Chöông II: MAËT CAÀU – MAËT TRUÏ – MAËT NOÙN

§ Vaán ñeà 1
MAËT CAÀU – KHOÁI CAÀU
I- Chöùng minh nhieàu ñieåm cuøng naèm treân maët caàu:
 Phöông phaùp:
- Taäp hôïp taát caû nhöõng ñieåm M trong khoâng gian caùch ñieåm O coá ñònh moät khoaûng baèng R cho tröôùc laø maët
caàu taâm O, baùn kính R.
- Taäp hôïp taát caû nhöõng ñieåm M nhìn ñoaïn thaúng AB coá ñònh döôùi 1 goùc vuoâng laø maët caàu ñöôøng kính AB.

II- Caùch xaùc ñònh taâm maët caàu ngoaïi tieáp hình choùp:
 Phöông phaùp giaûi:
▪Böôùc 1: Xaùc ñònh truïc (d) cuûa ñöôøng troøn ngoaïi tieáp ña giaùc ñaùy, baèng caùch:
+ Tìm taâm I cuûa ñöôøng troøn ngoaïi tieáp ña giaùc ñaùy.
+ Qua I döïng ñöôøng thaúng (d) vuoâng goùc vôùi maët ñaùy.
▪ Böôùc 2:
-Tröôøng hôïp 1: (tröôøng hôïp toàn taïi caïnh beân cuûa hình choùp vaø (d) naèm chung moät maët phaúng).
Trong mp (caïnh beân, (d)): döïng ñöôøng trung tröïc Ex cuûa caïnh beân, Ex caét (d) taïi K (hoaëc döïng mp
trung tröïc (P) cuûa caïnh beân, mp (P) caét (d) taïi K).
 K laø taâm maët caàu ngoaïi tieáp hình choùp.
-Tröôøng hôïp 2: (trong tröôøng hôïp khoâng coù caïnh beân naøo cuûa hình choùp vaø (d) naèm chung moät maët
phaúng).
- Xaùc ñònh truïc (d) cuûa ñöôøng troøn ngoaïi tieáp ña giaùc 1 maët beân.
- (d) vaø (d) caét nhau taïi K.
 K laø taâm maët caàu ngoaïi tieáp hình choùp.

III- Caùch xaùc ñònh taâm maët caàu ngoaïi tieáp hình laêng truï:
Neáu coù moät maët caàu ngoaïi tieáp laêng truï thì taâm maët caàu laø trung ñieåm cuûa ñoaïn thaúng noái taâm cuûa
2 ñöôøng troøn ngoaïi tieáp 2 ña giaùc ñaùy.

IV- Caùch xaùc ñònh taâm vaøbaùn kính maët caàu ngoaïi tieáp hình hoäpï:
Giaû söû cho hình hoäp ABCD.ABCD. Taâm maët caàu ngoaïi tieáp laø taâm ñoái xöùng cuûa hình hoäp. Baùn
AC
kính maët caàu laø R = .
2

V- Dieän tích maët caàu – theå tích khoái caàu:

1/ Dieän tích maët caàu:

S = 4R 2
2/ Theå tích khoái caàu:
4 3
V= R
3

1
 § Vaán ñeà 2
HÌNH TRUÏ – KHOÁI TRUÏ
1/ Dieän tích xung quanh hình truï:
Sxq = 2.R.h

2/ Dieän tích toaøn phaàn hình truï:

Stp = Sxq + 2.Sñaùy = 2.R.h + 2.R 2

3/ Theå tích khoái truï:

V = .R 2 .h

4/ Thieát dieän cuûa hình truï:

- Thieát dieän cuûa hình truï vôùi 1 maët phaúng ñi qua truïc hình truï laø moät hình chöõ nhaät, coù moät caïnh baèng chieàu
cao hình truï vaø moät caïnh baèng ñöôøng kính hình truï.
- Thieát dieän cuûa hình truï vôùi 1maët phaúng song song vôùi truïc cuûa hình truï laø moät hình chöõ nhaät, coù moät caïnh
baèng chieàu cao hình truï vaø moät caïnh laø daây cung cuûa maët ñaùy hình truï.
- Moät maët phaúng vuoâng goùc vôùi truïc cuûa hình truï thì taïo vôùi hình truï moät thieát dieän laø moät hình troøn song
song vaø baèng vôùi ñaùy hình truï.

§ Vaán ñeà 3
HÌNH NOÙN– KHOÁI NOÙN
1/ Dieän tích xung quanh hình noùn:

Sxq = .R.l

2/ Dieän tích toaøn phaàn hình noùn:

Stp = Sxq + Sñaùy = .R.l + .R 2

3/ Theå tích khoái noùn:

1
V= .R 2 .h
3

4/ Thieát dieän cuûa hình noùn:

- Thieát dieän cuûa hình noùn vôùi 1 mặt phẳng ñi qua truïc laø moät tam giaùc caân, coù chieàu cao baèng chieàu cao hình
noùn vaø caïnh ñaùy baèng ñöôøng kính hình noùn.
- Thieát dieän cuûa hình noùn vôùi 1maët phaúng qua ñænh vaø chöùa 2 ñöôøng sinh cuûa hình noùn laø moät tam giaùc caân.
- Moät maët phaúng vuoâng goùc vôùi truïc cuûa hình noùn thì taïo vôùi hình noùn moät thieát dieän laø moät hình troøn song
song vôùi ñaùy hình noùn.

2
MẶT CẦU - KHỐI CẦU:
Ví dụ 1. Cho hình chóp SABC có tam giác ABC đều cạnh 2a, SA vuông góc với (ABC), góc giữa SB và (ABC)
là 450 . Tính bán kính mặt cầu ngoại tiếp khối chóp SABC.

Ví dụ 2. Cho hình chóp SABC có tam giác ABC vuông tại A, AB =6, AC = 8, SA vuông góc với (ABC),
SA = 8. Tính bán kính mặt cầu ngoại tiếp khối chóp SABC.

Ví dụ 3. Cho hình chóp đều SABCD có cạnh đáy 2a, cạnh bên là 𝑎√5. Tính bán kính mặt cầu ngoại tiếp khối
chóp SABCD.

Ví dụ 4. Cho hình chóp SABC có ABC là tam giác đều cạnh bằng 4, mặt bên SAB là tam giác đều và nằm
trong mặt phẳng vuông góc với mặt phẳng đáy. Tính thể tích khối cầu ngoại tiếp SABC.

Ví dụ 5. Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình chữ nhật với AB = 8, BC = 6, SA = 10 và SA vuông góc với
đáy. Tính bán kính R của mặt cầu ngoại tiếp hình chóp S.ABCD.

Ví dụ 6. Cho mặt cầu bán kính R ngoại tiếp một hình lập phương cạnh là 4. Tính bán kính R của mặt cầu ngoại
tiếp hình lập phương?

KHỐI NÓN – HÌNH NÓN:

Ví dụ 7. Trong không gian, cho tam giác ABC vuông tại A, AB = 2, AC = 4. Quay tam giác ABC quanh trục
AC ta được một khối nón có thể tích là ?

Ví dụ 8. Cho khối nón có độ dài đường sinh bằng 5 và diện tích đáy 16 . Thể tích khối nón đã cho bằng

Ví dụ 9. Cho hình nón có thiết diện qua trục là một tam giác vuông cân cạnh huyền bằng 4. Tính diện tích
xung quanh S xq của hình nón.

Ví dụ 10. Một hình nón có đường sinh bằng 4 và góc ở đỉnh bằng 900 . Cắt hình nón bằng mặt phẳng (P) đi
0
qua đỉnh sao cho góc giữa (P) và mặt đáy hình nón bằng 60 . Khi đó diện tích thiết diện là?

KHỐI TRỤ - HÌNH TRỤ:

Ví dụ 11. Trong không gian, cho hình chữ nhật ABCD có AB = 8 và AD = 6. Quay hình chữ nhật đó xung
quanh trục AB, ta được một hình trụ. Tính thể tích của khối trụ.

Ví dụ 12. Một hình trụ (T ) có diện tích xung quanh bằng 20 và thiết diện qua trục của hình trụ này là một
hình vuông. Tính diện tích toàn phần của (T ) ?

Ví dụ 13. Cho hình hộp chữ nhật ABCD. A ' B ' C ' D ' có AD = 3, CD = 4, AC  = 10 . Tính diện tích xung quanh
của hình trụ có hai đường tròn đáy là hai đường tròn ngoại tiếp hai hình chữ nhật ABCD và A ' B ' C ' D ' .

Ví dụ 14. Cho hình trụ có chiều cao bằng 5 .Cắt hình trụ đã cho bởi mặt phẳng song song với trục và cách trục
một khoảng bằng 3 , thiết diện thu được có diện tích bằng 20. Diện tích xung quanh của hình trụ?