FIZYKA BUDOWLI W TEORII I PRAKTYCE
TOM V, Nr 2 - 2010
WIZUALIZACJA TURBULENTNEGO PRZEPŁYWU POWIETRZA
W STREFIE MODELU ZA POMOCĄ PARAMETRU Cn
Katrzyna KLEMM *, Krzysztof PIESZYŃSKI**,
Kazimierz ROŻNIAKOWSKI**
*Politechnika Łódzka, Instytut Architektury i Urbanistyki
Al. Politechniki 6,90-924 Łódź, e-mail: katarzyna. klemm@p.lodz.pl
**
Politechnika Łódzka,, Instytut Fizyki ul. Wólczańska 219, 90-924 Łódź, e-mail: roznikaz@lodd.p.lodz.pl
Streszczenie: W pracy oszacowano parametr struktury współ-
czynnika załamania Cn w strefie napływu powietrza na model
budynku. Badania przeprowadzono w tunelu aerodynamicznym,
którego poprzeczne rozmiary są dużo większe od rozmiarów mo-
delu. Do badań zastosowano wąską wiązkę światła laserowego.
Parametr Cn wyznaczono na podstawie równania zaproponowane-
go w pracy [1].
Słowa kluczowe: Parametr Cn, laser, model.
1. WPROWADZENIE
Przepływ powietrza wokół budynków i wywołane nim
efekty są bardzo istotne dla komfortu przebywających
w ich sąsiedztwie osób. W związku z tym powinny być one
uwzględniane w projektach architektonicznych i urbani-
stycznych. Wzajemne oddziaływanie między wiatrem
i budynkami stanowi obszar zainteresowania aerodynamiki
budowli. Chociaż termin ten jest stosunkowo nowy, to zain-
teresowanie oddziaływaniem wiatru na budynki datuje się
już od czasów wczesnych cywilizacji. Bez pomocy odpo-
wiedniej aparatury pomiarowej i badań modelowych
w tunelach aerodynamicznych, architekci uczyli się głów-
nie na błędach poprzedników. Obecnie mogą oni korzystać
z badań modelowych już na wstępnym etapie projektowa-
nia, co pozwala uniknąć wielu błędów, skrócić czas i obni-
żyć koszty.
Badania pól prędkości wokół ciał nie opływowych dostar-
czają odpowiednich danych projektantom osiedli mieszka-
niowych i obiektów przemysłowych, odnośnie wpływu
zabudowy na kierunek i intensywność lokalnych wiatrów.
Informacje te są niezbędne dla:
27
Sekcja
Fizyki
Budowli
KILiW PAN
• zapewnienia komfortu mieszkańcom poprzez wyelimi-
nowanie stref dyskomfortu wywołanych nagłymi podmu-
chami i zawirowaniami powietrza w pobliżu budynków
oraz wyeliminowanie uciążliwości związanych z nad-
miernym hałasem czy przeciągami pojawiającymi się
przy niekorzystnych warunkach opływu,
• wyeliminowania niekorzystnych oddziaływań w syste-
mach ciepłowniczo-wentylacyjnych; przeciągi wewnątrz
budynków i dodatkowe straty ciepła wynikają bezpo-
średnio z niekorzystnego pola przepływu na zewnątrz
obiektu w pobliżu okien i drzwi,
• aerodynamicznych badań modeli zabudowy przemy-
słowej w których przewidywać można m.in. przebieg
dyspersji zanieczyszczeń oraz lokalizację miejsc o szcze-
gólnie silnej koncentracji zanieczyszczeń.
Kształt i wzajemne usytuowanie budynków może w niektó-
rych sytuacjach prowadzić do bardzo intensywnych lokal-
nych ruchów powietrza. W strefach tych warunki wiatrowe
odczuwane są prze pieszych jako dyskomfortowe. Zada-
niem projektanta jest dążenie do stworzenia warunków nie
przekraczających poziomu tzw. dyskomfortu dopuszczal-
nego (ψ ≤ 1), co oznacza eliminację pojawiania się lokal-
nych prędkości wiatru przekraczających 6 m/s. W sąsiedz-
twie obiektów o różnej geometrii i konfiguracji występują
zjawiska, którym odpowiadają różne wartości współczyn-
nika ψ.
Za pomocą wiązki światła lasera propagowanej w powie-
trzu, w którym występują lokalne ruchy powietrza (fluktu-
acje prędkości) możliwe jest zarejestrowanie turbulencji
powietrza wokół nieopływowych elementów architekto-
nicznych (budynków prostopadłościennych) [2]. Jednym
z możliwych wariantów przeprowadzenia takich badań jest
 Klemm K., Pieszyński K., Rożniakowski K., Wizualizacja turbulentnego przepływu powietrza...

wykorzystanie tunelu aerodynamicznego. W badaniach

tych strumień powietrza o określonej prędkości średniej
kierowany jest na model architektoniczny. W różnych od-
ległościach od badanego obiektu prowadzona jest rejestra-
cja natężenia wiązki światła laserowego. Analiza zareje-
strowanych sygnałów (zmian natężenia światła w czasie)
pozwala określić ewolucję przebiegu powstającego procesu
turbulentnego [3] [4].
Celem przeprowadzonych badań jest wykazanie, na drodze
eksperymentalnej, możliwości zarejestrowanie zaburzeń
turbulencji wywołanych obecnością w tunelu modelu bu-
dynku za pomocą parametru Cn.

2. PODSTAWY TEORETYCZNE

2.1. Schemat opływu bryły prostopadłościennej Rys.1. Schemat przepływu powietrza wokół bryły o ostrych
krawędziach. [6]
Badanie przepływu powietrza wokół pojedynczych modeli Fig.1. Wind flow pattern around solid with sharp edges. [6]
o różnej geometrii i zmiennym usytuowaniu względem
kierunku napływu wiatru, jak również analiza opływu nie-
wielkich grup obiektów pozwala na sformułowanie wska-
zówek sprzyjających właściwemu projektowaniu bardziej
złożonych, rzeczywistych układów architektonicznych.
Istotnym jest tu wymodelowanie profilu prędkości napły-
wającego czynnika o kształcie i strukturze wirowej zbliżo-
nej do atmosferycznej warstwy przyziemnej uformowanej
w terenie o określonej topografii.
Schemat opływu bryły prostopadłościennej umieszczonej
na podłożu jest według Hoskera bardzo złożony [5].
Przy opływie ciała stałego płynem rzeczywistym w bezpo-
średniej bliskości jego powierzchni tworzy się warstwa
przyścienna, czyli warstw płynu, w której występuje gra-
dient prędkości wzdłuż normalnej do tej powierzchni.
W przypadku ciał o ostrych krawędziach na skutek ode-
rwania się warstwy przyściennej dochodzi do powstania , w
strefie zawietrznej cienia aerodynamicznego. Oderwanie
strugi powietrza zachodzi na dowietrznych krawędziach
obiektu.
Na rys.1. przedstawiono schematyczny obraz przepływu
powietrza wokół bryły o ostrych krawędziach. Wyraźnie
zarysowują się charakterystyczne dla tego typu przepływu
strefy: obszar formującego się przed obiektem wiru podko-
wiastego (1), przepływ górny (2), rejony bliskiego (3) i
dalekiego (4) śladu. W procesie tworzenia się wiru podko-
wiastego pojawiają się dwa punkty separacji – pierwotny S
i wtórny S1. Odległość punktu wtórnej separacji od obiektu
daje przybliżony wymiar wiru podkowiastego, natomiast Rys.2. Obraz przepływu w płaszczyźnie pionowej i pozio-
linia przechodząca przez punkt separacji pierwotnej wyzna- mej. [6]
cza zasięg strefy oddziaływania modelu. Granicę bliskiego Fig.2. Wind flow view in perpendicular and horizontal
śladu określa linia przylegania przepływu górnego do pod- plane. [6]
łoża. Na linii tej następuje zmiana kierunku przepływu nad
powierzchnią. Schematyczny obraz przepływu w płasz-
czyźnie pionowej i poziomej przedstawiono na rys. 2.

28
2.2. Dyskomfort Gdzie CT parametr struktury temperatury jest
(6)
Prędkość wiatru jest wielkością zmienną w czasie i zgodnie C T = < (T1 − T 2 )2 > r −1 / 3
z hipotezą Reynoldsa jej chwilową wartość V(t) można
traktować jako sumę wartości średniej V i fluktuacji v`(t) Dla silnej turbulencji Cn=5*10-7; dla umiarkowanej
[6]: Cn=4*10-8 i dla słabej Cn=8*10-9. To są typowe wielkości
V (t ) = V + v′(t ) (1) tego parametru.

Miarą dyskomfortu jest parametr ψ definiowany w nastę- 2.5. BEAM WANDER

pujący sposób: Wiązka światła laserowego propagowana przez ośrodek w
V + v′ 2 którym występują fluktuacje (zależne od czasu i położenia)
ψ= (2) gradientów współczynnika załamania doznaje zmiany kie-
Vr + vr′ 2
runku przebiegu w przestrzeni. Źródłem tych gradientów
mogą być zmiany prędkości, gęstości, ciśnienia lub tempe-
gdzie: V - średnia prędkości wiatru przyziemnego, v` - ratury. W efekcie przemieszczeniu ulega położenie śladu
składowa fluktuacyjna prędkości wiatru; indeks „r” ozna- wiązki na ekranie umieszczonym prostopadle do osi wiązki.
cza warunki odniesienia, przy czym obecnie przyjmuje się: Zjawisko to, określane w literaturze terminem „beam wan-
der” wykorzystywane jest do opisu gwałtownego prze-
(3) mieszczenia wiązki (laser spot) na ekranie odległym o od-
Vr + v ′r 2 ≤ 6 m cinek L od lasera. Ponieważ efekt ten jest spowodowany
s
przez turbulencje w dużych obszarach, stąd do jego przy-
bliżonego opisu stosuje się optykę geometryczną. Opis ana-
2.3. Zmiany ciśnienia lityczny tego zjawiska został przedstawiony przez Chiba
[1]. Autor podaje następujące wyrażenie dla radialnej wa-
Z zastosowania rozważań analizy wymiarowej do określe- riancji wiązki (spot):
nia rzędu wielkości zmian ciśnienia ∆p w obrębie obszaru
ruchu turbulentnego wynika, że jedyną wielkością o roz- σ 2 = 1,90 C 2 (2w)−1 / 3 L3
r n
(7)
miarach ciśnienia, którą można określić na podstawie gę- Jeśli rozważana wiązka jest Gaussowska i jest emitowana
stości ρ, skali turbulencji l i zmiany ∆u prędkości średniej u
przez laser He-Ne (λ=0,633µm), to odchylenie standardowe
na odległości l jest wielkość ρ( ∆u)2 . Możemy zatem zapi-
wędrującej wiązki (beam wander) w kierunku X na ekranie
sać [7]:
odległym od lasera o odcinek L zapisać można za pomocą
wzoru:
∆p ~ ρ(∆u)2 (4)
σ = 3,14 C L17 / 12 (8)
x n
Należy podkreślić, że ∆u oznacza nie samą prędkość śred- Istnieje techniczna możliwość rejestracji tego położenia w
nią u lecz jej zmianę na odległościach rzędu l, ponieważ ta funkcji czasu. Średnie kwadratowe odchylenie położenia
właśnie zmiana charakteryzuje prędkość ruchu turbulentne- wiązki jest funkcją parametru Cn.
go. W rozważaniach przyjęto, że odchylenia standardowe lase-
rowej plamki na ekranie w kierunkach X i Y są jednakowe.
Powyższy wzór wykorzystano w badaniach do wyznacze-
2.4. Parametr struktury współczynnika załamania Cn nia parametru Cn.
Jednym z najważniejszych parametrów występujących w
większości równań dotyczących opisu zaburzeń przebiegu 3. EKSPERYMENT
wiązki, spowodowanych turbulencją jest parametr struktury
współczynnika załamania Cn. Wynika on z różnicy ciśnie- 3.1. Tunel
nia p i temperatury T w dwóch punktach odległych o odci-
nek r . Jeśli r jest mierzone w centymetrach, ciśnienie p w Badania propagacji wiązki światła lasera w powietrzu na-
milibarach a temperatura T w Kelvinach, to parametr Cn pływającym na model budynku, mający kształt sześcianu o
wyrażony jest przez: wymiarach krawędzi 0,10 m, przeprowadzono w tunelu
⎡ p ⎤ (5) aerodynamicznym o wymiarach, w przekroju poprzecznym
C n = ⎢79 x10 −6 ⎥ CT 1 x 1 m i długości 5 m.
⎣ T2⎦

29
 Klemm K., Pieszyński K., Rożniak
kowski K., Wizualizaccja turbulentnego przepłływu powietrza...

Wszystkiee ściany tunelu wykoonano z przeźroczystych płyt

plexi o grrubości 15mm. Wym muszony przepływ powietrza
p
uzyskano za pomocą czterech wwentylatorów umieszzczonych
we wspóllnej obudowie, w ppłaszczyźnie prostop padłej do
dłuższej osi
o tunelu. Przepływ ppowietrza odbywał się
s w kie-
runku pozziomym (wzdłuż dłużższej krawędzi tunellu). Pręd-
kość głów
wna strumienia wahałaa się od 0,5m/s do 3m
m/s.

3.2. Pomiar prędkości

Prędkość powietrza napływajjącego na modelowy y obiekt,

rejestrowaano za pomocą czuj ujników termoanemo ometrycz-
nych, umiieszczonych w płaszzczyźnie obiektu, na wysoko-
ści z = 0,0
06 m. Pomiar przeproowadzono z dokładno
ością 0,1
m/s w czaasie 1 s.
Badania przeprowadzono
p dla czterech różnych prędkości
p
napływu powietrza, Vo = 0,5; 1,3; 2,2; 3,0 m//s Model
umieszczo ono wewnątrz tunelu w odległości 2m od wylotu.

3.3. aser
La

W badaniach optycznych, jakko źródła światła uży yto lasera

półprzewoodnikowego o mocy P=14mW, emitująceego świa-
tło o dług
gości fali λ = 635 nm. Laser był wypossażony w
specjalny układ optyczny, kktóry umożliwiał otrrzymanie
praktycznie stałej rozbieżnoścci wiązki w obszarzze tunelu. Rys.3. Schemat układu ek ksperymentalnego.
Rozkład natężenia
n światła w prrzekroju poprzecznym
m wiązki a-lasser, b- model budyn nku, c- detektor świaatła z układem
był w przyybliżeniu eliptyczny (o wymiarach osi oddpowied- optyycznym, d- przetw wornik analogowo-cyfrowy, e-
nio: R1=33,0mm, R2=1,0mm). W badaniach plamk kę lasera kommputer, f- tunel aero odynamiczny. Wszysstkie elementy
umieszczaano w przestrzeni taak, że jej dłuższa póółoś była zaznnaczone na rysunku zostały
z wyolbrzymione w stosunku
ustawionaa w płaszczyźnie pionowej. Przemieeszczenie do tunelu aerodynamiccznego dla większeej czytelności
wiązki w tej płaszczyźnie o oodcinek 0,5 10-6m powwodowa- scheematu. Duża strzałka w tunelu wskazuje kierunek prze-
ło zmianęę napięcia rejestrowwanego przez fotodeetektor o pływwu powietrza.
1mV. Zaleeżność była liniowa w zakresie do 2,0V [33]. Fig.33. The scheme of the experimental set up..
a-lasser, b- building modeel as a cube, c- phottodetector with
opticcal system, d- analog g-to-digital converterr, e- computer,
3.4. Deetekcja sygnału f- wind tunnel. All elem ments in this figure arre exaggerated
for cclarity of the schemee. The large arrow inn the tunnel in-
Do detekccji natężenia światłaa laserowego użyto fotodiody
f
dicattes the air flow in thee wind tunnel.
BPYP17, zasilanej z baterii. P Przed fotodiodą umieszczono
diafragmęę o średnicy 0,1mm m. Wybrano takie położenie
p
laserowej plamki i diafragmy aby zależność międzzy napię-
ciem i prrzemieszczeniem byłła liniowa. Laser i fotodioda
f 3.5. Procedura badań
ń
umieszczoone były na wspólnnej ramie, nie stykaającej się
bezpośreddnio z tunelem. Wiąązka światła przebieg gała pro- Przeeprowadzone badaniaa zawierają piętnaściie serii pomia-
stopadle do osi tunelu poprrzez wydrążone w ścianach rowyych. W skład każdej serii
s wchodzą:
bocznych otwory o średnicy ф = 10mm. Częstość rejestracji
r a) poomiar natężenia świaatła (fluktuacji) w czaasie 35 sekund,
natężenia światła wynosiła 20000 Hz a czas trwaniaa jednego gdy przez tunel nie przep pływa powietrze wyymuszane wen-
pomiaru był
b równy 35 sek. Laaser oraz fotodetektorr umiesz- tylattorami.
czone barrdzo blisko ścian boccznych tunelu, tak że
ż można b) poomiar natężenia świaatła (fluktuacji) w czaasie 35 sekund,
przyjąć, że
ż wiązka światła laaserowego propagow wana jest gdy przepływ powietrzaa jest wymuszany, przy prędko-
tylko w powietrzu
p wewnątrz tunelu. Schemat uk kładu ba- ściacch takich jak w punkccie 3.2.
dawczo-po omiarowego przedstaawiona na rys. 3.

30
c) pomiar natężenia światła (fluktuacji) w czasie 35 sekund, Fig.4. Dependence of light intensity on the time for differ-
gdy przez tunel przepływa powietrze wymuszane wentyla- ent velocity of air in the wind tunnel.
torami, przy prędkościach takich jak w punkcie 3.3 i obec-
ności modelu oraz propagacji wiązki światła kolejno w od-
ległościach: 0,5; 1,0; 1,5; 2,0; 2,5; 3,0; 3,5; 4,0; 4,5; 5,0;
6,0; 7,0; 8,0; 9,0; 10,0cm od płaszczyzny na którą napływa
powietrze.

4. WYNIKI BADAŃ

Wyniki badań przedstawiono na rysunkach 4 5, 6, 7, 8 i 9

oraz w tabelach 1 i 2. Dla przeprowadzenia odpowiednich
obliczeń, w pierwszej kolejności, z każdej serii pomiarowej
wybrano jeden pomiar dotyczący rejestracji natężenia świa-
tła (w czasie 35 sekund) z częstością próbkowania 2000
impulsów na sekundę, bez wymuszonego przepływu. Jeden
Rys.5. Parametr Cn w zależności od numeru pomiaru (serii),
z tych pomiarów przedstawiono na rysunku 4 (pierwszy z
bez wymuszonego przepływu powietrza w tunelu i bez mo-
czterech wykresów , w lewym górnym rogu rysunku). Ko-
delu budynku.
rzystając ze związku napięcie zarejestrowane przez fotode-
Fig.5. Structure parameter of refractive index Cn versus
tektor – odległość, przemieszczenie plamki, wyznaczono
number of measurement without both forced air flow and
średnie kwadratowe odchylenie przemieszczenia σx oraz ze building model in tunnel.
wzoru Chiba [1] wyznaczono parametr Cn. Na rysunku 5
przedstawiono zależność tego parametru od numeru pomia- Na rysunku 6 zamieszczono wyniki badań (pomiarów) pa-
ru, czyli numeru serii pomiarowej. Wartość średnią tej rametru Cn w zależności od numeru pomiaru (serii), przy
wielkości zamieszczono w Tabeli 1. wymuszonym przepływie powietrza w tunelu (model bu-
Ponadto na rysunku 4 przedstawiono charakterystyczne dynku nie jest umieszczony w tunelu). Wyznaczono także
wykresy ilustrujące zmianę natężenia świata, propagowa- średnie wartości parametru Cn (Tabela 1 oraz poziome linie
nego przez tunel, w przypadku, gdy w tunelu występuje na rysunku 6).
przepływ powietrza wymuszany wentylatorami (bez obec-
ności modelu budynku). Wyraźnie widoczny jest wzrost
amplitudy fluktuacji sygnału (czyli przemieszczenia lase-
rowej plamki) wraz ze wzrostem prędkości napływającego
powietrza.

Rys.6. Parametr Cn w zależności od numeru pomiaru, z

Rys.4. Fluktuacje natężenia światła w funkcji czasu dla
różnych prędkości powietrza w tunelu
wymuszonym przepływem powietrza w tunelu, bez modelu
budynku. W legendzie podano przy jakich prędkościach
napływu powietrza w tunelu przeprowadzano pomiary.
Fig.6. The Cn parameter versus number of measurement
without forced air flow and with building model in tunnel.
The values of inflowing air velocity in the wind tunnel are
specified in the legend.

31
 Klemm K., Pieszyński K., Rożniakowski K., Wizualizacja turbulentnego przepływu powietrza...
Zależność średniej wartości parametru Cn od prędkości na-
pływu powietrza w tunelu (bez modelu budynku), przed-
stawiono na rysunku 7 oraz w Tabeli 1. Widoczny jest tu
monotoniczny wzrost tej wielkości w funkcji prędkości
napływającego powietrza w badanym zakresie prędkości.
Rys.7. Zależność wartości średniej parametru Cn od pręd-
kości napływu powietrza w tunelu (bez modelu budynku).
Fig 7. The Cn parameter mean value dependence on inflowing
air velocity in the wind tunnel (without building model).
Na podstawie rysunku 7 oraz wartości zamieszczonych w
Tabeli 1 można stwierdzić, że średnia wartość parametru Cn
bardzo wyraźnie rośnie wraz z prędkością powietrza prze-
pływającego w tunelu. Średnią wartość wyznaczono na
podstawie 15 pomiarów. Należy ponadto podkreślić, że
pomiar tego parametru dotyczy wiązki światła propagowa-
nej w odległości 6,0cm od podstawy tunelu przy poprzecz-
nych wymiarach 100 x 100cm.
Tabela 1. Prędkości napływu powietrza w tunelu (bez mo-
delu budynku) i odpowiadające im średnie wartości para-
metru Cn.
Table 1. The values of inflowing air velocity in the wind
tunnel (without building model) and the corresponding Cn pa-
rameters.
Prędkość powietrza w tunelu Wartość średnia Cn
m/s m-1/3
0 4,20E-07
0,5 5,09E-07
1,3 6,42E-07
2,2 1,07E-06
3,0 1,65E-06
32
Na rysunku 8 przedstawiono wyniki badań średniej warto-
ści parametru Cn w przypadku, gdy w tunelu znajduje się
model budynku a laserowa wiązka jest propagowana
w różnych odległościach od niego (przy różnych prędko-
ściach napływającego powietrza). Na podstawie tego frag-
mentu badań można stwierdzić, że średnie wartości para-
metru Cn zależą zarówno od odległości propagowanej
wiązki od modelu jak i prędkości napływającego powietrza.
Na rysunku 8 zaznaczono także wartości średnie tego pa-
rametru. Zastosowano dwa przedziały obliczeń: 0-3,5cm
oraz 4,0-10,0cm.
Rys.8. Parametr Cn w zależności od odległości modelu bu-
dynku od wiązki lasera, z wymuszonym przepływem po-
wietrza w tunelu (prędkości napływu powietrza podano
w legendzie)
Fig.8. The Cn parameter versus the distance from building
model to laser beam (the values of inflowing air velocity in
the wind tunnel are specified in the legend).
Otrzymane wyniki przedstawiono również na rysunku 8
a wartości liczbowe w Tabeli 2. Podobnie jak w poprzed-
nim fragmencie badań ta zależność jest w badanym zakre-
sie prędkości monotoniczna i z wyjątkiem jednego punktu
istnieje istotna różnica między wartościami parametru Cn
dla odległości bliskich i dalszych.
 5. DYSKUSJA I WNIOSKI

Porównując wartości parametru Cn (Tabele 1 i 2) dla przy-

padków bez modelu i z modelem widoczna jest różnica
w wartościach tego parametru w badanym zakresie prędko-
ści dla odległości 0-3,5cm od modelu, tj. w obszarze, gdzie
występuje wir podkowiasty oraz podstawowe punkty sepa-
racji (pierwotny i wtórny). W tym obszarze występuje także
ujemny gradient ciśnienia zmiana kierunku przepływu nad
powierzchnią.
W przedziale odległości od 4cm do 10cm nie obserwuje się
praktycznie różnicy w wartościach parametru Cn dla przy-
padków przepływu z modelem w tunelu i bez modelu. Mo-
że to oznaczać, że w tym zakresie odległości strumień po-
wietrza nie jest jeszcze przez model zaburzany.
Przedstawione w pracy wyniki badań mogą stanowić pod-
stawę optycznej (laserowej) metody określania zasięgu od-
Rys.9. Zależność wartości średniej parametru Cn od pręd- działywania modelu obiektu w strumieniu napływającego
kości napływu powietrza w tunelu. Wartość średnią para- powietrza. Do tego celu wykorzystano rejestrację fluktuacji
metru Cn liczono w dwóch przedziałach odległości wiązki natężenia światła laserowego, powstających podczas jego
lasera od modelu budynku co opisano w legendzie. propagacji w strefie napływającego powietrza na prostopa-
Fig.9 The Cn parameter mean value dependence on inflow- dłościenną bryłę. Na podstawie przedstawionych pomiarów
ing air velocity in the wind tunnel. The Cn parameter mean wyznaczono parametr Cn. Z wyników badań tego parametru
value was calculated for two ranges of distances from widać, że zawarta jest w nim informacja o obecności obiek-
building model to laser beam what is described in legend. tu w strumieniu przepływającego powietrza.
Zaletą przedstawionej metody jest fakt, że zastosowana w
niej laserowa wiązka światła nie zaburza przepływu stru-
mienia, w przeciwieństwie do czujników stosowanych w
metodach konwencjonalnych. Metoda ta może być zatem
szczególnie przydatna w przypadku, gdy badania prowa-
Tabela 2. Prędkości napływu powietrza w tunelu (z model dzone są przed obiektem na który napływa strumień powie-
budynku w tunelu) i odpowiadające im średnie wartości trza.
parametru Cn. Fluktuacje natężenia światła zarejestrowane w pracy są
Table 2. The values of inflowing air velocity in the wind zmierzone po przebyciu przez wiązkę światła drogi około
tunnel (building model in the wind tunnel) and the correspond- jednego metra (szerokość tunelu), zawierają zatem pewną
ing Cn parameters. uśrednioną informację o fluktuacjach prędkości, ciśnienia i
temperatury powietrza. Fluktuacje te są funkcją czasu a
także funkcją gradientów tych wielkości na drodze wiązki
Prędkość Wartość średnia Cn Wartość średnia Cn
światła. Zatem pomiar powyższy znacznie różni się od po-
powietrza w obszarze w obszarze miarów wykonywanych metodami klasycznymi.
w tunelu do 3,5cm od 4cm do 10cm Należy podkreślić, że mimo iż w badaniach wystąpiło sze-
reg czynników (które mogły negatywnie wpłynąć na wyniki
m/s m-1/3 m-1/3 pomiarów) takich jak bardzo mały powierzchniowy udział
(w stosunku do przekroju poprzecznego tunelu) badanego
0,5 5,27E-07 3,63E-07 obiektu (tylko 1%), ponadto konstrukcja i posadowienie
1,3 6,45E-07 6,64E-07 tunelu oraz sposób przeprowadzenia badań (w obecności
2,2 1,14E-06 9,20E-07 nieustalonych niskotemperaturowych źródeł ciepła), to
obecność obiektu (lub jego brak) jest widoczna.
3,0 1,77E-06 1,67E-06 W pracy założono, że laserowa plamka przemieszcza się
tylko w jednej płaszczyźnie zatem, rzeczywiste jej prze-
mieszczenie jest 2 razy większe. Zastosowanie bardziej
precyzyjnego przetwornika, rejestrującego przemieszczenie
laserowej plamki znacznie poprawiło by dokładność pomia-
ru parametru Cn.

33
 Klemm K., Pieszyński K., Rożniakowski K., Wizualizacja turbulentnego przepływu powietrza...

Metoda opisana w pracy ma także zalety w stosunku do [7] Landau L., Lifszic E.: Mechanika ośrodków ciągłych,
metod wizualizacji, ponieważ można przy jej pomocy wy- PWN.
znaczyć wartości liczbowe parametrów występujących
w opisie tego zjawiska (propagacji laserowej wiązki w po-
wietrzu w którym występują fluktuacje jego parametru).
Gdyby precyzyjnie przemieszczać położenie laserowej
wiązki względem powierzchni modelu, to za pomocą tej
metody można było by znaleźć położenie podstawowych
punktów separacji pierwotnego S i wtórnego S1, występują-
cych w procesie tworzenie się wiru podkowiastego. Należy
sądzić, że jest to prawdopodobnie jedyny sposób wyzna-
czenia położenia tych punktów metodą, która nie zaburza
przepływu napływającego powietrza, a także nie jest zmie-
niany jego skład chemiczny (metoda śladowa wizualizacji).

VISUALISATION OF TURBULENT AIR FLOW

IN VIVINITY OF THE MODEL
BY MEANS OF Cn PARAMETER

Summary: The paper presents assessment of the structure

parameter of refractive index Cn in the air inflow zone in front of
a building model. Experiment has been carried out in wind tunnel
with a crosswise dimension considerably larger then dimension of
the model. The structure parameter of refractive index Cn has
been determined on a base of equation proposed by Chiba and
with the use of a narrow laser beam.

Literatura

[1] Chiba T.: Spot Dancing of the Laser Beam Propagated

Through the Turbulent Atmosphere, Applied Optics,
Vol.10, No.11 (1971) pp. 2456-2461.
[2] Klemm K., Pieszyński K., Rożniakowski K.: Badanie
przepływu powietrza o nieustalonym polu gęstości z wyko-
rzystaniem wiązki laserowej, Fizyka Budowli w Teorii
i Praktyce, Tom III, 2008, str. 43-47
[3] Pieszyński K., Rożniakowski K., Wypych W.: Propaga-
tion of laser light in the air with temporal and special vari-
ations of the refractive index. Scientific Bulletin Tech.
University Łódź, No 991 ser. Physics Vol. 27 (2006) 53-60
[4] Klemm K.: Badanie turbulentnego przepływu powietrza
w strefie elementu architektonicznego przy zastosowaniu
metody optyki-koherentnej, Fizyka Budowli w Teorii
i Praktyce, Tom II, 2008, str. 27-33
[5] Hosker R.P., Flow around isolated structures and build-
ing clusters, a review. ASHRAE Transactions 91, 2B
(1985) pp.1672-1692
[6] http://www.imc.pcz.czest.pl/instytut/pl/3/3.8/materialy/
eelab/ee_11.pdf

34