Trường Đại học Vinh Tạp chí khoa học, Tập 46, Số 4B (2017), tr.

71-76

ĐÁNH GIÁ VÀ KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC
THEO CHU TRÌNH PCDA
Nguyễn Thị Uyên (1), Trần Xuân Sang (2), Trần Thị Kim Oanh (3)
1
Viện Kỹ thuật và Công nghệ, Trường Đại học Vinh
2 ,3
Viện Sư phạm Tự nhiên, Trường Đại học Vinh
Ngày nhận bài 23/10/2017, ngày nhận đăng 25/12/2017

Tóm tắt: Đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục là hoạt động cần thiết và
quan trọng tại các cơ sở giáo dục. Hiện nay, ở Việt nam, hoạt động này ngày càng phổ
biến bởi nó là một công cụ hiệu quả giúp các trường kiểm soát và đảm bảo chất lượng
đào tạo nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh. Kiểm định chất lượng giáo dục giúp các
trường đại học có cơ hội xem xét lại toàn bộ hoạt động của mình một cách có hệ thống,
để từ đó điều chỉnh các hoạt động theo một chuẩn mực nhất định. Trong bài báo này,
chúng tôi giới thiệu về chu trình đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục PDCA
(Plan-Do-Check-Act) và cách thức áp dụng chu trình này vào việc nâng cao chất lượng
đào tạo tại Trường Đại học Vinh.

I. Giới thiệu Chu trình PDCA đề cập đến công

Chu trình PDCA (Plan-Do-Check-
Act) tức là: Lập kế hoạch - Thực hiện -
Kiểm tra - Điều chỉnh do W. E. Deming
(1900-1993) - người được xem là cha đẻ
của quản lý chất lượng giới thiệu vào năm
1950. PDCA được đại diện với hình ảnh
một đường tròn lăn trên một mặt phẳng
nghiêng (theo chiều kim đồng hồ), thực
chất của quá trình quản lý là sự cải tiến
liên tục và không bao giờ ngừng. PDCA
lúc đầu được đưa ra như là các bước công
việc tuần tự cần tiến hành của việc quản
trị nhằm duy trì chất lượng hiện có, ngày
nay nó là một trong những công cụ quan
trọng không thể thiếu trong các hệ thống
quản lý (ISO 9001; ISO 14001…). [1]
Hình 1: Chu trình PDCA (Nguồn: wikipedia)
việc theo tiến trình vận động của nó chứ
không đề cập đến các vấn đề cụ thể tại các
thời điểm cụ thể. Tùy theo các tình huống
cụ thể, người ta tìm cách vận dụng chu
trình PDCA một cách thích hợp. Khi xây
dựng và áp dụng chu trình PDCA, thì lãnh
đạo là bộ phận chủ chốt và tiên phong.
Vai trò của lãnh đạo cũng được đặt ở vị trí
trung tâm trong việc thực hiện chu trình
PDCA. Theo chu trình, quá trình cải tiến
đi từ trên xuống thay vì từ dưới lên. Lãnh
đạo chính là động lực thúc đẩy chu trình
tiến triển đi lên theo hình xoắn ốc, quá
trình sau lặp lại quá trình trước nhưng ở
một mức cao hơn.
1.1. Bước 1 (Plan): Lập kế hoạch,
định hướng và phương pháp đạt mục
tiêu
Lập kế hoạch, định hướng
Chính sách, mục tiêu của mỗi cơ sở
giáo dục cần được xác định bởi ban lãnh
đạo, dựa trên sự tổng hợp, phân tích dữ
liệu. Nếu nhà trường không xác định được
các mục tiêu cụ thể thì không thể đưa ra
những nhiệm vụ phải thực hiện để đạt
.

Email: uyennt@vinhuni.edu.vn (N. T. Uyên)

71
N. T. Uyên, T. X. Sang, T. T. K. Oanh / Đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục đại học theo chu trình PCDA
được các mục tiêu đó. Các nhiệm vụ được
xác định rõ ràng sẽ giúp các bộ phận
Hình 2: Mô hình đánh giá theo PDCA [1]
Sau khi xác định được chính sách,
mục tiêu thì các nhiệm vụ phải được
lượng hóa (khối lượng, tiêu chuẩn, thời
hạn hoàn thành…) bằng các con số và chỉ
tiêu cụ thể. Sau đó phải có sự phân công
cho các thành viên ở từng vị trí với các
nội dung công việc phù hợp [2].
Phương pháp để đạt được mục tiêu
Sau khi đã xác định được mục tiêu và
nhiệm vụ, việc tiếp theo là cần phải lựa
chọn phương pháp, cách thức để đạt mục
tiêu đó một cách tốt nhất, hiệu quả nhất.
Mọi người cần thiết phải hiểu rõ cách
thức để làm chủ nó, đồng thời xây dựng
phương pháp giải quyết vấn đề một cách
phù hợp, nhằm nâng cao chất lượng công
việc, chất lượng sản phẩm.
72
trong nhà trường hoạt động có định
hướng và phối hợp với nhau tốt hơn.
1.2. Bước 2 (Do): Đưa kế hoạch vào
thực hiện
Sau khi đã xác định nhiệm vụ và
chuẩn hóa các phương pháp để hoàn
thành nhiệm vụ đó, người ta tổ chức bước
thực hiện công việc. Trong thực tế công
việc, nhiều khi các quy định, quy chế
chưa đáp ứng hay phù hợp hoàn toàn với
các vấn đề phát sinh. Vậy nên, nếu tuân
theo các quy định, quy chế một cách máy
móc thì các điểm không phù hợp vẫn tồn
tại hoặc phát sinh.
1.3. Bước 3 (Check): Dựa theo kế
hoạch đ ki m tra kết q thực hiện
Trong quản lý chất lượng, điều không
thể thiếu là công tác kiểm tra kết quả thực
hiện nhằm phát hiện những điểm chưa
.
Trường Đại học Vinh
phù hợp, sai, thiếu để có cơ sở cho công
tác quản lý tiếp theo. Các yếu tố chủ
quan, khách quan có ảnh hưởng trực tiếp
hoặc gián tiếp đến kết quả thực hiện phải
được xem xét và phân tích chuyên sâu.
1.4. Bước 4 (Action): Thực hiện
những tác động q n trị thích hợp
Thông qua các kết quả thu được ở
Bước 3, đề ra những tác động điều chỉnh
thích hợp nhằm bắt đầu lại chu trình với
những thông tin đầu vào mới. Khi thực
hiện những tác động điều chỉnh, điều
quan trọng là phải áp dụng những biện
pháp để tránh lặp lại những điều chưa phù
hợp đã phát hiện và cần loại bỏ được các
yếu tố nguyên nhân đã gây nên những
điều đó. Phòng ngừa và khắc phục là hai
hành động cần thiết để áp dụng trong các
biện pháp quản lý [2].
II. Chu trình PDCA áp dụng vào
thực tế môn học
Trong phần này, chúng tôi trình bày
việc thực hiện chu trình PDCA cho các
môn học có yêu cầu rèn luyện kỹ năng
làm việc nhóm tại Trường Đại học Vinh.
2.1. Bước 1 (Plan): Lập kế hoạch,
định hướng và phương pháp đạt mục
tiêu
Về phía giảng viên (GV):
- GV chuẩn bị tài liệu học tập đầy đủ
cho sinh viên (SV). Tài liệu học tập bao
gồm: bài giảng, tài liệu tham khảo, đề
cương chi tiết môn học, bài tập nhóm, bài
tập ôn tập. GV cũng thiết lập kênh thông
tin riêng cho mỗi lớp, ví dụ: email, cổng
thông tin Trường Đại học Vinh
(http://my.vinhuni.edu.vn) để chia sẽ tài
liệu cần thiết cho SV.
- Lên kế hoạch thực hiện môn học
theo tiến trình của đề cương đã đề ra: GV
chuẩn bị các tiết dạy đúng tiến độ với đề
Tạp chí khoa học, Tập 46, Số 4B (2017), tr. 71-76
cương chi tiết. Phần này sẽ chia nhỏ các
nội dung trong bài giảng thành từng tiết
dạy cụ thể, mỗi tiết dạy sẽ có khoảng 3
nội dụng cơ bản để SV nắm được lý
thuyết và ứng dụng để giải quyết các bài
tập kèm theo.
- GV cần chuẩn bị các bài tập nhóm
để SV có thể làm việc theo các nhóm. SV
sẽ trình bày các sản phẩm bao gồm: slide
báo cáo, phần mềm và tự đánh giá quá
trình quản lý nhóm.
- GV chuẩn bị các bài tập cuối mỗi
tiết nhằm giúp SV ứng dụng lý thuyết vừa
học để giải quyết ngay các bài tập này
trên lớp.
- GV chuẩn bị hồ sơ để đánh giá SV,
bao gồm danh sách điểm danh, ghi nhớ
mỗi lần SV lên bảng để phân loại SV khi
đánh giá điểm chuyên cần, kết hợp với
việc điểm danh hằng ngày.
Về phía sinh viên:
- Tài liêu học tập: Chuẩn bị bài giảng
đã in, đề cương chi tiết, vở bài tập trước
khi lên lớp.
- Về thiết bị phục vụ tiết học: GV giao
nhiệm vụ cho lớp trưởng chuẩn bị micro,
máy chiếu, loa và các thiết bị âm thanh,
ánh sáng khác trước khi GV lên lớp.
- Phân chia nhóm: SV sẽ tự chia
thành các nhóm, mỗi nhóm gồm 2 hoặc 3
dãy bàn ghép lại với nhau.
2.2. Bước 2 (Do): Thực hiện kế
hoạch:
Tổ chức hoạt động: Để đảm bảo thực
hiện tốt các nội dung đã nêu, trong quá
trình thực hiện, GV cần cử một SV làm
cán bộ lớp để theo dõi sát sao các thành
viên trong lớp. Do hiện tại SV học theo
tín chỉ, việc liên lạc, thảo luận khi SV ở
nhà là rất khó nên cần tạo một nhóm của
lớp để trao đổi trực tiếp giữa GV và SV.
GV đã tự xây dựng một hệ thống test
73
N. T. Uyên, T. X. Sang, T. T. K. Oanh / Đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục đại học theo chu trình PCDA

online (testonline.vinhuni.edu.vn) để phục
vụ cho việc tương tác giữa GV và SV. Ở
trang này SV có một tài khoản cá nhân và
có thể theo dõi các bạn khác trong lớp
thông qua diễn đàn, có thể liên lạc với GV
thông qua các thông báo, email…
Cách thức tiến hành hoạt động:
- GV yêu cầu tất cả SV phải có bài
giảng hoặc giáo trình khi lên lớp.
- Trước mỗi tiết học, GV sẽ kiểm tra
việc phân chia nhóm, cho nhóm ổn định
5-7 phút.
- Khi bắt đầu vào tiết học, GV yêu
cầu SV tự đọc các nội dung trong bài
giảng khoảng 15 phút- 20 phút.
- Sau khi SV đọc xong lý thuyết, GV
yêu cầu SV giải bài tập được chia cho mỗi
nhóm theo từng nội dung.
- Kiểm tra kết quả của SV.
- Đánh giá kết quả hoạt động nhóm
thông qua hình thức ghi lên bảng.
- GV chốt lại kiến thức trong tiết học
đó và kết quả của SV làm trên bảng.
- Củng cố kiến thức và giao bài tập về
nhà.
2.3. Bước 3 (Check): Dựa theo kế
hoạch đ ki m tra kết q thực hiện
- Kiểm tra kết quả của SV trong các
tiết bài tập: Sửa lỗi sai, đánh giá cách làm,
tổng hợp lại kiến thức thông qua các bài
tập tổng hợp.
Đánh giá đề thi kết thúc học phần
- Kiểm tra kết quả các bài tập nhóm,
các bài tập ôn tập đã giao cho SV.
- Giám sát SV trong quá trình làm bài
tập tự học, gọi SV lên bảng làm và thu vở
bài tập để kiểm tra quá trình học ở nhà.
- Nhắc nhở các SV không thực hiện
đúng yêu cầu.
2.4. Bước 4 (Act): Rút kinh nghiệm
và gi i pháp mới
- Thông qua mỗi bài tập cuối chương
để rút ra kiến thức tổng hợp cho SV.
- Kết hợp với các bài tập nhóm có lập
trình sẽ kiểm tra được việc SV ứng dụng
kiến thức của môn học vào thực tế.
- Qua việc thực hiện các nội dung đã
đề ra, GV sẽ có đánh giá chính xác điểm
chuyên cần và điểm giữa kỳ của từng SV.
- Ngoài ra, GV cũng phải thiết lập
được ma trận đề thi kết thúc học phần phù
hợp để đảm bảo đánh giá được hết các nội
dung mà sinh viên đã học.
- Đặc biệt, cuối mỗi học phần, từ kết
quả học tập của SV, GV đánh giá hiệu
quả quá trình dạy - học học phần, từ đó
điều chỉnh, cải tiến đề cương chi tiết, bài
giảng, hệ thống câu hỏi, hệ thống bài tập,
cách thức tổ chức giảng dạy cho phù hợp
để chuẩn bị tốt cho lần dạy tiếp theo.
Ví dụ: Ta có thể lập bảng đánh giá
như sau (bảng 1):

Mức độ đánh giá Các tiêu chí đánh giá Tỷ trọng

Xác định rõ kiến thức, kỹ năng, năng lực mà SV

Bám sát nội dung đề cần đạt được khi kết thúc môn học
cương chi tiết của đề thi 10%

Câu hỏi mức độ kiến thức cơ bản

Mức độ phức tạp của câu 30%
Câu hỏi mức độ kiến thức vận dụng
hỏi trong đề thi
Câu hỏi mức độ kiến thức nâng cao

74
 Trường Đại học Vinh Tạp chí khoa học, Tập 46, Số 4B (2017), tr. 71-76

Đánh giá đề thi kết thúc học phần

Mức độ đánh giá Các tiêu chí đánh giá Tỷ trọng

Phân bố nội dung câu hỏi từ dễ đến khó

Nội dung câu hỏi trong đề thi bao trùm được nội 25%
dung cả môn học
Mức độ phù hợp của cấu
trúc đề thi Tỷ trọng điểm cho các phần tương ứng với các
nội dung từ dễ đến khó
Phân bố thời gian làm bài thi phù hợp với số câu
hỏi trong đề thi 15%

Mức độ vận dụng lý thuyết để giải các bài toán

10%
cơ bản
Mức độ vận dụng và sáng
tạo của SV trong bài thi Mức độ diễn giải, phân tích và sáng tạo trong các
vấn đề thực tế, câu hỏi mở để SV lập trình các 10%
bài toán thực tế

Bảng 1: Bảng rubric để đánh giá quá trình ra đề thi kết thúc học phần [3]
III. Kết luận
Đánh giá và kiểm định chất lượng
trong giáo dục đại học không chỉ quan
tâm đến chất lượng học thuật. Mà nó còn
bao gồm các vấn đề về hoạt động giảng
dạy, chương trình đào tạo, nghiên cứu,
học bổng, nhân sự, SV, cơ sở vật chất,
thiết bị, các dịch vụ đối với cộng đồng và
môi trường học thuật. Tự đánh giá nội bộ
và đánh giá ngoài được thực hiện bởi các
chuyên gia độc lập là rất cần thiết để nâng
cao chất lượng giáo dục. Công việc đánh
giá và kiểm định chất lượng giáo dục sẽ
.
được thực hiện thường xuyên, liên tục, vì
thế mỗi người trong các đơn vị giáo dục
đại học nói chung và GV nói riêng đều
phải xây dựng cho mình ý thức cải tiến và
học hỏi nhiều hơn để đạt hiệu quả công
việc cao nhất.
Với việc áp dụng chu trình PDCA vào
môn học cụ thể, ta có thể thấy được chất
lượng giảng dạy và học tập được cải thiện
tốt hơn. Chu trình PDCA cho phép kiểm
soát được việc tự học của SV, kịp thời
nhắc nhở SV nếu họ có ý thức kém, qua
đó có thể góp phần giảm bớt việc SV tự ý
bỏ học, thôi học.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Đỗ Huân, Nhà đào tạo sành sỏi, NXB Lao động, 2016.
[2] Mạnh Tuấn Hoàng, Quản lý chất lượng phù hợp trong các doanh nghiệp Việt Nam,
NXB Thống kê, 2001.

75
N. T. Uyên, T. X. Sang, T. T. K. Oanh / Đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục đại học theo chu trình PCDA

[3] Võ Ngọc Vĩnh, Quản lý chất lượng dạy học ở trường THPT theo tiếp cận quản lý
chất lượng tổng thể, Luận vặn tiến sĩ, Trường Đại học Giáo dục, ĐHQG Hà Nội,
2013.

SUMMARY

PDCA CYCLE FOR HIGHER EDUCATION QUALITY

ASSESSMENT AND ACCREDITATION

It is worth noting that assessment and accrediation are the necessary activities at
educational institutions. In Vietnam, those activities are becoming more and more
popular as they are effective tools to help institution control and assure the training
quality in order to enhance their competitiveness. Accreditation process gives
universities opportunity to systematically check their activities and assist
faculties/universities to assure the quality of academic activities to fulfil certain standard.
This article shows the Plan-Do-Check-Act (PDCA) cycle and its application to enhance
training quality at Vinh University.

76