6.

Geometria przestrzenna
6.2. Ostrosłupy – rozwiązania
Ćwiczenia
1. Jeśli krawędź boczna jest dłuższa od wysokości graniastosłupa, to nie jest ona prostopadła
do podstawy. Taki graniastosłup jest graniastosłupem pochyłym.
Jeżeli krawędź boczna jest prostopadła do podstawy, to jest równa wysokości tego
ostrosłupa.
Poprawna odpowiedź: PP.

2. Ostrosłup ma 3 wzajemnie prostopadłe krawędzie, każdą o długości 5 cm. Każdą z nich

możemy traktować jako wysokość, a pozostałe dwie jako przyprostokątne trójkąta
5∙5
prostokątnego będącego w podstawie. Pole tego trójkąta jest równe = 12,5 (cm2).
2
12,5∙5 5
Objętość ostrosłupa jest wobec tego równa = 20 6 (cm3).
3

3. Objętość ostrosłupa jest równa:

1
V = 3 ∙ 82 ∙ 3 = 64 (cm3).
Do obliczenia pola powierzchni
całkowitej potrzebna jest wysokość
ściany bocznej w (patrz rysunek).
w2 = 32 + 42 = 9 + 16 = 25, więc
w = 5 (cm).
Pole powierzchni całkowitej ostrosłupa jest równe:
1
Pc = 82 + 4 ∙ 2 ∙ 8 ∙ 5 = 64 + 80 = 144 (cm2).

Zadania
1 14
1. Krawędź boczna ma długość: 2 ⋅ 3 ⋅ 7 = (cm).
3
14
Suma długości wszystkich krawędzi ostrosłupa jest równa: 7 + 3 ⋅ = 21 (cm).
3
Poprawna odpowiedź: A.

2. n – liczba wierzchołków podstawy ostrosłupa

n + 1 – liczba wszystkich wierzchołków ostrosłupa
n + 1 – liczba wszystkich ścian ostrosłupa
Pierwsze zdanie jest prawdziwe.
2n – liczba wszystkich krawędzi ostrosłupa
2n ≠ 2(n + 1), więc drugie zdanie jest fałszywe.
Poprawna odpowiedź: PF.
3. W ostrosłupie kwadratem może być tylko podstawa, a taki ostrosłup ma cztery wierzchołki
przy podstawie i jeden wierzchołek, w którym stykają się ściany boczne, czyli łącznie ma 5
wierzchołków. Zatem pierwsze zdanie jest fałszywe.
Spośród wszystkich ścian graniastosłupa tylko podstawa może być trójkątem.
Graniastosłup trójkątny ma 3 + 3 = 6 wierzchołków, po trzy przy każdej podstawie. Zatem
drugie zdanie jest prawdziwe.
Poprawna odpowiedź: FP.

4. H – wysokość ostrosłupa
1
99 = 3 ∙ 9,9 ∙ H, czyli 3,3H = 99, stąd H = 30.
Wysokość ostrosłupa jest równa 30 cm.
Poprawna odpowiedź: C.

1
5. Objętość ostrosłupa jest równa V = 3Pp ∙ H.
Pp = 6 ∙ 9 = 54 (cm2) i H = 2 ∙ 6 + 2 ∙ 9 = 30 (cm), więc:
1
V = 3 ∙ 54 ∙ 30 = 540 (cm3)
Poprawna odpowiedź: B.

√3 2𝐸𝐹 2⋅3
6. 𝐸𝐹 = 𝐴𝐶 ⋅ , więc 𝐴𝐶 = = = 2√3 (cm).
2 √3 √3
1 1 2
𝑃𝑝 = 2 𝐴𝐶 2 = 2 (2√3) = 6 (cm2 )
1 1
𝑉 = 3 𝑃𝑝 ⋅ 𝐸𝐹 = 3 ⋅ 6 ⋅ 3 = 6 (cm3 )
Poprawna odpowiedź: D.

7. Objętość sześcianu o krawędzi 6 cm jest równa (6 cm)3 = 216 cm3.

H – wysokość ostrosłupa
1
216 = 3 ∙ 12 ∙ H, więc 4H = 216, stąd H = 54.
Poprawna odpowiedź: B.

8. a – krawędź sześcianu
Objętość sześcianu: Vs = a3
1
Pole podstawy ostrosłupa ABCDI jest równe a2, a jego wysokość to 2a.
1 1 1 1
Objętość ostrosłupa ABCDI jest równa: 3 𝑎2 ⋅ 2 𝑎 = 6 𝑎3 ≠ 3 𝑎3 .
Poprawna odpowiedź: NC.

9. Jeśli wysokość ostrosłupa jest równa 3 cm, to jego objętość jest równa
1
⋅ 200 ⋅ 3 = 200 (cm3).
3
Pierwsze zdanie jest prawdziwe.
 Pole powierzchni bocznej ostrosłupa jest większe od pola podstawy, więc łączne pole
pięciu ścian bocznych jest większe niż 200 cm2, zatem pole jednej ściany bocznej jest
większe niż 200 : 5 = 40 (cm2).
Drugie zdanie jest prawdziwe.
Poprawna odpowiedź: PP.

10. a) Widoczny na rysunku czworokąt może być podstawą ostrosłupa czworokątnego,

trójkąt – jedną z jego ścian bocznych.
b) Widoczny na rysunku trójkąt może być jedną z podstaw graniastosłupa trójkątnego,
a czworokąt – jedną z jego ścian bocznych.

11.

12.
Ostrosłup
pole podstawy: 3 · 3 = 9 (cm2)
3∙2
pole ściany bocznej: = 3 (cm2)
2
pole powierzchni całkowitej: 9 + 4 · 3 = 21 (cm2)

Graniastosłup
Ramię trójkąta równoramiennego będącego podstawą bryły
obliczymy, przyjmując kratkę jako jednostkę.
wysokość trójkąta: 4 kratki
połowa podstawy trójkąta: 3 kratki
ramię trójkąta: √42 + 32 = 5 kratek, czyli 2,5 cm
3∙2
pole podstawy: (cm2)
2
pole ściany bocznej stykającej się z podstawą trójkąta równoramiennego będącego podstawą
bryły: 3 · 3 (cm2)
pole ściany bocznej stykającej się z ramieniem trójkąta równoramiennego będącego podstawą
bryły: 2,5 · 3 (cm2)
pole powierzchni całkowitej: 2 · 3 + 9 + 2 · 2,5 · 3 = 30 (cm2)
13. a – krawędź podstawy
b – krawędź boczna
x – połowa przekątnej podstawy
a = 2, H = √2
1 1
𝑥 = 2 ∙ 𝑎√2 = 2 ∙ 2 ∙ √2 = √2
2 2
𝑏 2 = 𝑥 2 + 𝐻 2 = (√2) + (√2) = 4, czyli 𝑏 = √4 = 2.
𝑏 = 𝑎, więc wszystkie krawędzie tego ostrosłupa mają taką samą długość.

Zadania egzaminacyjne
Zadanie 1.
Krawędzie podstawy: 4 razy 40 cm, krawędzie boczne: 4 razy 50 cm.
4 ∙ 40 + 4 ∙ 50 = 160 + 200 = 360 (cm)
Poprawna odpowiedź: B.

Zadanie 2.
Sposób I
Podstawa sześciokątna
Liczba wierzchołków ostrosłupa – 7
Liczba wierzchołków graniastosłupa – 12
Suma – 19
Podstawa siedmiokątna
Liczba wierzchołków ostrosłupa – 8
Liczba wierzchołków graniastosłupa – 14
Suma – 22
Podstawa ośmiokątna
Liczba wierzchołków ostrosłupa – 9
Liczba wierzchołków graniastosłupa – 16
Suma – 25
Nie ma innej takiej pary ostrosłupa i graniastosłupa o takiej samej podstawie, które miałyby
w sumie 25 wierzchołków.

Sposób II
n – liczba wierzchołków podstawy
n + 1 – liczba wierzchołków ostrosłupa mającego n-kąt w podstawie
2n – liczba wierzchołków graniastosłupa mającego n-kąt w podstawie
n + 1 + 2n = 25
3n + 1 = 25
n=8
Poprawna odpowiedź: C.
Zadanie 3.
Ostrosłup ma 8 krawędzi, a graniastosłup – 9, zatem suma długości wszystkich krawędzi
graniastosłupa jest większa.
Niech a – długość krawędzi.
√3𝑎2
Całkowite pole powierzchni ostrosłupa jest równe 𝑎2 + 4 ∙ .
4
√3𝑎2
Całkowite pole powierzchni graniastosłupa jest równe 3𝑎2 + 2 ∙ .
4
Trójkąt równoboczny ma mniejsze pole od kwadratu o tej samej długości boku, „mieści się”
w kwadracie w całości, a więc:
√3𝑎2
2𝑎2 > 2 ∙ , zatem:
4
2
√3𝑎 √3𝑎2
3𝑎2 + 2 ∙ > 𝑎2 + 4∙
4 4
Poprawna odpowiedź: FF.

Zadanie 4.
Wielokąt przedstawiony na rysunku III nie jest siatką bryły z zadania, ponieważ w tej bryle
nie ma wierzchołka, w którym spotykałyby się jej cztery ściany.
Poprawna odpowiedź: D.

Zadanie 5.
a – krawędź podstawy każdej z brył
1 1
Objętość sześcianu jest równa Vs = a3, a objętość ostrosłupa – Vo = a2 ∙ a = a3.
3 3
1 3
3 ∙ Vo = 3 ∙ a 3
= a = Vs
3
Pierwsze zdanie jest prawdziwe.
Mamy także:
1 4 4
a3 + 3a3 = 36, czyli 3a3 = 36, więc a3 = 36 : 3.
a3 = 27, stąd a = 3.
Drugie zdanie jest prawdziwe.
Poprawna odpowiedź: PP.

Zadanie 6
Podczas tworzenia modelu ostrosłupa z siatki krawędź boczna powstaje ze sklejenia dwóch
boków sąsiednich trójkątów równobocznych, a ponieważ wszystkie boki wszystkich
trójkątów równobocznych tworzących tę siatkę mają taką samą długość, więc wszystkie
krawędzie – podstawy i boczne – są takiej samej długości.
Pierwsze zdanie jest prawdziwe.
Wysokość ściany bocznej w jest większa od wysokości
ostrosłupa H, bo jest ona przeciwprostokątną w trójkącie
prostokątnym, w którym H jest jedną z przyprostokątnych.
Drugie zdanie jest prawdziwe.
Poprawna odpowiedź: PP.
Zadanie 7.
a – początkowa długość krawędzi podstawy ostrosłupa
H – początkowa wysokość ostrosłupa
2a – podwojona długość krawędzi podstawy ostrosłupa
0,5H – wysokość ostrosłupa zmniejszona 2 razy
1
V1 = 3a2H – początkowa objętość ostrosłupa
1 2
V2 = 3 (2a)2 ∙ 0,5H = 3a2H – końcowa objętość ostrosłupa
V2 = 2 ∙ V1, więc końcowa objętość ostrosłupa jest dwa większa niż objętość początkowa.
Poprawna odpowiedź: B.

Zadanie 8.
Podstawa ostrosłupa jest trójkątem równobocznym o boku 2 cm.
h – wysokość trójkąta będącego podstawą ostrosłupa
h2 + 12 = 22 h = √3 (cm)
1
Pole podstawy: 𝑃𝑝 = 2 ∙ 2 ∙ √3 = √3 (cm2)
w – wysokość ściany bocznej opuszczona na bok długości 2 cm
w2 + 12 = 72
w2 = 48
w = √48
w = 4√3
1
Pole ściany bocznej: Pśb = 2 ∙ 2 ∙ 4√3 = 4√3 (cm2)
Pole powierzchni całkowitej: Pc = Pp + 3 ‧ Pśb = √3 + 3 ∙ 4√3 = 13√3 (cm2)

Zadanie 9.
Pb = 80 cm2, Pc = 144 cm2
a – długość krawędzi podstawy ostrosłupa
b – długość krawędzi bocznej ostrosłupa
h1 – wysokość ściany bocznej ostrosłupa
Pp – pole podstawy ostrosłupa
Pp = 144 – 80, więc Pp = 64 (cm2)
Pp = a2, więc a = 8 cm.
Powierzchnię boczną tworzą 4 trójkąty równoramienne.
P1 – pole jednego trójkąta
Pb = 4 ∙ P1
80
𝑃1 = = 20 (cm2 )
4
Pole trójkąta obliczamy ze wzoru:
1
𝑃1 = 2 𝑎 ⋅ ℎ1 .
2𝑃1 2⋅20
Stąd ℎ1 = , czyli ℎ1 = = 5 (cm).
𝑎 8
Obliczamy długość krawędzi bocznej ostrosłupa:
1 2
𝑏 2 = (2 𝑎) + ℎ1 2 = 42 + 52 = 41, stąd 𝑏 = √41 (cm).
Krawędź podstawy ostrosłupa ma długość 8 cm, a krawędź boczna – długość √41 cm.