ELEKTRİK DEVRELERİ-1

LABORATUVARI
VIII. DENEY FÖYÜ
OPAMP DEVRESİ UYGULAMALARI
Amaç: DA girişi uygulandığında işaret değiştiren ve değiştirmeyen opamp devrelerinin
çalışmasının incelenmesi. Ayrıca, opampın lineer çalışma bölgesini ve satürasyon
şartlarının anlaşılması.

Gerekli Ekipmanlar: DA Güç Kaynağı ( 15V), 4 Adet 1kΩ’luk Direnç, 4 Adet 10kΩ’luk
Direnç, 10kΩ’luk Ayarlı Direnç, Sayısal Multimetre, 2 adet LM741CP veya Eşdeğer
Opamp, Dizilim Kartı, Muhtelif Sayıda Bağlantı Kablosu.

Teorik Bilgi: Standart bir opamp iki adet giriş terminali bir adet çıkış ucuna sahiptir.
Opamplar, giriş uçları işlevlerinden ötürü işaret değiştiren ve işaret değiştirmeyen
olarak adlandırılır. Opamplar her türlü elektronik devre tasarımında kullanılmasının
yanında, birçok mühendislik ölçüm düzeneklerinde de kullanılmaktadır. Günümüzde
pek çok entegre devre üreticisi farklı tip ve özelliklere sahip opamp üretmektedirler.
Şekil1 ve 2 bazı tip opampların sırasıyla blok şemasını ve fiziksel görünümlerini
göstermektedir.
Pozitif besleme (+V)

İşaret değiştiren girişi

Çıkış
İşaret değiştirmeyen giriş

Negatif besleme (-V)

Şekil 1. Tipik bir opampın blok şeması.

Şekil 2. Bazı tür opampların fiziksel tipik görünümleri.

1-A) İŞARET DEĞİŞTİREN OPAMP DEVRE UYGULAMASI

Uygulama1:

 Şekil 3’te gösterilen devre diyagramı devre dizilim kartına kurulur.

 DA güç kaynağı açılarak devre beslenir.
 Ayarlı direnç değeri Çizelge 1’de verilen direnç değerlerine ayarlanarak
çıkış gerilimleri voltmetre (multimetre) ile ölçülüp Çizelge 1’e kaydedilir.
Bu sonuçlar hesaplanan teorik sonuçlar ile karşılaştırılır.
 RF

RS +15V
- Vo

+ +
Vs
- -15V V

Şekil 3. İşaret Değiştirici Opamp Devre Diyagramı.

Çizelge 1. İşaret değiştirici opamp için ölçüm ve hesap değerleri.

VO (V) VO (V) Bağıl Hata

RS (kΩ) VS (V) RF (kΩ)
(Ölçüm) (Hesap) (%)

1 1 6

10
1-B) İŞARET DEĞİŞTİRMEYEN OPAMP DEVRE UYGULAMASI

Uygulama2:

 Şekil 4’te gösterilen devre diyagramı devre dizilim kartına kurulur.

 DA güç kaynağı açılarak devre beslenir.
 Ayarlı direnç değeri Çizelge 2’de verilen direnç değerlerine ayarlanarak
çıkış gerilimleri voltmetre (multimetre) ile ölçülüp Çizelge 2’e kaydedilir.
Bu sonuçlar hesaplanan teorik sonuçlar ile karşılaştırılır.

RF

RS +15V
- Vo
RG
+
-15V
V
+
VG
-

Şekil 4. İşaret Değiştirmeyen Opamp Devre Diyagramı.

Çizelge 2. İşaret değiştirmeyen opamp ölçüm ve hesap değerleri.

VO (V) VO (V) Bağıl Hata

RS (kΩ) RG (kΩ) VG (V) RF (kΩ)
(Ölçüm) (Hesap) (%)

1 1 1 6

10
Sonuç: Bu deneyde yapılan ölçümler sonucu, lineer bölgede çalışan işaret değiştiren ve
işaret değiştirmeyen iki farklı opamp devre yapısı ile gerilim yükseltilmesi
gerçekleştirilmiştir. Böylece birçok standart olcum düzeneğinde gerekli olan işaret
iyileştirmenin opamplarla kolayca yapılabileceği görülmüştür.

Raporlama:

Her bir öğrenci deneyle ilgili teorik bilginin, deneysel sonuçların verildiği Çizelge 1 ve
2’yi kullanarak deney sonuçlarını içeren ve yorumlayan kapak sayfası dâhil en az iki
sayfa veya en fazla üç sayfadan oluşan bir raporu ders sorumlusuna bir sonraki
laboratuvar dersinde teslim eder.