Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie.

Warszawa 2015
Spis treści

1. Zasady azotowe.........................................................................................................................................1
2. Wybrane kwasy organiczne.......................................................................................................................1
3. Kod genetyczny.........................................................................................................................................1
4. Potencjał wody w komórce roślinnej........................................................................................................1
5. Równanie Hardy’ego-Weinberga..............................................................................................................1
6. Wybrane aminokwasy białkowe................................................................................................................2
7. Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze 25 °C................................................3
8. Stałe dysocjacji wybranych kwasów w roztworach wodnych w temperaturze 25 °C..............................4
9. Stałe dysocjacji wybranych zasad w roztworach wodnych w temperaturze 25 °C..................................4
10. Szereg elektrochemiczny wybranych metali.............................................................................................4
11. Układ okresowy pierwiastków..................................................................................................................5
12. Kinematyka...............................................................................................................................................6
13. Dynamika..................................................................................................................................................6
14. Siła ciężkości, siła sprężystości i siła tarcia..............................................................................................6
15. Drgania i fale.............................................................................................................................................6
16. Optyka.......................................................................................................................................................7
17. Termodynamika.........................................................................................................................................7
18. Pole magnetyczne......................................................................................................................................7
19. Fizyka współczesna...................................................................................................................................7
20. Elektrostatyka............................................................................................................................................8
21. Prąd elektryczny........................................................................................................................................8
22. Logarytmy.................................................................................................................................................8
23. Równania kwadratowe..............................................................................................................................8
24. Przedrostki.................................................................................................................................................8
25. Stałe i jednostki fizyczne i chemiczne.......................................................................................................9
26. Wybrane zagadnienia z trygonometrii i wartości logarytmów dziesiętnych...........................................10
 Zasady azotowe Wybrane kwasy organiczne
pirymidynowe CH2 COOH
NH 2 O O CH3 CH COOH CH3 C COOH HO CH COOH
HO C COOH
H3C OH O CH2 COOH
N NH NH CH2 COOH

O NH O O kwas mlekowy kwas pirogronowy kwas jabłkowy kwas cytrynowy

NH NH
cytozyna (C) tymina (T) uracyl (U)
purynowe
NH 2 O
N N
N NH

NH NH N NH2
N
adenina (A) guanina (G)
Kod genetyczny
Pierwszy Drugi nukleotyd Trzeci
nukleotyd U C A G nukleotyd

UUU fenyloalanina UCU seryna UAU tyrozyna UGU cysteina U

Potencjał wody w komórce roślinnej UUC fenyloalanina UCC seryna UAC tyrozyna UGC cysteina C
U
ΨW = ΨS + ΨP UUA leucyna UCA seryna UAA STOP UGA STOP A
ΨW – potencjał wody UUG leucyna UCG seryna UAG STOP UGG tryptofan G
ΨS – potencjał osmotyczny
ΨP – potencjał ciśnienia CUU leucyna CCU prolina CAU histydyna CGU arginina U
CUC leucyna CCC prolina CAC histydyna CGC arginina C
C
CUA leucyna CCA prolina CAA glutamina CGA arginina A
CUG leucyna CCG prolina CAG glutamina CGG arginina G

AUU izoleucyna ACU treonina AAU asparagina AGU seryna U

AUC izoleucyna ACC treonina AAC asparagina AGC seryna C
A
AUA izoleucyna ACA treonina AAA lizyna AGA arginina A
Równanie Hardy’ego-Weinberga
AUG metionina, START ACG treonina AAG lizyna AGG arginina G
p+q=1
(p + q)2 = p2 + 2pq + q2 = 1
GUU walina GCU alanina GAU kw. asparaginowy GGU glicyna U
gdzie: GUC walina GCC alanina GAC kw. asparaginowy GGC glicyna C
G
p – częstość allelu dominującego w populacji, GUA walina GCA alanina GAA kw. glutaminowy GGA glicyna A
q – częstość allelu recesywnego w populacji. GUG walina GCG alanina GAG kw. glutaminowy GGG glicyna G

1
 Wybrane aminokwasy białkowe Nazwa Nazwa
Wzór Kod pI Wzór Kod pI
Nazwa aminokwasu aminokwasu
Wzór Kod pI
aminokwasu H2N CH COOH H2N CH COOH
CH2
CH2
Glicyna H2 N CH2 COOH Gly 6,06 CH2 Metionina Met 5,74
Lizyna Lys 9,60 CH2
CH2
CH2 S CH3

H2N CH COOH NH2

Alanina Ala 6,11
CH3 H2N CH COOH H2N CH COOH
CH2 Treonina CH OH Thr 5,60
H2N CH COOH CH3
Tyrozyna Tyr 5,64
Cysteina CH2 Cys 5,05
SH
OH
H2N CH COOH HN COOH
H2N CH COOH Prolina Pro 6,30
Seryna CH2 Ser 5,68
CH2
OH Glutamina Gln 5,65
CH2
H2N CH COOH CONH2 H2N CH COOH
Walina CH Val 6,00
CH2
CH3 CH3 Histydyna His 7,60
H2N CH COOH
H2N CH COOH Asparagina CH2 Asn 5,51 HN N
CH2 CONH2
Fenyloalanina Phe 5,48 H2N CH COOH
H2N CH COOH CH2
CH2 Tryptofan Trp 5,89
Leucyna Leu 6,01
H2N CH COOH CH
Kwas NH
CH2 Asp 2,85 CH3 CH3
asparaginowy
COOH H2N CH COOH
H2N CH COOH CH2
H2N CH COOH
Arginina CH2 Arg 10,76
Kwas CH2 Izoleucyna CH CH3 Ile 6,05
Glu 3,15 CH2 NH
glutaminowy CH2 C2 H5
COOH NH C NH2

Źródło: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2004.

2
 Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze 25 °C

Cl− Br− I− NO−3 CH3COO− S2− SO2−

3 SO42− CO2−
3 SiO2−
3 CrO42− PO43− OH−

Na+ R R R R R R R R R R R R R

K+ R R R R R R R R R R R R R

NH4+ R R R R R R R R R — R R R

Cu2+ R R — R R N N R — N N N N

Ag+ N N N R R N N T N N N N —

Mg2+ R R R R R R R R N N R N N

Ca2+ R R R R R T N T N N T N T

Ba2+ R R R R R R N N N N N N R

Zn2+ R R R R R N T R N N T N N

Al3+ R R R R R — — R — N N N N

Sn2+ R R R R R N — R — N N N N

Pb2+ T T N R R N N N N N N N N

Mn2+ R R R R R N N R N N N N N

Fe2+ R R R R R N N R N N — N N

Fe3+ R R — R R N — R — N N N N

R – substancja rozpuszczalna; T – substancja trudno rozpuszczalna (strąca się ze stęż. roztworów); N – substancja nierozpuszczalna;
— oznacza, że dana substancja albo rozkłada się w wodzie, albo nie została otrzymana

Źródło: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2004.

3
 Stałe dysocjacji wybranych kwasów w roztworach wodnych Stałe dysocjacji wybranych zasad w roztworach wodnych
w temperaturze 25 °C* w temperaturze 25 °C
Kwas nieorganiczny Stała dysocjacji Ka lub Ka1 Zasada Stała dysocjacji Kb
HF 6,3 · 10–4 NH3 1,8 · 10–5
HCl 1,0 · 107 CH3NH2 4,3 · 10–4
HBr 3,0 · 109 CH3CH2NH2 5,0 · 10–4
HI 1,0 · 10 10
CH3CH2CH2NH2 4,0 · 10–4
H2S 1,0 · 10 –7
(CH3)2NH 7,4 · 10–4
H2Se 1,9 · 10–4
(CH3)3N 7,4 · 10–5
H2Te 2,5 · 10 –3

C6H5NH2 4,3 · 10–10

HClO 5,0 · 10–8
Źródło: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.
HClO2 1,1 · 10–2 J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001.
HClO3 5,0 · 102
HNO2 5,1 · 10–4
HNO3 27,5
H2SO3 1,5 · 10–2 Szereg elektrochemiczny wybranych metali
H3BO3 5,8 · 10 –10
Półogniwo E°, V Półogniwo E°, V
H3AsO3 5,9 · 10 –10
Li/Li+ Ni/Ni2+
‒3,04 ‒0,26
H3AsO4 6,5 · 10 –3
Ca/Ca2+ ‒2,84 Sn/Sn2+ ‒0,14
H3PO4 6,9 · 10–3
Mg/Mg 2+
‒2,36 Pb/Pb 2+
‒0,13
H4SiO4 3,2 · 10–10
Al/Al3+ ‒1,68 Fe/Fe3+ ‒0,04
H2CO3 4,5 · 10–7
Mn/Mn 2+
‒1,18 H2/2H +
0,00
Kwas organiczny Stała dysocjacji Ka
Zn/Zn2+ ‒0,76 Bi/Bi3+ +0,31
HCOOH 1,8 · 10–4 (t = 20 °C)
CH3COOH 1,8 · 10–5 Cr/Cr3+ ‒0,74 Cu/Cu2+ +0,34
CH3CH2COOH 1,4 · 10–5 Fe/Fe 2+
‒0,44 Ag/Ag +
+0,80
C6H5COOH 6,5 · 10–5 Cd/Cd2+ ‒0,40 Hg/Hg2+ +0,85
C6H5OH 1,3 · 10–10 (t = 20 °C) Co/Co2+ ‒0,28 Au/Au3+ +1,50
Źródło: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. Źródło: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.
J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001.
* jeśli w tabeli nie zaznaczono inaczej

4
 Układ okresowy pierwiastków

1 18
1H symbol chemiczny pierwiastka 2He
1H
liczba atomowa
Wodór Hel
1,01 Wodór 4,00
2,1 2 1,01
masa atomowa, u 13 14 15 16 17
elektroujemność
3Li 4Be 2,1 5B 6C 7N 8O 9F 10Ne
Lit Beryl Bor Węgiel Azot Tlen Fluor Neon
6,94 9,01 10,81 12,01 14,01 16,00 19,00 20,18
1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0
11Na 12Mg 13Al 14Si 15P 16S 17Cl 18Ar
Sód Magnez Glin Krzem Fosfor Siarka Chlor Argon
23,00 24,31 26,98 28,09 30,97 32,07 35,45 39,95
0,9 1,2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1,5 1,8 2,1 2,5 3,0
19K 20Ca 21Sc 22Ti 23V 24Cr 25Mn 26Fe 27Co 28Ni 29Cu 30Zn 31Ga 32Ge 33As 34Se 35Br 36Kr
Potas Wapń Skand Tytan Wanad Chrom Mangan Żelazo Kobalt Nikiel Miedź Cynk Gal German Arsen Selen Brom Krypton
39,10 40,08 44,96 47,87 50,94 52,00 54,94 55,85 58,93 58,69 63,55 65,39 69,72 72,61 74,92 78,96 79,90 83,80
0,9 1,0 1,3 1,5 1,7 1,9 1,7 1,9 2,0 2,0 1,9 1,6 1,6 1,8 2,0 2,4 2,8
37Rb 38Sr 39Y 40Zr 41Nb 42Mo 43Tc 44Ru 45Rh 46Pd 47Ag 48Cd 49In 50Sn 51Sb 52Te 53I 54Xe
Rubid Stront Itr Cyrkon Niob Molibden Technet Ruten Rod Pallad Srebro Kadm Ind Cyna Antymon Tellur Jod Ksenon
85,47 87,62 88,91 91,22 92,91 95,94 97,91 101,07 102,91 106,42 107,87 112,41 114,82 118,71 121,76 127,60 126,90 131,29
0,8 1,0 1,3 1,4 1,6 2,0 1,9 2,2 2,2 2,2 1,9 1,7 1,7 1,8 1,9 2,1 2,5
55Cs 56Ba 57La 72Hf 73Ta 74W 75Re 76Os 77Ir 78Pt 79Au 80Hg 81Tl 82Pb 83Bi 84Po 85At 86Rn
*

Cez Bar Lantan Hafn Tantal Wolfram Ren Osm Iryd Platyna Złoto Rtęć Tal Ołów Bizmut Polon Astat Radon
132,91 137,33 138,91 178,49 180,95 183,84 186,21 190,23 192,22 195,08 196,97 200,59 204,38 207,20 208,98 208,98 209,99 222,02
0,7 0,9 1,1 1,3 1,5 2,0 1,9 2,2 2,2 2,2 2,4 1,9 1,8 1,8 1,9 2,0 2,2
87Fr 88Ra 89Ac 104Rf 105Db 106Sg 107Bh 108Hs 109Mt 110Ds 111Uuu 112Uub 113Uut 114Uuq 115Uup 116Uuh 117Uus 118Uuo
**

Frans Rad Aktyn Rutherford Dubn Seaborg Bohr Has Meitner Darmstadt Ununun Ununbi Ununtri Ununkwad Ununpent Ununheks Ununsept Ununokt
223,02 226,03 227,03 261,11 263,11 265,12 264,10 269,10 268,10 281,10 280 285 284 289 288 292 294
0,7 0,9

*) 58Ce 59Pr 60Nd 61Pm 62Sm 63Eu 64Gd 65Tb 66Dy 67Ho 68Er 69Tm 70Yb 71Lu
Cer Prazeodym Neodym Promet Samar Europ Gadolin Terb Dysproz Holm Erb Tul Iterb Lutet
140,12 140,91 144,24 144,91 150,36 151,96 157,25 158,93 162,50 164,93 167,26 168,93 173,04 174,97

**) 90Th 91Pa 92U 93Np 94Pu 95Am 96Cm 97Bk 98Cf 99Es 100Fm 101Md 102No 103Lr
Tor Protaktyn Uran Neptun Pluton Ameryk Kiur Berkel Kaliforn Einstein Ferm Mendelew Nobel Lorens
232,04 231,04 238,03 237,05 244,06 243,06 247,07 247,07 251,08 252,09 257,10 258,10 259,10 262,11

Źródło: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2004. Masy atomowe podano z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.

5
 Kinematyka Dynamika Siła ciężkości, siła sprężystości i siła tarcia
 
∆r  
prędkość v= pęd p = m⋅v prawo powszechnego
Fg = G
m1⋅m2
∆t ciążenia r2
 
∆v
przyspieszenie a= 
∆t 
∆p   F natężenie pola Fg
∆α 2π II zasada dynamiki =F ; a= grawitacyjnego
γ=
prędkość kątowa ω= = ∆t m m
∆t T
prędkość w ruchu po okręgu v=ω ⋅ r    energia potencjalna m1⋅m2
moment siły
M = F ⋅ r ⋅sin  ( r ; F ) grawitacji
Ep = − G
v
2
r
przyspieszenie dośrodkowe ad = = ω2 ⋅r
r
n zmiana energii
przyspieszenie kątowe ε=
∆ω
moment bezwładności I = ∑ mi ⋅ ri 2
potencjalnej grawitacji ∆E p = m ⋅ g ⋅ ∆h
∆t i =1 na małych wysokościach
przyspieszenie styczne ast = ε ⋅ r
prędkość w prostoliniowym moment pędu punktu   vI = G ⋅M Z
= 7, 9 km
v = v0 + a ⋅ t materialnego J = m ⋅ v ⋅ r ⋅ sin  ( r ; v ) RZ s
ruchu jednostajnie zmiennym prędkości kosmiczne
droga w prostoliniowym 1 (dla Ziemi) 2 ⋅ G ⋅M Z
s = v0 ⋅ t + a ⋅ t 2 vII = = 11, 2 km
s
ruchu jednostajnie zmiennym 2 moment pędu bryły RZ
sztywnej
J = I ⋅ω
Drgania i fale T12 T22
III prawo Keplera = = const
x ( t ) = A ⋅ sin ( ω t + ϕ ) II zasada dynamiki ∆J M R13 R23
ruchu obrotowego
=M ; ε=
∆t I
ruch harmoniczny v ( t ) = A ⋅ ω ⋅ cos ( ω t + ϕ )
a ( t ) = −A ⋅ ω 2 ⋅ sin ( ω t + ϕ )
 
cos
siła sprężystości Fs = − k ⋅ x
praca
okres drgań masy na
m l
sprężynie i wahadła T = 2π ;T = 2π
k g
matematycznego W energia potencjalna 1
moc P= sprężystości
Epot = k ⋅ x 2
częstotliwość 1 ∆t 2
i długość fali
f = ; λ = v ⋅T
T
sin α v1 n2 1
załamanie fali = = energia kinetyczna Ekin = m ⋅ v 2 siła tarcia kinetycznego Tk = µk ⋅ FN
sin β v2 n1 2

siatka dyfrakcyjna n ⋅ λ = d ⋅ sin α energia kinetyczna

1
v ruchu obrotowego bryły Ekin = I ⋅ω2 siła tarcia statycznego Ts µs FN
efekt Dopplera f = f źr sztywnej
2
v ±u źr

6
 Optyka Termodynamika Pole magnetyczne

1 m  

kąt graniczny sin α gr = gęstość ρ= siła Lorentza F = q ⋅ v ⋅ B ⋅ sin  ( v ; B )
n V

F
kąt Brewstera tg α B = n ciśnienie p= siła
F = I ⋅ l ⋅ B ⋅sin (l ; B)
S elektrodynamiczna

równanie soczewki, 1 1 1 zmiana ciśnienia

= + ∆p = ρ ⋅ g ⋅ ∆h pole przewodnika µ0 µ r ⋅I
zwierciadła f x y hydrostatycznego
prostoliniowego
B=
2 π⋅r

soczewka
1
f
= ( nsocz
notocz
−1 )( 1
R1
+
1
R2 ) I zasada termodynamiki ∆U = Q + W pole pętli (w jej
środku)
B=
µ0 µ r ⋅I
2⋅r

zwierciadło kuliste f =
R praca siły parcia W = − p ⋅ ∆V pole długiego
n⋅I
2 solenoidu B = µ0 µ r
l
(zwojnicy)
Q
Fizyka współczesna
ciepło właściwe cw =
m⋅∆T strumień pola
równoważność magnetycznego
masy-energii E = m ⋅ c2 ciepło molowe C=
Q
n⋅∆T
h⋅c
SEM indukcji ε = − ∆∆Φt
energia fotonu E = h⋅ f = ciepło przemiany fazowej Q = m⋅L
λ

h ⋅ f = W + Ek max średnia energia kinetyczna 3

SEM samoindukcji ε = − L ∆∆It
zjawisko fotoelektryczne Eśr = 2
kB ⋅ T
ruchu postępowego cząsteczek

długość fali de Broglie’a λ=

h równanie stanu gazu
p ⋅V = n ⋅ R ⋅ T
SEM prądnicy ε = n ⋅ B ⋅ S ⋅ ω ⋅ sin (ω t + ϕ )
m⋅v doskonałego (Clapeyrona)
wartości U max I max
poziomy energetyczne 13,6 eV ciepła molowe gazu skuteczne prądu U sk = ; I sk =
atomu wodoru
En = − 2 C p = CV + R przemiennego 2 2
n doskonałego

W Q1 − Q2 U1 n1 I2
prawo Hubble’a v = H ⋅r sprawność silnika cieplnego η= = transformator = =
Q1 Q1 U2 n2 I1

7
 Elektrostatyka Prąd elektryczny
Logarytmem logac dodatniej liczby c przy
q1⋅q2 1
podstawie a (a>0 i a≠1) nazywamy wykładnik
∆Q
prawo Coulomba F =k ; k= natężenie prądu I= b potęgi, do której należy podnieść podstawę a,
r2 4 π⋅ε 0 ∆t
aby otrzymać liczbę c:
= wtedy i tylko wtedy, gdy a b c
log a c b=
 
F log x oraz lg x oznacza log10 x
natężenie pola E=
q
moc prądu P =U ⋅ I
Dla x>0, y>0 i a>0 i a≠1 prawdziwa jest
równość:
W l
napięcie U= opór przewodnika R= ρ⋅ log a ( x ⋅ y ) = log a x + log a y
q S

U
pole jednorodne U = E ⋅d prawo Ohma I=
R
Równanie kwadratowe ax2 + bx + c = 0, gdzie
a≠0, ma rozwiązania rzeczywiste wtedy i tylko
pojemność wtedy, gdy Rozwiązania te
(pojemność
kondensatora
C=
Q
U (C = ε ε ⋅ )
r 0
S
d
napięcie ogniwa U = ε − I ⋅ Rw wyrażają się wzorami:

płaskiego) −b − ∆ −b + ∆
x1 = , x2 =
szeregowe równoległe 2a 2a
1 1 n n
2
energia kondensatora W = Q ⋅U = C ⋅U
2 2
łączenie oporników RZ = ∑ Ri 1
=∑ 1
Rz Ri
i =1 i =1

Przedrostki
12 9 6 3 2 1 -1 -2 -3 -6 -9 -12
mnożnik 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10
przedrostek tera giga mega kilo hekto deka decy centy mili mikro nano piko
oznaczenie T G M k h da d c m µ n p

8
 Stałe i jednostki fizyczne i chemiczne
m N
przyspieszenie ziemskie g = 9, 81 przenikalność magnetyczna próżni µ0 = 4π⋅10−7
s2 A2

masa Ziemi M Z = 5,98 ⋅1024 kg prędkość światła w próżni c = 3, 00 ⋅108 ms

średni promień Ziemi RZ = 6370 km stała Plancka h = 6, 63 ⋅10−34 J⋅ s

N ⋅m 2
stała grawitacji G = 6, 67 ⋅10−11 ładunek elementarny e = 1, 60 ⋅10−19 C
kg 2

1
liczba Avogadro N A = 6, 02 ⋅ 1023 masa elektronu
mol m = 9 ,110 ⋅10−31 kg
t = 0 °C oraz p = 1013,25 hPa
objętość 1 mola gazu doskonałego dm3
masa protonu m = 1, 673 ⋅10−27 kg
w warunkach normalnych V = 22, 41
mol
masa neutronu m = 1, 675 ⋅10−27 kg

uniwersalna stała gazowa R = 8, 31 molJ ⋅K jednostka masy atomowej 1 u=1,66·10−27 kg

J
stała Boltzmanna k B = 1, 38 ⋅10−23 elektronowolt 1 eV = 1 60 ⋅10−19
K

C2 km
przenikalność elektryczna próżni ε 0 = 8, 85 ⋅10−12 stała Hubble’a H ≈ 75
N⋅m 2 s ⋅Mpc

1 9 N⋅m 2
stała elektryczna k= = 8,99 ⋅10 parsek pc 3, 09 ⋅1016 m
1=
4 π⋅ε 0 C2

9
 α 0° 5° 10° 15° 20° 25° 30° 35° 40° 45° 50° 55° 60° 65° 70° 75° 80° 85° 90°
sinα
0,0000 0,0872 0,1736 0,2588 0,3420 0,4226 0,5000 0,5736 0,6428 0,7071 0,7660 0,8192 0,8660 0,9063 0,9397 0,9659 0,9848 0,9962 1,000
cosβ
β 90° 85° 80° 75° 70° 65° 60° 55° 50° 45° 40° 35° 30° 25° 20° 15° 10° 5° 0°

x logx x logx x logx x logx

0,01 -2,000 0,26 -0,585 0,51 -0,292 0,76 -0,119
0,02 -1,699 0,27 -0,569 0,52 -0,284 0,77 -0,114
cos (90° − α ) = sinα 0,03 -1,523 0,28 -0,553 0,53 -0,276 0,78 -0,108
sin (90° − α ) = cosα 0,04 -1,398 0,29 -0,538 0,54 -0,268 0,79 -0,102
sin (α + β ) = sinα cosβ + cosα sinβ 0,05 -1,301 0,30 -0,523 0,55 -0,260 0,80 -0,097
c a 0,06 -1,222 0,31 -0,509 0,56 -0,252 0,81 -0,092
cos (α + β ) = cosα cosβ − sinα sinβ
sin (α − β ) = sinα cosβ − cosα sinβ 0,07 -1,155 0,32 -0,495 0,57 -0,244 0,82 -0,086
α 0,08 -1,097 0,33 -0,481 0,58 -0,237 0,83 -0,081
b cos (α − β ) = cosα cosβ + sinα sinβ
0,09 -1,046 0,34 -0,469 0,59 -0,229 0,84 -0,076
sin 2α = 2sinα cosα
0,10 -1,000 0,35 -0,456 0,60 -0,222 0,85 -0,071
0,11 -0,959 0,36 -0,444 0,61 -0,215 0,86 -0,066
0,12 -0,921 0,37 -0,432 0,62 -0,208 0,87 -0,060
0,13 -0,886 0,38 -0,420 0,63 -0,201 0,88 -0,056
0,14 -0,854 0,39 -0,409 0,64 -0,194 0,89 -0,051
0° 30° 45° 60° 90° 0,15 -0,824 0,40 -0,398 0,65 -0,187 0,90 -0,046
0,16 -0,796 0,41 -0,387 0,66 -0,180 0,91 -0,041
α π π π π
0 6 4 3 2
0,17 -0,770 0,42 -0,377 0,67 -0,174 0,92 -0,036
0,18 -0,745 0,43 -0,367 0,68 -0,167 0,93 -0,032
1 2 3 0,19 -0,721 0,44 -0,357 0,69 -0,161 0,94 -0,027
sinα 0 2
1
2 2 0,20 -0,699 0,45 -0,347 0,70 -0,155 0,95 -0,022
0,21 -0,678 0,46 -0,337 0,71 -0,149 0,96 -0,018
3 2 1
cosα 1 2
0 0,22 -0,658 0,47 -0,328 0,72 -0,143 0,97 -0,013
2 2
0,23 -0,638 0,48 -0,319 0,73 -0,137 0,98 -0,009
3 0,24 -0,620 0,49 -0,310 0,74 -0,131 0,99 -0,004
tgα 0 3
1 3 –
0,25 -0,602 0,50 -0,301 0,75 -0,125 1,00 0,000

10
 Centralna Komisja Egzaminacyjna
ul. Józefa Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa
tel. (22) 53-66-500, fax (22) 53-66-504
www.cke.edu.pl, e-mail: ckesekr@cke.edu.pl

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie

ul. Na Stoku 49, 80-874 Gdańsk os. Szkolne 37, 31-978 Kraków
tel. (58) 32-05-590, fax (58) 32-05-591 tel. (12) 68-32-101, fax (12) 68-32-100
www.oke.gda.pl, e-mail: komisja@oke.gda.pl www.oke.krakow.pl, e-mail: oke@oke.krakow.pl

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

ul. Praussa 4, 94-203 Łódź Plac Europejski 3, 00-844 Warszawa
tel. (42) 63-49-133, fax (42) 63-49-154 tel. (22) 45-70-335, fax (22) 45-70-345
www.oke.lodz.pl, e-mail: komisja@komisja.pl www.oke.waw.pl, e-mail: info@oke.waw.pl

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży

ul. Adama Mickiewicza 4, 43-600 Jaworzno Al. Legionów 9, 18-400 Łomża
tel. (32) 78-41-615, fax (32) 78-41-608 tel. (86) 47-37-120, fax (86) 47-36-817
www.oke.jaw.pl, e-mail: oke@oke.jaw.pl www.oke.lomza.pl, e-mail: sekretariat@oke.lomza.pl

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu

ul. Gronowa 22, 61-655 Poznań ul. Zielińskiego 57, 53-533 Wrocław
tel. (61) 85-40-160, fax (61) 85-21-441 tel. (71) 78-51-894, fax (71) 78-51-866
www.oke.poznan.pl, e-mail: sekretariat@oke.poznan.pl www.oke.wroc.pl, e-mail: sekretariat@oke.wroc.pl

Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie.

ISBN 978-83-940902-2-7