Kadın Sağlığı Dismenore

Dr. Öğr. Üyesi, Uzman.Dr.Ecz.

HAYDAR BAĞDATLI
 Dismenore
❖ Adet döngüsü genellikle 28 gün sürer, ancak bu değişkenlik gösterebilir ve 21-45

gün arasında sürebilir. Adetin kendisi 3 ila 7 gün sürer (1).

❖ Dismenore genellikle primer veya sekonder olarak sınıflandırılır;

❖ Primer dismenore (PD), organik patolojiye sahip olmayan menstrüel ağrı olarak

tanımlanır.

❖ Sekonder dismenore, tanımlanabilir bir patolojik durumdur (1) endometriozis gibi

tanımlanabilir (Endometriozis, basitçe uterusun dışındaki endometriyal dokunun

varlığı anlamına gelir (1). Endometriyumun her bölümü adet döngüsü sırasında

meydana gelen hormonal değişikliklere duyarlıdır ve aylık kalınlaşma, saçılma ve

kanama değişikliklerinden geçer. Bu endometriyal dokunun bulunduğu her yerde

ağrıya yol açar) (2).

 Dismenorede Hasta Değerlendirmesi
A. Yaş:
1. En yüksek PD insidansı 17-25 yaş arası kadınlarda görülür (2).
2. Sekonder dismenore (SD), 30 yaşın üzerindeki kadınlarda en sık görülür ve
25 yaşın altındaki kadınlarda nadirdir (2). Bu nedenle, 30 yaş üstü kadınlar
sevk edilmelidir (3).
B. Önceki Öykü:
❖ Dismenore sıklıkla menstrüasyonun başlangıcı (menarş) ile ilişkili değildir.
Bunun nedeni menstrüasyonun ilk aylarında (ve bazen yıllarda)
ovulasyonun oluşmamasıdır. Bu anovülatör döngüler genellikle (ancak her
zaman değil) ağrısızdır ve bu nedenle, kadınlar bazen birkaç ay veya
yıllarca ağrısız menstrüasyondan sonra başlayan periyot ağrısını
tanımlarlar (2).
 Dismenorede Hasta Değerlendirmesi
C. Ağrı şiddeti:
❖ PD'de ağrı nadiren şiddetlidir; adetlerin başlamasıyla ağrı azalır ciddi alt
karın ağrısı ile başvuran herhangi bir hasta sevk edilmelidir (1).
D. Acıların zamanlaması ve doğası (aşadaki tablo). SD (2) semptomları olan
herhangi bir kadın, (adet dönemlerinden kısa bir süre önce yaşanmamış
aksine bir hafta önce gibi yaşanmış ağrı, ve belirtilerin başlangıcında artan
ağrı) sevk edilmelidir (1).
Primer Dismenore (PD) Sekonder Dismenore (SD)
Klasik olarak kramplı bir alt karın ağrısı (2). Ağrı genellikle adetlerin başlamasından
Adet başlamadan çok kısa bir süre içinde birkaç gün önce (1 haftaya kadar) başlar (1,2).
veya 24 saat önce başlar. Nadiren 3 günden
fazla sürer (1).

Adet kanaması, ağrı başladıktan sonra ve Adet ile ağrı hafiflleyebilir veya daha da
genilkle kanamanın ilk gününün sonu yavaş kötüleşebilir (2).
yavaş hafifler (2).
 Dismenorede Hasta Değerlendirmesi
E. Diğer Belirtiler:
1. Dismenore yaşayan kadınlar sıklıkla diğer semptomları tanımlayacaktır.
Bunlar arasında mide bulantısı, kusma, genel GI rahatsızlığı, kabızlık, baş
ağrısı, sırt ağrısı, yorgunluk, solukluk ve sersemlik hissi vardır (2).
2. Aşağıdaki semptomları olan herhangi bir kadın sevk edilmelidir: A-Ağır
açıklanamayan kanama (1). B-Anormal vajinal akıntı varlığı (2). C-Sistemik
enfeksiyon belirtileri (ateş, halsizlik gibi) (1).
3. Premenstrüel sendrom
F. İlaçlar: Oral kontraseptif alan kadınlar genellikle dismenore semptomlarının
tamamen azaldığını veya ortadan kalktığını söyler, bu nedenle oral
kontraseptif alan ve dismenore semptomları olan herhangi bir kadın daha
fazla araştırma için hekime sevk edilir (2).
 Ne Zaman Sevk Gereklidir
1. Ağır veya açıklanamayan kanama (1).

2. Adetten günler önce başlayan ağrı(1).

3. Adetlerin başlangıcında artan ağrı (1).

4. Yeni veya kötüleşen semptomları olan 30 yaş üstü kadınlar (1).

5. Ateş ve halsizlik gibi eşlik eden sistemik semptomlar (1).

6. Menopoz sonrası kadınlarda vajinal kanama (1).

7. Anormal vajinal akıntı varlığı (2).

❑ Tedavi zaman çizelgesi: PD'nin ağrısı, iki kür tedavisinden sonra

iyileşmezse, hasta hekime sevk edilmelidir (2).

 Tedavi:
A. Non-farmakolojik Tavsiye:

1. Sıcak bir banyo veya lokal olarak uygulanan ısıyla (sıcak su şişesi gibi)
sağlanan semptomatik tedavi rahatlama sağlayabilir (3).

2. Egzersiz, “vücudun kendi ağrı kesicileri” olarak endorfinlerin üretilmesi

yoluyla adet kramplarının ciddiyetini azaltır (3).

B. Farmakolojik Tedavi:

1. Analjezikler: Basit analjeziklerle tedavi, dismenorede çok etkilidir (2).

a) NSAII'ler (Ibuprofen ve naproksen), hasta için uygun olmaları koşuluyla,

dismenore için tercih edilen tedavi olarak düşünülebilir (2). Analjezik
özelliklerine ek olarak, NSAII'ler ayrıca uterus kasılmalarını azaltarak
prostaglandin üretimini de inhibe ederler (4). (Tablo 1).
 Analjezikler:
Tablo 1: Dismenore tedavisinde Ibuprofen ve Naproksen dozları.
İlaç Doz
Ibuprofen 200-400mg günde 3 kez (2).
Naproksen Başlangıçta 2 tablet alınır sonra eğer ihtiyaç varsa 6-8 saat sonra 1
250mg tablet tablet alınır. Günlük max doz 750 mg max tedavi süresi 3 gündür (2).
b) Aspirin ve parasetamol :

1. Aspirin : Aspirin, dismenore semptomlarının giderilmesinde ibuprofenden daha az

etkilidir ve mideyi NSAII'lerden daha fazla tahriş edicidir (bulantı yaşayan ve
dismenore ile kusan kadınlarda kaçınılmalıdır) (2).

2. Doz: Dismenore için doz her 4-6 saatte bir 650-1000 mg'dır (en fazla 4 gm / gün)
(5).

2. Parasetamol: Dismenore tedavisi için NSAII'lerden teorik olarak daha az etkilidir

(çünkü PG sentezini inhibe etmez), ancak mide problemleri veya mide sorunları
nedeniyle NSAİİ alamayan hastalar tarafından kullanılabilir (2).
 Farmakolojik Tedavi:
2. Hyoscine butyl bromide (Buscopan® 10 mg tablet) :

❖ Yetişkin için önerilen doz günde dört kez iki tablettir (1).

❖ Yan etkileri: Ağız kuruluğu, görme bozuklukları ve kabızlık gibi antikolinerjik

yan etkiler görülebilir, ancak genellikle hafif ve kendi kendine düzelir (1).

❖ Dar açılı glokomlu hastalarda kontrendikedir (1).

❖ Etkileşimler: Trisiklik antidepresanlar ve antihistaminikler ile birlikte

verildiğinde yan etkiler artar (1).

3. Kafein: Bazı OTC ürünleri kafein içerir. Kafeinin analjezik etkiyi arttırdığına

dair bazı kanıtlar vardır (2).

 Pratik Noktalar
1. Ağrınız başlar başlamaz veya kanama başlar başlamaz ilk dozu alın,

(hangisi önce olursa olsun doz alınır) (2).

2. Ağrı oluştuğunda ‘şimdi ve sonra’ yerine her bir periyodda 2–3 gün boyunca

düzenli olarak tabletleri alın (2).

3. Dismenore olan bir hasta bir NSAII'ye diğerinden daha iyi yanıt verebilir. Bir

ajanın maksimum reçetesiz dozajı yeterli fayda sağlamıyorsa, başka bir

ajana geçilmesi önerilir (5).

 Referanslar
1. Paul Rutter. Community Pharmacy. Symptoms, Diagnosis and Treatment. 4th

edition. 2017.

2. Alison Blenkinsopp, Paul Paxton and John Blenkinsopp. Symptoms in the

pharmacy . A guide to the managements of common illness. 7th edition. 2014.

3. Nathan A. fasttrack. Managing Symptoms in the Pharmacy. Pharmaceutical Press.

2008.

4. Marie A. Chisholm-Burns .Pharmacotherapy Principles & Practice. 4th edition.

2016.

5. American pharmacists association. Handbook of Non-prescription drugs: An

Interactive Approach to Self-Care. 18th edition. 2016.