CHIẾN LƯỢC TÌM KIẾM TÀI LIỆU

ThS. Nguyễn Thị Ngọc Phương

Cổng vào (Gateway)
• Một hệ thống có vai trò như một lối vào
của một hệ thống khác
• Tổ chức thông tin một cách có cấu trúc
trong các chuyên mục hay chủ đề chung

• VD:
• WHO có danh sách chủ đề sức khỏe từ A-Z
www.who.int/topics/en/
• Essential Health Links
www.healthnet.org/essential-links/
Công cụ tìm kiếm
• Một chương trình tìm kiếm tài liệu cho các từ
khóa cụ thể và trả về một danh sách các tài liệu
• Sử dụng phần mềm cho phép tìm kiếm và truy
xuất thông tin mà thường trả về các kết quả
trong một số thứ tự xếp hạng dựa trên sự liên
quan
• Trên Internet, sử dụng tự động robot để thu thập
và thông tin chỉ số
• VD:
• Google www.google.com
• Google Scholar www.scholar.google.com
• Yahoo www.yahoo.com
This is how Google presents the results
of your HINARI search. The most
relevant cite is organized into sections.
Google Scholar cung cấp cách đơn giản để tìm kiếm
nhiều tài liệu học thuật. Có thể tìm kiếm trên nhiều
ngành học và nguồn tài liệu: luận văn, sách, tóm tắt và
bài báo, từ các nhà xuất bản học thuật, hội nghề
nghiệp, kho bản thảo, các trường đại học và các tổ
chức học thuật khác.
Tìm kiếm nâng cao trong Google Scholar
Cơ sở dữ liệu (Database)
PubMed - a free search tool to over 23 million citations
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/
https://www.sciencedirect.com/
Google (search engine)
Thuận lợi
• Tìm kiếm các bài báo, sách
và các trang web.
• Có các tùy chọn tìm kiếm
nâng cao.
• Có thể giới hạn tìm kiếm
theo ngày, các loại tài liệu,
ngôn ngữ, miền và nhiều
hơn nữa
Bất lợi
• Không có thuật ngữ chỉ mục
• Phản hồi kết quả tìm kiếm rất
lớn bao gồm hầu hết các chủ đề
• Không có khả năng lựa chọn
các trích dẫn cho tải về hoặc in
ấn
• Thứ tự xuất hiện kết quả tìm
kiếm dựa trên số lần trích dẫn
tài liệu.
• Không thể hạn chế chỉ tìm các
các bài báo
Google Scholar (search engine)
Thuận lợi
• Tìm kiếm các tạp chí, sách và
các nguồn học thuật hơn
Có thể tải về từng trích dẫn vào
quản lý thư mục
Có trích dẫn thông tin với các
liên kết đến các nguồn trích dẫn
từ một thuật ngữ cụ thể
Bất lợi
• Không có thuật ngữ chỉ mục
• Phản hồi kết quả tìm kiếm rất
lớn bao gồm hầu hết các chủ đề
• Không có khả năng lựa chọn
các trích dẫn cho tải về hoặc in
ấn
• Thứ tự xuất hiện kết quả tìm
kiếm dựa trên số lần trích dẫn
tài liệu.
• Có thể dẫn đến sai lệch do tài
liệu cũ
PubMed (database)

Thuận lợi Bất lợi

• Có chỉ mục tốt dựa vào sử dụng • Hạn chế truy cập các tạp chí
Medical Subject Headings (MeSH) khoa học sức khỏe và cơ bản
• Có thể sử dụng nhiều thuật ngữ không có chỉ mục trong sơ sở
tìm kiếm dữ liệu.
• Có hàng ngàn tạp chí trong lãnh • Toàn văn các bài báo không
vực khoa học sức khỏe luôn luôn có sẵn
• Bao gồm các trích dẫn của tạp chí
điện tử trước khi xuất bản
• Có thể tải thông tin về và quản lý
theo thư mục
• Có thể lựa chọn các trích dẫn để
tải về hoặc in ra
 Tiến trình phát triển chiến lược tìm kiếm

Ghi nhớ: Câu hỏi của bạn sẽ dẫn đường cho chiến lược tìm kiếm. Không có cách nào là tốt nhất
cho việc tìm kiếm. Tránh việc dừng tìm kiếm khi chỉ mới tìm kiếm 1 lần để tránh sai sót
Ví dụ (bước 1- 4)
1. Hỏi: Vấn đề sức khỏe nào liên quan đến ô nhiễm nguồn nước?
(Ask: What health problems are associated with water pollution?)
2. Nhu cầu: nghiên cứu gốc mang tính học thuật
(Need: scholarly primary research)
3. Khái niệm chính: sức khỏe, nước, ô nhiễm
(Main Concepts: health, water, pollution)
4. Lựa chọn thuật ngữ (Select terms):
– Những thuật ngữ rộng (Broader terms): “sức khỏe” (“health”), “suy thoái
môi trường” (“environmental degradation”), “quản lý nông nghiệp”
(“agricultural management”)
– Từ đồng nghĩa (Synonyms):
health, illness, disease, etc.
water, rivers, lakes, sea, domestic water, etc.
pollution, ‘oil spills’, chemical, biological, toxicity, etc
– Số nhiều (Plurals): river(s), lake(s), disease(s)
– Viết hoa (Capitals): ví dụ tên cụ thể của hồ, bệnh tật, vùng miền
 5. Nguồn tài liệu
Nguồn tài liệu được xem là tài liệu gố, thứ cấp hay thứ ba dựa vào thông tin
nguyên thủy và mức độ xa với nguồn thông tin gốc. Khi tìm kiếm câu trả lời có thể
cần tìm kiếm các nguồn khác nhau. Không có nguồn tài liệu nào là toàn diện.
 Lựa chọn nguồn thông tin (B5)
Nguồn thứ 3
Ưu Khuyết
Dễ tiếp cận Thời gian trễ
Dễ sử dụng Lỗi thời
Ngắn gọn Thông tin không đầy đủ
Tương đối rẻ Giải thích không hoàn toàn chính xác

Nguồn thứ cấp

Ưu Khuyết
Truy cập nhanh đến các tài liệu gốc Thời gian trễ
Thường là những tạp chí tiêu chuẩn cao Thay đổi ngôn ngữ
Có khả năng thực hiện những tìm kiếm phức tạp Cần có kỹ năng tìm kiếm thông thạo
cập nhật thường xuyên về các chủ đề được lựa chọn Có thể khá đắt tiền

Nguồn gốc
Ưu Khuyết

Dữ liệu gốc Khối lượng dữ liệu lớn

Thông tin không bị sai lệch Tốn thời gian

6. Cấu trúc tìm kiếm

10. #4 or #5 11. #6 or #7

Giữ thuật ngữ thành từng bộ riêng biệt; nối những thuật ngữ tìm kiếm với lệnh “OR” trước để
mở rộng việc tìm kiếm; sau đó với “AND” để kết hợp các thuật ngữ và làm cho việc tìm kiếm
thu gọn lại
Thuật toán tìm kiếm Boolean
• Nối kết thuật ngữ
• Chèn vào ô tìm kiếm - AND, OR, NOT
• Thuật toán AND, NOT được thực hiện theo chiều từ trái
sang phải. Dùng 2 thuật toán này trước khi dùng OR
• Thuật toán OR cũng được thực hiện theo chiều từ trái
sang phải
Thuật toán AND (và)
• Nối các khái niệm
• Giới hạn việc tìm kiếm
Thuật toán OR (Hoặc)
• Thông tin tìm kiếm bao gồm thuật ngữ này
hoặc thuật ngữ khác
• Mở rộng việc tìm kiếm
Thuật toán NOT (Không)
• Kết quả tìm kiếm loại trừ thuật ngữ đứng sau
từ NOT và kết quả có cả 2 thuật ngữ
• Giới hạn việc tìm kiếm
Thuật toán Boolean

AIDS OR TB AIDS AND TB AIDS NOT TB

Africa AND (HIV OR tuberculosis)

HIV tuberculosis

Africa
Một số chức năng tìm kiếm khác
• “…” hoặc (…): tìm kiếm chính xác một cụm từ
VD: “information literacy”
prevention and (malaria parasite)
• * hoặc $
VD: child* -> child OR childs OR children
parasite* -> parasite OR parasites
 Một số trang web thông dụng
• Medical articles (Hanoi Medical University)
www.hmu.edu.vn

• Clinical medical articles (MOH)

www.yhth.vn

• Medical articles TP.HCM. (University of Medicine and

Pharmacy HCMC)
http://www.yds.edu.vn

• PubMed
http://www.pubmed.gov

• Google Scholar
http://scholar.google.com.vn/
www.hmu.edu.vn
Tạp chí NGHIÊN CỨU Y HỌC
www.yhth.vn
www.yds.edu.vn
moodle.yds.edu.vn/tcyh
www.pubmed.gov
MeSH Tree Structures - 2012
1. Anatomy [A]
2. Organisms [B]
3. Diseases [C]
4. Chemicals and Drugs [D]
5. Analytical, Diagnostic and Therapeutic Techniques and Equipment [E]
6. Psychiatry and Psychology [F]
7. Phenomena and Processes [G]
8. Disciplines and Occupations [H]
9. Anthropology, Education, Sociology and Social Phenomena [I]
10. Technology, Industry, Agriculture [J]
11. Humanities [K]
12. Information Science [L]
13. Named Groups [M]
14. Health Care [N]
15. Publication Characteristics [V]
16. Geographicals [Z] Medical Subject Headings
MeSH (discriptors)
Từ khóa MeSH
Full-text articles

• Directory of Open Access Journals DOAJ

• Essential Health Links
• Free Medical Journals
• BioMed Central
• Medline/PubMed
www.doaj.org
www.freemedicaljournals.com
www.biomedcentral.com
www.pubmed.gov
Medlineplus.gov
Websites hữu ích
• WHO
who.int/en/
• MOH (Ministry of Health)
http://www.moh.gov.vn/Pages/home.aspx
• Governmental websites
• Health Care Administration Office
http://www.kcb.vn/
• Medical Office of HCMC
http://www.medinet.hochiminhcity.gov.vn/tintuc/
• Medical universities’ websites
• Hospitals’ websites