Professional Documents
Culture Documents
البطاقة التربوية لتطور جملة كيميائية نحو حالة التوازن
البطاقة التربوية لتطور جملة كيميائية نحو حالة التوازن
ا
ا
ر* $ا")آة .................................... : ا"ى :ا'' & $%ي
ا/ة . :ر %"3آ" / 1 2اازن ا",ل :ا.رات اـ
ات ا
ءة
ا ا
* /1ـــــــــس %1 pHل 78 9& $ا"%1ل
/1آ 9T" Iا" I%S 9 Bا وط ؟ ) & ، :="/ل ،أ( :
/2ه Eآ Eا1ت ا 2"T؟ /2ا" 9 Bا "/ض ا Aوا "/ض ا=&ــ?
/3آ & V Iو :="/ Wأو أ :؟ و 9ا Cا Aو ا Cا=&?
/4آ X Iا'
) 2أس :Y ( N"/ /و W؟ IJ /3ا
ا
A 2Hم ا? 9 EFأ E3
" /5ذا .ر %"3آ" 2إ / Pاازن ؟ /اازن
/6ه دور %"Fا"&ة :Yا1ت ا2"T /4ا&"ل ا Lا 9 pKa ، Ka M"1أ3ــــE
Aر ا'
2ت ) أس ( N"/ /
/5ا&"ل
P
1ا"&ة ) 9 pH = f(Vأ3ـــــE
& 9اآ Bا"%1" :ل &
ا ' %ر
F :Y 3و 9ارس /1ا,ز &ة ^ I&M N"/س *ي
" /2ر`X E"a A. 9ات ا?Tءة ا")آرة
A
1
رس- ا0ا
: * لpH /1
: 8 ة9 ا:; واpH اـ7!+ /1.1
+ -7
[H3O ] > 10 mol/ℓ ـB" ="/ E1 :
ف7 ] أP إ2" اE1" اI
d
[H3O+] = 10-7mol/ℓ ـB" &ــE1
[H3O+] < 10-7mol/ℓ ـB" أE1
ــــــــ3 ارA P%F "دF ا$ e) وH
B" اf&d ا9ا و3 ةV7 A أن ا ر*م اg/]
pH < 7 ـB" :="1 اW ا: أنi
[ وH3O+] = 10-pH mol/ℓ & أنh/ pH اـP"
pH = 7 ـB" ا"&ــــلWا
pH > 7 ـB" : ا ـــWا
[H3O+] ≤ 5×10-2mol/ℓ E3 ا9 e وذpH = - log[H3O+] : &رةe) آ2" اE1" اpH P.&و
: :% " آ2" اE1" ا:Y Ke "ء% رديaاء أ,&ف ا
Ke = 10-14 : 25°C
F Ke = [H3O+]×[OH-]
: <0=
:
& وه)اpH 2> pH1Pدي إX [H3O+]1> [H3O+]2
CT& CT& واpH j*
[H3O+] اB "%ا آ
: * لpH ?+ ق# /2.1
10 fA * أآ' د$* P%F Ed1 h/ pH زH3 P%F &" إ:2 ل%1 pH *سE3 أ9
: &ل
ـ% AA1" اA أن اi
، pH = 2,9 أن3 وpH ز اـH3 &"ل:2 ل%1 pH
*سF
2,8 < pH < 3,0 : :ل ا," ا:Y رةd1 pH
pH ـA $* P%F Ed1 h/ %" اI`اT أو اpH ورق اـP%F "& أو
pH آ ال ورق اـ pH ز اـB) آ ال pH ورق اـ
2
: ول أسD0 ل/2
: 7E D0ي وG D0 /1.2
: ط$I
. ارة1 ا3 درC?
F 9%1 &
-2
pH1 = 2 وC1 = 10 mol/L :" اlB آ93روHر ا%T ل%1 (S1) ــ
pH2 = 3,4 وC2 = 10- 2mol/L :" اlB آe' اN"1 ل%1 (S2) ــ
ل ؟%1 E آ:Y C [ وH3O+] 9 ــ *رن1
ل ؟%1 ET
i
ــ ذا2
؟9د1 ا92"T ا9%F? ا: &دf ــ اآ3
: J)ــــــــــKا
+
[H3O ]1 = C1 أن, : (S1) ل%1" ا:Y ــ1
[H3O+] 2 < C2 أن, : (S2) ل%1" ا:Y ــ
i
*ي وN"/ ا"ء أي ا:Y %د آa HCl N"/ أنi
[H3O+]1 = C1 *]& ا9 ــ2
. HCl تmB3 P%F ي1 HCl N"/ ل%1 أنe)آ
N"/ ا"ء أي ا:Y 2B3 دa CH3COOH N"/ أنi
[H3O+]2 < C2 *]& ا9 ــ
. CH3COOH تmB3 P%F ي1 CH3COOH N"/ ل%1 أنe) آi
وI&M
: EF? ا: ــ آ &د3
+ -
( مEF?) HCl(g) + H 2O(ℓ) → H3O (aq) + Cl (aq) : (S1) ل%1"%
( مp EF?) CH3COOH(ℓ) + H 2O(ℓ) = H3O+(aq) + CH3COO-(aq) : (S2) ل%1"%
: LـــــI
: ا"ء:Y %د آa *ي إذاN"/ أHA 9F لA
HA(aq) + H 2O(ℓ) → H3O+(aq) + A-(aq)
: ا"ء:Y 2B3 دa إذاI&M N"/ أHA 9F لA
HA(aq) + H 2O(ℓ) = H3O+(aq) + A-(aq)
[OH-]1= C1 : أنg/]
[H3O+] 2 =10-10,8 =1,58×10-11mol/L 9 أE' :Y ــ
[OH-] 2 =6,33×10- 4 mol/L : , رديaاء أ, اf/و
3
] g/أن [OH-] 2< C2 :
2ــ 9ا&]* i
[OH-]1 = C1أن E1
NaOHآ :Y %ا"ء أي ا أس *ي .و
iآ) eأن
1ـــــــــ%ل ا س 1 NaOHي mB3 P%Fت. NaOH
ــ 9ا&]* i
[OH-]2 < C2أن :Y 2B3 E1
CH3NH2ا"ء أي أ أس . I&Mو
i
آ) eأن %1ل ا س 1 CH3NH2ي mB3 P%Fت . CH3NH2
3ــ آ &د :ا?: EF
+ -
)NaOH( S) → Na (aq) + OH (aq
)CH3NH 2 (aq) + H 2O(ℓ) = CH3NH3+(aq) + OH-(aq
ـــــ :
Aل B 9Fأ أس *ي إذا aد آ :Y %ا"ء :
)B (aq) + H 2O(ℓ) → BH+(aq) + OH-(aq
Aل B 9Fأ أس I&Mإذا aد :Y 2B3ا"ء :
)B (aq) + H 2O(ℓ) = BH+(aq) + OH-(aq
:
ب ا/ ــ5
= 100% :
& =1
. ا"ءq HCl زp EF? أنi
u " ــ6
: ـ2
ط ـ
e' اN"/ 9 2,86mL $,/ (.A" ا"ء اP%F ي1)500mL H& %3/ :Y fT
2,9 ,
Y ل%1" اpH CA & اج. .A" ا&ر "ء اW8 P إe & ذ$,1 اE"T ، d = 1,05 Y'آ،
دث ؟1 ا:2"T اEF? &د اf ــ أآ1
؟EF?م اA ول3 B, ــ أ2
؟Xmax :"tF م أA *" ا9F ــ3
؟Xf :2H
م اA *" ا9F ــ4
؟
اf/ ــ ا5
؟e' اN"1
i
ذاu " ــ6
: J)ــــــــــKا
: دث1 ا:2"T اEF? ــ آ &د ا1
CH3COOH(ℓ) + H 2O(ℓ) = H3O+(aq) + CH3COO-(aq)
: EF?م اA ول3 ز, ــ ا2
EF?&ـــــــــــــــــد ا CH3COOH(ℓ) + H 2O(ℓ) = H3O+(aq) + CH3COO-(aq)
%",ـــــــــــ ا/ مAا (mol) آ"ــــــــــــــــت ا"دة
2ـــــ اا1ا 0 n0 دةB 0 0
Aــــــ ا1ا X n0 - X دةB X X
2Hــــــ ا
ــ1 اXmax n0 – Xmax = 0 دةB Xmax Xmax
: Xmax :"tF م أA *" ا9& ــ3
:( N"1% 2 ) آ" ا"دة ااn0 ب/
: ,
و. "ء% ",1 ا%Tا h/
n0 - Xmax = 0 " 1" اEF?" ا:?S
F :"tF م أA اP%F Ed1
Xmax = n0 = 5×10- 2 mol : أي
: Xf :2H
م اA *" ا9& ــ4
: أيXf = [H3O ]f V :2H
م اAن اTY [H3O ]f = 10- 2,9 mol/L :
& pH = 2,9
+ +
Xf = 6,3×10- 4mol
5
: 5ــ /ب ا
ا
]8ل .ر ا P" . %",ا
ا
A% 2Hم %
Fغ ا H/ %",ا
2H
أي ــ Tن ا1ل إذا آن
أي ــ Tن ا1ل 1 ) pودا ( إذا آن
6
: LــــــــــI
:Y ة3 اi]ت وا
اF?" اL إذا آـ%", :2"ل آ1 :Y
. ـــــ ازن/ :Y %"ــــــــ,ن اY "تT 2H ا
ــــ1ا
: Qr Pـ * آ ا
مA ىP%F
EF?]ل ا8 "* . / :Y : وه2"T ا%", اB" ارA Qr EF?إن آ ا
. %",& ا. u%& رF وEF?ا
: LــــــــــI
: Qr EF? &ف آ اaA + bB = cC + dD ذي ا"&دEF? اE3 أ9
ة/دا دون وF Qr نT وi]ت وا
اF?"% " اB ااآE'" [D] ، [C] ، [B] ، [A] h/
. /].7ا
]تF?" اBم اآA" ا:Y وi ا
اB اآW ا:Y E"& Qr ب/
F ــ
q V Qr أن:
& وه)ا:2H
اEF? آ ا9F Qrf & "
:2 ااEF? آ ا9F Qri & ــ
. %",ر ا.
7
ا)Kــــــــــ: J
1ــ ا,ز 3ول اAم :EF?%
&ـــــــــــــــــد ا?EF )CH3COOH(ℓ) + H 2O(ℓ) = H3O+(aq) + CH3COO-(aq
/ـــــــــــ ا%", اAم آ"ــــــــــــــــت ا"دة )(mol
ا1ـــــ اا2 0 n0 Bدة 0 0
ا1ــــــ اA X n0 - X Bدة X X
Xmaxا1ــــــ ا
ــ2H n0 – Xmax= 0 Bدة Xmax Xmax
2ــ إ,د ااآ Bا" Yاد ا 2"TاAم :Yا?: X EF
، ،
و
:
ـ * UJVاازن : K
$Iط :
& N"1 9%1ا' C?
F eدر 3ا1ارة :
= C1و pH1 = 3,40 ــ ) (S1آ lBا"mol/L : :
ــ ) (S2آ lBا" C2 = 5×10-3 mol/L : :و pH2 = 3,56
H3ز pH2 "* :.& pH H3ز pH1 "* :.& pH
1ــ أآ& fد ا? EFا :2"Tا1دث ؟
2ــ أ f/آ ا? EFا
%1 ET :2Hل ؟
3ــ ذا ] g/؟
4ــ ذا
i؟
8
ا)Kــــــــــ: J
1ــ آ &د ا? EFا :2"Tا1دث :
)CH3COOH(ℓ) + H2O(ℓ) = H3O+(aq) + CH3COO-(aq
2ــ /ب آ ا? EFا
%1 ET :2Hل :
/ب %1"%
Qrfل ). (S1
+ -4 + -3,4
[H3O ]f = 10أي [H3O ]f = 3,98×10 mol/L :
& pH1 = 3,40
- -4
و
[CH3COO ]f = 3,98×10 mol/L :
×[CH3COOH]f = C1 - [CH3COO-]f = 9,6 وmol/L : :
= 1,65×10- 5
COOH
h/ا 1ا
/ E'" 2Hاازن
=0ــــــ<ت :
ــ Lاازن Kا& uYد ا? :Y EFا B" HY ، 9& l,ا? EFا1دث h/ا"&]ت
اآ أF HY . V7د دون و/ة .
ــ Lاازن ?T u%& Kاd1ل P%Fاازن و "Tت ا"دة ]F?"%ت
9
VY+ /3.3ا ا-JXا Lآ 0 WPاازن :
ـ * ا Z%ا-" B%م ا Pوا ا-JXا :
$Iط :
C1 = 10-2mol.L-1 & (S1) 9%1و ) N"1 (S2او eآBه" ا" P%F :اf
C2 = 10-3mol.L-1
، CAا
* %ا
%1 ET Fل اH3 .ز *س ا
*,
Y ، %
و
و
:
10
و :Yا"%1ل ): , (S2
:Yآ%1 Eل : 5ــ /ب *"
:Yا"%1ل ): (S2 ، :Yا"%1ل ): (S1
6ــ ا
ـــج :
ا
ا
A 2Hم ا? 1 u%& EFاا. %",% 2
ـ * ا Z%ا-" B%م ا Pو UJVاازن :
$Iط :
& ا?=F N"/ 9 EFي 9T") RCOOHأن ( AH B Bو ا"ء :
)HA(aq) + H2O(ℓ) = H3O+(aq) + A-(aq
C 9Tاآ Bا" :Y N"1% :ا"%1ل ا)ي ",/
1ــ أ3 B,ول اAم & EF?%ا 9Fو Cو V؟
و C؟ 2ــ اآF fرة Lاازن K
3ــ ذا
i؟
ا)Kـــــــــ: J
1ــ ا,ز 3ول اAم : EF?%
&ـــــــــــــــــد ا?EF )HA(aq )+ H 2O(ℓ) = H3O+(aq) + A-(aq
اAم /ـــــــــــ ا%", آ"ــــــــــــــــت ا"دة )(mol
ا1ـــــ اا2 0 Bدة 0 0
ا1ــــــ اA X n0 - X Bدة X X
ا1ــــــ ا
ــ2H Bدة
=
=
و
: fT
3ــ ا
ج :
ا
ا
A 2Hم ا? L' u%& EFاازن
11
0 /4.3اازن ا L *
%!-آ :
ـ * ا أBLي اازن :
9F iاdدم ا?&ل 9أYاد ا"?]Fت اTر اوا ETa Wروا3 Wة HtYا iو 9TأYاد
ا
اd iدم H=& qا& Nآ) ETa eا"?]Fت اا 9 . 2ا
/ا :Y 2d/اا HJر
ا
اT iن أع 9ا H2?8و & 9Tة Tن ETa Fا
ا iو إ F Pا h1 H2?8آ"
ا"دة ]F?"%ت وا
اTY V iن /ا :Y %",ازن )Hا
")ج ا1ل ا :2"Tا"1ود )p
ام ( ?1 EFث :Yا,ه& 9آ C? :Y 9ا*L
12
: ردي ء$اء أ-L ا/2.1.4
-14
. Ke = 10 : 25°C
F ، :2 ل%1 E آE3 أ9
pKe = 14 :
وKe = 10-pKe أيpKe = - logKe : pKe &ف
: pH اـ$% /3.1.4
:
ف7 ] أP إ2" اE1" اI
d pH اـ$* f/ و14 P إ0 9 %"F 2" اE1" اpH V
: ل-ال ا* ا
Ke = [H3O ] = 10 :
[ وH3O ]éq = [HO-]éq ـB"
+ 2 -14 +
→ pH = pH = 7
: *^ال ا* ا
pH < 7 :
& وه)ا :
[ وH3O+]2 > Ke :
[ وH3O+]éq > [HO-]éq ـB"
: *ال ا* ا
pH >7 :
& وه)ا :
[ وH3O+]2 < Ke :
[ وH3O+]éq < [HO-]éq ـB"
: LــــــــــــI
: :2"ل ا%1"ن اT 25°C
F
و أي & ــ
و أي ="/ ــ
و أي ــ أ
13
ا= pH ?J Gو : pKa
9ا E3آ ) 2
Eأس: ( N"//
Yن
اذ˝ا
Iــــــــــ: L
ـ * XLت cd+ا bا^ أو ا & ) %أس:( D0/
ز ]ث /ت . ا&]*
2
'%ا"&ة . ا او pH : Wا"%1ل اآ 9
و
&
: إذا آن
و
. p ?7 3 و
:
2
'%ا"&ة . ا ا& pH : Iا"%1ل وي إP
و
&
: إذا آن
و
Tن ا ?dا ه :ا. V و
:
2
'%ا"&ة . ا ا&& pH :ا"%1ل ا9 V7
و
&
: إذا آن
و
Tن ا ?dا ="1ه :ا. V و
:
14
WP Z+ /3.4ا
ا 7ا: I
^ ] )8أ fا8ر :Y q= ،ا ول آ" 9ا"ء ا" ، .Aو :Yا' :آ" %1 9ل N"/
ا' eو :Yا' hآ" %1 9ل اdد .* I= .ات 9ازرق او"ل ا Pآ%1 Eل .
: دbا ل اJ \!I&!X اD0 !ة ل: (1) &ل
lB ا)ي آ: ل ا%1" ا, رfT $ :="1ل ا%1" ا9 a ا:Y q=
$ $ بT $,/ E آE3 ا9 iB" اpH "* E, :"ا
ا"&ةP
1
16
W%% $G%ا!ة :
Bا اـ W pHء . ــ :YاB,ء
Bا اـ F pHاآ . ــ :YاB,ء
Bا * ]%وX .ول ا ) / "* Pا"
X P
1ول اA W8 Pرب ــ :YاB,ء
أ. ( :AY
أي و .A
Fا: , XYT
و
: , و
: ,
&ل )! : (2ة ل ا$%در Jا ل D0آر اء :
أ tا *.ا &"S Eي
"I ?+ا
"!J Tا? ااز!? :
17
: I! ا!ة ا# ?P T
" اI ?+
18