‫علوم و تکنولوژی محيط زيست‪ ،‬دوره بيست و يکم‪ ،‬شماره هفت‪ ،‬مهر ماه ‪89‬‬

‫استفاده از روش ارزيابی چرخهی حيات برای مقايسه آثار محيط زيستی بام سبز و‬
‫بام معمولی‬

‫‪1‬‬
‫الما محمدی‬
‫‪2‬‬
‫سيد حامد ميرکريمی‬
‫*‪3‬‬
‫مرجان محمدزاده‬
‫‪marjan.mohammadzadeh@gmail.com‬‬
‫تاريخ پذيرش‪29/10/01 :‬‬ ‫تاريخ دريافت‪29/10/92 :‬‬

‫چکیده‬

‫زمینه و هدف‪ :‬بام سبز از جمله گزینههای بهبود مشکالت محیط زیست شهری است‪ .‬اما برخی نگرانیها پیرامون آثار محیط زیستی‬
‫ایجاد بامهای سبز وجود دارد‪ ،‬زیرا برخالف فواید محیط زیستی بیشمار پوشش گیاهی آنها‪ ،‬الیههایی چون عایق رطوبتی در بامهای سبز‬
‫اکثراً از مواد پلیمری ساخته میشود‪ .‬در این تحقیق آثار محیط زیستی یک بام سبز گسترده در طی حیاتش با یک بام معمولی مقایسه‬
‫گردید‪.‬‬
‫روش بررسی‪ :‬در این مطالعه از روش ارزیابی چرخهی حیات استفاده شد‪ .‬با توجه به تعدد روشهای ساخت بام سبز ابتدا روشهای‬
‫متفاوت ایجاد و مواد مختلف مورد استفاده در الیه های آن بررسی و گردآوری شد‪ .‬سپس آثار محیط زیستی چند روش ساخت با یکدیگر‬
‫مقایسه و گزینهی بهینه ساخت انتخاب شد‪ ،‬و در مرحلهی بعد ارزیابی چرخهی حیات گزینهی بهینه با بام معمولی انجام گرفت‪ .‬مقایسهی‬
‫آثار محیط زیستی بین روشهای مختلف ساخت و همچنین گزینهی بهینه با بام معمولی به وسیلهی نرمافزار ‪ openLCA‬انجام شد‪.‬‬
‫يافتهها‪ :‬نتایج نشان داد که بام سبز در طول حیات خود به نسبت بام معمولی آثار محیط زیستی منفی کمتری دارد‪ .‬همچنین مشخص‬
‫شد که بیشتر بودن آثار منفی محیط زیستی بام سبز نسبت به بام معمولی در برخی طبقات اثر به دلیل استفاده از عایق پی وی سی و‬
‫ورق ژئوتکستایل (فایبرگالس و پلیاستر) در الیههای آن بوده است‪.‬‬
‫بحث و نتیجهگیری‪ :‬نتایج این تحقیق را میتوان با اندازه گیری فواید ایجاد بام سبز (برای مثال کاهش کمی و کیفی میزان رواناب) و نیز‬
‫استفاده از مواد جایگزین با آثار منفی محیط زیستی کمتر در الیههای آن بهبود داد‪.‬‬
‫واژههای کلیدی‪ :‬ارزیابی چرخهی حیات‪ ،‬بام سبز گسترده‪ ،‬آثار محیط زیستی‪ ،‬نرمافزار ‪openLCA‬‬

‫‪ -1‬فارغالتحصیل کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان‬

‫‪ -2‬دانشیار گروه محیط زیست‪ ،‬دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان‬
‫‪ -3‬استادیار گروه محیط زیست‪ ،‬دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان(مسوول مکاتبات)‬
 J. Env. Sci. Tech., Vol 21, No.7, September, 2019

Application of Life Cycle Assessment Method to Compare

Environmental Impacts of a Green Roof and a Normal Roof
Elma Mohammadi1
Seyed hamed Mirkarimi2
Marjan Mohammadzadeh3*
marjan.mohammadzadeh@gmail.com
Accepted: 2016.06.03 Received: 2016.04.17

Abstract
Introduction: Green roof is one of the options to improve environmental problems of urban areas.
Meanwhile there are some worries about the environmental impacts of creating green roofs, as despite
the benefits of vegetation, some layers of green roofs like waterproof membrane, are made from
polymers. In this survey, environmental impacts of an extensive green roof in its lifetime were
compared with a normal roof.
Materials and Method: In this survey, life cycle assessment method was used. Since there are
various methods to implement a green roof, first different methods of implementation and different
materials that can be used in its layers were studied and collected. Then some of these methods were
chosen to investigate their environmental impacts in order to find the optimized option to create a
green roof. On the next step, life cycle assessment of optimized option and normal roof was
conducted. The open LCA software was used to compare environmental impacts of different
implementing methods, and also optimized option and normal roof.
Results and Discussion: Results showed that the green roof has less environmental impacts than
normal roof, during its lifetime. In addition, it was indicated that in some impact categories that the
environmental impacts of green roof was more than normal roof the reason was using PVC and
geotextile (glass fiber and polyester) in its layers. Results of this paper can be improved by measuring
benefits of creating a green roof (such as reducing quantity and quality of run off amounts), and also
using materials with less environmental impacts in green roofs layers.
Key words: Life Cycle Assessment, Extensive Green Roof, Environmental Impacts, open LCA
Software

1- M.Sc. in Environmental science, College of Fisheries and Environmental Science, Gorgan University of
Agricultural Sciences and Natural Resources
2-Associate professor, College of Fisheries and Environmental Science, Gorgan University of Agricultural
Sciences and Natural Resources
3- Assistant professor, College of Fisheries and Environmental Science, Gorgan University of Agricultural
Sciences and Natural Resources*(Corresponding Author)
 ‫‪020‬‬
‫رفته در بام معمولی و بام سبز متفاوت بودهاست‪ .‬در این تحقیق‬
‫به دلیل وجود تفاوت در تعداد الیههای به کار رفته‪ ،‬مواد استفاده‬
‫شده در ساخت و گاه ترتیب روی همگذاری الیههای بام سبز در‬
‫منابع مختلف‪ ،‬ابتدا روشهای متفاوت ایجاد بام سبز و مواد‬
‫مختلف مورد استفاده در الیههای آن بررسی و گردآوری و گزینه‪-‬‬
‫های ساخت موجود از نظر آثار محیط زیستی با یکدیگر مقایسه‬
‫شدند تا گزینهی بهینه با کمترین آثار محیط زیستی انتخاب‬
‫گردد‪ .‬در مرحلهی بعد آثار محیط زیستی گزینهای بهینه با بام‬
‫معمولی مقایسه شد‪ .‬برای انتخاب گزینهی بهینه و همچنین‬
‫مقایسه آثار محیط زیستی بام سبز و بام معمولی از روش ارزیابی‬
‫چرخهی حیات و نرمافزار ارزیابی چرخهی حیات ‪openLCA‬‬
‫استفاده شد‪.‬‬
‫برای مثال سیز‪ 1‬و همکاران (‪ ،)1‬اثرات محیط زیستی ساختمان‬
‫روش بررسی‬
‫بام معمولی (بدون بام سبز) میتواند با روشهای مختلف مانند‬
‫ورق قیر اصالحشده (معروف به ایزوگام)‪ ،‬ورق پلی وینیل کلراید یا‬
‫پیویسی (‪ )PVC4‬پوشیده شده باشد‪ .‬در این تحقیق منظور از‬
‫ب ام معمولی بامی عایق شده با قیر داغ است‪ .‬بام سبز میتواند به‬
‫صورت گسترده (‪ )Extensive‬و یا متمرکز (‪ )Intensive‬باشد‪،‬‬
‫که در این تحقیق بام سبز گسترده مورد توجه قرار گرفته است‪.‬‬
‫در این بخش ابتدا روشهای مختلف ایجاد بام سبز و مواد مختلف‬
‫مورد استفاده در الیههای آن شرح داده شده است‪ .‬سپس گزینه‪-‬‬
‫های انتخابی برای مقایسهی آثار محیط زیستی در مرحلهی‬
‫ساخت بام سبز معرفی و نحوهی ارزیابی آثار محیط زیستی آنها و‬
‫همچنین ارزیابی چرخهی حیات کامل برای بام سبز (گزینهی‬
‫انتخابی) و بام معمولی توضیح داده شده است‪.‬‬
‫‪1- Saiz‬‬
‫‪2- Bianchini and Hewage‬‬
‫‪4- Poly Vinil Chloride‬‬
‫استفاده از روش ارزيابی چرخهی حیات برای ‪….‬‬
‫مقدمه‬
‫گسترش روزافزون شهرنشینی و نیاز به ساخت بناهای بیشتر‬
‫سبب از بین رفتن پوشش گیاهی در شهرها شده است‪ .‬ایجاد‬
‫پوشش گیاهی بر روی بامها از گزینههای مناسب برای افزایش‬
‫مساحت فضای سبز شهری به نظر میرسد‪ .‬به طور کلی‪ ،‬پوشش‬
‫گیاهی روی بام ساختمانها را بام سبز (‪ )Green Roof‬مینامد‪.‬‬
‫از آنجایی که بام سبز یک پوشش گیاهی زنده است میتوان تمام‬
‫خدمات اکوسیستمی که هر محیط سبز دیگری دارد‪ ،‬برای آن در‬
‫نظر گرفت‪ .‬اما استفاده از مواد تجزیهناپذیر در الیههای بام سبز‬
‫برخی نگرانیها پیرامون آثار محیط زیستی آن ایجاد کرده است‪.‬‬
‫امروزه بررسی آثار منفی محیط زیستی استفاده از مواد تجزیه‪-‬‬
‫ناپذیر در ساخت بامهای سبز بسیار مورد توجه قرار گرفته است‬
‫که برای این کار از روش ارزیابی چرخهی حیات استفاده میشود‪.‬‬
‫در سه حالت بام معمولی‪ ،‬بام با رنگ سفید‪ ،‬و بام با پوشش سبز را‬
‫در طی چرخهی حیات آنها (‪ 05‬سال) به وسیله نرمافزار سیاهه‬
‫نویسی ارزیابی چرخهی حیات ‪ SimaPro‬با یکدیگر مقایسه‬
‫کردند‪ .‬بایانچینی و هواج‪ ،)2( 2‬نیز به وسیله نرم افزار ارزیابی‬
‫چرخهی حیات ‪ SimaPro 7.1‬اثرات محیط زیستی ناشی از‬
‫ساخت الیههایی را که در بام سبز به کار میروند محاسبه و میزان‬
‫انتشار چهار آالیندهی هوا (‪ NO2, SO2, O3‬و ‪ )PM10‬در طی‬
‫ایجاد بام سبز را با میزان جذب این گازها توسط گیاهان کاشته‬
‫شده روی بام در سه سناریوی مختلف مقایسه کردند‪ .‬از طرفی‬
‫کاسارئو و ریاز‪ ،)3( 3‬هزینه و اثرات محیط زیستی یک بام سبز‬
‫گسترده‪ ،‬یک بام سبز متمرکز فرضی و یک بام معمولی را در طی‬
‫چرخهی حیات آنها با استفاده از نرمافزار ‪SimaPro 5.0‬‬
‫بررسی و مقایسه کردند‪ .‬در هریک از این تحقیقها مواد به کار‬
‫‪3- Kosareo and Ries‬‬
 ‫محمدی و همکاران‬ ‫علوم و تکنولوژی محیط زيست‪ ،‬شماره ‪ ،68‬مهر ماه ‪26‬‬ ‫‪029‬‬

‫شدهاند (‪ .)4‬شرکتهای مختلف نیز با پیشرفت تکنولوژی بام سبز‬
‫به منظور برآورد کردن انتظارات مصرفکنندگان مختلف و شرایط‬
‫آب و هوایی مختلف سیستمهای سبز متفاوتی را به بازار ارایه می‪-‬‬
‫کنند (‪ .)0‬همانگونه که در جدول (‪ )1‬ارایه شده است‪ ،‬در منابع‬
‫مختلف برای ساخت بام سبز بین ‪ 0‬تا ‪ 15‬الیهی مختلف در نظر‬
‫گرفته شدهاست‪ ،‬اما به طورکلی به نظر میرسد که وجود ‪ 6‬الیه‬
‫در بامهای سبز گسترده ضروری است‪ .‬این الیهها از سمت پایین‬
‫(روی بستر بام) به باال شامل عایق رطوبتی بام‪ ،‬عایق ضد آب‪،‬‬
‫زهکش‪ ،‬فیلتر خاک‪ ،‬محیط کشت یا خاک و گیاه است‪.‬‬
‫روشهای مختلف ايجاد بام سبز و مواد به کار گرفتهشده در‬
‫اليههای آن‬
‫تنوع در طراحی بام سبز و مصالح مصرفی در انواع الیههای آن با‬
‫توجه به شرایط متفاوت و به ویژه اقلیم منطقه روز به روز در حال‬
‫تغییر و بهینهسازی است (‪ .)4‬در کشورهایی که این تکنولوژی‬
‫قدمت بیشتری دارد به تدریج راهنما و استانداردهایی برای‬
‫انتخاب نوع مصالح مصرفی در شرایط مختلف ایجاد شدهاست‪.‬‬
‫برای مثال در آلمان‪ ،‬انگلیس و کانادا استانداردهای اجرایی بر‬
‫مبنای مصالح مصرفی‪ ،‬اقلیم و طراحی سازه و بومگرایی ایجاد‬

‫جدول ‪ -0‬مثالهايی از اجزای به کار رفته در بام سبز گسترده در منابع مختلف‬
‫‪Table 1- Some examples of different components used in extensive green roofs in different sources‬‬
‫منبع‬ ‫اليههای در نظر گرفته شده (از پايین به باال)‬ ‫شماره‬

‫(‪)1‬‬ ‫عایق رطوبتی‪ ،Filtron tile ،‬فیلتر فایبر گالس‪ ،‬خاک بستر‪ ،‬گیاه‬ ‫‪0‬‬
‫(‪)6‬‬ ‫عایق حرارتی‪ ،‬عایق آب‪ ،‬کنترل بخار‪ ،‬مانع ریشه‪ ،‬زهکش‪ ،‬فیلتر شبکهای‪ ،‬خاک‪ ،‬گیاه‬ ‫‪9‬‬
‫(‪)7‬‬ ‫مواد محافظ بام‪ ،‬الیهی حفظ رطوبت‪ ،‬زهکش (با فیلتر پارچهای در زیر و الیهی مانع ریشه در باالی آن)‪،‬‬ ‫‪0‬‬
‫محیط کشت‪ ،‬گیاه‬
‫(‪)8‬‬ ‫عایق رطوبتی‪ ،‬صفحهی محافظت‪ ،‬زهکش‪ ،‬محیط کشت‪ ،‬گیاه‬ ‫‪1‬‬
‫(‪)9‬‬ ‫الیهی محافظ‪ ،‬عایق فومی‪ ،‬فرش محافظ‪ ،‬زهکش‪ ،‬فیلتر پارچهای‪ ،‬محیط کشت‪ ،‬گیاه‪ ،‬گراول و سنگ‬ ‫‪9‬‬
‫رودخانهای (در فواصلی که کاشت انجام نمیگیرد)‪ ،‬لبهی محافظ (‪)Retaining Edge‬‬
‫(‪)0‬‬ ‫مانع ریشه‪ ،‬زهکش‪ ،‬فیلتر‪ ،‬الیهی حفظ آب‪ ،‬محیط کشت‪ ،‬گیاه‬ ‫‪8‬‬
‫(‪)4‬‬ ‫غشای ضد آب‪ ،‬مانع ریشه‪ ،‬الیه محافظت‪ ،‬عایق (پرکنندهی سبکوزن)‪ ،‬زهکشی و درزپوشها‪ ،‬محافظ آب‪،‬‬ ‫‪7‬‬
‫*‬
‫کنترل فرسایش‪ ،‬فیلتر‪ ،‬محیط کشت‪ ،‬گیاه‪ ،‬آبیاری‬
‫روش شناخته شده به‬ ‫ایزوگام‪ ،‬عایق نایلونی‪ ،‬عایق ریشه‪ ،‬پوکه و پرلیت (بعنوان زهکش)‪ ،‬عایق خاک (موکت گونی یا ابر فشرده)‪،‬‬ ‫‪6‬‬
‫نام "روش سنتی"‬ ‫گونی‪ ،‬خاک‪ ،‬گیاه‬
‫شرکت (الف)‬ ‫عایق ایزوگام‪ ،‬سیمان‪ ،‬عایق پلی وینیل کلراید‪ ،‬زهکش‪ ،‬فیلتر‪ ،‬خاک سبک‪ ،‬گیاه‬ ‫‪2‬‬
‫شرکت (ب)‬ ‫عایقکاری اولیه‪ ،‬مش فایبرگالس‪ ،‬الیهی کوتینگ (عایق ثانوی)‪ ،‬زهکش(بدون فضای نگهدارندهی آب)‪ ،‬ضد‬ ‫‪01‬‬
‫ریشه‪ ،‬محافظ‪ ،‬زهکش (با فضای نگهداری آب)‪ ،‬فیلتر خاک‪ ،‬خاک سبک‪ ،‬گیاه‬
‫شرکت (ج)‬ ‫عایق رطوبتی‪ ،‬الیهی محافظ عایق‪ ،‬زهکش‪ ،‬فیلتر‪ ،‬محیط کشت‪ ،‬گیاه‬ ‫‪00‬‬
‫* به کارگیری الیههایی که در زیرشان خط کشیده شده الزامی دانسته شدهاست‪ .‬همچنین احتماال ترتیب الیهها در نظر گرفته نشدهاست‪.‬‬
 ‫‪020‬‬
‫ورق ایزوگام (قیراصالحشده) که با توجه به نبودن گزینهی مربوط‬
‫در نرمافزار به قیراندود کردن تغییر داده شد‪ ،‬سیمان‪ ،‬عایق پی‪-‬‬
‫ویسی‪ ،‬زهکش‪ ،‬فیلترپارچهای‪ ،‬محیط کشت‪ ،‬گیاه (سدوم)‬
‫گزینهی سوم (روش معرفی شده توسط شرکت ج)‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫عایق پیویسی‪ ،‬ورق ژئوتکستایل‪ ،‬زهکش‪ ،‬فیلترپارچهای‪ ،‬محیط‬
‫کشت‪ ،‬گیاه (سدوم)‬
‫نحوهی اجرای مراحل ارزيابی چرخهی حیات بام سبز و بام‬
‫معمولی‬
‫همانطور که اشاره شد در این تحقیق برای بررسی آثار محیط‬
‫زیستی بام سبز و بام معمولی از روش ارزیابی چرخهی حیات‬
‫(‪ )LCA1‬استفاده شد‪ .‬بر اساس تعریف موسسه استاندارد و‬
‫تحقیقات صنعتی ایران‪ ،‬ارزیابی چرخهی حیات عبارت است از‬
‫"گردآوری و ارزیابی دروندادها (‪ ،)Inputs‬بروندادها‬
‫(‪ )Outputs‬و پیامدهای بالقوه محیط زیستی یک سیستم‬
‫محصول‪ 2‬در سراسر چرخهی حــیات آن" (‪ .)15‬در استاندارد ایزو‬
‫‪ 14545‬اصول و چارچوب ارزیابی چرخهی حیات و در استاندارد‬
‫ایزو ‪ 14544‬الزامات و راهنماییهای آن بیان شدهاند (‪ 15‬و ‪.)11‬‬
‫برای انجام ‪ LCA‬نرمافزارهای متعددی وجود دارند‪ .‬برخی از این‬
‫نرمافزارها به طور تخصصی ارزیابی چرخهی حیات یک محصول‬
‫خاص را انجام میدهند؛ مانند ‪Athena Impact Estimator‬‬
‫‪ for Building‬که به طور تخصصی برای ارزیابی چرخهی حیات‬
‫ساختمان به کار میرود‪ .‬همهی این نرمافزارها نقاط قوت و ضعف‬
‫دارند‪ ،‬برای مثال در نسخهی ‪ 0‬نرم افزار اخیر امکان وارد کردن‬
‫الیه های بام سبز وجود دارد‪ ،‬اما این نرم افزار برای شمال آمریکا‬
‫طراحی شده و در خارج از این قاره تنها میتواند با اهداف آموزشی‬
‫و برای مقایسه تفاوت ایجاد شده در تاثیر بر محیط با تغییر در‬
‫طراحی ساختمان به کار رود (مکاتبه شخصی با مدیر ارتباطات‬
‫‪1 -Life Cycle Assessment‬‬
‫‪ ، Product System-2‬در اینجا واژهی (محصول) شامل هرگونه کاال‬
‫و خدمات است‪.‬‬
‫استفاده از روش ارزيابی چرخهی حیات برای ‪….‬‬
‫گزينههای انتخابی برای بررسی آثار منفی محیط زيستی در‬
‫مرحلهی ساخت‬
‫هدف اول این تحقیق انتخاب گزینهی بهینه از نظر آثار منفی‬
‫محیط زیستی‪ ،‬برای ایجاد بام سبز است‪ .‬بر این اساس‪ ،‬تعدادی‬
‫گزینه انتخاب و با نرمافزار ارزیابی چرخهی حیات ‪openLCA‬‬
‫آثار منفی محیط زیستی آنها در مرحلهی ساخت محصول‬
‫بررسی شدند‪ .‬فیلتر ابتدایی که در این تحقیق برای انتخاب‬
‫گزینههای ساخت در نظر گرفته شد‪ ،‬نوع بام سبز بود‪ .‬ایجاد بام‬
‫سبز گسترده بر روی بامهای موجود و آتی به دالیلی مانند هزینه‪-‬‬
‫ی ایجاد و نگهداری کمتر نسبت به بام سبز متمرکز عملیتر به‬
‫نظر میرسد‪ .‬به همین دلیل اساس این تحقیق روی بام سبز‬
‫گسترده بوده است‪ .‬در جدول (‪ )1‬الیههای متفاوتی که در منابع‬
‫مختلف برای ساخت بام سبز استفاده و یا توصیه گردیده‪،‬‬
‫گردآوری شده است‪ .‬در روش شمارهی ‪ 8‬این جدول که روش‬
‫سنتی نیز خوانده میشود‪ ،‬چند الیه ایزوگام به عنوان عایق‬
‫رطوبتی بام در نظر گرفته میشود که اینکار ریسک نفوذ آب به‬
‫ساختمان را باال میبرد و مورد توصیه نیست‪ .‬درروش شمارهی ‪15‬‬
‫دو الیه زهکش (که یکی از آنها قابلیت حفظ آب را دارد) و دوبار‬
‫عایقکاری توصیه شده که اینکار خیلی محتاطانه به نظر میرسد‬
‫و استفاده از این روش شاید برای منطقهای با بارندگی خیلی زیاد‬
‫مناسب باشد‪ .‬در بین منابع دیگر این جدول‪ ،‬جزییات ساخت و‬
‫جنس مواد به کار برده شده در منبع شمارهی ‪ 0‬به طور کامل و‬
‫در منابع شمارههای ‪ 9‬و ‪ 11‬تا حدودی قید شده بودند و بنابراین‬
‫این سه گزینه برای ارزیابی آثار منفی محیط زیستی در مرحلهی‬
‫ساخت بام سبز بررسی شدند‪ .‬گزینهها شامل‪:‬‬
‫گزینهی اول (روش موجود در فلین‪:))9( ،‬‬ ‫‪‬‬
‫قیراندودکردن بام‪ ،‬عایق فومی‪ ،‬فرش محافظ‪ ،‬زهکش‪ ،‬فیلترپارچه‪-‬‬
‫ای‪ ،‬محیط کشت‪ ،‬گیاه (سدوم)‬
‫گزینهی دوم (روش معرفی شده توسط شرکت الف)‪:‬‬ ‫‪‬‬
 ‫محمدی و همکاران‬ ‫علوم و تکنولوژی محیط زيست‪ ،‬شماره ‪ ،68‬مهر ماه ‪26‬‬
‫ارزیابی چرخهی حیات ‪ openLCA‬انجام شد‪ .‬مرز سامانه‬
‫مطالعاتی بام یک ساختمان فرضی و واحد کارکردی یک مترمربع‬
‫از بام در نظر گرفته شد‪ .‬انتخاب محدودهی کار یا مرز سامانه‬
‫مطالعاتی به صورت تقریبی است و طی مراحل بعدی امکان‬
‫افزایش و یا کاهش محدودهی کار وجود دارد‪ ،‬این امر میتواند به‬
‫دلیل بهینهسازی عمل ارزیابی و یا عملی نبودن اندازهگیری‬
‫بخشهایی از آن صورت پذیرد‪ .‬برای مثال حمل و نقل مواد از‬
‫فرآیندهایی است که در اکثر ارزیابیها وجود دارد‪ .‬اگر چرخهی‬
‫حیات وسیلهی باربری و به دنبال آن چرخهی حیات تک تک اجزا‬
‫و وسیلههای نقلیهای که خود اجزا را جا به جا کردهاند‪ ،‬در نظر‬
‫بگیریم‪ ،‬زنجیرهای تو در تو و ناپایان خواهیم داشت‪ ،‬همچنین‬
‫برای مثال سهم اثر محیط زیستیای ساخت پیچ موجود در‬
‫وسیلهی نقلیه در ارزیابی چرخهی حیات یک محصول بسیار ناچیز‬
‫است و چشم پوشی از آن تاثیری روی نتایج نخواهد داشت‪ .‬در‬
‫واقع هدف مدلسازی چرخهی حیات یک محصول یا فرآیند است‬
‫و مدل‪ ،‬سادهشدهی حقیقت است و سادهسازی یعنی تحریف آن‬
‫(‪ .)13‬در نتیجه برای مرزبندی سیستم‪ ،‬برخی مواد و فرآیندها را‬
‫میتوان نادیده گرفت‪ ،‬تا جایی که تغییر زیادی در نتایج ایجاد‬
‫نکند‪ .‬در این تحقیق تولید الیههای بام سبز و معمولی و مرحلهی‬
‫استفاده و بعد از استفاده از الیههای به کار رفته شده در بامها در‬
‫نظر گرفته شد‪ .‬حمل و نقل الیههای ساخته شده به محل استفاده‬
‫به دلیل در دست نبودن اطالعات صحیح در نظر گرفته نشد‪ .‬محل‬
‫ساخت الیههای انتخابشده در نرمافزار‪ ،‬اکثراً در کشورهایی مانند‬
‫سوئد بودند‪ ،‬در حالی که برخی از این الیهها در کشور نیز تولید‬
‫میشوند و یا از برخی شرکتهای خارجی واقع در چین یا‬
‫سنگاپور وارد میگردند‪.‬‬
‫تجزيه و تحلیل فهرست (سیاههی) چرخهی حیات‬
‫تجزیه و تحلیل سیاهه عبارت از گردآوری و کمیسازی درون‬
‫دادها و بروندادها برای یک سیستم محصول در طول چرخهی‬
‫حیات آن است (‪ .)15‬گردآوری اطالعات باید بر اساس هدف و مرز‬
‫مطالعه صورت پذیرد‪ .‬نرمافزارهایی که ارزیابی چرخهی حیات را‬
‫‪021‬‬
‫موسسه مواد پایدار آتنا‪ .)1‬نرم افزار ‪ SimaPro‬یکی از نمونههای‬
‫برجسته نرمافزارهای ارزیابی چرخهی حیات است که پایگاه دادهی‬
‫غنی و گستردهای دارد و در اکثر مقالههایی که ‪ LCA‬را برای بام‬
‫سبز انجام دادهاند از این نرم افزار استفاده شده است (برای مثال‬
‫(‪ )1‬و (‪ ،))2‬اما هزینهی استفاده از آن به نسبت باال است‪.‬‬
‫‪ openLCA‬نرمافزاری رایگان برای ارزیابی چرخهی حیات و‬
‫توسعهی پایدار است که در سال ‪ 2556‬توسط شرکت گرین دلتا‬
‫(‪ )Green Delta‬ایجاد شده و هرساله نسخهی به روز شده آن با‬
‫تواناییها و امکانات بیشتر منتشر میگردد‪ .‬در این تحقیق برای‬
‫ارزیابی محیط زیستی بام سبز و بام معمولی از نرم افزار ارزیابی‬
‫چرخهی حیات ‪ openLCA‬استفاده شد‪.‬‬
‫طبق استاندارد ایزو ‪( 14545‬تصویب شده در سال ‪،)2556‬‬
‫ارزیابی چرخهی حیات از ایجاد محصول تا مرحلهی بعد از استفاده‬
‫در ‪ 4‬مرحله شامل تعریف هدف و دامنه‪ ،‬تجزیه و تحلیل فهرست‪،‬‬
‫ارزیابی اثرات و تفسیر انجام میشود (‪ .)15‬در این بخش نحوهی‬
‫اجرای مراحل ‪ LCA‬در نرمافزار چرخهی حیات ‪،openLCA‬‬
‫برای گزینههای ساخت بام سبز و همچنین گزینهی بهینه و بام‬
‫معمولی به صورت توام بیان شده است‪:‬‬
‫تعريف هدف و دامنه‬
‫در این بخش فرآیند یا محصول مورد بررسی تعریف و توصیف‬
‫شده و مرز سامانه مطالعاتی (‪ )System Boundaries‬و واحد‬
‫میگردد (‪ .)12‬در این تحقیق ابتدا با‬ ‫کارکردی آن مشخص‬
‫استفاده از نرمافزار ‪ ،openLCA‬ارزیابی مقایسهای آثار محیط‬
‫زیستی سه گزینهی اجرایی بام سبز در مرحلهی ساخت آن انجام‬
‫شد تا روشی که کمترین آثار محیط زیستی را دارد مشخص گردد‬
‫(گزینهی بهینه)‪ .‬در مرحلهی بعد ارزیابی چرخهی حیات گزینهی‬
‫بهینه و بام معمولی انجام و نتایج آنها از نظر آثار محیط زیستی‬
‫با یکدیگر مقایسه شد‪ .‬هر دو ارزیابی (مقایسهی روشهای ساخت‬
‫و مقایسهی گزینهی بهینه و بام معمولی) بهوسیلهی نرمافزار‬
‫‪ ،Athena Sustainable Materials Institute-1‬در تاریخ‬
‫‪ 1393/50/14‬و از طریق پست الکترونیکی‬
 ‫‪029‬‬ ‫استفاده از روش ارزيابی چرخهی حیات برای ‪….‬‬

‫ضروری و برای سالهای بعد از استقرار فقط در قسمتی از بام که‬
‫نیاز به کود دارد الزم دانستهاست و فلین (‪ ،)9‬دو بار کوددهی‬
‫ساالنه را توصیه کرده است‪ .‬در تحقیق حاضر فرض شد که تا پنج‬
‫سال اول دو بار در سال و در ‪ 40‬سال بعدی یک بار کوددهی‬
‫ساالنه انجام گردد‪ .‬اگر در هر کوددهی حدود ‪ 15‬گرم کود در هر‬
‫مترمربع استفاده شود‪ ،‬در طی عمر بام سبز (حدودا ‪ 05‬سال)‬
‫‪5.00‬کیلوگرم کود برای هر مترمربع از بام سبز استفاده میگردد‪.‬‬
‫در مرحلهی بعد از استفاده فرض شده است که عایق پیویسی و‬
‫فیلترپارچهای و ورق زهکش سوزانده شوند‪ .‬محیط کشت و‬
‫گیاهان میتوانند در مکان دیگر استفاده شوند و در مرحلهی بعد‬
‫از استفاده در نظر گرفته نشدند‪.‬‬
‫فهرست چرخهی حیات بام معمولی با فرض اینکه در طی ‪05‬‬
‫سال‪ ،‬دو بار نیاز به تعویض عایق بام باشد در جدول (‪ )6‬نشان داده‬
‫شده است‪ .‬فرض شده است که در سال اول بام با قیر داغ عایق‬
‫شود و در سال بیستم و چهلم عایق قبلی جدا و عایق جدید نصب‬
‫گردد‪ .‬بنابراین ‪ 3‬بار ساخت و ‪ 2‬بار برداشت عایق در طی ‪ 05‬سال‬
‫در نظر گرفته شد‪ .‬حمل و نقل مواد و نیروی کار و همچنین ابزار‬
‫و وسایل الزم دیگر برای عایقکاری و جدا کردن الیهی قبلی بام‬
‫در نظر گرفته نشد‪.‬‬
‫انجام میدهند اکثر فرآیندها و مواد مورد نیاز برای مدلسازی‬
‫چرخه ی حیات یک محصول یا فرآیند را به صورت آماده دارند‪.‬‬
‫برای فهرست نویسی چرخهی حیات از نرمافزار (‪)openLCA‬‬
‫استفاده شد‪ .‬پایگاه اطالعات استفاده شده در نرمافزار نسخهی ‪3.1‬‬
‫اکواینونت (‪ )Ecoinvent‬بود‪ .‬فهرستنویسی مرحلهی ساخت سه‬
‫گزینهی انتخاب شده در جداول (‪ )3( ،)2‬و (‪ )4‬نشان داده شده‬
‫است‪ .‬در فهرستنویسی چرخهی حیات بام سبز در فلین (‪،)9‬‬
‫گراول‪ ،‬لبه ی آلومینیومی محافظ‪ ،‬ماشین باالبر‪ ،‬نیروی کار و حمل‬
‫و نقل نیروی کار و مواد نیز موجود بودند که در این تحقیق در‬
‫نظر گرفته نشدند‪ .‬فهرست نویسی مرحلهی استفاده و مرحلهی‬
‫بعد از استفاده از بام سبز (که فقط برای گزینهی بهینه انجام شد)‬
‫در جدول (‪ )0‬نشان داده شده است‪ .‬با مقایسهی آثار محیط‬
‫زیستی سه نوع روش ساخت گزینهی سوم کمترین آثار محیط‬
‫زیستی را داشته و گزینهی بهینه است‪ .‬مرحلهی نگهداری شامل‬
‫سرکشی برای بررسی سالم بودن سیستم و گیاهان‪ ،‬آبیاری‪،‬‬
‫کوددهی و کاشت گیاهان جدید در صورت نیاز است‪ .‬به دلیل‬
‫اینکه از بین فرآیندهای ذکر شده‪ ،‬کوددهی میتواند تاثیر بیش‪-‬‬
‫تری روی محیط زیست داشته باشد‪ ،‬کوددهی در فهرست در نظر‬
‫گرفتهشد‪ .‬الکت (‪ ،)7‬کوددهی ساالنه را برای ‪ 3‬تا ‪ 0‬سال اول‬

‫جدول‪ -9‬گزينهی اول‪ :‬سیاههنويسی مرحلهی ساخت بام سبز مشابه با روش موجود در فلین (‪)2‬‬
‫)‪Table 2- First option: inventory of production phase of green roof, similar to Flynn (9‬‬
‫توضیحات‬ ‫فرآيند يا جريان (‪)Flow‬‬ ‫واحد‬ ‫مقدار در‬ ‫مواد و‬
‫انتخاب شده در نرمافزار‬ ‫مترمربع‬ ‫فرآيندهای‬
‫‪openLCA‬‬ ‫ورودی‬
‫‪ Bitumen adhesive‬ضخامت قیر ‪ 4/58‬سانتیمتر فرآیند شامل اثرات ناشی‬ ‫کیلوگرم‬ ‫‪1/83‬‬ ‫قیراندود کردن‬
‫‪ compound, hot‬از تولید قیر‬ ‫بام‬
‫‪ Polystyrene foam slab,‬ضخامت فوم ‪ 0.58‬سانتیمتر‪ ،‬این فوم یک نوع پلی‬ ‫کیلوگرم‬ ‫‪1/62‬‬ ‫عایق فومی‬
‫‪ 10% recycled‬استایرن بسط یافته است‪ .‬فرآیند شامل اثرات ناشی از‬
‫تولید صفحهی فوم‬
‫‪ Polypropylene, granulate‬فرآیند شامل اثرات ناشی از تولید پلی پروپیلین‬ ‫کیلوگرم‬ ‫‪5/48‬‬ ‫فرش محافظ‬
 ‫محمدی و همکاران‬ ‫علوم و تکنولوژی محیط زيست‪ ،‬شماره ‪ ،68‬مهر ماه ‪26‬‬ ‫‪028‬‬

‫‪ Polyethylene, high‬فرآیند شامل اثرات ناشی از تولید پلی اتیلن با چگالی‬ ‫کیلوگرم‬ ‫‪1/46‬‬ ‫زهکش‬
‫‪ density, granulate‬باال‬
‫‪ Polypropylene, granulate‬فرآیند شامل اثرات ناشی از تولید پلی پروپیلین‬ ‫کیلوگرم‬ ‫‪5/89‬‬ ‫فیلتر پارچهای‬
‫‪ Clay, unspecified,‬مخلوطی از ‪ %05‬خاک و ‪ %05‬رس که فرآیندی روی‬ ‫کیلوگرم‬ ‫‪32/4‬‬ ‫محیط کشت‬
‫‪ in ground‬و ‪ Soil‬آنها صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫(خاک و رس)‬
‫‪ Tree seedling‬فرآیند شامل اثرات ناشی از انتشار جوانهی گیاه در‬ ‫عدد‬ ‫‪8‬‬ ‫گیاه (سدوم)‬
‫)‪ (at greenhouse‬شرایط گلخانهای‪ .‬با فرض اینکه اثرات محیط زیستی‬
‫هر ‪ 4‬سدوم با یک نهال کوچک برابر است‪.‬‬

‫جدول ‪ -0‬گزينهی دوم‪ :‬سیاههنويسی مرحلهی ساخت بام سبز مشابه با روش شرکت (الف)‬
‫)‪Table 3- Second option: inventory of production phase of green roof, similar to organization (A‬‬
‫توضیحات‬ ‫فرآيند انتخاب شده در نرم‪-‬‬ ‫مقدار در مترمربع‬ ‫مواد و فرآيندهای‬
‫افزار ‪openLCA‬‬ ‫(واحد)‬ ‫ورودی‬
‫فرآیند شامل اثرات ناشی از تولید قیر‬ ‫‪Bitumen adhesive‬‬ ‫‪( 1/83‬کیلوگرم)‬ ‫قیراندود کردنبام‬
‫ضخامت قیر ‪ 4/58‬سانتیمتر (از فلین‪))9( ،‬‬ ‫‪compound, hot‬‬

‫فرآیند شامل تولید مالت سیمان‬ ‫‪Cement mortar‬‬ ‫‪( 4‬کیلوگرم)‬ ‫سیمان‬
‫با ضخامت ‪ 2‬سانتیمتر‬
‫فرآیند شامل تولید پی وی سی از روش بسپارش تعلیقی؛ با ضخامت ‪10‬‬ ‫‪Polyvinylchloride,‬‬ ‫‪( 1/03‬کیلوگرم)‬ ‫عایق پی وی سی‬
‫میلیمتر‬ ‫‪suspension‬‬
‫‪polymerised‬‬
‫فرآیند شامل اثرات ناشی از تولید پلی اتیلن با چگالی باال؛ محصول‬ ‫‪Polyethylene, high‬‬ ‫‪( 5/9‬کیلوگرم)‬ ‫زهکش‬
‫تجاری ‪ versidrain‬از شرکت ‪ elmich‬با ضخامت ‪ 44‬میلیمتر‬ ‫‪density, granulate‬‬

‫فرآیند شامل اثرات ناشی از تولید پلی پروپیلین‪ .‬اطالعات آن در منبع‬ ‫‪Polypropylene,‬‬ ‫‪( 5/89‬کیلوگرم)‬ ‫فیلتر پارچهای‬
‫موجود نبود و از فلین (‪ )9‬گرفته شد‪.‬‬ ‫‪granulate‬‬

‫اطالعات آن در منبع موجود نبود‪ .‬مخلوطی متشکل از ‪ %25‬کمپوست‬ ‫‪Compost‬‬ ‫‪( 30‬کیلوگرم)‬ ‫محیط کشت‬
‫(فرآیند تولید کمپوست)‪ %45 ،‬پومیک (برداشت از معدن) و ‪ %45‬ماسه‬ ‫و‬ ‫(کمپوست‪ ،‬پومیک‬
‫(برداشت از معدن) در نظر گرفتهشد‪ .‬وزن تقریبی در نظر گرفتهشد‪.‬‬ ‫‪Pumice‬‬ ‫و ماسه)‬
‫و‬
‫‪Sand‬‬
‫فرآیند شامل اثرات ناشی از انتشار جوانهی گیاه در شرایط گلخانهای‪.‬‬ ‫‪Tree seedling‬‬ ‫‪( 8‬عدد)‬ ‫گیاه (سدوم)‬
‫با فرض اینکه اثرات محیط زیستی هر ‪ 4‬سدوم با یک نهال کوچک برابر‬ ‫)‪(at greenhouse‬‬

‫است (‪)9‬‬
 ‫‪027‬‬ ‫استفاده از روش ارزيابی چرخهی حیات برای ‪….‬‬

‫جدول ‪ -1‬گزينهی سوم‪ :‬سیاههنويسی مرحلهی ساخت بام سبز مشابه با روش شرکت (ج)‬
‫)‪Table 4- Third option: inventory of production phase of green roof, similar to organization (B‬‬
‫توضیحات‬ ‫فرآيند انتخاب شده در نرمافزار‬ ‫مقدار در‬ ‫مواد و فرآيند‪-‬‬
‫‪ openLCA‬در تحقیق حاضر‬ ‫مترمربع‬ ‫های ورودی‬
‫(واحد)‬
‫فرآیند شامل تولید پی وی سی از روش بسپارش تعلیقی‪ .‬با ضخامت ‪25‬‬ ‫‪Polyvinylchloride,‬‬ ‫‪( 2/0‬کیلوگرم)‬ ‫عایق پی وی سی‬
‫میلیمتر‬ ‫‪suspension polymerized‬‬

‫از جنس پلی استر‪ .‬فرآیند انتخاب شده شامل تولید فایبر گالس با تزریق‬ ‫‪Glass fibre reinforced‬‬ ‫‪( 5/0‬کیلوگرم)‬ ‫ورق ژئوتکستایل‬
‫رزین پلیاستر در آن‬ ‫‪plastic, polyester resin,‬‬
‫‪hand lay-up‬‬
‫فرآیند شامل اثرات ناشی از تولید پلی اتیلن با چگالی باال‪ .‬ژئودرین‪.‬‬ ‫‪Polyethylene, high density,‬‬ ‫‪( 5/9‬کیلوگرم)‬ ‫زهکش‬
‫اطالعات در منبع موجود نبود و از جدول (‪ )3‬گرفته شد‪.‬‬ ‫‪granulate‬‬

‫فرآیند شامل اثرات ناشی از تولید پلی پروپیلین‪ .‬ژئوتکستایل نبافته از‬ ‫‪Polypropylene, granulate‬‬ ‫‪5/39‬‬ ‫فیلتر پارچهای‬
‫جنس پلی پروپیلین با گرماژ پایین‬ ‫(کیلوگرم)‬
‫اطالعات آن در منبع موجود نبود‪ .‬مخلوطی متشکل از ‪ %25‬کمپوست‬ ‫‪Compost‬‬ ‫‪( 30‬کیلوگرم)‬ ‫محیط کشت‬
‫(فرآیند تولید کمپوست)‪ %45 ،‬پومیک (برداشت از معدن) و ‪ %45‬ماسه‬ ‫و‬ ‫(کمپوست‪،‬‬
‫(برداشت از معدن) در نظر گرفتهشد‪ .‬وزن تقریبی در نظر گرفتهشد‪.‬‬ ‫‪Pumice‬‬ ‫پومیک‬
‫و‬
‫و ماسه)‬
‫‪Sand‬‬
‫فرآیند شامل اثرات ناشی از انتشار جوانهی گیاه در شرایط گلخانهای‪ .‬با‬ ‫‪Tree seedling‬‬ ‫‪( 8‬عدد)‬ ‫گیاه (سدوم)‬
‫فرض اینکه اثرات محیط زیستی هر ‪ 4‬سدوم با یک نهال کوچک برابر‬ ‫)‪(at greenhouse‬‬

‫است (‪)9‬‬

‫جدول ‪ -9‬سیاههنويسی مرحلهی استفاده و بعد از استفاده بام سبز‬

‫‪Table 5- Inventory of use and after use phases of green roof‬‬
‫توضیحات‬ ‫فرآيند انتخاب شده در‬ ‫مقدار در مترمربع‬ ‫فرآيند ورودی‬
‫نرمافزار ‪openLCA‬‬ ‫(کیلوگرم)‬
‫فرآیند شامل تولید دیآمونیوم فسفات‬ ‫‪Phosphate fertiliser,‬‬ ‫‪5/00‬‬ ‫مرحلهی استفاده‪ -‬کوددهی‬
‫‪as P2O5‬‬
‫فرآیند شامل سوزاندن پی وی سی با زبالهسوز‬ ‫‪Waste‬‬ ‫‪2/0‬‬ ‫مرحلهی بعد از استفاده‪ -‬پسماند پی وی‬
‫‪Polyvinylchloride‬‬ ‫سی‬
‫فرآیند شامل سوزاندن پلی اتیلن با زبالهسوز‬ ‫‪Waste Polyethylene‬‬ ‫‪5/9‬‬ ‫مرحلهی بعد از استفاده‪ -‬پسماند زهکش‬

‫فرآیند شامل سوزاندن پلی پروپیلین با زبالهسوز‬ ‫‪WastePolypropylene‬‬ ‫‪5/39‬‬ ‫مرحلهی بعد از استفاده‪ -‬پسماند فیلتر‬
‫پارچهای‬
 ‫محمدی و همکاران‬ ‫علوم و تکنولوژی محیط زيست‪ ،‬شماره ‪ ،68‬مهر ماه ‪26‬‬ ‫‪026‬‬

‫جدول ‪ -8‬فهرست نويسی چرخهی حیات بام معمولی در طی ‪ 91‬سال‬

‫‪Table 6- Life Cycle Inventory of normal roof during 50 years‬‬
‫توضیحات‬ ‫فرآيند انتخاب شده در‬ ‫مقدار در مترمربع‬ ‫مواد و فرآيندهای‬
‫نرمافزار ‪openLCA‬‬ ‫(کیلوگرم)‬ ‫ورودی‬
‫با فرض اینکه در طول ‪ 05‬سال ‪ 3‬بار عایقکاری انجام شود‬ ‫‪Bitumen adhesive‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫مرحلهی ساخت‪-‬‬
‫‪compound, hot‬‬ ‫عایقبندی با قیر داغ‬
‫با فرض اینکه در طول ‪ 05‬سال ‪ 2‬بار عایق بام جدا و دفع شود‪.‬‬ ‫‪Waste bitumen sheet‬‬ ‫‪3/66‬‬ ‫مرحلهی بعد از استفاده‪-‬‬
‫فرآیند شامل سوزاندن صفحه قیر با زبالهسوز‬ ‫پسماند قیر‬

‫مکانی ایاالت متحده میباشد‪ .‬سیز و همکاران (‪ ،)1‬نیز برای‬
‫ارزیابی چرخهی حیات مقایسهای بام سبز‪ ،‬بام معمولی و بام با‬
‫رنگ سفید از طبقات اثر خوراکوری (‪ ،)Eutrification‬اسیدی‪-‬‬
‫سازی‪ ،‬اکسید کنندهی فتوشیمیایی‪ ،‬سمیت برای اکوسیستم‬
‫خشکی‪ ،‬سمیت برای اکوسیستم آبی دریا‪ ،‬سمیت برای اکوسیستم‬
‫آبی‪ -‬آب شیرین‪ ،‬سمیت برای انسان‪ ،‬کاهش الیهی ازن‪ ،‬گرمایش‬
‫جهانی و تجزیهی غیرزیستی استفاده کردند‪ .‬از سویی کاسارئو و‬
‫ریاز (‪ ،)3‬از طبقات اثر کاهش الیهی ازن‪ ،‬اسیدی کردن‪ ،‬خوراک‪-‬‬
‫وری و گرمایش جهانی و همچنین طبقات اثر موجود در‬
‫‪ IMPACT 2002+‬شامل سرطانزایی‪ ،‬غیرسرطانزایی‪ ،‬تنفس‬
‫زیستی‪ ،‬تنفس غیرزیستی‪ ،‬پتانسیل گرمایش جهانی‪ ،‬تابش‬
‫(‪ ،)Radiation‬کاهش الیهی ازن‪ ،‬سمیت اکولوژیکی‪ ،‬اسیدی‬
‫کردن و غنیسازی (‪ )Nutrification‬محیط خشکی‪ ،‬اسیدی‬
‫کردن محیط آبی‪ ،‬خوراکوری محیط خشکی‪ ،‬کاهش منابع انرژی‬
‫و کاهش منابع معدنی استفاده کردند‪ .‬در این تحقیق برای بررسی‬
‫اثرات محیط زیستی سه روش ساخت بام سبز‪ ،‬از طبقات اثر روش‬
‫‪ ،TRACI‬استفاده شد‪ .‬همچنین برای تصمیمگیری در انتخاب‬
‫بهترین روش ساخت بین سه گزینه از روش ارزیابی‬
‫اثرات)‪ IMPACT 2002+ (End point‬که نتایج در آن به‬
‫صورت نرمالشده و وزندهی شده بوده و امکان به دست آوردن‬
‫مجموع اثرات را دارد‪ ،‬استفاده شد‪ .‬این روش ارزیابی اثرات‬
‫‪2-Tool for the Reduction and Assessment of‬‬
‫‪Chemical and other environmental Impacts‬‬
‫ارزيابی اثرات‬
‫ارزیابی اثرات عبارت از ارزشگذاری بزرگی و اهمیت پیامدهای‬
‫بالقوه محیط زیستی برای یک سیستم محصول در سراسر چرخه‪-‬‬
‫ی حیات آن است (‪ .)15‬در واقع این مرحله به اطالعات جمع‪-‬‬
‫آوری شده در مرحلهی قبل مفهوم و ارزش میبخشد‪ .‬برای مثال‬
‫در مرحلهی فهرستنویسی مشخص میشود که تولید یک‬
‫محصول مقدار مشخصی از یک آالیندهی خاص تولید میکند‪،‬‬
‫سپس در مرحلهی ارزیابی اثرات چرخهی حیات (‪)LCIA1‬‬
‫اهمیت این مقدار آالینده با بیان تاثیر آن در رده پیامدها‬
‫(‪ )Impact Categories‬یا طبقات اثر (مانند تاثیر در کاهش‬
‫الیهی ازن) تعیین میگردد‪ .‬روشهای ارزیابی اثرات متعددی‬
‫وجود دارند‪ .‬برای انتخاب روش ارزیابی اثر متناسب با یک مطالعه‪،‬‬
‫استفاده از پرکاربردترین و یا بدتر از آن قبول فرض نرمافزار توصیه‬
‫نمی شود‪ ،‬اما اگر شخص دیگر در مورد مشابه به روش ارزیابی اثر‬
‫مناسب رسیده‪ ،‬میتوان از آن استفاده کرد (‪ .)14‬فلین (‪ ،)9‬برای‬
‫مقایسهی اثرات محیط زیستی بام سبز و باغ باران از روش ارزیابی‬
‫اثرات ‪ TRACI2‬استفاده کرد‪ TRACI .‬یک روش ارزیابی اثرات‬
‫چرخهی حیات نقطه میانی است که توسط آژانس حمایت محیط‬
‫زیست ایالت متحده ( ‪U.S. Environmental Protection‬‬
‫‪ )Agancy‬و برای دادههای ورودی ایاالت متحده با موقعیت‬
‫‪1-Life Cycle Impact Assessment‬‬
 ‫‪022‬‬
‫شرح داده خواهد شد‪ .‬در واقع مرحلهی چهارم ارزیابی چرخهی‬
‫حیات (تفسیر) بحث و نتیجهگیری این پژوهش خواهد بود‪.‬‬
‫نهایی را نمایش دهد‪ .‬این روش ارزیابی اثر شامل ‪ 22‬طبقهی اثر‬
‫يافتهها‬
‫در این بخش ابتدا نتایج ارزیابی اثرات مقایسهای سه روش ساخت‬
‫مختلف بام سبز و تفسیر آن و سپس نتایج ارزیابی اثرات چرخهی‬
‫حیات مقایسهای بام معمولی و گزینهی بهینه ساخت بام سبز‬
‫شرح داده میشود‪.‬‬
‫نتايج ارزيابی آثار محیط زيستی و تفسیر نتايج مرحلهی‬
‫ساخت سه گزينهی اجرايی بام سبز‬
‫آثار محیط زیستی سه نـوع روش سـاخت بـه وسـیلهی نـرمافـزار‬
‫‪ openLCA‬یکبار با روش ارزیابی چرخهی حیـات ‪ TRACI‬و‬
‫یکبار با روش ارزیابی اثرات (‪IMPACT 2002+ )End point‬‬
‫مقایسه و بررسی شدند‪ .‬نتایج روش ‪ TRACI‬و گزینههـایی کـه‬
‫بیشترین و کمترین مقدار را در هر رده اثر دارنـد در جـدول (‪)7‬‬
‫نشان داده شده است‪ .‬همانطور کـه مشـاهده مـیشـود در اکثـر‬
‫طبقات گزینهی سوم و گزینهی اول به ترتیب کـمتـرین و بـیش‪-‬‬
‫ترین آثار محیط زیستی را دارند‪ .‬بخشی از نتایج ارزیابی چرخـهی‬
‫حیات بـه نـام ارزیـابی مشـارکت (‪)Contribution Analysis‬‬
‫سهم هر فرآیند در ایجاد اثرات را مشخص میسازد‪ .‬در جدول (‪)8‬‬
‫بخشی از نتایج ارزیـابی مشـارکت گزینـهی اول نشـان داده شـده‬
‫است‪ .‬هدف از این کار پیبردن به دلیل اصلی باال بودن میزان اثـر‬
‫این گزینـه در طبقـات اثـر مختلـف بـه جـز اکسـید کننـدههـای‬
‫فتوشــیمیایی‪ ،‬ســمیت ســرطانزایــی بــرای انســان و ســمیت‬
‫غیرسرطانزایی برای انسان‪ ،‬در بین گزینههای دیگر بود و در ایـن‬
‫جدول تنها فرآیندی که بیشترین درصد سهم در نتـایج نهـایی را‬
‫داشته‪ ،‬نشان داده شده است‪ .‬مشاهده میشود کـه عـایق فـومی و‬
‫قیراندود کردن بام به ترتیب بیشترین تاثیر را در نتایج داشتهانـد‪.‬‬
‫گزینهی سوم بیشترین میزان اثر را در سه ردهی اکسید کننـده‪-‬‬
‫های فتوشیمیایی‪ ،‬سمیت برای انسـان (سـرطانزایـی) و سـمیت‬
‫برای انسان (غیرسرطانزایی) داشت (جدول ‪ )7‬که دلیل آنها بـه‬
‫استفاده از روش ارزيابی چرخهی حیات برای ‪….‬‬
‫ترکیبی از چهار روش ‪Eco-indicator ،IMPACT 2002‬‬
‫‪ CML ،99‬و ‪ IPCC‬بوده که میتواند اثرات نقطه میانی و نقطه‬
‫است که در این پژوهش چهار رده از آنها که کل اثرات در یک‬
‫معضل محیط زیستی را دارند‪ ،‬شامل تغییر آب و هوا (کل)‪،‬‬
‫کیفیت اکوسیستم (کل‪-‬تصحیح شده)‪ ،‬سالمت انسان (کل‪-‬‬
‫تصحیح شده) و منابع (‪( )Resources‬کل) برای بررسی نتایج در‬
‫نظر گرفتهشدند‪.‬‬
‫برای بررسی اثرات محیط زیستی گزینهی بهینه و بام معمولی نیز‬
‫از روش ‪ TRACI‬استفاده شد و در آن به جای طبقات اثر‬
‫اسیدی شدن و سمیت برای انسان (تاثیر روی دستگاه تنفس‪،‬‬
‫میانگین)‪ ،‬به ترتیب از طبقات اثر اسیدی شدن (اکوسیستم)‬
‫خشکی (‪ )Terrestrial Acidification‬و تشکیل ذرات معلق‬
‫(‪ )Particulate Matter Formation‬موجود در روش‬
‫‪ReCiPe‬‬ ‫)‪ ReCiPe Midpoint (E‬استفاده شد‪ .‬روش‬
‫)‪ Midpoint (E‬با همکاری مشاوران ‪ RIVM ،CML ،PRé‬و‬
‫‪ Radboud Universiteit Nijmegen‬ایجاد شده و به صورت‬
‫نقطه پایانی و نقطه میانی موجود است‪ .‬عامل معادل در طبقات اثر‬
‫اسیدی شدن (اکوسیستم) خشکی و تشکیل ذرات معلق موجود‬
‫در روش )‪ ReCiPe Midpoint (E‬به ترتیب ‪ SO2‬و ‪PM10‬‬
‫(هر دو به واحد جرمی کیلوگرم) میباشند‪.‬‬
‫تفسیر‬
‫عبارت است از ارزیابی یافتههای مرحله دو (در مطالعهی ‪ )LCI‬و‬
‫یا مراحل ‪ 2‬و ‪( 3‬در مطالعهی ‪ ،)LCA‬در ارتباط با هدف و حوزه‪،‬‬
‫برای رسیدن به نتایج و توصیهها و تصمیمگیریها (‪ .)15‬در‬
‫آخرین مرحله از ارزیابی چرخهی حیات محدودیتهای تحقیق و‬
‫نکات مهم در آن شرح داده شده و نتیجهگیری و توصیههای الزم‬
‫بیان میگردد‪ .‬نتایج مرحلهی سوم ارزیابی چرخهی حیات بام سبز‬
‫و بام معمولی و نیز نتایج ارزیابی و تفسیر نتایج مقایسه گزینههای‬
‫ساخت در بخش نتایج و مرحلهی چهارم ارزیابی چرخهی حیات‬
‫بام سبز و بام معمولی (تفسیر نتایج) در بخش بحث و نتیجهگیری‬
 ‫محمدی و همکاران‬ ‫علوم و تکنولوژی محیط زيست‪ ،‬شماره ‪ ،68‬مهر ماه ‪26‬‬ ‫‪911‬‬

‫روشها روش (‪ IMPACT 2002+ )End point‬است‪ .‬از بین‬
‫‪ 22‬طبقهی اثر موجود در این روش ‪ 4‬رده که نشاندهندهی نتایج‬
‫اثرات کل در یک موضوع محیط زیستی بودند برای بررسی‬
‫انتخاب شدند‪ .‬نتایج این بررسی در جدول (‪ )15‬نشان دادهشده‬
‫است‪ .‬با توجه به این جدول‪ ،‬کمترین اثر محیط زیستی مربوط به‬
‫گزینهی سوم است‪ .‬بنابراین گزینهی سوم به عنوان گزینهی بهینه‬
‫در این تحقیق انتخاب شد‪.‬‬
‫ترتیب مربوط به الیه ژئوتکسـتایل سـاخته شـده از فـایبرگالس و‬
‫پلیاستر و پلی وینیل کلراید بود (جدول ‪.)9‬‬
‫برای مقایسه ی بهتر نتایج نیاز به نرمال سازی آن است‪ .‬برخی از‬
‫روشهای ارزیابی اثرات عددهای نرمالسازی و وزن دهی را به‬
‫صورت آماده در اختیار کاربران قرار میدهند‪ .‬در نرمافزار‬
‫‪ openLCA‬برای برخی روشها اعداد نرمالسازی و وزندهی از‬
‫پیش اعمال شده و تمام طبقات اثر بدون واحد شدند‪ .‬از جمله این‬

‫جدول ‪ -7‬نتايج ارزيابی ‪ 0‬روش ساخت با روش ارزيابی اثرات ‪TRACI‬‬

‫‪Table 7- Assessment results of 3 construction ways by TRACI impact assessment method‬‬
‫گزينه با بیشترين‬ ‫گزينه با کمترين‬ ‫گزينهی‬ ‫گزينهی‬ ‫گزينهی‬ ‫عامل‬ ‫ردههای اثر‬
‫میزان اثر در هر رده‬ ‫میزان اثر در هر رده‬ ‫سوم‬ ‫دوم‬ ‫اول‬ ‫معادل‬

‫گزینهی اول‬ ‫گزینهی سوم‬ ‫‪2/56‬‬ ‫‪2/15‬‬ ‫‪2/64‬‬ ‫مول ‪H+‬‬ ‫اسیدی شدن‬

‫گزینهی اول‬ ‫گزینهی سوم‬ ‫‪1/27‬‬ ‫‪1/02‬‬ ‫‪1/94‬‬ ‫کیلوگرم ‪-D‬‬ ‫سمیت برای اکوسیستم‬
‫‪2/4‬‬
‫گزینهی اول‬ ‫گزینهی سوم‬ ‫‪3/43e-53‬‬ ‫‪4/59e-53‬‬ ‫‪4/40e-53‬‬ ‫کیلوگرم ‪N‬‬ ‫خوراکوری‬

‫گزینهی اول‬ ‫گزینهی دوم‬ ‫‪1/56e+51‬‬ ‫‪9/67‬‬ ‫‪1/27e+51‬‬ ‫کیلوگرم ‪CO2‬‬ ‫گرمایش جهانی‬

‫گزینهی اول‬ ‫گزینهی سوم‬ ‫‪2/36e-57‬‬ ‫‪1/37e-56‬‬ ‫‪1/48e-56‬‬ ‫کیلوگرم‬ ‫کاهش الیهی ازن‬
‫‪CFC-11‬‬
‫گزینهی سوم‬ ‫گزینهی دوم‬ ‫‪2/63e-52‬‬ ‫‪2/18e-52‬‬ ‫‪2/08e-52‬‬ ‫کیلوگرم ‪NOX‬‬ ‫اکسید کنندهی‬
‫فتوشیمیایی‬
‫گزینهی سوم‬ ‫گزینهی اول‬ ‫‪7/21e-52‬‬ ‫‪1/50e-52‬‬ ‫‪6/97e-53‬‬ ‫کیلوگرم بنزن‬ ‫سمیت برای انسان‬
‫(سرطانزایی)‬
‫گزینهی سوم‬ ‫گزینهی اول‬ ‫‪8/74e+51‬‬ ‫‪4/35e+51‬‬ ‫‪2/74e+51‬‬ ‫کیلوگرم تولوئن‬ ‫سمیت برای انسان‬
‫(غیر سرطانزایی)‬
‫گزینهی اول‬ ‫گزینهی سوم‬ ‫‪8/10e-53‬‬ ‫‪8/40e-53‬‬ ‫‪1/57e-52‬‬ ‫کیلوگرم‬ ‫سمیت برای انسان (تاثیر‬
‫‪PM2.5‬‬ ‫روی دستگاه تنفس‪،‬‬
‫میانگین)‬
 910 …. ‫استفاده از روش ارزيابی چرخهی حیات برای‬

‫ فرآيندها با بیشترين سهم در برخی طبقههای اثر در گزينهی اول‬-6 ‫جدول‬

Table 8- Processes with the most contribution in some impact categories of first option
‫درصد سهم در طبقهی اثر‬ ‫نام فرآيند با بیشترين سهم در طبقهی اثر‬ ‫ردههای اثر‬

39/4 Polystyrene foam slab, 10% ‫اسیدی شدن‬

recycled
65 Polystyrene foam slab, 10% ‫سمیت برای اکوسیستم‬
recycled
43 Bitumen adhesive compound, hot ‫خوراکوری‬
46/7 Polystyrene foam slab, 10% ‫گرمایش جهانی‬
recycled
86/22 Bitumen adhesive compound, hot ‫کاهش الیهی ازن‬
38 Polystyrene foam slab, 10% )‫ میانگین‬،‫سمیت برای انسان (تاثیر روی دستگاه تنفس‬
recycled
39/92 Polystyrene foam slab, 10% recycle ‫تشکیل ذرات معلق‬
39/39 Polystyrene foam slab, 10% recycle ‫اسیدیکردن اکوسیستم خشکی‬

‫ فرآيندها با بیشترين سهم در برخی طبقههای اثر در گزينهی سوم‬-2 ‫جدول‬

Table 9- Processes with the most contribution in some impact categories of third option
‫درصد سهم در طبقهی اثر‬ ‫نام فرآيند با بیشترين سهم در طبقهی اثر‬ ‫ردههای اثر‬
38/39 Polyvinylchloride, suspension polymerised ‫اکسید کنندهی فتوشیمیایی‬
87/86 Glass fibre reinforced plastic, polyester resin, )‫سمیت برای انسان (سرطانزایی‬
hand lay-up
00/62 Glass fibre reinforced plastic, polyester resin, )‫سمیت برای انسان (غیر سرطانزایی‬
hand lay-up

IMPACT 2002+)End point( ‫ نتايج ارزيابی سه روش ساخت با روش ارزيابی اثرات‬-01 ‫جدول‬
Table 10- Assessment results of 3 construction ways by IMPACT 2002+(End point) impact
assessment method
‫گزينهی سوم‬ ‫گزينهی دوم‬ ‫گزينهی اول‬ ‫ردههای اثر‬
9/66e-54 8/83e-54 1/12e-53 )‫تغییر آب و هوا (کل‬
7/53e-50 1/56e-54 1/32e-54 )‫ تصحیح شده‬-‫کیفیت اکوسیستم (کل‬
7/93e-54 7/19e-54 8/49e-54 )‫ تصحیح شده‬-‫سالمت انسان (کل‬
1/92e-53 2/33e-53 3/16e-53 )‫منابع (کل‬
3/70e-53 4/54e-53 0/26e-53 ‫جمع‬
 ‫محمدی و همکاران‬ ‫علوم و تکنولوژی محیط زيست‪ ،‬شماره ‪ ،68‬مهر ماه ‪26‬‬ ‫‪919‬‬

‫نتايج ارزيابی چرخهی حیات گزينهی بهینه و بام معمولی‬

‫جهانی مثبت بودن آثار محیط زیستی بام معمولی به دلیل‬
‫سوزاندن (بهداشتی) قیر بعد از اتمام عمر آن است‪ .‬طبق نتایج‪ ،‬در‬
‫‪ 4‬طبقه اثر گرمایش جهانی‪ ،‬اکسید کنندهی فتوشیمیایی‪ ،‬تشکیل‬
‫ذرات معلق و سمیت برای انسان (سرطانزایی) اثر محیط زیستی‬
‫منفی بام سبز بیشتر از بام معمولی است که بر اساس نتایج‬
‫ارزیابی مشارکت‪ ،‬دالیل اصلی آن در ‪ 3‬مورد اول مربوط به ساخت‬
‫عایق پی وی سی و در مورد آخر ورق ژئوتکستایل (فایبرگالس و‬
‫پلیاستر) میباشند‪.‬‬
‫نتایج بررسی آثار محیط زیستی بام سبز (گزینهی بهینه) و بام‬
‫معمولی به وسیلهی نرمافزار ‪ openLCA‬در ‪ 7‬طبقه اثر از روش‬
‫‪ TRACI‬و دو طبقه اثر از روش (‪ ReCiPe Midpoint )E‬در‬
‫جدول (‪ )11‬نشان داده شده است‪ .‬عالمت منفی در نتایج ‪LCA‬‬
‫به معنی داشتن آثار مثبت محیط زیستی است‪ .‬در ردهی اثر‬
‫سمیت برای اکوسیستم و غیر سرطانزایی مثبت بودن آثار محیط‬
‫زیستی بام سبز بهترتیب به دلیل دفن بهداشتی پلیاتیلن و‬
‫سوزاندن (بهداشتی) پلیوینیل کلراید و در ردهی اثر گرمایش‬

‫جدول ‪ -00‬مقايسهی نتايج ارزيابی چرخهی حیات بام سبز و بام معمولی با روشهای ارزيابی اثرات‬
‫)‪ ReCiPe Midpoint (E‬و ‪TRACI‬‬
‫‪Table 11- Comparing Life Cycle Assessment results of green roof and normal roof with‬‬
‫‪TRACI and IMPACT 2002 + (End point) impact assessment methods‬‬
‫بام با کمترين اثر محیط‬ ‫بام معمولی‬ ‫بام سبز‬ ‫عامل معادل‬ ‫ردههای اثر‬
‫زيستی(میزان تفاوت در نتايج)‬

‫بام سبز (‪)5/553‬‬ ‫‪3/67e-52‬‬ ‫‪3/38e-52‬‬ ‫کیلوگرم ‪SO2‬‬ ‫اسیدی شدن خشکی‬

‫بام سبز (‪)3/38‬‬ ‫‪3/35‬‬ ‫‪-8/23e-52‬‬ ‫کیلوگرم ‪2/4-D‬‬ ‫سمیت برای اکوسیستم‬

‫بام سبز (‪)5/554‬‬ ‫‪0/92e-53‬‬ ‫‪1/91e-53‬‬ ‫کیلوگرم ‪N‬‬ ‫خوراکوری‬

‫بام معمولی (‪)0/976‬‬ ‫‪-0/37‬‬ ‫‪6/56e-51‬‬ ‫کیلوگرم ‪CO2‬‬ ‫گرمایش جهانی‬

‫بام سبز (‪)5/5555530‬‬ ‫‪3/80e-56‬‬ ‫‪2/04e-57‬‬ ‫کیلوگرم ‪CFC-11‬‬ ‫کاهش الیهی ازن‬

‫بام معمولی (‪)5/5563‬‬ ‫‪1/09e-52‬‬ ‫‪2/22e-52‬‬ ‫کیلوگرم ‪NOX‬‬ ‫اکسید کنندهی فتوشیمیایی‬

‫بام معمولی (‪)5/539‬‬ ‫‪6/76e-53‬‬ ‫‪4/27e-52‬‬ ‫کیلوگرم بنزن‬ ‫سمیت برای انسان (سرطانزایی)‬

‫بام سبز (‪)96/2‬‬ ‫‪2/17e+51‬‬ ‫‪-7/40e+51‬‬ ‫کیلوگرم تولوئن‬ ‫سمیت برای انسان (غیر سرطانزایی)‬

‫بام معمولی (‪)5/553‬‬ ‫‪1/11e-52‬‬ ‫‪1/48e-52‬‬ ‫کیلوگرم ‪PM10‬‬ ‫تشکیل ذرات معلق‬
 ‫‪910‬‬ ‫استفاده از روش ارزيابی چرخهی حیات برای ‪….‬‬

‫‪ 13/0‬و ‪ 9/370‬کیلوگرم از گازهای ‪ NO2‬و ‪ CO2‬را از هوا حذف‬
‫خواهد کرد‪ .‬با تلفیق این نتایج با نتایج نرمافزار در طبقات اثر‬
‫گرمایش جهانی و اکسید کنندهی فتوشیمیایی‪ ،‬میبینیم که ایجاد‬
‫بام سبز به ترتیب از تولید ‪ 3/4‬و ‪ 13/6‬کیلوگرم آالینده جلوگیری‬
‫میکند‪.‬‬
‫تولید فایبرگالس و پلیاستر و پیویسی هم در نتایج مقایسهی‬
‫سه نوع روش ساخت بام سبز نتایج را به ضرر گزینهی سوم‬
‫(بهینه) کرده بودند و هم در مقایسهی بام سبز با بام معمولی‪،‬‬
‫بنابراین ساخت بام سبز با الیههایی که آثار محیط زیستی کمتری‬
‫داشته باشند از توصیههای این تحقیق است‪ .‬همچنین با توجه به‬
‫اینکه در اکثر طبقات اثر‪ ،‬آثار محیط زیستی بام سبز کمتر از بام‬
‫معمولی بوده است‪ ،‬میتوان بیان کرد که نتایج این تحقیق نیز‬
‫مانند نتایج سیز و همکاران (‪ ، )1‬بایانچینی و هواج (‪ )2‬و کاسارئو‬
‫و ریاز (‪ )3‬برتری بام سبز به بام معمولی از نظر محیط زیستی را‬
‫تایید میکند‪ .‬طبق نتایج چرخهی حیات در مطالعه کاسارئو و ریاز‬
‫(‪ ،)3‬بامهای سبز بهتر از بامهای معمولی بودند و دلیل آن کاهش‬
‫مصرف انرژی ساختمان و افزایش عمر غشای بام بود‪ .‬در نتیجهی‬
‫ارزیابی چرخه حیات در مطالعه سیز و همکاران (‪ ،)1‬در طبقات‬
‫اثر خوراکوری‪ ،‬اسیدیسازی‪ ،‬اکسید کنندهی فتوشیمیایی‪،‬‬
‫سمیت برای اکوسیستم خشکی‪ ،‬سمیت برای اکوسیستم آبی دریا‪،‬‬
‫سمیت برای اکوسیستم آبی‪ -‬آب شیرین‪ ،‬سمیت برای انسان‪،‬‬
‫کاهش الیهی ازن‪ ،‬گرمایش جهانی و تجزیهی غیرزیستی‪ ،‬با ایجاد‬
‫بام سبز به جای بام معمولی‪ ،‬همهی اثرات محیط زیستی از جمله‬
‫خوراکوری و تجزیهی غیرزیستی (‪ )Abiotic Depletion‬بین‬
‫‪ %1/5‬تا ‪ %0/3‬کاهش یافتند‪ .‬بایانچینی و هواج (‪ ،)2‬نیز در‬
‫‪2‬‬
‫تحقیقات خود نشان دادند که آلودگی هوای ناشی از ایجاد یک بام‬
‫سبز بین ‪ 13‬تا ‪ 32‬سال بعد از ایجاد آن جذب میشود‪.‬‬
‫هدف اول این تحقیق‪ ،‬یافتن گزینهی بهینهی ساخت بام سبز بود‬
‫‪ -‬بحث و نتیجهگیری‬
‫همانطور که اشاره شد‪ ،‬مرحله تفسیر ارزیابی چرخهی حیات در‬
‫این بخش از تحقیق بیان شده است‪ .‬تفسیر شامل بررسی نتایج‬
‫ارزیابی اثرات با هدف دست یافتن به نتایج و توصیهها در رابطه با‬
‫هدف و حوزه ی کاری است‪ .‬بررسی نکات مهم و تاثیرگذار بر نتایج‬
‫و بیان محدودیتهای تحقیق نیز در این بخش از ‪ LCA‬شرح‬
‫داده میشود‪.‬‬
‫طبق نتایج نرمافزار ارزیابی چرخهی حیات ‪ openLCA‬مشاهده‬
‫میشود که با ایجاد بام سبز بر روی بام معمولی در طبقات اثر‬
‫سمیت برای انسان (غیر سرطانزایی) و سمیت برای اکوسیستم‬
‫به ترتیب از تولید ‪ 96/2‬و ‪ 3/38‬کیلوگرم آالینده جلوگیری خواهد‬
‫شد‪ .‬همچنین در طبقات اثر خوراکوری‪ ،‬اسیدی شدن خشکی و‬
‫کاهش الیه ازن ایجاد بام سبز به نسبت بار آلودگی کمتری خواهد‬
‫داشت‪ .‬در طبقهی اثر گرمایش جهانی‪ ،‬در چرخهی حیات بام‬
‫معمولی عمل سوزاندن قیر در مرحلهی بعد از استفاده باعث شده‬
‫که تولید آالیندههایی که منجر به افزایش دمای کرهی زمین می‪-‬‬
‫شوند (با عامل معادل ‪ )CO2‬حدود ‪ 0‬کیلوگرم کمتر باشد‪ .‬اما اگر‬
‫بام سبز جایگزین بام معمولی گردد‪ 5/656 ،‬کیلوگرم آالینده تولید‬
‫خواهد شد‪ .‬از سویی بر اساس نتایج نرمافزار در طبقات اثر اکسید‬
‫کنندهی فتوشیمیایی‪ ،‬سمیت برای انسان (سرطانزایی) و تشکیل‬
‫ذرات معلق نیز‪ ،‬ایجاد بام سبز مقدار آالیندههای بیشتری را به‬
‫محیط زیست وارد میکند‪ .‬در این تحقیق افزایش عمر غشای بام‬
‫در فهرست نویسی ارزیابی چرخهی حیات بام سبز وارد شد‪،‬‬
‫اندازهگیری فواید دیگر بام سبز (از جمله کاهش آالیندههای هوا‪،‬‬
‫کاهش نیاز به مصرف انرژی) در فهرست نویسی مرحلهی استفاده‬
‫از بام سبز میتواند این نتایج را بهتر کند‪ .‬برای مثال میزان جذب‬
‫‪ NO2‬و ‪ CO2‬در بام سبز توسط کالرک‪ 1‬و همکاران (‪ )10‬و گتر‬
‫و همکاران (‪ ،)16‬به ترتیب ‪ 275‬و ‪ 187/0‬گرم در مترمربع در‬
‫سال اندازهگیری شد‪ .‬بنابراین بام سبز در طول عمر خود به ترتیب‬

‫‪1- Clark‬‬
‫‪2- Getter‬‬
 ‫محمدی و همکاران‬ ‫علوم و تکنولوژی محیط زيست‪ ،‬شماره ‪ ،68‬مهر ماه ‪26‬‬
‫‪Green Roofs. Environmental Science‬‬
‫‪and Technology, 40(13): 4312-4316.‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪Bianchini, F., and Hewage, K., 2012.‬‬
‫?‪How “green” are the green roofs‬‬
‫‪Lifecycle analysis of green roof‬‬
‫‪materials. Building and Environment,‬‬
‫‪48: 57-65.‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪Kosareo, L, and Ries, R., 2007.‬‬
‫‪Comparative environmental life cycle‬‬
‫‪assessment of green roofs. Building and‬‬
‫‪Environment, 42(7): 2606-2613.‬‬
‫‪4.‬‬ ‫‪Mahmoodi Zarandi, M., Pakari, N., and‬‬
‫‪Bazahang, A. 2011. Green roof‬‬
‫‪executive‬‬ ‫‪system.‬‬ ‫‪Architectural‬‬
‫)‪Thinking, 7(26): 7-13. (in persian‬‬
‫‪5.‬‬ ‫‪Bianchini, F., 2012. Influence of‬‬
‫)‪Construction and Demolition (C&D‬‬
‫‪Waste on Green Roof Performance. A‬‬
‫‪thesis for the degree of Master of‬‬
‫‪Applied Science. The College of‬‬
‫‪Graduate Studies (Civil Engineering).‬‬
‫‪The University of British Columbia.‬‬
‫‪6.‬‬ ‫‪Abdollahi far, M,. Fatehi far, A, and‬‬
‫‪Vosoogh‬‬ ‫‪Mahmoodi,‬‬ ‫‪S.‬‬
‫‪Feasibility of using green roofs in cities,‬‬
‫‪Third Specialized Conference and‬‬
‫‪Exhibition‬‬ ‫‪of‬‬ ‫‪Environmental‬‬
‫)‪Engineering, Tehran. (in persian‬‬
‫‪7.‬‬ ‫‪Luckett,‬‬ ‫‪K. 2009.‬‬ ‫‪Green‬‬
‫‪construction and maintenance. McGraw-‬‬
‫‪Hill.‬‬
‫‪8.‬‬ ‫‪Rasavian, M.T., Ghafoori poor, A., and‬‬
‫‪Rasavian, M. 2010. Green Roofs. Land‬‬
‫)‪use planning. 10: 137-160. (in persian‬‬
‫‪9.‬‬ ‫‪Flynn, K.M., 2011. Evaluation of Green‬‬
‫‪Infrastructure Practices Using Life‬‬
‫‪Cycle Assessment. A thesis for the‬‬
‫‪degree of Master of Science in‬‬
‫‪Sustainable Engineering.‬‬
‫‪911‬‬
‫و مشخص شد که روش ساختی که توسط شرکت (ج) معرفی‬
‫شده‪ ،‬بهتر از سایر گزینهها است‪ .‬بررسی و مقایسه آثار محیط‬
‫زیستی بام سبز و بام معمولی هدف دوم در این تحقیق بود‪ .‬با‬
‫توجه به نتایجی که در این تحقیق به دست آمد‪ ،‬بام سبز در اکثر‬
‫طبقات اثر آثار منفی محیط زیستی کمتری نسبت به بام معمولی‬
‫دارد و این نتایج را میتواند با اندازهگیری فواید ایجاد بام سبز‬
‫(برای مثال کاهش کمی و کیفی میزان رواناب) و نیز استفاده از‬
‫مواد جایگزین با آثار منفی محیط زیستی کمتر در الیههای آن‬
‫بهبود داد‪.‬‬
‫‪ -9‬پیشنهادات‬
‫نوع بام معمولی میتواند عایق پیویسی یا ورق قیر اصالح شده‬
‫(با نام تجاری ایزوگام) و یا موزاییک یا هر روش عایقسازی‬
‫دیگری باشد‪.‬در این تحقیق به دلیل نبود اطالعات کافی از مواد و‬
‫فرآیندهای ورودی و مواد منتشره به محیط زیست در هنگام‬
‫ساخت الیههای مذکور روشی سادهتر (قیر داغ) در نظر گرفته شد‪.‬‬
‫همچنین ورودیهای نرمافزار همه فرآیندهای آماده (از پیش انجام‬
‫شده) بودند‪ .‬در تحقیقات بعدی میتوان جزییات تک تک الیهها و‬
‫‪2009.‬‬ ‫سایر فرآیندها (مانند نقل و انتقال مواد و افراد) را با انجام‬
‫مطالعات و بررسیهای میدانی دقیق در نظر گرفت‪ .‬از سویی‬
‫گزینههای ساخت به ‪ 3‬گزینه محدود شدهاست‪ ،‬چه بسا استفاده‬
‫از مواد دیگر و یا حتی تلفیقی از این الیهها برای ایجاد بام سبز‬
‫‪roof‬‬
‫شاید آثار محیط زیستی کمتری داشته باشد‪ .‬اندازهگیری فواید‬
‫دیگر بام سبز نیز در تحقیقات بعدی توصیه میگردد‪ ،‬برای مثال‪،‬‬
‫بررسی کاهش کمی و کیفی میزان رواناب به صورت عملی قابل‬
‫بررسی است‪ .‬اندازهگیری فواید اقتصادی ایجاد بام سبز نیز از‬
‫توصیههای این تحقیق است‪.‬‬
‫منابع‬
‫‪1.‬‬ ‫‪Saiz, S., Kennedy, C., Bass, B., and‬‬
‫‪Pressnail, K., 2006. Comparative Life‬‬
‫‪Cycle Assessment of Standard and‬‬
 919
14. Goedkoop, M., Oele, M., Leijting, J.,
Ponisioen, T., and Meijer, M., 2013.
Introduction to LCA with SimaPro. PRé.
Pp 80.
15. Clark, C., Adriaens, P., and Talbot, F.,
B. 2008. Green roof valuation: a
probabilistic economic analysis of
environmental benefits. Environmental
science & technology, 42(6): 2155-
2161.
16. Getter, K.L., Rowe, D.B., Robertson,
G.P., Cregg, B.M., and Andresen, J.A.,
2009. Carbon Sequestration Potential of
Extensive Green Roofs. Environmental
Science and Technology, 43(19): 7565-
7570.
…. ‫استفاده از روش ارزيابی چرخهی حیات برای‬
10. Iranian Institute of Standards and
Industrial Research, 2007, ISO 14040
(Environmental Management - Life
Cycle Assessment - Principles and
Framework), Tehran. (in persian)
11. Iranian Institute of Standards and
Industrial Research, 2007, ISO 14044
(Environmental Management - Life
Cycle Assessment - Principles and
Framework), Tehran. (in persian)
12. Soltani, A., Rajabi, M.H., Zineli, E., and
Soltani, E. 2010. Environmental Impact
Assessment of Crop Production Using
LCA: Wheat in Gorgan. Electronic
Journal of Crop Production, 3 (3): 201-
218. (in persian)
13. Bazregar, A. B. 2011. Environmental
Assessment of Sugar Beet Production
Systems in Khorasan by LCA Method.
Doctoral dissertation in Agriculture,
Gorgan University of Agricultural
Sciences and Natural Resources. (in
persian)