TRİGONOMETRİ − 1

YÖNLÜ AÇILAR VE YAYLAR

AÇI AÇI ÖLÇÜ BİRİMLERİ

Başlangıç noktaları ortak olan iki ışının Açıyı ölçmek demek açının kolları
birleşim kümesine a r a s ı n d a k i a ç ı k l ı ğ ı b e l i r t m e k d e m e k t i r.
B açı ; bu ışınlara
açının kenarları 1) DERECE :
(kolları) ; başlangıç
noktasına ise açının Bir çemberin çevresi 360 eş parçaya
O
A k ö ş e s i d e n i r. bölündüğü zaman bu eş yay
parçalarından birini gören ; köşesi
[OB ∪[ OA =^
AOB merkezde olan açının ölçüsüne 1 derece
( 1 o ) d e n i r.
Açıyı kenarlarının yazılış sırasına göre
iki değişik biçimde okuyarak yönlendiririz 1 o n i n 6 0 t a b i r i n e 1 d a k i k a ( 1 ' ) d e n i r.
1 o =60 '

1. POZİTİF YÖNDE YÖNLENDİRİLMİŞ AÇI:

1 ' n ı n 6 0 t a b i r i n e 1 s a n i y e ( 1 ' ' ) d e n i r.
Başlangıç kenarından 1' =60 ' '
B
bitim kenarına saatin
ke itim
rı

dönme yönünün tersi

na
b

takip edilerek Bir açının ölçüsü a derece, b dakika ve c

O
www.matbaz.com

başlangıç A ulaşılıyorsa bu açıya saniye ise bunu a° + b' + c" veya a° b' c"
kenarı biçiminde gösteririz
pozitif yönde
y ö n l e n d i r i l m i ş a ç ı d e n i r.
^ SONUÇ
AOB ' n ı n y ö n ü p o z i t i f t i r.
1 o =60 ' =3 60 0 ''
2. NEGATİF YÖNDE YÖNLENDİRİLMİŞ AÇI:

Başlangıç kenarından Örnek...1 :

bitim kenarına saatin ölçüsü 4° 12' 43" olan açının saniye
B
rı gıç

dönme yönü takip cinsinden eşiti kaçtır

na n
ke aşla

edilerek ulaşılıyorsa
b

O bu açıya negatif
bitim A
kenarı yönde yönlendirilmiş
a ç ı d e n i r.
^
BOA ' n ı n y ö n ü n e g a t i f t i r.

Örnek...2 :
YÖNLÜ YAYLAR 15873'' lik açı kaç derece kaç dakika ve kaç
saniyedir?
O merkezli bir çember çizelim:
AB yayının yönü B
olarak AOB açısının
y ö n ü a l ı n ı r.
Şekildeki AOB
O A
açısının yönü
pozitif olduğundan
AB yayının yönü
p o z i t i f o l u r. B u r a d a , A n o k t a s ı y a y
b a ş l a n g ı ç , B i s e y a y b i t i m n o k t a s ı d ı r.

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 1/5

TRİGONOMETRİ − 1
YÖNLÜ AÇILAR VE YAYLAR

Örnek...3 : Örnek...5 :
Şıklarda verilen işlemleri yapınız. Ölçüsü 120o olan açıyı radyan türünden
bulunuz.
a) 50o 25' 30'' + 34o 18' 6''

Örnek...6 :
Ölçüsü π radyan olan açıyı derece türünden
5
b) 75o 18' 21'' + 53o 56' 52''
bulunuz.

c) 75o 18' 21'' − 53o 56' 52''

Örnek...7 :
Derece olarak verilmiş açıların radyan
karşılıklarını yazınız
www.matbaz.com

0o 30o 45o 90o 180o 270o

Örnek...4 :
B i r A B C ü ç g e n i n d e m ( A )= 1 2 1 o 5 8 ' 1 ' ' v e BİRİM ÇEMBER
m(B)=16o34'59'' ise m(C) kaçtır?
Analitik düzlemde y
merkezi O(0,0)
P(x,y)
noktası ve yarıçapı
1 birim olan 1
çembere birim x
çember O A
x2+y2=1
(trigonometrik
ç e m b e r ) d e n i r.

2) RADYAN :

Bir çemberde yarıçap uzunluğunda bir

yayı gören merkez açının ölçüsüne 1
r a d y a n d e n i r. B ö y l e c e ç e m b e r y a y ı n ı n
Örnek...8 :
u z u n l u ğ u 2 π r a d y a n d ı r. L ( 12 ,k) noktası birim çember üzerinde ise k

nın alabileceği değerler çarpımı kaçtır?

Derece D, radyan R ile gösterilirse açı
ölçü birimleri arasında
D R
= o r a n t ı s ı v a r d ı r.
180 π

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 2/5

TRİGONOMETRİ − 1
YÖNLÜ AÇILAR VE YAYLAR

Örnek...9 : AÇININ ESAS ÖLÇÜSÜ

Birim çemberde standart konuma yerleştirilmiş
Standart pozisyonda ( köşesi orijin ve
(yay başlangıç noktası (1,0) noktası ve dönme
başlangıç kenarı Ox ekseni ) verilmiş ve
yönü pozitif yön ) ölçüleri 120o , 480o ve
ölçüsü α olan açının birim çember
−240o olan yayların bitim noktalarını
üzerinde gördüğü yayın bitim noktası ile;
işaretleyiniz.
standart pozisyonda ve ölçüsü α +k.360o
y
(k ∈ Z) olan açının gördüğü yayın bitim
1
n o k t a s ı a y n ı d ı r.

A x ESAS ÖLÇÜ :
−1 O 1
Bir açının ölçüsü derece olarak
verilmişse [ 0,360 ) aralığındaki ; radyan
olarak verilmişse [0, 2π ) aralığındaki
d e ğ e r i n e o a ç ı n ı n es as ölç üs ü d e n i r.
y
1
SONUÇLAR

A x 1. Açının esas ölçüsü negatif olamaz.

−1 O 1
2. Açının esas ölçüsü bulunurken tam
www.matbaz.com

d ö n ü ş l e r ç ı k a r ı l ı r.
y
1

Örnek...11 :
A x Aşağıda verilen açıların esas ölçülerini
−1 O 1 bulunuz.

a ) 11 0 0 o

Örnek...10 :
5π −9 π
Birim çemberde , ve olan yayların
4 2
bitim noktalarını işaretleyiniz.
y
1 b) 61400o

A x
−1 O 1

y
1

A x c) −80o
−1 O 1

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 3/5

TRİGONOMETRİ − 1
YÖNLÜ AÇILAR VE YAYLAR

d) −7000o

53 π
e)
5

−53 π
www.matbaz.com

e)
5

−23 π
f)
3

−219 π
f)
4

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 4/5

TRİGONOMETRİ − 1
YÖNLÜ AÇILAR VE YAYLAR

DEĞERLENDİRME
1) Ölçüsü −1220o olan açının esas ölçüsü kaç 5) B i r A B C ü ç g e n i n d e m ( A )= 1 0 1 o 4 8 ' 4 9 ' ' v e
radyandır? m(B)=16o34'52'' ise m(C) kaçtır?

y
2) Yandaki birim çember
üzerinde verilen P B 1P
ve R noktaları arası
^
uzaklık 1 birim ^ m( A)
R 6) m( A) = 1 0 0 o 5 0 ' 3 9 ' ' o l d u ğ u n a g ö r e ,
olduğuna göre, 3
^ C A x
m( POR) kaç −1 O 1 kaç derece, kaç dakika ve kaç saniyedir?
derecedir?

−1 D

3) Birim çember üzerindeki noktalardan, apsisi

ordinatının 2 katı olan bir noktanın apsisi kaç
olabilir?

−70 π
4) radyanlık açının esas ölçüsü kaç
6
radyandır?

11. Sınıf Matematik Konu Anlatımı 5/5