A B

\û\û bMaû^ _âeì_òZ

@«üKeYe
Êeì_

cìk MêReûUú iuk^ : Wû. ^úeìùa^ @cú^

@^êaû\ : cjûcôûMY

C D
_âKûgK : @RòZþ iò. _ùUf
\û\û bMaû^ aòmû^ `ûCùŠi^þ
1, aeêY @û_Ô8ÉÒFn, 37, gâúcûkò ùiûiûAUú,
^aew_êeû ù_ûfòi ùÁi^þ _ûL, ^aew_êeû,
@jc\ûaû\ - 380009,
Gujarat, India.
ù`û^þ - +91 7935002100
¤ Dada Bhagwan Foundation,
5, Mamata Park Society, B/h. Navgujarat College,
Usmanpura, Ahmedabad-380014, Gujarat, India.
Email : info@dadabhagwan.org
Tel.: +91 79 3500 2100

All Rights Reserved. No part of this publication may be shared,

copied, translated or reproduced in any form (including electronic storage
or audio recording) without written permission from the holder of the
copyrights. This publication is licensed for your personal use only.

_â[c iõÄeY : 500 LŠ, Rê^ 2021

bûa cìfý : ‘_ec aò^d’ Gaõ
‘cêñ KòQò c¤ RûYò ^ûjó’, Gjò bûa!
\âaý cìfý : 20 Uuû

cê\âK : @´û cfÖú_»n

Ë
B-99, Aùfùpû^òKè GIDC,
K-6 ùeûWÿ, ùiKÖe-25,
Mû§ú^Me- 382044
Gujarat, India.
ù`û^þ : +91 7935002142
 Zâò cª

^ùcû @eòj«ûYõ
^ùcû
^ùcû @eòiòj¡õZûYõ
ûYõ
^ùcû
^ùcû@ûdeò
iò¡ûYõ dûYõ
^ùcû @ûdeò
^ùcû Ca|ûdûYõdûYõ
^ùcû ùfûG iaß
^ùcû Ca|ûdûYõ iûjêYõ
GùiûùfûG
^ùcû _b^cê
iaßKiÑûùeû,
ûjêYõ
iaß _ûa®YûiùYû
Gùiû _b^cêKÑûùeû,
cwfûYõ P iùaßiòõ,
iaß _ûa®YûiùYû
_Xcõ jaAPcwfcþ
cwkûYõ iùaßiûû1òõ, ûû
C ^ùcû bMaùZ
_Xcõ aûiêù\aûd
jaA cwkcþ 1 ûû2ûû
C ^cü
C ^ùcû gòaûd
bMaùZ aûiêûûù3\aûd
ûû 2
Cûû Rd
^cüiyò
gòa\ûd
û^¦ 3ûû
ûû Rd iyò\û^¦ ûû
 "\û\û bMaû^' KòG?
Rê^þ 1958e GK i§ýû, icd _ûLû_ûLô Q'Uû, bòWÿùe beû iêeU
ijee ùefùIß ùÁi^þ, _äûUþ`cð ^´e 3H ÒDb× &_ùe aiò[ôaû gâú
@´ûfûfþ cêfþRúbûA _ùUf eì_ú ù\jc¦òeùe _âûKéZK ò eúZòùe, @Kâc
eì_ùe, ùKùZ R^àeê aýq ùjaû_ûAñ @ûZêe "\û\û bMaû^' _ì‰ð eì_ùe
_âKU ùjùfö Gaõ _âKéZò iRòðZ Kfû @¤ûcôe @nêZ @û½~ÉÖÏ*.1nÔÒH
Zûuê aògß \gð^ ùjfûö "cêñ KòG? bMaû^ KòG? RMZ KòG PfûCQò? Kcð
.
<"FÃTË .
<"
$=ÖÔ?Ë 50=H LF£#ԁÔFÍË.B»JµHLÅjÉ HMLÖ
_âKU ùjfûö Gjò_eò _âKéZò, aògß i¹êLùe GK @\ßòZúd _ì‰ð \gð^ _âÉêZ
Kfû Gaõ Zûjûe cû¤c ùjùf gâú @´ûfûfþ cìfþRúbûA _ùUf, ~òG
MêReûUe PùeûZe ùlZâe bû\eY Mûñ'e _ûUú\ûe, .n»Ô.¯ DÖDLÔG
Keòaûaûfû, Z[û_ò _ì‰ð eì_ùe aúZeûM _êeêh!
"aýû_ûeùe ]cð ejòaû CPòZ, ]cðùe aýû_ûe ^êùjñ', Gjò iò¡û«
ij ùi iûeû Rúa^ aòZûAùfö Rúa^ùe ùKùa c¤ ùi KûjûeòVûeê
_Aiû ù^A ^ûjû«ò, aeõ ^òR ùeûRMûeeê bqcû^uê ~ûZâû KeûC[ôùfö
Zûuê ù~_eò _âû¯ ùjfû, ùijò_eò ùKak \Ã$ 1nÔÒH @^ý
cêcêlêcû^uê c¤ ùi @ûcômû^e _âû¯ò KeûC[ôùf, Zûue @nêZ iò¡ ùjûA[ôaû
mû^_âùdûM \ßûeûö ZûjûKê @Kâc cûMð Kjòùfö @Kâc, @[ðûZþ aò^û Kâcùe
Gaõ Kâc @[ðûZþ iòXÿò _ùe iòXÿò, Kâcû^êiûùe C_eKê PXÿòaûö @Kâc @[ðûZþ
fò`Ö cûMð, iUð KUþö
ùi ^òùR _âùZýKuê "\û\û bMaû^ KòG?'e ejiý aZûAaûKê
~ûA Kjê[ôùf ù~, “G ~òG @û_Yuê ù\Lû~ûCQ«ò ùi \û\û bMaû^
^êjñ«ò, ùi Z "G.Gcþ. _ùUf' @ùUö cêñ mû^ú_êeêh @ùU Gaõ bòZùe ~òG
_âKU ùjûAQ«ò, ùi "\û\û bMaû^' @U«òö \û\û bMaû^ Z' PC\
ùfûKe ^û[ @U«òö ùi Zêc bòZùe c¤ @Q«ò, icÉu bòZùe @Q«òö
=ÃFEË=ÒH#DÖTHÅBÒH#4‡Ë*DÎ*9ÔÒH
ÒFÔEË=ÒHLÅjÉHÅBÒH
aýq ùjûAQ«òö \û\û bMaû^uê cêñ c¤ ^cÄûe Kùeö”

4
 @ûcômû^ _âû¯ò _ûAñ _âZýl fòuþ
“cêñ Z KòQò ùfûKuê ^òR jûZùe iò¡ò _â\û^ Keòaòö _ùe
@^êMûcú \eKûe Kò ^ûjó? _ùe ùfûKuê cûMð Z \eKûe ^û?”
- \û\ûgâú

_ec _ìRý \û\ûgâú Mûñ’-Mûñ’, ù\g-aòù\g _eòbâcY Keò

cêcêlêcû^uê iZþiw Gaõ @ûcômû^e _âû¯ò KeûC [ôùfö ùi ^òRe
Rúa^Kûk c¤ùe _ìRý Wû. ^úeìùa^ @cú^(^úeìcûñ)uê @ûcômû^
_âû¯ò KeûAaûe mû^iò¡ò _â\û^ Keò[ôùfö \û\ûgâúu ù\jaòfd
_ùe ^úeìcû ùijò_eò cêcêlêcû^uê iZþiw Gaõ @ûcômû^e _âû¯ò,
^ËFËo EÔDÒH .HÔ& [ôùfö _ìRý \ú_KbûB ù\gûBuê \û\ûgâú
iZþiw Keòaû _ûAñ iò¡ò _â\û^ Keò[ôùfö ^úeìcûñu C_iÚòZòùe jó
Zûue @ûgúaðû\ \ßûeû _ìRý \ú_KbûB ù\g-aòù\gùe @ù^K
RûMûKê ~ûA cêcêlêcû^uê @ûcômû^ _âû¯ò KeûC[ôùf, ~ûjû ^úeìcûñu
ù\jaòfd _ùe @ûRò c¤ Pûfê@Qòö Gjò @ûcômû^ _âû¯ò _ùe jRûe
jRûe cêcêlê iõiûeùe ejò, ^òRe iûõiûeòK \ÔGËo¸DM^ Keò c¤
cêq ejò @ûcôecYZûe @^êba KeêQ«òö
Mâ^Úùe cê\âòZ aûYú ùcûlû[ðúcû^uê cûMð\gð^ _ûAñ @Zý«
C_ù~ûMú iò¡ ùja, Kò«ê ùcûl_âû¯ò _ûAñ @ûcômû^ _âû¯ Keòaû
@ûagýK @ùUö @Kâc cûMð \ßûeû @ûcômû^ _âû¯òe cûMð @ûRò c¤
ùLûfû @Qòö ù~_eò _â{ßkòZ \ú_ jó @^ý \ú_Kê _â{ßkòZ Keò_ûeòa,
ùijò_eò _âZýl @ûcômû^úuVûeê @ûcômû^ _âû¯ Keò jó Êdõe @ûcôû
RûMéZ ùjûA_ûeòaö

5
 ^òùa\^
(@agý _Xÿ«ê)
_ec _ìRý \û\û bMaû^u gâúcêLeê aûjûeò[ôaû mû^aûYú ~ûjûKê
@WÿòI KýûùiUùe ùeKWÿþ Keû~ûA[ôfûö ùijò mû^aûYúKê @WÿòI KýûùiUeê
Uâû^èKâûAaþ Keò ajêZ ahð _ìùað @û¯aûYú Mâ^Ú _âÉêZ Keû~ûA[ôfû! ùijò
Mâ^ÚK ê _êYò [ùe iukòZ Keò ^òcÜfòLôZ Q@ ùQûU-ùQûU _êÉK _âÉêZ
Keû~ûAQò, ~ûjû`kùe _ûVKuê _Xÿòaû _ûAñ iêaò]û ùjaö
1. mû^ú _êeêhu _eòPd 4. @«üKeYe Êeì_
2. 50=.oÉÔ.Ë*? 5. @ûcôùaû]
3. Kcðe iò¡û« 6. iað \êüLeê cêqò
_ec _ìRý \û\ûgâú jò¦úùe ajêZ Kc Kjê[ôùf, ùKùa jò¦úbûhú
ùfûK @ûiò ~ûC[ôùf, ù~Cñcûù^ MêReûUú aêSò_ûeê ^[ôùf, ùicû^u _ûAñ
_ìRýgâú jò¦ ú Kjò ù\C[ôùfö Zûu jò¦ ú ‘ù_ýûeþ’ jò¦ú ^êùjñ, Z[û_ò
gêYòaûaûfûuê Zûue @«e @ûgd ‘GKRûKÖ’ aêSû _Wÿò~ûGö Zûu aûYú
jé\dÆgðú, jé\dùb\ú ùjûA[ôaû KûeYeê ù~_eò aûjûeòQò ùijò_eò iukòZ
Keò _âÉêZ Keû~ûAQò ~ûjû\ßûeû aòm _ûVKuê Zûu ‘WòùeKÖ’ g± _MbÍDÏ
Zûue jò¦ú @[ðûZ MêReûUú, AõeûRú Gaõ jò¦úe cògâYö Z[û_ò gêYòaûKê,
_XÿòaûKê ajêZ còVû fûùM, ù^Pêeûfþ fûùM, Rúa« fûùMö ùijò g±, Zûjû
bûhûKúd \éÁòeê iû\û-iò]û @ùU Kò«ê ‘mû^ú_êeêh’u \gð^ ^òeûaeY @ùU,
ùi[ô_ûAñ Zûue _âùZýK aP^ @ûgd_ì‰ð, ccðÆgðú, ùcøkòK Gaõ iûcÜûaýqòe
bêý-_*n×.à *.5Ô.¯ DÃ6Ë DÔMÔHË[ôaû KûeYeê ùgâûZûu \gð^ iêÆÁ ùLûfò
\òG Gaõ @]ôK CyKê ù^A~ûGö
- Wû. ^úeìùa^ @cú^
aò.\â.-
mû^úu aûYúKê IWÿò@û bûhûùe ~[û[ð eì_ùe @^êaû\ Keòaûe _âdûi
Keû~ûAQòö _âÉêZ _êÉKùe @ù^K RûMûùe a§^úùe \gðû~ûA[ôaû g± aû
aûKý _ec_ìRý \û\ûgâúu \ßûeû Kêjû~ûA[ôaû aûKýKê @]ôK ÆÁZû_ìaðK
aêSûAaû _ûAñ ùfLû~ûAQòö \û\ûgâúu gâúcêLeê aûjûeò[ôaû KòQò MêReûUú g±
ù~còZòKê ùicòZò AUûfòKè ùe eLû~ûAQò, KûeY ùi g±MêWÿòK _ûAñ IWÿò@ûùe
G_eò KòQò g± ^ûjó, ~ûjû Zûjûe _ì‰ð @[ð ù\A_ûeòaö Kò«ê ùijò g±e
icû[ðK g± a§^úùe Gaõ _êÉKe ùghùe c¤ \ò@û~ûAQòö
@^êaû\R^òZ ZîUò _ûAñ @û_Yu _ûLùe lcû_âû[ðú @Uêö
6
 LÔ?.ÓG
Ò.DNPÔAÓBÃHÃKMÌAË5#‡Õ.H<HÃLÅjÉ#I0ÔHM‡ËÏ#ÔFÍÔÒH
jó ejò Zûjûe ~[û[ð a‰ð^û Keò_ûe«òö mû^ú_êeêh _ec_ìRý \û\û bMaû^
(\û\ûgâú) @«üKeYe ajêZ iê¦e, ÆÁ a‰ð^û KeòQ«òö
@«üKeYe PûùeûUò @w @Qòö c^-aê¡ò-3Ëo-@juûeö _âùZýKe
Kû~ðý @fMû-@fMû @ùUö GK icdùe ùi[ôeê RùY jó Kû~ðýû^ßòZ [ûGö
cûAŠ K’Y? c^ Mâ^Úòeê Zò@ûeò ùjûAQòö _ìað R^àùe @mû^Zûeê
ù~Cñ[ôùe eûMþ-ù\ßh Kùf, Zûjûe _ecûYê @ûKhðòZ ùjfû Gaõ Zûjû
iõMéjúZ ùjûA Mâ^Úò ùjûAMfûö ùijò Mâ^Úò Gjò R^àùe `êùU Gaõ ZûjûKê
aòPûe Kêjû~ûGö aòPûe, Zûjû WòiþPûRð c^ @ùUö aòPûe @ûùi ùijò
icdùe @juûe ùi[ôùe Z^àdûKûe jêGö ~\ò ùi Z^àdûKûe ^ ùjfû
ùZùa WòiþPûRð ùjûA c^ Lûfò ùjûA~ûGö ~ûjûe ùagú aòPûe Zûjûe
cù^ûMâ^Úú aWÿ ùjûA[ûGö
@«üKeYe \ßòZúd @w ùjCQò, 3Ëo! 3ËoH¤EÔDÒM&4ËE8.ËDÔÏ
c^ ùKùa bUùK ^ÔMÌÏ3ËoLÃ/Ò/Ô5ËDÔ_ûAñ bUKò Pûfò[ûGö Kò«ê ùi
icÉ ùbøZòK iêL aò^ûgú ùjûA[ôaû KûeYeê Zû’e ùLûRòaûe @« @ûùi jó
^ûjóö ùi[ô_ûAñ ùi iað\û bUKê[ûGö ù~ùa @ûcôiêL còùk ùZùa~ûA
Zû’e bUKòaûe @« @ÔÒLÏ 3Ëo PÔ^-\gð^eê Zò@ûeò ùjûAQòö @gê¡
mû^+@gê¡ \gð^ @[ðûZþ @JÃ~3Ëo, LÎLÔHÓ3Ëo*DÎJÃ~PÔ^+gê¡ \gð^
@[ÉÔ=× JÃ~3Ëo, @[ðûZ gê¡ @ûcôûö
aê¡ò @ûcôûe A^þWòùeKÖ (indirect) fûAUþ Gaõ _âmû WòùeKÖ (direct)
fûAUþ @ùUö aê¡ò iað\û fûb-lZò ù\LûG Gaõ _âmû ùcûle jó eûÉû
ù\LûGö A¦âòd C_ùe c^, c^ C_ùe aê¡ò, aê¡ò C_ùe @juûe Gaõ
G icÉu C_ùe @ûcôûö aê¡,ò ùi c^ *DÎ3Ëo- Cbdu c¤eê RYue
gêYò ^ò‰ðd Kùe Gaõ @juûe @§ ùjûA[ôaû KûeYeê aê¡òe Kjòaû @^êiûùe,
ùi[ôùe ^òR jÉûle Keò\òGö Zû’e jÉûle ùjaû cûùZâ ùijò Kû~ðý
7
aûjýKeYùe jêGö @MXÔH.oÉÔ-ùbûqû jêG, ùi Êdõ KòQò Kùe ^ûjó, ùi
ùKak cûù^ ù~ FÃÊ .IËÏ*DÎÒLMËLFGÒHÒL.oÉÔÒMÔ$~ûGö _êYò
Zû’Kê ùbûqû ùjaûKê jó _ùWÿö iõù~Ô0.oÉÔ@ùU, cêñ ^êùjñ, Gjò mû^ ùjaû
cûùZâ @.oÉÔMÃ*, _ùe Zû’Kê Kcð PûRð jêG ^ûjóö @«üKeYe icÉ _âKâòdû
ùcKû^òKfþ(~ûªòK) @ùUö G[ôùe @ûcôûKê KòQò KeòaûKê _ùWÿ ^ûjóö @ûcôû Z
ùKak mûZû-\âÁû Gaõ _ecû^¦ú jó @ùUö
-Wû ^úeìùa^ @cú^

8
 @«üKeYe Êeì_
mû^ú_êeêh, aògße observatory
mû^ú_êeêhuê Z IßfðWþe @aÔùaðUeú (observatory) Kêjû~ûGö
aâjàûŠùe ~ûjû Pûfê@Qò, ‘mû^ú_êeêh’ ùi iaê RûY«òö ùa\eê C_ee K[û
‘mû^ú_êeêh’ aZûA _ûeòùaö
Zêùc KòQò aò _Pûe, ùcûùZ Leû_ fûMòa ^ûjóö _êeû IßfðWþe
LÔ$n˛~ûjû cûMòùa ùi iaê mû^ ù\aò, ù~ cûAŠ K’Y, Zûjûe R^à
Kò_eò jêG, Kò_eò Zûjûe ceY ùjûA_ûeòaö iaê, cûAŠe, aê¡òe, 3ËoH,
AùMûARcþe, _âùZýK Rò^òhe _êeû iûA^è cêñ \ê^ò@ûKê ù\aû _ûAñ @ûiòQòö
cûAŠ K’Y, aê¡ò K’Y, 3Ëo .r<, AùMûARcþ K’Y, iaêKòQò RûYòaû
CPòZþö
_»Jµ.oÉÔ: ~ûjû _ûLùe c^ [ûG, Zû’Kê jó c^êhý Kj«ò?
\û\ûgâú : jñ, VòKþ K[ûö Kò«ê Gjò _gê-_lúue aò c^ [ûG, Kò«ê
Zûu c^ fòcòùUWÿþ @ùU Gaõ c^êhýe @^þfòcòùUWÿþ cûAŠö ^òùR jó
bMaû^ ùjûA_ûeòa, G_eò cûAŠ @Qò Zû’ _ûLùeö
cù^ûMâ^òÚeê cêqò Kò_eò?
_»Jµ.oÉÔ: Gjò c^ @Qò, Zûjû jó aWÿ @iêa]ò ûö
\û\ûgâú : ^û, c^ Z ajêZ `ûA\û Keòaûaûfû @ùUö ùi ùcûlùe
c¤ ù^A~ûGö
_»Jµ.oÉÔ: c^ K’Y?
2 @«üKeYe Êeì_
\û\ûgâú : Zûjû ùKak Mâ^Úò @ùUö ajêZ Mâ^Úò cògò c^ Zò@ûeò jêGö
Gjò iceþ iòRò^þ(MâúhàEZê)ùe ~\ò Zêùc ùlZKê ~òa ùZùa ZêcKê
ùlZ _êeû i`û ù\Lû~òaö ZûjûKê Zêùc G_eò cû^òù^a ù~ ùcû ùlZ
_êeû i`û @Qòö ùZùa cêñ Kjòaò, Rê^ cûie _¦e ZûeòL ~òaûKê \ò@, _êYò
ZêcKê ahðû \ò^ùe RYû _Wÿò~òaö _êYò ahðû ùjûA~òaû _ùe Zêùc Kjòa ù~,
GWÿKò ò GWÿK
ò ò Nûi CVòQöò ùZùa cêñ Kjòaò ù~ ‘ù~Cñ Nûi CVòQò Zûjûe Mâ^Úò
@Qòö’ bòZùe ù~Cñ Mâ^Úò @Qò, ZûjûKê _ûYòe iõù~ûM còkòMùf iaê @uêeòZ
ùjûA~ûGö Gjò_eò cYòh bòZùe c^ @Qò, Zûjû Mâ^Úò Êeì_ @ùUö aòhde
Mâ^Úò @Qò, ùfûbe Mâ^Úò @Qò, cûõiûjûee Mâ^Úò @Qò, iaê[ôe Mâ^Úò @Qòö Kò«ê
ù~_~ðý« ZûjûKê UûAcþ ^ còkòQò, iõù~ûM ^ còkòQò, ùi_~ðý« ùijò Mâ^Úò
`êUòa ^ûjóö Zûjûe UûAcþ ùjûAMfû, iõù~ûM còkòMfû ùZùa Mâ^Úòeê
aòPûe @ûiò~òaö ÈúKê ù\Lô Zû’Kê aòPûe @ûùi, ù~_~ðý« ^ ù\LôQò ùi_~ðý«
KòQò @iêaò]û ^ûjóö
ZêcKê ù~Cñ aòPûe @ûiòa Zûjû @^ýKê @ûiòa ^ûjó, KûeY _âùZýK
c^êhýe Mâ^Úò @fMû @fMû @ùUö KòQò c^êhýue cûõiûjûee Mâ^Úò jó ^[ûG,
ùZYê ùicû^uê aòPûe c¤ @ûùi ^ûjóö
Zò^ò RY KùfRòd^þ aûkK @Q«ò, ùi[ôeê RùY ùR÷^, RùY cêifòcþ
Gaõ RùY ùa÷¾a @ùUö Zò^òùjñ icadÄ @U«òö ùicû^u c¤ùe
ù_âõŠþiò_þ @Qòö ~òG ùR÷^ @ùU, Zû’Kê cûõiûjûe Keòaûe aòPûe aòfKêf
aò @ûùi ^ûjóö ùi K’Y Kùj, ‘Gjû ùcûùZ _i¦ ^êùjñ, cêñ Z Zûjû
ù\LôaûKê c¤ Pûùjñ ^ûjóö’ @ûe RYK, ~òG ùa÷¾a @ùU, ùi K’Y Kùj
ù~, ‘ùcûùZ ùKùa ùKùa cûõiûjûe LûAaûe aòPûe @ûùi, Kò«ê cêñ ùKùa
LûA ^ûjóö’ ZéZúd, ~òG cêifòcþ @ùU ùi Kùj, ‘ùcûùZ Z cûõiûjûee
ajêZ aòPûe @ûùiö ùcûùZ Z ^^þ-ùbRòùUeòd^þ ajêZ _i¦, ùcûùZ
iaê\ò^ ùjûùUfKê ~ûA ùijò ùbûR^ \eKûeö’
Gjûe KûeY K’Y? cêifòcþKê cûõiûjûee ajêZ aòPûe @ûùi,
ùa÷¾aKê Kcþ aòPûe @ûùi Gaõ ùR÷^Kê aòfKêf aòPûe @ûùi ^ûjóö ~òG
 @«üKeYe Êeì_ 3

ùR÷^ @ùU, Zû’ bòZùe cûõiûjûee Mâ^Úò jó ^ûjóö ùa÷¾ae GZòKò ùQûU
Mâ^Úò @Qò Gaõ cêifòcþe GùZ aWÿ Mâ^Úòö ù~Cñ Mâ^Úò @Qò, ùijò aòPûe @ûiòa,
@fMû aòPûe @ûiòa ^ûjóö aòPûe Z ajêZ _âKûee @ùU, Kò«ê Zêc bòZùe
ù~ZòKò Mâ^Úò @Qò, ùiZòKò jó aòPûe @ûiòaö
Mâ^Úò Kò_eò _ùWÿ(jêG)? Gùa Gjò R^àùe cûõiûjûe Lû@ ^ûjó, Kò«ê
Zêùc ùKCñ cêifòcþ _òfûe iwZùe @ûiòMf Gaõ ùi ZêcKê Kjòfû ù~
‘cûõiûjûe Keòaûùe cRû @ûiòa’, ùZùa Gjû\ßûeû Zêce @bò_âûd ùjûAMfû
ù~ ‘Gjû VòKþ, iZK[û @ùUö’ _êYò Zêùc aò c^ùe bûa^û Keòa ù~
‘cûõiûjûe LûAaûùe ùKøYiò @iêaò]û ^ûjóö’ ùZùa Zûjûe Mâ^Úò ùjûA~ûG
Gaõ Gjò Mâ^Úò _êYò cûAŠKê Pûfò~ûGö _êYò @ûi«û R^àùe Zêùc cûõiûjûe
LûAaö ZêcKê aêSû _WêQò? GYê ùKùa G_eò ù`âŠþiKðfþ Keòa ^ûjóö ù~Cñ
ù`âŠþ ùbRòùUeòd^þ ùjûA[ôùa, ùicû^uê jó iû[ôùe eLôaö KûjóKò^û Mâ^Úò
Zêùc a^ûAQö c^Kê bMaû^ a^ûA ^ûjû«òö c^Kê Zêùc jó a^ûAQö
c^, Zûjû WòiþPûRð ùjC@Qòö ~ûjû PûRð ùjûA~ûA[ôfû, Zûjû jó
WòiþPûRð jêGö ùijò WòiþPûRð Z Kòbkò c¤ ùjûA_ûùeö Kò«ê ù~Cñ _âKûee
bûa\ßûeû PûRð ùjûAQò, ùijò _âKûee bûaij WòiþPûRð ùjC@Qòö @ûC KòQò
^êùjñö
‘mû^ú_êeêh’uê ^òMðâ^Ú Kêjû~ûGö ^òMðâ^Úe @[ð K’Y? ù~ ùcûe cûAŠ
GK ùiùKŠ c¤ ùKCñVò Vò@û jêG ^ûjó (@UùK ^ûjó)ö Zêc cûAŠ Kò_eò?
_¦e-_¦e cò^U, @]û-@]Ô1nÔ_~ðý« ùiAVò jó Nìeò aêf[ê ûGö ù~còZò
cûQò MêWÿ _Qùe aêfê[ûG, ùijò_eò Zêc cûAŠ aêùf, KûeY Zêùc Mâ^Úòaûfû
@Uö ùcûe G_eò cûAŠ ^êùjñö ùcû cûAŠ Kò_eò? ù~_eò `òfà Pûùf,
ùijò_eòö ZûjûKê `òfà _eò cêñ ù\ùL ù~ Kòbkò `òfà PûfòQò!
RùY ^ûMe(GK _âKûe aâûjàY) ùcû _ûLKê \gð^ KeòaûKê @ûiê[ôfûö
ùi ùfûbú aýqò [ôfûö Zû’e adi c¤ ajêZ ùjûA~ûA[ôfûö Zû’Kê cêñ
Kjòù\fò ù~ Zêùc _âZò\ò^ eòKèûùe @ûi Gaõ eòKèûùe ~û@ö KûjóKò jAeûY
ùjûA @ûiêQ? _Aiû iaê _êYò K’Y Keòa? _ê@ c¤ ùeûRMûe KeêQòö ùi
4 @«üKeYe Êeì_
KjòaûKê fûMòfû ù~ ‘K’Y Keòaò, ùcû Êbûa G_eò ùfûbú ùjûA ~ûAQòö
iaê ùfûK LûAaû _Ô$Ê DL‡Ë *DÎFÃÊ LF£Xà I:à DÔnËDÔ_ûAñ ~ûC[ôfò
ùZùa icÉuê @]û-@]ÔDÔnÃ[ôfòö @ûc Nee fWê ^êùjñ, Z[û_ò fWêKê bûwò
@]û-@]û ù\C[ôfò, ùcû Êbûa jó G_eòö’ ùZùa cêñ Zû’Kê Kjòfò ù~ ‘Gjò
ùfûbeê Z ZêcKê ajêZ \êüL ùjaö Zûjû ùfûbe Mâ^Úò ùjûA~ûAQòö’ ZûjûKê
bûwòaûe C_ûd aZûAfò ù~ ‘_¦e-ùKûWÿòG Uuûe LêPêeû _Aiû ]e Gaõ
GVûKê eòKèûùe @ûiö _êYò eûÉûùe @ûiòaû icdùe KòQò-KòQò _Aiû eûÉûùe
`òwò-`òwò @ûiö’ ùZùa ùi \òù^ G_eò Kfûö Zû’Kê ajêZ @û^¦ ùjfûö
G_eò @û^¦e eûÉû cêñ aZûAù\fòö Gjò _Aiû `òwò ù\f ùZùa K’Y
Zûjû icê\âKê PûfòMfû? ^û, eûÉûeê icùÉ ù^A~òùaö GVò eûÉûùe _Aiû
eùj jó ^ûjóö ZêcKê G[ôùe K’Y `ûA\û jêG ù~, @ûce ù~Cñ cûAŠ @Qò,
ùi cûAŠKê aêSû _Wÿò~òa ù~ Gùa ùcûe KòQò Pûfòa ^ûjóö _êYò ùfûbe
Mâ^Úò bûwò~òaö G_eò _¦e-ùKûWÿòG \ò^ _~ðý« ~\ò _Aiû `òwòa ùZùa
ajêZ @û^¦ aùXÿ Gaõ c^ _êYò jûZ cûeòa jó ^ûjóö c^ aêSò~òa ù~ AG
Z ùcûe KòQò cû^ê jó ^ûjóö c^ ùLûfû ùjûA~ûGö
ùKùZ R^àeê Zêce cûAŠ @Qò?
_»Jµ.oÉÔ: Zûjû RYû ^ûjóö G cûAŠ Kò_eò R^à jêG?
\û\ûgâú : iûeû \ê^ò@û cûAŠKê Wùeö ùi cûAŠ K’Y, Zûjû aêSòaû
CPòZþö cûAŠ @^ý KòQò ^êùjñ, Zûjû _ìaðR^àe I_ò^òd^þ (@bò_âûd) @ùUö
_ìað ùMûUòG jó R^àe I_ò^d ò ^þ @ùUö @ûRòe Zêce ù~Cñ I_ò^d ò ^þ, Zûjû
@ûRòe mû^\ßûeû jêGö Zêùc ù~Cñ mû^ gêYòQ, ù~Cñ mû^ _XÿòQ, Zûjû\ßûeû
@ûRòe I_ò^òd^þ jêGö _ìaðR^àùe ù~Cñ mû^ [ôfû, Zûjû\ßûeû ù~Cñ I_ò^òd^þ
[ôfû, ùi iaê I_ò^òd^þ @ûRòe Gjò cûAŠ Kùjö Gjû\ßûeû Cbdu c¤ùe
SMWÿû Pûfò ejò[ûGö Gjò_eò, cûAŠ \ßûeû iûeû \ê^ò@û _eag(_eû]ú^)
ùjûA ~ûAQò Gaõ \êüLú-\êüLú ùjûA ~ûAQòö
RùY aýqòij Zû’ _ZÜú _âZò\ò^ SMWÿû Kùe ù~ Zêce iaê ù`âŠþiKðfþ
aWÿ aWÿ awkû a^ûA ù\ùfö Zêùc GùZ aWÿ @`òie ùjûA KòQò Kf
 @«üKeYe Êeì_ 5

^ÔMÌÏ=ÃÒF.ÔMÌ.ËIÔbÒ^C ^ûjñ? =ÃF.ÃIÔbÒ^aû CPòZö G_eò _âZ\ò ò^

KjòaûKê fûMòfû, _êYò Zû’Kê c¤ G_eò fûMòfû ù~ qIÔb=Ò^aû CPòZö’
_êYò ùi @`òiKê iÚòe Keò ~ûG, .ˇÃIÔbÒ^aû icdùe ùi ù^A _ûeòa
^ûjóö KûeY _ìað I_ò^òd^þ @Qò, ~ûjû Zû’Kê ù^aûKê \òG ^ûjóö @ûRò G_eò
I_ò^òd^þ ùjûAMfû ù~ qIÔbÒ^aû jó CPòZ, IÔbÒ^aû bfö’ ùZùa
_êYò @ûi«û R^¹ÒHÒLIÔbÒ^DÏÒ.MËDÖTËIÔb^òG, Kò«ê Gjûe Zû’Kê
ajêZ \êüL jêG ù~ qIÔbÒ^aû CPòZ ^êùjñ, Gjû bf ^êùjñ, Kò«ê G_eò
KûjóKò ùjûA~ûCQò?’ ùZùa ùi @ûi«û R^¹ÒHIÔbÒ^a ^ûjóö ~Ë*IÔb
ù^CQò, ùi GWÿbû^è jêG @ûC ùi ~Ë*IÔb^òG ^ûjó, Kò«ê ùi @ù]ûMZòùe
~ûGö
cûAŠe `û\eþ-c\eþ KòG?
_»Jµ.oÉÔ: @bò_âûd jó iaêe cìk Kò?
\û\ûgâú : jñö @bò_âûdeê jó \ê^ò@û C_ô^Ü ùjûA~ûAQòö @bò_âûd
ù~ûMêñ, AG ùPûe, AG @ù~ûMý, AG a\cûg, G_eò jêGö Gjò cûAŠ c¤
@bò_âûdeê ùjûAQòö cûAŠe `û\e @bò_âûd @ùUö c\e @fMû Rò^òh
@ùU, Zûjû cêñ _ùe aZûAaòö cûAŠe `û\eþ-c\eþ aòhdùe ùKjò Kjò
jó ^ûjû«òö
ùcûe ùKøYiò @bò_âûd jó ^ûjóö ùKjò aýqò ùcû _ùKUeê 200Uuû
ù^AMfû, Zûjû cêñ ^òùR ù\Lôfòö Z[û_ò ùi aýqò ~\ò _e\ò^ GVûKê @ûùi
ùZùa ùcûùZ G_eò fûMòa ^ûjó ù~ ‘AG ùPûe @ùU’ö cêñ _ìaðûMâj eùL
^ûjóö Zû’Kê ‘ùPûe’ Kjòf cûù^ bMaû^u C_ùe @ûùeû_ @ûiò~ûG,
KûeY bòZùe Z bMaû^ aiòQ«òö
_»Jµ.oÉÔ: @bò_âûd Kò_eò _ùWÿ?
\û\ûgâú : @bò_âûd Z Zêce ew aòfò`þ @Qò ù~, ‘Gjò aýqò ùPûe
@ùUö’ G_eò K[û gêYòf ù~, ‘AG ùPûe @ùU’, ùZùa Zêùc iZ
cû^òù^f Gaõ Gjò_eò @bò_âûd _Wÿò~ûGö Kûjûe aò @bò_âûd eL ^ûjóö AG
6 @«üKeYe Êeì_
\ûù^gßeú @ùU, AG bf aýqò @ùU, Zûjûe c¤ @bò_âûd eL ^ûjóö
_»Jµ.oÉÔ: c^Kê Kò_HË .Òn»ÔI× .HË ÒMD?
\û\ûgâú : c^.Ã.Òn»ÔI×.HËDÔH@ûagýKZû jó ^ûjóö icùÉ K’Y
Ke«ò? ~ÔMÔ.Ã .Òn»ÔI× .HËDÔH^ûjó, =Ôr.Ã .Òn»ÔI× .HËDÔÒH IÔ0Ë[û«ò
Gaõ ~ÔMÔ.Ã.Òn»ÔI×.HËDÔH@Qò, Zûjû aêS«ò jó ^ûjóö ùi[ôùe c^ aòPeû
K’Y Keòa?!
RùY ùfLK ùcû _ûLKê @ûiò[ôfûö ùcûùZ KjòaûKê fûMòfû ù~,
‘ùcû c^e @_ùeg^þ Keò \ò@«êö’ cêñ Kjòfò ù~, ‘@ûY, Gùa Keò ù\CQòö
Kò«ê ùcûùZ IßUò þù^iþ(iûlú)u iòùMÜPeþ(\ÉLZ) \eKûeö’ ùi Kjòfû,
IßòUþù^iþ K’Y _ûAñ? cêñ Kjòfò, ‘c^e @_ùeg^þ Keòù\fû _ùe ~\ò KòQò
@iêaò]û ùjûA~òa ùZùa ùcû ùaKùe _Wÿòa’ ùZùa ùi KjòaûKê fûMòfû
ù~ ‘@ûùe, G[ôùe K’Y @iêaò]û? c^ PûfòMfû _êYò ùKùZ @û^¦, _êYò
ùKùZ cCR-cRû Keòaòö’ cêñ Kjòfò, ‘^û bûA, cêñ ZêcKê _â[ceê jó aZûA
ù\CQò ù~ c^e @_ùeg^þ ~\ò Keòù\aò, Ò=ÒD = =ÃÒF *ÒDÁn×
cûAùŠWÿþ(absent minded) ùjûA~òaö ùZùa ZêcKê Pkòa?’ ùZùa
KjòaûKê fûùM, ‘^û, ÒFÔÒ=*ÒDÁn× FÔ$Òk:Ø× ÒMDÔH^ûjóö’ ùi K[û
aêSòMfûö cêñ K’Y KjêQò ù~ ‘c^Kê cûeòaûe ùKøYiò @ûagýKZû ^ûjó û’
c^Kê KòQò jAeûY Ke ^ûjóö c^Kê @ûù\ø jfû@ ^ûjóö c^Kê ùKCñVò
jfûAaûe @ûagýKZû _ùWÿ ù~ ù~CñVò aýMâZû jêG, ùiVò GKûMâZû _ûAñ
_âdûi Keòaû CPòZþö ~ûjûKê aýMâZû ^ûjó, ùKøYiò cRêeò@ûKê aýMâZû ^[ûG,
Zû’Kê ùKùa aò GKûMâZû Keòaûe @ûagýKZû ^ûjóö
ùiûfþ (@ûcôû)e ceY jêG jó ^ûjó, eòùfUòbþe ^ûg jêGö cûAŠþ
eòGfþ @ùU ^û eòùfUòbþ?
_»Jµ.oÉÔ: cûAŠ Ißò[þ aWú, Zûjû eòùfUòbþ @ùU Gaõ cûAŠþ Ißò[þ
ùiûfþ, Zûjû eòdfþ @ùUö
\û\ûgâú : Cbd K[û VòKö cûAŠ Ißò[þ aWúKê cêñ \âaýc^ KjòQò Gaõ
 @«üKeYe Êeì_ 7

cûAŠ Ißò[þ ùiûfþKê cêñ bûac^ KjòQòö cêñ cûAŠ Ißò[þ ùiûfþe @_ùeg^þ Keò
aûjûe Keò\òGö ù~Cñ ùiûfþ ijòZ cûAŠþ @Qò, Zû’e `û\eþ Gaõ c\eþe
^ûc K’Y? I_ò^òd^þ ARþ \ `û\eþ @ûŠ fûwêGRþ ARþ \ c\eþ @`þ
cûAŠþö
_»Jµ.oÉÔ: ù\^þ jê ARþ \ `û\eþ GŠþ c\eþ @`þ ùiûfþ?
\û\ûgâú : ù^û `û\eþ, ù^û c\eþ, ù^û a[ð, ù^û ùW[þ @`þ ùiûfþö
ùjßdeþ ù\deþ ARþ ùW[þ GŠþ a[ð, ù\^þ ù\deþ ARþ `û\eþ GŠþ c\eþö
c^Kê ~\ò a¦ Keòù\aûe @Qò ùZùa I_ò^òd^þ eL ^ûjó, ùZùa cûAŠþ
^ûg ùjûA~òaö
µ oÉÔ: @û_Y ù~_eò KjêQ«ò, ùijò_eò ~\ò cûAŠ icû¯ Keòù\aê
_»J.
ùZùa @ûcKê MûAWÿþ Keòaû _ûAñ KòG cûMð\gð^ ù\a? cûAŠ ^[ôa,
ùZùa cûMð\gð^ KòG ù\a? MûAWÿþ Keòaû _ûAñ cûAŠ Z \eKûe ^û?
\û\ûgâú : cûAŠ Ißò[þ ùiûfþ ùgh ùjûAMfû, _ùe cûAŠ Iß[ò þ aWú
eùjö _ùe ùKak WòiþPûRð jó eùj, ^ì@û PûRð jêG ^ûjóö G aWú ijòZ
ù~Cñ cûAŠ @Qò, Zûjû Z iÚìk @ùUö ùi ùKak [ôuòwþ jó Kùeö
@û´ LûAf Gaõ LUû fûMòfû ùZùa ùMûùU _ùU eLô \ò@ö Kò«ê
‘Gjû LUû @ùU’, G_eò I_ò^òd^þ ~\ò ù\f ùZùa cûAŠþe R^à ùjûAMfûö
@û´ ~\ò bf [ôa ùZùa LûA~û@, Kò«ê I_ò^òd^þ ù\aûe K’Y @ûagýKZû?
ùjûùUfþaûfû ZêcKê Pû’ ù\fû, Pû’ ~\ò bf ^ fûùM ùZùa eLô \ò@ö
_Aiû ù\A Pûfò~û@ö Kò«ê I_ò^òd^þ ù\aûe @ûagýKZû K’Y?
_»Jµ.oÉÔ: iõKÌ Gaõ aòKÌ Gjû K’Y c^e Êbûa @ùU?
\û\ûgâú : ù~Cñ _~ðý« bâû«ò @Qò, ùi_~ðý« ^òRe Êbûa @ùUö c^
Z Zû’ ]cðùe jó @Qò, ^òe«e aòPûe jó Kùeö Kò«ê bâû«òùe c^êhý Kùj
ù~ ‘ùcûùZ G_eò aòPûe @ûiêQòö’ aòPûe Z c^e @ûAUcþ (Rò^òh) @ùU,
c^e ÊZª ]cð jó @ùUö Kò«ê @ûùc @^ýe ]cð (cêŠKê) ù^A ~ûCùQö
Gjû\ßûeû iõKÌ-aòKÌ ùjûA~ûGö cêñ ^òaðòKÌ jó eùjö c^ùe KòQò aò aòPûe
8 @«üKeYe Êeì_
@ûiòfû ùZùa ùi[ôùe cêñ Z^àdûKûe jêG ^ûjóö _êeû IßfðWþ, c^ùe ~\ò bf
aòPûe @ûùi ùZùa Z^àdûKûe ùjûA~ûG Gaõ ~\ò Leû_ aòPûe @ûùi
ùZùa K’Y Kùj? ùcûùZ Leû_ aòPûe @ûiêQò Gaõ _êYò ùi Leû_
aòPûeeê @fMû eùjö
_»Jµ.oÉÔ: cêñ cûAŠ aòhdùe ~ûjû aêSòQò Zûjû ùjCQò Gjû ù~
cûAŠe @fMû aò ajêZ aòbûM @Qò, ù~_eòKò AcûRòù^g^þ, KÌ^û, Ê_Ü,
iõKÌ-aòKÌö
\û\ûgâú : ^û, Zûjû cûAŠe aòbûM ^êùjñö cûAŠ Z K’Y ù~
ù~ùZùaùk aòPûe \gû Pûfò[ûG ùiùZùaùk Zûjû cûAŠ @ùUö @^ý
ùKøYiò aò \gûùe Zûjû cûAŠ ^êùjñö
_»Jµ.oÉÔ: cûAŠùe iõKÌ-aòKÌ @ûùi, Zûjû K’Y?
\û\ûgâú : Zûjû iõKÌ-aòKÌ ^êùjñ, Zûjû cûAŠ jó @ùUö cûAŠ
@Qò, ùi aòPûe Kùeö
@ûc ùfûùK K’Y Kj«ò ù~ Kêiw a\kùe iZþiwùe @ûiò~û@ö
ùZùa iZþiwùe @ûiò~òaû \ßûeû K’Y jêG ^û @bò_âûd a\kò~ûGö GcòZò
jó a\kò~ûG, ùZùa Zûu fûA`þ bf ùjûA~ûGö Kò«ê ~ûjûKê iZþiw
còkò^ûjó ùi K’Y Keòa? ùZùa cêñ Zû’Kê @^ý C_ûd aZûG ù~ ‘bûA,
@bò_âûd a\kûA \ò@, Kêiwùe aiò c¤ @bò_âûd a\kûA \ò@ö’
ù~ùa aò aòPûe Ke«ò, ùijò icdùe Zûjû cûAŠ @ùUö @^ý
icdùe Zûjû cûAŠ ^êùjñö ù~ùa Ròfû_ò LûAaûe aòPûe @ûiòfû ùZùa
_êYò ùijò aòPûe @juûeKê _i¦ @ûiòfû ù~, ‘jñ, ajêZ bf aòPûe @ùU,
Ròfû_ò cMû@ö’ G[ôùe cûAŠ KòQò Kùe ^ûjóö Gjû @juûe @ùU, ùi
ù~û^òùe aúR aêùYö K’Y Kùe?
_»Jµ.oÉÔ: iõKÌe aúR aêùYö
\û\ûgâú : jñ, @ûC aòKÌ K’Y Kùe? ùKjò ~\ò _Pûùe ù~ Gjò
ù\ûKû^ Zêce? ùZùa K’Y Kjòa ù~ ‘jñ, cêñ jó Gjûe cûfòKö’ ùZùa
 @«üKeYe Êeì_ 9

Zûjû aòKÌ @ùUö aêSòMf ^û? ùZùa AG(@juûe) ù~ùa ù~û^òùe

aúR aêùY, ùiùZùaùk iõKÌ-aòKÌ Kêjû~ûGö cûAŠùe iõKÌ-aòKÌ
^ûjóö
_»Jµ.oÉÔ: ùZùa aòPûe Gaõ @bò_âûd K’Y ùMûUòG jó Rò^òh?
\û\ûgâú : ^û, @fMûö @bò_âûd KùRRþ(KûeY) @ùU Gaõ aòPûe
_eòYûc @ùUö
ùKjò Kùj ù~ ‘AG ùKùZ Kkû @ùU?’ ùZùa ùi Kjòa ù~ ‘cêñ
Z ùMûeû @ùUö’ ùZùa Gjû aòKÌ @ùUö Gjû iaê jùŠâWÿþ _HÒLn×
KùeKÖ K[û @ùUö
_»Jµ.oÉÔ: cûAŠùe iõKÌ-aòKÌ ^ûjó?
\û\ûgâú : cûAŠùe iõKÌ-aòKÌ ^ûjóö cûAŠ ARþ ^êýUâfþ, KcäòUþ
^êýUâfþö
_»Jµ.oÉÔ: ùZùa K’Y @juûe jó iõKÌ-aòKÌ Kùe?
\û\ûgâú : jñ, jñ, @juûe jó iõKÌ-aòKÌ Kùeö
jßûUþ ARþ cûAŠþ? GŠþ jê ARþ \ `û\eþ GŠþ c\eþ @`þ cûAŠþ? iaê
ùfûK c^Kê ag Keòaûe K[û Kj«ò Kò«ê c^ ag jêG jó ^ûjóö @ûùe, ùi
aòPeûKê KûjóKò ag Keòaû _ûAñ ~ûCQ? Zêùc Zêc ^òRKê ag Ke! cêñ K’Y
KjêQò ù~ .Òn»ÔI×\ûBùifÞ(thyself)! c^Kê ag KeòaûKê PûjêñQ, ùZùa
c^ Kûjûe _ê@ Zûjû i§û^ KeòQ? iaê ùfûK Kj«ò ù~ c^ bMaû^
ù\AQ«òö Kò«ê bMaû^ G_eò cûAŠ KûjóKò ù\AQ«ò? @ûùe, bMaû^uê
KûjóKò Mûkò ù\CQ? bMaû^ cûAŠ ùKCñVê @ûYòùf? bMaû^ue ~\ò
cûAŠ [û@û«û ùZùa bMaû^uê c¤ cûAŠ jAeûY Keò[û«ûö Kò«ê cûAŠ
jAeûY Kùe ^ÔMÌÏFÔ$k.Ã .ÔMÌ.Ë .Òn»ÔI× .HÃ4? .Òn»ÔI\ûBùifÞ!
cûAŠe `û\e KòG? I_ò^òd^þ ARþ \ `û\eþ GŠþ cûAŠe c\e KòG?
fûwêGRþ ARþ \ c\eþ! LâúÁòd^þ c^ _ûAñ LâúÁòd^ c\eþ Gaõ AŠòd^þ
cûAŠ _ûAñ AŠòd^þ c\e \eKûeö c\ið @ûeþ ùi_ûùeUþ! I_ò^òd^þ ARþ
10 @«üKeYe Êeì_
\ `û\eþ Kc^þ Uê @fþ! LâúÁòd^þ fûwêGRþ GŠþ I_ò^òd^þ, Zûjû LâúÁòd^þ
cûAŠ @ùUö
_»Jµ.oÉÔ: @û_Y MâûRêGUþ ùjûAQ«ò? @û_Yue Z ajêZ jûG(high)
fûwêGRþö
\û\ûgâú : ^û bûA, cêñ Z cûUâòK ù`fþö
cûAŠe ifêýg^þ Gjò IßfðWþùe ùKjò ù\A ^ûjû«ò, ùZùa cêñ ifêýg^þ
ù\CQòö cûAŠ Kòbkò @ùU? jê ARþ \ `û\eþ GŠþ c\eþ @`þ cûAŠþ?
cûAŠ ùKCñVê R^à ùjfû? `û\eþ, c\eþKê aêSòMf, ùZùa cûAŠ Pûfò~ûGö
\êjóu c¤eê RùY ceòMfû ùZùa cûAŠ Kò_eò ejòa?
GK _êÉK ùfLôùja ùiùZ K[û, ùMûUòG aûKýùe cêñ KjêQò ù~
I_ò^òd^þ ARþ \ `û\eþ GŠþ fûwêGRþ ARþ \ c\eþ @`þ cûAŠþ! cjûeûÁòâd^þ
fûwêGRþ @ùU ùZùa cjûeûÁòâd^þ cûAŠþö Awþfògþ fûwêGRþ @ùU ùZùa
Awþfògþ cûAŠþö ZêcKê @Ì KòQò aêSû _WÿêQ?
ò
ùcûe Kûjû _ûAñ I_ò^òd^þ jó ^ûjóö cêñ \êAUò Rò^òh ù\ùL, ~ûjû
eòdf @ùU ùi ^òùR bMaû^ @ùU @ûC eòùfUòb, Zû’Kê cêñ ^òùŸðûh
ù\ùLö _êYò I_ò^òd^þ Kò_eò ejòa? I_ò^òd^þaûfûKê ù\ûhú jó ù\Lû~òaö
iZK[û K’Y ù~ RMZ ^òùŸðûh jó @ùUö @ûLôùe ù\LêùQ ùi K[û iaê iZ
^êùjñö Gjû iaê bâû«ò @ùUö aûÉaùe Gjò IßfðWþùe ùKjò aò ù\ûhú ^êjñ«òö
Kò«ê Zêùc ù\ûhú ù\LêQ, Zûjû ZêcKê ^òRKê jó lZò Kùeö ùcûùZ ~\ò ùKjò
Mûkò \òG ùZùa ùcûùZ ùi ù\ûhú ù\Lû~ûG ^ûjóö
_»Jµ.oÉÔ: G_eò \éÁò ~\ò ùLûfò~ûG, ùZùa _êYò \ê^ò@ûùe ùKøYiò
a§^ jó eêj«û ^ûjó?!
\û\ûgâú : @ûùe, _ùe Z cûAŠ aò eùj ^ûjóö
fûwêGRþ iað\û I_ò^òd^þ ijòZ [ûGö ù~ùa I_ò^òd^þ Kjòa,
ùiùZùaùk fûwêGRþ KjòaûKê jó _ùWÿö I_ò^òd^þ a¦ ùjûA~òa ùZùa
cûAŠ LZc ùjûA~òa, G_eò ZêcKê aêSû _WêQò?
 @«üKeYe Êeì_ 11

RùY ùR÷^ _ê@ @Qò, Zû’Kê ~\ò Zêùc _Pûeòa ù~ ‘ùZûùZ cûõiûjûee
aòPûe @ûùi?’ ùZùa ùi Kjòa, ‘ùKùa @ûiò jó ^ûjóö’ @ûC ùKøYiò
cêifcû^Kê ~\ò _Pûeòa ùZùa ùi Kjòa, ‘ùcûe _âùZýK \ò^ LûAaûùe
Zûjû jó [ûGö’ ùi ùR÷^ RYK _ìaðR^àùe cûõiûjûee I_ò^òd^þ eLô
^[ôfû, ùi[ô_ûAñ Zû’e cûAŠ ùjfû ^ûjóö cêifcû^ RYK cûõiûjûee
I_^òd^þ eLôfû ùZùa Zû’e cûAŠ ùjûAMfûö Gjò R^àùe ~\ò ùi
I_ò^òd^þ aûjûe Keò\òG, ùZùa @ûi«û R^àùe cûAŠ i`û ùjûA~ûGö
Zêce ~\ò I_ò^òd^þ @Qò ù~ dûKê cûeòaû jó \eKûe, ùZùa cûAŠ
@ûi«û R^àùe K’Y Kjòa? ‘cûe gkû Kê’ G_eò Kjòaö ù~Cñ I_ò^òd^þ
[ôfû, Zûjûe _ê@ Gaõ Sò@ ùjûAMùf, ùicûù^ iaê Kjòùa ù~ cûe,
cûeö _êYò Zêùc Kjòa ù~ ùcû cûAŠ ùcû agùe KûjóKò ejê^ûjóö @ûùe,
Kò_eò ag ùja? ^òR @û]ûeeê Z cûAŠ ùjûA~ûAQòö ùcû ÆòPþ ZêcKê
aêSû_WêQò?
_»Jµ.oÉÔ : Gùa ù~Cñ @bò_âûd ù\AQê, Zûjûe _eòYûc @ûi«û
R^àùe @ûiòa, Kò«ê _ìùað ù~Cñ @bò_âûd ù\AQê Zûjûe K’Y?
\û\ûgâú : Zûjûe jó `k Êeì_ ùjCQò Gjò cûAŠö Gjò cûAŠ,
ò (tally ùjûA~òa) ù~ _ìað R^àùe K’Y @bò_âûd
G[ôeê ZêcKê Zûk còkò~a
ù\A[ôùfö aòPûe @ûiòfû ùZùa ùfLô ^ò@ ù~ G_eò @bò_âûd ù\AQòö
_êYò ùi iaê @bò_âûdKê ~\ò bûwò \ò@ ùZùa Gjò cûAŠ ùgh ùjûA~ûGö
ùcû cûAŠ ùgh ùjûA~ûAQòö
_»Jµ.oÉÔ: ùZùa _êYò c^ ùKCñ[ôùe aòfú^ ùja? KûeY c^ ~\ò
ejòa ùZùa RMZ ejòaö
\û\ûgâú : c^ GcòZò jó WòRfþb ùjûA~ûG, Kò«ê Zû’Kê ~\ò _êYò ^
a^û~ûG ùZùaö cûAŠ Z ^òe«e WòiþPûRð jó ùjC@Qò, Kò«ê Zêùc _êYò
PûRð aò Keò[û@ö ùZùa cêñ K’Y Kùe? PûRð a¦ Keò\òGö _êYò WòiþPûRð
ùjaûKê \ò@ö Gùa Z Zêce cûAŠ PûRð aò ùjCQò Gaõ WòiþPûRð aò ùjCQòö
12 @«üKeYe Êeì_
_»Jµ.oÉÔ: ùZùa R^à-ceYe PKÑe Kò_eò a¦ ùja?
\û\ûgâú : cûAŠ _êeû WòiþPûRð ùjûAMfû Gaõ PûRð Kf ^ûjó ùZùa
PKÑe a¦ ùjûAMfûö
3ËoH¤HÅ_
cûAŠ @Ì-ajêZ aêSû _WÿòMfû ^û? *ÒD*MË3Ëo.r<? jûI AUþ
$5× .ҏÔ5×"
_»Jµ.oÉÔ: Zûjû c^e jó aòbûM @ùUö ùMûUòG K[ûKê ù^A VòKþùe
aòPûe Kùe, Pò«^ Kùe, =ÔMÔMÌ 3ËoÏ
\û\ûgâú : ^û, ^û.... 3Ëo@ûC cûAŠ e KòQò ù^aû-ù\aû ^ûjóö
Zêùc @fMû K[Ô.MÃ4Ï.ˇÃ3ËoÒ.&ÊÒ.&Ê5Ë^ËKH.ҏÔ5ËJ^þ (iõù~ûR^)
@ùU? mû^-\gð^, =ÔMÔ3ËoH.ҏÔ5ËJ^þ @ùUö mû^ Gaõ \gð^ Cbd
bò^Ü @ùUö Cbd ù~ùa còg~ ò ûG, Ò=ÒD=ÔMÔ.Ã3Ëo.ÃMÔ~ûGö jßûUþ ARþ
\ Wò`ùe^è aòUêA^þ mû^ GŠþ \gð^? Zêùc @ûLô\ßûeû ùjC[ôaû \gð^Kê
\gð^ cû^êQ? Zûjû \gð^ ^êùjñö \gð^ KûjûKê Kêjû~ûG ù~ @ûùc @§ûeùe
aMòPûùe aiòùQ, ùNûe @§ûe ùjûA[ûG Gaõ iZiwe K[û Pûfò[ûGö
@§ûeùe iZiw aòhdùe K[û ùjaûùe K’Y KòQò @iêaò]û jêG? Kò«ê
_ûLeê KòQò g± @ûiòfû ùZùa Gjò bûA KjòaûKê fûMòùf ù~, ‘KòQò @Qòö’
Zêùc aò Kjòf ù~ ‘KòQò @Qòö’ cêñ aò Kjòfò ù~ ‘KòQò @Qòö’ ‘KòQò @Qò’ G_eò
ù~Cñ mû^ ùjfû ^û, ZûjûKê ‘\gð^’ Kêjû~ûGö _êYò icùÉ aòPûe Keòùa
ù~ ‘K’Y @Qò?’ ù~CñVê g± @ûiò[ôfû icùÉ ùiVûKê Mùf, ùZùa ùiVò
MûB [ôfûö cêñ Kjòaò ù~, ‘Gjû Z MûB @ùUö’ Zêùc aò Kjòa ù~ ‘Gjû
MûB @ùUö’ ùZùa GjûKê ‘mû^’ Kêjû~ûGö @^þWòiûAùWWÿþ mû^Kê ‘\gð^’
Kêjû~ûG Gaõ WòiûAùWWÿþ mû^Kê ‘mû^’ Kêjû~ûGö ZêcKê aêSû _Wÿòfû?
mû^-\gð^ &EG*.Ô9Ë ÒMÔ$0ÒI3ËoÒMÔ$~ûGö ‘mû^-\gð^’ (~\ò)
@gê¡ [ôa, ùi_~Éև3Ëo@ùU @ûC mû^-\gð^ Cbd gê¡ [ôa, Zûjû @ûcôû
@Ò8Ï3Ëo@gê¡ ù\ùL, ‘^òR’Kê ù\ùL ^ûjóö ‘AG ùcû gûgê, AG ùcû
 @«üKeYe Êeì_ 13

gßgêe, AG ùcû bûA’, G_eò @gê¡ ù\ùL, Zûjû @JÃ~3Ëo@Ò8Ï3ËoH

gê¡ò ùjûAMfû, _ùe @ûcômû^ ùjûA~ûGö
_»Jµ.oÉÔ: ùZùa _âmû KûjûKê Kj«ò?
\û\ûgâú : 3Ëo.F½Ë8×JÃ~ÒMÔ$0IÔÒ=ÒD@ûcôû ùjûAMfûö ù~ùa
@ûcôû _âû¯ ùjûA~ûG, ùiùZùaùk _âmû @ûe¸ ùjûA~ûG, @ùUûùcUòKûfú!
ùMûUòG ùjCQò @mû Gaõ @^ýUò ùjCQò _âmûö @mû @Qò, ùi_~ðý« ùi
iõiûeeê aûjûeòaûKê ù\a ^ûjóö iõiûee G Rò^òh ù\LûG, ùi Rò^òh
ù\LûG, Kò«ê iõiûeeê aûjûeKê ~òaûKê \òG ^ûjóö aê¡ò @Qò, ùi_~ðý« @mû
@Qòö aê¡ò\ßûeû K[û aêSò jêG, Kò«ê ùi ù_ýûeþ(pure) ù\LûG ^ûjóö aê¡ò
A^þWòùeKÖ _âKûg @ùU Gaõ mû^ WòùeKÖ _âKûg @ùUö mû^ còkòMfû
ùZùa _âmû ùjûAMfû Gaõ _âmû, ùi ùcûl @^êMûcú @ùUö @ûùc ~\ò ^û
Kjòaû Z[û_ò KòQò aò Keò ùi ùcûlùe jó ù^A~òaö
*9Ë DLË DLË =ÃF3Ëo1H.Ã~ûG, c^ NeKê ~ûG ^ûjóö icùÉ
Kêj«ò, ùcû c^ NeKê Pûfò ~ûCQò, ùiVûKê Pûfò ~ûCQòö Zûjû iZ K[û
^êùjñö c^ Z Gjò aWúeê ùKùa aûjûùe jó ^ÔMÌÏ =ÔMÔ 3Ëo DÔMÔH.Ã
Pûfò~ûGö ùKøYiò aûkK _Xê[ûG, Kò«ê Zû’Kê ùfûùK K’Y Kêj«ò ù~ ùZû
3Ëo*9Ë_Xÿòaûùe ^ûjó, Ò=Ô3Ëo.»ËÒ.8ÒH@Qòö c^ G_eò ù\Lô _ûùe
^ûjóö c^ Z @§ @ùUö iòù^cû ù\Lô @ûiòf, Z[û_Ë 3Ëo =ÔMÔ.Ã Ò\Lô
_ÔÒHÏ *MÔ 3Ëo MÌ DÔMÔÒH E8.ËDÔÒH IÔ0Ë[ûG @ûC ùLûRê[ûG ù~
ùKCñ[ôùe iêL @Qòö icÉuê \êAUò Rò^òh jAeûY Kùe, FÔ$k*DÎ3ËoÏ
cûAŠ Gjò aWúeê aûjûeKê aûjûeò _ûùe jó ^ûjóö cûAŠ ~\ò Gjò
aWúeê aûjûeKê aûjûùe ùZùa ùfûùK _êYò bòZeKê _gòaûKê ù\ùa ^ûjóö
Kò«ê ùi aûjûeKê aûjûùe jó ^ûjóö c^ Z aòPûee bìcòKû @ùUö ùi aòPûe
aýZúZ ùKøYiò aò Kûc Kùe ^ûjóö ùKak aòPûe jó Kùeö iaê RûMûùe
bUKê[ûG, aûjûùe aêf[ê ûG, =ÔMÔ3ËoÏ3Ëo*9ÔHÃ 1H.Ã ~ûA ùUafþ,
ùPdûeþ, @ûfcûeú iaê ù\ùLö Nùe, _ê@, Sò@, _ZÜúKê c¤ ù\ùL, Zûjû
3ËoÏD5ÔHÒHEIÒ\Lôf ùZùa KòYò ù^aûe aòPûe Kf, ùZùa ùiVûKê
14 @«üKeYe Êeì_
F3Ëo3ÔIË~ûGö iaê ù\Lô_ûùe, =ÔMÔ3ËoÏ.ˇÃ*ÒD@JÃ~3Ëo@Qòö
Zûjû ù~ùa gê¡ ùjûA~ûG ùZùa iaê Kûc _ìeû ùjûA~ûG, iyò\û^¦
ùjûA~ûGö
iyò\û^¦ Z iaê K[ûe GKèUâûKÖ(ccð) @ùUö ù~Cñ @ûcôû @Qò, ùi
iyò\û^¦ @ùUö bMaû^ @Q«ò, ùi jó iyò\û^¦ö iyò\û^¦ùe iZþ @Qòö
RMZùe ùKøYiò aýqò _Ôb$ƒ»G Ë \ßûeû ù\ùL, Zûjû iZþ ^êùjñö iZþ KûjûKê
Kêjû~ûG ^û ~ûjû _ecûù^n× @ùUö @fþ \òiþ eòùfUòbþ @ÔH× Ò8HÔHÓ
@Ô:Ø5›ÒFn×LÏ~ÔMÔÒ8HÔHÓ@ùU, ZûjûKê iZþ Kêjû~ûG ^ûjóö _ecûù^n×.Ã
jó iZþ Kêjû~Ô*Ï3Ëo@[ðûZþ mû^-\gð^ö iZþ-3Ëo@[ðûZ _âKéZ mû^ Gaõ
B».Â=?JÉAÏHÔ$8×PÔA*DÎHÔ$8×DËIËC×aË*Ò8HÔHÓ.ÃÒ?Ò/=ÔMÔ
@gê¡ mû^-\gð^ @ùU, @[ðûZþ @JÃ~ 3Ëo @Ò8Ï *MÔ = 3ËoH @gê¡ò
ùjûA~ûAQòö (~\ò) 3ËoHJÃ~Ë ÒMÔ$~Ô*Ò=ÒD.ÔFÒMÔ$0IÔÏ3ËoH
gê¡ò ùjûA~ûG ùZùa ZûjûKê iZþ-3Ëo .ÃMÔ~ûGö iZþ-3ËoHÃ @û^¦ jó
còùkö
_»Jµ.oÉÔ: ùZùa @û^¦e _eòbûhû K’Y ùja?
\û\ûgâú : IßfðWe ù~Cñ iZý @Qò, Zûjû iZþ ^êùjñö aýajûeùe
(~ûjû) Pûùf, Zûjû iZý @ùU, Zûjû ùføKòK @ùUö aûÉaòKZû @ùføKòK
@ùUö ùføKòKùe aûÉaòKZû ^ûjóö aûÉaòKZû, Zûjû iZþ @ùU, Zûjû iZý
^êùjñö iZþ KûjûKê Kêjû~ûG ù~ ~ûjû ^òe«e @ùU, ^òZý @ùU, ZûjûKê iZþ
Kêjû~ûGö @^òZýKê iZý Kêjû~ûGö Gjò IßfðWe iZý, @iZý iûù_l @ùUö
ZêcKê ~ûjû iZý fûùM, @^ýuê Zûjû @iZý fûùM @ûC ~ûjû iZþ @ùU,
Zûjû ùKùa a\ùk jó ^ûjóö iZþ @[ðûZþ _ecûù^n×! 3Ëo @[ðûZþ mû^-
\gð^ö mû^-\gð^Kê GKûVò Keòaû, Ò=ÒD3Ëo.ÃMÔ~ûGö _ecûù^n×PÔ^-
\gð^ ùjûAMfû, ùZùa Zûjûe `k K’Y? @û^¦! _ecûù^n× PÔ^-
\gð^Kê K’Y Kêj«ò? ùKak! GaþùiûfêýUþ!
 @«üKeYe Êeì_ 15

aê¡òe iûA^è
\û\ûgâú : Zêce aê¡ò @Qò?
_»Jµ.oÉÔ: ajêZ Kcþö
\û\ûgâú : aê¡ò @]ôK ^ûjó ùZùa Zêùc Kûc Kò_eò KeêQ? aò^û
aê¡òùe Z ùKjò Kûc Keò_ûeòùa jó ^ûjóö aê¡ò, Gjû iõiûe PfûAaû _ûAñ
_âKûg @ùUö iõiûeùe Zûjû Wòiòi^þ (^ò‰ðd) ù^aû _ûAñ @Qòö aê¡ò ~\ò
[ôa ùZùa Wòiòi^þ ù^A _ûeòaûö Zêùc Kò_eò Wòiòi^þ ù^CQ?
_»Jµ.oÉÔ: ù~ùZ Kc aê¡òùe Kûc jêG, ùiZòKòùe PùkA ù^CQòö
\û\ûgâú : Zêce ùiVò @]ôK aê¡òaûfû ùKjò aýqò @Qò?
_»Jµ.oÉÔ: \ê^ò@ûùe ajêZ [ûA _ûe«òö ùicûù^ KòG, Zûjû ùcûùZ
RYû ^ûjóö
\û\ûgâú : ~ûjûe aòfKêf aê¡ò ^ûjó, G_eò ùKøYiò aýqò ù\LôQ?
_»Jµ.oÉÔ: aòfKêf aê¡ò ^[ôa G_eò Z KûjûKê ù\Lô ^ûjóö KûeY
ù~ùZ aò _âûYú @Q«ò, ùicû^uê c¤ ùicû^u ùMâWþ @^êiûùe @Ì aò aê¡ò
ùjC, Kò«ê [ûG Z ^ò½òZö
\û\ûgâú : ùcûe aê¡ò aòfKêf ^ûjóö cêñ @aê] @ùUö
_»Jµ.oÉÔ: jñ, Gjû VòKþ K[û, G_eò ùjûA_ûùe ù~ùa @aê]e fòcòUþ
_~ðý« _MbÍ0IÔ, ùZùa ùijò aýqò Êdõ aê¡ ùjûA~ûGö
\û\ûgâú : jñ, Êdõaê¡ ùjûA~ûGö @aê] ùjûA~òaû _ùe mû^_âKûg
ùjûA~ûGö ù~_~ðý« aê¡ò @Qò ùi_~ðý« GK _HÒLnDËPÔ^ jêG jó ^ûjóö
mû^ @Qò ùiVûùe aê¡ò ^[ûGö ùcûùZ ù~ùa mû^ ùjûAMfû, _ùe aê¡ò
aòfKêf Lfûi ùjûAMfûö
Zêce ajêZ aê¡ò @Qòö Zêc IßûA`þ jûZeê ~\ò eûÉûùe _Aiû _Wÿò~ûG,
Zêùc _Qùe PûfêQ Gaõ _Aiû _Wê[ôaûe ù\Lôf ùZùa Zêùc Aùcûg^ûfþ
16 @«üKeYe Êeì_
ùjûA~òaö Gjû aê¡ò Aùcûg^ûf KeûGö ù~_~ðý« AùMûARcþ @Qò, ùi_~ðý«
aê¡ò @Qòö ùcûe aê¡ò ^ûjó, G_eò ùKak Kjòùf K’Y Pùk?
_»Jµ.oÉÔ: ùagú aê¡ò ^ûjó, @Ì aê¡ò @Qòö
\û\ûgâú : @Ì aê¡ò, Zûjû jó ùagú aê¡òö Gjò Kûkùe icýKþ aê¡ò Kc
@Qò @ûC aò_eúZ aê¡ò @]ôK @Qòö iûeû RMZKê, ùQûU _òfûKê c¤ aê¡ò @Qòö
Kûjûe _Aiû ~\ò eûÉûùe _Wÿò[ôa ùZùa ù^A~ûG, Zûjû K’Y aê¡ò
^êùjñ? ùi iaê aò_eúZ aê¡ò @ùUö icýKþ aê¡ò Z ùcû _ûLùe aiòaû \ßûeû
ùjûA_ûeòaö
RùY aýqò ùcûùZ _Pûeê[ôfû, ‘RMZùe @^ý Kûjû _ûLùe mû^
^ûjó? @û_Yu _ûLùe jó @Qò?’ ùZùa cêñ Kjòfò ù~, ‘^û, ~ûjû _ûLùe
aò mû^ @Qò, Zûjû iaùRKÖ mû^ @ùU, Zûjû aê¡òe mû^ @ùUö aê¡òe
Kù^Kè^þ e IßfðWe iaê iaþùRKÖ RûùY Kò«ê Zûjû @juûeú mû^ @ùU,
ùi[ô_ûAñ Zûjûe icûùag aê¡òùe jêGö Kò«ê ^òeþjuûeú mû^, Zûjû jó mû^
@ùUö’ ‘cêñ KòG’ GZòKò jó ~òG RûùY, ùi ‘mû^ú’ö R_, Z_, ZýûM iaê
iaþùRKÖ @ùU, aòhd @ùUö aòhdú ùKùa aò ^òaðòhdú @ûcôû _âû¯ Keò_ûeòa
^ûjóö
_»Jµ.oÉÔ: ù~Cñ iò¡ò _âû¯ Kùe, Zûjû c¤ aòhd @ùU?
\û\ûgâú : ùi iaê aòhd @ùU Gaõ ùi iaê iaþùRKÖ mû^ @ùU
@ûC aòhde @ûeû]^û Keòaû\ßûeû ùcûl còùk ^ûjóö Zêc _ûLùe aê¡ò @Qò,
RMZ _ûLùe aê¡ò @Qò, Kò«ê cêñ @aê] @ùUö aê¡ò, cYòhKê K’Y Kùe?
Aùcûg^ûfþ Kùeö Gjò ùUâ^þ ùcûg^þùe Pûùf, ùi ~\ò Aùcûg^ûfþ
ùjûA~ûG ùZùa K’Y ùjûA~òa?
_»Jµ.oÉÔ: iaê aòMòWÿò ~òaö
\û\ûgâú : ùijò_eò c^êhý ù~ùa Aùcûg^ûfþ jêG, ùiùZùaùk
geúe bòZùe ù~ùZ Rúa @Q«ò, ùicûù^ iaê ceò~û«òö Zûjûe ù\ûh
fûùMö ùi[ô_ûAñ cêñ Z ùcûg^þùe jó eùjö cêñ Aùcûg^f ùKùa jêG
 @«üKeYe Êeì_ 17

^ûjóö ZêcKê ùcûg^þùe ejòaûe Azû @Qò ^û Aùcûg^fþ?

_»Jµ.oÉÔ: ùcûg^þùe ejòaûe Azû @Qòö
\û\ûgâú : c^êhýe aê¡ò K’Y ù\LûG? fûb Gaõ lZò, Gjò \êAUò
ù\LûGö aê¡ò @^ý ùKøYiò Rò^òh ù\LûG ^ûjóö MûWÿòùe bòZeKê PXê PXê,
‘ùKCñVò bf RûMû @Qò Gaõ ùKCñVò ^ûjóö’ aê¡òe ]¦û jó fûb-lZò
ù\LûAaû @ùUö ùcûe aòfKêf aê¡ò ^ûjó, ùZYê ùcûùZ ùKøYiò RûMûùe
fûb-lZò fûùM jó ^ûjóö Gjû bf, Gjû Leû_, G_eò fûùM jó ^ûjóö aWÿ-
aWÿ awkû [ôaûaûfû ùfûK @ûi«ò, ùicûù^ ùcûùZ _Pûe«ò ù~ ‘@û_Yu
\éÁòùe @ûc awkû Kò_eò fûMòfû?’ ùZùa cêñ Kùj, ‘ùcûùZ Zêc awkû
ùKùa bf fûMò ^ûjóö ù~Cñ awkû GAVò jó QûWÿòaûe @Qò, Zûjûe bf
Leû_ K’Y ù\Lôaû? Gjò awkûeê ^òRe ùKûùKA aûjûeòaö’
aê¡ò _e-_âKûgK @ùU @ûC @ûcôû Ê-_e _âKûgK @ùUö aê¡ò Gaõ
mû^ Cbd @fMû K[û @ùUö Zêc _ûLùe mû^ @Qò ^û aê¡ò?
_»Jµ.oÉÔ: aê¡ò Z @Qò, mû^ _ûAñ ùiùZ _~ðý« _MbÍ ^ûjóö
\û\ûgâú : aê¡ò @Qò ùZùa ùiVò mû^ ^ûjóö
_»Jµ.oÉÔ: ùi[ô_ûAñ mû^ùe _MbÍDÔ_ûAñ ùPÁû KeêQòö
\û\ûgâú : ^û, mû^ùe ùPÁû Keòaûe @ûagýKZû jó ^ûjóö Zûjû
ijR (eìù_) jêG, ùPÁû KeòaûKê _ùWÿ ^ûjóö
_»Jµ.oÉÔ: mû^e K[û aê¡ò\ßûeû aêSòaû CPòZþ ^êùjñ, G_eò KûjóKò?
\û\ûgâú : jñ, Gjû aê¡ò C_ee K[û @ùUö ~ûjû _ûLùe aòfKêf
aê¡ò ^ûjó, ~òG @aê] @ùU, ùijòVûeê Gjò K[û còùkö IßfðWùe ùKøYiò
RûMûùe @aê] aýqò ùKùa ù\Lô[ôf? iaê aê¡òaûfû ù\LôQ? Gjò IßfðWùe
cêñ GKêUò@û @aê] @ùUö ùcû Vûùe aê¡ò aòfKêf ^ûjó, ùcû _ûLùe mû^
@Qòö mû^ Gaõ aê¡ò c¤ùe Wò`ùe^è K’Y? aê¡ò A^þWòùeKÖ _âKûg @ùU
@ûC mû^ WòùeKÖ _âKûg @ùUö Gjû \êAUò Rò^hò , ùZùa \êAUòeê cêñ ùMûUòG
18 @«üKeYe Êeì_
eLôù\fò, WòùeKÖ _âKûgö A^þWòùeKÖ _âKûg ùcûùZ \eKûe ^ûjóö ~ûjû
_ûLùe WòùeKÖ _âKûg ^ûjó, Zû’Kê A^þWòùeKÖ _âKûg \eKûeö G[ô_ûAñ ùi
KýûùŠfþ (cjcaZú) eùL Kò«ê ~\ò WòùeKÖ _âKûg @ûiòfû ùZùa _êYò
KýûùŠfþe @ûagýKZû K’Y? _êeû IßfðW _ûLùe KýûùŠfþ @Qò, ùcû _ûLùe
KýûùŠfþ ^ûjó, ùcû _ûLùe aê¡ò ^ûjóö
ù~Cñ A^þWòùeKÖ _âKûg @Qò, Zûjû Kòbkò _âKûg ùjûA[ûG? Gjû
ZêcKê aZûA ù\CQò ù~ iì~ðý^ûeûdYu fûAUþ GVò @ûA^û C_eKê WòùeKÖ
@ûùi Gaõ @ûA^ûe _âKûg @ûc ùeûùhA NeKê ~ûGö ùeûùhA NeKê
~ûG, ùijò _âKûgKê A^þWòùeKÖ _âKûg Kêjû~ûGö Gjò_eò iaê c^êhýue
‘aê¡ò’ A^þWòùeKÖ _âKûg @ùU, @ûC iì~ðý^ûeûdYu WòùeKÖ _âKûg ~ûjû GVò
@ûA^û C_ùe _ùWÿ, ùijò WòùeKÖ _âKûgKê ‘mû^’ Kêjû~ûGö
iì~ðý^ûeûdYu fûAUþ @ûA^ûe còWÿòdcþ [î ~ûGö ùiVò còWÿòdc
@ûA^û @ùUö ùijò_eò @ûcôûe fûAUþ AùMûARcþe còWÿòdc [î aûjûùe,
Zûjû aê¡òö ù~_eò-ù~_eò AùMûARcþ [ûG, ùijò_eò jó aê¡ò ùjûA[ûGö
_»Jµ.oÉÔ: ^òùR ^òRKê ‘cêñ’ Kêj«ò, ùijò ‘cêñ’ Kê @juûe Kêj«ò ^û?
\û\ûgâú : jñ, (ù~CñVò) ùijò ‘cêñ’e @juûe @Qò ùiVò aê¡ò @Qò @ûC
‘cêñ’e @juûe ^ûjó ùiVò mû^ @Qò, _âKûg @Qòö ùcû Vûùe aê¡ò ^ûjó Gaõ
‘cêñ’e @juûe aò ^ûjóö ùcû Vûùe ùKøYiò _âKûee @juûe ^ûjóö aWÿ aWÿ
cjûcôû cû^uê ‘cêñ, cêñ, cêñ’ jó ejò[ûGö
_»Jµ.oÉÔ: ùZùa _êYò ùi aWÿ Kò_eò ùjfû? ~\ò ‘cêñ, cêñ, cêñ’ @Qò
ùZùa _êYò ùi aWÿ Kêjû~òa ^ûjó ^û?
\û\ûgâú : Zûjû Z ùi cû^ê[ûG ù~ ‘cêñ aWÿ’ö cSòùe @juûe
còWÿòdc @ùUö ù~Cñ WòùeKÖ _âKûg @Qò, Zûjû cSòùe @juûee còWÿòdc
@Qò, ùZùa @^ý _ûgßðùe aê¡ò còùkö ùcû _ûLùe aê¡ò ^ûjó, KûeY
AùMûARcþ Lfûi ùjûAMfû, _êYò aê¡ò ùKCñVê @ûYòaò? ùcû Vûùe ~\ò KòQò
aò AùMûARcþ [û@û«û ùZùa _êYò ùcûùZ mû^ jó ùjûA^[û«û, _âKûg
 @«üKeYe Êeì_ 19

ùjûA^[û«ûö ù~CñVò AùMûARcþ @Qò, ùiVò aê¡ò @Qò @ûC AùMûARcþ ^ûjó,
ùiVò @ûcôûe _âKûg @Qòö
aê¡òe Êbûa K’Y? Zûjû A^þWòùeKÖ _âKûg @ùU, @ûC aê¡ò _âùZýK
aýqòKê GK icû^ ^[ûGö Kûjû _ûLùe 80 WòMâú, Kûjû _ûLùe 81 WòMâú,
Kûjû _ûLùe 82 WòMâú, G_eò WòMâúaûfû [ûGö _êeû 100% aê¡ò Kûjûeò
^ûjóö ù~ùa 100% aê¡ò jêG, ùiùZùaùk Zûuê ‘aê¡ bMaû^’ Kêjû~ûGö
Zûu aê¡ò 100% ùjûA~ûA[ôfû, Kò«ê Zûjû WòùeKÖ _âKûgùe @ûiò ^[ôfûö
Zûue AùMûARcþ K’Y [ôfû? \dû,\dû, \dû... AG \êüLú, AG \êüLú,
iaê \êüLúuê ù\Lô \dû @ûiê[ôfûö Zûuê K’Y ùjûA[ôfû? Zûjû Zûue
AùMûARcþ [ôfû Gaõ ùi[ô_ûAñ ùi @ûMKê mû^ùe Mùf ^ûjóö ùi AùMûARcþ
bf AùMûARcþ [ôfû, Kò«ê ù~_~ðý« AùMûARcþ @Qò, ùi_~ðý« @ûMKê
Kò_eò @ûiòa? ^ùjùf, aê¡ Z bMaû^ ùjûAMùfö ~\ò (@ûC) GK ùhÖ_þ
@ûMKê ~ûA[ûù«, ùZùa _ì‰ð bMaû^ ùjûA~ûA[ûù«ö cjûaúe bMaû^
ùjùf ^û, ùijò_eò _ì‰ð bMaû^ ùjûA~ûA[ûù«ö
ùcûe aê¡ò aòfKêf ^ûjóö ù~CñVò aê¡ò @Qò ùiVûùe ùcûl ùKùa
^ûjó, @ûC ùKùa còkòa aò ^ûjóö Paòg Zú[ðueuê aê¡ò aòfKêf ^[ôfûö
_»Jµ.oÉÔ: Kò«ê Zûuê Z @^«mû^ [ûG, G_eò Kêj«ò ^û?
\û\ûgâú : ùi @^«mû^ Z aòfKêf VòKþ, Kò«ê Zûuê aê¡ò ^[ôfûö aê¡ò
Z iaê ùfûKuê [ûGö Meúa ùfûKuê c¤ aê¡ò Z [ûGö
_»Jµ.oÉÔ: ùZùa aê¡ò @ûC mû^ c¤ùe K’Y Z`ûZ?
\û\ûgâú : ajêZ Z`ûZö ù~_eò @§ûe @ûC @ûùfûK @Qò, ùiZòKò
Z`ûZþö iõiûeùe ~òG bUùK, ùi aê¡ò ù~ûMêñ jó bUùKö aê¡ò\ßûeû Z
bMaû^ còk«ò ^ûjó @ûC aê¡ò ùcûlùe ~òaûKê jó \òG ^ûjóö aê¡ò ùcûlùe
~òaûKê ^ù\aû _ûAñ ù_âûùUKè^þ Kùeö fûb-lZò, _â`òUþ-fiþ aê¡ò jó ù\LûGö
K’Y Kùe?
_»Jµ.oÉÔ: aýajûeùe NìeûG?
20 @«üKeYe Êeì_
\û\ûgâú : jñ, aýajûeùe jó NìeûGö ùi (ùi[ôeê) aûjûeòaûKê jó
\òG ^ûjó, @ûC ùKùa ùcûlùe ~òaûKê ù\a ^ûjóö (ù~ùa) aê¡ò icû¯
ùjûA~òa, _ùe ùcûl ùjûA~òaö cêñ @aê] @ùUö ùcûe aê¡ò ^ûjóö ùQûU
_òfûKê aò aê¡ò [ûGö iaê c^êhýuê aê¡ò [ûGö IßfðWùe aê¡ò ^[ôaû aýqò cêñ
GKûö Gjò IßfðWùe ùKjò c^êhý iaê _âKûee mû^ RûùY, LÔ$n˛LDÃ
_âKûee mû^ RûùY, Kò«ê Zûjû aê¡òùe Pûfò~ûGö KûeY ùijò mû^ Ißò[þ
AùMûARcþ @ùU Gaõ AùMûARcþe còWÿd ò cþ \ßûeû ùijò mû^ jêGö @ûcôûe
mû^ @Qò, _âKûg @Qò, ùijò WòùeKÖ mû^Kê mû^ Kêjû~ûGö ù~CñVò AùMûARcþ
^ûjó, ùiVò WòùeKÖ mû^ @Qòö iûeû \ê^ò@ûe icÉ iaþùRKÖ RûùY, Kò«ê ~ûjû
@juûeú mû^ @ùU, Zûjû aê¡ò @ûC ~ûjû ^òeþ@juûeú mû^ @ùU, Zûjû
mû^ö
Gjò RMZ K’Y? =ÔMÔ J8É ÒLÒn^èùe aZûA ù\CQòö ùMûUòG
gê¡ûcôû Gaõ @^ýUò iõù~ûMö
iõù~ûMe ajêZ aòbûR^ [ûGö iÚìk iõù~ûM, iìlà iõù~ûM Gaõ
aûYúe iõù~ûMö Zêùc GKû«ùe aiòQ Gaõ c^ KòQò Kjòfû, ùZùa Zûjû
Zêce iìlà iõù~ûMö ùKøYiò aýqò ZêcKê WûKòaûKê @ûiòfû, Zûjû iÚìk iõù~ûMö
Zêùc KòQò Kjòù\f, Zûjû aûYúe iõù~ûMö ù~Cñ iõù~ûM @Qò, Zûjû
aòùdûMú Êbûaaûfû @ùUö ù~Cñ iõù~ûM ZêcKê còùk, ZêcKê Zû’Kê KjòaûKê
_ùWÿ ^ûjó ù~ Zêùc Pûfò~û@ @[aû Zêùc aiö ai Kjòa ùZùa c¤ ùi
Pûfò~òaö iõù~ûMe Êbûa jó aòùdûMú @ùUö gê¡ûcôûKê KòQò KeòaûKê _ùWÿ
^ûjóö Zûjûe (ù~ùa) UûAcþ ùjûA~òa ùi CVòKò Pûfò~òaö iõù~ûMKê aê¡ò
\êA _âKûùe bûM Keòù\fû ù~, ‘Gjû ùcû _ûAñ bf @ûC Gjû ùcû _ûAñ
Leû_ö’ ùi iaê iõù~ûM @ùUö Kò«ê aê¡ò bf-Leû_ ^ûc ù\A ù\fûö
G[ôùe ‘mû^ú’ @aê] eêj«òö iõù~ûMKê iõù~ûM jó cû^ò ^ò@«òö ùi iõù~ûMKê
\êA bûM Ke«ò ^ûjóö \ß¦ß Ke«ò ^ûjó ù~ ‘Leû_ @ùU @ûC bf @ùUö’
~òG @aê] ùjûAMfû ùZùa ùicû^uê iõù~ûM KòQò lZò _MbÔ*^ûjó @ûC
~\ò aê¡òaûfû ùjûAMfû ù~ ‘Gjû bf, Gjû Leû_’, G_eò Kfû ùZùa _êYò
@iêaò]û jêGö
 @«üKeYe Êeì_ 21

LÅjÉDÃ~Ë>ÍDÒ=ÒDF*MË50=.Ë*=Ë#ÔHË.IÔ*MÔDÃ6ËBÔÒH
^ûjóö @Ô5ËH LÔ$n˛FÔÒ^ aêSòMùfYò ù~ KâòGg^þùe Lê\ûe @ûagýKZû
^ûjóö
‘@jcþKûe’e ifêýi^þ
ùi KúU(IWÿg) cûeòaû Jh] [ûG, Zûjû _òA~ûG, _êYò Zû’Kê cûeòaûùe
bMaû^u @ûagýKZû _ùWÿ?
_»Jµ.oÉÔ: Kò«ê Jh] _òAaûe aê¡ò KòG \òG?
\û\ûgâú : bòZùe ~òG aê¡òaûfû @Qò, ùi \òGö
_»Jµ.oÉÔ: Zûjû @ûcôû?
\û\ûgâú : ^û, @ûcôû G[ôùe jûZ cûùe jó ^ûjóö @ûcôû ^òùfð_ @ùU,
@iw jó @ùUö Giaê ùjCQò AùMûARcþe Kâòdûö
_»Jµ.oÉÔ: ùZùa Gjò IWÿgceû Jh] RùY aýqò _òAfû ùZùa
Zûjûe _ìaðe KòQò i´§ @Qò?
\û\ûgâú : jñ, _ìaðe jó i´§ @Qòö Zûjû ^òRe jó Kcð, @ûC KòQò
^êùjñö bMaû^ Z G[ôùe jûZ cûe«ò jó ^ûjóö Kcð ù~ûMêñ Zû’e aê¡ò G_eò
ùjûAMfû Gaõ KúU^ûgK Jh] _òA~ûGö @ûcôû Z @iw jó @ùUö
ùfûùK Kêj«ò ù~ @ûcôûe Azûeê ùjûAMfûö Kò«ê @ûcôûKê Azû jêG jó
^ûjó, @ûcôûe Azû jó ^ûjóö (~\ò) @ûcôûe Azû @Qò ùZùa ùi bòKûeú @ùUö
@ûcôûKê Azû ùjûAMfû ùZùa iaê ieòMfûö Giaê AùMûARcþe @ùU,
cSòùe @jcþ jó @Qòö ù~ùa AùMûARcþ Pûfò~òa, ùZùa _êYò iûeû _{f
ifþb ùjûA~ûGö _Rfþ ifbþ Keòaûe Zêce aòPûe @Qò? Kò«ê ~\ò _Rfþ
ùja ùZùa~ûA ù_âûùMâiþ ùjaö _Rfþ ùjaû CPòZþ, ù_âûùaäc Z @ûiòaû
CPòZþö ù_âûùMâiþ _ûAñ ù_âûùaäcþ @ûiòaû CPòZþö cûAŠe _eúlû, aê¡òe
_eúlû, AùMûARcþe _eúlû ùjaû CPòZþö
22 @«üKeYe Êeì_
‘cêñ G_eò Kjòù\fò’, Gjò_eò ùi ÆòPþ e cûfòK ùjûA~ûGö icùÉ
bâû«òùe Kêj«ò ù~ ‘cêñ G_eò Kfò, G_eò Kfòö’ ùi iaê bâû«ò @ùU, iZ K[û
^êùjñö Gjû\ßûeû AùMûARcþ jêGö AùMûARcþ ù~ûMêñ jó R^à-R^àû«e jêGö
ùi ù~ùa fûÁ ùÁi^þ ~òaûe icd jêG, ùiùZùaùk \êA-Pûeò
\ò^ aûKò [ôa ùZùa K’Y jêG? ùi K’Y Kjòa? ‘cêñ K[û Kjò _ûeê^ûjó’
K[û Kjòaû a¦ ùjûA~ûGö @ûC Zêùc KjêQ ù~, ‘cêñ KjêQò’ö @ûùe, K’Y
KjêQ?
_êeû IßfðWùe G_eò ùKøYiò aýqò R^à ùjûA^ûjó ù~ ~ûjûKê SûWÿû
~òaûe ^òR ÊZª gqò [ôaö Zûjû ù~ùa a¦ ùjûA~òa, ùiùZùaùk RYû
_Wÿòa ù~ @ûc gqò ^[ôfûö \ò^ iûeû K’Y Kêùj ù~ ‘Gjû cêñ Kjòfò, cêñ
G_eò Kêùj, cêñ G_eò Kjòù\fòö’ _êYò ~òaû icdùe Kjòaûaûfû Kê@ûùWÿ
PûfòMfû? ùZùa Kjòa, ‘^ûjó, iaê a¦ ùjûAMfûö’
AG Z I^þfú AùMûARcþ Kùe ù~, ‘cêñ Gjû Kfò, cêñ Zûjû Kfòö’
ùcûe AùMûARcþ aòfKêf ^ûjóö Gjò ù\je cûfòK cêñ ùKùa ùjûA ^ûjóö
Gjò ÆòPþe, Gjò cûAŠe aò cûfòK ùjûA ^ûjó @ûC Zêùc Z iaê[ôe cûfòK,
‘Gjû ùcûe, Gjû ùcûe’ö ùKøYiò aýqò fûÁ ùÁi^þùe KòQò iû[ôùe ù^A
~ûG ^ûjóö ~\ò Zêce @ùU ùZùa iû[ôùe ù^A~û@ ^û? Kò«ê ^òG ^ûjóö
Zû’e Azû Z @Qò iû[ôùe ù^A~òaû _ûAñö Kò«ê Kò_eò ù^A~òa? ÒHnÔI×
eêcþ (bWÿû Ne) aò Lûfò Keòaûe Azû ^[ûG, Kò«ê K’Y Keòùja? cûeò-
cûeòKò Lûfò KeûGö
Zêùc ^òùR jó bMaû^, Kò«ê ZêcKê RYû ^ûjóö cêñ Z Zûuê ù\ùL, Kò«ê
ZêcKê bMaû^ue @^êba ^ûjóö Zêùc @ûcôû @U Gjûe @^êba ZêcKê ^ûjóö
ùifÞ eòdfûAùRg^þ(self realisation) aò Keò ^ûjñ @ûC ~ûjû Zêce
ùifÞ ^êùjñ, ZûjûKê jó cû^êQ ù~ ‘cêñ jó ùifÞö’
_»Jµ.oÉÔ: icùÉ Kêj«ò ù~ ‘@jcþ’ Kê bêf @ûC ‘@jcþ’Kê bêfòaû
_ûAñ cêñ _âÉêZ @Qò, Kò«ê Zûjû bêfò ùjC ^ûjó ùZùa ZûjûKê Kò_eò bêfò
ùja?
 @«üKeYe Êeì_ 23

\û\ûgâú : ùKøYiò aò aýqò ‘@jcþ’Kê bêfò _ûeòa jó ^ûjóö

_»Jµ.oÉÔ : Kò«ê GjûKê QûWÿò ùja Kò_eò? G[ô_ûAñ K’Y Keòaû
CPòZþ?
\û\ûgâú : ~òG ‘mû^ú_êehê ’ @U«ò, =ÔXLÔ$nË`òKþ aòmû^ \ßûeû iaê
jêGö ùiVûùe mû^ Pkòa ^ûjóö Gjò iaê mû^ @Qò, Zûjû eòùfUòbþ mû^
@ùUö ùi[ôùe KeòaûKê _ùWÿö Kò«ê Gjò eòdfþ mû^, ZûjûKê aòmû^ Kêjû~ûGö
aòmû^ @ûùi, _êYò ZêcKê Keòaûe KòQò ^ûjó, GcòZò jó ùjûA~ûGö
_»Jµ.oÉÔ: @ù^K ùfûK Kêj«ò ù~ @ûcKê mû^ ùjûAQò, Zûjû K’Y?
\û\ûgâú : ^û, Zûjû mû^ ^êùjñö ~ûjûKê mû^ cû^«ò, Zûjû ùcKû^òKûfþ
mû^ @ùUö mû^ Z @fMû Rò^òh @ùUö mû^e Z a‰ð^û ùjûA_ûùe jó
^ûjóö mû^e GK _HÒLn×DË@ûRò ùKjò ù\Lô ^ûjû«òö ùi iaê Z ùcKû^òKûf
ùPZ^e K[û, ùbøZòKe K[ûö Gaõ ùbøZòKe iìlà aòbûM @Qòö ~ûjû bqò
aòbûM @ùU ùi[ôùe ‘cêñ’ @ûC ‘bMaû^’ @fMû jó eêj«òö RMZ _ûAñ ùijò
PÔA 9Ë. #Ò8Ï B».Â=ÒH PÔA .ÔMÔ.à .ÃMÔaÔ* aÔMÔ CÃI×LÅjÉ PÔA
@ùUö ~ûjû @ûMKê KòQò RûYòaûe @ûagýKZû jó ^ûjó, ~ûjûKê ‘ùKakmû^’
Kêjû~ûG, ù~Cñ[ôùe ùKøYiò Kâòdû jó ^ûjóö RMZùe ù~Cñ mû^ @Qò, Zûjû
Kâòdûaûfû mû^ @ùUö
Gjò ù\j Z Ißû^þ fûA`þ (one life) _ûAñ GcòZò jó Pûùfö G[ôùe
@ûcôûe ùKøYiò Kâòdû ^ ùjùf c¤ KòQò @iêaò]û ^ûjóòö G[ôùe @ûcôûe C_iÚòZò
\eKûeö ‘@ûùc’ ‘Gcû^u’ ijòZ jó @ùQ, ùZùa iaê Kòâdû ùjûA~ûCQòö
ùi iaê Kâòdû ùcKû^òKûf @ùUö IßfðW ~ûjûKê @ûcôû cû^êQò, Zûjû ùcKû^òKûf
@ûcôû @ùU, _âKéZ @ûcôû ^êùjñö _âKéZ @ûcôû ‘mû^ú’ ù\LôQ«ò Gaõ ‘mû^ú’
ùi[ôùe jó eêj«òö _âKéZ @ûcôû ùi ‘Êõd(Lê\þ)’ jó @U«òö Zûuê ‘~òG’
RûYòQò, ùi jó Lê\û(bMaû^)ö _âKéZ @ûcôû @Pk @ùU @ûC ùcKû^òKûfþ
@ÔFÍÔ3bN@ùUöö icùÉ ùcKû^òKûfþ @ûcôûe i§û^ Ke«òö ùi ùcKû^òKfþ
@ûcôû aò Gùa còkò ^ûjó, ùZùa @Pke K[û ùKCñVê còkòa? Zûjû Z
‘mû^ú_êeêh’ue jó Kûcö ùKùa ùKCñ Kûkùe jó ‘mû^ú_êeêh’ jê@«òö
24 @«üKeYe Êeì_
jRûe-jRûe ahðùe ùKjò RùY@ù] ‘mû^ú_êeêh’ jê@«òö ùiùZùaùk
Zûu _ûLeê @ûcKê @ûcôû ÆÁ aêSû _Wÿò~ûGö
_âùZýK _êÉKùe ùfLû ùjûAQò, _âùZýK ]cð ùfùL ù~ @ûcômû^
RûY, Zûjû jó fûÁ K[ûö jò¦êÉû^ùe Gùa c¤ i^Ú cjûcôû @Q«òö ùicûù^
icùÉ @ûcôûe i§û^ KeêQ«òö Kò«ê ùKjò G_eò ^ûjû«ò ù~ ~ûjûuê @ûcôû
còkò[ôaö @ûcôû còkò _ûeòa G_eò Rò^òh ^êùjñö ~òG ‘còkòQò’ KjêQò, ùi
bâû«òùe KjêQòö Zû’Kê RYû jó ^ûjó ù~ @ûcôû Kò Rò^òh @ùUö @ûcôû Z Êdõ
jó _ecûcôû @ùUö Zûjû ~\ò còkòMfû ùZùa ^òùR jó _ecûcôû ùjûAMfûö
ù~_~ðý« ‘ùj bMaû^! Gjû Ke, Zûjû Ke’ KjêQò, ùi_~ðý« ‘cêñ ^òùR
bMaû^, cêñ ^òùR(Êdõ) _ecûcôû’ G_eò Kjòaûe ùKjò iûji Keò _ûeòa
^ûjóö ù~_~ðý« ‘cêñ-Zê, cêñ-Zê’ eùj, ùi_~ðý« Z ùi KòQò aò KcûB ^ûjó
(jûif Keò ^ûjó)ö
_»Jµ.oÉÔ: ùi[ô_ûAñ K’Y Keòaû \eKûe?
\û\ûgâú : ^û, ùi[ô_ûAñ KòQò Keòaû \eKûe ^ûjóö G_eò ùKøYiò
aýqò jó ^ûjó, ~òG KòQò aò Keò_ûeòaö KûeY dê @ûeþ U_þi, Zêùc (icùÉ)
^Uê @Uö Zêce ùKøYiò gqò jó ^ûjóö ZêcKê _âKéZò PfûCQòö KûjóKò^û
‘Zêùc KòG’ Zûjû ZêcKê RYû ^ûjóö Zêc lcZû K’Y? Zêùc K’Y Keò_ûeòa?
~òG _âKéZòKê RûùY, _âKéZò @û]ûeùe Pûùf @ûC ^òRKê aò RûùY, ^òR
@û]ûeùe Pûùf, Cbd @fMû @U«òö ~òG Ê-_e _âKûgK ùjûAMfû, ùi
iaêKòQò Keò_ûeòaö iûeû IßfðWe ùfûKuê cêñ U_þi(^Uê) Kêùjö ~\ò iZ
RûYòaûe @Qò, ùZùa @fþ @ûeþ U_þi! _âKéZò ù~_eò ^PûG, ùijò_eò Zêùc
^ûPêQ, _êYò KjêQ, ‘cêñ ^ûPêQòö’ mû^ú_êeêhuê Z bòZùe ‘Ê’ Gaõ ‘_e’
Cbd @fMû jó eêùj @ûC ùi[ôùe fûA^þ @`þ WòcûùKðg^þ (ùb\ùeLû)
[ûGö ‘_e’ _âKéZòe aòbûM @ùU, @^ûcô aòbûM @ùU Gaõ ‘Ê’, ^òRe
aòbûM @ùU, @ûcô aòbûM @ùUö Zûuê ùjûcþ Wò_Ô8ÉÒFn *DÎ `ùe^þ
Wò_Ô8ÉÒFn&EG@fMû jó eêùjö (ù~ùa) @ûagýK _ùWÿ ùZùa `ùe^þùe
@ûi«ò, _âKûgK eì_ùeö Kò«ê Kòâdû Ke«ò ^ûjó ùKùaö @ûcôû Kâòdû Keò
 @«üKeYe Êeì_ 25

_ûeòa jó ^ûjóö ùi, \gð^Kâòdû Gaõ mû^Kâòdû jó Kùeö ùKak Gjò \êA
Kâòdû Kùeö Gjû ù~Cñ @ûùc ù\Lô _ûeêùQ, G_eò Kâòdû Keòaûe Zû’e gqò
jó ^ûjóö Zû’Kê G_eò Keòaûe (~\ò) Azû ùja ùZùa ùi KÌ^û Keòaû
cûùZâ Keò _ûeòaö ùKøYiò @we KòQò @ûagýKZû ^ûjóö KÌ^û Kfû ùZùa
@waûfû ùjûA~ûGö Gjò KÌ^ûeê jó RMZ C_ô^Ü ùjûA~ûAQòö _êYò Zû’Kê
iaê Rò^òh @ûiò còùkö _ùe Zû’Kê Giaê _i¦ @ûùi ^ûjó, ùi[ô_ûAñ ùi
ùcûl ùLûùR ù~, ‘ùj bMaû^! ùcûùZ G iaê \eKûe ^ûjóö ùcûùZ
ùcûl jó \eKûeö’ ~òG bMaû^ @ùU, Zû’e ùMûUòG KÌ^ûeê _êeû IßfðW
iéÁò ùjûA~ûG! KÌ^ûe GùZ gqò!! bMaû^uVûùe KÌ^ûe gqò @Qò Kò«ê
@fMû @ûc _eò gqò ^ûjó, AùMûARcþ ^ûjóö
K’Y _ûAñ AùMûARcþ Keòaû? aWÿ aýqòKê AùMûARcþ Keòaûe
K’Y @ûagýKZû? ùQûU aýqò jó AùMûARcþ Kùeö ~òG aWÿ @ùU Zû’Vûeê
ùKjò aWÿ ^ûjû«ò, Zû’Kê AùMûARcþe @ûagýKZû K’Y? cêñ ^òùR jó RûYòQò
ù~ aâjàûŠùe ùcû Vûeê ùKjò aWÿ ^ûjñû«ò, ùZùa ùcûùZ AùMûARcþe
@ûagýKZû K’Y? cêñ Z aûkK _eò eùjö ùcûùZ ~\ò ùKjò Mûkò \òG
ùZùa cêñ @ûgúaðû\ \òGö cêñ RûùY ù~ ùi aòPeûe aêSòaûgqò ^ûjó Gaõ \éÁò
^ûjóö Zû’Kê cêñ ^òùŸðûh ù\ùLö IßfðWùe ùcûùZ ùKjò ù\ûhú ù\Lû~ûG
^ûjóö ùcûùZ icÉue @ûcôû ù\Lû~ûG Gaõ _âKéZò ù\Lû~ûGö _â[ùc
_êehê (@ûcôû) ùjûA~û@, _êYò _êehê ù\Lö _ùe ùKjò ù\ûhú ù\Lû~òùa jó
^ûjóö bMaû^ cjûaúe ùKakmû^ùe [ôùf, Zûuê icùÉ GK icû^
^òùŸðûh fûMê[ôùfö Zûu \éÁòùe ùPûe ùPûeú KeêQò, Zûjû c¤ KùeKÖ
Gaõ \û^aúe \û^ ù\CQò, Zûjû c¤ KùeKÖö
@MXÔHH55×ÒFn×
\û\ûgâú : Zêce KòQò bêf @Qò ^û ^ûjó?
_»Jµ.oÉÔ: jñ, @Qò ^ûö
\û\ûgâú : ùKùZ? \êA-PûùeûUò [ôa?
26 @«üKeYe Êeì_
_»Jµ.oÉÔ: ~\ò aòPûe Keòaò ù~ ùcûe ùKCñVò-ùKCñVò bêf ùjûAQò,
ùZùa ajêZ ù\ûh aûjûeòa, KûjóKò ^û @ÔFÍÔHq55ÒFn×rEÃIÒMD^ûjóö
\û\ûgâú : Gjû @ÔFÍÔHq55×ÒFnr^êùjñö Gjû @MXÔHHq55×ÒFnr
@Ò8Ï.ˇÃ ÒLFLÃHq55×ÒFnr.ÒHÏ@juûe aò gê¡ aÉê @ùUö
Zû’Kê ù~ùZ gê¡ eLôaûe [ôa, ùiùZ eLô _ûeòaûö Kò«ê @juûee cìk MêY
~ûG ^ûjóö @juûee ~ÔMÔ$Òn»ÒK¯:×5Ë^òh @ùU, Zûjû ùi \ùaA \òGö
ùi _êYò ùiVûùe ^ýûd Kùe ^ûjóö @juûeKê ^òRKê ù~Cñ[ÍÒH$Òn»›
[ûG, ùi iaê Rò^òhe bêf ù\ùL ^ûjóö ùiVò Z iaê bêf \ùaA \òGö
_»Jµ.oÉÔ: @juûe QûWÿòaûe cûMð K’Y?
\û\ûgâú : cêñ jó QWÿûGö Zêùc K’Y QûWÿòa? Zêùc Z ^òùR jó
@juûe \ßûeû a§û ùjûAQö
Gjò @juûee ùf^þ[(f´) ùKùZ, jûAUþ (CyZû) ùKùZ Gaõ
ùaâWÿ[þ (PCWÿû) ùKùZ, Gjû Zêùc RûYòQ? Gjò @juûe _êeû RMZùe
IßûAWþ ùÆâWþ (aýû¯ ùjûA) [ûG! @juûee ùf^þ[, ùaâWÿ[þ, jûAUþ iaê
ajêZ, Zûùjùf Gùa @juûe Kò_eò aûjûe Keòaû? ù~_eò bMaû^u
aòeûU Êeì_, ùijò_eò @ùU @juûe e Êeì_ö ZêcKê @juûe aûjûe
Keòaûe @Qò? ùZùa cêñ aûjûe Keòù\aòö ùcû _ûLKê @ûiò~òaö
@juûe ~\ò Pûfò~òa ùZùa _êYò @juûee Qê@û-_òfû @Q«ò ^û,
ùKâû]-cû^-cûdû-ùfûb, ùicûù^ iaê ^òR aòQYû_Zâ ]eò Pûfò~òùaö
_ùe ù\jùe ~ûjû @Ì eùj, Zûjû ^òRðòa @juûe eùj, ^òRðòa ùKâû]-
cû^-cûdû-ùfûb eùj, iRúa ejòa ^ûjóö _ùe ùKâû] ZêcKê ùja ^ûjó,
aWú(geúe)Kê ùjûA~òaö Kò«ê ^òRðòa (ùKâû]) ùjûA~òaö ^òRðòa @[ðûZþ
WâûcûUòKþ, ^ûUK _eò eùjö ù~_eò ^ûUKùe Kêj«ò ^û, ‘cêñ eûRû’ Kò«ê
bòZòùe RûYò[ûG ù~, ‘cêñ aâûjàY @ùU @ûC Gùa GVò ^ûUKùe eûRû
ùjûAQòö’
 @«üKeYe Êeì_ 27

^òe@þ juûeúe iõiûe KòG PfûAa?

ùcûe @MXÔHLÅjÉLFԊÒMÔ$~Ô$4ËÏLÔ$n˛FÔÒ^ _Pûe«ò ù~
‘Zêc @juûe icû¯ ùjûAMfû ùZùa _êYò Zêùc Kûc Kò_eò Keò_ûeêQ?’
cêñ Kjòfò, ‘Zûjû ùcûe ^òRðòa @juûe @ùUö’ ù~_eò Gjò ^Uê(Top)
ù\LôQ ^û? Zû’Kê G_eò `òw«ò, _êYò ùi Nìùeö ùi Kò_eò Nìùe? ùi
^òRðòa @ùU, ùijò_eò ùcûe @juûe c¤ ^òRòða @ùUö ZêcKê iRúa
@juûe aò @Qò Gaõ ^òRòða @juûe aò @Qòö ^òRðòa @juûe \ßûeû Kcð`k
còùk @ûC iRúa @juûe \ßûeû @ûMûcú R^à _ûAñ Kcða§^ jêGö
iRúa @juûeeê @ûi«û R^àe c^-aP^-Kûdûe ^ì@û aýûùUeú
PûRð ùjûA~ûG @ûC ^òRòða @juûe \ßûeû c^-aP^-Kûdûe _êeêYû aýûùUeú
WòiþPûRð jêGö Gjò_eò ZêcKê PûRð Gaõ WòiþPûRð Cbd ùjC@Qòö cêñ Zêc
PûRð a¦ Keòù\aò, _ùe ùKak WòiþPûRð ejòaö ùKak iõiûe PfûAaû
_ûAñ ù~Cñ @juûe \eKûe, ùiZòKò WòiþPûRð eì_ú @juûe eêùjö Zûjû
PûRð eì_ú @juûe ^êùjñö
@ûcôû còkò~òaû _ùe, Mûkòù\C, KòQò aò Keê, ùZùa Zû’Kê Ægð jêG
jó ^ûjóö @ûcôû còkò~òaû _ùe AùMûARcþ Pûfò~ûGö @ûcôû còkòaû _ùe ù~Cñ
AùMûARcþ eùj, Zûjû iõiûee Kûc Kùe G_eò ejòa, ^òRðòa AùMûARcþ,
_ùe iRúa AùMûARcþ ejòa ^ûjóö
@juûee cêqò Keòaûe @Qòö @juûee cêqò ùjfû cûù^ cêqò
ùjûAMfûö
mû^ÓXEÔKÔÒHDÒb-cùe KòG?
_»Jµ.oÉÔ: @ûcôû @ce @ùU, Gjûe @[ð K’Y?
\û\ûgâú : @ce @[ðûZþ i^ûZ^ö ù~Cñ Rò^òh eòdfþ @ùU, Zûjû
i^ûZ^ @ùUö i^ûZ^ jó @ce @ùUö i^ûZ^ @[ðûZ gûÊZ, _ecûù^n×!
@ûcôû, Zûjû _ecûù^n× @ùUö Zêùc Gjò _Ôb $ƒ»ËG\ßûeû ~ûjû @^êba
28 @«üKeYe Êeì_
.HÃ4ÒLLDÃHËÒI8ËE×#Ò8ÏÒLLDÃ#DL³Ô#Ò8#Ô&#DL³ÔÒ8HÔHÓ
*:Ø5›ÒFn× @ùU, aò^ûgú @ùUö
_»Jµ.oÉÔ: G cùe KòG?
\û\ûgâú : ^òùR cùe jó ^ûjóö Gjò AùMûARcþ @Qò, ùi ceòaûaûfû
@ùUö KûjóKò^û ùi ‘cêñ (Gjû) @ùU, cêñ (Zûjû) @ùU’ Kêùjö ~ûjûe
@juûe ^ûjó, ùi Êdõ jó @ùU, ùi Êdõ ùjûA~ûAQò @ûC Êdõ ùKùa
cùe jó ^ûjóö AùMûARcþ @Qò, Zû’Kê ceòaûe `òdeþ(bd) @Qòö AùMûARcþ
ù~ûMêñ jó lYùe GfòùbUþ (elevate) jêG Gaõ lYùe Wòù_âiþ jêGö
AùMûARcþ PûfòMfû, _êYò ùKùa Wòù_âiþ jêG ^ûjóö
bMaû^ K’Y Kêj«ò ù~ ‘\ê^ò@ûùe ùKjò cùe ^ûjó’ Gaõ iaê ùfûK
Kû¦«òö KûjóKò? ùfûùK Kêj«ò ù~ ‘@ûcKê Z G_eò ù\Lû~ûC ^ûjóö’
ùZùa cêñ Kjòfò ù~ ‘ùcû @ûLôeê ù\L, ‘mû^ú_êeêh’u \éÁòeê ù\Lö’ cêñ
ù\Lô ù^AQò ù~ Gjò \ê^ò@ûùe ùKjò cùe jó ^ûjóö ùZùa ùfûùK Kû¦«ò
ù~ ‘ùcû bûA ceòMfû, ùcû _êZêeû ceòMfûö’ @ûùe, Lûfòùe Pò«òZ KûjóKò
ùjCQ? ùKak @aiÚûe aò^ûg jêG, cìk aÉê i^ûZ^ @ùUö Zêùc ~\ò
i^ûZ^ ùZùa ZêcKê KòQò jêG ^ûjó @ûC Zêùc ~\ò @aiÚûeì_ ùjûAMf
ùZùa Zêce aò^ûg jêGö
K[û aêSòaûe @ûagýKZû @Qòö cêñ ùa÷mû^òK K[û Kêùj, ùa÷mû^òK
@[ðûZþ ‘~ûjû (iò¡û«) @ùU, Zûjû (iò¡û«) jó @ùU’ Gaõ ‘~ûjû (iò¡û«)
^êùjñ, Zûjû (iò¡û«) ^êùjñ ’ G_eò Kêùjö ~ûjû ‘(iò¡û«) ^êùjñ’ ZûjûKê cêñ
‘(iò¡û«) @ùU’ Kjòaò ^ûjóö Zêùc ~\ò Kjòa ù~ ‘G_eò KòQò Z ùjûA[ôa’ö
ùZùa c¤ cêñ Kjòaò ù~ ‘Zûjû ^êùjñ’ö _êYò ZêcKê ùKùZ aò Leû_ fûMê
Z[û_ò cêñ ‘(iò¡û«) ^êùjñ’, ZûjûKê ‘(iò¡û«) @ùU’ Kjòaò ^ûjóö KûeY
ÒFÔH&oH\ûdòZß @Qòö cêñ ù~Cñ K[û Kêùj, cêñ aûAg ahð ùjfû ~ûjû aò
KjêQò, ùi[ôeê ùMûUòG K[û Zêùc _Pûeòa ù~ ùcûùZ @û_Y Gjû KjòQ«ò
ùZùa Gjûe ÆÁZû \ò@«ê, ùZùa cêñ ÆÁZû ù\A_ûeòaòö cêñ _âùZýK
 @«üKeYe Êeì_ 29

Rò^òhe ÆÁZû ù\aûKê _âÉêZ @Qòö Gjò IßfðW AUþùifÞ _Rfþ ùjûA ~ûAQò!
cêñ ^òùR ù\LôQò ù~ Kò_eò _Rfþ ùjûA ~ûAQòö
_»Jµ.oÉÔ: AõeûRúùe ùiûfþ(soul) Kêj«ò, Zûjû jó @ûcôû?
\û\ûgâú : ùicûù^ ùiûfþ Kêj«ò, Kò«ê aêS«ò ^ûjó ù~ ùiûfþ Kò Rò^òh
@ùUö @ûcôû @fMû aÉê @ùUö @ûcôû Z _âKûg @ùUö Kò«ê ZûjûKê @ûcôû G_eò
ùKak ^ûc \ò@û~ûAQòö @ûcôû Rò^òh (i^ûZ^ =o¸) @ùUö Pûeò ùa\
_Xÿòaû, ùZùa c¤ ùi[ôùe @ûcôû ^ûjóö icùÉ @ûcôûe i§û^ Ke«òö Kò«ê
@ûcôû iÚìk Rò^òh ^êùjñö Zûjû iìlà Rò^òh ^êùjñö Zûjû iìlàZe Rò^òh aò ^êùjñö
@ûcôû Z iìlàZc Rò^òh @ùUö _êÉK Z iÚìk @ùU, g± aò iÚìk @ùUö
_êÉKùe Z iÚìk K[û jó @Qòö iìlà, iìlàZe, iìlàZc K[û Z G[ôùe aòfKêf
aò ^ûjóö ùZùa ùKCñVò @ûcôûe i§û^ Keòaû? ùMû Uê ‘mû^ú’, ‘mû^ú_êeêh’u
_ûLKê ~û@, ùiVò iaê KòQò còkòaö
@juûe, ¤û^ùe ^êùjñ Kò«ê Kâd
ò ûùe
_»Jµ.oÉÔ: ùcû \ßûeû VòKùþ e ¤û^ ùjûA_ûeê^ûjóö ¤û^ Kò_eò Keòaû
CPòZþ? ùcûùZ gòLôaûe @Qòö
\û\ûgâú : ¤û^ Zêùc KeêQ ^û @fMû ùKjò KeêQò?
_»Jµ.oÉÔ: cêñ KeêQöò
\û\ûgâú : K’Y ùKùa G_eò jêG ù~ Zêc\ßûeû ¤û^ ùjûA_ûùe
^ûjó?
_»Jµ.oÉÔ: jñ, G_eò jêGö
\û\ûgâú : Zûjûe KûeY @Qòö ù~_~ðý« ‘Zêùc P¦êbûA @U’,
ùi_~ðý« ùKøYiò aò Kû~ðý VòKþ eìù_ ùja ^ûjóö Zêùc P¦êbûA @U ùijò
K[û ùKùZ _âZògZ VòK ùjûA[ôa?
_»Jµ.oÉÔ: gZ _âZògZö
30 @«üKeYe Êeì_
\û\ûgâú : ù~_~ðý« ‘cêñ P¦êbûA’ ewþ aòfò`þ @Qò, ùi_~ðý« ‘cêñ
Gjû Kfò, cêñ Zûjû Kfò’, G_eò @juûe @Qòö ~ûjû aò Kû~ðý Ke, ùi[ôùe
.oÉÔ_Ye @juûe ùja @Ô&.oÉÔ_Ye @juûe (ù~ZòK)ò aXÿòa bMaû^
ùiZòKò \ìeKê Pûfò~òùaö ~\ò ZêcKê _ecûcôû_\ _âû¯ Keòaûe @Qò ùZùa
mû^úu _ûLeê mû^ ù^aû \ßûeû Zêc @juûe aòfd ùja ùZùa~ûA Zêc
Kûc ùjaö
¤û^ Keòaû KûjûKê c¤ @ûiê ^ûjóö ù~Cñ ¤û^ KeòaûKê _ùWÿ, Zûjû
@juûe \ßûeû jêGö ùi[ô_ûAñ ZûjûKê _âKéZ ¤û^ Kêjû~ûG ^ûjóö ZûjûKê
GKûMâZû Kêj«òö ù~CñVò @juûe ^ûjó, ùiVûùe ¤û^ @Qòö ¤û^ @juûe
\ßûeû ùjûA_ûeòa ^ûjóö ¤û^ Z aêSòaû _eò Rò^òh @ùU, Zûjû Keòaûe Rò^òh
^êùjñö ¤û^ @ûC GKûMâZû c¤ùe ajêZ @«e @Qòö GKûMâZû _ûAñ @juûee
@ûagýKZû _ùWÿö ¤û^ Z @juûeeê ^òùfð_ @ùUö @juûe aùXÿ Kò´û Kc
jêG ùZùa Zûjû Zêc Lô@ûfùe eùj ^û ^ûjó?
_»Jµ.oÉÔ: jñö
\û\ûgâú : @juûe aùXÿ @[aû Kc jêG Zûjû Lô@ûfùe eùL,
Zûjûe ^ûc ¤û^ö @ÔoɁÔ^ Gaõ ùeø\â¤û^ùe c¤ @juûe ^[ûGö
_»Jµ.oÉÔ: ]cð¤û^ùe @juûe eùj ^û ^ûjó?
\û\ûgâú : ùi[ôùe c¤ @juûe ^ûjóö ¤û^ùe @juûe ^[ûG,
Kòâdûùe @juûe [ûGö
_»Jµ.oÉÔ: ùeø\â¤û^ Gaõ @ÔoɁÔ^ùe @juûe ^ËFËo=MÃ*^û?
\û\ûgâú : ùKak ^ËFËo^êùjñ, Kò«ê Kòâdû c¤ @juûee @ùUö Kâòdû
Zûjû ¤û^ ^êùjñö Kò«ê Kâòdûeê ù~Cñ _eòYûc C_ô^Ü jêG, Zûjû ¤û^ö @ûC
ù~Cñ ¤û^ C_ô^Ü jêG ùi[ôùe @juûe ^ûjóö @ÔoɁÔ^ ùjûAMfû, ùi[ôùe
‘cêñ @ÔoɁÔ^ KeêQò’ G_eò ~\ò ^ jêG ùZùa ùijò ¤û^ùe @juûe ^[ûGö
@juûee @fMû RûMûùe ‘C_ù~ûM’ jêG, ùiùZùaùk ¤û^ C_ô^Ü jêGö
 @«üKeYe Êeì_ 31

_»Jµ.oÉÔ: ¤û^ùe @juûe ^ûjó, .oÉÔ^êùjñ, ùZùa _êYò Kcða§^

Kò_eò jêG?
\û\ûgâú : @ÔoɁÔ^ ùjaû _ùe ‘cêñ @ÔoɁÔ^ Kfò’ G_eò cûù^ ùiVò
.oÉÔMÃ*, Gaõ Zûjûe a§^ jêGö
_»Jµ.oÉÔ: @û_Y Kjò[ôùf ù~ ù¤d iÚòe Keòaû _ùe ^òùR ¤ûZû
jêG, ùZùa ¤û^ C_ô^Ü jêGö ùi[ôùe @juûee @ûagýKZû ^ûjó?
\û\ûgâú : ùi[ôùe @juûe [ûA_ûùe @[aû ^[ûA aò _ûùeö
^òeþ@juûeú ¤ûZû jêG ùZùa gêKæ¤û^ C_ô^Ü jêGö ^ùjùf ]cð¤û^ @[aû
@ÔoɁÔ^ @[aû ùeø\â¤û^ C_ô^Ü jêGö
_»Jµ.oÉÔ : cûù^ ¤ûZû_\ @juûeú ùjûA[ûC Kò´û ^òeþ@juûeú
ùjûA[ûC, Kò«ê Zûjûe _eòYûc Êeì_ ù~Cñ ¤û^ C_ô^Ü jêG ùi[ôùe @juûe
^ûjó?
\û\ûgâú : jñ! @ûC gêKæ¤û^ ù~ùa _eòYûcùe @ûiòa, ùiùZùaùk
ùcûl ùjaö
_»Jµ.oÉÔ: ù¤d iÚòe jêG, ùi[ôùe @juûee @õg [ûG Kò?
\û\ûgâú : @juûe jó ù¤d ^ò½òZ Kùeö ùcûle ù¤d (jêG) Gaõ
¤ûZû ^òeþ@juûeú jêG ùZùa gêKæ¤û^ jêGö
_»Jµ.oÉÔ: ]cð¤û^e ù¤dùe @juûee iìlà C_iÚòZò [ûG Kò?
\û\ûgâú : jñ, [ûGö @juûee C_iÚòZò aò^û ]cð¤û^ ùjûA _ûeòa jó
^ûjóö
_»Jµ.oÉÔ: @ÔoɁÔ^, ùeø\â¤û^ Gaõ ]cð¤û^ ZûjûKê _ê\þMfþ (~ûjû
_ìeY Gaõ Mk^ jêG) _eòYZò Kjò_ûeòaû Kò?
\û\ûgâú : jñ, Zûjû _ê\þMfþ _eòYZò Kêjû~ûG @ûC gêKæ¤û^ Zûjû
ÊûbûaòK _eòYZò @ùUö
32 @«üKeYe Êeì_
_»Jµ.oÉÔ: @[ðûZ gêKæ¤û^ Zûjû @ûcôûe _eòYûc @ùU ^û?
\û\ûgâú : jñö
_»Jµ.oÉÔ: gêKæ¤û^ [ôa ùZùa ùi[ôeê ù~Cñ Kcð ùja Zûjû bf
ùjaö @ûC ]cð¤û^ùe [ôa ùZùa Zûjû @ù_lû KòQò Kc bf Kcð ùja,
Zûjû VòKþ?
\û\ûgâú : gêKæ¤û^ [ôa ùZùa KâcòK cûMðùe Kcð jêG jó ^ûjóö @Kâc
cûMðùe @ùQ ùi[ô_ûAñ ùjCQòö Kò«ê G[ôùe ^ËÒ5.oÉÔÒMÔ$.ËMÃ*^ûjó,
^òKûfú bûaùe jêG (^òùR @juûe Vûeê @fMû eêùj Gaõ Kcð _ìeû jêG)ö
Gjû Z Kcð icû¯ Keòaû aò^û ‘mû^’ _âû¯ ùjûA~ûAQò ^û!
eûM-ù\ßh icû¯ Keòaû _ûAñ ¤û^ Keòaûe ^ûjó, ùKak aúZeûM
aòmû^Kê RûYòaûe @Qòö
AùMûARcþe aòfd Kò_eò?
=ÃF.à Ò8HÔHÓHËI`Ë þ \eKûe ^û _ecûù^n× HËIË`þ \eKûe?
_»Jµ.oÉÔ: _ecûù^n×Ï
\û\ûgâú : ùZùa ‘cêñ P¦êbûA @ùU’ Zûjû ùKùa _~ðý« Pûfòa?
Zûjûe aògßûi ùKùZ UûAcþ Pûfòa? ^ûce Kò beiû? ù\je Kò beiû?
@ûùc ^òùR KòG, Zûjûe i§û^ Z Keòaû CPòZ ^û? Zûjû RûYòù^aû _ùe
Gùa ù~Cñ aýû_ûe PûfêQò, ZûjûVûeê aò bf Pûfòaö Gùa Z aýû_ûeùe
Leû_ @aiÚû @ûùi, ùijò @aiÚû KòG Kùe? aê¡ò bf aýû_ûe Kùe @ûC
AùMûARcþ ZûjûKê ^Á Kùeö Kò«ê AùMûARcþ iað\û lZò _MbÔ*^ûjóö
_»Jµ.oÉÔ: _âùZýK icdùe Gjû jó @^êba ù~ AùMûARcþ jó lZò
Kùeö
\û\ûgâú : jñ, G[ô_ûAñ cêñ AùMûARcþ aûjûe Keò\G ò ö _êYò lZò
Keòaû aûfû PûfòMfûö _êYò iaê IßòKþù^iþ c¤ Pûfò~ûGö AùMûARcþ @Qò,
 @«üKeYe Êeì_ 33

ùi[ô_ûAñ iaê IßòKþù^iþ @Qòö AùMûARcþ PûfòMfû ùZùa IßòKþù^iþ PûfòMfûö

_ùe “P¦êbûA K’Y, Zêùc K’Y”, Zûjûe _âùb\ ùjûA~òaö
_»Jµ.oÉÔ: ùifÞ eòdfûAùRg^þ ^òKUZe ùjaû _ûAñ @jcþ ^Á
ùjaû \eKûe ^û?
\û\ûgâú : jñ, ‘cêñ (aòùgh) @ùU, (Gjû) ùcûe’ Giaê ^Á ùjaû
\eKûeö ùcûe Giaê ^Á ùjûA~ûAQòö Gjò ‘_ùUf’Kê ~\ò ùKjò Mûkò
\òG ùZùa ‘ùcûùZ’ UPþ jêG ^ûjóö KûjóKò^û ‘cêñ’ ‘_ùUfþ’ ^êùjñö
ù~_~ðý« cêñ cû^êQò ù~, ‘cêñ’ ‘_ùUf’, ùi_~ðý« AùMûARcþ @Qòö
_»Jµ.oÉÔ: AùMûARcþ Pûfò~òaû, Zûjû Z ajêZ KÁKeö
\û\ûgâú : AùMûARcþ aXÿûAaû Zûjû c¤ ajêZ KÁKe Gaõ
AùMûARcþ icû¯ Keòaû c¤ ajêZ KÁKeö ùKøYiò Meúa aýqòKê ~\ò
AùMûARcþ aXÿûAaûe [ôa, ùZùa ùi aXÿûA _ûùe ^ûjóö
AùMûARcþ icû¯ Keòaû _ûAñ K’Y Keòaû CPòZþ? G_eò ùKjò aýqò
~\ò [ôùa ù~ ~ûjûe AùMûARcþ icû¯ ùjûAQò, Zûu _ûLKê ~òaû \ßûeû,
ùiVò aiòaû \ßûeû ^òRe c¤ AùMûARcþ icû¯ ùjûA~ûGö @^ý eûÉû jó
^ûjóö AùMûARcþ icû¯ ùjûA ~ûA[ôaû aýqò ùKùa ùKcòZò \ê^ò@ûùe
@ûi«ò, ùiùZùaùk ^òR Kûc KûXÿò ù^aö
Rd iyò\û^¦
 gê¡ûcôûu _âZò _âû[ð^û
(_âZò\ò^ [ùe Ke«ê)
ùj @«~ðýûcú _ecûcôû! @û_Y _âùZýK RúacûZâùe aòeûRcû^
@Q«ò, VòK ùijò_eò ùcû bòZùe c¤ aòeûRcû^ @Q«òö @û_Yu Êeì_ jó
ùcû Êeì_ @ùUö ùcû Êeì_ gê¡ûcôû @ùUö
ùj gê¡ûcôû bMaû^! cêñ @û_Yuê @ùb\ bûaùe @Zý« bqò_ìaðK
^cÄûe KeêQòö @mû^Zûag cêñ ù~Cñ ù~Cñ  ù\ûh KeòQò, ùi iaê
ù\ûhMêWÿòKê @û_Yu i¹êLùe _âKûg KeêQòö ùi iaê _ûAñ jé\d_ìaðK
ajêZ _½ûZû_ KeêQò Gaõ @û_YuVûùe lcû cûMêQòö ùj _âbê! ùcûùZ
lcû Ke«ê, lcû Ke«ê, lcû Ke«ê @ûC _êYò G_eò ù\ûh ^ Kùe, G_eò
@û_Y ùcûùZ gqò \ò@«ê, gqò \ò@«ê, gqò \ò@«êö
ùj gê¡ûcôû bMaû^! @û_Y G_eò Ké_û Ke«ê ù~_eò ùcûùZ
ùb\bûa QêUò~ûC Gaõ @ùb\ Êeì_ _âû¯ ùjCö cêñ @û_Yu ij @ùb\
Êeì_ùe Z^àdûKûe eêùjñö
 ù~Cñ ù~Cñ ù\ûh ùjûAQò, ùi iaêKê c^ùe _âKûg Ke«êö
_âZòKâcY aò]ô
_âZýl \û\û bMaû^u iûlúùe, ù\j]ûeú ......... (~ûjû _âZò
ù\ûh ùjûA[ôa, ùi aýqòe ^ûc)e c^-aP^-Kûdûe ù~ûM, bûaKcð-
\âaýKcð-ù^ûKcðeê bò^Ü, G_eò ùj gê¡ûcôû bMaû^! @û_Yu iûlúùe,
@ûRò \ò^ _~ðý« ùcû \ßûeû ù~Cñ ù~Cñ  ù\ûh ùjûAQò, ùi iaê _ûAñ
cêñ lcû cûMêQò, jé\d_ìaðK ajêZ _½ûZû_ KeêQòö ùcûùZ lcû Ke«ê Gaõ
_êYò G_eò ù\ûh ùKùa c¤ Keòaò ^ûjó, G_eò \éXÿ ‘^ò½d’ KeêQòö
ùi[ô_ûAñ ùcûùZ _ec gqò \ò@«êö
 ùKâû]-cû^-cûdû-ùfûb, aòhd-aòKûe, Khûd @û\ò \ßûeû ùijò aýqòKê
~ûjû aò \êüL _MbÔ$[ôa, ùi ù\ûhMêWÿòKê c^ùe iàeY Ke«êö
™ ™ ™
 \û\û bMaû^ `ûCùŠi^þ \ßûeû _âKûgòZ _êÉK
jò¦ú
1. mû^ú_êeêh Kú ù_jPû^þ 18. ijRZû
2. iað \êüùLñû ùi cêqò 19. @û¯aûYú - 1
3. @ûcôùaû] 20. @û¯aûYú - 2
4. DoÉFÔ^ Zú[ðue gâú iúc§e Êûcú 21. @û¯aûYú - 3
5. \û\û bMaû^ ùKø^þ? 22. @û¯aûYú - 4
6. ù_÷ùiñû Kû aýajûe 23. @û¯aûYú - 5
7. ù_âc 24. @û¯aûYú - 6
8. icSþ ùi _âû¯ aâjàP~ðý (iõ.) 25. @û¯aûYú - 7
9. \û^ 26. @û¯aûYú - 8
10. ^òRù\ûh \gð^ ùi... ^òùŸûðh 27. @û¯aûYú - 9
11. _Zò-_ZÜú Kû \òaý aýajûe 28. @û¯aûYú - 13 (_ìaûð¡ð - &oHÔ~É)
12. ùKæg ejòZ Rúa^ 29. @û¯aûYú - 14 (bûM-1)
13. Mêeê-gòhý 30. icSþ ùi _âû¯ aâjàP~ðý (_ìaðû¡ð -
14. @jòõiû &oHÔ~É)
15. iZý-@iZý ùK ejiý 31. mû^ú _êeêh (bûM-1)
16. Pc}ûe 32. _âZKò âcY (Mâ^Ú)
17. aûYú, aýajûe ùc...
IWÿò@û _êÉK :
1. @ûcôiûlûKôûe 8. ùiaû _ùeû_Kûe 15. ~òG ùbûùM Zû’e bêf
2. Pò«û 9. _âZK
ò âcY 16. ~ûjû ùjfû Zûjû ^ýûd
3. ùKâû] 10. Kcðe aòmû^ 17. bûa^û iê]ûùe Rù^àûR^à
4. cû^a ]cð 11. 50=.oÉÔ.Ë*? 18. cûZû-_òZû Gaõ _òfûu aýajûe
5. cêñ KòG? 12. Kcðe iò¡û« 19. céZêý icdùe, _ìaðeê Gaõ _ùe
6. Zâòcª 13. NhðY Uûk«ê 20. @«üKeYe Êeì_
7. _û_-_êYý 14.GWÿRhÖ Gbâùò jßdûe
 \û\û bMaû^ `ûCùŠi^þ \ßûeû MêReûUú bûhûùe c¤ @ù^K _êÉK _âKûgòZ
ùjûAQòö ùIßaiûAUþ www.dadabhagwan.org Gaõ Dadabhagwan App
ùe c¤ @û_Y G icÉ _êÉK _âû¯ Keò_ûeòùaö
\û\û bMaû^ `ûCùŠi^þ \ßûeû _âùZýK cûi jò¦ú, MêReûUú Z[û AõeûRú bûhûùe
“\û\ûaûYú” cûMûRò^þ _âKûgòZ ùjCQòö
 C_ùeûq IWÿò@û _êÉK jò¦ú bûhûùe c¤ C_f²ö
 L.ÉLÅ=»
\û\û bMaû^ _eòaûe
@WÿûfR : Zâòc¦òe, iúc§e iòUú, @jc\ûaû\-Kùfûf jûAùIß,
ù_ûÁ-@WÿûfR,Ròfäû-Mû§ú^Me, MêReûU-382421
ù`û^-9328661166, 9328661177
E-mail : info@dadabhagwan.org

cê´ûA : Zâòc¦òe, Ehòa^, KûRê_ûWû, ùaûeòafò (E)

ù`û^-9323528901

\òfäú : 9810098564 ùawûfêeê : 9590979099

ùKûfKZû : 9830080820 jûA\âûaû\ : 9885058771

ùP^ÜûB : 7200740000 _êù^ : 7218473468

Rd_êe : 8890357990 Rk§e : 9814063043

ùbû_ûk : 6354602399 PŠòMW : 9780732237

Aù¦ûe : 6354602400 Kû^_êe : 9452525981

eûd_êe : 9329644433 iûwfú : 9423870798

_ûU^û : 7352723132 bêaù^gße : 8763073111

@ceûaZú : 9422915064 aûeûYiú : 9795228541

U.S.A : DBVI, Tel . :+1 877-505-DADA (3232),

Email : info@us.dadabhagwan.org
U.K. : +44 330-111-DADA (3232)
Kenya : +254 722 722 063
UAE : +971 557316937
Dubai : +971 501364530
Australia : +61 421127947
New Zealand : +64 21 0376434
Singapore : +65 81129229

www.dadabhagwan.org