See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/316526608

Between Aphrodisias and Menderes Antiocheias Archaeological Importance of

Çamlıbel Tomb Monument and Characteristics of Natural Stone Used in
Architecture

Poster · March 2017

CITATIONS READS

0 210

4 authors, including:

Ramazan Hacımustafaoğlu Ali Bahadir Yavuz

Natural Building Stone Technology,Torbalı Vocational School, Turkey,İzmir Dokuz Eylul University
13 PUBLICATIONS   10 CITATIONS    34 PUBLICATIONS   409 CITATIONS   

SEE PROFILE SEE PROFILE

Fuzuli Yagmurlu
T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi
43 PUBLICATIONS   574 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

INTERNATIONAL EARTH SCIENCE COLLOQUIUM on the AEGEAN REGION-2019 View project

Karaburun yarımadası mermerlerinin cinsleri üretimleri ekonomileri ve kapasiteleri View project

All content following this page was uploaded by Ramazan Hacımustafaoğlu on 29 May 2017.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Aphrodisias ile Menderes Antiokheiası Arasındaki Çamlıbel Mezar Anıtının Arkeolojik
Önemi ve Mimarisinde Kullanılan Doğal Taşların Özellikleri
Between Aphrodisias and Menderes Antiocheias Archaeological Importance of Çamlıbel
Tomb Monument and Characteristics of Natural Stone Used in Architecture

Umut DOĞAN1 Ministry of Culture and Tourism, Aphrodisias Museum Directorate, Karacasu-Aydın
Ramazan HACIMUSTAFAOĞLU1 DEU, Torbalı Vocational School of Higher Education, Natural Building
Stones Technology Program, Izmır
Ali Bahadır YAVUZ2 Dokuz Eylül University, Departman of Geological Engineerring, Izmır
Fuzuli YAĞMURLU2 Süleyman Demirel University, Departman of Geological Engineerring, Isparta

ÖZ
Türkiye’nin en önemli ören yerlerinden biri olan ve tarihi geçmişi Geç Neolitik Çağ’a kadar uzanan Aphrodisias
antik kentinin yakınlarında ortaya çıkarılan Çamlıbel Mezar Anıtı hem arkeolojik açıdan hem de mimarisinde
kullanılan doğal taşları açısından bölge arkeolojisine son derece önemli katkılar sağlamıştır. MS. 3.yy’a
tarihlenen anıt Anadolu’da az sayıdaki birkaç yerde bilinen “Tapınak Planlı Mezar Anıtı” tipinin yeni bir
örneğidir. Kuzey Karia bölgesinin iki önemli kenti olan Aphrodisias ile Menderes Antiokheiası arasındaki bir
coğrafyada yer alan mezar anıtı, bir antik kentin nekropol (mezarlık) sahası içinde bulunmayıp tek başına,
bağımsız bir yapı olarak inşa edilmiştir. Üç basamaklı ve iki sütunlu bir cepheye sahip olduğu anlaşılan mezar
anıtı dar bir pronaos (sundurma) ve dikdörtgen planlı bir naostan (ana oda) oluşur. Tapınak planlı mezar Anıtının
mimarisinde kullanılan doğal taşlar, alınan örnekler üzerinde yapılan makroskobik ve petrografik incelemeler
sonucunda, 2 farklı köken grup, 5 farklı doğal taş cinsi ve 6 doğal taş türü olarak saptanmıştır. Gruplar,
metamorfik ve sedimenter kökendir. Mermerler, Bantlı Gnays, Şist ve Leptit (meta volkanit) metamorfik,
Traverten ise sedimenter köken ve doğal taş cinsi olarak belirlenmiştir. Makro ve mikro özellikleri, birlikte
değerlendirildiğinde doğal taş türleri; Orta kristalli beyaz mermer (Ortalama tane boyutları OTB-352,37 µm),
Orta kristalli beyaz-gri mermer (Ortalama tane boyutları 786,37 µm), ince-orta kristalli şistozite gösteren siyah-
beyaz renkli gnays, ince-orta kristalli beyaz sarımsı şist, ince kristalli beyaz-pembe renkli leptit, beyazımsı- krem
renkli az gözenekli traverten olarak sınıflandırılmıştır.

Key words: Aphrodisias, Arkeoloji, Bantlı gnays, Doğaltaş türleri, Karia, Çamlıbel mezar anıtı, Roma dönemi

ABSTRACT
The Çamlıbel Mezar Monument, which was discovered near the ancient city of Aphrodisias, which is one of the
most important ruins of Turkey and which dates back to the Late Neolithic Age, has made remarkable
contributions to the regional archeology both in terms of archaeological and natural stones used in
architecture.The monument dated to the AD 3rd century is a new example of the "Temple Planned Tomb
Monument" known in a few places in Anatolia. The tomb monument located in a geographical area between
Aphrodisias and Antiokheia Ad Meandrum, two important cities of North Karia region, was built as an
independent structure, not in the necropolis of an ancient city. The tomb monument, which seems to have a
three-stepped and two-column facade, consists of a narrow pronaos (porch) and a rectangular planner naos
(main room). The natural stone used in the "Temple Planned Tomb Monument" was determined as 2 different
origin groups, 5 different natural stone genus and 6 natural stone types as a result of the macroscopic and
petrographic examinations made on the samples taken from the group.Groups are metamorphic and sedimentary
origin. Marbles, Banded Gneiss, Shist and Leptite (meta volcanic) metamorphic group, Traverten is determined
as Sedimenter origin and natural stone genus. Natural stone types are classified in terms of their macro and
micro properties. White marble with medium crystallinity (average grain size MGS/352,37 μm), White-gray
marble with medium crystallinity (average grain size MGS/786,37 μm), Black-white colored gneiss showing
fine-medium crystalline schistosity, Fine-medium white yellowish Schist, fine-crystalline white-pink leptite,
whitish-cream colored low-porosity travertine.

Key words: Aphrodisias, Archeology, banded gneisses, natural stone types, caria, Çamlıbel tomb monument,
roman period,
GİRİŞ

Türkiye’nin en önemli ören yerlerinden biri olan ve tarihi geçmişi Geç Neolitik Çağ’a
(Joukouwsky,1985, Erim,1986,) kadar uzanan Aphrodisias antik kentinin yakınlarında ortaya
çıkarılan Çamlıbel Mezar Anıtı hem arkeolojik açıdan hem de mimarisinde kullanılan doğal
taşları açısından incelenmeye değer bir yapıdır.(Şekil.1). Bu çalışmada, Aphrodisias ve
Menderes Antiokheiası arasında yer alan, tarihi bir yol hattının kenarında bulunan,
Anadolu'da az sayıdaki "Tapınak Planlı Mezar Anıtı" tipinin yeni bir örneği olan bu yapının,
arkeolojik önemi, tarihi coğrafyası ve mimari özellikleri tespit edilmiştir. Diğer taraftan,
Aphrodisias antik kentine yakınlığı nedeni ile yapıda kullanılan doğal taş türleri tespit
edilerek sınıflandırılmış ve petrografik karakterleri ortaya konmuştur.

Şekil.1 Çamlıbel Mezar Anıtı’nın Konumu (1-Aphrodisias/2-Çamlıbel Mezar Anıtı/3-Antiokheia).

Fig.1 Location of the Çamlıbel Tomb Monument (1-Aphrodisias / 2-Çamlıbel Tomb Monument / 3-Antiokheia).
Mezar Anıtı’nın Yeri ve Tarihi Coğrafyası
Çalışmaya konu olan Çamlıbel Mezar Anıtı Türkiye’nin batısında, Aydın İli’ne bağlı
Karacasu İlçesi sınırlar içinde yapılan kazılarla ortaya çıkarılmıştır. Anıtın bulunduğu bu
coğrafya Antik Çağ’da Karia Bölgesi sınırları içinde yer alıyordu. (Umar,1999 ve
Üreten,2005). Karia Bölgesi’nin kuzeydeki iki önemli kenti olan Menderes Antiokheiası
(Antiokheia Ad Meandrum) ile Aphrodisias şehirlerinin arasında bulunan mezar anıtı
olasılıkla bu iki önemli antik şehri birleştiren tarihi bir yol hattının kenarında yer alıyordu.
(Şekil.2).

Mezar Anıtı’nın Kazısı ve Mimari Yapısı

Çamlıbel Mezar Anıtı Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel
Müdürlüğü’nün izinleriyle, Aphrodisias Müzesi Müdürlüğü başkanlığında 2014 ve 2016
yıllarında yapılan kurtarma kazıları ile gün yüzüne çıkarılmıştır (Şekil.3).
Anıt bir antik kentin nekropol (mezarlık) sahası içinde bulunmayıp tek başına, bağımsız bir
yapı olarak inşa edilmiştir. Mezar doğu-batı yönlüdür ve ana cephesi doğuya bakar. Üç
basamaklı ve iki sütunlu bir cepheye sahip olduğu anlaşılan mezar anıtı dar bir pronaos
(sundurma) ve dikdörtgen planlı bir naostan (ana oda) oluşur. Mezar içinde durduğu anlaşılan
sütunlu-figürlü Dokymeion tipi lahde ait çok sayıda küçük fragman, dağıtılmış ve etrafa
saçılmış bir şekilde bulundu. (Şekil.4).Bulunan parçalar hem lahit tipolojisi hem de figürlerin
sanatsal özellikleri açısından Aphrodisias’ta üretilen lahitlere yakındır (Aphrodisias lahitleri
hakkında: Smith, 2008a). Bulgular, Çamlıbel Mezar Anıtı’nın yanına eklenmiş olan bu
yapının, mezarın inşasından yaklaşık yüzyıl sonra, yani MS. 4.yy’da inşa edildiğini ortaya
koymuştur. Bazı bölümleri mezar anıtının dış duvarlarına yaslanan bu yapının duvar inşasında
mezar anıtından sökülen mimari elemanlar devşirme malzeme olarak kullanılmıştır. (Şekil.5).

Mezar Anıtının Arkeolojik Önemi

Dar bir pronaos, dikdörtgen planlı bir naos bölümlerinden oluşan tapınağın doğuya bakan ön
cephesi üçgen alınlıklı bir çatıya sahipti. Girişini üç basamaktan oluşan merdiven ve iki sütun
süslüyordu. Tüm bu özellikler Çamlıbel Mezar Anıtı’nın in antis planlı antik bir tapınağa
benzediğini ortaya koymaktadır.
Bu özellikleri açısından Çamlıbel Mezar Anıtı, Klasik Çağ’dan Roma Dönemi içlerine kadar
(Bulut ve Gülşen,1998, Işık,2010) Karia’nın diğer ölümlerinde, Pamphilya’da, Lykia’da,
Psidia’da ve Kappadokia’da (Öztaner, 2012 ve Cornack, 2004,) görülen “Tapınak Tipi Mezar
Anıtı” örneklerinden biri olma özelliğine sahiptir. Anıtın Aphrodisias kültür alanı içinde
olduğu kesindir. Yapının özel mimarisi ve bulunduğu coğrafi konum anıtın özel bir kişi ya da
bir aile için yapıldığını düşündürmektedir (Şekil. 6).

Eskiçağ’da kullanılan en önemli yol hatlarından biri Ephesos yönünden gelip doğuya doğru
Büyük Menderes Havzası boyunca devam ediyordu. Havzanın orta bölümünde güneye
yönelen bir başka yol ise Dandalaz Vadisi’ne girip Aphrodisias üzerinden daha güneye
ulaşıyordu (Ramsay,1960 ve Sögüt, 2007). Büyük Menderes Havzası’nın orta bölümünden
Aphrodisias’a doğru uzanan bu tarihi yol olasılıkla Çamlıbel Mezar Anıtı’nın hemen
yakınlarından, belki de önünden geçiyor olmalıydı. Çamlıbel Mezar Anıtı’nın ilişkili olduğu
Aphrodisias antik kenti Roma Dönemi’nde, yaklaşık yedi yüz yıl boyunca mermerden heykel,
lahit gibi eserler üreten bir sanat akademisine sahipti (Smith, 2006, 2008b, Van
Voorhis,2008).

Şekil.2 Büyük Menderes Havzası ve Dandalaz Vadisi’ni geçen antik yol hattı. (1-Ephesos/2-
Tralleis/3.Antiokheia/4-Çamlıbel Mezar Anıtı/5-Aphrodisias/6-Kibyra/7-Termessos/8-Attaleia/9-Tabae/10-
Keramos/11-Kaunos/12-Leodikeia
Figure.2 Ancient road line passing Great Meadrum Basin and Dandalaz Valley.
Şekil.3 Çamlıbel Mezar Anıtı’nın Kazı Sonrası Hava Fotoğrafı.
Fig.3 Photograph of Çamlıbel Tomb Monument after excavation.
Şekil .4 Figürlü Lahit Paçaları. a)Lahdin kısa kenarından bir parça, sunaklar üzerinde yükselen niş sütunu b)
Asa ya da rulo tutan bir erkek eli, c) Bilezik takılı bir kol ya da bacak parçası, d) sunu kasesi tutan bir sol el, e)
Lahdin köşesini süsleyen Tanrıça Nike’nin eteğinden bir parça.
Fig.4 Figurative Sarcophagus.a) a piece from the short side of the sarcophagus, niche column rising on the
altar, b) a male hand holding a wand or roll, c) a piece of arm or leg with a bracelet attached,d) a left hand
holding a case, e) It's part of the goddess Nike's skirt, decorating the corner of the sarcophagus.

Şekil.5 Mezar odasının Doğu yanındaki geç dönem yapılaşma ve mezara ait sütunlar.
Fig.5 The late construction on the eastern side of the tomb chamber, columns of the grave.
Şekil.6 Çamlıbel Mezar Anıtı’nın Rekonstrüksiyon Denemesi
Fig. 6 Reconstruction of the Çamlıbel Tomb Monument

ANIT MEZARDA KULLANILAN DOĞALTAŞ TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ

Roma dönemi yapılarında yaygın olarak metamorfik kökenli beyaz, beyaz-grimsi siyah
kristalin mermer türleri kullanılmasına rağmen, bu yapıda, beyaz ve beyaz-gri metamorfik
kökenli mermerlerin yanında, ince-orta taneli şistozite yapılı bantlı gnayslar, açık renkli mika-
kuvars şistler, açık renkli leptitler (Meta volkanit) ve sedimenter kökenli açık renkli düşük
gözenekli traverten türü doğal taşlar kullanılmıştır (Çizelge.1).
Çizelge.1 Anıt mezarda kullanılan doğal taşların sınıfları ve türleri.
Table 1 Classes and types of natural stones used in the monumental grave.
ANIT MEZARDA KULLANILAN DOĞAL TAŞ TÜRLERİ VE SINIFLANDIRMASI
Doğal Taş Köken Grubu Doğal Taş Cinsi Doğal Taş Türü
1 Metamorfik grup Mermer Orta kristalli beyaz mermer
2 Metamorfik grup Mermer Orta kristalli beyaz- gri mermer
3 Metamorfik grup Gnays İnce-orta kristalli şistozite gösteren siyah-beyaz
renkli gnays
4 Metamorfik grup Şist İnce -orta kristalli beyaz sarımsı şist
5 Metamorfik grup Leptit İnce kristalli beyaz-pembe renkli leptit

6 Sedimenter Traverten Beyazımsı- krem renkli az gözenekli traverten

Orta Kristalli Beyaz Mermer

Aphrodisias antik kentinde, heykel yapımında, lahitlerde ve yapılarda yaygın olarak
kullanılan mermerlere benzer, orta kristalli beyaz renkli mermer, anıt mezarın taban ve
duvarların kaplama levhalarında, naos içindeki podyum cephesinde ve cephe alınlığında
kullanılmıştır. (Şekil.7). Anıt mezar buluntularında yer alan figürlü lahit parçaları da beyaz
renkli mermere aittir.(Şekil.4) Monokromatik ve granoblastik doku özelliği gösteren kristalin
beyaz mermerler, kalsit kristallerinden oluşur ve monomineraliktir. Kalsit kristallerinde
polisentetik ikizlenme, kalın ikiz lamelleri ve yönlenme gözlenmektedir. Tane sınırlarında
120 derecelik açılar az oranda mevcuttur. Tane boyut dağılımı inequigranular, tane sınır
geometrisi interlobate, tane şekilleri ise subhedral>anhedral özelliğindedir. Ortalama tane
boyutu (OTB) 575,38 µm, maksimum tane boyutu(MTB) ise 1116,37 µm dir. (Şekil.8)

Orta Kristalli Beyaz Gri Mermer

Beyaz gri renkli mermer, anıt mezarda 2m' den daha uzun sütunların yapımında kullanılmıştır.
Çamlıbel mezar anıtının rekonstrüksiyonunun (şekil.6) ön kısmında yer alan iki sütun
muhtemelen bu mermerden yapılmıştır. (Şekil.9) Granoblastik doku özelliği gösteren,
dominant monomiralik olan beyaz gri kristalin mermer, polisentetik ve deformasyon
ikizlemelerin olduğu kalsit kristallerinden oluşur. Tanelerde bozulmalar mevcut olup, 120
derecelik açılar az gözlenmektedir. Kristal boyut dağılımı inequigranular, tane sınır
geometrisi interlobate, kristal şekilleri ise subhedral>unhedral karakterindedir. Polikromatik
olan mermerde düşük oranda saçınmış kuvars kristalleri, mika mineralleri ve dolomit
gözlenmektedir. Ortalama tane boyutu (OTB) 352,37 µm, maksimum tane boyutu(MTB) ise
786,37 µm dir (Şekil.10)

İnce-Orta Kristalli Şisti Siyah-Beyaz Renkli Bantlı Gnays

Siyah beyaz renkli ince-orta şistozite yapısı gösteren bantlı gnayslar, anıt mezarın çevre
duvarında, beyaz renkli kristalin mermer blokları ile birlikte kullanılmıştır. Mezarın yanındaki
geç dönem yapısında da kullanılan gnayslar, hala dayanımı yüksek olan beyaz renkli bir harç
malzemesi ile şistozite düzlemleri kuvvetlendirilmiş şekilde gözlenmektedir. Kullanılan harç
özelliklerinin ayrıca incelenmesi bu doğal taş türünün kullanılmasının nedenine farklı bir
yaklaşım sağlayabilir. (Şekil.11).Bu tür antik yapılarda şistozite yapılı bantlı gnays türü
doğaltaşların kullanımı yaygın karşılaşılan bir durum değildir. Granoblastik doku gösteren
bantlı gnays, ince-orta taneli şistozite yapısına sahiptir. Koyu renkli ve açık renkli düzlemsel
ardaşık seviyelerden oluşmaktadır.(Şekil.12a). Açık renkli kısımları kuvars ve feldspat, koyu
renkli bölümleri ise demir ve magnezyumlu biotit ve amfibol mineralleri oluşturmaktadır.
(Şekil.12)

İnce-Orta Kristalli Beyaz-Sarımsı Şist

Kötü şistozite gösteren ince orta taneli açık renkli, mika mineralleri içeren kuvarsca zengin
şist özelliğinde olan kayaçlar, hem mezar anıtında hemde anıta yaslanan geç dönem duvar
yapısının duvarlarında, gnays ve leptitlerle birlikte kullanılmıştır.(Şekil.13) Anıt mezarda
kullanılan şistler, ağırlıklı kuvars minerali yanında, muskovit ve biotit ve az mitarda da
granat minerallerinden oluşmaktadır. Mika minerallerinde lineasyon gözlenirken, kuvarsca
yaygın alanlarda yönlenme net değildir. Granoblastik doku özelliği gösteren kayaç, mika-
kuvars şist karakterindedir. (Şekil.14)

İnce kristalli Beyaz-Pembe Renkli Leptit (Meta volkanit)

Beyaz pembe renkli leptitler (meta volkanit) makroskobik görünümü sert, masif ve kötü
yönlenmeli özelliktedir. Anıt mezarda şist ve gnays türü doğaltaşlarla birlikte geç dönem
çevre duvar yapımında farklı ölçülerde kesilerek kullanılmıştır.(Şekil.15). Granoblastik
hornfelstik dokuya sahip olan leptitler, baskın olarak yönlenmesiz ve ince
kristallidir.(Şekil.16). Kuvars, plajioklas, ortoklas, muskovit, biotit ve granat mineralleri
belirgin mineral bileşimini oluşturmaktadır. İnce kesitte granat ve biotit minerallerinin
belirgin gözlenmesi, bu metavolkanitlerin granat-biotit leptit (Candan ve Kun,1991)türü
oldukları tespit edilmiştir.

Beyazımsı-Krem Renkli Az Gözenekli Travertenler

Beyazımsı- krem renk aralığında, baskın monokromatik masif yapılı traverten, 1-5 mm
boyutunda az oranda boşluklu gözenekler içermektedir. Kazı çalışmasının bu aşamasında, anıt
mezar alanında, yarı işlenmiş bloklar ve sütun örnekleri tespit edilmiştir.(Şekil. 17). Traverten
türü doğaltaşın ince kesitinde, mikritik ve sparitik çimento içerisinde, düzensiz, değişik
boyutlarda iç yapısız mikritik pellet taneleri ve mikrit bulutları ve yığınları gözlenmektedir.
Küçük mikritize biyoklast kalıntı izleri ve fenestral porozite tipi (bird eyes) boşluklar
mevcuttur. Boşlukların iç kenar kısımları izopak mikrospar kuşağı ile çevrelidir. Bazı
boşluklarda bu kuşağın dış çeperi mikritik ve sparitik ışın setleri ile çevrilmiştir. Travertenin
genel karakteri, pelsparitik özelliktedir.(Şekil.18)
Şekil.7 Anıt mezar yapımında kullanılan beyaz renkli mermer türü.(a,b,c)
Fig. 7 White marble type used in monumental tomb construction (a, b, c)

Şekil. 8 Orta kristalli beyaz mermer makro(Ç1) ve mikroskobik görünümü. (ince kesit/2x-ÇN)
Fig. 8 Midcrystalline white marble macro (Q1) and microscopic appearance. (thin section / 2x-XPL)

Şekil.9 Anıt mezarda kullanılan beyaz gri mermer (a) ve sütun (b)
Fig.9 The white gray marble (a) used in the monumental grave and marble column (c)
Şekil.10 Orta kristalli beyaz gri mermer makro ve mikroskobik görünümü. (ince kesit/2x-ÇN)
Fig. 10 Macro and microscopic appearance of white gray marble with medium crystals.(thin section / 2x-XPL)

Şekil.11 Antik anıt mezarda ganys türü doğaltaş kullanımı.(a-harçla sıvanmış gnays/b-şistozite yapılı gnays/c-
yapıda beyaz mermerle birlikte kullanılan gnays.)
Fig. 11 Ganys naturalstone used in the ancient monumental grave (a-gneiss / gypsy / b-schistose gneiss / c-
structure gneiss used with white marble).

Şekil.12 İnce-orta kristalli bantlı gnaysların makro(a) ve mikroskobik görünümü.(b) (ince kesit/4x-ÇN)
Fig.12 Macro (a) and microscopic appearance of thin-medium crystalline banded gneiss (b) (thin section / 4x-
XPL)
Şekil.13 Anıt mezarda kullanılan açık renkli şistler.
Fig.13 Light-colored schists used in the monumental grave.

Şekil.14 İnce-orta kristalli şistlerin makro (a) ve mikroskobik görünümü(b). (ince kesit/2x-ÇN)
Fig.14 Macro (a) and microscopic appearance of fine-medium crystalline schists (b).(Thin section / 2x-XPL)

Şekil.15 İnce kristalli beyaz-pembe leptitlerin anıt mezarda kullanımı.

Fig.15 Use of fine-crystalline white-pink leptites in monumental graves.
Şekil.16 İnce kristalli leptitlerin makroskobik ve mikroskobik görünümü. (ince kesit/4x-XPL)
Fig.16 Macroscopic and microscopic appearance of fine crystalline leptites. (Thin section / 4x-XPL)

Şekil.17 Anıt mezarda yarı işlenmiş bloklar(a) traverten sutün(b) ve örnek(c)

Fig.17 Semi-processed blocks in the grave grave (a) TravertİnE column (b) and sample (c)

Şekil.18 Pelsparitik karakterde traverten makro- mikro görünümü.(ince kesit/4x-ÇN)

Figure 18 Macroscopic and microscopic appearance of the travertine in the Pelsparitic character (thin sec.
XPL)
SONUÇ
Antik Çağ’da Karia olarak anılan coğrafi bölgesinin kuzey sınırına yakın bir yerde tespit
edilmiş olan Çamlıbel Mezar Anıtı, bölgenin en önemli kentlerinden biri olan Aphrodisias’ın
territoriumu içinde kalmaktadır. Sahip olduğu ‘Tapınak Planlı Mezar” tipi ile Aphrodisias
çevresinde ünik olan mezar anıtı aynı zamanda dönemin en önemli ticari-askeri yol hattının
da bir işareti olmalıydı. Çamlıbel Mezar Anıtı kazılarının tamamlanması ve ardından anıt
çevresinde peyzaj düzenlemesi yapılabilmesi durumunda hem daha çok arkeolojik veri elde
edilecek hem de yeni bir turizm alanı oluşturulmuş olacaktır.
Tapınak Planlı Mezar Anıtı"nın mimarisinde kullanılan doğal taşlar, alınan örnekler üzerinde
yapılan makroskobik ve petrografik incelemeler sonucunda, 2 farklı köken grup, 5 farklı
doğal taş cinsi ve 6 doğal taş türü olarak belirlenmiştir. Gruplar, metamorfik ve Sedimenter
kökendir. Mermerler, Bantlı Gnays, Şist ve Leptit (meta volkanit) metamorfik, Traverten ise
Sedimenter köken ve doğal taş cinsi olarak belirlenmiştir. Makro ve Mikro özellikleri, birlikte
değerlendirildiğinde doğaltaş türleri; Orta kristalli beyaz mermer, Orta kristalli beyaz- gri
mermer, İnce-orta kristalli şistozite gösteren siyah-beyaz renkli gnays, ince -orta kristalli
beyaz sarımsı şist, ince kristalli beyaz-pembe renkli leptit, beyazımsı- krem renkli az
gözenekli traverten olarak sınıflandırılmıştır.

DEĞİNİLEN BELGELER
Bulut, S., Gülşen, F. (1998) “Patara-Bodrum Gömütü”, ADALYA II , 189-204.
Candan, O., Kun, N.(1991).Ödemiş Asmasifindeki (Menderes Masifi) Olası Pan-Afrikan
Meta Volkanitleri, MTA Dergisi, 112, s.27-40.
Cormack, S. (2004) The Space of Death in Roman Asia Minor, Wiener Forschungen zur
Archäologie Band 6, Phoibos Verlag, Wien.
Erim, T.K. (1986) Aphrodisias: City of Venus Aphrodite, New York - London.
Işık, F.(2010)“Anadolu-Lykia Uygarlığı, Lykia’nın “Hellenleşmesi” Görüşüne Eleştirel Bir
Yaklaşım” Anadolu/Anatolia 36, 65-125.
Joukowsky, M.(1985)Prehistoric Aphrodisias: an account of excavations and artifact studies,
Providence, R.I., USA : Brown University, Center for Old World Archaeology and Art.
Öztaner, S. H. (2012)”Kapadokia Bölgesi’nde Tapınak Planlı Bir Anıt Mezar: Kayseri
Felahiye Mezar Anıtı” Belleten, Cilt, LXXVI, 276, s.369-380
 Ramsay, W.M. (1960) Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Çev: M. Pektaş, Milli Eğitim
Basımevi, İstanbul.
Söğüt, B. (2007) “Antik Dönemde Salbakos Dağı ve Kalıntıları”, Uluslararası Denizli ve
Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri-2, Ed. A. Özçelik vd., (Denizli 6-8 Eylül
2006), 15-24.
Smith, R.R.R. (2006) Roman Portrait Statuary from Aphrodisias. Aphrodisias II. Mainz.
Smith, R, R.R. (2008a) “Sarcophagi and Roman citizenship”, ed: C. Ratté, R.R.R.
Smith, Aphrodisias Papers 4: New Research on the City and its Monuments (JRA Supplement
70; Providence, RI, 347-394, figs. 1-87
Smith, R.R.R. (2008b) “Aphrodisias'ta yapılan Roma Portreleri ve Mermer Heykeltıraşlık-
Roman Portraits and Marble Production at Aphrodisias” Afrodisias’tan Roma Portreleri,
İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 8-33
Umar, B. (1999) Karia Bir Tarihsel Coğrafya Araştırması ve Gezi Rehberi, İnkilap Yayınevi,
İstanbul.
Üreten, H.(2005) "Roma Dönemi´ne Kadar Tralleis Tarihi ve Attaloslar İle İlişkileri",
A.Ü.Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi ,XXIV,38,
195-212.
Van Voorhıs, J. (2008) “Aphrodisias'ta Heykeltıraşlık Eğitimi-The Training of Marble
Sculptors at Aphrodisias” Afrodisias’tan Roma Portreleri, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları,
120-135.

Baş vurulacak yazar:

Ramazan Hacımustafaoğlu

Dokuz Eylül University

Torbalı Vocational School of Higher Education
Natural Building Stones Technology Program, Izmir
e-mail: ramazan@deu.edu.tr
Gsm: 050505252053
Phone: (0232) 8531828/169
Fax: (0232)8531606

View publication stats