Professional Documents
Culture Documents
เครือข่ายสังคมเพื่อพัฒนาความคิดสร้างสรรค์
เครือข่ายสังคมเพื่อพัฒนาความคิดสร้างสรรค์
บทคัดย่อ
การวิจยั ครัง้ นี้มวี ตั ถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์องค์ประกอบและออกแบบรูปแบบสิง่ แวดล้อมการเรียนรู้ในการศึกษา
สร้างสรรค์บนเครือข่ายสังคมเพือ่ พัฒนาความคิดสร้างสรรค์ และประเมินความเหมาะสมรูปแบบสิง่ แวดล้อมการเรียนรูใ้ น
การศึกษาสร้างสรรค์บนเครือข่ายสังคมเพือ่ พัฒนาความคิดสร้างสรรค์จากผูท้ รงคุณวุฒจิ าํ นวน 8 ท่าน ผลการวิจยั พบว่า
องค์ประกอบของรูปแบบ มี 3 องค์ประกอบ ไดแก่ 1) การสร้างความรู้ โดยจัดกระบวนการเรียนรู้ ประกอบด้วย 7
ขัน้ ตอน ได้แก่ (1) ค้นพบปญั หา (2) รวบรวมข้อมูล (3) วิเคราะห์ (4) ค้นพบคําตอบ (5) ทบทวน/ประเมินค่า (6)
ยอมรับผลจากการค้นพบ และ (7) ความคิดรวบยอด 2) แหล่งทรัพยากร โดยกําหนดสิง่ แวดล้อมการเรียนรู้ ทีส่ นับสนุ น
กระบวนการสร้างความรู้ มี 4 องค์ประกอบ ได้แก่ (1) สื่อการเรียนรู้ (2) สื่อเทคโนโลยี (3) บริบท/สภาพแวดล้อม และ
(4) การสื่อสาร และ 3) เทคโนโลยี โดยการใช้เครือข่ายสังคม เป็ นเครื่องมือในการรองรับแหล่งทรัพยากรการเรียนรู้
ประกอบด้วย 6 องค์ประกอบ ได้แก่ (1) เครือข่ายเผยแพร่ตวั ตน (2) เครือข่ายสร้างสรรค์ (3) เครือข่ายความสนใจ
ตรงกัน (4) เครือข่ายร่วมกันทํางาน (5) เครือข่ายเกม/โลกเสมือน และ (6) เครือข่ายการเชื่อมต่อระหว่างผูใ้ ช้กบั ผูใ้ ช้ ผล
การประเมินของรูปแบบ พบว่า ในภาพรวมมีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากที่สุด ด้านแนวคิดทฤษฎีท่ใี ช้สาํ หรับการ
วิเคราะห์องค์ประกอบของของรูปแบบสิง่ แวดล้อมการเรียนรู้ในการศึกษาสร้างสรรค์บนเครือข่ายสังคมเพื่อพัฒนา
ความคิดสร้างสรรค์โดยการจัดการศึกษาสร้างสรรค์อยู่ในระดับมากทีส่ ุด ด้านองค์ประกอบของรูปแบบสิง่ แวดล้อมการ
เรียนรูใ้ นการศึกษาสร้างสรรค์บนเครือข่ายสังคมเพื่อพัฒนาความคิดสร้างสรรค์โดยการจัดการศึกษาสร้างสรรค์อยู่ใน
ระดับมาก และด้านความเหมาะสมของการออกแบบและการนํารูปแบบสิง่ แวดล้อมการเรียนรูใ้ นการศึกษาสร้างสรรค์บน
เครือข่ายสังคมเพือ่ พัฒนาความคิดสร้างสรรค์ไปใช้อยูใ่ นระดับมากทีส่ ดุ
________________________________________________________________
อาจารย์สาขาวิชาเทคโนโลยีมลั ติมเี ดีย คณะเทคโนโลยีสอ่ื สารมวลชน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร
ผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์/ผูอ้ าํ นวยการ สาขาวิชาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือ่ สารเพือ่ การศึกษา คณะครุศาสตร์อุตสาหกรรม
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ
*
ผูน้ ิพนธ์ประสานงาน โทร. 09-0558-2019 อีเมล: chantana.p@rmutp.ac.th
Abstract
The purposes of this research were 1) to investigate factors essential for the learning environment of
creative education on social network to develop creative thinking 2) to design a model for development
learning environment, and 3) to suitability evaluation the developed model. Three steps of the research study
were: 1) reviewing literature to analyze and synthesize the factors essential to the model, 2) designing the
model, and 3) evaluating the model. The sample group included eight experts who specialized in education,
Information and technology, and creative thinking. The study found the following results: Three elements were
essential for development of LECES Model feature. Knowledge Creation through learning process included
seven steps: Problem Finding, Data Acquisition, Analysis, Solution Finding, Revise/Evaluation, Acceptance
Finding, and Convergent Thinking. Source for learning environment included four elements: Learning Media,
Technology Media, Context, and Communication). Technologies through social network in learning
environment consisted of six elements: Identity Network, Creative Network, Interested Network, Collaboration
Network, Gaming/Virtual Reality, and Peer to Peer Communication. Evaluation of LECES Model was in the
highest level in both overall picture and each aspect i.e., Theories and aspect element concept, development
factors, and the appropriateness of the design
__________________________________________
Instructor, Department of Multimedia Technology, Faculty of Mass Communication Technology, Rajamangala University of
Technology Phra Nakhon
Assistant Professor/Director of Ph.D. Program in Information and Communication Technology of Education, Faculty of
Technical Education, King Mongkut’s University of Technology North Bangkok
*
Corresponding Author Tel. 09-0558-2019 E-mail: chantana.p@rmutp.ac.th
Knowledge
Technologie
Creation
Context
Communications
รูปที่ การเชื่อมความสัมพันธ์องค์ประกอบ
ให้เกิดการแสวงหา 2) การจัดการเรียนรู้ต้องเปิ ดพื้นที่ 2.0 ผลการวิจยั พบว่า Web 2.0 ทีใ่ ห้บริการออนไลน์ เช่น
อิสระทางความคิดให้แก่ผเู้ รียนอย่างเต็มทีภ่ ายใต้มารยาท เว็บเครือข่ายสังคม wikis และเว็บไซต์ทท่ี าํ ดัชนีสงั คมทีม่ ี
ทีด่ งี ามต่อกัน และ 3) ความคิดสร้างสรรค์ทด่ี ี จะต้องมีการ ความคิดสร้างสรรค์ มีความร่วมมือ และการใช้งานร่วมกัน
ถ่ า ยทอดความรู้ ใ นนามธรรมในความคิ ด ออกมาเป็ น ระหว่างผูใ้ ช้ ซึง่ เครื่องมือจะประกอบด้วย 3 ส่วน 1) แหล่ง
รูปธรรมทางการปฏิบ ัติ ซึ่งเป็ นกระบวนการเรียนรู้ใน ความรู้ 2) รหัสความรู้ และ 3) การแลกเปลี่ยนความรู้
รูปแบบต่าง ๆ ซึง่ สอดคล้องกับงานวิจยั ของ [9] ศึกษาวิจยั ดังนั น้ PLEs ไม่ ใ ช่ แอพลิเ คชัน่ แต่ เ ป็ น วิธีก ารใหม่
เรื่อง จิตวิทยาสําหรับการจัดการศึกษาอย่างสร้างสรรค์ สําหรับการใช้เทคโนโลยีเพือ่ การเรียนรู้
ผลการวิจยั พบว่า จากการทดลองการสอนแบบ Creative ความเหมาะสมของการออกแบบและการนํ ารูปแบบ
Education พบว่า จะทําให้เกิดแรงจูงใจในการเรียนมาก สิง่ แวดล้อมการเรียนรูใ้ นการศึกษาสร้างสรรค์บนเครือข่าย
ขึ้ น และทํ า ให้ เ กิ ด ความสนใจในการเรี ย นรู้ ใ นทัน ที สังคมเพือ่ พัฒนาความคิดสร้างสรรค์ไปใช้ในภาพรวมอยูใ่ น
นอกจากนี้ ผลการวิจ ยั ยังสรุปว่า การจัดการศึกษาแบบ ระดั บ มากที่ สุ ด ซึ่ ง ผู้ ท รงคุ ณ วุ ฒ ิ เ ห็ น ว่ า การจั ด การ
Creative Education ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลง สิง่ แวดล้อมการเรียนรูใ้ นการศึกษาสร้างสรรค์บนเครือข่าย
ทางการเรียนทัง้ ในเด็กนั กเรียนและครูผู้สอน และการ เพื่ อ พั ฒ นาการคิ ด สร้ า งสรรค์ เ ป็ นหั ว ใจสํ า คั ญ ของ
เรียนรูท้ ่เี กิดจากการค้นพบด้วยตนเอง ส่งผลทําให้ผเู้ รียน การศึกษา ซึ่งสอดคล้องกับ [13] ได้นําเสนอเกี่ยวกับ การ
เกิดการจดจําไปตลอด ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ผ่านการศึกษากรอบแนวคิด
ความเหมาะสมของสิง่ แวดล้อมการเรียนรูใ้ นการศึกษา ของการสอนแบบสร้า งสรรค์ ผลการวิจ ัยพบว่ า ความ
สร้ า งสรรค์ บ นเครื อ ข่ า ยสั ง คมเพื่ อ พั ฒ นาความคิ ด สามารถและคุ ณภาพของกระบวนการคิดสร้างสรรค์ ท่ี
สร้างสรรค์ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด ซึ่งสอดคล้อง ค้นพบโดยนักวิจยั และกลยุทธ์ในการสร้างทักษะการคิด
กับ [10] สภาพแวดล้อมทีส่ นับสนุ นการสอนและการเรียนรู้ สร้างสรรค์ของเด็ก ๆ โดยมีการจัดสภาพแวดล้อมที่
คิ ด คื อ ที่ ซ่ึ ง มี ก ารทํ า กิ จ กรรมการเรี ย นรู้ ท่ี ต้ อ งใช้ เหมาะสมรองรับการเรียนรู้ ถึงจะมีความสร้างสรรค์ ซึง่ ได้ม ี
กระบวนการคิดเป็ นประจํา และผู้เรียนกับครูทํากิจกรรม การแสดงความสอดคล้องกันระหว่างข้อมูลเชิงลึกกับกล
สะท้อนความคิด หรืออภิปรายเกีย่ วกับความคิดของตน ครู ยุ ทธ์ ท่ีเกี่ยวข้องกับลักษณะที่แสดงความแตกต่ างของ
สามารถจัดชัน้ เรียนให้ม ีสภาพแวดล้อมดังกล่าว โดยให้ ความคิดสร้างสรรค์ และสอดคล้องกับงานวิจยั ของ [14]
ความสนใจกับการจัดชัน้ เรียน การใช้ส่อื การเรียนการสอน ศึกษาวิจยั เรื่อง การออกแบบสิง่ แวดล้อมการเรียนรูโ้ ดยใช้
และกิจกรรมและการปฏิสมั พันธ์ในชัน้ เรียน และสอดคล้อง กลยุ ทธ์ท่ีหลากหลายเพื่อการเรียนรู้แบบเน้ นให้ผู้เรียน
กับ [11] สภาพแวดล้อมการเรียนรูม้ อี ทิ ธิพลในการส่งเสริม สร้างความรู้ ผลการวิจยั พบว่า สภาพแวดล้อมการเรียนรู้
และขัดขวางการเรียนรู้ ทัง้ ยังส่งผลเกี่ยวโยงถึงกันอีกด้วย บนเครื อ ข่ า ยเป็ นกุ ญ แจสํ า คั ญ ที่ บ่ ง บอกถึ ง คุ ณ ภาพ
สภาพแวดล้อมการเรียนรูม้ คี วามสําคัญในระบบการเรียน การศึกษาผ่านระบบเครือข่าย
การสอนหลายประการ ได้แก่ 1) สนับสนุ นและเอื้ออํานวย 4. สรุปผล
ความสะดวกในการเรียนรู้ โดยเฉพาะเทคโนโลยีด้ าน องค์ประกอบของรูปแบบสิง่ แวดล้อมการเรียนรู้ใน
เครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์ คอมพิวเตอร์และการสื่อสาร 2) การศึก ษาสร้า งสรรค์ บ นเครือ ข่ า ยสัง คมเพื่อ พัฒ นา
ช่วยจัดประสบการณ์ การเรียนรู้ท่ีพึงประสงค์แก่ผู้เรียน ความคิดสร้างสรรค์โดยการจัดการศึกษาสร้างสรรค์ มี 3
เสริ ม สร้ า งบรรยากาศทางการเรี ย น และช่ ว ยสร้ า ง องค์ประกอบ ได้แก่ การสร้างความรู้ โดยการกําหนด
ความสัมพันธ์อนั ดีระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน และ 3) เป็ น และจัดกระบวนการเรียนรู้ เพื่อสร้างความรู้ มี 7
เงื่อนไขของการเรียนรู้ เป็ นตัวกําหนดทิศทางการเรียนรู้ ขัน้ ตอน ได้แก่ 1) ค้นพบปญั หา 2) รวบรวมข้อมูล 3)
เป็ นสือ่ การเรียนู้ สร้างเจตคติทด่ี ตี ่อการเรียนรู้ และทํานาย วิเคราะห์ 4) ค้นพบคําตอบ 5) ทบทวน/ประเมินค่า 6)
ผลสัมฤทธิ ์ทางการเรียน ซึ่งสอดคล้องกับงานวิจยั ของ[12] ยอมรับผลจากการค้นพบและ 7) ความคิดรวบยอด
ศึกษาวิจยั เรื่อง สิง่ แวดล้อมการเรียนรู้ส่วนบุคคลบนเว็บ
แหล่งทรัพยากร โดยกําหนดสิง่ แวดล้อมการเรียนรู้ [4] Partnership for 21st Century Skills. (2011).
ที่สนับสนุ นกระบวนการสร้างความรู้ มี 4 องค์ประกอบ Framework for 21st Century Learning.
ได้แก่ 1) สื่อการเรียนรู้ 2) สื่อเทคโนโลยี 3) บริบท/ Retrieved September 1, 2012, From:
สภาพแวดล้อม และ 4) การสือ่ สาร http://www.p21.org
เทคโนโลยี โดยการใช้เครือข่ายสังคม เป็ นเครื่องมือใน [5] ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์. (2554). 21st Century
การรองรับแหล่งทรัพยากรการเรียนรู้ มี 6 องค์ประกอบ Skills Rethinking How Students Learn: ทักษะ
ได้แก่ 1) เครือข่ายเผยแพร่ตวั ตน 2) เครือข่ายสร้างสรรค์ แห่ ง อนาคตใหม่ การศึก ษาเพื่อ ศตวรรษที่ 21.
3) เครือข่ายความสนใจตรงกัน 4) เครือข่ายร่วมกันทํางาน กรุงเทพฯ: Openworlds.
5) เครือข่ายเกม/โลกเสมือน และ 6) เครือข่ายการเชื่อมต่อ [6] เกรีย งศัก ดิ ์ เจริญวงศ์ ศ ัก ดิ.์ (2553). การคิด เชิง
ระหว่างผูใ้ ช้กบั ผูใ้ ช้ สร้างสรรค์. พิมพ์ครัง้ ที่ 8. กรุงเทพฯ: ซัคเซสมีเดีย.
ผลการประเมินความเหมาะสมด้านแนวคิดทฤษฎีทใ่ี ช้ [7] สํา นั ก งานเลขาธิก ารสภาการศึก ษา. (2546).
สําหรับการวิเคราะห์องค์ประกอบของรูปแบบ ในภาพรวม คู่ ม ือ การจัด การศึก ษาสร้า งสรรค์ . กรุ ง เทพฯ:
อยู่ในระดับมากทีส่ ุด ด้านองค์ประกอบของรูปแบบในภาพ เซ็นจูร่ี 21.
รวมอยู่ ในระดับมากที่สุ ด และความเหมาะสมของการ [8] ถวัลย์ มาศจรัส. (2553). Model การจัดการศึกษา
ออกแบบและการนํ ารูปแบบไปใช้ในภาพรวมอยู่ในระดับ และแหล่งงการเรียนรูส้ ร้างสรรค์. กรุงเทพฯ: ธาร
มากทีส่ ดุ อักษร.
[9] Ageyev, Valentin. (2012). Psychological
6. กิ ตติ กรรมประกาศ Foundations of Creative Education. Creative
วิจยั นี้สําเร็จลุล่วงไปด้วยดีโดยได้รบั คําแนะนํ าและ Education, 3(1), 1-9.
ข้อ เสนอแนะจากผู้ท รงคุ ณ วุฒ ิทุ ก ท่า น และได้รบั การ [10] ชนาธิป พรกุล. (2554). กระบนการสอนคิด
สนั บ สนุ น ให้ ดํ า เนิ น การวิ จ ัย จาก คณะเทคโนโลยี ทฤษฎีและการนําไปใช้. พิมพ์ครัง้ ที่ 2. กรุงเทพฯ:
สือ่ สารมวลชน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร สํานักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
[11] ชัยยงศ์ พรหมงศ์. (2548). การจัดสภาพแวดล้อม
7. เอกสารอ้างอิ ง การเรียนรู.้ กรุงเทพฯ: เอส.อาร์.พริน้ ติ้ง แมสโปร
[1] กระทรวงศึ ก ษาธิ ก าร. (2554). แผนแม่ บ ท ดักส์.
เทคโนโลยีส ารสนเทศและการสื่อ สารเพื่อ การ [12] Zhao, H. & Others. (2010). The Personal
ศึก ษา กระทรวงศึก ษาธิก าร พ.ศ. 2554-2556. Learning Environment (PLE) Based on Web
กรุ ง เทพฯ: สํา นัก งานปลัด กระทรวงศึก ษาธิก าร 2.0. IEEE Conference Publications, 22-25.
กระทรวงศึกษาธิการ. [13] Lin, Yu-Sien. (2011). Fostering Creativity
[2] ธนกร หวังพิพฒ ั น์วงศ์. (2553) Virtual University Through Education – A Conceptual
กั บ ก า ร ศึ ก ษ า แ บ บ ส ร้ า ง ส ร ร ค์ . Executive Framework of Creative Pedagogy. Creative
Journal, 30(4), 82-88. Education, 2(3), 149-155.
[3] กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร. [14] Liu, D. & others. (2009). Design of Multi-
(2554). กรอบนโยบายเทคโนโลยีสารสนเทศและ strategic Learning Environment based on
การสื่อ สารระยะ พ.ศ. 2554-2563 ของประเทศ Constructivism. IEEE Computer Society: 2009
ไทย. กรุงเทพฯ: กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศ First International Workshop on Education
และการสือ่ สาร. Technology and Computer Science, 10(1109),
226-228.