KIỂM ðỊNH CHẤT LƯỢNG
trường thực hiện qua ñịnh kỳ kiểm tra chéo.
TRƯỜNG ðẠI HỌC
(Nhằm cung cấp những thông tin cần thiết cho
công việc tự ñánh giá tại trường ðHAG, chúng tôi
viết một loạt bài xung quanh nội dung này, mong
bạn ñọc tham khảo và góp ý – Với hy vọng
công việc tự ñánh giá tại trường ðHAG mang lại
hiệu quả thiết thực)
Ths. Trần Văn Thạnh – Lê Thị Linh Giang∗
Bài 1: Kiểm ñịnh chất lượng trường ñại học
1. Tổng quan về kiểm ñịnh chất lượng trường
ñại học
Kiểm ñịnh chất lượng là một trong những hoạt
ñộng ñảm bảo chất lượng bên ngoài các trường ñại
học. Kiểm ñịnh chất lượng giáo dục ñã có một lịch
sử phát triển lâu dài ở Hoa Kỳ và Bắc Mỹ, nhưng
trước ñây ít ñược các nước khác biết ñến. Trong
quá trình phi tập trung hoá và ñại chúng hoá giáo
dục ñại học, các chuẩn mực giáo dục ñại học bị
thay ñổi và khá khác nhau giữa các trường ñại học
do chất lượng tuyển sinh ñầu vào bị hạ thấp, qui
mô tăng nhanh nhưng tài chính còn hạn chế, các
yếu tố tiêu cực ở bên ngoài tác ñộng ñến nhà
trường. ðặc biệt, giáo dục ñại học của thế giới
ñang dần dần chuyển từ nền giáo dục ñại học theo
ñịnh hướng của Nhà nước hay theo ñịnh hướng
học thuật của nhà trường sang nền giáo dục ñại học
theo ñịnh hướng của thị trường. Trong bối cảnh ñó,
kiểm ñịnh chất lượng trở thành một công cụ hữu
hiệu của nhiều nước trên thế giới ñể duy trì các
chuẩn mực chất lượng giáo dục ñại học và không
ngừng nâng cao chất lượng dạy và học.
Kiểm ñịnh chất lượng là một quá trình ñánh giá
ngoài nhằm ñưa ra một quyết ñịnh công nhận một
trường ñại học hay một chương trình ñào tạo của
nhà trường ñáp ứng các chuẩn mực qui ñịnh
(SEAMEO, 2003). Một ñánh giá nếu không nhằm
mục ñích ñưa ra một quyết ñịnh công nhận thì
không phải là kiểm ñịnh chất lượng. Kiểm ñịnh,
trong tiếng Anh - Mỹ là Accreditation, còn trong
tiếng Anh – Anh là Recognition.
Các ñại học ở châu Âu, ñiển hình Anh và Pháp,
việc kiểm ñịnh là tự nguyện và các trường muốn
tham gia kiểm ñịnh phải tự nguyện ñăng ký, chịu
các phí tổn cần thiết cho các hoạt ñộng kiểm ñịnh.
Dù là công hay tư, cũng nhận ñược trợ cấp dưới
nhiều hình thức khác nhau từ ngân sách nhà nước.
Tổ chức kiểm ñịnh thường là cơ quan nhà nước.
Tuy nhiên, việc xây dựng tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ
tiêu chung lại do nhiều thành phần xã hội khác
∗
TP. và cán bộ phòng Khảo thí và Kiểm ñịnh Chất
lượng.
Email: tvthanh@agu.edu.vn, ltlgiang@agu.edu.vn
Thông tin Khoa học Số 31, 01/2008
ñảm nhiệm và việc tiến hành chủ yếu do các
Các trường không kiểm ñịnh (non-accredited)
không thể liên thông với các trường ñược kiểm
ñịnh (accredited). ðặc biệt, sinh viên Mỹ khi tìm
hiểu trường ñể ñăng ký học, trước hết, họ thường
xem xét trường ñó ñã ñược kiểm ñịnh hay chưa.
Nhìn chung, xã hội không thừa nhận chất lượng
của các trường không ñược kiểm ñịnh.
Trong hệ thống ñại học Mỹ, việc kiểm ñịnh
giúp nhà trường dễ tiếp cận với ngân sách của
Chính phủ Liên bang thông qua các chương trình
nghiên cứu, các dự án phát triển và các nguồn hỗ
trợ kinh phí tài chính như tín dụng sinh viên, học
bổng... Việc kiểm ñịnh còn tạo ñiều kiện dễ dàng
trong chuyển ñổi liên thông giữa các trường. Sinh
viên có thể tiếp tục theo học ở một trường khác
trên cơ sở ñược công nhận chương trình và kết quả
ñã học trước ñó. Quan trọng hơn cả, kiểm ñịnh tạo
niềm tin cho người sử dụng lao ñộng, cộng ñồng
và cho công chúng nói chung. Kiểm ñịnh còn
nhằm ñạt các mục tiêu: ñánh giá và phân loại ñại
học; nâng cao tính chủ ñộng và tự chịu trách nhiệm
của các trường; gắn kết các trường vào các quy
trình, tiêu chuẩn, chỉ tiêu chung ñược thừa nhận và
vận hành dưới góc ñộ hệ thống.
Trong nhiều thập kỷ qua, chất lượng giáo dục
nói chung, chất lượng giáo dục ñại học nói riêng ñã
trở thành mối quan tâm của toàn xã hội, của tất cả
các quốc gia và ñóng vai trò hết sức quan trọng, là
“ngưỡng cao cấp” ñể ñội ngũ tri thức – là những
sinh viên tốt nghiệp – bắt ñầu ñóng góp sức mình
có hiệu suất và hiệu quả cao cho công cuộc xây
dựng và phát triển ñất nước. Vì thế, ñể nâng cao
chất lượng giáo dục, một trong những biện pháp
hữu hiệu ñã ñược kiểm chứng tại nhiều quốc gia
trên thế giới là xây dựng một cơ chế ñảm bảo chất
lượng hoạt ñộng có hiệu quả, trong ñó, quan trọng
nhất là hoạt ñộng kiểm ñịnh chất lượng ñịnh kỳ.
Tại Việt Nam, quan ñiểm này ñã ñược ðảng và
Nhà nước ta quán triệt và thể chế hoá thành ðiều
17 về Kiểm ñịnh chất lượng giáo dục trong Luật
Giáo dục Việt Nam 2005. ðặc biệt, trong Văn kiện
ðại hội ðại biểu toàn quốc lần thứ IX, ðảng ta ñã
khẳng ñịnh: “Phát triển giáo dục và ñào tạo là một
trong những ñộng lực quan trọng thúc ñẩy sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện ñại hoá, là ñiều kiện
ñể phát huy nguồn lực con người – yếu tố cơ bản
ñể phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và
bền vững”. Có nâng cao chất lượng giáo dục ñại
học tức là ta ñã rút ngắn khoảng cách về trình ñộ
giữa giáo dục ñại học nước ta so với các nước
trong khu vực và trên thế giới. ðây cũng là một
nhu cầu bức thiết, ñòi hỏi sự tập trung cao ñộ công
sức, trí tuệ của mỗi người cũng như của cộng ñồng
các nhà khoa học, các nhà hoạch ñịnh chính sách,
những người trực tiếp phục vụ trong ngành giáo
dục ñại học… và tất yếu là cần ñược sự quan tâm
nhiều hơn của toàn xã hội.
36
2. Kiểm ñịnh chất lượng ñại học
Kiểm ñịnh chất lượng là hoạt ñộng mang lại
cho cộng ñồng, ñặc biệt là giới sinh viên sự ñảm
bảo chắc chắn một trường ñại học ñã ñược chứng
minh thoả mãn các yêu cầu và tiêu chí ñáng tin cậy
và có ñủ cơ sở ñể tin rằng trường này sẽ tiếp tục
ñạt các yêu cầu và tiêu chí ñã ñề ra.
Kiểm ñịnh chất lượng không những mang lại
cho cộng ñồng bằng chứng về chất lượng ñào tạo
ñại học mà còn mang lại cơ hội và ñộng cơ ñể nâng
cao chất lượng cho các trường ñại học ñã qua kiểm
ñịnh. Một trường ñại học chỉ ñược công nhận ñáp
ứng ñược các yêu cầu và tiêu chí của Hội ñồng sau
khi nhà trường chịu sự kiểm tra của các cán bộ
ñánh giá giàu kinh nghiệm và hiểu các yêu cầu
kiểm ñịnh của giáo dục ñại học. Quá trình kiểm
ñịnh cũng mang lại cho các trường ñã qua kiểm
ñịnh cơ hội tự phân tích ñánh giá ñể có những cải
tiến về chất lượng.
Mục ñích của kiểm ñịnh chất lượng không chỉ
là ñảm bảo nhà trường có trách nhiệm ñối với chất
lượng ñào tạo mà còn mang lại ñộng lực cải tiến và
nâng cao chất lượng chương trình ñào tạo cũng
như chất lượng toàn trường.
Một nhóm kiểm ñịnh ñược coi là hoạt ñộng có
hiệu quả khi không chỉ ñánh giá xem một trường
hay một chương trình ñào tạo có ñạt chất lượng
hay không mà còn phải có vai trò như những
chuyên gia tư vấn sẵn sàng giúp nhà trường giải
quyết các vấn ñề tồn ñọng và nâng cao chất lượng
các hoạt ñộng.
Kiểm ñịnh chất lượng có những ñặc trưng sau
ñây:
- Kiểm ñịnh chất lượng có thể ñược tiến hành ở
phạm vi trường hoặc chương trình ñào tạo.
- Kiểm ñịnh chất lượng là hoạt ñộng hoàn toàn
tự nguyện.
- Kiểm ñịnh chất lượng không thể tách rời công
tác tự ñánh giá.
- Tất cả các quy trình kiểm ñịnh luôn gắn liền
với ñánh giá ñồng nghiệp.
- Các chuẩn mực ñánh giá rất mềm dẻo và ñược
biến ñổi cho phù hợp với sứ mệnh của từng trường.
Kiểm ñịnh cấp trường và kiểm ñịnh chương
trình không chỉ tập trung ñánh giá các yếu tố ñầu
Thông tin Khoa học Số 31, 01/2008
vào mà còn tập trung vào cả quá trình ñào tạo và
chất lượng sinh viên khi ra trường.
3. Thực tiễn kiểm ñịnh chất lượng ñại học ở
Việt Nam
ðảm bảo chất lượng giáo dục ñại học tại Việt
Nam hiện nay vẫn là một lĩnh vực tương ñối mới,
rất ít tài liệu tham khảo, thiếu các chuyên gia ñầu
ngành có kinh nghiệm, và chưa ñạt ñược sự ñồng
thuận ít ra là trên bình diện tổng quát, chiến lược
của các trường ñại học trong cả nước. Theo báo
cáo của Chính phủ tại kỳ họp thứ VI, Quốc hội
khóa XI, trong 2 năm 2005, 2006, Bộ GD&ðT sẽ
tiến hành kiểm ñịnh 20% các trường ñại học;
Trong 2-3 năm sau ñó sẽ hoành thành ñợt 1 việc
kiểm ñịnh các trường ñại học theo 2 nhóm tiêu chí
chủ yếu là ñào tạo và nghiên cứu khoa học.
Từ năm 2005 ñến hết năm 2009 xây dựng 5
trung tâm ñảm bảo chất lượng và triển khai các
hoạt ñộng ñảm bảo chất lượng ở ðại học Thái
Nguyên, ðại học Vinh, ðại học Huế, ðại học ðà
Nẵng, ðại học Cần Thơ, năm trung tâm này cùng
với 2 trung tâm: Trung tâm ñảm bảo chất lượng
ñào tạo và Nghiên cứu phát triển giáo dục – ðại
học Quốc gia Hà Nội và Trung tâm khảo thí và
ðánh giá chất lượng ñào tạo – ðại học Quốc gia
TP. Hồ Chí Minh sẽ làm nòng cốt cho hệ thống
bảo ñảm chất lượng giáo dục ñại học Việt Nam.
Nhằm làm rõ và nâng cao nhận thức về vai trò
quan trọng của hoạt ñộng ñảm bảo chất lượng giáo
dục ñại học, tạo diễn ñàn trao ñổi cả những vấn ñề
lý luận và thực tiễn của công tác ñánh giá và kiểm
ñịnh chất lượng trong bối cảnh hiện nay của Việt
Nam nói chung, của trường ðại học An Giang nói
riêng vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn thử thách ñòi
hỏi có sự nỗ lực, quan tâm của toàn trường, của
toàn xã hội ñể bắt ñầu thực hiện những thay ñổi
trong quản lý ñể nâng cao dần chất lượng ñào tạo.
Vậy, ñâu là chìa khoá vàng của kiểm ñịnh chất
lượng trường ðại học An Giang?

TÀI LIỆU THAM KHẢO
http://www.ceqard.vnu.edu.vn
Kỷ yếu hội thảo ðảm bảo chất lượng trong ñổi mới
giáo dục ñại học – ðHQG TP Hồ Chí Minh,
NXB ðHQG TPHCM (2006)
37