Lý Thuyết Và Trăc Nghiệm Mặt Cầu

I.
Mặt cầu ngoại tiếp khối đa diện

1/ Các khái niệm cơ bản
 Trục của đa giác đáy: là đường thẳng đi qua tâm đường tròn ngoại tiếp của đa giác đáy và vuông góc với
mặt phẳng chứa đa giác đáy.
 Bất kì một điểm nào nằm trên trục của đa giác thì cách đều các đỉnh của đa giác đó.
 Đường trung trực của đoạn thẳng: là đường thẳng đi qua trung điểm của đoạn thẳng và vuông góc với
đoạn thẳng đó.
 Bất kì một điểm nào nằm trên đường trung trực thì cách đều hai đầu mút của đoạn thẳng.
 Mặt trung trực của đoạn thẳng: là mặt phẳng đi qua trung điểm của đoạn thẳng và vuông góc với đoạn
thẳng đó.
 Bất kì một điểm nào nằm trên mặt trung trực thì cách đều hai đầu mút của đoạn thẳng.
2/ Tâm và bán kính mặt cầu ngoại tiếp hình chóp
 Tâm mặt cầu ngoại tiếp hình chóp: là điểm cách đều các đỉnh của hình chóp. Hay nói cách khác, nó
chính là giao điểm I của trục đường tròn ngoại tiếp mặt phẳng đáy và mặt phẳng trung trực của một cạnh
bên hình chóp.
 Bán kính: là khoảng cách từ I đến các đỉnh của hình chóp.
3/ Cách xác định tâm và bán kính mặt cầu của một số hình đa diện cơ bản
a/ Hình hộp chữ nhật, hình lập phương.
- Tâm: trùng với tâm đối xứng của hình hộp chữ nhật (hình lập phương).
 Tâm là I , là trung điểm của AC ' .
- Bán kính: bằng nửa độ dài đường chéo hình hộp chữ nhật (hình lập phương).
AC ' A B A
 Bán kính: R  .
2
D C
I I
A’
B’
D’ C’ C’
b/ Hình lăng trụ đứng có đáy nội tiếp đường tròn. An
A1
Xét hình lăng trụ đứng A1 A2 A3 ... An . A A A ... A , trong đó có 2 đáy
'
1
'
2
'
3
'
n
O
A1 A2 A3 ... An và A A A ... A nội tiếp đường tròn O  và O '  . Lúc đó,
'
1
'
2
'
3
'
n
A2
A3
mặt cầu nội tiếp hình lăng trụ đứng có: I
- Tâm: I với I là trung điểm của OO ' .
A’n
- Bán kính: R  IA1  IA2  ...  IAn' . A’1
O’
A’2
c/ Hình chóp có các đỉnh nhìn đoạn thẳng nối 2 đỉnh còn lại dưới 1 góc vuông. A’3
S S
- Hình chóp S . ABC có SAC  SBC  900 .
+ Tâm: I là trung điểm của SC .
SC I
+ Bán kính: R   IA  IB  IC .
2 I
- Hình chóp S . ABCD có A
A C
SAC  SBC  SDC  90 . 0
+ Tâm: I là trung điểm của SC . B B C

SC
+ Bán kính: R   IA  IB  IC  ID .
2
d/ Hình chóp đều.
Cho hình chóp đều S . ABC... S
- Gọi O là tâm của đáy  SO là trục của đáy.
- Trong mặt phẳng xác định bởi SO và một cạnh bên, ∆
chẳng hạn như mp  SAO  , ta vẽ đường trung trực của cạnh SA M
là  cắt SA tại M và cắt SO tại I  I là tâm của mặt cầu.
I
- Bán kính:
SM SI A
Ta có: SMI SOA    Bán kính là:
SO SA O D
2
SM .SA SA
R  IS    IA  IB  IC  ... B
SO 2 SO
C
e/ Hình chóp có cạnh bên vuông góc với mặt phẳng đáy.
Cho hình chóp S . ABC... có cạnh bên SA  đáy  ABC... và đáy ABC ... nội tiếp được trong đường tròn
tâm O . Tâm và bán kính mặt cầu ngoại tiếp hình chóp S . ABC... được xác định như sau:
- Từ tâm O ngoại tiếp của đường tròn đáy, ta vẽ đường thẳng d vuông góc với mp  ABC...  tại O .
- Trong mp  d , SA , ta dựng đường trung trực  của cạnh SA , cắt SA tại M , cắt d tại I .
S
 I là tâm mặt cầu ngoại tiếp hình chóp
và bán kính R  IA  IB  IC  IS  ... d
- Tìm bán kính:
Ta có: MIOB là hình chữ nhật. M ∆
I
Xét MAI vuông tại M có:
2
 SA 
R  AI  MI  MA 
2 2
AO  
2
 . A O
 2  C
f/ Hình chóp kháC. B

- Dựng trục  của đáy.
- Dựng mặt phẳng trung trực   của một cạnh bên bất kì.
-      I  I là tâm mặt cầu ngoại tiếp hình chóp.
- Bán kính: khoảng cách từ I đến các đỉnh của hình chóp.
g/ Đường tròn ngoại tiếp một số đa giác thường gặp.

Khi xác định tâm mặt cầu, ta cần xác định trục của mặt phẳng đáy, đó chính là đường thẳng vuông góc
với mặt phẳng đáy tại tâm O của đường tròn ngoại tiếp đáy. Do đó, việc xác định tâm ngoại O là yếu tố
rất quan trọng của bài toán.
O O O
Hình vuông: O là giao Hình chữ nhật: O là giao ∆ đều: O là giao điểm của 2
điểm 2 đường chéo. điểm của hai đường chéo. đường trung tuyến (trọng
tâm).
O
O
∆ vuông: O là trung điểm ∆ thường: O là giao điểm của

của cạnh huyền. hai đường trung trực của hai
II. KỸ THUẬT XÁC ĐỊNH MẶT CẦU NGOẠI TIẾP HÌNH CHÓP.
Cho hình chóp S . A1 A2 ... An (thoả mãn điều kiện tồn tại mặt cầu ngoại tiếp). Thông thường, để xác định mặt
cầu ngoại tiếp hình chóp ta thực hiện theo hai bước:
Bước 1: Xác định tâm của đường tròn ngoại tiếp đa giác đáy. Dựng  : trục đường tròn ngoại tiếp đa giác
S
đáy.
Bước 2: Lập mặt phẳng trung trực ( ) của một cạnh bên.

I
Lúc đó : - Tâm O của mặt cầu:   mp( )  O
O
- Bán kính: R  SA   SO  . Tuỳ vào từng trường hợp. D
A H C
Lưu ý: Kỹ năng xác định trục đường tròn ngoại tiếp đa giác đáy. B
1. Trục đường tròn ngoại tiếp đa giác đáy: là đường thẳng đi qua tâm đường tròn ngoại tiếp đáy và vuông
góc với mặt phẳng đáy.
Tính chất: M   : MA  MB  MC 
Suy ra: MA  MB  MC  M   M
2. Các bước xác định trục:

- Bước 1: Xác định tâm H của đường tròn ngoại tiếp đa giác đáy.
- Bước 2: Qua H dựng  vuông góc với mặt phẳng đáy. A
VD: Một số trường hợp đặc biệt C
H
A. Tam giác vuông B. Tam giác đều
B
C. Tam giác bất kì  
B B
B H C
C
H C
H
A A A
S
3. Lưu ý: Kỹ năng tam giác đồng dạng
SO SM M
SMO đồng dạng với SIA   .
SA SI O
I A
4. Nhận xét quan trọng:
 MA  MB  MC
M , S :   SM là trục đường tròn ngoại tiếp ABC .
 SA  SB  SC
5. Ví dụ: Tìm tâm và bán kính mặt cầu ngoại tiếp hình chóp
Dạng 1: Chóp có các điểm cùng nhìn một đoạn dưới một góc vuông.
 SA   ABC   BC  AB  gt 
Ví dụ: Cho S . ABC :  . Theo đề bài: 
 ABC  B  BC  SA  SA   ABC  
 BC  (SAB)  BC  SB
Ta có B và A nhìn SC dưới một góc vuông
 nên B và A cùng nằm trên một mặt cầu có đường kính là SC.
Gọi I là trung điểm SC  I là tâm MCNT khối chóp S . ABC và bán kính R  SI .
Dạng 2: Chóp có các cạnh bên bằng nhau.
Ví dụ: Cho hình chóp tam giác đều S . ABC .
+ Vẽ SG   ABC  thì G là tâm đường tròn ngoại tiếp ABC .
+ Trên mặt phẳng  SGC  , vẽ đường trung trực của SC , đường này cắt SG
tại I thì I là tâm mặt cầu ngoại tiếp S . ABC và bán kính R  IS .
SG SC SC.SK SC 2
+ Ta có SGC SKI  g  g     R 
SK SI SG 2SG
Dạng 3: Chóp có một mặt bên vuông góc với đáy.
Ví dụ: Cho hình chóp S . ABC có đáy ABC là tam giác vuông tại A . Mặt bên  SAB    ABC  và SAB đều.
Gọi H , M lần lượt là trung điểm của AB, AC .
Ta có M là tâm đường tròn ngoại tiếp ABC (do MA  MB  MC ).
Dựng d1 là trục đường tròn ngoại tiếp ABC ( d1 qua M và song song SH ).
Gọi G là tâm đường tròn ngoại tiếp SAB và d 2 là trục đường tròn ngoại tiếp
SAB , d 2 cắt d1 tại I  I là tâm mặt cầu ngoại tiếp khối chóp S . ABC
 Bán kính R  SI . Xét SGI  SI  GI 2  SG 2 .

KHỐI CẦU
Câu 1. Gọi R bán kính , S là diện tích và V là thể tích của khối cầu. Công thức nào sau sai?
4
A. S   R 2 B. S  4 R2 C. V   R3 D. 3V  S .R
3
Câu 2. Cho mặt cầu  S1  có bán kính R1 , mặt cầu  S2  có bán kính R2 và R2  2 R1 . Tỉ số diện tích của mặt
cầu  S2  và mặt cầu  S1  bằng
1 1
A. B. 2 C. D. 4
2 4
Câu 3. Cho hình cầu có bán kính R. Khi đó diện tích mặt cầu bằng
A. 4 R2 B. 2 R2 C.  R 2 D. 6 R2
Câu 4. Cho hình cầu có bán kính R. Khi đó thể tích khối cầu bằng
2 R 3 3 R 3 4 R 3 3 R 3
A. B. C. D.
3 4 3 2
Câu 5. Gọi  S  là mặt cầu có tâm O và bán kính R ; d là khoảng cách từ O đến mặt phẳng (P) , với d  R
. Khi đó, có bao nhiêu điểm chung giữa (S) và (P)?
A. Vô số B. 1 C. 2 D. 0
8 a 2
Câu 6. Cho mặt cầu có diện tích bằng . Khi đó, bán kính mặt cầu bằng
3
a 3 a 6 a 6 a 2
A. B. C. D.
3 3 2 3
8 a 6
3
Câu 7. Cho khối cầu có thể tích bằng . Khi đó, bán kính mặt cầu bằng
27
a 2 a 3 a 6 a 6
A. B. C. D.
3 3 2 3
Câu 8. Cho tứ diện DABC , đáy ABC là tam giác vuông tại B, DA vuông góc với mặt đáy. Biết AB = 3a, BC
= 4a, DA = 5a. Bán kính mặt cầu ngoại tiếp hình chóp DABC có bán kính bằng
5a 2 5a 2 5a 3 5a 3
A. B. C. D.
2 3 2 3
Câu 9. Cho hình chóp tứ giác đều S.ABCD có cạnh đáy bằng a và cạnh bên bằng a . Diện tích của mặt cầu
ngoại tiếp hình chóp S.ABCD bằng
A.  a 2 B. 4 a 2 C. 2 a 2 D. 6 a 2
Câu 10. Cho tứ diện đều ABCD cạnh a. Thể tích của khối cầu ngoại tiếp tứ diện ABCD bằng
 a3 6  a3 6  a3 6 3 a 3 6
A. B. C. D.
6 8 4 8
Câu 11. Cho hình chóp tứ giác đều S.ABCD có cạnh đáy bằng a và góc giữa mặt bên và đáy bằng 450 . Diện
tích của mặt cầu ngoại tiếp hình chóp S.ABCD bằng
9 a 2 4 a 2 3 a 2 2 a 2
A. B. C. D.
4 3 4 3
Câu 12. Bán kính của mặt cầu ngoại tiếp tứ diện ABCD có AB  BC, BC  CD, CD  AB và AB  a , BC  b
, CD  c bằng
D.  a 2  b 2  c 2 
1 2 1
A. a 2  b2  c2 B. a  b2  c 2 C. abc
2 2
Câu 13. Cho hình chóp tứ giác đều S. ABCD có cạnh đáy và cạnh bên cùng bằng a. Bán kính của mặt cầu ngoại
tiếp hình chóp này bằng
2 3
A. a 2 B. a C. a 3 D. a
2 3
Câu 14. Thể tích của khối cầu nội tiếp khối lập phương có cạnh bằng a là
1 2 2  a3
A.  a 3 B.  a 3 C.  a 3 D.
2 9 3 6
Câu 15. Cho hình lăng trụ tam giác đều có cạnh đáy và cạnh bên cùng bằng a. Diện tích của hình cầu ngoại tiếp
hình lăng trụ này bằng
7 7 7 7
A.  a 2 B.  a2 C.  a 2 D.  a 2
3 36 12 9
Câu 16. Thể tích của khối cầu ngoại tiếp khối lập phương có cạnh bằng a là
3 3 3 3 3 3 3 1
A. a B. a C. a D.  a 3
2 8 2 6
Câu 17. Cho hình chóp tứ giác đều S. ABCD có cạnh đáy và cạnh bên cùng bằng a. Bán kính của mặt cầu nội
tiếp hình chóp này bằng
2 2 3 3
A. a B. a C. a D. a

4 1 3  
2 1 3  
2 1 3  
4 1 3 
Câu 18. Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình thang vuông với đường cao AB , AB  BC  a , AD  2a ,
SA   ABCD  và SA  a 2 . Gọi E là trung điểm của AD. Kẻ EK  SD tại K. Bán kính mặt cầu đi
qua sáu điểm S, A, B, C, E, K bằng
3 1 6
A. a B. a C. a D. a
2 2 2
Câu 19. Cho hình lăng trụ tam giác đều ABC.A’B’C’ có AB = a, góc giữa hai mặt phẳng (A’BC) và (ABC) bằng
600. Gọi G là trọng tâm tam giác A’BC. Diện tích khối cầu ngoại tiếp tứ diện GABC bằng
49 2 49 49 2 7
A. a B.  a2 C. a D.  a 2
36 144 81 6
Câu 20. Giá trị lớn nhất của thể tích khối nón nội tiếp trong khối cầu có bán kính R bằng
1 4 2 4 32
A.  R 3 B.  R3 C.  R 3 D.  R3
3 9 3 81
Câu 21. Một mặt cầu có diện tích 36 (m 2 ) . Thể tích của khối cầu này bằng
A. 36  m3  B.   m3  C. 72  m3  D. 108  m3 
4
3
Câu 22. Một khối cầu có thể tích là 288  m3  . Diện tích của mặt cầu này bằng
A. 36  m2  B. 72  m2  C. 288  m 2  D. 144  m 2 
Câu 23. Một lăng trụ tam giác đều có cạnh đáy bằng a, cạnh bên bằng 2a. Bán kính mặt cầu ngoại tiếp lăng trụ
này bằng
2a a 3
A. B. a C. a 3 D.
3 2
Câu 24. Một hình chóp tứ giác đều có cạnh đáy bằng a và cạnh bên bằng 2x. Điều kiện cần và đủ của x để tâm
mặt cầu ngoại tiếp hình chóp ở ngoài hình chóp là
a a a a a a
A. x B.  x  C. x  D. 0  x 
2 2 2 2 2 2 2 2
Câu 25. Một lăng trụ tứ giác đều có cạnh đáy bằng 4 nội tiếp mặt cầu có diện tích là 64 . Chiều cao của hình
lăng trụ này bằng
A. 4 2 B. 3 2 C. 4 D. 6 2

Lý Thuyết Và Trăc Nghiệm Mặt Cầu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lý Thuyết Và Trăc Nghiệm Mặt Cầu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I.

Mặt cầu ngoại tiếp khối đa diện

+ Tâm: I là trung điểm của SC . B B C

f/ Hình chóp kháC. B

g/ Đường tròn ngoại tiếp một số đa giác thường gặp.

∆ vuông: O là trung điểm ∆ thường: O là giao điểm của

2. Các bước xác định trục:

 Bán kính R  SI . Xét SGI  SI  GI 2  SG 2 .

You might also like