hij brengt Max nog net op tijd
naar het station zodat hij mee met Anita kan vertrekken op haar tournee naar de Verenigde Staten.

Jonny blijft achter op het station. Hij beklimt de klok van het station en begint op de viool te spelen.
De klok verandert in een wereldbol en iedereen begint te dansen op de jazzy ritmes uit Amerika die
nu de oude wereld beginnen te veroveren.

Conclusie
De zwarte jazzviolist Jonny is de held van de allegorie en is een soort antiheld in de opera. Ondanks
hij een dief en een ontrouwe vrouwenversierder is overwint hij. In het verhaal steelt hij de viool van
een Europese vioolvirtuoos en zegt dat hij in naam van de nieuwe wereld, die de Amerikaanse
jazzcultuur voorstelt, er recht op heeft. De oorspronkelijke eigenaar sterft terwijl Jonny verder gaat
en voor de wereld kan blijven spelen.

Het plot zit vol symboliek en geeft een verschil in levensstijl en cultuur weer tussen de oude en de
nieuwe wereld langs een soort Oost-West as (Westerse cultuur <-> Amerikaanse cultuur). De oude
wereld wordt veroverd door de nieuwe. Het beeld van Amerika is dat het een nieuw land van vrijheid
en belofte is.

Bronnen
[1] https://www.nytimes.com/2003/01/06/arts/opera-review-jazz-age-jonny-fiddles-while-
sensibilities-burn.html

[2] https://de.wikipedia.org/wiki/Jonny_spielt_auf

[3] https://static.kunstelo.nl/ckv2/moderne/krenek/ernst_krenek.htm

[4] https://www.universaledition.com/ernst-krenek-395/works/jonny-spielt-auf-3000

[5] Ernst Krenek's "Problem of Freedom" in Jonny spielt auf. Nielsen, Nanette. Twentieth
Century Music; Cambridge, Eng. Vol. 10, Iss. 1. 2013.

[6] Jonny spielt auf (‘Jonny Strikes Up’). C. Purkis. The New Grove Dictionary of Opera, ed.
Stanley Sadie (London). 1992.