เอกสารประกอบการสอนภาคตัดกรวย

เรื่อง พาราโบลา
กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

นายประเสริฐ แก้วหาญ
โรงเรียนเสิงสาง อาเภอเสิงสาง จังหวัดนครราชสีมา
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 31
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
 ใบความรู้

พาราโบลา

บทนิยาม
พาราโบลาคือเซตของจุดทุกจุดบนระนาบ ซึ่งอยู่ห่างจากเส้นตรงที่ เส้นหนึ่งบนระนาบและจุดคงที่จุดหนึ่ง
บนระนาบนอกเส้นตรงคงที่นั้น เป็น ระยะทางเท่ากับเสมอ

- จุดคงที่ เรียกว่า โฟกัส (focus) ของพาราโบลา

- เส้นตรงที่คงที่ คือเส้นบังคับ หรือเส้นไดเรกตริกซ์ (Directrix)
- เส้นตรงที่ลากผ่านจุดโฟกัส และตั้งฉากกับไดเรกตริกซ์คือแกน ของพาราโบลา หรือแกนสมมาตร(axis
of symmetry)
- จุดที่แกนพาราโบลาตัดเส้นโค้งของพาราโบลาคือ จุดยอด (vertex) ของพาราโบลา
- ส่วนของเส้นตรงที่ลากผ่านจุดโฟกัส และตั้งฉากกับแกนของพาราโบลา โดยจุดปลายทั้งสองอยู่บนโค้ง
ของพาราโบลาเรียกว่า ลาตัสเรกตัม (Latus Recrum) รูปแบบสมการ มี 2 รูปแบบใหญ่ๆ คือ
1. สมการ y = ax 2 + bx + c
2. สมการ y = a(x –h)2 + k
 ถ้า P(x, y) บนจุดใดๆ บนกราฟของพาราโบลา จะได้ว่า |PF|= |PD|

1. สมการพาราโบลาที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่จุด (0, 0)
1.1 เมื่อแกน x เป็นแกนสมมาตร
1.2 เมื่อแกน y เป็นแกนสมมาตร
2. สมการพาราโบลาที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่จุด (h, k)
2.1 เมื่อแกนสมมาตรขนานกับแกน x
2.2 เมื่อแกนสมมาตรขนานกับแกน y

1. สมการพาราโบลาที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่จุด (0, 0)
1.1 เมื่อแกน x เป็นแกนสมมาตร
สมการพาราโบลาที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่จุด (0, 0) เมื่อแกน x เป็นแกนสมมาตร
ความสัมพันธ์ของกราฟ คือ { (x,y)  RR | y2 = 4cx }
เป็นพาราโบลาที่มีแกนในแนวนอน แกน x หรือเส้นตรง y = 0

- จุดยอดอยู่ที่ (0, 0)
- จุดโฟกัสอยู่ที่ F(c, 0)
- สมการไดเรกตริกซ์ คือ x = -c
- เลตัสเรกตัม ยาว = |4c| หน่วย
สมการรูปแบบมาตรฐานเป็น y2 = 4cx

หมายเหตุ ถ้า c > 0 โค้งเปิดไปทางขวา

ถ้า c < 0 โค้งเปิดไปทางซ้าย
ตัวอย่างที่ 1
จงหาจุดยอด จุดโฟกัส สมการไดเรกตริกซ์และเขียนกราฟพาลาโบลาจาก
สมการ y2 + 12x = 0
วิธีทา
y2 + 12x = 0
y2 = -12x
y2 = 4(-3)x
จะได้ c = -3
เป็นพาราโบลาเปิดทางซ้าย
จุดยอด คือ (0, 0)
จุดโฟกัส คือ (-3, 0)
สมการไดเรกตริกซ์ คือ x = -(-3) = 3

1.2 เมื่อแกน y เป็นแกนสมมาตร

สมการพาราโบลาที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่จุด (0, 0) เมื่อแกน y เป็นแกนสมมาตร
ความสัมพันธ์ของกราฟ คือ { (x,y)  RR | x2 = 4cy }
เป็นพาราโบลาที่มีแกนในแนวตั้ง แกน y หรือเส้นตรง x = 0

- จุดยอดอยู่ที่ (0, 0)
- จุดโฟกัสอยู่ที่ F(0, c)
- สมการไดเรกตริกซ์ คือ y = -c
- เลตัสเรกตัม ยาว = |4c| หน่วย
สมการรูปแบบมาตรฐานเป็น x2 = 4cy

หมายเหตุ ถ้า c > 0 โค้งเปิดไปทางบน

ถ้า c < 0 โค้งเปิดไปทางล่าง

ตัวอย่างที่ 2
จงหาจุดยอด จุดโฟกัส สมการไดเรกตริกซ์และเขียนกราฟพาลาโบลาจาก
สมการ x2 = 4y
วิธีทา
x2 = 4y
x2 = 4(1)y
จะได้ c = 1
เป็นพาราโบลาหงาย
จุดยอด คือ (0, 0)
จุดโฟกัส คือ (0, 1)
สมการไดเรกตริกซ์ คือ y = -1
2. สมการพาราโบลาที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่จุด (h, k)
2.1 เมื่อแกนสมมาตรขนานกับแกน x
สมการพาราโบลาที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่จุด (h, k) เมื่อแกนสมมาตรขนานกับแกน y
ความสัมพันธ์ของกราฟ คือ { (x,y)  RR | (y-k)2 = 4c(x-h) }
เป็นพาราโบลาที่มีแกนในแนวนอน แกนสมมาตรอยู่บนเส้นตรง y = k

- จุดยอดอยู่ที่ V(h, k)
- จุดโฟกัสอยู่ที่ F(h+c, k)
- สมการไดเรกตริกซ์ คือ x = h - c
- เลตัสเรกตัม ยาว = |4c| หน่วย
สมการรูปแบบมาตรฐานเป็น (y-k)2 = 4c(x-h)

หมายเหตุ ถ้า c > 0 โค้งเปิดไปทางขวา

ถ้า c < 0 โค้งเปิดไปทางซ้าย

ตัวอย่างที่ 3
จงหาจุดยอด จุดโฟกัส สมการไดเรกตริกซ์และเขียนกราฟพาลาโบลาจาก
สมการ y2 – 4y – 4x + 16 = 0
วิธีทา
y2 – 4y – 4x + 16 = 0
y2 – 4y = 4x – 16
y2 – 4y + 4 = 4x – 16 + 4
(y – 2)2 = 4(x – 3)
(y – 2)2 = 4(1)(x – 3)
จะได้ c = 1
เป็นพาราโบลาเปิดทางขวา
จุดยอด คือ (3, 2)
จุดโฟกัส คือ (3+1, 2) = (4, 2)
สมการไดเรกตริกซ์ คือ x = 3 – 1 = 2
 2.1 เมื่อแกนสมมาตรขนานกับแกน y
สมการพาราโบลาที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่จุด (h, k) เมื่อแกนสมมาตรขนานกับแกน x
ความสัมพันธ์ของกราฟ คือ { (x,y)  RR | (x-h)2 = 4c(y-k) }
เป็นพาราโบลาที่มีแกนในแนวตั้ง แกนสมมาตรอยู่บนเส้นตรง x = h

- จุดยอดอยู่ที่ V(h, k)
- จุดโฟกัสอยู่ที่ F(h, k+c)
- สมการไดเรกตริกซ์ คือ y = k - c
- เลตัสเรกตัม ยาว = |4c| หน่วย
สมการรูปแบบมาตรฐานเป็น (x-h)2 = 4c(y-k)

หมายเหตุ ถ้า c > 0 โค้งเปิดไปทางบน

ถ้า c < 0 โค้งเปิดไปทางล่าง

ตัวอย่างที่ 4
จงหาจุดยอด จุดโฟกัส สมการไดเรกตริกซ์และเขียนกราฟพาลาโบลาจาก
สมการ x2 + 4x – 8y + 12 = 0
วิธีทา
x2 + 4x – 8y + 12 = 0
x2 + 4x = 8y – 12
x2 + 4y + 4 = 8y – 12 + 4
(x + 2)2 = 8(y – 1)
(x + 2)2 = 4(2)(y – 1)
จะได้ c = 2
เป็นพาราโบลาเปิดทางบน (หงาย)
จุดยอด คือ (-2, 1)
จุดโฟกัส คือ (-2, 1+2) = (-2, 3)
สมการไดเรกตริกซ์ คือ x = 1 – 2 = -1
 แบบฝึกหัด

เรื่อง พาราโบลา
1. ให้นักเรียนเติมช่องว่างให้ถูกต้อง
1.1 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ x2 = 4y
วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ x2 = 4cy
จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ x2 = 4y จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน
จะได้ x2 = 4 (..…)y
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = ……….
ดังนั้น จุดยอดคือ ..............
จุดโฟกัสคือ ...............
สมการไดเรกตริกซ์คือ .............
และเขียนกราฟได้ดังนี้

1.2 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ y2 + 12x = 0

วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ x2 = 4cy
จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ y2 + 12x = 0
จัดสมการใหม่ได้ y2 = ………….
และจัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ y2 = 4 (..…)x
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = ……….
ดังนั้น จุดยอดคือ ..............
จุดโฟกัสคือ ...............
สมการไดเรกตริกซ์คือ .............
และเขียนกราฟได้ดังนี้
 1.3 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ
(y – 1) 2 = 16(x – 2)

วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ ( y - k )2 = 4c(x – h)

จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ (y – 1) 2 = 16(x – 2)
จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ (y – 1) 2 = 4(…..)(x – 2)
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = ………. , h = ………… , k = ……………
ดังนั้น จุดยอดคือ ..............
จุดโฟกัสคือ ...............
สมการไดเรกตริกซ์คือ .............
และเขียนกราฟได้ดังนี้

1.4 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ

(x + 2) 2 = -20(y – 1)

วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ ( x - h )2 = 4c(y – k)

จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ (x + 2) 2 = -20(y – 1)
จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ (x - …..) 2 = 4(…..)(y – 1)
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = ………. , h = ………… , k = ……………
ดังนั้น จุดยอดคือ ..............
จุดโฟกัสคือ ...............
สมการไดเรกตริกซ์คือ .............
และเขียนกราฟได้ดังนี้
 1.5 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ
x 2 + 6x – 20y + 49 = 0
วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ ( x - h )2 = 4c(y – k)
จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ x 2 + 6x – 20y + 49 = 0
จัดสมการใหม่ x 2 + 6x = 20y – 49
2
x + 6x + 9 = 20y – 49 + ……..
(x + 3)2 = 20(y - ……)
จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ (x - …..) 2 = 4(…..)(y – 1)
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = ………. , h = ………… , k = ……………
ดังนั้น จุดยอดคือ ..............
จุดโฟกัสคือ ...............
สมการไดเรกตริกซ์คือ .............
และเขียนกราฟได้ดังนี้

1.6 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ

y 2 – 4y – 12x - 20 = 0
วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ ( y - k )2 = 4c(x – h)
จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ y 2 – 4y – 12x - 20 = 0
จัดสมการใหม่ y 2 – 4y = 12x + 20
2
y – 4y + 4 = 12x + 20 + ……..
2
(y – ……) = 12(x + ……)
2
จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ (y - …..) = 4(…..)(x – …….)
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = ………. , h = ………… , k = ……………
ดังนั้นจุดยอดคือ .............. จุดโฟกัสคือ ............... สมการไดเรกตริกซ์คือ .............
และเขียนกราฟได้ดังนี้
2. จงหาสมการของพาราโบลาที่มีจุดยอดอยู่ที่จุดกาเนิดและสอดคล้องกับเงื่อนไขต่อไปนี้
2.1 โฟกัส คือ F(-2, 0)
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
2.2 โฟกัส คือ F(0, -8)
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
2.3 ไดเรกตริกซ์ คือ y = 2
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
2.4 ไดเรกตริกซ์ คือ x = 6
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
2.5 ไดเรกตริกซ์ คือ y = -10
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
2.6 ไดเรกตริกซ์ คือ x = -3
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
2.7 โฟกัสอยู่บนแกน x ด้านบวก ห่างจากไดเรกตริกซ์ 2 หน่วย
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
2.8 ไดเรกตริกซ์มีระยะตัดแกน y เท่ากับ 6 หน่วย
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
 2.9 เป็นโค้งเปิดด้านบน มีโฟกัสห่างจากจุดยอด 8 หน่วย
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
2.10 ความยาวของเลตัสเรกตัมเท่ากับ 8 หน่วย และโฟกัสอยู่บนแกน y ด้านลบ
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….

3. จงหาสมการของพาราโบลาซึ่งมีกราฟดังแสดงในรูป
3.1
………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..

3.2

………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..

3.3
………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
3.4
………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
3.5
………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
3.6
………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
 เฉลยแบบฝึกหัดที่ 2.1

เรื่อง พาราโบลา

1. ให้นักเรียนเติมช่องว่างให้ถูกต้อง
1.1 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ x2 = 4y

วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ x2 = 4cy

จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ x2 = 4y จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน
จะได้ x2 = 4 (1)y
พิจารณาจากสมการ จะได้ c=1
ดังนั้นจุดยอดคือ (0, 0) จุดโฟกัสคือ (0, 1) สมการไดเรกตริกซ์คือ y = -1
และเขียนกราฟได้ดังนี้

1.2 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ y2 + 12x = 0

วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ x2 = 4cy

จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ y2 + 12x = 0 จัดสมการใหม่ได้
y2 = -12x และจัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ y2 = 4 (-3)x
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = -3
ดังนั้นจุดยอดคือ (0, 0) จุดโฟกัสคือ (-3, 0) สมการไดเรกตริกซ์คือ x = 3
และเขียนกราฟได้ดังนี้
 1.3 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ
(y – 1) 2 = 16(x – 2)

วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ ( y - k )2 = 4c(x – h)

จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ (y – 1) 2 = 16(x – 2)
จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ (y – 1) 2 = 4(4)(x – 2)
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = 4, h = 2, k = 1
ดังนั้นจุดยอดคือ (2, 1) จุดโฟกัสคือ (6, 1) สมการไดเรกตริกซ์คือ x = -2
และเขียนกราฟได้ดังนี้

1.4 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ

(x + 2) 2 = -20(y – 1)

วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ ( x - h )2 = 4c(y – k)

จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ (x + 2) 2 = -20(y – 1)
จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ (x – (-2)) 2 = 4(-5)(y – 1)
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = -5, h = -2, k = 1
ดังนั้นจุดยอดคือ (-2, 1) จุดโฟกัสคือ (-2, -4) สมการไดเรกตริกซ์คือ y = 6
และเขียนกราฟได้ดังนี้
 1.5 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ
x 2 + 6x – 20y + 49 = 0

วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ ( x - h )2 = 4c(y – k)

จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ x 2 + 6x – 20y + 49 = 0
จัดสมการใหม่ x 2 + 6x = 20y – 49
2
x + 6x + 9 = 20y – 49 + 9
(x + 3)2 = 20(y - 2)
จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ (x – (-3)) 2 = 4(5)(y – 2)
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = 5, h = -3 , k = 2
ดังนั้นจุดยอดคือ (-3, 2) จุดโฟกัสคือ (-3, 7) สมการไดเรกตริกซ์คือ y = -3
และเขียนกราฟได้ดังนี้

1.6 จงหาจุดยอด โฟกัส สมการไดเรกตริกซ์ และเขียนกราฟของสมการ

y 2 – 4y – 12x - 20 = 0

วิธีทา รูปแบบมาตรฐานของสมการพาราโบลาคือ ( y - k )2 = 4c(x – h)

จากโจทย์กาหนดให้สมการคือ y 2 – 4y – 12x - 20 = 0
จัดสมการใหม่ y 2 – 4y = 12x + 20
2
y – 4y + 4 = 12x + 20 + 4
2
(y – 2) = 12(x + 2)
จัดให้อยู่ในรูปมาตรฐาน จะได้ (y - 2) 2 = 4(3)(x – (-2))
พิจารณาจากสมการ จะได้ c = 3, h = -2 , k = 2
ดังนั้นจุดยอดคือ (-2, 2) จุดโฟกัสคือ (1, 2) สมการไดเรกตริกซ์คือ x = -5
และเขียนกราฟได้ดังนี้
2. จงหาสมการของพาราโบลาที่มีจุดยอดอยู่ที่จุดกาเนิดและสอดคล้องกับเงื่อนไขต่อไปนี้
2.1 โฟกัส คือ F(-2, 0)
C = -2
y2 = 4cx
y2 = 4(-2)x
y2 = -8x
2.2 โฟกัส คือ F(0, -8)
C = -8
x2 = 4cy
x2 = 4(-8)y
x2 = -32y
2.3 ไดเรกตริกซ์ คือ y = 2
C = -2
x2 = 4cy
x2 = 4(-2)y
x2 = -8y
2.4 ไดเรกตริกซ์ คือ x = 6
C = -6
y2 = 4cx
y2 = 4(-6)x
x2 = -24y
2.5 ไดเรกตริกซ์ คือ y = -10
C = 10
x2 = 4cy
x2 = 4(10)y
x2 = 40y
2.6 ไดเรกตริกซ์ คือ x = -3
C=3
y2 = 4cx
y2 = 4(3)x
y2 = 12x
2.7 โฟกัสอยู่บนแกน x ด้านบวก ห่างจากไดเรกตริกซ์ 2 หน่วย
C=1
y2 = 4cx
y2 = 4(1)x
y2 = 4x
 2.8 ไดเรกตริกซ์มีระยะตัดแกน y เท่ากับ 6 หน่วย
C = -6
x2 = 4cy
x2 = 4(-6)y
x2 = -24y
2.9 เป็นโค้งเปิดด้านบน มีโฟกัสห่างจากจุดยอด 8 หน่วย
C=8
x2 = 4cy
x2 = 4(8)y
x2 = 32y
2.10 ความยาวของเลตัสเรกตัมเท่ากับ 8 หน่วย และโฟกัสอยู่บนแกน y ด้านลบ
C = -2
x2 = 4cy
x2 = 4(-2)y
x2 = -8y

3. จงหาสมการของพาราโบลาซึ่งมีกราฟดังแสดงในรูป
3.1

C = -3
x2 = 4cy
x2 = 4(-3)y
x2 = -12y

3.2

C=2
y2 = 4cx
y2 = 4(2)x
y2 = 8x
3.3

C = -2
y2 = 4cx
y2 = 4(-2)x
y2 = -8x

3.4

C=1
x2 = 4cy
x2 = 4(1)y
x2 = 4y

3.5

C=2
y2 = 4cx
y2 = 4(2)x
y2 = 8x

3.6

C = -4
x2 = 4cy
x2 = 4(-4)y
x2 = -16y