Tehnička Fizika

Smer: Upravljanje rizikom od katastrofalnih događaja i požara

Predavač: Tomas Nemeš

nemes.tomas@uns.ac.rs
 Harmonijske oscilacije

 Vrste ravnoteže

a) Stabilna b) labilna c) indeferentna

Neprigušene harmonijske oscilacije

Elastična sila oblika:

izaziva hramonijsko oscilovanje

Jednačina harmonijskog oscilovanja
Razlaganje uniformnog kretanja po
kružnici
Period oscilovanja i frekvencija
Prigušeno oscilovanje

Sila trenja oblika

prigušuje oscilovanje
Prinudne harmonijske oscilacije

Rezonantna frekvencija
Zadatak

Rešenje:
Talasno kretanje
Mehanički talasi

Transverzalni
Čestice koje prenose
talas osciluju normalno na
pravac prostiranja talasa.
Formiranje transverzalnog
talasa je moguće samo u
čvrstim telima!
Longitudinalni
Čestice koje prenose
talas osciluju u pravcu
prostiranja talasa.
Može se formirati u svim
agregatnim stanjima.
Longitudinalni sferni talas

𝑅
𝜓 = 𝑆𝑖𝑛(𝜔𝑡)
𝑟
 Jednačina talasnog kretanja
Nastajanje talasa.

U kordinatnom početku nalazi se harmonijski oscilator. Elongacija oscilatora je data

izrazom:

psi- elongacija-trenutna udaljenost ploče oscilatora od ravnotežng položaja.

psi nula-amplituda-maksimalna udaljenost ploče oscilatora od ravnotežng položaja.
omega-kružna frekvencija oscilatora
t-vremenski trenutak
Talas se prostire brzinom

Poremećaj na mesto x dolazi u kasnijem trenutku

Poremećaj stiže do kordinate x u kasnijem vremenskom trenutku

Pa je elongacija na kordinati x
Elongacija čestica sredine u dva proizvoljna trenutka

Talasna dužina

Veza perioda oscilovanja

i frekvencije:

Sledi:
Umesto brzine talasa ubacujemo izraz

Oslobađamo ze zagrade imajući u vidu vezu

Jednačina ravnog monohromatskog talasa koji se prostire u pravcu x-ose:

Daje nam elongaciju (psi) na kordinatu x u trenutku t

Brzine talasa u raznim sredinama

 Longitudinalni talas u gasovitim supstancama

Drugi oblik formule za izračunavanje brzine prostiranja mehaničkog talasa u gasovima

se dobija uz pomoć jednačine stanja idealnog gasa:
 Koristimo definiciju srednje gustine :

Nakon čega jednačina stanja idealnog gasa dobija formu

Odakle saznajemo da je odnos koji figuriše u izrazu za brzinu talasa:

Dakle brzina u idealnim gasovima se može i izračunati preko formule:

 Brzina prostiranja longitudinalnih talasa u čvrstim telima

Brzina prostiranja transverzalnih talasa duž zategnute žice

Interferencija talasa i stojeći talas
Maksimalno pojačanje
Maksimalno slabljenje - poništavanje
Stojeći talas
Primer zategnute žice – monokord,
gitara…
Primer duvačkih instrumenata
Složeni ton

Osnovni ton

Viši harmonici
Difrakcija talasa

Hajgensov princip:
Svaka tačka pogođena talasom
postaje novi izvor sfernog talasa
Prenos energije talasom
 Doplerov efekat

Frekvencija koju registruje prijemnik zavisi od brzine izvora i brzine prijemnika

Brzina zvuka u datoj sredini

 Opšte karakteristike zvuka

 Zvuk – mehanički talasi od 20Hz do 20kHz

 Infrazvuk – ispod 20Hz
 Ultrazvuk – iznad 20kHz
INFRAZVUK

ULTRAZVUK
Nivo jačine zvuka

Prag čujnosti za prosečno ljudsko uho na frekvenciji 1000Hz

Audiogram ljudskog uha
 Mahov konus

Mahov konus se ponaša kao udarni talas!

Zadatak
Rešenje