Maszyny synchroniczne

definicja
Maszyny synchroniczne są to maszyny prądu przemiennego, w których prędkość
obrotowa ………
wirnika jest równa prędkości wirowania ……………………..,
pola magnetycznego tzn. wirnik
poślizgu .
obraca się bez ………...
 Budowa maszyn synchronicznych
a) rdzeń stojana

Co przedstawia powyższy rysunek? Uzupełnij jego opis?

b) wirnik cylindryczny
 Budowa wirnika cylindrycznego

1. Ze względu na duże wartości siły …………….

odśrodkowej rdzeń wirnika jest wykonany z
jednej bryły kutej stali o dużej ……………….
wytrzymałości.

2. Przewody znajdujące się w żłobkach zabezpiecza się przed wypadnięciem za

pomocą ………
klinów. .
3. Ponieważ strumień magnetyczny wirnika jest stały, nie ma potrzeby wykonywania
rdzenia w postaci ………………
pakietu blach.

4. Przez szczotki i pierścienie ślizgowe doprowadza się prąd magnesujący (prąd

stały) do ……………………
uzwojenia wirnika.

5. Uzwojenie wirnika jest chłodzone wodorem przepływającym przez wewnętrzne

wydrążenia.
…………….
c) wirnik jawnobiegunowy

Stosując regułę prawej dłoni, podaj symbole

biegunów na poszczególnych nabiegunnikach

W jaki sposób są połączone uzwojenia

poszczególnych biegunów?

Ile par biegunów ma wirnik na rys. a),

jaka jest jego prędkość obrotowa?
 klin
Czynnikiem chłodzącym w turbogeneratorach
może być:

- powietrze,

- wodór,

- woda.

kanał dla czynnika chłodzącego

Dane techniczne turbogeneratorów produkcji Dolnośląskich Zakładów Wytwórczych
Maszyn Elektrycznych DOLMEL
Szkic konstrukcji prądnicy synchronicznej 60  f
wolnobieżnej napędzanej turbiną wodną n1 =
p
a) widok wirnika prądnicy

b) przekrój przez zespół prądnica-turbina

 Budowa wirnika jawnobiegunowego

1. Cewki na biegunach wirnika jawnobiegunowego nawinięte są tak, aby na przemian

występowały ………………
bieguny N i S.

2. Wszystkie cewki połączone są szeregowo,

…………. tworząc jedno uzwojenie, którego począ-
pierścieni ślizgowych.
tek i koniec przyłączone są do dwóch ………… ……………

3. Bieguny wirnika zakończone są ………………...

nabiegunnikami tak ukształtowanymi, aby rozkład
indukcji w szczelinie powietrznej między stojanem a wirnikiem był ……………
sinusoidalny.

4. Dzięki sinusoidalnemu rozkładowi indukcji magnetycznej w szczelinie maszyny

jawnobiegunowej uzyskuje się sinusoidalny
…………… kształt ……
SEM powstającej w uzwojeniu
………
stojana.
Magneśnica – to ta część maszyny elektrycznej, w której wytwarzany jest
strumień magnetyczny.

Twornik – to ta część maszyny elektrycznej, w której indukuje się SEM.

Dla maszyny synchronicznej

magneśnica = wirnik twornik = stojan

 Wzbudzenie maszyny synchronicznej

Wzbudnica – niewielka prądnica prądu stałego zasilająca uzwojenie wzbudzenia

prądnicy głównej. Zwykle osadzona ona jest na wspólnym wale z
maszyną zasilaną.
 Układ wzbudzenia tyrystorowy

1 – transformator zasilający układ tyrystorowy

2 – tyrystorowy układ wzbudzenia

3 – regulator napięcia
 Układ samowzbudzenia prądnicy synchronicznej

1 – transformator napięciowy
2 – transformator prądowy
3 – półprzewodnikowy układ prostownikowy
4 –uzwojenie wzbudzające.
 SEM indukowana w prądnicy w stanie jałowym

E0 = k ∙Φm∙n

Dla otrzymania prądu o stałej częstotliwości f = const prędkość obrotowa n = const,

a wówczas wartość SEM E0 jest funkcją tylko strumienia Φm, który z kolei jest funkcją
prądu magnesującego Im:

E0 = f(Φm ) = f(Im )
Charakterystyka biegu jałowego prądnicy synchronicznej

ESZ ≈ 5% UN
 Charakterystyki zewnętrzne prądnicy synchronicznej

Układ pomiarowy dla zdjęcia charakterystyk zewnętrznych prądnicy synchronicznej

przy idealnym obciążeniu rezystancyjnym (cosφ = 1)
Układ pomiarowy dla zdjęcia charakterystyk zewnętrznych prądnicy synchronicznej
przy idealnym obciążeniu indukcyjnym (cosφ = 0ind)
Układ pomiarowy dla zdjęcia charakterystyk zewnętrznych prądnicy synchronicznej
przy idealnym obciążeniu pojemnościowym (cosφ = 0poj)
Charakterystyki zewnętrzne prądnicy synchronicznej U=f(I) przy Im=const, n=const
dla różnych charakterów obciążenia
cos𝜑 = 0poj

cos𝜑 = 0ind

cos𝜑 = 1
 Głównym czynnikiem wywołującym dużą zmienność napięcia prądnicy
synchronicznej jest rozmagnesowujące lub domagnesowujące działanie
………………………………………………………………………..

……………
twornika.

Duża zmienność napięcia jest niekorzystną

……………… cechą prądnicy synchronicznej

Jak do niej nie dopuścić?

E0 = k ∙Φm∙n

Im

W przypadku zasilania odbiorników z prądnicy synchronicznej stałą

wartość napięcia przy zmianach obciążenia można utrzymywać przez
odpowiednią regulację wzbudzenia (prądu magnesującego Im)
………………………………………………………………………………………..
Charakterystyki regulacyjne prądnicy synchronicznej Im = f(I) przy U = const, n = const

1. Dopasować charakter obciążenia

 Synchronizacja
L1
L2
L3
Synchronizacja – to zestaw procedur, które należy przeprowadzić, aby maszynę synchroniczną
podłączyć do sieci.

Aby można było przyłączyć maszynę G2 muszą być spełnione następujące warunki, zwane
warunkami synchronizacji:

a) równość wartości skutecznych napięć U1 = U2,

b) równość częstotliwości f1 = f2,
c) jednakowy kąt przesunięcia fazowego φ1 = φ2,
d) zgodna kolejność wirowania faz.

Spełnienie warunku a) sprawdza się za pomocą woltomierzy

……………….….. V1 i V2.

Jeżeli napięcia są nierówne (U1 ≠ U2), wówczas uzyskuje się spełnienie warunku a) przez
……………….……………....
regulację prądu wzbudzenia Im2

Równość częstotliwości f1 = f2 uzyskuje się przez regulację

……………….………………………….....
prędkości obrotowej prądnicy G2

……………….……………………………
Prędkość obrotową prądnicy G2 reguluje się przez zwiększanie lub zmniejszanie dopływu
……………….………
pary do turbiny T2.
 n1 = 3000 obr/min f1 = 50Hz

n2 = 2970 obr/min f2 = 49,5Hz

…………
Żarówki będą zapalały się i gasły raz na 2 sek.
U1L1 U2L1
Im bliższe są sobie częstotliwości f1 i f2, tym
rzadziej zapalają się i gasną żarówki
…………………………..

Gdy częstotliwości f1 i f2 będą sobie równe

…………
żarówki zgasną.
U2L3
U1L2 Gdy wyłącznik zamkniemy przy
zapalonych żarówkach (nierównych
wartości chwilowych u1 ≠ u2) nastąpi
U1L3
U2L2 ……………...
uderzenie prądu tym większe, im
jaśniej będą się paliły żarówki.
Wykres wektorowy napięć przy synchronizacji
„na ciemno”
 Niezgodność kolejności wirowania faz

a) b)
L11 L21 L31
U1L1 U2L1

U2L2
U1L2

U1L3
U2L3

L12 L22 L32

a) schemat b) wykres wektorowy

 Układ żarówek do synchronizacji ze światłem wirującym

L11 L21 L31

U1L1 U2L1

U2L3
U1L2

U2L2 U1L3

L12 L22 L32

 Charakterystyka mechaniczna maszyny synchronicznej

n
II ćwiartka I ćwiartka

prądnicowej
zakres pracy…………….. zakres pracy……………..
silnikowej
n1
M M
n n

-M +M
-Mn 0 Mn
 Regulacja wzbudzenia maszyny synchronicznej przyłączonej do sieci

Ponieważ najczęściej prądnica pracuje na sieć sztywną (U=const). Zmiana prądu

wzbudzenia nie powoduje zmiany wartości napięcia na zaciskach prądnicy.

Ale zmiana tego prądu pociąga za sobą zmianę charakteru mocy oddawanej
przez prądnicę do sieci.

Przy przewzbudzeniu prądnica oddaje do sieci oprócz mocy czynnej również moc
bierną indukcyjną.

Przy niedowzbudzeniu - także moc bierną pojemnościową.

I
In P1< P2 < P3< P4

0 Im
poj. cosφ = 1 niedowzbudzenie
ind. Krzywe „V” (krzywe Mordey’a) przewzbudzenie
Praktycznie ważnym zakresem pracy prądnicy synchronicznej jest praca przy
cosφ = 1 i przy …………………..
przewzbudzeniu.
czynną.
Przy cosφ = 1 prądnica synchroniczna oddaje do sieci moc ………
Natomiast przy przewzbudzeniu staje się źródłem nie tylko mocy czynnej, ale
także mocy ………………….
biernej indukcyjnej.

wirnik z biegunami ………….

jawnymi wirnik z biegunami …………..
utajonymi
 Silnik synchroniczny – właściwości ruchowe

stać
1. Wirnik silnika synchronicznego może tylko wirować synchronicznie albo ……
……………
w miejscu.

2. Gdy włącza się silnik do sieci, trzeba nieruchomy początkowo wirnik doprowa-
dzić do prędkości…………..
synchronicznej.

3. Istnieją dwa zasadnicze sposoby rozruchu silnika synchronicznego:

a) za pomocą silnika pomocniczego

b) rozruch asynchroniczny
 ad. a) rozruch za pomocą silnika pomocniczego
Przyjrzyj się schematowi po lewej stronie i odpo-
wiedz na następujące pytania:

1. Który silnik jest silnikiem pomocniczym, a

który – głównym?
2. M1 to silnik asynchroniczny , jakiego rodza-
ju?
3. Jak regulujemy jego prędkość obrotową?
4. Jak nastawiamy wartość napięcia na wyjściu
silnika M2?
5. Jakie wartości powinny wskazywać wolto-
mierze, aby można było zamknąć wyłącznik W2?
Schemat połączeń dla rozruchu silnika
synchronicznego za pomocą silnika pomocniczego
6. Jak regulujemy częstotliwość napięcia na
wyjściu silnika M2?
9. Silnik M2 ma 6 biegunów, jaka
7. Jak powinny świecić żarówki, aby można było
jest jego prędkość znamionowa?
zamknąć wyłącznik W2?
10. Ile biegunów powinien mieć
8. Jaka powinna być prędkość silnika
silnik M1, jaka będzie jego
M1 w porównaniu z silnikiem M2?
prędkość synchroniczna?
 Uporządkuj wg kolejności zdarzeń:
Przebieg rozruchu silnika synchronicznego za pomocą silnika asynchronicznego

przeprowadzić synchronizację silnika M2 z siecią zasilającą

włączyć silnik M1 wyłącznikiem W1
odłączyć od sieci silnik pomocniczy, otwierając wyłącznik W1
zwiększyć prędkość obrotową silnika M1 przez zmniejszenie oporów rozruchowych Rr

przyłączyć silnika M2 do sieci przez zamknięcie wyłącznika W2

 ad. b) rozruch asynchroniczny

Czterobiegunowy wirnik silnika synchronicznego z klatką rozruchową

Prądy indukowane w prętach klatki przez wirujące ..…… …..………...wytworzone

pole magnetyczne
przez stojan, powodują powstanie ………… ….……… dzięki któremu wirnik
momentu obrotowego
może ruszyć z miejsca.
 L1 Przebieg rozruchu asynchronicznego:
L2
L3

1 Wstaw określenia w odpowiednie wiersze

Przełączyć przełącznik P w położenie „Praca”

Ustawić przełącznik P w położeniu „Rozruch” , a
autotransformator w położeniu MIN
Zwiększać stopniowo napięcie zasilnia obracając
pokrętło autotransformatora aż do położenia MAX
Schemat połączeń do rozruchu asynchronicznego Poczekać aż obroty silnika się ustalą
silnika synchronicznego Zamknąć wyłącznik W
 Przerysuj dwa rodzaje
Przewzbudzony silnik układów przesyłowych
synchroniczny energii
pracuje elektrycznej i powiedz,
jako kompensator mocy biernej
który z nich jest bardziej korzystny ekonomicznie, dlaczego?
indukcyjnej.
a)

P P P
Qi Qi Qi

b)

P P P
Qi

K – kompensator synchroniczny
 Rola kompensatorów synchronicznych

1. Kompensatory synchroniczne ustawione w pobliżu odbiorców spełniają rolę

źródeł mocy ……………….
biernej indukcyjnej Qi.

2. Dzięki kompensatorom zarówno generatory w elektrowni, jak i długa sieć

odciążone od przepływu mocy(prądów) biernej.
zasilająca zostają ………….

3. Pozwala to na zmniejszenie strat

……. i lepsze wykorzystanie źródeł ………..
zasilania
oraz układu …………...
sieciowego.
 Silniki reluktancyjne
reluktancja - opór magnetyczny; opór, jaki dany materiał stawia strumieniowi
magnetycznemu.

stal papier srebro plastik

drewno aluminium miedź powietrze
 Silnik reluktancyjny – zasada działania

Moment reluktancyjny działa na element magnetycznie

niesymetryczny wykonany z materiału ferromagnetycznego,
w takim kierunku, aby reluktancja (oporność magnetyczna)
układu była jak najmniejsza.

M=0

Zależność momentu reluktancyjnego od kąta ϑ (kąta mocy)

Wirnik silnika reluktancyjnego
 Silnik indukcyjny Silnik reluktancyjny

Silnik indukcyjny Silnik reluktancyjny

Przykładowa konstrukcja silnika reluktancyjnego
 Cechy silnika reluktancyjnego

magnesów trwałych.
1. Brak ....................

2. Brak uzwojenia wirnika.

………..

3. Prosta ………
budowa.

zużycie energii.
4. Niskie ……… ……..

5. Konkurencyjna …….
cena.
 Charakterystyka mechaniczna silnika reluktancyjnego M=f(n)
M

Mk
Mr

Mm

zakres
pracy
Mn synchronicznej

0 nwp n1 n

Mk – moment krytyczny
………… asynchroniczny
Mr – ………. ……………
moment rozruchowy
Mm – moment maksymalny
…………… synchroniczny
Mn – ………
moment …………..
znamionowy
Silnik reluktancyjny to silnik synchroniczny, może więc pracować tylko z jedną stałą
prędkością – prędkością pola magnetycznego.

Przemiennik częstotliwości (falownik)