អារម្ភកថា

សួ រសតី ! ប្អូនៗសិសានុសិសស ប្ប្យ

ិ មត្
ិ តអ្នកសិកាជាទប្ី សឡាញ់ រាប្់អានពខ
ី ុ ុំ្ ។ សសៀវសៅ គណិត្វទាថ្ន
ិ ន ក់ទ១
ី ២
( ថ្ននក់វទាសាស្រ
ិ សត ) ដែលសោកអ្នកកុំពុងដត្កាន់សៅកនុងដែសនេះ គជា
ឺ សសៀវសៅថ្មម
ី យ
ួ ដែលប្សងកត្
ើ ស ង
ើ សែម ី ជុំនួយែល់
ើ បជា

ប្អូនៗសិសានុសិសស កនុងការសិកាសរៀនសូ ប្ត្ នង ើ យែុំសណើរការដនការសរៀនរប្ស់ប្ូ នៗមានភាពងាយប្សួ

ិ ស្វឱ្ អ លមន
ិ លុំ បាក
សោយសារកនុងសសៀវសៅសនេះមាន សមសរៀនសសងេប្ ឧទាហរណ៍ លុំហាត្់ប្ប្ត្ប្
ិ ត្តិ នង
ិ លុំហាត្់អ្នុវត្ត ដែលប្សប្តាមសសៀវសៅ
រប្ស់ប្កសួ ងអ្ប្់រ ុំ យុវជន នង
ិ កឡា
ី ។ លុំ ហាត្់កុ ងសសៀវសៅសនេះ
ន គបា
ឺ នែកប្សង់សេញពសី សៀវសៅជាសប្េន
ើ ែូេជា សសៀវសៅ
គណិត្វទាថ្ន
ិ ន ក់ទ១
ី ២ រប្ស់ប្កសួ ងអ្ប្់រ ុំ យុវជន នង
ិ កឡា
ី សសៀវសៅលុំ ហាត្់សប្មាប្់ប្គូ នង
ិ សិសស ម្យមសិកា

ទុត្ិយភូមិ ( សសៀវសៅ១៥ភាគរប្ស់អ្ងគការ JICA ) សសៀវសៅដែលសរៀប្សរៀងសោយសោកប្គូ លឹម ផលគុន រួមមានលុំ ហាត្់

ដែលធ្លាប្់សេញប្ប្ ងប្ប្ដជងនានា លុំ ហាត្់ធ្លាប្់សេញប្ប្ ងឆមាស និងបាក់ឌុប្ ប្ពមទាុំងលុំ ហាត្់ធ្លាប្់សេញប្ប្ ង

សិសសពូដកសផសងៗដថ្មសទៀត្ផង ។

ខ្ុបា
ុំ ទបានសរៀប្េុំសសៀវសៅសនេះស ើង សែើមបប្ ុំ ួយសាមរត្ែ
ី ុំសពញេុំណុេខវេះខាត្ និងជាជន ី ល់ប្ូ នៗ
អ សិសានុសិសស

ដែលមានសោលប្ុំណងកនុងការសិកាប្សាវប្ជាវប្ដនែម ។ មានដត្ការសិកាប្សាវប្ជាវសទសទើប្ស្វើឱ្យេុំសណេះែឹងមានការរក
ី
េសប្មន
ើ ទាន់សម័យកាលសមាហរណកមម
័ អាសា៊ាន ។

សទាេះប្ជា
ី ខ្ុុំខត្
ិ ខុំេងប្កង សុំ រត្សុំ
ិ រាង
ុំ យ៉ាងណាក៏សោយ ក៏សៅដត្មន
ិ អាេសេៀសផុត្នូវេុំណុេខវេះខាត្ នង
ិ កុំហុស
ជាក់ជាមន
ិ ខានស យ
ើ ។ អាប្ស័យសហត្ុសនេះ ខ្ុុំបាទរងចុំទទួលនូវការត្េះិ សត្ៀនប្គប្់ដប្ប្យ៉ាង សែម
ើ បសា
ី ែ ប្នាែល់ខុ ុំបា
្ ទ

ពស
ី ុំ ណាក់ប្ូ នៗស
អ ិ សានុសិសស នង
ិ ប្ប្យ
ិ មត្
ិ តអ្នកសិកាទាុំងអ្ស់សោយកតរី ករាយប្ុំ
ី ផុត្ ។

ជាទប្
ី ញ្ច ប្់ ខ្ុុំបាទសូ មសោរពជូនពរែល់ប្ូ នៗស
អ ិ សានុសិសស នង
ិ ប្ប្យ
ិ មត្
ិ អ្
ត នកសិកាទាុំងអ្ស់ សូ មទទួលបាននូវ

សសេកតស
ី ុខ សជាគជ័យប្គប្់សពលសវោកនុងភារៈកេ
ិ ច នង
ិ ការងាររប្ស់ខួ ន
ា ជាពសិ សសកនុងអាជីពជាអ្នកសិកាសរៀនសូ ប្ត្កនុង

សោលសៅអ្ភវិ ឌឍប្ប្សទសជាត្សិ យង
ើ ឲ្យរកេសប្ម
ី ន
ើ ែូេប្ប្សទសនានាសៅសលើសកលសោក ។

សាវយសរៀង , ដថ្ៃទី ១២ ដខ ត្ុោ ឆ្ន ុំ ២០១៦

អ្នកសរៀប្សរៀង

ឈួន សុផល់

Tel : ០៩៧ ៩២៩ ៥៦ ៥៧

Facebook : Chhoun sophal
Email : sophal.chhoun57@gmail.com
 បញ្ជ ីអត្ថបទ

ចំណងជ ើងជេជ ៀន ទំព័

សម្រាប់ឆាសទី ១

១. លិ ……………………………………………………………………………….….. 1
ចំនួនកុំផច

២. លីេត
ី ននអនុគេន៍ ……………………………………………………………….….....… 16

៣. ភាពជាប់ននអនុគេន៍ ………………………………………………………………….… 29

៤. ជេ ីជេននអនុគេន៍ ……………………………………………………………………..… 35

៥. អនុេតតន៍ននជេ ីជេ ……………………………………………………………………….. 44

៦. សិកាអនុគេន៍សនិទាន ………………………………………………………..……… 57

៧. សិកាអនុគេន៍អិចស្ណង់
៉ូ ប ស្សែល …………………………..……………...……. 63

៨. សិកាអនុគេន៍ជោកា ីត ……………………………………………………………… 67

៩. ម្រពីេីទាេនិងអ ំងជតម្រកាលេិនកំណត់ ………………………………………..…... 73

១០. អ ំងជតម្រកាលកំណត់ ………………………………………………………………........ 84

១១. េុិចទ័ កនងលំ

ុ ហ …………………………………………………………………………….. 91

សម្រាប់ឆាសទី ២

១២. សេីកា ឌីជផ បង់ស្សែល ……………………………………………………….………….. 110

១៣. ម្របូបាប ……………………………………………………………………………….…..…... 120

១៤. បាបរបប៉ូល ………………………………………………………………………………...…… 130

១៥. ជអលីប ……………………………………………………………………………….. ………. 134

១៦. អុីស្ពប៉ូល ………………………………………………………………………………….. …. 138

 ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

មេម ៀនទ្យី

១ ចំនួនកំផ្ិច
ល

1. ចំនួនកំផ្លិច
1.1. ចំនួន និមិត្ត

ផ្លគុណរវាងចំនួនពិត្ ខុសពីសូនយនឹង i ក្ៅថា ចំនន

ួ នម
ិ ត្
ិ ត ។ i ក្ៅថា “ ឯក្តានម
ិ ត្
ិ ត “ ផ្ែល i  1 ឬ i  1
2

3
ឧទាហរណ៍ : ចំនួន 3i ,  2i , 3 5 i , i ជាចំនួននម
ិ ត្
ិ ត ។
5
1.2. ឫសការេ ននចំនួនអវិជ្ជមាន
លក្ខណៈទី ១

ក្បើ c  0 ក្នាោះ  c  c  1  c  1  i c

ឧទាហរណ៍: គណនា

ក្. 4 ខ. 3  16 គ. 1  12 ឃ. 2  7

លក្ខណៈទី ២

ក្បើ x2  a  a  0 ក្នាោះ x  i a ឬ x  i a

ឧទាហរណ៍ : គណនាត្ម្មៃ x ក្នុងក្រណីខាងក្រោម៖

ក្. x 2   9 ខ. x 2   18 គ. x 2  49 ឃ. x 2  75 ង. x 2  100 ។

សម្គាល់ : រូបមនត a  b  ab មន
ិ ពត្
ិ ចំក្ ោះ a  0 , b  0 ។
របត្ប
ិ ត្តិ : គណនា :

16
ក្. 36 ខ. 54 គ. 
25
ឃ. 50  8 ង. 18  3 ច. 5  16  10 
និយមន័យចំនួនកំផ្ិច
ល

ចំនន
ួ ក្ុផ្
ំ ចៃិ ជាចំនួនផ្ែលម្គនរាង z  a  ib ផ្ែល a នង
ិ b ជាចំនួនពត្
ិ ។ ក្គតាងសំ ណុំចំនួនក្ុំផ្ៃិចក្ដាយ ។

 ទរមង់ a  ib ក្ៅថា “ ទរមង់សង

ត ដា
់ ឬ ទរមង់ពជ
ី គណិត្ ” ម្នចំនួនក្ុំផ្ៃិច
a ក្ៅថា ផ្ផ្នក្ពត្
ិ នង
ិ b ក្ៅថា ផ្ផ្នក្នម
ិ ត្
ិ ត។
ក្គក្ំណត្់សរក្សរ a  Re  z  និង b  Im  z  ។

 ក្រណី b  0 ក្នាោះ a  ib  a  0i  a ជាចំនួនពិត្

a  0 ក្នាោះ a  ib  0  ib  ib ជាចំនួននម
ិ ត្
ិ ត
 ចំនួនក្ុំផ្ៃិច a  ib  0 ោលណា a  b  0 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 1 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ឧទាហរណ៍ : ក្គម្គន z  2  i ក្នាោះក្គបាន a  2 នង

ិ b 1
z  1 3i ក្នាោះក្គបាន a  1 នង
ិ b3
ឧទាហរណ៍ : បផ្មៃងចំនួនខាងក្រោម ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ :
ក្. 4  25 ខ. 24 គ. 3 ឃ. 0

របត្ប
ិ ត្តិ : បំផ្បៃងចំនួនខាងក្រោមជាចំនួនក្ុំផ្ៃិច រួចក្ំណត្់ផ្ផ្នក្ពិត្និងផ្ផ្នក្និមត្
ិ ត :
ក្. 3  16 ខ. 45  25 គ.  9
1.3. ចំនួនកំផ្លិចរសមគ្ន
ើ ា

និយមន័យៈ ចំនួនក្ុំផ្ៃិចពីរ z  a  ib និង w  c  id ក្សមើគ្នន លុ ោះរតាផ្ត្ a  c និង b  d

។
ឧទាហរណ៍ : សមភាព a  ib  2  i 3 ពត្
ិ លុ ោះរតាផ្ត្ a  2 , b  3 ។
របត្ប
ិ ត្តិ : ក្ំណត្់ត្ម្មៃចន
ំ ួនពិត្ a និង b ក្ែើមបឲ្
ី យសមភាពខាងក្រោមពិត្ :

ក្. 5  
4   a  bi   6 ខ.  6  5i  a  bi   38  9i
1.4. ចំនួនកំផ្លិចឆ្លលស់ និច ចំនួនកំផ្លិចផ្យ
 ចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ ឆ្លៃស់ នង
ិ ចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ ផ្ទុយ មន
ិ ែូចគ្ននក្ទ ។

 ចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចឆ្លៃស់ ម្ន z  a  ib តាងក្ដាយ z ផ្ែល z  a  ib

 ចំនួនក្ុផ្
ំ ចៃិ ផ្ទុយ ម្ន z  a  ib តាងក្ដាយ  z ផ្ែល  z  a  ib

ឧទាហរណ៍ : រក្ចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចឆ្លៃស់ នង
ិ ចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចផ្ទុយ ម្នចំនួនខាងក្រោម ៖

z  2  i , z  1  3i , z  4 , z  2i , z  2  2i
ចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច ចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចឆ្លៃស់ ចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចផ្ទុយ

z  2i ……………………………… …………………………………

z  1  3i ……………………………… …………………………………

z4 ……………………………… …………………………………

z  2i ……………………………… …………………………………

z  2  2i ……………………………… …………………………………

1.5. សវយ
័ គណនន i
រូបមនត : រគប់ n  ក្គបាន ៖

១. i  i ២. i 2  1 ៣. i 3  i ៤. i 4  1

៥. i 4 k  1 ៦. i 4 k 1  i ៧. i 4 k  2  1 ៨. i 4 k 3  i ។

ឧទាហរណ៍ : គណនាត្ម្មៃខាងក្រោម ៖

១. i 21 ២. i 402 ៣. i 2015 ៤. i 2020 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 2 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ើ ំនួនកំផ្លិច
2. ប្រមាណវិធីរ ច
2.1 វិធីរូក និច វិធីដកចំនួនកំផ្លិច

 ផ្លបូក្ម្នចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច  a  ib    c  id    a  c   i b  d 
 ផ្លែក្ម្នចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច  a  ib    c  id    a  c   i b  d 
របត្ប
ិ ត្តិ : គណនា :
ក្.  2  7i    4  3i  ខ.  2  4i   1  i  គ.  6  5i   1  2i  ឃ.  4  3i   10  2i  ។

2.2 វិធីគណននចំនួនកំផ្ិច
ល

ផ្លគុណម្នចំនួនក្ុំផ្ៃិច  a  ib  c  id    ac  bd    ad  bc  i
 a  ib a  ib  a  b 2 2

ឧទាហរណ៍ : គណនាផ្លគុណ :

ក្.  2  3i 1 2i  ខ.  2  3i  2  3i  គ.  6i  i  6i 

2.3 វិធីចចកចំនួនកំផ្លិច

a  bi  a  bi  c  di  ac  bd bc  ad
ចំក្ ោះ c  di  0 ,    i
c  di  c  di  c  di  c 2  d 2 c 2  d 2
ឧទាហរណ៍ : សរក្សរផ្លផ្ចក្ខាងក្រោម ជាទរមង់ a  ib :

3  2i 3  2i 1  2i
ក្. ខ. គ.
1  3i 1  3i 5i
របត្ប
ិ ត្តិ : គណនាផ្លផ្ចក្ខាងក្រោម :
3  2i 3 4  3i 2  3i 5
ក្. ខ. គ. ឃ. ង. ។
i 2  3 7  5i 4  2i 3  2i
3. ចំនួនកំផ្លិចកាចរលច់ :
 ោរតាងចំនន
ួ ក្ុផ្
ំ ច
ិៃ ក្នុងបៃង់ :
y
ក្នុងត្រមុយអរត្ូណរក្ម  xoy  ក្គអាចតាងចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ z  a  ib

ផ្ែល a , b  ក្ដាយចំណុច M មួយម្គនក្ូអរក្ដាក្ន a , b ។ b M

ក្គថា M ជារូបភាពម្នចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z  a  ib ក្ហើយ z ក្ៅថាអាភច
ិ
ម្ន ចំណុច M  a , b  ផ្ែលក្គក្ំណត្់សរក្សរ M  z  ។ O a x

ែូចគ្ននផ្ែរ ក្គក្៏អាចតាងចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច z  a  ib ផ្ែល a , b  ក្ដាយវុចទ័
ិ រ

u  OM   a , b  ។ ក្គថា u ជាវុចទ័
ិ ររូបភាពម្នចំនួនក្ុំផ្ៃិច z  a  ib

ក្ហើយ z ក្ៅថាអាភច
ិ ម្នវុចទ័
ិ រ u ផ្ែលក្គក្ំណត្់សរក្សរ u z ។

ឧទាហរណ៍ : តាងរូបភាពម្នចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច 1  i ,  1  2i , 2  3i ,  4  i , 0  2i , 1  0i និង 2  i ក្នុងបៃងក្
់ ុំផ្ៃិច ។

របត្ប
ិ ត្តិ : ក្ំណត្់រប
ូ ភាពម្នចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z , z និង  z ក្បើក្គឱ្យ z  2  3i ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 3 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

4. មូឌ ននចំនួនកំផ្លិច : y

នយ
ិ មន័យ : មូឌុលម្នចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ z  a  bi b M
r z
តាងក្ដាយ z ផ្ែល z  a 2  b 2 ។
O a x

ឧទាហរណ៍១ : ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z1  1  2i និង z2  4i គណនា z1 និង z2 ។

ឧទាហរណ៍១ : គណនាមូឌុលម្នចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច 2  i 2 3 និង 1  i ។

កខណៈ : ក្បើ z និង w ជាចំនួនក្ុំផ្ច

ៃិ ក្នាោះក្គបាន ៖

១. z  z ២. z  z  z ៣. w  z  w  z
2

w w
៤.  ,  z  0 ៥. w  z  w  z ។
z z
ឧទាហរណ៍១ : ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z  2  i ក្ផ្ទៀងផ្ទទត្់ថា z  z   z ។

ឧទាហរណ៍១ : ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z1  2  i នង
ិ z2  1  i ។ ក្ផ្ទៀងផ្ទទត្់ថា :
z1 z
ក្. z1  z2  z1  z2 ខ.  1 គ. z1  z2  z1  z2 ។
z2 z2

ំ លិច :
5. អាគយមច់ ននចំនួនកផ្
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z  a  bi សថិត្ក្ៅក្នុងបៃងក្
់ ុំផ្ៃិច ។ y

ក្គតាងវុចទ័
ិ រ OM ជារូបភាពម្ន z ។ មុផ្ំ ែលក្ំណត្់ក្ដាយ

Ox , OM  b M
ក្ៅថា អាគុយមង់ម្នចំនន
ួ ក្ុផ្
ំ ចៃិ z ។ ក្យើងតាង

 ឬ arg  z  ជា អាគុយមង់ម្ន z ក្នោះ ។  P

O a x
ក្នុងរត្ក្ី ោណផ្ក្ង OMP ក្គម្គន :

r 2  OM 2  a 2  b2 ឬ r  a 2  b 2 ( រទឹសី ប
ត ទពីតាគ័រ )
OP a MP b
cos    នងិ sin    ។ ក្ែម ើ បរី ក្អាគុយមង់ម្ន z  a  ib ក្គក្ដាោះរាយសមោ
ី រ
OM r OM r
a b
cos   និង sin   ក្គបាន arg  z     2k , k  ។
r r
ឧទាហរណ៍ : រក្អាគុយមង់ម្នចំនួនក្ុំផ្ៃិចខាងក្រោម ៖
ក្. z  1  i 3 ខ. z  1  i 3 គ. z  cos   i sin  ឃ. z  i
ង. z  1  i ច. z  1  i ឆ. z  1  i ជ. z  3  i ។
6. ប្រច់ ប្ត្ីរកាណមាប្ត្ននចំនួនកំផ្លិច :
ជាទូក្ៅ : ចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ z  a  bi អាចសរក្សរជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ( ទរមង់បូផ្ល ) គឺ :

z  r  cos   i sin   ។

ឧទាហរណ៍ : សរក្សរចំនួនក្ុំផ្ៃិចខាងក្រោមជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ៖

ក្. z  4  4i ខ. z  2 3  2i គ. z  2 3  2i ឃ. z   3  3i

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 4 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ង. z  1  i 3 ច. z   2  i 2 ឆ. z  6i ជ. z  20i ។

 លកខណៈផ្លគណ ផ្លសចកននចំនួនកំផ្លិច កាងទ្យម្េងម្់ រមី ោណមាម្រ :

ំ ៃិច z1  r1  cos 1  i sin 1  និង z2  r2  cos  2  i sin  2  ក្នាោះ ៖

ក្បើចំនួនក្ុផ្

 z1  z2  r1r2 cos 1   2   i sin 1   2  

z1 r1
  cos 1   2   i sin 1   2   , z2  0 ។
z2 r2 
 3 3   4 4  z1
ឧទាហរណ៍១ : ក្គម្គនចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច z1  2  cos  i sin  និង z2  2  cos  i sin  គណនា ។
 4 4   3 3  z2
1  i
ឧទាហរណ៍២ : សរក្សរចំនួន z  ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
 
cos  i sin
3 3
1  3i
ឧទាហរណ៍៣ : សរក្សរចំនួន z  ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
  
2i  cos  isn 
 3 3
ឧទាហរណ៍៤ : ក្គម្គនចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច z1  1  i 3 និង z2  1  i ។
z1
ក្. សរក្សរ w  ជាទរមង់ a  bi ។
z2
ខ. សរក្សរ z1 , z2 និង w ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
5 5
គ. ទាញរក្ត្ម្មៃពិត្របាក្ែម្ន cos និង sin ។
12 12
 5 5     
ឧទាហរណ៍៥ : ក្គម្គនចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច z1  6  cos  i sin  និង z2  5  cos  i sin  ។ គណនា z1  z2 ។
 12 12   12 12 
7. សវយ
័ គណរី n ននចំនួនកំផ្លិច :

 ូបេនតដឺេ័ :

ចំក្ ោះរគប់ចំនន
ួ គត្់រឡាទ
ុឹ ីប n ក្គបាន  cos   i sin    cos n  i sin n ។
n

 ែវ័យគណទ្យី n ននចំនួនកំផ្លិច :

ក្បើ z  r  cos   i sin   ក្នាោះ z  r  cos n  i sin n  ។

n n

  
ឧទាហរណ៍១ : ក្គម្គនចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច z  2  cos  i sin  គណនា z ។
3

 3 3
ឧទាហរណ៍២ : គណនា  1  i  និង 1  i  ។
10 60

13
 3 1
 
13
ឧទាហរណ៍៣ : សរក្សរចំនួនក្ុំផ្ៃិច z1   3  i និង z2   
 2  i 2  ជាទរមង់ពីជគណិត្ a  bi ។
 

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 5 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

8. ឫសរី n ំ ិច
ននចំនួនកផ្ ល :

ជាទូក្ៅ : ក្បើ z  r  cos   i sin   ជាចំនួនក្ុំផ្ច

ៃិ មន
ិ សូ នយ ក្ហើយ n ជាចំនួនគត្់វជជ
ិ ម្គន ក្នាោះ z ម្គនឫសទី n

    2 k     2 k  
ក្ំណត្់ក្ដាយ ៖ wk  n r cos    i sin    ផ្ែល k  0 , 1 , 2 , 3 , ... , n 1 ។
  n   n 
សមាា ់ : ឫសទី n ម្នចំនួនក្ុំផ្ៃិចទាំងអស់ម្គនមឌុលក្សមើនឹង n
r ក្ហើយតាមន័យធរណីម្គរត្ វាជាក្ំពូលម្នពហុ

ក្ោណនិយត្
័ ផ្ែលម្គន n រជុងចារក្ក្ន
ឹ ុ ងរងវងម្គ
់ នោំ R  n r ។

ឧទាហរណ៍១ : គណនាឫសទី 5 ម្នចំនួនក្ុផ្

ំ ៃិច 1  i និង  3  i រួចតាងឫសទាងក្នាោះក្លើរងវង់ ។

ឧទាហរណ៍២ : គណនាឫសទី 4 ម្នចំនួនក្ុំផ្ច

ៃិ 8  i8 3 រួចតាងចំណុចរូបភាពម្នឫសទាងក្នាោះក្លើរងវង់ ។

ឧទាហរណ៍៣ : ក្ដាោះរាយសមោ
ី រ ៖

ក្. z 6  64  0 ខ.  z  2 1 គ. z 6  1  0 ។
3

ហា
ំ ត្់ អនវត្ត

រក្ចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចឆ្លៃស់ និងចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិចផ្ទុយម្នចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ ខាងក្រោម ៖

ក្. z  1  3i ខ. z  3  4i គ. z  24

ឃ. z  4  i ង. z  3  5i ច. z  3i ។

គណនាចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចខាងក្រោម :

ក្. z   5  33i    1  2i  ខ. z   2  5i    3  2i  គ. z   9  2i    4  4i 

ឃ. z   6  4i    3  6i  ង. z  3i  5  4i  ច. z   2  3i  4  2i 

ឆ. z 
3
ជ. z 
3  2i
ឈ. z 
 2  i 1  i  ។
2i 1  3i 2i  5  3i 
សរក្សរចំនួនក្ុំផ្ៃិចខាងក្រោមជាទរមង់ a  ib :

ក្.
13  12i  2i  1

2

ខ.
i 
2 3 i 3 2  គ.
1 i

1 i
។
6i  8 2i i 1 2 1 2 1
2
 1  3i 
សរក្សរចំនួនក្ុំផ្ៃច
ិ z    ជាទរមង់ពជី គណិត្ ។
 2i 
z1
គណនា z1  z2 , z1  z2 , z1  z2 នង ិ ក្បើ :
z2
ក្. z1  2  5i , z2  1  7i ខ. z1  2  3i , z2  2  3i ។

គណនា 1  2i  និង  3i  4  ។
3 4

3i x i
ក្គឲ្យ x ជាចំនួនពិត្ ។ ក្ំណត្់ត្ម្មៃ x ក្ែើមបឲ្
ី យ  ជាចំនួនពិត្ ។
1 i 1 i

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 6 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ក្ំណត្់ត្ម្មៃ a នង
ិ b ក្ែើមបឲ្
ី យសមភាពនម
ី យ
ួ ៗខាងក្រោមពត្
ិ :
ក្. a  ib  8  6i ខ. 3a  4ib  1 គ. a  ib   2  3i  4  i 
a  ib 1  i
ឃ.  a  2    3b  1 i  7  4i ង.  ច.  a  ib    3ia  4b   5  i ។
1 i 1 i
ក្គឲ្យ M  1  i  x  1  i  y ។ ក្ំណត្់ត្ម្មៃ x នង ី យ M  1  2i    5  3i   3i ។
y ក្ែើមបឲ្
2
ិ

ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z  3  i និង z1  8  6i ។

ក្. បង្ហាញថា z 2  z1 ។

ខ. គណនា w  z  z1 ។ សង់ w , z , z , w ក្ៅក្នុងបៃងក្

់ ុំផ្ៃិច ។

គ. ក្គឲ្យ w   x  1   y  3 i ។ ក្ំណត្់ត្ម្មៃ x និង y ។

   
ក្គម្គន z  2 3  2i និង w  1  3  1  3 i ។ សរក្សរ u 
z
w
ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។

ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ A  1  3  3  3 i ។ បង្ហាញថា A2  8  8 3  4i 3 ។

គណនា រួចសរក្សរជារាង a  ib

A  7  2i   1  3i  , B  5  i   2  10i  , C  3i7  2i  , D  6  i  ។
2

១. រក្មូឌុល នង
ិ អាគុយមង់ម្នចំនួនក្ុំផ្ៃិច Z 1  i និង W  1  i 3 ។
    
២. សរក្សរចំនួនក្ុផ្
ំ ចៃិ Z  4 sin  i cos  នង
ិ W  2 cos  2i sin ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
 3 3 3 3
១. ក្ផ្ទៀងផ្ទទត្់ថា 1 2i ជាឫសម្នសមោ
ី រ x  2x  5  0 ។
2

២. ក្ដាោះរាយក្នុងសំ ណុំ នូវសមោ

ី រ x  6 x  13  0 ។
2

រក្ចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចផ្ែលម្គនោក្រក្សមើនឹងចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ ឆ្លៃស់របស់វា ។

១. ក្គឱ្យ z  1  i 3 ។ ចូរសរក្សរ z និង z 2002 ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

1
២. ក្គឱ្យ u  x  iy នង
ិ z1  a  ib ។ ចូរគណនា x នង
ិ y ជាអនុគមន៍ម្ន a នង
ិ b ក្បែ
ើ ឹងថា u  z1  iz1 
2
។
2
3  2i
ី យ x  1  3  2 y i 
ក្ំណត្់ចំនួនពិត្ x និង y ក្ែើមបឱ្ ។
2i
១. បង្ហាញថា  
3  1 i  4  2 3 ។
2

២. ក្ដាោះរាយសមោ 2
 
ី រ  E  : Z  1  3 Z  2  3  0 ក្នុងសំ ណុំចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ ។

ី រ  E  ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្។
៣. សរក្សរឫស Z1 និង Z 2 របស់សមោ

ី យ  2  i  ជាឫសម្នសមោ
១. ក្ំណត្់ត្ម្មៃ a និង b ក្ែើមបឱ្ ី រ ax  bx  20  0 ។
2

1 i 
3

២. សរក្សរ Z    ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។

 1 i 

ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច Z 

2 1  i 3
។

1 i 3
១. សរក្សរ Z ជាទរមង់ពីជគណិត្ រួចជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 7 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

Z
២. សរក្សរ Z   1  i ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ រួចទាញរក្មូឌុល នង
ិ អាគុយមង់ម្នចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ ។
Z
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z  a  bi , u  3  i និង v  2  2 3 i ។
u
១. ក្ំណត្់ចំនន
ួ ពិត្ a និង b ក្ែម
ើ បឱ្
ី យបាន z  ។ ក្នុងក្រណីក្នោះទាញបញ្ជជក្់ថា u  4 z ។
v
3 i
២. សរក្សរ z ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។ រក្ឫសោក្រម្នចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ ។
4
ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ចៃិ Z     
3 1  i 3  1 ។

១. សរក្សរ Z 2 ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។
២. សរក្សរ Z 2 ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ រួចទាញរក្មូឌុល នង
ិ អាគុយមង់ម្ន Z ។
5 5
៣. ទាញពស
ី ំ ណួរខាងក្លើនូវត្ម្មៃរបាក្ែម្ន cos នង ិ sin ។
12 12
១. ក្ំណត្់ចំនន
ួ ពិត្ x និង y ក្ែម
3  2i 1  i  ។
ើ បឱ្
ី យ 2 xi  y 
i1  2i 
2 2
២. ក្គឱ្យ Z  cos  i sin ។ សរក្សរ 1  Z  ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
4

9 9

Z និង W ជាចំនួនក្ុំផ្ៃិចផ្ែល Z  2  2 3i និង W  xx  i   y y  i  ផ្ែល x ; y  ។

១. សរក្សរ Z ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

២. សរក្សរ Z 3 ជារាង a  bi ។

៣. គណនា x នង
ិ y ក្បើ W  Z ។
3

  
2

2 cos  i sin 
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច Z1 
 12 12 
និង Z 2  1  i x  1  y 1  i  ។
1 i 3
១. សរក្សរ Z1 ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ក្ហយ
ើ សរក្សរជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។
២. ក្ំណត្់ចំនួនពត្
ិ x នង
ិ y ក្ែម ី យបាន 2Z1  Z 2  y  1  0 ( Z1 ជាចំនួនក្ុំផ្ច
ើ បឱ្ ៃិ ឆ្លៃស់ម្ន Z1 ) ។
2
ZZ
១. ក្គឱ្យ Z  a  bi ផ្ែល a និង b ជាចំនួនពិត្ខុសពីសូនយ។ សរក្សរ A  ជាទរមង់ពីជគណិត្ ។
Z
២. ក្ដាោះរាយសមោ
ី រក្នុងសំ ណុំ : x 2  2 3x  4  0 ។ សរក្សរ x1 , x2 ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

១. ក្ំណត្់ចំនន
ួ ពិត្ a និង b ក្ែម ី យ 2  3i  ជាឫសម្នសមោ
ើ បឱ្ ី រ x  ax  b  0 ។
2

10
1 i 3 
ិ អាគុយមង់ម្ន 
២. ក្ំណត្់មូឌុល នង  ។

 1  i 
១. ក្ំណត្់ចំនន
ួ ពិត្ a និង b ក្ែម
ើ បឱ្
ី យ x1  1  i 3 ជាឫសមួយម្នសមោ
ី រ x  ax  b  0 ។
2

2
 x1 
២. រក្ឫស x2 មួយក្ទៀត្ម្នសមោ
ី រ ។ សរក្សរ Z    ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
 x2 

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 8 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

1 3 1 3
ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច Z   i នង
ិ W   i ។
2 2 2 2
១. បង្ហាញថា Z 2  W រួចគណនា Z 2  Z  1 ។

២. គណនា A  Z 2  Z  i ។ សរក្សរ A ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។

៣. បង្ហាញថា A 20 ជាចំនួនពត្
ិ ។

១. ចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ Z ម្គនមូឌុលក្សមើ 2 នង
ិ ម្គនអាគុយមង់ ។ សរក្សរ Z ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ a  bi ផ្ែល
3
a , b ជាចំនួនពត្
ិ ។
 5 5 
២. ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច Y  2 cos  i sin  ។ គណនា Z  Y ក្ដាយឱ្យលទធផ្លជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
 3 3 
៣. បង្ហាញថា Y  Z ។

ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច A     
3  1  i 3  1 និង B 
x  iy
1 i
ផ្ែល x ; y ជាចំនួនពត្
ិ ។

១. សរក្សរ A2 ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ក្ហយ
ើ ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
២. សរក្សរ B ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្។ រក្ x នង
ិ y ក្ដាយែឹងថា 2B  A  0 ( B ជាក្ុំផ្ៃិចឆ្លៃស់ម្ន B ) ។
2

ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្ ិ A  i1  Z  ។
ំ ៃិច Z  a  ib នង

១. គណនា A ជាអនុគមន៍ម្ន a និង b ក្ដាយឱ្យលទធផ្លជាទរមង់ពីជគណិត្ ។

២. ក្ំណត្់ត្ម្មៃម្ន a និង b ក្ែើមបឱ្

ី យបាន A  Z ។
1 1
៣. សរក្សរចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ W    i ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ រួចគណនា W 4 ក្ដាយឱ្យលទធផ្លជាទរមង់ពីជគណិត្ ។
2 2
 
Z ជាចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចផ្ែល Z   

2  i 2  cos  i sin  ។
 6 6
១. សរក្សរ Z ជាទរមង់ពីជគណិត្ ។

២. សរក្សរ Z 2 ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។

5 5
៣. គណនា cos និង sin ។
12 12
ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច Z  x  iy និង W  cos  i sin  ផ្ែល x និង y ជាចំនួនពិត្ខុសពីសូនយ 0 ក្ហើយ  ជាចំនួនពិត្ ។

១. ក្ំណត្់ទំនាក្់ទំនងរវាង x និង y ក្ែើមបឱ្

ី យ Z W ។
1
២. ក្នុងលក្ខខណឌ Z  W ចូរបង្ហាញថា Z ។
Z
៣. រក្ x នង
ិ y រួចរក្  ក្ែម
ើ បឱ្
ី យ Z 1 , W 1 ។
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ Z 1  i នង
ិ W  3 i ។
Z
១. គណនា ZW នង
ិ ។
W
Z
២. សរក្សរ ZW និង ជារមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
W

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 9 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

21  i 
2
សរក្សរ A  ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ក្ហយ
ើ ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។
1 i 3
Z ជាចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិចផ្ែល Z  a  ib , a ; b ជាចំនួនពិត្ ។


១. រក្ត្ម្មៃ a និង b ក្ដាយែឹងថា a  ib 1  i   1  3  i 1  3  ។ គណនា Z 4 ចំក្ ោះត្ម្មៃ a និង b

ផ្ែលរក្ក្ឃើញ។

 8  i8 3
២. សរក្សរ W  ជាទរមង់ពីជគណិត្ នង
ិ ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
 2  i2
1 3 1 3
ក្យើងម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z1   i និង z 2    i ។
2 2 2 2
១. គណនាក្ក្នោម A  1  z1  z12 ។

២. សរក្សរ z1 នង
ិ z2 ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។ គណនា z1  z 2 ។
2010 2010

១. ក្ដាោះរាយសមោ
ី រ z 2 2 z4  0
2
1 ក្នុងសំ ណុំ ។ រក្មឌ
ូ ុល និងអាគុយមង់ម្នឫសនម ួ ៗម្ន 1 ។
ី យ
2
 2 i 2 
២. សរក្សរ w  
 2  i 2  ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

 

១. រក្ឫស t1 , t 2 ម្នសមោ
ី រ  t  2t  4  0 ក្ដាយយក្ t1 ជាឫសផ្ែលម្គនផ្ផ្នក្នម
ិ ត្
ិ អត វជជ
ិ ម្គន ។
2

4t 2
២. សរក្សរ Z  ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
t13
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ z  x  yi , z  x  yi , a  3  i នង
ិ b  2  2 3i ។
a
១. រក្ចំនួនពត្
ិ x នង
ិ y ក្ែម
ើ បឱ្
ី យបាន z  ។ ក្នុងក្រណីក្នោះទាញបញ្ជជក្់ថា a  4 z ។
b
a 3 i
២. សរក្សរ z  ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្។ ទាញរក្ឫសោក្រម្នចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច ។
b 4
១. ចូរក្ំណត្់ត្ម្មៃម្នចំនួនពត្
ិ a ក្ែើមបឱ្ ី រែឺក្រក្ទីពរី x  1  2i x  a  12i  0 ម្គនឫសមួយជាចំនួនពត្
ី យសមោ ិ
2

និងឫស មួយក្ទៀត្ជាចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច រួចរក្ឫសម្នសមោ
ី រក្នោះផ្ង ។
២. សរក្សរចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច Z  1  i 3 ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ រួចបង្ហាញថា Z 2013 ជាចំនួនពិត្ ។

1 3 1 3
ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច x   i និង y    i ។
2 2 2 2
១. គណនា A  x  y 2 និង B  x 2  x  1 ។

២. សរក្សរ x និង y ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ក្ហើយបង្ហាញថា C  x 2013  y 2013 ជាចំនួនពិត្ ។

3 1
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច a   i និង b  2  2 3i ។
2 2
a
១. សរក្សរចំនួនក្ុំផ្ៃច
ិ ជាទរមង់ពជី គណិត្ ។
b
a
២. សរក្សរចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច a , b និង ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
b

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 10 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

 
គេឱ្យចំនួនកផ្
ំ ចលិ z  cos  i sin ។
5 5
១. េណនា z 2015 ជាទម្រង់ពីជេណិត ។

២. សរគសរ 1  z  ជាទម្រង់ម្តីគោណម្គរត្ ។
5

គណនា 1  i  រួចទាញបង្ហាញថា 1  i  នង
ិ 1  i  ជាចំនួនពត្
ិ ។
2 8 12

១. ក្ំណត្់ឫសជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ក្នុងសំ ណុំចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ ម្នសមោ
ី រ z  z 1  0 ។
2

1  i 3
២. ក្គសម្គាល់ថា w  ។ ចូរទាញបញ្ជជក្់ថា w2  w  1 ។
2
1
៣. បង្ហាញថា w2  w  រួចទាញបង្ហាញថា w3  1 ។
w
ចំក្ ោះរគប់ចំនន ៃិ z ក្គតាង f  z   z 3  2 z 2  z  2 ។
ួ ក្ុំផ្ច

១. បង្ហាញថា f  z  អាចដាក្់ជាផ្លគុណក្តាតបានក្ដាយ z  2 រួចក្ដាោះរាយសមោ

ី រ f z  0 ។

 z 3  z 3  z 3

3 2

២. ក្ដាោះរាយក្នុងសំ ណុំចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច នូវសមោ
ី រ    2   2  0 ។
 z 1   z 1   z 1 
សរក្សរចំនួនក្ុំផ្ៃិចខាងក្រោមជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ៈ

1  i 
3
1 2  i  
ក្. z1  ខ. z2  គ. z3  1  cos  i sin
3 i 1 2  i 7 7
10 10  
 
100
ឃ. z4  3 i ង. z5  1  cos  i sin ច. z6   cos  i sin ។
9 9 17 17
លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុបឆ្លន ំ ២០០២

ក្. ក្គឱ្យ z  1 i 3 ។ សរក្សរ z និង z 2012 ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

1
ខ. ក្គឱ្យ u  x  iy , z1  a  ib ។ ចូរគណនា x នង
ិ y ជាអនុគមន៍ម្ន a នង
ិ b ក្បក្ើ គែង
ឹ ថា u  z1  iz1 
2
។
2
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ១ ឆ្លន ំ ២០០៣

 
2
ក្. បង្ហាញថា  3 1 i    4  2 3 ។

ខ. ក្ដាោះរាយសមោ
ី រ  E  : z 2  1 3  z  2  3  0 ក្នុងសំ ណុំចំនួនក្ុផ្
ំ ចៃិ ។

គ. សរក្សរ z1 និង z2 ផ្ែលជាឫសម្ន  E  ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ២ ឆ្លន ំ ២០០៣

ក្. ក្ំណត្់ត្ម្មៃ a និង b ក្ែើមបឱ្

ី យ 2  i ជាឫសម្នសមោ
ី រ ax  bx  20  0 ។
2

3
 1 i 
ខ. សរក្សរ   ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
 1 i 

លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០០៣

ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z 

2 1  i 3  ។
1 i 3

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 11 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ក្. សរក្សរ z ជាទរមង់ពជ

ី គណិត្ នង
ិ ទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
z
ខ. សរក្សរ z  1 i ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ រួចទាញរក្មឌ
ូ ុ ល នង
ិ អាគុយមង់ម្នចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ ។
z
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ១ ឆ្លន ំ ២០០៤

ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z  x  iy , a  3  i និង b  2  2i 3 ។
a
ក្. រក្ចំនួនពត្
ិ x នង
ិ y ក្ែម
ើ បឱ្
ី យបាន z  ។ ក្រណីក្នោះទាញបញ្ជជក្់ថា a  4 z ។
b
3 i
ខ. សរក្សរ z ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។ រក្ឫសោក្រម្នចំនួនក្ុំផ្ៃិច ។
4
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ២ ឆ្លន ំ ២០០៤

ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z    
3 1  i 
3 1 ។

ក្. សរក្សរ z 2 ជាទរមង់ពីជគណិត្ ។

ខ. សរក្សរ z 2 ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ រួចទាញរក្មូឌុល និងអាគុយមង់ម្ន z ។

5 5
គ. ទាញរក្ត្ម្មៃពត្
ិ របាក្ែម្ន cos នង sin ។
12 ិ 12
លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០០៤

ក្. ក្ំណត្់ចំនួនពត្
 3  2i 1 i 
ិ x នង
ិ y ក្ែម
ើ បឱ្
ី យ 2 xi  y  ។
i 1  2i 
2 2
ខ. ក្គម្គន z  cos ។ សរក្សរ 1  z  ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
4
 i sin
9 9
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ១ ឆ្លន ំ ២០០៥

ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z នង
ិ w ជាចំនន
ួ ក្ុំផ្ៃិច ផ្ែល z  2  2i 3 នង
ិ w  x  x  i   y  y  i  ផ្ែល x , y ។

ក្. សរក្សរ z ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។

ខ. សរក្សរ z 3 ជារាង a  ib ។

គ. គណនា x និង y ក្បើ w  z 3 ។

លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០០៥

 
2
2  cos  i sin 
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z1    នង z
12 12
ិ 2  1 i  x  1 y 1 i  ។
1 i 3
ក្. សរក្សរ z1 ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ រួចជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។

ិ y ក្បក្ើ គែឹងថា 2 z1   z2  y 1  0 ( z1 ជាក្ុំផ្ៃិចឆ្លៃស់ម្ន z1 ) ។

ខ. ក្ំណត្់ត្ម្មៃ x នង

លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ១ ឆ្លន ំ ២០០៦

2
zz
ក្. ក្គឱ្យ z  a  ib ផ្ែល a នង
ិ b ជាចំនួនពត្
ិ ខុសពស
ី ូ នយ ។ សរក្សរ A  ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។
z
ខ. ក្ដាោះរាយសមោ
ី រក្នុងសំ ណុំ នូវសមោ
ី រ x  2 3x  4  0 ។ សរក្សរ x1 នង
2
ិ x2 ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ២ ឆ្លន ំ ២០០៦

ក្. ក្ំណត្់ចំនួនពត្
ិ a នង
ិ b ក្ែើមបឱ្
ី យ 2  3i ជាឫសម្នសមោ
ី រ x  ax  b  0 ។
2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 12 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

10
 1 i 3 
ខ. ក្ំណត្់មូឌុល នង
ិ អាគុយមង់ម្ន   ។
 1 i 


លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០០៦

ក្. ក្ំណត្់ចំនួនពិត្ a និង b ក្ែើមបឱ្

ី យ x  1 i 3 ជាឫសមួយម្នសមោ
ី រ x  ax  b  0 ។
2

2
 x1 
ខ. រក្ឫស x2 មួយក្ទៀត្ម្នសមោ
ី រ ។ សរក្សរ z    ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
 x2 
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ១ ឆ្លន ំ ២០០៧
1 3 1 3
ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z    i នង
ិ w   i ។
2 2 2 2
ក្. បង្ហាញថា z 2  w រួចគណនា z 2  z 1 ។

ខ. គណនា A  z 2  z  i ។ សរក្សរ A ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

គ. បង្ហាញថា A 20 ជាចំនួនពត្
ិ ។
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ២ ឆ្លន ំ ២០០៧

ក្. ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ z ម្គនមូឌុលក្សមើនង
ឹ 2 នង
ិ អាគុយមង់ក្សមើនង
ឹ ។
3
សរក្សរ z ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ a  ib ផ្ែល a នង
ិ b ជាចំនួនពត្
ិ ។
 5 5 
ខ. ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ចៃិ y  2  cos  i sin  ។ គណនា z  y ក្ដាយឱ្យលទធផ្ល ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។
 3 3 
គ. បង្ហាញថា y  z ។

លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០០៧

ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ចៃិ ក្ំណត្់ក្ដាយ A    
3 1  i 
3  1 នង
ិ B
x  iy
1 i
ផ្ែល x នង
ិ y ជាចំនន
ួ ពត្
ិ ។

ក្. សរក្សរ A2 ជាទរមង់ពីជគណិត្ ក្ហើយជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

ខ. សរក្សរ B ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។ រក្ x នង
ិ y ក្ដាយែង
ឹ ថា 2B  A  0 ( B ជាចំនួនក្ុផ្
2
ំ ចៃិ ឆ្លៃស់ម្ន B ) ។

លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ១ ឆ្លន ំ ២០០៨

ំ ៃិច Z  a  ib និង A  i 1 Z  ។
ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្

ក្. គណនា A ជាអនុគមន៍ម្ន a និង b រួចជាទរមង់ពជ

ី គណិត្ ។
ខ. ក្ំណត្់ត្ម្មៃ a និង b ក្ែើមបឱ្
ី យ AZ ។
1 1
គ. សរក្សរចំនួនក្ុំផ្ៃិច w    i ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។ រួចគណនា w4 ក្ដាយឱ្យលទធផ្លជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។
2 2
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ២ ឆ្លន ំ ២០០៨

ក្គឱ្យ z ជាចំនួនក្ុំផ្ៃិចផ្ែល z     
2  i 2  cos  i sin  ។
6 6 
ក្. សរក្សរ z ជាទរមង់ពីជគណិត្ ។

ខ. សរក្សរ z ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 13 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

5 5
គ. ទាញរក្ត្ម្មៃរបាក្ែម្ន cos និង sin ។
12 12
លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០០៨

ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច z  x  iy និង w  cos   i sin  ផ្ែល x និង y ជាចំនួនពិត្ខុសពីសូនយក្ហើយ  ជាចំនួនពត្
ិ ។
ក្. ក្ំណត្់ទំនាក្់ទន
ំ ងរវាង x និង y ក្ែើមបឱ្
ី យ w  z ។
1
ខ. ក្នុងលក្ខខណឌ w  z ចូរបង្ហាញថា z ។
z
គ. រក្ x នង
ិ y រួចរក្  ក្ែម
ើ បឱ្
ី យ z 1 , w 1 ។
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ១ ឆ្លន ំ ២០០៩

ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z  1  i នង
ិ w  3 i ។
z
ក្. គណនា w  z នង
ិ ។
w
z
ខ. សរក្សរ w  z នង
ិ ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
w
លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០០៩

2 1  i 
2
សរក្សរ A  ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ និងទរមង់ពីជគណិត្ ។
1 i 3
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ១ ឆ្លន ំ ២០១០

ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z  a  bi ផ្ែល a , b ជាចំនួនពត្

ិ ។

ក្. រក្ត្ម្មៃ a និង b ក្ដាយែឹងថា  aib  1i   1  3  1 3  i ។ គណនា z 4 ចំក្ ោះ a , b ផ្ែលរក្ក្ឃើញ ។
 

8  8i 3
ខ. សរក្សរ w  ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ នង
ិ ទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
2  2i
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ២ ឆ្លន ំ ២០១០

1 3 1 3
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z    i និង w    i ។
2 2 2 2
ក្. គណនាក្ក្នោម A  1 z  z 2 ។

ខ. សរក្សរ z និង w ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។

គ. គណនា z 2010  w2010 ។

លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០១០

ី រ z  2 2 z  4  0 1 ក្នុងសំ ណុំចំនួនក្ុផ្

ក្. ក្ដាោះរាយសមោ ំ ចៃិ ។
2

រក្មូឌុល នង
ិ អាគុយមង់ម្នឫសនម
ី យ ី រ 1 ។
ួ ៗរបស់សមោ
2
 2 i 2 
ខ. សរក្សរ w    ជាទរមង់រត្ីក្ោណម្គរត្ ។
 2  i 2 


លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០១១

ក្. រក្ឫស t1 , t2 ម្នសមោ

ី រ t  2t  4  0 ។ ក្ដាយយក្ t1 ជាឫសផ្ែលម្គនផ្ផ្នក្នម
2
ិ ត្
ិ តអវជជ
ិ ម្គន ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 14 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ចំនួនកំផ្លិច វិ ទ្យាល័យហនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

4t2
ខ. សរក្សរ z  ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
t13
លំ ហាត្់របឡងឆម្គសទី ១ ឆ្លន ំ ២០១២ ( ថានក្់វទាាស្តសត
ិ )

ក្. ចូរក្ំណត្់ត្ម្មៃម្នចំនន
ួ ពត្
ិ a ក្ែម
ើ បឱ្
ី យសមោ ី រី x  1 2i  x  a 12i  0 ម្គនឫសមួយជាចំនួនពត្
ី រែក្ឺ រក្ទព ិ
2

នង
ិ ឫសមួយក្ទៀត្ជាចំនួនក្ុផ្
ំ ចៃិ រួចរក្ឫសម្នសមោ
ី រក្នោះផ្ង ។
ខ. សរក្សរចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ z  1 i 3 ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ រួចបង្ហាញថា z 2013 ជាចំនួនពត្
ិ ។
លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០១២ ( ថានក្់វទាាស្តសត
ិ )

1 3 1 3
ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ៃិច x    i និង y    i ។
2 2 2 2
ក្. គណនា A  x  y 2 នង
ិ B  x  x 1 ។
2

ខ. សរក្សរ x នង
ិ y ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ រួចបង្ហាញថា x
2013
 y 2013 ជាចំនួនពត្
ិ ។
លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០១៣ ( ថានក្់វទាាស្តសត
ិ )
ក្គឱ្យចំនួនក្ុផ្
ំ ចៃិ a  2 3  2i នង
ិ b   2 i 2 ។
ក្. សរក្សរ z  a 2  b2  4ai  2 b ជាទរមង់ពជ
ី គណិត្ ។
ខ. សរក្សរ a , b នង
ិ ab ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុបក្លើក្ទី ១ ឆ្លន ំ ២០១៤ ( ថានក្់វទាាស្តសត
ិ )
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ z1  1 i 3 និង z2  1 i 3 ។

ក្. គណនា z1  z2 , z1  z2 នង
ិ z1 z2 ។
ខ. សរក្សរ z1 នង
ិ z2 ជាទរមង់រត្ក្ី ោណម្គរត្ ។
គ. បង្ហាញថា z1 នង
ិ z2 ជាចក្មៃយ
ើ ម្នសមោ
ី រ z 8  0 ។
3

លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុបក្លើក្ទី ២ ឆ្លន ំ ២០១៤ ( ថានក្់វទាាស្តសត

ិ )
១. ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ៃិច z1  2 , z2  i 2 , z3  i 2

ក្. គណនា z1  z2 , z1  z3 ,  z1  z2   z1  z3 
2
 z  z3 
ខ. ក្ំណត្់មូឌុល អាគុយមង់ z1  z2 , z1  z3 ,  1  ។
 z1  z2 
២. គណនា i n ចំក្ ោះត្ម្មៃម្នចំនួនគត្់រឡាទ
ុឺ បី n  1 ។ ទាញរក្ត្ម្មៃ i
2015
 i 2014 ។
លំ ហាត្់របឡងបាក្់ឌុប ឆ្លន ំ ២០១៥ ( ថានក្់វទាាស្តសត
ិ )
ក្គម្គនចំនួនក្ុំផ្ច
ៃិ z1  1  i 3 នង
ិ z2  1  i 3 ។
ក្. គណនា z1  z2 , z1  z2 នង
ិ z1  z2 ។
ខ. សរក្សរជាទរមងរត្ក្ី ោណម្គរត្ម្នចំនន
ួ ក្ុំផ្ច
ៃិ z1  z2 នង
ិ z1  z2 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 15 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

មមម ៀៃទ្យី

២ លីមីតនៃអៃុគមៃ៍

1) ៃិយមៃ័យ :

ប ើ x ខិតជត
ិ a ប ើយអនុគមន៍ y  f  x  ខិតជិតតម្មៃ b ណាមួយប ោះបគកំណត់សរបសរ lim f  x   b
x a

2) ប្រមាណវិិីីើលលីមីត
ប ើ lim f  x   L , lim g  x   M និង lim h x   N ប ើយ L , M , N , k ជាចំនន
ួ ពិតបគបាន ៖
x a x a x a

1. lim k  k 4. lim kf  x   k lim f  x   k  L

x a x a x a

2. lim  f  x   g  x    L  M 5. lim  f  x   g  x   h  x    L  M  N
x a x a

 f  x  L
3. lim  f  x   g  x   h  x    L  M  N 6. lim   , M  0 , g  x  0
x a x a g  x 
  M

ឧទា រណ៍ : បគឱ្យ lim f  x   2 , lim g  x   1 និង lim h  x   0 ។

x c x c x c

គណ លីមត
ី ខាងបរោម ៖
f  x
ក. lim  f  x   g  x  ខ. lim  f  x  គ. lim
2

x c x c x c g  x
1 h  x f  x
ឃ. lim ង. lim ច. lim ។
x c f  x  g  x x c f  x x c h  x

3) រ ូរមៃតលម ី :
ី ត

 លីមីតនៃអៃុគមៃ៍ពហុធា :

១. lim k  k
xa x a
 
២. lim axn  ax0n ៣. lim P  x   P  x0  , P  x  ជាព
x  x0
ុធា

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ខាងបរោម :

ក. lim 5
x1
ខ. lim  3  x 
x 1
 
គ. lim 3x4
x 2


ឃ. lim 2 x 2  5x  7
x 1
 
ង. lim x3  3x2  x  1
x 1
 ច. lim  4 x  3x  9
x 2
2

ឆ. lim 5 x 3 ជ. lim  6 x  7  ឈ. lim  3x  6 x  7 

2
x 0 x 1 x 3


ញ. lim 2 x3  5x2  5x  1
x 2
 
ដ. lim x 2  4 x  2 3  x 2
x 1
  ឋ. lim  2 x  5
x 2
2
។

 លីមីតនៃអៃុគមៃ៍សៃិទាៃ

f  x f  x  f  x0 
ប ើ ដដល g  x   0 ជារ ភាគសនទា
ិ ន ប ោះ lim  ប ើ g  x0   0 ។
g  x x  x0 g  x  g  x0 

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 16 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ខាងបរោម :

x2  x  1 x3  2 x 2  5 x  1 x2 1
ក. lim ខ. lim គ. lim 2
x 3 x2 x 1 3x  2 x 1 x  3 x  2

3x 2  6 x  8 x 3x 2  5
ឃ. lim ង. lim ច. lim ។
x 0 5x  4 x 0 x 1
2 x 0 5 x  2

 លីមីតនៃអៃុគមៃ៍អសៃិទាៃ :

ជាទូបៅ : 1. lim n x  n a ចំប ោះ a  0 នង

ិ n , n2
x a

2. lim n x  n a ចំប ោះ a  0 នង
ិ n ជាចំនួនគត់ធមមជាតបិ សសធំជាង 2
x a
1
3. lim n f  x   n lim f  x   L  L n n
x a x a

ប ើ L  0 និង n  , n2
ប ើ L  0 នង
ិ n ជាចំនួនគត់បសសធំជាង 2 ។

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ៖

១. lim x  1
x 2
3
២. lim
x 3
x2  5x  3
x5
3 ៣. lim
x 2
 x 3  4 x  3 x 2  3x  2 
x x3  2 x  3 x 2  3x  4
៤. lim 3 ៥. lim ៦. lim 3
x 4 7 x  1 x2 x2  5 x4 2x2  x 1
x2  9 x2  5x  7
៧. lim ៨. lim x  x  x  2 ៩. lim ។
x 3 2x2  7 x  3 x 2 x 0 3 x  14
4) លីមត
ី រាងមិៃកំវត់ :
0
 លីមីតដែលមាណៃរាងមិៃកំវត់ :
0
a) ិិីីសាស្រសតគវនាលីមីតតាមការដាក់ជាផលគុវកតាត :

f  x
ឧ មាថាបគមាន lim 1 ។ ប ើតម្មៃបលខ f  a   0 និង g  a   0 ប ោះលីមត
ី 1
x a g  x
0
មានរាងមន
ិ កំណត់ ។ កនុងករណីបនោះបដម
ើ បគ
ី ណ លីមត
ី បគរតូវដាក់ភាគយក នង
ិ ភាគដ ងជាផលគុណកត្តា
0
ដដលមាន  x  a ជាកត្តារួម រួចសរមួលកត្តារួមប ោះបោល ា ម
់ ករកលីមត
ី ម្នរ ភាគថ្មី ។

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :
x2  9 2 x2  4 x x2  4 x  3 x2  2 x  1
១. lim ២. lim ៣. lim ៤. lim
x 3 x 2  3x x 0 x x 1 x 1 x 1 x2 1
x3  x  2 x2  6 x  8 x3  64 5x2  8x  4
៥. lim ៦. lim ៧. lim ៨. lim
x 1 x2 1 x 2 x 2  3x  2 x 4 x 2  16 x 2 x3  8

x4  1 x x2  1 x3  27
៩. lim ១០. lim ១១. lim ១២. lim ។
x 0 x 1 x 0 x x 1 x2  2 x  1 x 3 x2  9

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 17 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

b) រើរៀរគវនាលីមីតនៃអៃុគមៃ៍អសៃិទាៃ :

 ករណីកបនោមរាង AB :

A  B2
បគមាន  AB  
A  B  A  B2 បគបាន AB
AB
។

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :

x  1 1 x4 2 x  25  5 x 1  2
១. lim ២. lim ៣. lim ៤. lim
x 0 x x 0 x x 0 x x 3 x3
x3 2 x 5 3 2 x 2 1 x  2
៥. lim ៦. lim ៧. lim ៨. lim ។
x 1 x 1 x 4 x4 x 2 x2 x 3 x3
 ករណីកបនោមរាង A  B :

A2  B
បគមាន  A  B  A  B   A  B 2
បគបាន A  B 
A B
។

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :

1 x 2  2x 3 x 4  12  x
១. lim ២. lim ៣. lim ៤. lim
x 1 x  1 x 2 2 x x 9 9  x x4 x4
62 x 5  22  x 6  30  3x 5  16  3x
៥. lim ៦. lim ៧. lim ៨. lim ។
x 9 x9 x 3 3 x x 2 x2 x 3 x3
 ករណីកបនោមរាង A B :

A B
បគមាន  A B  
A  B  A  B បគបាន A B 
A B
។

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :

x3  3 x5  5 x2 3 x 2

១. lim ២. lim ៣. lim ៤. lim
x 0 x x 0 x x 1 x 1 x2 x2
x 5 x 1  3 5  6 x 7  5 x
៥. lim ៦. lim ៧. lim ៨. lim ។
x 5 x 5 x4 x4 x 1 x 1 x 2 x2

 លីមីតដែលមាណៃរាងមិៃកំវត់ :


វធាន
ិ : បដើមបគ
ី ណ លីមត
ី រាងមន
ិ កំណត់ បគរតូវដាក់តួដដលមានដឺបរកធំជាងបគបៅភាគយក នង ិ ភាគដ ង

ជាកត្តារួចសិន ប ើយសរមួលកត្តារួមបោល រួចណ លីមត
ី ម្នកបនោមថ្មី ។
ឧទា រណ៍ : គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :
3x  2 5x  2 x2 2 x  x2
១. lim ២. lim ៣. lim ៤. lim
x  x  1 x  1  x x  x 2  1 x  3x  5

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 18 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

1  3x 4x  1 8x  1 x2  1
៥. lim ៦. lim ៧. lim ៨. lim
x  x  2 x  2 x  1 x  1  4 x x  x  1

2x  7 2x  3 x x  3x
៩. lim ១០. lim ១២. lim ១៣. lim
x  x  x  1 x  x  2 x  4 x
3x x x

4
x 1 x  x 1 4
2  x4 x x x
១៤. lim ១៥. lim ១៦. lim ១៧. lim
x  3
x 2 x  x 1 x  3
5  27 x 3 x  x 1

 លីមីតដែលមាណៃរាងមិៃកំវត់    :

វធាន
ិ : បដើមបគ
ី ណ លីមត
ី រាងមន
ិ កំណត់    បគរតូវ ៖

 ចំម ោះអៃុគមៃ៍ពហុធា : ដាក់តួដដលមានដឺបរកធំជាងបគជាកត្តារួម ប ើយគណ លីមត

ី ម្នកបនោមថ្មី ។

 ចំម ោះអៃុគមៃ៍អែៃិទាៃ : បគរតូវគុណ និងដចកកបនោមប ោះជាមួយកបនោមឆ្លៃស់រ ស់វា

ប យ
ើ គណ លីមត
ី ម្នកបនោមថ្មី ។
ឧទា រណ៍១ : គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :


ក. lim 1  x  x5
x 
 
ខ. lim 1  3x  x3
x 
 
គ. lim 1  x3  x 4
x 

ឃ. lim  3x 3
 x2  9 ង. lim  x 4
 2 x3  x  2  ច. lim   x 3
 x 2  4 x  5 ។
x  x  x 

ឧទា រណ៍២ : គណ លីមត

ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :

១. lim  x  2  x  1
x 
2

២. lim x  2  x 2  4
x 
 ៣. lim 
x 

x2  1  x

៤. lim  x  1  x  3  2
៥. lim  x2  x  x2  ៦. lim  x  x  x
2
។
x  x  x 

5) លីមត
ី នៃអៃុគមៃ៍ប្តីើកាវមាណប្ត :

ក. ប្រឹសរ
ីត រ :

លីមត
ី ម្នអនុគមន៍រតីបោណមារត ៖
 lim sin x  sin a
x a

 lim cos x  cos a

xa

 lim tan x  tan a ,  a   / 2  2k , k  

x a

 lim cot x  cot a ,  a  k , k  

x a

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :
x
ក. lim  sin x  1 ខ. lim tan x គ. lim cos ឃ. lim  cot x  tan x 
2
 x  x 7 3 13
x x
6 4

sin x  cos2 x cos x  tan x tan x  sin x cos x  sin x

ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim ។
x 0 x2  1 x
 sin 2 x x
 cos x  1 x
 cos2 2 x
4 3 4

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 19 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ខ. ប្រឹសរ
ីត រ :

ប ើ x ជារង្វាស់មុំ ឬធនូគត
ិ ជារា៉ា ដយង់ប ោះបគបាន ៖

sin x 1  cos x
ក. lim 1 ខ. lim 0
x 0 x x 0 x

 ចំណ ំ :

sin x x sin ax ax
១. lim  lim 1 ២. lim  lim 1
x 0 x x 0 sin x x 0 ax x 0 sin ax

tan x x tan ax ax
៣. lim  lim 1 ៤. lim  lim 1
x 0 x x 0 tan x x 0 ax x 0 tan ax
 ax 
n
sin n x xn sin n ax
៥. lim  lim 1 ៦. lim  lim 1
 ax 
n
x 0 xn x 0 sin n x x 0 x 0 sin n ax

 ax 
n
tan n x xn tan n ax
៧. lim  lim n  1 ៨. lim  lim 1
 ax 
n
x 0 xn x 0 tan x x 0 x 0 tan n ax

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :
2sin x 1  cos x 2 tan x
ក. lim ខ. lim គ. lim
x 0 3x x 0 2x x 0 x
sin ax sin 4x tan mx
ឃ. lim ង. lim ច. lim
x 0 sin bx x 0 sin 3x x 0 sin nx

sin 3x tan 3x sin 2x

ឆ. lim ជ. lim ឈ. lim
x 0 x x 0 2x x 0 sin 5x

1  cos 2x 1  cos 4x sin x  sin 3x

ញ. lim ដ. lim ឋ. lim
x 0 x2 x 0 x2 x 0 x
sin x  1  cos x 1  cos nx x  sin x
ឌ. lim ឍ. lim ណ. lim
x 0 x x 0 1  cos mx x 0 2 x  3sin 2 x

3x  sin 2 x 1  cos x sin x  2 x

ត. lim ថ្. lim ទ. lim ។
x 0 3x  sin 2 x x 0 sin 2 x x 0 x  2sin x

គ. ប្រឹសរ
ីត រ :

f  x 0
ប ើ lim មានរាងមន
ិ កំណត់ ( អនុគមន៍រតីបោណមារត )
x a g  x 0
បគត្តង u  x  a ប ោះ x  u  a

បពល x  a ប ោះ u  0
sin u tan u
រួចអនុវតានរ៍ ូ មនា lim  1 ឬ lim 1
u 0 u u 0 u

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 20 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម :

cos x sin  x 4  x2
ក. lim ខ. lim គ. lim
  x 1 x  1 x 2 sin  x
x
2 x
2
tan  x 1  x2 1  cos x
ឃ. lim ង. lim ច. lim ។
x 1 1  x x 1 sin  x
x  
x  2

ឃ. លីមីតរាងមិៃកំវត់  0  :
ឧទា រណ៍ : គណ លីមត
ី ខាងបរោម :

x
ក. lim x cot x ខ. lim   2 x  tan x គ. lim 1  x  tan
x 0  x 1 2
x
2

   1 2
ឃ. lim  x sin  ង. lim x 2  1  cos  ច. lim  5x  1 tan ។
x 
 x x 
 x x  x

6) លីមីតនៃអៃុគមៃ៍អច
ិ ស្វង់
ូប ដសែល :
ក. អៃុគមៃ៍អិចស្វង់
ូប ដសែល :

 y  ax , a  0 , a  1 , x   បៅថាអនុគមន៍អច
ិ សប៉ាូណង់ដសយលបោល a ។

 ប ើ a  e ប ោះ y  e x បៅថាអនុគមន៍អច
ិ សប៉ាូណង់ដសយលបោល e ឬអនុគមន៍អច
ិ សប៉ាូណង់ដសយលធមមជាតិ ។
ខ. លីមីតនៃអៃុគមៃ៍អិចស្វង់
ូប ដសែល :

ex
ក. lim e  0 x
ខ. lim e   x
គ. lim n  
x  x  x  x

xn
ឃ. lim x  0 ង. lim x n e x  0
x  e x 

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ខាងបរោម :

ក. lim e  x ខ. lim e x គ. lim e 23 x 

ឃ. lim e x  5 
2

x  x  x  x 

x 

ង. lim 2e x  7 x  6  ច. lim e x  3
x 
  
ឆ. lim 2e x  x 2  1
x 
 ជ. lim e x
x 
 x  1
3
។

គ. គវនាលីមីតើដាយើប្ររ ូរមៃត :

a x 1 a kx  1 ex 1 ekx  1
ក. lim  ln a ខ. lim  ln a គ. lim 1 ឃ. lim 1
x 0 x x 0 kx x 0 x x 0 kx

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ខាងបរោម :
5x  1 7x 1 32 x  1 93 x  1
ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x 0 x x 0 x x 0 4x x 0 5x
e2 x  1 esin x  1 e2 x  1 eax  ebx
ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim ។
x 0 6x x 0 x x 0 e 3 x  1 x 0 x

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 21 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ឃ. លីមីតរាងមិៃកំវត់ 1  :
x kx 1 1
 1  1
គ. lim 1  x   e ឃ. lim 1  kx 
x kx
ក. lim  1    e ខ. lim  1    e e
x 
 x x 
 kx  x 0 x 0

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ខាងបរោម :
x 5 5
 x 1 
mx
cot x  k
ខ. lim 1  2 x  គ. lim 1  2 x 
x
ក. lim   ឃ. lim  1  
x 
 x  x 0 x 0 x 
 x
1 1 x 1
 x3
x
 3
 
x
ង. lim 1  sin x 
x
ច. lim 2  e x
ឆ. lim  1   ជ. lim  
x 0 x 0 x 
 x x 
 x 1 
2 x 1
 x2  4x  3 
x x
 x 
ឈ. lim  ញ. lim  ដ. lim  ឋ. lim 1  sin x 
cot x
  
x 
 x3 x 
 4x  3  x 
 1 x  x 0

7) លីមីតនៃអៃុគមៃ៍ើោការ ីត :
ក. អៃុគមៃ៍ើោការ ីត :

 អនុគមន៍បោោរត
ី y  log a x ដដល  a  0 , a  1 , x  0 បៅថាអនុគមន៍បោោរតបោល
ី a ម្ន x ។

 ប ើ a  e ប ោះ y  log e x  ln x បៅថាអនុគមន៍បោោរតបនដព
ី ។
ខ. លកខវៈនៃើោការ ីតើៃដព :

ចំប ោះរគ ច
់ ំនន
ួ ពត
ិ វជជ
ិ មាន a នង
ិ b បគបាន ៖
a
ក. ln ab  ln a  ln b ខ. ln  ln a  ln b គ. ln a n  n ln a
b
1 1
ឃ. ln a  ln a ង. ln   ln a ច. eln a  a
2 a

ខ. លីមីតនៃអៃុគមៃ៍ើោការ ីតើៃដព :

ln x xn
lim ln x   , lim ln x   , lim n
 0 , lim   , lim x n ln x  0 ,  n  0 
x  x 0 x  x x  ln x x 0

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ខាងបរោម :

ក. lim
ln x
x  x 2  x
ខ. lim
x 0
ln x
cos x

គ. lim ln e x  1
x 

 x 
ឃ. lim ln  ln x 
x 
ង. lim ln 
x 0

 x 1 
ច. lim x ln x 2  1
x 
 
x 2  ln x ln x  1  x 
ឆ. lim ជ. lim ឈ. lim ln   ។
x  3 x 2  1 x  ln x  1 x 
 x 1 
គ. រ ូរមៃតលម
ី ីតនៃអៃុគមៃ៍ើោការ ីតើៃដព :

ln 1  x  ln 1  kx 
ក. lim 1 ខ. lim 1
x 0 x x 0 kx

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 22 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ឧទា រណ៍ : គណ លីមត

ី ខាងបរោម :
ln 1  2 x  ln 1  4 x  ln 1  kx  ln 1  x 
ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x 0 x x 0 x x 0 x x 0 3x
ln(1  x) ln 1  x  ln 1  2 x  ln 1  5x 
ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim
x 0 7x x 0 mx x 0 3x x 0 15 x
ln 1  kx  ln 1  tan 2x  ln 1  sin 3x  ln  cos 2 x 
ឈ. lim ញ. lim ដ. lim ឋ. lim
x 0 mx x 0 x x 0 x x 0 x2

លំហាត់អៃុិតត

គណ លីមត
ី ខាងបរោម :
 2015 
ក. lim 2016 ខ. lim    គ. lim x
x 0 x1
 2016  x 1

ឃ. lim  3x  4
x 2

ង. lim 5x4  3x3  2 x2  x  2
x 1
 x 1
 
ច. lim x2  x  3x  4

គណ លីមត
ី ខាងបរោម :
x2  9 x2  x  6 x2  x  2
ក. lim ខ. lim គ. lim
x 3 x 2  3x x 3 x3 x 1 x2 1
2 x x  1 1 x 1  2
គ. lim ឃ. lim ង. lim
x 2 x2  4 x 0 x x 0 x3
x3  3 1 x  2 x2
ច. lim ឆ. lim ជ. lim
x 0 x x 3 x3 x 2 x2  4
គណ លីមត
ី ខាងបរោម :
x3  3x 2  3x  1  3 x  x 2  3x  2
ក. lim ខ. lim   គ. lim
x 1 x3  x x 3 x  3
 x  3  x  x 2  2 x  3

3x  2
x 

ឃ. lim x 2  3x  1  
ង. lim 1  3x 2  x3
x 
 ច. lim
x  2x  3
4 x 2 x2 1
ជ. lim ឈ. lim ញ. lim
x  x  2 x  3x  4 x  x 2  1

2  x2  x2  x  1 x 3
ដ. lim ឋ. lim ឌ. lim ។
x  1  x x  2x 1 x  x2  1
គណ លីមត
ី ខាងបរោម :
2 x2 x2 2 x2  x  5 2 x  x2
ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x  x 2  1 x  x 2  1 x  4 x3  1 x  3x  5

3 3x  4 4 x3  2 x 2  5  x2
ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim
x  x 4 x  8 x3  x  2 x  x  2
x 
2 x2  5
5x  7 x2 x2  3 3x 2  2 x  1
ឈ. lim ញ. lim ដ. lim ឋ. lim
x  x  30 x  x 2 x  x 2  1 x  4 x2  3

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 23 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

គណ លីមត
ី ខាងបរោម :

x 

ក. lim x3  x2  5  ខ. lim 
x 
x2  2  x  1  គ. lim  x  x  x  1
x 
2

ឃ. lim
x   x x  x  ង. lim 
x 
x 2  8x  x  1  ច. lim  3x  x  x 
x 
2

គណ លីមត
ី ខាងបរោម :
x3  3x 2  x  3 2 x 2  5x  3 2 x x2  x  2
ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x 3 2 x2  7 x  3 x 1 x 2  x  2 x 2 x2  4 x 1 x2 1
x3  x x2  2 x  3 x4  5x x2  1  x
ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim ។
x  x 4  3 x 2  1 x  x5 x  x 2  3 x  1 x  4
x3  x  x 4
កំណត់តម្មៃម្នចំនន
ួ បថ្រ a បដម
ើ បឱ្
ី យលីមត
ី ខាងបរោម ជាចំនួនបថ្រ រួចគណ លីមត
ី ប ោះផង :

 a  1 a  4
x 2  ax  1  a  2 1  3x  a  ax  1  3 
ក. lim :  ខ. lim :  3 គ. lim :  2
x1 x 1 lim  0 x 0 x lim  2
x 2 x2 lim  3

កំណត់តម្មៃម្នចំនន
ួ បថ្រ a នង
ិ b បដើមបឱ្
ី យវា ំបពញលកខខណឌ ដូចខាងបរោម :

x 2  ax  6 a  1 x 2  ax  b 1  a  0
ក. lim b :  ខ. lim  : 
x2 2 x 2  3x  2
b  1 x1 x 2 1 2 b   1
x 2  mx  8 1 m  6
កំណត់ចំនួនពិត m និង n បដើមបឱ្
ី យ lim  :  ។
x2 x  n  2x  2n
2
5 n  12
x 2  px  q p  3
កំណត់ចំនួនពិត p និង q បដើមបឱ្
ី យ : lim 5 :  ។
x1 x 1  q  4
f  x   f 1
ក. បគឲ្យ f  x   x 2 ។ ចូររក lim ។
x 1 x 1

2 x  3x
2
ebI x 1
ខ. f  x    ។ រក lim f  x  នង
ិ f 1 ។

 5 ebI x 1 x 1

3x  1
 ebI x 1
បគឲ្យអនុគមន៍ f  x    ។ រក lim f  x  , lim f  x  នង
ិ lim f  x ។

2 x ebI x 1 x 1 x 1x 1


x
2
ebI x0
បគឲ្យអនុគមន៍ f  x    ។ រក lim f  x  , lim f  x  នង
ិ lim f  x ។

2 x ebI x0 x 0 x 0
x 0

គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ៖
ក. lim  2 x  1 ខ. lim  x  5 គ. lim  3x  2 ឃ. lim  2 x  7 
x 3 x 2 x 2 x 1

3x  1
x 1

ង. lim x2  1  x 1

ច. lim x2  2x  4  ឆ. lim 2
x 1 x  1
ជ. lim 3 x3  1
x 2

x 1 2x  1
ឈ. lim 3x  1
x2
  ញ. lim  sin x 
x

ដ. lim
x 0 x
ឋ. lim
x 1 x 1
។
2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 24 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ៖
3x  2 1  3x 5x  2 4x  1
ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x  x  1 x  x  2 x  1  x x  2 x  1

x2 8x  1
ង. lim 2 ច. lim ឆ. lim  2 x  3 ជ. lim  2 x  3
x  x  1 x  1  4 x x  x 

2 x  x2
ឈ. lim x 2  4
x 
  ញ. lim x 3
x 
ដ. lim
x  3x  5
ឋ. lim
7
x  x  1
។

0
គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ( រាងមន
ិ កំណត់ )៖
0
x3  8 x 2 x 2  3x  2 x  1 1
ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x 2 x  2 x4 x4 x 1 x 1 x 0 x
x2  x x  5x  6
2
x2  x  1 1 x3 2
ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim
x 0 x x 2 x 2  3x  2 x 0 1  x  1  x x 1 x 1
x 1 1 x 1 x2  9 1  3x  1
ឈ. lim ញ. lim ដ. lim ឋ. lim
x 2 x2 x 1 x2  1 x 3 x  3 x 0 x
0
គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ( រាងមន
ិ កំណត់ )៖
0
cos x  sin x 1 x  1 x sin 3x x4 2
ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x

4
cos 2 x x 0 sin 3x x 0 2 x  2 x 0 sin 5 x
x sin 3x 2  1  cos x 1  sin x tan x  sin x
ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim
  2
x 0 sin 2 5x x 0 sin 2 x x  x 0 x3
  x
2
2 
1  sin x  cos x 1  cos x cos 2 x 1  cos x  cos 2 x sin 4 x
ឈ. lim ញ. lim ដ. lim ឋ. lim
x 0 1  sin x  cos x x 0 x2 x 0 x2 x 0 x2  2
0
គណ លីមត ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ( រាងមន ិ កំណត់ )៖
0
sin 2 x sin 3x sin x  sin 2x sin 4x 3x  sin x
ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x 0 x 2 x 0 x x 0 sin 6 x x 0 x  sin x

2 x  tan x sin 3x 1  cos 2x x 2  sin 2 x

ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim 2
x 0 x  tan x x 0 x  sin 2 x x 0 x2 x 0 x  x sin x

x 1  cos x  cos 3x 1  cos x x 2  sin 2 x

ឈ. lim ញ. lim ដ. lim ឋ. lim ។
x 0 x  tan x x 0 x 2 x  0 1  cos 2 x x 0 1  cos 2 x


គណ លីមត ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ( រាងមន ិ កំណត់ )៖

x3  x x4  5x x2  2 x  3 4x 1
ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x  x 4  3 x 2  1 x  x 2  3 x  1 x  x5 x  2 x  3

8x  7 x3  3x  5 3x  4 x 2  1
5
2 x2  7 x  3
ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim
x  12 x  5 x  x2  5 x  5 x5  1 x  8 x 2  x  9

2 x3  6 x  7 x3  2 x  6 x5 2 x2  1
ឈ. lim 2 ញ. lim 4 ដ. lim 3 ឋ. lim ។
x  x  6 x  4 x  x  3x 3  x  3 x  x  2 x  8 x  3 x 3  2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 25 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ( រាងមន
ិ កំណត់    ) ៖

x 

ក. lim x3  x2  5  
ខ. lim
x 
x2  x  x  គ. lim
x 
 x2  2  x  ឃ. lim 2x2  3x
x 
 
ង. lim  x x  x ច. lim  x2  2x  x  
ឆ. lim x 2  2 x3  5  
ជ. lim x  x 2  1 
x  x  x  x 

គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ អុិចសប៉ាូណង់ដសយលខាងបរោម ៖


ក. lim e x  1
x 
 
ខ. lim x  2  e1 x
x
 
គ. lim x3  x e x
x 
 
ឃ. lim x 2  xe x
x 

 ex  x   3 
ង. lim  x  2  e x ច. lim   ឆ. lim  x  
ជ. lim x  2  xe x 
 2e  1   1 e 
x  x  x x  x 

 2e 2 x  e x  1  6e x  x e2 x  3 2e x  3
ឈ. lim   ញ. lim ដ. lim ឋ. lim
 e  3e  3  x  2e x  1 x  e x  1 x  e x  1
x  2x x

4e x  1 2e x  x  1 ex  x e x  e x
ឌ. lim ឍ. lim ណ. lim ត. lim ។
x  2e x  3 x  e x  2 x  3 x  3e x  2 x  1 x  e x  x

គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ បោោរតខាងបរោម
ី ៖

ក. lim 1  2 x  x ln x 
x 0
ខ. lim
x 0
ln x
x
គ. lim ln  x  3
x 
ឃ. lim ln x 2  1
x 1
 
ង. lim
ln x
x x
ច. lim  2 x ln x  4 x 
x  x 

ឆ. lim x ln x  x2  3  ជ. lim x ln x
x 0

1  x 1 x 1
ឈ. lim   2 ln x  ញ. lim ln x  ln x  3 ដ. lim ឋ. lim ។
x 0  x  x 0 x  ln x x 1 ln x
គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ៖

esin x  1 e x  cos 2 x a x  bx esin x  e sin x

2

ក. lim ខ. lim គ. lim ឃ. lim

x 0 x x 0 x2 x 0 x x 0 x
e  e2 x  2 esin x  cos 4 x 1  e1cos 2 x e  ebx
2
x ax 2 2

ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim

x 0 x x 0 x2 x 0 x2 x 0 x2
x2  2 x
 ex 2 x e2 x  e2 x  2 3x  1 5sin x  1
2
e
ឈ. lim ញ. lim ដ. lim ឋ. lim
x 0 x x 0 x x 0 x x 0 x
4 7 2  52sin x 3x  1 1
2
2x 3x sin x sin 2 x
4
ឌ. lim ឍ. lim ណ. lim ត. lim ។
x 0 x x 0 2x x  0 sin 2 x x 0 x 2

គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ៖
ln 1  4 x  x 2  ln  3  2e x  ln 1  ax 1  bx 
ក. lim ខ. lim គ. lim
x 0 x x 0 x x 0 x
ln 1  x  sin 2 x sin 5x sin kx
ឃ. lim ង. lim ច. lim ឆ. lim ។
x 0 e 1
x x 0 ln 1  x  x 0 ln 1  x  x 0 ln 1  x 

គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ៖
1 1 1 1
3x x  x x x
ក. lim 1  3x  ខ. lim 1  2 x  គ. lim  1   ឃ. lim 1  sin x 
x 0 x 0 x 0
 2 x 0

1 x x x
 x x  2  7  m
ង. lim  1  sin  ច. lim  1   ឆ. lim  1   ជ. lim  1  
x 0
 2 x 
 x x 
 x x 
 x

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 26 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២
1 x n n2016
x  x 1   n 1   n 1 
ឈ. lim 1  mx  ញ. lim   ដ. lim   ឋ. lim   ។
x  x  1
x 0
  x 
 n  x 
 n 
គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ៖
 x2  2  3 x 3
x  1 1 x2
ក. lim   ខ. lim គ. lim ឃ. lim
x 0  x 9 9  x
 x 
x 0 x x 2
x2  2  2
x3  27 2 x 6 x2  5x  6 1 3 1 x
ង. lim ច. lim ឆ. lim ជ. lim
x 3 x  3 x 9 x9 x 3 x2  9 x 0 2x
x5  1 3
x 1 x 8 x 5
ឈ. lim 3 ញ. lim ដ. lim ឋ. lim
x 1 x  1 x 0 x  1 x 8 3 x  2 x 5 x 5
1 1

x 5 3 x3 x3  x 2  4
ឌ. lim ឍ. lim ណ. lim ត. lim x 2 ។
x 4 x4 x 3 2  x 1 x 2 2 x x2 x  2

គណ លីមត
ី ម្នអនុគមន៍ខាងបរោម ៖
1 x 1 1
 1  sin x  x  sin x  xsin x x2   x  1 x 2
ក. lim   ខ. lim   គ. lim  cos x  ឃ. lim  sin 
x  0 1  sin x
  x 0
 x  x 0 x 1
 2 
1 x 1 ex
 2 x 2  x  3 sin x  2 x  1  x 2  x 2  x  3  x1  ex  x 
ង. lim   ច. lim  2  ឆ. lim   ជ. lim  x  ។
x 2 x  1 x  e  1
x 0
 x3    x 1
 x4   
x  ln x  x  0 : f x   

បគមានអនុគមន៍ y  f x   , x  0 ។ គណ lim f  x  និង lim f  x  ។ 
x x 0  x  
 x   : f x   1
 ln x  , x  0 ។ គណ  x  0  : f x   
បគមានអនុគមន៍ f x   1  2  lim f  x  និង lim f  x  ។ 
 x  x 0  x  
 x   : f x   1
 x  0  : f x   1
បគមានអនុគមន៍ y  f x  x ln x  x  1 , x  0 ។ គណ lim f  x  នង
ិ x
lim f  x  ។ 
x 0
 x   : f  x   
 ln x   x  0  : f  x   
បគមានអនុគមន៍ f x   21   , x  0 ។ គណ lim f  x  និង lim f  x  ។ 
 x  x 0  x  
 x   : f  x   2
x 2  ln x  x  0  : f x   
បគមានអនុគមន៍ y  f x   , x  0 ។ គណ lim f  x  និង lim f  x  ។ 
x2 x 0  x  
 x   : f x   1
 x  0  : f  x   
បគមានអនុគមន៍ y  f x   1  lim f  x  នង f x  ។
ln x
។ គណ ិ xlim 
x3 x 0   
 x   : f  x   1
 x  0  : f  x   
បគមានអនុគមន៍ y  f x   x  lim f  x  និង lim f  x  ។ 
1 ln x
, x  0 ។ គណ
x x 0  x  
 x   : f  x   
 x 1 
បគមានអនុគមន៍ y  f  x     ដដល x  D    ; 0  1 ;   ។
x
 ln 
2  x 
គណ lim f  x  , lim f  x  lim f  x  នង
ិ xlim f x  ។
x  x  x 0 1

 x   : f  x    , x   : f  x   


 x  0 : f  x    , x  1 : f  x   
 


រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 27 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
លម
ី ត
ី នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

x 2  2 x  ln x  x  0  : f  x   
បគមានអនុគមន៍ y  f x   , x  0 ។ គណ lim f  x  នង
ិ x
lim f  x  ។ 
x x 0
 x   : f  x   
 x  0  : f  x   
បគមានអនុគមន៍ y  f x    x  f  x  និង lim f  x  ។ 
4 ln x
, x  0 ។ គណ lim
x x 0  x  
 x   : f  x   
 x  0  : f  x   
បគមានអនុគមន៍ y  f x   2 , x  0 ។ គណ lim f  x  និង lim f  x  ។
ln x

x x 0  x  
 x   : f  x   0
 x  0  : f x   1
បគមានអនុគមន៍ y  f x   1 lim f  x  នង f x  ។
2 ln x
, x  0 ។ គណ ិ xlim 
x x 0   
 x   : f  x   
 x  0  : f x   0
បគមានអនុគមន៍ y  f x   lim f  x  និង lim f  x  ។
x
, x  0 ។ គណ 
x  ln x x 0  x  
 x   : f  x   1

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 28 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ភាពជាប់នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

មមម ៀៃទ្យី

៣ ភាពជាប់នៃអៃុគមៃ៍

1. ភាពជាប់ត្រង់មួយចំណុច :

ិ មន័យ : អនុគមន៍ y  f  x  ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់មយ

នយ ួ ចំណុច x  a កាលណា f បំពេញលក្ខខណឌបីខាងពត្កាម

1) f ក្ំណរ់ចំព ោះ x  a
2) f មានលីមរ
ី កាលណា x ខិរជិរ a
3) lim f  x   f  a  ។
x a

ឧទាហរណ៍១ : ពគឱ្យ f  x   
 x  3 ebI x  1 ។ សិក្ាភាេជាប់នន f ពៅត្រង់ x  1 ។
3  x ebI 1  x
sin x

ebI x  0
ឧទាហរណ៍២ : ពគឱ្យ f  x  1 ។ ពរើ f ជាប់ពៅត្រង់ x  0 ឬពេ ?
 x  x ebI x  0
2

2
2. លក្ខណៈភាពជាប់នៃអៃុគមៃ៍ :
ពបើ f និង g ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ចំណុច x  a ព ោះពគបាន ៖

1) f  x   g  x  ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ចណ
ំ ុ ច xa ។

2) f  x   g  x  ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ចណ
ំ ុ ច xa ។

3) f  x   g  x  ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ចណ
ំ ុ ច xa ។

4) kf  x  ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ចណ
ំ ុ ច x  a ដែល k ជាចំនួនពេរ ។

f  x
5) ំ ុ ច x  a ដែល g  a   0 ។
ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ចណ
g  x
ឧទាហរណ៍១ : ក្ំណរ់រនមៃនន x ដែល ឱ្
ំ យអនុគមន៍ខាងពត្កាម ជាអនុគមន៍ជាប់ :
x3
ក្. f  x   x14  20 x 4  
ខ. g  x   7 x 2  8  3  x  គ. h  x  
x  3x  10
2
។

 sin x

ឧទាហរណ៍២ : បង្ហាញថា y  f  x    x
ebI x  0 ជាអនុគមន៍ជាប់ចំព ោះត្គប់ចំនន
ួ េរ
ិ ។
 1
 ebI x  0
3x  a

ebI x  1
ឧទាហរណ៍៣ : រក្រនមៃ a ដែលព្វើឱ្យអនុគមន៍ f  x    x 2  3x  2 ជាប់ត្រង់ x  1 ។

 x 1
ebI x  1
 x  a ebI x  0
ើ យអនុគមន៍ f  x   
ឧទាហរណ៍៤ : រក្រនមៃ a ដែលព្វឱ្ ជាប់ត្រង់ x  0 ។
 x  1
2
ebI x  0
រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 29 ប ញ្ញ
ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ភាពជាប់នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

3. ភាពជាប់លលើចល្លោះ :
នយ
ិ មន័យ :
1) អនុគមន៍ f ជាប់ពលើចព ៃ ោះពបក្
ើ  a , b លុ ោះត្ាដរ f ជាប់ចំព ោះត្គប់រនមៃ x ននចព ៃ ោះពបក្
ើ ព ោះ ។

2) អនុគមន៍ f ជាប់ពលើចព ៃ ោះបេ

ិ  a , b លុ ោះត្ាដរ f ជាប់ពលើ a , b នង
ិ មានលីមរ
ី

lim f  x   f  a  និង lim f  x   f b  ។

x a  x b

4. ភាពជាប់នៃអៃុគមៃ៍បណ្ដ
ា ក្់ :

ិ អនុគមន៍ f ជាប់ត្រង់ g  c  ព
ពបើអនុគមន៍ g ជាប់ត្រង់ c នង ោះអនុគមន៍បណា
ា ក្់  fog  x   f  g  x  

ជាប់ត្រង់ c ។

ឧទាហរណ៍១ : ចូរបញ្ជាក្់ភាេជាប់ននអនុគមន៍ខាងពត្កាមពលើចព ៃ ោះដែលឱ្យ ។

1 x2 1
ក្. f  x   ,  0 , 1 ខ. f  x   ,  0 , 2 គ. f  x   sin x ,  0 , 2  ។
x x 1
2 x
ឧទាហរណ៍២ : ពគឱ្យអនុគមន៍ f  x   ។ ពរើ f ជាអនុគមន៍ជាប់ពលើចព ៃ ោះ  2 , 3 , ( 2 , 3] ឬពេ ?
3 x
5. អៃុគមៃ៍ប្លយតាមភាពជាប់ :
ពបើ f ជាអនុគមន៍មន ី lim f  x   
ិ ក្ំណរ់ត្រង់ x  a និងមានលីមរ x a
ព ោះអនុគមន៍ប ៃ យនន f

ាមភាេជាប់ត្រង់ x  a ក្ំណរ់ពោយ ៖

 f  x 
g  x  
ebI xa
។
 ebI xa
1  cos x
ឧទាហរណ៍ : ពគមានអនុគមន៍ f  x   ។ ពរើ f អាចមានអនុគមន៍ប ៃ យាមភាេជាប់ត្រង់ x  0 ឬពេ ?
x2
6. ត្រឹស្ប
ី ត ររនមលក្ណ្ដ
ត ល:

ត្េស
ឹ ីប
ត េ ៖ ពបអ
ើ នុគមន៍ f ជាប់ពលើចព ៃ ោះបេ
ិ  a , b ិ k ជាចំនួនមួយពៅចព ៃ ោះ f  a  នង
នង ិ f b

ព ោះមានចំនួនេិរ c មួយយ៉ាងរច
ិ ក្នុងចព ៃ ោះបិេ  a , b ដែល f  c   k ។

វបាក្
ិ ៖ ពបើអនុគមន៍ f ជាប់ពហើយពក្ើនោច់ខារ ឬចុោះោច់ខារពលើចព ៃ ោះបិេ  a , b ព ោះចំព ោះត្គប់ចំនន
ួ េិរ k

ពៅចព ៃ ោះ f  a  និង f  b  សមកា

ី រ f  x   k មានចពមៃយ
ើ ដរមួយគរ់ពៅចព ៃ ោះ  a , b ។

សមាាល់ : ត្េឹសី ប
ត េរនមៃក្ណា
ត លអាចពត្បើបានចំព ោះ k  0 ជាេិពសសពបើអនុគមន៍ f ជាប់ពលើចព ៃ ោះបិេ  a , b
និង f  a  និង f  b  មានសញ្ជាផ្ទុយគ្នន ព ោះ  f  a   f  b   0  មានចំនួន c មួយយ៉ាងរច
ិ ក្នុងចព ៃ ោះបិេ

 a , b ដែល f  c   0 ។

ឧទាហរណ៍១ : ពោយពត្បើត្េឹសី ប
ត េរនមៃក្ណា
ត ល ចូរបង្ហាញថាចំព ោះអនុគមន៍េហុធា f  x   x  2 x  1 មានចំនួន
3

េិរ c ពៅក្នុងចព ៃ ោះ 0 , 1 ដែល f  c   0 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 30 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ភាពជាប់នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ឧទាហរណ៍២ : ពោយពត្បត្ើ េឹសី ប

ត េរនមៃក្ណា ី រ f  x   x  3x  1 មានឫសយ៉ាងរច
ត ល បង្ហាញថាសមកា ិ មួយ
5

ក្នុងចព ៃ ោះ 1 , 2  ។

លំហារ់អៃុវរតៃ៍

ពគមានអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ f  x   3 x3  1 ពរអ

ើ នុគមន៍ f ជាប់ត្រង់ x  2 ឬពេ ?
 x2  2x  6

ebI x  1
ពគឲ្យអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ f  x    2 x  11 ពរើ f ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ x  1 ឬពេ ?

 x2
ebI x  1
1  x
1  x ebI x  0
ពគឲ្យអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ f  x    ពរើ f ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ x  0 ឬពេ ?
 2 x  sin x
2

 x
ebI x  0
 2  2cos 2ax

ពគឲ្យអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ f  x    x2
ebI x  0
 9
 ebI x  0
ក្ំណរ់ចំនន
ួ េរ
ិ a ពែម
ើ បឲ្
ី យ f ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ x  0 ។
1  x ln x

ebI x  0
 1

ebI x  0
ពគមានអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ f  x    sin  x

1 x
ebI x  1

  ebI x  1
ចូរសិក្ាភាេជាប់ននអនុគមន៍ f ពលើចព ៃ ោះ 0 , 1 ។
4x
ពគឲ្យអនុគមន៍ g ក្ំណរ់ពោយ g  x   និង f  x   ln x ។ ពរើអនុគមន៍  fog  x   f  g  x  
x 1
2

ជាប់ត្រង់ x  1 ដែរឬពេ ?
tan x  sin x
ពគឲ្យអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ f  x   រក្អនុគមន៍ប ៃ យាមភាេជាប់នន f ត្រង់ x  0 ។
x3
sin x  x 2 ln x
ពគឲ្យ f ក្ំណរ់ពោយ f  x   ដែល x  0 ។ ពរើ f អាចមានអនុគមន៍ប ៃ យាមភាេជាប់
x
ត្រង់ x  0 ឬពេ ? ពបើមានចូររក្អនុគមន៍ព ោះ ។

 
ត្ាយបញ្ជាក្់ថា x tan x  cos x យ៉ាងពោចណាស់មានឫសជាចំនន
ួ េរ
ិ មួយពៅចព ៃ ោះ 0 ,  ។
 4
 sin 2 x  2sin x
ពគមានអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ

f  x   x3
ebI x0
 1
 ebI x0
ចូរសិក្ាភាេជាប់ននអនុគមន៍ f ត្រង់ x  0 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 31 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ភាពជាប់នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

 e x  e x  2
ពគមានអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ

f  x   x
ebI x0
 1
 ebI x0

ពរើអនុគមន៍ f ជាប់ត្រង់ចណ
ំ ុ ច x  0 ដែរឬពេ ?

 ln 1  2sin 2 x 
ពគមានអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ

f  x   x2
ebI x0

 2 ebI x0
ត្ាយថាអនុគមន៍ f ជាប់ត្រង់ចណ
ំ ុ ច x0 ។

1  cos ax
ពគមានអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ

f  x    x2
ebI x0

 8 ebI x0
ចូរក្ំណរ់ចំនន
ួ េរ
ិ a ពែម
ើ បឲ្
ី យអនុគមន៍ f ជាប់ត្រង់ចណ
ំ ុ ច x0 ។

ពគមានអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ

 x  ax  2
f  x  
2
ebI x0

  x  a

2
ebI x0

ចូរក្ំណរ់ចំនួនេិរ a ពែើមបឲ្
ី យអនុគមន៍ f ជាប់ត្រង់ x  0 ។
ក្ំណរ់រនមៃ A ដែល ឲ្
ំ យអនុគមន៍ f ជាប់ត្គប់រនមៃ x ក្នុងក្រណីនម
ី យ
ួ ៗខាងពត្កាម ៖



ក្. f  x   
Ax  3 ebI x  2 ខ. f  x   

 1  3x ebI x  4
 3  x  2 x ebI x  2
  Ax  2 x  3
 ebI x  4
2 2

 x  Ax  2 ebI x  1
2

គ. f  x    sin  x ។

   x
ebI x  1
 x2  4
ពគមានអនុគមន៍

f  x   x  2
ebI x2
។ បង្ហាញថា f ជាអនុគមន៍ជាប់ត្រង់ចំណុច x  2 ។

 4 ebI x2

ពគមានអនុគមន៍
 x3

f  x  
ebI x 1
។ សិក្ាភាេជាប់នន f ពៅត្រង់ x  1 ។
 3 x
 ebI x 1
 sin x

ebI x0
ពគមានអនុគមន៍ f  x   1 2 ។ ពរើ f ជាប់ពៅត្រង់ x  0 ឬពេ ?
 x x
 2
ebI x0

 3x  a

ebI x 1
ើ យអនុគមន៍ f  x    x 2  3x  2
រក្រនមៃ a ដែលព្វឲ្ ជាប់ត្រង់ x  1 ។

 x 1
ebI x 1

រក្រនមៃ a ដែល

 xa
ំ យអនុគមន៍ f  x   
ឲ្
ebI xo
ជាប់ត្រង់ x  0 ។
 x 1

2
ebI x0

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 32 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ភាពជាប់នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

x2
សិក្ាភាេជាប់ននអនុគមន៍ f  x   ពលើចព ៃ ោះ  2 , 3 នង
ិ  2 , 3 ។
x 3
សិក្ាភាេជាប់ននអនុគមន៍ពលើចព ៃ ោះដែលឲ្យខាងពត្កាម ៖

1 x2 1
ក្. f  x    0 , 1 ខ. f  x    0 , 2 គ. f  x   sin x 0 , 2  ។
x x 1
2 x
ពគមានអនុគមន៍ f  x  ។ ពរើ f ជាអនុគមន៍ជាប់ពលើចព ៃ ោះ  3 , 2  និង (3 , 2 ] ឬពេ ?
3 x
ក្ំណរ់រនមៃ x ដែលព្វឲ្
ើ យអនុគមន៍ខាងពត្កាមជាអនុគមន៍ជាប់ :

2x
ក្. f  x   1  x 2 ខ. f  x   x 2  1 គ. f  x   ។
x2
1  cos x
ពគមានអនុគមន៍ f  x   ។ ពរើ f អាចមានអនុគមន៍ប ៃ យាមភាេជាប់ត្រង់ 0 ឬពេ ?
x2
ពោយពត្បត្ើ េស
ឹ ីប
ត េរនមៃក្ណា
ត ល ចូរបង្ហាញថាចំព ោះអនុគមន៍េហុធា f  x   x 3  2 x  1 មានចំនួនេរ
ិ c

ពៅក្នុងចព ៃ ោះ 0 , 1 ដែល f c  0 ។

ពគឲ្យអនុគមន៍ f ក្ំណរ់ពោយ f  x   4  3x  x 2 ដែល 2  x  5 ។ ពត្បត្ើ េស

ឹ ីប
ត េរនមៃក្ណា
ត លរក្រនមៃ c

ពបើ k  1 ។

ពត្បត្ើ េស
ឹ ីប
ត េរនមៃក្ណា
ត លបង្ហាញថាសមកា
ី រ x  3x  1  0 មានឫសយ៉ាងរច
5
ិ មួយក្នុងចព ៃ ោះ 1 , 2  ។

បញ្ជាក្់ថា ពរអ
ើ នុគមន៍ខាងពត្កាមជាប់ត្រង់រនមៃ x ដែលឲ្យឬពេ ?
x2
ក្. f  x   5 x 2  6 x  1 , x2 ខ. f  x   , x 1
x 1
x 2 x2
គ. f  x   , x4 ឃ. f  x   , x  2
x4 x2
 x2 1

 x 1
ង. f  x   
ebI x2
, x2

ច. f  x    x  1
ebI x  1
, x  1 ។

2 ebI x2  x2  3
 ebI x  1
រក្រនមៃ x ដែលព្វឲ្
ើ យអនុគមន៍ខាងពត្កាមជាអនុគមន៍ោច់ ៖
3x  1 x x2  2 x  1
ក្. f  x   ខ. f  x   គ. f  x  
2x  6 x  4x  5
2
x2  x  2
 x
ឃ. f  x   2
3x  2  1
ង. f  x    2
ebI x2
។
x  3x  18  3 x
 ebI x2
សិក្ាភាេជាប់ននអនុគមន៍ខាងពត្កាមពលើចព ៃ ោះដែលឲ្យ ៖
x 3
ក្. f  x   ពលើចព ៃ ោះ  0 , 1 និង  4 , 1 ។
4 x
 1
ខ. f  x   x 1   ពលើចព ៃ ោះ  0 , 1 នង
ិ 0 , 1 ។
 x

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 33 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ភាពជាប់នៃអៃុគមៃ៍ វិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

 Ax 2  5 x  9

ebI x  1
រក្រនមៃ A នង
ិ B ដែលព្វឲ្ ំ រ់ពោយ f  x    B
ើ យអនុគមន៍ក្ណ ebI x  1 ជាប់ត្គប់រនមៃ x ។

 3  x  A  2 x  ebI x  1
ក្នុងបណា
ត អនុគមន៍ខាងពត្កាម ពរើ f អាចមានប ៃ យាមភាេជាប់ត្រង់ a ឬពេ ?

x2  9 x 2  3x  10
ក្. f  x   , a 3 ខ. f  x   , a2
x 3 x2
x3  1 x 2  16
គ. f  x   , a 1 ឃ. f  x   2 , a4 ។
x 1 x  3x  4
ពត្បើត្េឹសី ប
ត េរនមៃក្ណា
ត លបង្ហាញថា អនុគមន៍ខាងពត្កាមមានចំនន
ួ c ក្នុងចព ៃ ោះដែលឲ្យ :

ក្. f  x   x 2  x  1  0,5 , f  c   11 ។
,

ខ. f  x   x2  6 x  8 ,  0,3 , f  c   0 ។

គ. f  x   x3  x 2  x  2 ,  0,3 , f c  4 ។

ពគឲ្យអនុគមន៍ នង
ិ ចព ៃ ោះបេ
ិ ែូចខាងពត្កាម ។ ពត្បើត្េឹសី ប
ត េរនមៃក្ណា
ត ល រក្រនមៃ c ពបើ :

ក្. f  x   2  x  x 2 ,  0,3 , k 1 ។

ខ. f  x   25  x 2 ,  4.5,3 , k 3 ។
  
ពគមានអនុគមន៍ y  f  x  ក្ំណរ់ពលើចព ៃ ោះ   ,  ដែល :
 2 2
 1  cos 2 x
 sin x 
f  x   sin x
ebI x0
ពរើ f ជាប់ត្រង់ x  0 ឬពេ ?
 ebI x0
 2
ក្ំណរ់រនមៃ a ពែើមបឲ្
ី យអនុគមន៍ខាងពត្កាមជាប់ពលើ :


  2x  a ebI x 1
 a

ebI x0
ក្. f  x    ខ. f  x    ។

 log3 x ebI x 1  x sin

1
x
ebI x0

ត្ាយបញ្ជាក្់ថា សមកា
ី រខាងពត្កាមមានឫសយ៉ាងរិចមួយពៅចព ៃ ោះដែលឲ្យ :
ក្. sin x  x  1 ,  0,  ខ. 20 log10  x   x  0 , 1,10  ។

ពគឲ្យសមកា
ី រែឺពត្ក្េីេីរ ax  bx  c
2
 a  0 មានពលខពមគុណ a , b , c បំពេញលក្ខខណឌ 2a  3b  6c  0 ។

 2
បង្ហាញថា សមកា
ី រពនោះមានឫសយ៉ាងរច
ិ មួយពៅចព ៃ ោះ  0,  ។
3  
sin  x 
ពគឲ្យអនុគមន៍ y  f  x   ក្ំណរ់ត្គប់ x  1 ។ ពរើពគអាចប ៃ យអនុគមន៍ f ឲ្យជាប់ត្រង់ចំណុច
1  x3
ើ ចចូរក្ំណរ់រក្អនុគមន៍ប ៃ យាមភាេជាប់ននអនុគមន៍ f  x  ត្រង់ចំណុច x0  1 ។
x0  1 បានឬពេ ? ពបអា

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 34 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ដេរដី េនៃអៃុគមៃ៍ េិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ដមដរៀៃទ្យី

៤ ដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍

I. ដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍ត្រង់ចំណុចមួយ :
ក. ៃិយមៃ័យ :

y
ី ចំណុច x0 នៃអៃុគមៃ៍ y  f  x  ( ដ ើមាៃ ) ជាលីមរ
ដេរដេត្រង់ ី នៃផលដ ៀ កំដណើៃ កាលណា x
x
ខិរដៅជិរ 0 ។

y f  x   f  x0  f  x0  h   f  x0 
ដគកំណរ់សរដសរ : f   x0   lim  lim  lim ។
x 0 x x  x0 x  x0 h 0 h
ឧទាហរណ៍ : ១. រកដេរដេត្រង់
ី x0  2 នៃអៃុគមៃ៍ y  x 3 ។
២. រកដេរដេត្រង់
ី x0  2 នៃអៃុគមៃ៍ y  x 2  1 ។
ខ. ភាពមាៃដេរ ីដេ :

អៃុគមៃ៍ f មាៃដេរដេត្រង់
ី ចំណុច x  x0 លុ ុះត្ាតរ ៖

 អៃុគមៃ៍ f ជា ត្់ រង់ចណ

ំ ុ ច x  x0

 ដេរដេខាងដវេ
ី ង ៃិងដេរដេខាងស្
ី ត ំដសមើគ្នាគឺ f   x0   f   x0 

f  x0  h   f  x0  f  x0  h   f  x0 
តេល f   x0   lim ៃង
ិ f   x0   lim ។
h 0 h h 0 h

ឧទាហរណ៍ : ដគមាៃអៃុគមៃ៍
 x 2  px  q

f  x  
ebI x 1
។
 3x  4
 ebI x 1
កំណរ់ពរី ចំៃួៃពរ
ិ p ៃង
ិ q ដេើមបឲ្
ី យអៃុគមៃ៍ f មាៃដេរដេត្រង់
ី x 1 ។  p 1, q  5  ។
លំហារ់អៃុេរតៃ៍ :

១. ដគឲ្យអៃុគមៃ៍ f កំណរ់ដោយ f  x   x  x  1 ។ ដោយដត្ ៃ

ើ យ
ិ មៃ័យចូរគណនា f   0  , f   1
3 2

ៃង
ិ f  1 ។


 x  ax  2
២. ដគមាៃអៃុគមៃ៍ f កំណរ់ដោយ f  x   
2
ebI x 1
កំណរ់ចៃ
ំ ួៃពរ
ិ a ៃិង b
 bx  4 x  1

2
ebI x 1
ដេើមបឲ្
ី យអៃុគមៃ៍ f មាៃដេរដេត្រង់
ី x 1 ។

a sin x  b cos x  1 ebI x  2
៣. ដគមាៃអៃុគមៃ៍ f កំណរ់ដោយ f  x    កំណរ់ចំៃួៃពរ
ិ a ៃង
ិ b

 b sin x  a cos x  3

ebI x  2

ដេើមបឲ្
ី យអៃុគមៃ៍ f មាៃដេរដេត្រង់
ី x ។
2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 35 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ដេរដី េនៃអៃុគមៃ៍ េិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

 
៤. ដគមាៃអៃុគមៃ៍ f កំណរ់ដោយ f  x   sin x  cos x  1 ។ ដោយដត្ ើៃិយមៃ័យគណនា f     ៃិង
 4
 
f   ។
4
II. ដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍បណ្ត
ត ក់ :

dy dy du d
ដ ើ y  f  u  ៃង
ិ u  g  x  ដនាុះ   ឬ f u  x   f   u   u  x  ។
dx du dx dx 

សត្មាយ ញ្ជាក់ : ដគឲ្យ F  x   f  g  x   ដោយដត្ ភាពម

ើ ពមាៃដេរដេត្រង់
ី x  c ដគត្រូេ ង្ហាញថា

F   c   f   g  c    g   c  ។

f  g  x    f  g  c 
ាមៃិយមៃ័យ F   c   lim
x c xc
 f  g  x    f  g  c  g  x   g  c  
 lim     , g  x  g c
x c
 g  x  g c xc 
f  g  x    f  g  c   g  x  g c
 lim  lim
x c g  x  g c x  c xc
 f   g  c    g   c  ។
dy
ឧទាហរណ៍១ : ដគឲ្យអៃុគមៃ៍ y   5 x  1 ។ គណនា ។
3

dx
 x 1 
3
1
ឧទាហរណ៍២: គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ y  x  1 , y   
2
ៃង
ិ y ។
 x 1   x2  3x  1
2

dy du
ដ ើ y  u n តេល u ជាអៃុគមៃ៍នៃ x ដនាុះ  nu n1   nu n1  u ។
dx dx

 u  
dy dy du d n du du
សត្មាយ ញ្ជាក់ : ដគមាៃ   y  u n ដគបាៃ
 nu n1 
dx du dx du dx dx
1 1
dy 1 2 1 u
េបាក
ិ : ករណី n  ដគបាៃ  u  u  ។
2 dx 2 2 u
ឧទាហរណ៍ : គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ :


ក. f  x   x2  8x  ខ. f  x   6 3 2 x  5 
គ. f  x   3x4  1 
10 5
។

III. ដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍ត្រីដោណមាត្រ :

ក. ដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍សៃ
ី ុ ុស ៃិងកូសៃ
ី ុ ុស :

 ដ ើ y  sin x ដនាុះ y  cos x

 ដ ើ y  cos x ដនាុះ y   sin x

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 36 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ដេរដី េនៃអៃុគមៃ៍ េិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

 ដ ើ y  sin u ដនាុះ y  u cos u

 ដ ើ y  cos u ដនាុះ y  u sin u ។

ឧទាហរណ៍ : គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ខាងដត្កាម :

ក. f  x   sin x  cos x ខ. f  x   cos2 x  x sin x 

គ. f  x   3 x 4  sin 2 x 3  1 
ឃ. f  x   x 2 cos  3x  1 ង. f  x   x3 cos x  2sin x  
ច. f  x   cos 5 x 4  3  x sin 2 x

ខ. ដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍រង់សង់ ៃិងកូរង់សង់ :

1
 ដ ើ y  tan x ដនាុះ y  1  tan 2 x
cos2 x

  1  cot 2 x 
1
 ដ ើ y  cot x ដនាុះ y   2
sin x

 u 1  tan 2 u 
u
 ដ ើ y  tan u ដនាុះ y 
cos2 u
u
 ដ ើ y  cot u ដនាុះ y   2
 u 1  cot 2 u  ។
sin u
ឧទាហរណ៍ : គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ខាងដត្កាម :


ក. f  x   tan 3 x 2  5  ខ. f  x   x3 tan x គ. f  x    2  cot x 
3


ឃ. f  x   3 x 2  tan x 3  1  
ង. f  x   x cot 5 x 3  7  ច. f  x   3 x 2 tan 3 x

វ. f  x   1  tan x  ជ. f  x   2 cot  x  3 
ឈ. f  x   x tan 2 x 2  3  ។
2 4

គ. ដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍ត្រីដោណមាត្រដសេងៗដ ៀរ :

1
 ដ ើ y  arctan x ដនាុះ y 
1  x2
u
 ដ ើ y  arctan  u  ដនាុះ y 
1 u2
1
 ដ ើ y  arcsin x ដនាុះ y 
1  x2
u
 ដ ើ y  arcsin  u  ដនាុះ y 
1 u2
1
 ដ ើ y  arccos x ដនាុះ y  
1  x2
u
 ដ ើ y  arccos  u  ដនាុះ y   ។
1 u2
ឧទាហរណ៍ : រក y ជាអៃុគមៃ៍នៃ x ៃិង y :

ក. x  tan y ខ. x  sin y គ. xy  sin y  0

ឃ. x  sin y  xy ង. x  tan  xy   0 ច. y 2  sin 4 2 x  cos 4 2 x ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 37 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ដេរដី េនៃអៃុគមៃ៍ េិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

IV. ដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍អច

ិ ស្ណង់
ូប ស្សែល :

 ដ ើ y  ex ដនាុះ y   e x

 ដ ើ y  ax ដនាុះ y  a x ln a , a  0 , a  1

 ដ ើ y  eu ដនាុះ y  ueu

 ដ ើ y  au ដនាុះ y  ua u ln a ។

ឧទាហរណ៍ : គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ខាងដត្កាម :

ក. f  x   e 4 x  7 ខ. f  x   e 2 x 5 x  9
គ. f  x   4 x
2

ឃ. f  x   52 x 5 ង. f  x   7  x  4 x 7
ច. f  x   e x  e  x
2

វ. f  x   e3sin xsin x 
ជ. f  x   x 2  x  1 e x  ឈ. f  x   x 3e 2 x ។
3

V. ដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍ដោោរ ីរដៃស្ព :

1
 ដ ើ y  ln x ដនាុះ y 
x
a
 ដ ើ y  ln  ax  b  ដនាុះ y 
ax  b
u
 ដ ើ y  ln u ដនាុះ y  ។
u
ឧទាហរណ៍ : គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ខាងដត្កាម :
x  ln x
ក. y 
x

ខ. y  ln x 2  x  1  គ. y 
ln x
x2
 x 1 
ឃ. 1  x  x ln x ង. y  ln  
 x 1 

ច. y  ln x 2  4 x  3  ។

VI. ដេរ ីដេលំដាប់ខពស ់ :

1) ដេរ ីដេ ី២ នៃអៃុគមៃ៍ :
d2y
ី ី 2 នៃអៃុគមៃ៍ y  f  x  កំណរ់ាងដោយ y ឬ f   x  
ដេរដេទ ។
dx 2

ឧទាហរណ៍១ : គណនាដេរដេទ
ី ី 2 នៃអៃុគមៃ៍ខាងដត្កាម :

ក. y  x 4  3x 2  x 2 ខ. y  sin 3x 2  1 គ. y  3x 2  sin 2 x

1 x2
ឃ. y  3x  2 x 4 2
ង. y  x  ច. y 
x x 1
x2

វ. y  x  4  
ជ. y  x  1  ឈ. y  2 ។
2 3 3 4

x 9
ឧទាហរណ៍២ : រក y ៃង
ិ y ជាអៃុគមៃ៍នៃ x ៃង
ិ y :

ក. x 2  y 2  4 ខ. xy  y 2  x 2  5 គ. xy  yx 2  2

ឃ. 4xy  x 2  y 2 ង. 2 x 2  y 2  4 ច. 2 x3  y 3  8

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 38 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ដេរដី េនៃអៃុគមៃ៍ េិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

វ. x 2  xy  y 2  1 ជ. x3  2 xy  y 2  3 ឈ. x3  y 3  3xy ។
2) ដេរ ីដេលំដាប់ខពស់ :

ដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ y  f  x  អាចមាៃដេរដេខល
ី ួ ៃឯងដទៀរ ដគដៅថាដេរដេ
ី ៃត នាា ់ ដេរដេទ
ី ី 1 , ទី 2 , …

ទី n ដគាងដោយ f  , f  , f  , ... , f   ។

n

 n
ចំណាំ : ដគដត្ ទ
ើ ត្មង់ f ចា ព
់ ី n4 ដ ង
ើ ដៅ ។

ឧទាហរណ៍១ : គណនាដេរដេទ
ី ី 5 នៃអៃុគមៃ៍ខាងដត្កាម :
1
ក. f  x   cos3x  5 x 7 ខ. f  x   2 x 4  sin 4 x គ. f  x   ។
x2
ឧទាហរណ៍២ : គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ខាងដត្កាម :
1 7
ក. f    x  ដ ើ f  x   x3  3x 2  2 x ខ. f    x  ដ ើ f  x  x  sin 2 x
4 6

7
120
គ. f    x 
8
ដ ើ f  x   x8  5 x 2  cos x ឃ. f    x 
10
ដ ើ f  x  6 ។
x
សដងេបរ ូបមៃតដេរ ីដេនៃអៃុគមៃ៍

អៃុគមៃ៍ ដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ អៃុគមៃ៍ ដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍
u uv  vu
1) yx y  1 14) y  y 
v v2
y  xn y   nx n1 15) y  u
u
2) y 
1 2 u
3) y x y  1 u
2 x 16) y  y  
1 1 u u2
4) y y   2
x x 17) y  e u y   u e u
y  ex y  e x u
5) 18) y  ln u y 
1 u
6) y  ln x , x  0 y  u
x 19) y  log a u y 
u ln a
7) y  sin x y  cos x
20) y  sin u y  u  cosu
8) y  cos x y    sin x
21) y  cos u y  u  sin u
1
y  tan x y   1  tan 2 x u
9)
cos2 x 22) y  tan u 
y  2  u 1  tan 2 u
cos u

10) y  cot x y  
1

  1  cot2 x  u
2
sin x 23) y  cot u y   2
sin u

 u  1  cot2 u 
11) y  u n y  nu u n1 ln x 1
24) y  log a x  y 
12) y  u  v  w y  u  v  w ln a x ln a
25) y  a x , 0  a  1 y   a x ln a
13) y  uv y  uv  vu
26) y  a u y   u a u ln a

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 39 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ដេរដី េនៃអៃុគមៃ៍ េិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

លំហារ់អៃុេរត

គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍សៃិទាៃ ៃិងអសៃិទាៃ ៖

x3 x 2
ក. y    2x
3 2
1 1
ខ. y  x4  x3  x 2
4 3
1
2
 
គ. y  x 2  1 x 3  2  ឃ. y   2 x  3 x

2x  3 x2  2 x  3 x  4x
ង. y  ច. y  វ. y  
ជ. y  x2  3x  4 
3

3x  4 2x  8 x  2x  4
2

2008
 x2  2 x  8 
ឈ. y   2  ញ. y  3x3  4 x  7 េ. y   x  1 x3  4 ឋ. y  3
x 3  3x
 3x  2 x  1 
5
1 x2  1 x 1  x  x2
ឌ. y    ឍ. y  ណ. y  រ. y  x  x  3 x
 1 x  1  2x 1  x  x2

1 1
ថ. y   3
1
ទ. y 
 2  x 3  x 
2 3

. f  x 
x2 1
ៃ. y 
3x 2  4 x
1  x   x  2 2  x  1
2 2 2
x x x

x2  x  x 1 xn
.y ផ. y  ព. y  x 2  x 2  3 3  x3 ភ. y  x x x
3
x 1 x
គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ត្រីដកាណមាត្រខាងដត្កាម ៖
1  cos x
គ. f x  
sin x
ក. y  sin x  3 cos x ខ. y  x sin x  cos x ឃ. y 
1  cos x 1  2cos x
tan x sin x
ង. y  ច. y  វ. y  sin 2 x  cos3x ជ. y  1  cos 2 x
1  2 / cos x sin x  cos x


ឈ. y  cos 2003 sin x  ញ. hx   cos x  sin x
2
េ. y  x tan x  x cot x2
ឋ. y 
sin 2 x
sin x 2
x  
ឌ. y  sin 2  sin 3x cos 2 x ឍ. y  4sin 2 x  9cos2 x ណ. y  x sin  2 x    cos   x 
2  2
គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍អច
ិ សបបូណង់តសយលខាងដត្កាម ៖
ក. hx   e 2 x  2 x  2 ខ. f x   1  x e x  1 គ. f  x   x  1  2e
x

ឃ. f x   x  1 e 2 x  1 
ex e x 1
ង. y   2  x  e  2  x ច. f x   xe  x  1 វ. f  x   x  ជ. y 
x

ex 1 ex 1
e3x  e 2 x

ឈ. f x   x  e  x 
2
ញ. f x  
x
េ. f  x  
3
1  ex

ឋ. f  x   x 3  x e  x 
1
 ex e2 x  2e x  1 3e x  1 2e x  x
2
e2 x
ឌ. f  x   ឍ. f  x   ណ. f  x   រ. f  x  
x 1 x2 5e x  2 1  ex
2e2 x  e x  1 e x sin 2 x 1 1 4e x ex
ថ. f  x   ទ. f  x     . y  e  ex   xe x
  e ex

e2 x  3e x  3 x x x ex ex  1 x
គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ដោការរដៃតពខាងដត្កាម
ី ៖

ក. f  x   1  x ln x ខ. y  2e  ln x  x គ. y  2 x  1  ln x  1 ឃ. g x   ln x  1  1
x

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 40 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ដេរដី េនៃអៃុគមៃ៍ េិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

x 2  ln x  ln x 
វ. f x   21 
ln x
ង. f  x   1  ច. f  x    ជ. y  x ln x  x  1
x3 x2  x 
e x  ln x
េ. f x   1  2
ln x  ln x
ឈ. y  ញ. y  e ln  x  1 ឋ. f  x  
x

x  x  x2
2ln x 4ln x x 2  2 x  ln x x
ឌ. f  x   1  ឍ. f  x    x 
ណ. f  x   រ. f  x  
x x x x  ln x
x  x 1  1  ln x x  ln x
ថ. f  x     ln   ទ. f  x   x  . f  x   2 x  2 x ln x ៃ. y 
2  x  x x
1 8ln x 9
. f  x  ផ. f  x   x  5  
x  x ln x x x
គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ចត្មរុះខាងដត្កាម ៖

x 2  1  sin  x ex
ក. y  ខ. y  cos  sin x  គ. y  coscos x  sin cos x ឃ. y 
x 1 1 sin x

ង. y  e x  ee  ee
x ex

ច y  ln ln  ln x      
វ. y  x ln cos sin e x ជ. y  ln tan
x
2


ឈ. y  ln x  x 2  1  ញ. y  ln
1  sin x
1  sin x    
េ. y  ln cos sin e x
ឋ. y  e tan x

ឌ. y  sin  cos  tan x   

ឍ. y  ln cos x 2  
ណ. y  ln 2 x 3  3 x 2  រ. y  x x
2

ថ. y  x x ទ. y  sin  2  . y   sin x  ៃ. y  x ln x
x
x cos x

. y  log cos x sin x ផ. y  log x2 x x

ដោយដត្ ៃ
ើ យ
ិ មៃ័យដេរដេ
ី រកដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ខាងដត្កាម ៖

ក. f  x   x  2 x ខ. f  x   x គ. f  x   ឃ. f  x  
2 3 3
x x
1
ង. f  x   ច. f  x   sin x វ. f  x   e ជ. f  x   ln x
x

x
1
ឈ. f  x   cos x ញ. f  x   េ. f  x  ax ឋ . f  x  x
n

x
f  x0  h   f  x0 
ដោយដត្ រើ ូ មៃត lim គណនាចំៃួៃដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ត្រង់ x0 តេលឱ្យេូចខាងដត្កាម ៖
h 0 h
1
ក. f  x    x , x0  4 ខ. f  x   x2  , x0  2
3

x
1
គ. f  x   , x0  2 ឃ. f  x   x  x , x0  4 ។
x 1
គណនា y ជាអៃុគមៃ៍នៃ x ៃង
ិ y ៖
ក. x 2  3 y 2  5 ខ. xy  x 2  y 2 គ. sin x  cos y  y 2 ឃ. xy  sin y  0 ។

 dy 
 dy dt  dy
ដោយដត្ ដើ េរដេ
ី ណា
ត ក់    គណនា នៃអៃុគមៃ៍ ៖
 dx dx  dx
 dt 

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 41 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ដេរដី េនៃអៃុគមៃ៍ េិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

 x  2t 2  4  x  et  t
   x  a sin t  a cos t
ក.  1 ខ.  1 គ. 
y  t   y  ln t   y  ae  ln t
t

 t  t
 4
គណនាដេរដេ
ី ៃត នាា ់ f  , f  , f  , f ខាងដត្កាម ៖

ក. f x   x 3  5 x 2  3x  2 ខ. f x   x គ. f x   1 / x ។

 1 
ដគឱ្យអៃុគមៃ៍ y  ln   ។ គណនា y រួច ង្ហាញថា xy  1  e ។
y

 x 1
គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ខាងដរោម ៖

ក . e y  y  ln x ខ . tan e y  x  x 2 គ . e1/ y  e y  2 x ឃ. x 2  e xy  y 2  1

 
ex
ង. sin x  e y ច . y  3sin x ឆ. y 2 ជ . y  x ln x

ដគឱ្យអៃុគមៃ៍ y  cos x  3 sin x ។

ក. គណនាចំៃួៃពរ
ិ x ដេើមបឱ្
ី យ y  0 ។
ខ. គណនា y  y រួចរកចំៃួៃពិរ k ដេើមបឱ្
ី យ y  y  ln  k 2  4k  5  ។

 2x  1 
គណនាដេរដេទ
ី ី១ ៃង
ិ ទ២
ី នៃអៃុគមៃ៍ y  ln   ។
 x 1 
ដគមាៃអៃុគមៃ៍ y  e 2 x  x ។

ក. គណនាដេរដេ
ី y  , y  , y  ។
ខ. គណនា A   x  y  y   y   y  ។ ដោុះត្ស្យសមកា
ី រ A  5e  1 ។
cos x
ដគមាៃអៃុគមៃ៍ f  x   ។
1  sin x
ី f   x  ៃង
ក. គណនាដេរដេ ិ f   x  ។

ខ. គណនាតនមៃ f   0  ៃង
ិ f   0  ។

 
ដគឱ្យអៃុគមៃ៍ y  e x  1 sin x ។ ង្ហាញថា y   2 y   2 y  sin x  2 cos x ។

1  cos x  175 
ដគឱ្យអៃុគមៃ៍ f x   ។ គណនា f 100  ៃិង f   ។
1  cos x  2 
ក. គណនា ដេរដេ
ី ៃត នាា ់ f  , f  , f  , f
 4
នៃអៃុគមៃ៍ f  x   cos x ។

 
ី ី n នៃ f  x  គឺ f  x   cos  x  n  ។
 n
ខ. ង្ហាញថាដេរដេទ
 2
ី ី n នៃ g  x   sin x ។
គ . គណនាដេរដេទ

ឃ. ដោយដត្ ើ សំ ៃួរ ខ. ៃង ី ី n នៃ h  x   cos  3x  ៃង

ិ គ. គណនាដេរដេទ ិ k  x   sin  2 x  ។
1  sin x
ដគឱ្យ f ជាអៃុគមៃ៍តេល៖ f  x   កំណត់ចំដ ោះ x  ។
2  sin x  cos x
ី f  x ។
ក. គណនាដេេដេ

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 42 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ដេរដី េនៃអៃុគមៃ៍ េិ ទ្យាល័យហុៃសែៃពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

 
ខ. គណនាតនមៃ f   0  ៃិង f    ។
2
x 2  px  q
ដគឱ្យអៃុគមៃ៍ f  x   ដេល x  2 ។
x2
ី f  x ។
ក. គណនាដេរដេ

x2  4 x  3
ខ. រក p ៃង
ិ q ដេម ី យ f  x 
ើ បឱ្ ិ f  3  3 ។
ៃង
 x  2
2

ី យចំណុច M 1 , 0  ជាចំណុចរ រ់នៃត្កា ាងអៃុគមៃ៍ y  g x   px  qx 

2
រកចំៃួៃពរ
ិ p ៃង
ិ q ដេម
ើ បឱ្
3 2
។
3
ដគឱ្យអៃុគមៃ៍ f កំណរ់ដលើ ដោយ f  x   x  1  x 2 ។

ក. ង្ហាញថា 2 1  x 2 f   x   f  x  ។

 
ខ. ទាញ ញ្ជាក់ថា f   x  ដផាៀងផ្ទារ់ 4 1  x 2 f   x   4 xf   x   f  x  ។

គណនាដេរដេនៃអៃុ
ី គមៃ៍ខាងដត្កាម ៖

ក. y  x x ខ. y  x x  
គ. y  sin 2 2 x
2 x

ឃ. y  x ln x ង. y  log 2  ln x  ច. y   sin x  ។
cos x

គណនាដេរដេទ
ី ី២ y ជាអៃុគមៃ៍នៃ x ៃិង y ៖
ក. x 2  y 2  1 ខ. xy  y 2  1 គ. 2 x3  3 y 2  7 ឃ. x 3  y 3  1 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 43 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ដេដរៀនទ្យី

៥ អនុវត្តន៍ននដេរ ីដវ

I. សមីការបន្ទាត្់ប៉ះ :
 មេគុណប្រាប់ទស
ិ នៃបន្ទាត់ប៉ះៃង
ឹ ប្រាបតាងអៃុគេៃ៍ f មៅប្រតង់ xo គជា
ឺ មេរមេនៃ
ី f មៅប្រតង់ xo :
f  x   f  xo 
m  lim  f   xo  ម យ ី រកំណត់មោយៈ y  f   xo  x  xo   f  xo  ។
ើ មាៃសេា
x  xo x  xo

 មគមាៃបន្ទាត់ពរី d1 : y  ax  b ៃង
ិ d 2 : y  ax  b
 មបើ d1 d 2  a  a

 មបើ d1  d 2  a  a  1 ។

លំហាត្់អនុវត្ត

រកសេា ឹ ខ្សែមាង y  x មៅប្រតង់ចំណុច 1 , 1 រួចគូសប្រាប នៃខ្សែមាង ៃិងបន្ទាត់ប៉ះមៃ៉ះ ។

ី របន្ទាត់ប៉ះមៅៃង
2

ើ : បន្ទាត់ប៉ះ y  2 x  1 , គូសារបូល y  x ៃិងបន្ទាត់ y  2 x  1 មោយមប្របើតារងជំៃួយ )

(ចមេលយ 2

2 x2  5x  4
មគឱ្យអៃុគេៃ៍ f កំណត់មលើ ខ្េល f  x   ី របន្ទាត់ T  ប៉ះៃង
។ រកសេា ឹ ប្រាប  C 
x 2  3x  3
តាងអៃុគេៃ៍ f ប្រតង់ចណ
ំ ុ ចខ្េលមាៃអាប់សុីស x  2 ។ (ចម្លយ
ើ : T  : y  x )

ិ ៃិងមានក្រាបតំណាង  C  ។ ចូរកំណត់អៃុគេៃ៍
មេឱ្យអនុេ្ន៍ f  x   ax  b  x ln x ខ្េល a និង b ជាចំៃួៃពត

ី យខ្សែមាង  C  ប៉ះនឹងបន្ទាត់  d  : y  x  1 ក្រតង់ចំណុច A 1 , 2  ។ (ចម្លយ

f ម ើ្បឱ្ ើ : f  x   2 x  x ln x )

មេឱ្យអនុេ្ន៍ f ជាអនុេ្ន៍កំណត់ម ើ   ី របន្ទាត់ T 

មោយ f  x    x  2  e x  1 ។ ចូរសរមសរស្ា

ខ្ ឹ បន្ទាត់  d  : y  x  2 ម
ក្រសបនង យ ឹ ក្រាប  C  តំណាងឱ្យអនុេ្ន៍ f ។ (ចម្លយ
ើ ប៉ះនង ើ : T  : y  x  1  e )
ln x
មេឱ្យអនុេ្ន៍ f  x   ax  b  , x  0 ខ្ a នង
ិ b ជាចំនួនពត
ិ ម យ
ើ a  0 ។ ចូរកំណត់ចន
ំ ួនពត
ិ a នង
ិ b
x
ម ើ្បឱ្
ី យខ្សែមាង  C  តាងអនុេ្ន៍ f ប៉ះនឹងបន្ទាត់ T  : y  x  4 ក្រតង់ចណ
ំ ុ ច A 1 , 5  ។

(ចម្លយ
ើ : a  2 , b  3) ។
x2 1 2
បង្ហាញថាខ្សែមាង  H  នៃអៃុគេៃ៍ f  x   ិ ារបូល  P  តាងអៃុគេៃ៍ g  x   x  x  1 មាៃបន្ទាត់
ៃង
x2 4
ប៉ះរួេប្រតង់ ចំណុច A ខ្េលមាៃអាប់សុីស x0  0 ។

ក. កំណត់សេា ឹ ប្រាប C1 : y  x  1e មៅប្រតង់ចំណុចខ្េលមាៃអាប់សុីស x  1 ។

ី របន្ទាត់ D ប៉ះៃង
x

ស. កំណត់កូអរមោមៃនៃចំណុច A រវាងបន្ទាត់ D ៃង
ិ ប្រាប C2 : y  ex  e ។
ក. រកសេា
ី របន្ទាត់ ឹ ប្រាប C1 : y  x ln x  1 មៅប្រតង់ចំណុច M 1 ,  1 ។
ប៉ះៃង

ស. កំណត់កូអរមោមៃនៃចំណុច B រវាងបន្ទាត់ d ៃង
ិ ប្រាប C 2 : y  x  2  e  e
x2
។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 44 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ក. រកសេា ឹ ប្រាប C1 : y  2e  1 មៅប្រតង់ចំណុច  0 , 1 ។

ី របន្ទាត់ T ប៉ះៃង
x

ស. កំណត់កូអរមោមៃនៃចំណុច C រវាងបន្ទាត់ T ៃង
ិ ប្រាប C 2 : y  2 x  2  e
x 1
។

មៅប្រតង់ចំណុច A1 , 1 ។
ln x
ក. រកសេា
ី របន្ទាត់ L ប៉ះៃង
ឹ ប្រាប C1 : y  1 
x2
ស. រកកូអរមោមៃចំណុចប្របសពវ B រវាងប្រាប C 2 : y  e 3 x  e x 2  2  x ៃិងបន្ទាត់ L ។

ី យបន្ទាត់ d : y  mx  n ប៉ះៃឹងប្រាប C : y  e  1 មៅប្រតង់ A1 , e  1 ។

កំណត់ចំៃួៃពិត m ៃិង n មេើេបឱ្ x

មគមាៃបន្ទាត់ d : y  mx  n ៃង
ិ ប្រាប C1 : y  e  x  2 ។
2x

ក. កំណត់តនេល m , n មេេ
ើ បឱ្
ី យបន្ទាត់ d ប៉ះៃង ំ ុ ច A0 ,  1 ។
ឹ ប្រាប C1 មៅប្រតង់ចណ
ស. រកកូអរមោមៃនៃចំណុចប្របសពវ B រវាងបន្ទាត់ d ៃង
ិ ប្រាប C2 : y  3x  2  ln x ។
2 ln x
មគមាៃបន្ទាត់ d : y  ax  b ៃិងប្រាប C1 : y  1 ។
x2
ក. រកតនេល a , b មេើេបឱ្
ី យបន្ទាត់ d ខ្កងៃឹងបន្ទាត់ L : y  2 x ម ើយប៉ះៃឹងប្រាប C1 ប្រតង់ចណ
ំ ុច A

ខ្េលប្រតូេកំណត់កូអរមោមៃ។

ស. បន្ទាត់ d ាត់ប្រាប C 2 : y  2 x  2  e x 1 មៅប្រតង់ចំណុច B ។ កំណត់កូអរមោមៃនៃចំណុច B ។

មគមាៃប្រាប C1 : y  e 2 x 1  x  2 ៃិងបន្ទាត់ d : y  ax  b ។

ក. កំណត់តនេលនៃ a , b មេើេបឱ្ ំ ុ ច A1 , e  1 ។

ី យបន្ទាត់ d ប៉ះៃឹងប្រាប C1 ប្រតង់ចណ
ស. រកកូអរមោមៃចំណុចប្របសពវ B រវាងប្រាប C1 ៃង
ិ ប្រាប C2 : y  2ex  e ។
មគមាៃអៃុគេៃ៍ y  f x  1 x ln x កំណត់ចំម ៉ះ x  0 ៃង
ិ មាៃប្រាប C ។
ក. រកសេា ឹ ប្រាប C ប្រតង់ចំណុច A1 , 1 ។
ី របន្ទាត់ប៉ះ d មៅៃង
ស. រកកូអរមោមៃនៃចំណុចប្របសពវ M រវាងបន្ទាត់ d ៃង
ិ ប្រាប C1 : y  e  x  1 ។
x

មគមាៃប្រាប C1 : y  x  1e x កំណត់ចំម ៉ះប្រគប់តនេលនៃ x ។

ក. រកសេា ឹ ប្រាប C1 ប្រតង់ចំណុច A1 , 0 ។

ី របន្ទាត់ប៉ះ d មៅៃង
ស. រកសេា
ី របន្ទាត់ L ខ្កងៃង
ឹ បន្ទាត់ d ប្រតង់ចណ
ំ ុច A ។
1 1
គ. រកកូអរមោមៃនៃចំណុចប្របសពវ N រវាងបន្ទាត់ L ៃង
ិ ប្រាប C2 : y  ln x  x  1 ។
e e
មគមាៃប្រាប C1 : y  x  1e  x កំណត់ចំម ៉ះប្រគប់តនេលនៃ x ។

ក. រកសេា ឹ ប្រាប C1 ប្រតង់ចំណុច A 1 , 0 ។

ី របន្ទាត់ប៉ះ T មៅៃង
ស. រកសេា
ី របន្ទាត់ L ខ្កងៃង
ឹ បន្ទាត់ T ម ើ ាត់តាេចំណុច B1 , 1 ។
យ

គ. មគមាៃប្រាប C 2 : y  1  x e x កំណត់ចំម ៉ះប្រគប់តនេល x ។ ម្ាៀងផ្ទាត់ថា C1 ាត់ C2 ប្រតង់ចំណុច C 0 , 1 ។

មគមាៃអៃុគេៃ៍ f x   ax  b 
ln x
ៃង
ិ មាៃប្រាប C ។
x
ិ នៃបន្ទាត់ប៉ះៃឹងប្រាប C ប្រតង់ចំណុច A1 , 0 ។
ក. គណន្ទមេគុណប្រាប់ទស

ស. កំណត់ចំៃួៃពិត a ៃិង b មេើេបឱ្

ី យបន្ទាត់ប៉ះៃឹងប្រាប C ប្រសបៃឹងបន្ទាត់ y  2 x  2014 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 45 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ex
ក. កំណត់សេា
ី របន្ទាត់ប៉ះ T ខ្េលប៉ះៃង
ឹ ប្រាប y  មៅប្រតង់ចំណុចខ្េលមាៃអាប់សុីស x  0 ។
1 sin x
ិ ប្រាបតាងអៃុគេៃ៍ y  2 x  1  ln x  1 ។
ស. កំណត់កូអរមោមៃនៃចំណុចប្របសពវ M រវាងបន្ទាត់ T ៃង

4e x
មគឱ្យប្រាប C : g  x   ax  b  ៃិងចំណុច M  ln 2 , ln 2  ។
ex  2
ក. គណន្ទ g   x  ។

ស. កំណត់តនេល a ៃង
ិ b មេើេបឱ្
ី យប្រាប C ាត់តាេចំណុច M ម យ
ើ បន្ទាត់ប៉ះប្រតង់ចណ
ំ ុ ចមៃ៉ះប្រសបៃង
ឹ អ័កែ xox ។
មគឱ្យអៃុគេៃ៍ កំណត់មលើ ។ កំណត់តនេល a ៃង ី យប្រាបតាង g ាត់តាេ A  8, 0 
ិ b មេើេបឱ្

ម យ
ើ មាៃបន្ទាត់ប៉ះប្រាបប្រតង់ A មាៃមេគុណប្រាប់ទស
ិ មសមើៃង
ឹ 9 ។
1 1 1  1
H ជាប្រាបតាងអៃុគេៃ៍ g  x   ។ បន្ទាត់ D : y   x  ខ្េលប៉ះប្រាប H ប្រតង់ចំណុច  0 ,  ។
 ax  b   4
2
4 4

ចូរកំណត់ចំៃួៃពត
ិ a ៃង
ិ b ។
១. រកមេគុណប្រាប់ទស ឹ ប្រាប y  x  cos xy មៅប្រតង់ចំណុច  0 , 1 ។ ( y  xo   y  0   1 )
ិ នៃបន្ទាត់ប៉ះមៅៃង

២. រកសេា ឹ ខ្សែមាង x  xy  y  3 ប្រតង់ចំណុច 1 , 2  ។ ( y  2 )

ី របន្ទាត់ប៉ះមៅៃង
2 2

ax 2  3ax  2a  1
មគឱ្យខ្សែមាង C តំណាងអៃុគេៃ៍ y  f  x   ខ្េល a  0 , x  2 ។
x2
១. កំណត់តនេលនៃ a មេេ
ើ បឱ្ ឹ អ័កែអាប់សុីស  xx  ។ (ចមេលយ
ី យខ្សែមាង C ប៉ះៃង ើ ៈ a4 )

២. កំណត់តនេលនៃ a មេើេបឱ្
ី យខ្សែមាង C ប៉ះៃឹងបន្ទាត់ខ្េលមាៃសេា
ី រ y  a ។ (ចមេលយ
ើ ៈ a 1 )

១. រកសេា
ី រនៃបន្ទាត់ប៉ះមៅៃឹងមអលីបខ្េលមាៃសេា
ី រ 9 x  4 y  36 ប្រតង់ចំណុច 1 , 3 3 / 2 ។
2 2
 
២. រកសេា
ី របន្ទាត់ប៉ះមៅៃង
ឹ មអលីប 4 x  y  4 ម ើ ាត់តាេចំណុច  3 , 0  ។
យ
2 2

អៃុគេៃ៍ h កំណត់មោយ y  h x   sin cos2 x ។  


១. បង្ហាញថា hx   sin 2 x  cos cos2 x  0 ។ 

២. រកសេា
ី របន្ទាត់ប៉ះៃង
ឹ ប្រាបតាងអៃុគេៃ៍ h ប្រតង់ x 
4
មេឱ្យអនុេ្ន៍ f កំណត់ម ើ មោយ f  x   x3  3x  1 ។

ក. មោយមក្របើនិយ្ន័យ ចូរេណន្ទចំនន ី f ' 2 ។

ួ ម រមេ

ី របន្ទាត់ប៉ះ T  ខ្
ស. រកសេា ប៉ះប្រាប  C  ក្រតង់ចំណុច M o ខ្ មានមានអាប់សុីស xo  2 ។

មយើងមាៃរងវងខ្់ េលមាៃ្ចត
ិ O ៃិងាំមសមើ 5 កំណត់មោយយសេា
ី រ x  y  25 ។
2 2

ក. គណន្ទ y ជាអៃុគេៃ៍ x ៃង
ិ y ។
ស. រកសេា ំ ុ ច A 3 ,  4 ។
ី រនៃបន្ទាត់ប៉ះរងវងប្រ់ តង់ចណ

គ. រកសេា
ី រនៃបន្ទាត់ខ្េលខ្កងមៅៃឹងបន្ទាត់ប៉ះរងវងប្រ់ តង់ A ។

ី រ y  6 x  4 y  19  0 1 ។
C ជាខ្សែមាងកំណត់មោយសេា 2 2

ក. ចូរបញ្ជាក់ថា A  2 , 1 ជាចំណុចេួយនៃខ្សែមាង C ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 46 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ស. គណន្ទ y ជាអៃុគេៃ៍នៃ x ៃង
ិ y ។
គ. រកសេា
ី រនៃបន្ទាត់ប៉ះខ្សែមាង C ប្រតង់ចណ
ំ ុច A ។

រកមេគុណប្រាប់ទស ំ ុ ច P 1 , 0  នៃបន្ទាត់ប៉ះៃខ្ឹ សែមាងតាងអៃុគេៃ៍ខាងមប្រាេ៖

ិ ប្រតង់ចណ
3
ក. y  ln x 3
ស. y  ln x 2
គ. y  ln x 2 ឃ. y  ln x ។
5  x  5
សរមសរសេា ឹ ខ្សែមាងតាងអៃុគេៃ៍ f  x   ln
ី របន្ទាត់ប៉ះៃង ប្រតង់ចំណុច M  5 , 0  ។
x
4 x  8
ំ ត់មោយ f  x  
f ជាអៃុគេៃ៍កណ ៃិងមាៃប្រាបតំណាង C ។
x  4x  5
2

ក. កំណត់កូអរមោមៃនៃ A ខ្េលជាចំណុចប្របសពវនៃប្រាប C ៃង
ិ អ័កែអាប់សុីស xx ។
ស. បង្ហាញថា A ជាចំណុចរបត់នៃប្រាប C ។

គ. បង្ហាញថា A ជាចំណុច្ចត
ិ ឆលុ៉ះនៃប្រាប C ។

ឃ. រកសេា
ី របន្ទាត់ D ប៉ះៃង
ឹ ប្រាប C ប្រតង់ចណ
ំ ុច A ។

ax 2  bx  c
ំ ត់មោយ f  x  
f ជាអៃុគេៃ៍កណ ខ្េលមាៃប្រាប C ។ កំណត់តនេលនៃ a , b , c មេើេបឱ្
ី យប្រាបនៃ f
x2
ាត់ ចំណុច A  0 , 5  ម ើយមាៃបន្ទាត់ប៉ះប្រាប C ប្រតង់ A ប្រសបៃឹងអ័កែ xx ៃិងមាៃបន្ទាត់ប៉ះប្រាប C ប្រតង់ B

អាប់សុីសមសមើ 1 ខ្េលមាៃមេគុណប្រាប់ទស
ិ មសមើៃង
ឹ 3 ។
មគឱ្យអៃុគេៃ៍ f កំណត់មោយ f  x   1  ln 2 x ម ើយមាៃប្រាប C ។
1 e
ក. កំណត់សេា
ី របន្ទាត់ T ៃង
ិ T  ខ្េលប៉ះៃង
ឹ ប្រាប C មរៀងគ្នាប្រតង់ x  ៃង
ិ x ។
2e 2
ស. រកកូអរមេមៃនៃចំណុច I ខ្េលជាប្របសពវនៃបន្ទាត់ T ៃិង T  ។

II. អត្ិបរមា និងអបបបរមាដ ៀបននអនុគមន៍

 ម ៀបៃង
ឹ មេរមេទ
ី ១ ី :
 f  x  0 ceMBaH x  x o
 x xo
 f មាៃអតិបរមាប្រតង់ xo ាលណា  f   x   0 ceMBaH x  x តារងសញ្ជា
 
o
f  x  0 
 f  x  0 ceMBaH x  x o

 f   x   0 ceMBaH x  x o
 x xo
 f មាៃអបបបរមាប្រតង់ xo ាលណា  f   x   0 ceMBaH x  x តារងសញ្ជា

o
f  x  0 
 f   x   0 ceMBaH x  x o

 ម ៀបៃង
ឹ មេរមេទ
ី ២ ី : អៃុគេៃ៍ f មាៃមេរមេព
ី ីរេងមលើចមន្ទល៉ះេួយមាៃ xo :
 f   x0   0
 f មាៃអតប ិ រមាប្រតង់ xo ាលណា  ។
 f   x0   0
 f   x0   0
 f មាៃអបបបរមាប្រតង់ xo ាលណា  ។
 f   x0   0
សមាាល់ៈ មបើ f   xo   0 មន្ទ៉ះមគប្រតូេប្រតឡប់មៅសិកាសញ្ជានៃមេរមេ ី ទី១េញ
ិ មេើេបរី កតនេលអតិបរមា ៃិងអបបបរមា។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 47 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

លំហាត្់អនុវត្ត

រកតនេលអតិបរមានៃ A  x   3 x 2  6 x  5 ៃិងរកតនេលអបបបរមានៃ B  x   4 x 2  24 x  9 ។

មគឱ្យអៃុគេៃ៍ y  g x   xe 2 x ។ រកមេរមេ
ី g   x  ៃិង g   x  ។ ទាញបញ្ជាក់ថាអៃុគេៃ៍ g មាៃអបបបរមាប្រតង់

x  0.5 ។
ំ ត់មោយ g x   xe  x  ae  x មាៃប្រាប C ខ្េល a ជាចំៃួៃមេរ ។ គណន្ទ g x , g x ។
g ជាអៃុគេៃ៍កណ
កំណត់តនេល a មេើេបឱ្
ី យ g មាៃអតិបរមាមៅប្រតង់ x  1 រួចគណន្ទតនេលអតិបរមាមន្ទ៉ះ ។
ae x  be x
មគឱ្យអៃុគេៃ៍ f កំណត់មោយ f  x   ៃិងមាៃប្រាប C ។ កំណត់តនេលនៃ a ៃិង b មេើេបឱ្
ី យប្រាប C
x 1
មាៃអបបបរមាមសមើៃឹង e ប្រតង់ x  1 ។

ax 2  bx
មគឱ្យអៃុគេៃ៍ f  x   ។ កំណត់តនេលនៃ a ៃង
ិ b មេេ
ើ បឱ្
ី យអៃុគេៃ៍ f មាៃអបបបរមាមសមើៃង
ឹ 4 មៅប្រតង់
x2  4 x  3
x2 ។
x  ln x
អៃុគេៃ៍ f កំណត់ចំម ៉ះ x  0 មោយ y  f x   ី f  x
ៃិងមាៃខ្សែមាង C ។ គណន្ទមេរមេ
x
រួចបង្ហាញថា f មាៃតនេលអតប
ិ រមាេួយ ៃង
ិ គណន្ទតនេលអតប
ិ រមាមន្ទ៉ះ ។
ax 2  bx
កំណត់ចំៃួៃពិត a ៃិង b មេើេបឱ្
ី យអៃុគេៃ៍ y  មាៃបរមាខ្តេួយគត់ ៃិងខ្សែមាងនៃអៃុគេៃ៍មន្ទ៉ះមាៃបន្ទាត់
x2 1
y  2 ជាអាសុី េតូតមេក ។

អៃុគេៃ៍ g កំណត់មោយ g x   ax  a 
b
ចំម ៉ះ x  2 ម យ
ើ មាៃប្រាប H ។ កំណត់ a ៃង
ិ b មេើេបឱ្
ី យ g
x2
មាៃអបបបរមា g 0  2 ។

f ជាអៃុគេៃ៍កណ
ំ ត់មលើសំណុំចំៃៃ ិ មោយ f x   xe  1 ៃង
ួ ពត ិ មាៃប្រាប C មៅកាុងតប្រេុយអរតូណរមាល់ ។
x

បង្ហាញថា f មាៃអតប
ិ រមាេួយ រួចគណន្ទតនេលអតប
ិ រមាមន្ទ៉ះ ។
x 2  ln x
មគមាៃអៃុគេៃ៍ f កំណត់ចំម ៉ះ x  0 មោយ y  f x   ម ើយមាៃប្រាប C ។ បង្ហាញថា f
x2
មាៃអតប
ិ រមាប្រតង់ x  e រួចគណន្ទ f  e ។
អៃុគេៃ៍ f កំណត់មោយ y  f x   x  1  2e  x ។ បង្ហាញថា f មាៃអបបបរមាប្រតង់ x  ln 2 ។

m2  3
f ជាអៃុគេៃ៍កណ
ំ ត់កុ ង
ា  5 មោយ f  x    m  1 x  ខ្េល m ជាចំៃួៃមេរ ។ កំណត់តនេលនៃ m
x5
មេើេបឱ្
ី យ f មាៃអតប
ិ រមាប្រតង់ x  6 ។
x 2  3x  6
អៃុគេៃ៍ f កំណត់ចំម ៉ះប្រគប់ x  1 មោយ y  f x   ។
x 1

ី យ f x   ax  b 
c
ក. កំណត់ចំៃួៃពត
ិ a , b , c មេេ
ើ បឱ្ ចំម ៉ះប្រគប់ x  1 ។
x 1
ស. គណន្ទតនេលអតិបមា ៃិងអបបបរមានៃអៃុគេៃ៍ f ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 48 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

មគឱ្យអៃុគេៃ៍ f កំណត់មោយ y  f x   x  2 
4
ចំម ៉ះប្រគប់ x  1 ។
x 1
ិ សិកាសញ្ជា f   x  ។
ក. គណន្ទ ៃង

ស. បង្ហាញថា f មាៃតនេលអតិបរមាេួយ ៃិងអបបបរមាេួយ រួចគណន្ទតនេលនៃបរមាទាំងមន្ទ៉ះ ។

មគឱ្យអៃុគេៃ៍ y  f x   x 3  3x 2  3mx  3m  4 ។

ក. កំណត់តនេល m មេើេបឱ្
ី យ f មាៃបរមា ។
ស. ចំម ៉ះតនេល m ខ្េលាៃរកមឃញ
ើ រកតនេលបរមាមន្ទ៉ះ ។
ំ ត់មោយ f x   a ln x  bx 2  x  2 ។ ចូរកំណត់ចៃ
f ជាអៃុគេៃ៍កណ ំ ួៃពត
ិ a ៃង
ិ b មោយេង
ឹ ថាអៃុគេៃ៍ f

មាៃតនេល បរមាចំៃៃ
ួ ពរី គប្រឺ តង់ចំណុច x1  1 ៃង
ិ x2  2 ។
x 2   m  2  x  10
កំណត់តនេលនៃ m មេេ ី យអៃុគេៃ៍ f  x  
ើ បឱ្ មាៃអតប
ិ រមាេួយ ៃង
ិ អបបបរមាេួយ ។
x2  2x  3
x 2  mx  4
មេឱ្យអនុេ្ន៍ f  x   ខ្ x ជាចំនន
ួ ពត
ិ នង
ិ m ជាបរខ្្ត ។
x2  1
ក. កំណត់តម្្ល m ម ើ្បឱ្
ី យ f មានបរមាក្រតង់ x  2 ។
ស. កំណត់ក្រេប់បរមារបស់ f ចំម ៉ះតម្្ល m ខាងម ើ ។

ax 2  bx  3
មេឱ្យអនុេ្ន៍ f  x   ។ ចូរកំណត់តម្្លម្នចំនួនពត
ិ a នង
ិ bម ្
ើ បឱ្
ី យអនុេ្ន៍ f មានបរមាខ្ត្ួយេត់
x2  4
ម ើ ខ្សែមាងរបស់វាមានបន្ទាត់ y  2 ជាអាសុី ្តូតម ក ។  a  2 , b  0  ។
យ

x 2  px  q
មេឱ្យអនុេ្ន៍ f  x   ខ្ x0 ។
x
ី f   x  និង f   x  ។
ក. ចូរេណន្ទម រមេ

ស. ចូរកំណត់ចំនួនពិត p និង q ម ើ្បឱ្

ី យអនុេ្ន៍ f មានតម្្លអតិបរមាមសមើ 1 ចំម ៉ះ x  2 ។  p  5 , q  4  ។
b
មេឱ្យអនុេ្ន៍ f  x   ax  1  ខ្ x0 ។
x
ី f   x  នង
ក. ចូរេណន្ទម រមេ ិ f   x  ។

ស. ចូរកំណត់ចំនួនពត
ិ a នង
ិ b ម ើ្បឱ្
ី យអនុេ្ន៍ f មានតម្្ល អបបបរមាមសមើ 5 ចំម ៉ះ x  1 ។  a  2 , b  2 

មេឱ្យអនុេ្ន៍ f  x    ax  b  e x ខ្ a នង
ិ b ជាចំនួនពត
ិ ម យ
ើ a  0។

ី f   x  នង
ក. ចូរេណន្ទម រមេ ិ f   x  ។

ស. ចូរកំណត់ចំនួនពត
ិ a នង
ិ b ម ្
ើ បឱ្
ី យអនុេ្ន៍ f មានតម្្លអតប
ិ រមាមសមើ 2e ចំម ៉ះ x  1 ។  a  2 , b  4 

ex
មេឱ្យអនុេ្ន៍ f  x   ខ្ a នង
ិ b ជាចំនួនពត
ិ ម យ
ើ a  0។
ax  b
ី f   x  និង f   x  ។
ក. ចូរេណន្ទម រមេ

ស. ចូរកំណត់ចំនួនពិត a និង b ម ើ្បឱ្

ី យអនុេ្ន៍ f មានតម្្លអបបបរមាមសមើ e ចំម ៉ះ x  1 ។  a  1 , b  0 

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 49 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

x 2  mx  4
មេឱ្យអនុេ្ន៍ f  x   ខ្ x ជាចំនន
ួ ពិតនង
ិ m ជាបរខ្្ក្រត ។
x2  1
ី f  x ។
ក. េណន្ទម រមេ

ស. រកតម្្ល m ម ើ្បឱ្
ី យ f មានតម្្លបរមាក្រតង់ចណ
ំ ុ ច x2 ។

េ. កំណត់ m ម ើ្បឱ្
ី យ f មានបរមាខ្ត្ួយេត់ ។

ំ ត់ចំម ៉ះ x  0 មោយ y  f x   1 
ln x
f ជាអៃុគេៃ៍កណ ។ បង្ហាញថា f មាៃអបបបរមាប្រតង់ x  3 e ។
x3
x 2  ax
មគឱ្យអៃុគេៃ៍ f x   ។
x 2  4x  3
ក. កំណត់តនេលនៃ a មេេ
ើ បឱ្
ី យអៃុគេៃ៍ f គ្នមៃបរមា ។
ស. កំណត់តនេលនៃ a មេេ
ើ បឱ្
ី យអៃុគេៃ៍ f មាៃបរមាខ្តេួយគត់ ។
អៃុគេៃ៍ h កំណត់មោយ hx   x  m e  x ម យ
ើ មាៃប្រាប H ៃង
ិ m ជាចំៃៃ
ួ មេរ ។

ក. កំណត់សេា
ី រអាសុី េតូតមេកនៃប្រាប H ៃង
ិ m ជាចំៃួៃមេរ ។
ស. គណន្ទមេរមេទ
ី េ ួ h  x  ៃ ង
ី យ ិ មេរមេទ
ី ព ី រី h  x  ។

គ. កំណត់តនេលនៃ m មេើេបឱ្
ី យអៃុគេៃ៍ h មាៃអតប
ិ រមាប្រតង់ x  0 ។
ax 2  x  b
មគឱ្យអៃុគេៃ៍ f កំណត់មោយ f  x   ៃិងមាៃខ្សែមាង C ។
x 1
ក. រកខ្េៃកំណត់នៃអៃុគេៃ៍ f ។ គណន្ទលីេត
ី តាេចុងខ្េៃកំណត់ ។ ទាញរកសេា
ី រអាសុី េតូតឈរ ។
ស. កំណត់តនេលនៃ a ៃិង b មបើប្រាប C ាត់តាេចំណុច A  0 , 1 ៃិង B  2 , 5  ។

គ. ចំម ៉ះតនេលនៃ a ៃង
ិ b កំណត់ាៃ ចូរសរមសរ f ជាទប្រេង់ារណូៃច
ិ ។ រកសេា
ី រអាសុី េតូតមប្រទត ។
ឃ. គណន្ទ f   x  ។ សិកាសញ្ជានៃ f   x  ។ បញ្ជាក់តនេលបរមានៃអៃុគេៃ៍ f ។

x2  2 x  3
ួ កំណត់មោយ f  x  
មគមាៃអៃុគេៃ៍េយ ខ្េល m ជាារខ្េត ៃង
ិ មាៃខ្សែមាង C ។
xm
ក. កំណត់តនេលនៃ m មេើេបឱ្
ី យ f មាៃអតប
ិ រមាេួយ ៃង
ិ អបបបរមាេួយ ។
ស. ចំម ៉ះ m  2 មតើ f មាៃបរមាបន្ទ
ុ ម ៃ ? រកអាប់សុីសនៃចំណុចបរមាទាំងមន្ទ៉ះ ។

ួ កំណត់មោយ f  x   2 x  x 2 ៃង
មគមាៃអៃុគេៃ៍េយ ិ មាៃខ្សែមាង C ។

ក. រកខ្េៃកំណត់នៃអៃុគេៃ៍ f រួចគណន្ទលីេត
ី តាេចុងខ្េៃកំណត់មន្ទ៉ះ ។

ី f   x  ។ សិកាសញ្ជាមេរមេ
ស. គណន្ទមេរមេ ី f  x ។

គ. ទាញរកបរមានៃអៃុគេៃ៍ f ៃង
ិ កំណត់តនេលបរមាមន្ទ៉ះ ។
2x
គណន្ទ ៃង ី f   x  រួចទាញបញ្ជាក់តនេលអតិបរមានៃអៃុគេៃ៍ f  x  
ិ សិកាសញ្ជាមេរមេ  1 ចំម ៉ះប្រគប់តនេល x
ex
ជាចំៃួៃពត
ិ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 50 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

III. ចំដោទបរមា :
ប្រតមី ាណខ្កងេួយមាៃប្របខ្េងអុប
ី ូមតៃុស 5 cm ម យ
ើ ប្រជុងពរី មទៀតមាៃប្របខ្េងខ្ប្របប្របួល x ៃង
ិ y 0  x  5 , 0  y  5
ក. គណន្ទ y ជាអៃុគេៃ៍នៃ x រួចគណន្ទន្ាប្រកឡា S នៃប្រតមី ាណមន្ទ៉ះជាអៃុគេៃ៍នៃ x ។

ស. ទាញរកតនេលអតប
ិ រមានៃ S ។
ប្របអប់េយ
ួ មាៃរងជាប្របមលពខ្ី បតខ្កងខ្េលមាៃេមាប្រត
ិ x, y , 3 ម យ
ើ ខ្េល x  y  10 ។ កំណត់តនេលនៃ x ៃង
ិ y
មេើេបឱ្
ី យ ប្របអប់មាៃមាឌ ំប្
ំ ុត ។

ចតុមាណខ្កងេួយមាៃន្ាប្រកឡា 2500 m 2 ។ រកប្របខ្េងប្រជុងមេើេបឱ្

ី យចតុមាណខ្កងមាៃបរមាប្រតតូ
ិ ចបំ្ុត ។

ABCD ជាចតុមាណខ្កងេួយខ្េលមាៃ AB  3cm ៃិង BC  4cm ។

M   AB  , N   BC  , P   CD , Q   DA ខ្េល AM  BN  CP  DQ  x ។

ក. គណន្ទន្ាប្រកឡា AMQ , BMN , CNP , DPQ ៃិង MNPQ ជាអៃុគេៃ៍នៃ x ។

ស. កំណត់តនេលនៃ x មេើេបឱ្
ី យ MNPQ មាៃន្ាប្រកឡាតូចបំ្ុត ។ គណន្ទន្ាប្រកឡាមន្ទ៉ះ ។
ប្របអប់រងប្របមលពីខ្បតខ្កងេួយមាៃេមាប្រត
ិ x , 2 x ៃិង h គិតជាខ្េប្រត ម ើយមាៃន្ាប្រកឡាទាំងអស់គឺ S  1 m ។
2

ក. គណន្ទ h ជាអៃុគេៃ៍នៃ x ។

ស. គណន្ទមាឌ V នៃប្របអប់ជាអៃុគេៃ៍នៃ x ។ រកតនេលនៃ x មេើេបឱ្

ី យប្របអប់មាៃមាឌ ំប្
ំ ុត ។

ABC ជាប្រតីមាណខ្កងប្រតង់ A ខ្េល AB  5 cm , AC  12 cm ។ B

E
ADEF ជាចតុមាណខ្កងខ្េលមាៃេមាប្រត
ិ x ៃិង y 0  x  y  ។ D
x
(េូចរូប) គណន្ទរង្ហវស់ x ៃង
ិ y មេេ
ើ បឱ្
ី យ ADEF មាៃន្ាប្រកឡា ំបំ្ុត។ A y F C

ប្រតមី ាណេួយមាៃបរមាប្រតមសម
ិ ើ ៃង
ឹ 80 m ៃង
ិ ប្រជុងេួយមាៃរង្ហវស់មសមើៃង
ឹ 30 m ។
គណន្ទរង្ហវស់ប្រជុងពរី មទៀតនៃប្រតមី ាណមៃ៉ះ មេេ
ើ បឱ្
ី យវាមាៃន្ាប្រកឡា ប
ំ ំ្ុត ។

មគយកស័ងកសីេយ ំ មាៃរងជាចតុមាណខ្កងមាៃបមណា
ួ ផ្ទាង ោ យ 180 cm ៃង
ិ ទទង
ឹ 120 cm
េកម វើ ប
ិ េួយមាៃរងជាប្របមលពខ្ី បតខ្កងខ្េលគ្នមៃគប្រេប ។ មតមើ គប្រតូេម វើ ប
ិ មន្ទ៉ះមាៃកេពស់បុន្ទមៃ
មេើេបឱ្
ី យ ប
ិ មន្ទ៉ះមាៃមាឌអតប
ិ រមា ?
្លបូកបរមាប្រតាមរេួ
ិ យ ៃង
ិ រងវងេ
់ យ
ួ មាៃប្របខ្េង ។ គណន្ទ្លម ៀបរវាងរង្ហវស់ារំ ងវង់ ៃិងប្រជុងាមរ

មេើេបឱ្
ី យ្លបូកន្ាប្រកឡាាមរ ៃិងន្ាប្រកឡារងវងមា
់ ៃតនេលអបបបរមា ។

មេម្វើក្របអប់្យ
ួ ខ្ មានរងជាក្របម ពីខ្បតខ្កងគ្មមនេក្រ្ប មានបតជាចតុមាណខ្កង ខ្ មានបមណា
ោ យមសមើនឹងពីរ ង

ម្នទទឹង និងមានមាឌមសមើ 36 dm3 ។ េណន្ទេមាក្រតម្នក្របអប់

ិ មន៉ះម ើ្បឱ្
ី យចំណាយតច
ិ បំផុត ។
( ចម្លយ
ើ ៈ េមាក្រតក្របអប់
ិ េឺ 6dm , 3dm , 2dm ) ។

ចតុមាណខ្កង្ួយមានអងកតក្រ់ ទូងមសមើនឹង 100 cm ។ កំណត់េមាក្រ

ិ តចតុមាណខ្កងមន៉ះម ើ្បឱ្
ី យវាមានក្រកឡាម្ផាអតិបរមា ។
( ចម្លយ
ើ ៈ x  y  50 2 cm ) ។
ចតុមាណខ្កងេួយមាៃបរមាប្រតមសម
ិ ើ 40 cm ។ កំណត់េមាប្រត
ិ ៃង
ិ ប្រកឡាន្ាអតប
ិ រមានៃចតុមាណខ្កងមៃ៉ះ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 51 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ក្របម ពខ្ី បតខ្កង្ួយមានបតជាាមរ ខ្ មានក្ររុងបតមានរង្វវស់ x ម យ

ើ មានក្រកឡាម្ផាទង
ំ អស់មសមើ 100 cm 2 ។

5 6
េណន្ទ x ម ើ្បឱ្
ី យក្របម ពខ្ី បតខ្កងមានមាឌអតប
ិ រមា ។ ចម្លយ
ើ ៈ x cm ។
3
រកពរី ចំនួនេរជ
ិ មាន ា ណាផ បូកម្នពរី ចំនួនមន៉ះមសមើ 110 នង
ិ មានផ ិ រមា ។  a  b  55  ។
េុណតម្្លអតប

ពរី ចំៃួៃមាៃ្លបូកមសមើ 8 ។ កំណត់ពរី ចំៃួៃមៃ៉ះ មេេ

ើ បឱ្
ី យ្លបូកគូបនៃចំៃៃ
ួ ទាំងពរី មៃ៉ះមាៃតនេលតូចបំ្ុត ។

មាណេួយមាៃជមៃប្រត  3cm ។ គណន្ទមាឌអតប

ិ រមានៃមាណមៃ៉ះ ។
មគចង់ម វស
ើ ុី ឡាង
ំ េួយខ្េលមាៃន្ាប្រកឡាសរុប 100 cm 2 ។ រកមាឌអតប
ិ រមានៃសុី ឡាង
ំ ខ្េលអាចម ា
វើ ៃកាុងករណីមៃ៉ះ ។

សុី ឡាង
ំ េួយមាៃមាៃន្ាប្រកឡាសរុបមសមើៃង
ឹ 96 cm ។ រករង្ហវស់ាំ ៃង
2
ិ កេពស់នៃសុី ឡាង
ំ មៃ៉ះ មេើេបឱ្
ី យវាមាៃមាឌអតប
ិ រមា
ផ បូកបរមាក្រតរងវ
ិ ង្
់ យ
ួ នង
ិ ាមរ្ួយមានក្របខ្េង 16cm ។ រកក្របខ្េងាំរងវង់ នង
ិ ក្ររុងាមរ ម ើ្បឱ្
ី យវាមាន
ម្ផាក្រកឡាសរុបអបបរមា ។

មគសង់ប្រតីមាណខ្កងេួយមោយមប្របើអក ួ ខ្េលាត់តាេេួយចំណុច  2 , 3 មៅកាុងាប្រេង់ទ១

័ ែ ox , oy ៃិងបន្ទាត់េយ ី ។

ចូររក កំពូលនៃប្រតមី ាណមៃ៉ះ មេើេបឱ្

ី យន្ាប្រកឡារបស់វាមាៃតនេលអបបបរមា ។ ចមេលយ ិ 0 , 6 ។
ើ :  0 , 0  ,  4 , 0  ៃង

បមង្ហាលប្រតង់ពរី ខ្េលមាៃកេពស់សុសគ្នាគឺ 4 m ៃង
ិ 9 m ប្រតូេាៃោក់បញ្ឈរឃ្លលតពគ្ន
ី ា 10 m ។
9m
មគមា៉ះសាឹងជាប់ៃឹងេីេយ
ួ មៅចមន្ទល៉ះបមង្ហកលទាំងពីរ រួចចងខ្សែលួ លពីសឹ ង
ា មៅកំពូលនៃបមង្ហាល
4m

ទាំងពីរមេើេបរី កាលំ ៃឹងបមង្ហាល ។ មតើមគប្រតូេមា៉ះសាឹងប្រតង់ណា មេើេបឱ្

ី យចំមណញខ្សែលួ ស ?
  
10 m

មគមាៃប្រតីមាណសេ័ងែ ABC េួយខ្េលមាៃរង្ហវស់ប្រជុងមសមើ 12 cm ។ M ជាចំណុច A

េួយមៅមលើប្រជុង AB ខ្េល AM  x ។ មគសង់ចតុមាណខ្កង MNPQ កាុង x

ប្រតីមាណ ABC ខ្េល N មៅមលើប្រជុង AC ៃិងអងកត់ PQ ជាខ្្ាកនៃអងកត់ BC ។ M N

កំណត់តនេលនៃ x មេើេបឱ្
ី យន្ាប្រកឡានៃចតុមាណខ្កង MNPQ មាៃតនេលអតប
ិ រមា ។ B Q P C

មាណេួយមាៃកេពស់ 15cm ៃិងមាៃរង្ហវស់ាា

ំ ត 6cm ។ រកកេពស់ h ៃិងាំ r

នៃសុី ឡាង
ំ េួយចារកមៅកា
ឹ ុ ងមាណមៃ៉ះ មេេ
ើ បឱ្
ី យសុី ឡាង
ំ មាៃមាឌអតប
ិ រមា រួចគណន្ទតនេលអតប
ិ រមាៃមន្ទ៉ះ ។
( ចមេលយ
ើ : h  5cm , r  4cm ៃង
ិ Vmax  80 cm ) ។
3

ប្រតមី ាណសេាត ABC កំពូល A ចារកមៅកា

ឹ ុ ងរងវងខ្់ េលមាៃរង្ហវស់ាំ r  4cm ។ កំណត់រង្ហវស់កេពស់នៃប្រតមី ាណ
ABC មេេ
ើ បឱ្
ី យប្រតមី ាណមៃ៉ះមាៃន្ាប្រកឡាអតប
ិ រមា រួចកំណត់តនេលន្ាអតប
ិ រមាមន្ទ៉ះ្ង ។
មាណេួយមាៃកេពស់ h ៃង
ិ រង្ហវស់ាា
ំ ត r ចារកមៅកា
ឹ ុ ងខ្សវ៊ែេយ
ួ ខ្េលមាៃាំ R  8 cm ។ គណន្ទ h ៃង
ិ r
មេើេបឱ្
ី យមាណមាៃមាឌ ប
ំ ្
ំ ុត ។

សុី ឡាង
ំ េួយចារកកា
ឹ ុ ងខ្សវ៊ែខ្េលមាៃ្ចិត O ៃង
ិ ាំ R  3 dm ។ ចូរកំណត់រង្ហវស់កេពស់ h ៃង
ិ ាំថាស r
នៃាតសុី ឡាង
ំ មេើេបឱ្
ី យសុី ឡាង
ំ មៃ៉ះមាៃមាឌអតិបរមា ។

ចតុមាណខ្កងេួយមាៃេមាប្រត
ិ x , y ចារកកា
ឹ ុ ងប្រតីមាណេួយខ្េលមាៃកេពស់ 8cm ៃិងាត 10cm ។
ប្រជុងេួយនៃចតុមាណសថិត មៅមលើាតនៃប្រតីមាណ ។

ក. គណន្ទ y ជាអៃុគេៃ៍នៃ x ៃិងន្ាប្រកឡា S នៃចតុមាណខ្កងជាអៃុគេៃ៍នៃ x ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 52 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ស. កំណត់តនេលអតប
ិ រមានៃ S ។
បំខ្បកចំៃៃ
ួ 8 ជា្លបូកនៃពរី ចំៃួៃេជា
ិ មាៃ មេេ
ើ បឱ្
ី យ្លបូកគូបនៃពរី ចំៃួៃមន្ទ៉ះអបបបរមា ។
គណន្ទេមាប្រតនៃចតុ
ិ មាណខ្កងេួយ ខ្េលមាៃបរមាប្រត
ិ ប
ំ ំ្ុតចារកកា
ឹ ុ ងកៃល៉ះរងវងា
់ ំ R ។

មគចង់្លិតកំបុងទឹកមោ៉ះមគ្នមាៃរងជាសុី ឡាង
ំ ខ្េលអាចោក់ទឹកមោ៉ះមគ្ន ។ មតើប្រតូេមប្រជើសមរសកេព
ើ ស់ ៃិងាំាតមសមើបុន្ទមៃ

មេើេបឱ្
ី យារចំណាយស័ងកសីសប្រមាប់ម វើកំបុងទក
ឹ មោ៉ះអស់តិចបំ្ុត ។
សុី ឡាង
ំ េួយមាៃកេពស់ h ៃិងាំាត R ចារកកា
ឹ ុ ងមាណខ្េលមាៃកេពស់ 24 cm ម ើយអងកត្
់ ត
ចិ នៃាតមាណរង្ហវស់

16cm ។
ក. គណន្ទកេពស់ h ជាអៃុគេៃ៍នៃាំាត R ។

ស. គណន្ទមាឌ V នៃសុី ឡាង

ំ ជាអៃុគេៃ៍នៃាំាត R ។

គ. កំណត់ាា
ំ ត R ៃង
ិ កេពស់ h មេេ
ើ បឱ្
ី យមាឌសុី ឡាង
ំ V មាៃតនេលអតប
ិ រមា ។
ចតុមាណខ្កងេួយមាៃេមាប្រតមសម
ិ ិ ចតុមាណខ្កងមៃ៉ះជុំេញប្រជុ
ើ 100 cm ។ មគបងវល ិ ងណាេួយ

បមងកត
ើ ាៃជាសុី ឡាង
ំ ខ្េលមាៃមាៃ V ។ កំណត់េមាប្រតនៃចតុ
ិ មាណខ្កងមៃ៉ះ មេេ
ើ បឱ្
ី យសុី ឡាង
ំ មាៃមាឌអតប
ិ រមា ។
ប្របមលពីខ្បតខ្កងេួយមាៃេមាប្រត
ិ a  90 cm , b  30 cm ៃង
ិ c  60 cm ។
រកចំៃួៃគូបតច
ិ បំ្ុតខ្េលមគអាចោក់ចូលប្របមលពខ្ី បតខ្កងមៃ៉ះាៃ ។
មគម វើ ប
ិ េួយមាៃរងជាប្របមលពខ្ី បតខ្កង ខ្េលមាៃាតមលើ ៃង
ិ ាតមប្រាេរងជាាមរ ។ ប
ិ មៃ៉ះមាៃមាឌ 250 cm ។
3

តនេលសមាៈរៈ សប្រមាប់ម វើាតមប្រាេ ៃិងាតមលើនេល 4000 ៛ /cm2 ៃិងសប្រមាប់ម វើន្ាេុសខាងនេល 2000 ៛ /cm2 ។

ក. រកេមាប្រតនៃប្របអប់
ិ មន្ទ៉ះ មេើេបឱ្
ី យារចំណាយប្រាក់សប្រមាប់ទិញសមាៈរៈអស់តិចបំ្ុត ។
ស. រកចំៃួៃទក
ឹ ប្រាក់តិចបំ្ុតខ្េលមគប្រតូេចំណាយមន្ទ៉ះគត
ិ ជាេុល្លលរ មបើអប្រតាបោូរប្រាក់មពលមៃ៉ះគឺ 1$  4000 ៛ ។
េុសាត់នៃមេើេមឈេ
ើ ូលេួយមេើេមាៃរងជារងវងខ្់ េលមាៃអងកត្
់ ចិត d  4 2 dm ។

មគៃឹងនចាមឈមើ ន្ទ៉ះឱ្យមាៃេុសាត់រងជាចតុមាណខ្កង ខ្េលមាៃេមាប្រត

ិ a,b ។
ក. មតើមគប្រតូេមចៀរេុសាត់នៃមឈមើ ន្ទ៉ះេូចមេោច មេើេបឱ្
ី យេុសាត់េមីមាៃន្ា ប
ំ ំ្ុត ?

ស. មប្រាយពីមចៀរស្អាតម ើយ ចូររកមាឌនៃមឈមើ ន្ទ៉ះមបើវាមាៃប្របខ្េង 8 m ។

គ. មតើមគលក់មឈមើ ន្ទ៉ះាៃប្រាក់បុន្ទមៃមរៀល ? មបើតនេលមឈនើ េល 1200$ / m3 ៃិងអប្រតាបោូរប្រាក់ 1$  4000 ៛ ។

IV. ឌីដេរង់ស្សែល :
ៃិយេៃ័យ : មបើអៃុគេៃ៍ y  f  x  មាៃមេរមេី មន្ទ៉ះឌីម្រង់ខ្សយលកំណត់មោយ dy  f   x  dx ។

ាលណាតនេល x ាៃ់ខ្តតូចមន្ទ៉ះ dy អាចជាតនេលប្របខ្ លនៃ y មគាៃ :

f  x  x   f  x   y  f  x  dy  f  x  f   x  x ។

ឧទា រណ៍១ : ចូរគណន្ទតនេលប្របខ្ លនៃ tan 46 ។

តាងអៃុគេៃ៍ f  x   tan x

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 53 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

យក x  45 ៃង
ិ x  1 មន្ទ៉ះមគាៃ :
f  46   f  45   f   45  x
1
មោយ f   x   2
 1  tan 2 x មន្ទ៉ះ f   45   2
cos x
3.14
មគាៃ f  46  1  2   1.035
180
េូចមៃ៉ះ tan 46  1.035 ។

ឧទា រណ៍១ : មប្របើឌីម្រង់ខ្សយលមេើេបគ

ី ណន្ទតនេលប្របខ្ លនៃ ៖

ក. 5  3.02   3  3.02  ស. គ. ឃ. sin 46 ។

3 2
3.02 15

V. វិសមភាពកំដណើនមានកំណត្់
ប្រទឹសី ប
ោ ទទី១ : មគឲ្យ f ជាអៃុគេៃ៍កំណត់ ៃង
ិ ជាប់ម យ
ើ មាៃមេរមេមល
ី ើ ចមន្ទល៉ះ I ។ ពរី ចំៃួៃពត
ិ m ៃង
ិ
M ខ្េលចំម ៉ះប្រគប់ x  I , m  f   x   M មន្ទ៉ះប្រគប់ចំៃៃ
ួ ពត
ិ a , b  I ខ្េល a  b មគាៃ :

m  b  a   f b   f  a   b  M b  a  ។

ឧទា រណ៍១ : មគឲ្យអៃុគេៃ៍ f កំណត់មលើ  1,   ខ្េល f  x   1  x ។

 1
ក. កំណត់តនេលអេនៃអៃុគេៃ៍មេរមេ
ី f   x  ចំម ៉ះប្រគប់ x  0,  ។
 2
 1 1 1
ស. បញ្ជាក់ថាចំម ៉ះប្រគប់ x  0, មគាៃ 1  x  f  x  1 x ។
 
2 6 2
ឧទា រណ៍២ : មគឲ្យអៃុគេៃ៍ f កំណត់មលើ ខ្េល f  x   sin x ។

 
ក. កំណត់តនេលអេនៃអៃុគេៃ៍មេរមេ
ី f   x  ចំម ៉ះប្រគប់ x  0,  ។
 4
  2
ស. បញ្ជាក់ថាចំម ៉ះប្រគប់ x  0, មគាៃ x  sin x  x ។
 4  2
ប្រទឹសី ប
ោ ទទី២ : មគឲ្យអៃុគេៃ៍ f មាៃមេរមេមល
ី ើ ចមន្ទល៉ះ  a, b  ។ មបើមាៃចំៃួៃពិត M ខ្េល

f   x   M ចំម ៉ះ x   a, b  មន្ទ៉ះមគាៃេសេភាព
ិ f b  f  a   M b  a ។

ឧទា រណ៍ : មគឲ្យអៃុគេៃ៍ f កំណត់មលើ ខ្េល f  x   sin x ។ ចំម ៉ះប្រគប់  ,   បង្ហាញថា

sin   sin      ។

មគមាៃ f  x   sin x មន្ទ៉ះ f   x   cos x ចំម ៉ះប្រគប់ x  មគមាៃ 1  cos x  1 មន្ទ៉ះ f  x  1

េូចមៃ៉ះ  ,   មគាៃ sin   sin      ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 54 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

VI. ទ្ទឹសប
ី ត ទរ ៉ូល :

មបើ f ជាអៃុគេៃ៍ជាប់មលើចមន្ទល៉ះ  a, b  មាៃមេរមេមល

ី ើ ចមន្ទល៉ះ  a, b  ៃង
ិ f  a   f b 

មន្ទ៉ះមាៃចំៃួៃពិត c   a, b  យងតច
ិ េួយខ្េល f   c   0 ។

សប្រមាយបញ្ជាក់

មគតាង f  a   f  b   d y
ករណីទី ១ : មបើ f  x   d ប្រគប់ x   a, b  មន្ទ៉ះ f មេរមលើចមន្ទល៉ះ

 a, b  ៃិង f   x   0 ប្រគប់ x   a, b  ។
.
f c  0

ករណីទី ២ : មបើ f  x   d ប្រគប់ x   a, b  មន្ទ៉ះ f  x  មាៃ d . . f  a   f b 

អតិបរមាយងតច
ិ េួយ ប្រតង់ x  c មោយ f មាៃ
មេរមេប្រតង់
ី x  c មគាៃ f   c   0 ។ O a c b x

ករណីទី ៣ : មបើ f  x   d ប្រគប់ x   a, b  មន្ទ៉ះ f  x  មាៃ

អបបបរមាយងតិចេួយ ប្រតង់ x  c មោយ f មាៃមេរមេប្រតង់

ី x  c មគាៃ f   c   0 ។

លំហាត្់អនុវត្តន៍

មគឱ្យ f  x   x  2 x ។ រកប្រគប់ c   0, 2  ខ្េល f   c   0 ។  c  1 ។

2

 5
មគឲ្យ f  x    x  3 x  1 រកប្រគប់ c   1,3 ខ្េល f   c   0 ។  c  1 , c   ។
2

 3
មគមាៃអៃុគេៃ៍ f កំណត់មោយ f  x   x 4  2 x 3  2 x  4 ។

ក. គណន្ទ f  1 ៃង
ិ f 1 ។

ស. បង្ហាញថាមាៃ c   1,1 ខ្េល f   c   0 ។

មគមាៃអៃុគេៃ៍ f កំណត់មោយ f  x   x  10 x  9 ។
2

ក. រកឫស  ៃង
ិ  របស់សេា
ី រ f  x  0 ។

ស. បង្ហាញថាមាៃ c   ,   ខ្េល f   c   0 រួចកំណត់តនេល c ។

មគឲ្យអៃុគេៃ៍ f កំណត់មលើចមន្ទល៉ះ I ។ មប្របប្រើ ទស

ឹ ីប
ោ ទរល ើ ច ) រកប្រគប់តនេល c កាុងចមន្ទល៉ះ I ខ្េល f   c   0 ៖
ូ ( មបអា

ក. f  x   x3  4 x , c   2, 2  ស. f  x    x  1 x  2  x  3 , c  1,3

   x x
គ. f  x   sin 2 x , c   ,  ឃ. f  x    sin , c   1, 0 ។
6 3 2 6

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 55 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អនុវត្តន៍ននដេរដី វ វិ ទ្យាល័យហុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

VII. ទ្ទឹសប
ី ត ទត្នមៃម ែម :

មបើ f ជាអៃុគេៃ៍ជាប់មលើចមន្ទល៉ះ  a , b មាៃមេរមេមល

ី ើ ចមន្ទល៉ះ  a , b  មន្ទ៉ះមាៃ c   a , b 

f b  f  a 
យងតច
ិ េួយខ្េល f c  ។
ba
សប្រមាយបញ្ជាក់

ខាាត់ខ្េលាត់តាេពរី ចំណុច  a , f  a  ៃង
ិ b , f b
 f b  f  a  
មាៃសេា
ី រ y   x  a  f a
y
 b  a 
តាង g  x   f  x   y មគាៃ :
f b
.
M
 f b  f  a  
g  x  f  x  
 ba
  x  a  f a

f a . . g x
P

f b  f  a 
g  x   f   x   O a x c b x
ba
ចំម ៉ះ x  a មគាៃ g  a   0

ចំម ៉ះ x  b មគាៃ g  b   0

g ជាអៃុគេៃ៍ព ុធាជាប់មលើ  a , b មោយ g  a   g  b   0 តាេប្រទស

ឹ ីប ូ មាៃចំៃួៃ c   a , b 
ោ ទរល

 f b  f  a   f b  f  a 
ិ ខ្េល g   c   0 ម
េួយយងតច យ
ើ g c  f  c     0 ន្ទំឲ្យ f   c  
 ba  ba
f b  f  a 
ួ c   a , b  េួយយងតច
េូចមៃ៉ះមាៃចំៃៃ ិ ខ្េល f   c   ។
ba
លំហាត្់អនុវត្តន៍
f 1  f  2  1
មគឲ្យ f  x   x ។ រកប្រគប់ c   2 , 1 ខ្េល f   c   ។ ( c ) ។
2

1 2 2
1
g  2  g  
x 1 1   2  ។ ( c 1 )
មគឲ្យ g  x   ។ រកប្រគប់ c   , 2  ខ្េល g   c   ។
x 2  2
1
2
f 1  f  1
មគឲ្យ f  x   x  x 2  x  2  ។ រកប្រគប់ c   1 , 1 ខ្េល f   c   ។
11
g 1  g  0 
មគឲ្យ g  x   x ។ រកប្រគប់ c   0 , 1 ខ្េល g   c   ។
3

1 0
 1
g  2  g   
x  1   2
មគឲ្យ g  x   ។ រកប្រគប់ c    , 2  ខ្េល g   c   ។
x 1  2  2
1
2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 56 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍សនទា
ិ ន វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

មមម ៀនទ្យី

៦ សិក្សាអនុគមន៍សនិទាន

 ដែនក្សំណត់ :
f  x
 អនុគមន៍សនិទាន y  មានន័យកាលណា g  x   0 ។ ដូច្នេះ D f   g  x   0 ។
g  x

 អាសុម
៊ី តូត :

 ច ើ lim f  x    នាំឱ្យ នាត់ដដលមានសមកា

ី រ x  a ជា អាសុីមតូតឈរ ននក្រកា តាងអនុគមន៍ f ។
x a

 ច ើ lim f  x   b នាំឱ្យ នាត់ដដលមានសមកា

ី រ y  b ជា អាសុីមតូតចដក ននក្រកា តាងអនុគមន៍ f ។
x 

 ច ើមានអនុគមន៍ f  x   ax  b    x  ជាទក្រមង់កាណូនិ្ និង lim   x   0 នាំឱ្យ នាត់ដដលមាន

x 

សមកា
ី រ y  ax  b ជា អាសុីមតូតចក្រទត ននក្រកា តាងអនុគមន៍ f ។
f  x
មយ៉ាងចទៀត ច ើ lim  a នង
ិ xlim  f  x   ax   b ចនេះ នាត់ដដលមានសមកា
ី រ y  ax  b ជា
x  x  

អាសុី មតូតចក្រទត ននក្រកា តាងអនុគមន៍ f ។

ឧទាហរណ៍១ : រកអាសុី មតូតឈរននអនុគមន៍ខាងចក្រកាម ៖

x 2  2x  8 x2 1
ក. f x   ខ. f x   គ. f x   ឃ. f x  
3 x
x 3 x2  4 x 1 x
3  4x x2  4 2x 2  9x  4
ង. f x   ្. xy 2  2 y 2  4 x  0 ឆ. f x   ជ. f x  
2x  1 x 1 x 2  x  12
7 x 2  20 x x2 1 4x 2
ឈ. f x   ញ. f x   ដ. f x   ឌ. f x  
2
។
x 2  2x  3 x 2  3x  10 x2  9 x 1
2

ឧទាហរណ៍២ : រកអាសុី មតូតចដកននអនុគមន៍ខាងចក្រកាម ៖

x2
ក. f x   ខ. f x   គ. f x  
x x
ឃ. xy 2  2 y 2  4 x  0
x 1 x 1
2 x2 1
2x 2  9x  4 7 x 2  20 x 4x 2 x2 1
ង. f x   ្. f x   ឆ. f x   ជ. f x  
x 2  x  12 x 2  2x  3 x2  9 x 2  3x  10

ឈ. f x   ញ. f x   2
3 2
។
1  2e 5 x x 1
ឧទាហរណ៍៣ : រកអាសុី មតូតចក្រទតននអនុគមន៍ខាងចក្រកាម ៖

x2  3 x 2  2x  3 x2 1
ក. f x   x  2 ខ. f x   គ. f x   ឃ. f x  
1
x 1 2x  4 x 1 x
x2  x 1 x2  4 x 2  2x  2 x 2  3x
ង. f x   ្. f x   ឆ . f x   ជ. f x  
x3 x 1 x 1 1  2x
x2  5x  7 x2  2 x  6
ឈ. f  x   ញ. f  x   4 x 2  x  5 ដ. f  x   x2  x  1 ឋ. f  x  
x2 2x  2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 57 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍សនទា
ិ ន វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

ឧទាហរណ៍៤ : រកអាសុី មតូតននអនុគមន៍ខាងចក្រកាម ៖

x2  4 x  1 x 2  3x  1 3
ក. f  x   ខ. f  x   គ. f  x    x  3  ។
x2 x2 1 x 1
 ចំណុចរបត់ននដសែកោង :

 ្ាំណុ្ I  xo , yo  ជា្ាំណុ្ននដខែចកាងតាងអនុគមន៍ f កាលណាដខែចកាងច ៉ា ង ( ឬផត ) ចៅចលើ  a , xo 

ើ ផត ( ឬច ៉ា ង ) ចលើ  xo , b  ។
ចហយ

 រច ៀ កាំណត់្ណ
ាំ ុ ្រ ត់ននដខែចកាងតាងអនុគមន៍ f :

១. រក f   x 

២. ច ី រ f   x   0
េះក្រាយសមកា

៣. សិកាសញ្ញា f   x  តាមករណីីៈ

 ច ើ f   x  ូ សញ្ញ
ត ា ចៅសងខាង xo ចនេះដខែចកាងមាន្ាំណុ្រ ត់ I ។

 ច ើ f   x  មន
ិ ូ សញ្ញ
ត ា ចនេះដខែចកាងគ្មាន្ាំណុ្រ ត់ចទ ។

 ផ្ចិតឆ្ុះននដសែកោង
ុ :

 ចដើមប ី ង្ហាញថា្ាំណុ្ I  a , b  ជាផចិតឆ្ុេះននដខែចកាងតាងអនុគមន៍ f លុ េះក្រតាដត្ាំណុ្ I

ចនេះវាចផាៀងផ្ទាត់លកខខណឌខខាងចក្រកាមគ f  2a  x   f  x   2b ។

 ចដើមបរី កផចិតឆ្ុេះននដខែចកាងតាងអនុគមន៍ f មានន័យថារក្ាំណុ្ក្រ សព្វ រវាងអាសុី មតូតចក្រទត និងអាសុី មតូត

មួយចទៀតចគក្រតូវផាឹមសមកា
ី រអា ស ាំ ួសរកតនម្ y ។
់ ុី ស ននអាសុី មតូតទាាំងព្ីរចឃើញតនម្ x រួ្យកចៅជន

 x  X  x0
 រូ មនត ូ រអ័
ត កែ : 
 y  Y  y0
 ច ើ f   X    f  X  ជាអនុគមន៍ចសស មាន្ាំណុ្  x0 , y0  ជាផចិតឆ្ុេះ ។

 ច ើ f   X   f  X  ជាអនុគមន៍គូ មានអ័កែអរច ចនជាអ័កែឆ្ុេះ ។

 អថិរភាព និងក្រោបននអនុគមន៍ :

ចដម
ើ បស
ី ិ កាអថរិ ភាព្ នង
ិ សង់ក្រកា ននអនុគមន៍ចយង
ើ ក្រតវូ :
១. ដដនកាំណត់

២. ទស
ិ ចៅអថរិ ភាព្ :
 ចដរចវ
ី
 សិកាសញ្ញាចដរចវ
ី
 រកតនម្ រមាច ៀ ( អតិ រមា ឬ អ ប រមា )

៣. លីមត
ី ្ុងដដនកាំណត់ នង
ិ ទាញរកអាសុីមតូត ( ច ើមាន )
៤. សង់តារាងអថរិ ភាព្

៥. សង់ក្រកា :

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 58 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍សនទា
ិ ន វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

 ្ាំណុ្ក្រ សព្វរវាងដខែចកាងនង
ឹ អ័កែ :
- អ័កែ xx ច ើ y  0 ចនេះ x  ........ ?

- អ័កែ y y ច ើ x  0 ចនេះ y  ....... ?

 ផចិតឆ្ុេះ ឬអ័កែឆ្ុេះននក្រកា

 តារាងតនម្ចលខ ( តារាងជាំនយ
ួ )

ឧទាហរណ៍ : សិកាអថិរភាព្ និងសង់ក្រកា ននអនុគមន៍ខាងក្រកាម ៖

x2  x  9 x2  x  2  x2  2 x  3
ក. y  ខ. y  គ. y 
x 1 x 1 x 2  3x  2

លំហាត់អនុវតត
x2
ាំ ត់ច យ h  x  
h ជាអនុគមន៍កណ , x និង x  1 ។
x 1

ី យ hx   ax  b 
c
ក. កាំណត់រក a , b នង
ិ c ចដម
ើ បឱ្ ្ាំច េះ x  1 ។
x 1
ខ. ទាញរកសមកា
ី រអាសុី មតូតចក្រទតននដខែចកាង C តាំណាងអនុគមន៍ h ។
x 2  3x  4
ាំ ត់ច យ g x  
g ជាអនុគមន៍កណ មានក្រកា C ។
x2

ក. កាំណត់្ាំនួនព្ិត a , b , c ចដើមប ី ន g x   ax  b 
c
្ាំច េះ x  2 ។
x2
ខ. កាំណត់សមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ នង
ិ ចក្រទតននក្រកា C ។
គ. ង្ហាញថា្ាំណុ្ I 2 ; 1 ជាផចិតឆ្ុេះននក្រកា C ។
4x  4
ចគឱ្យអនុគមន៍ g កាំណត់ច យ g x   , x  0 ។ C ជាក្រកា ននអនុគមន៍ g ។
x2
១. គណន lim g  x  , lim g  x  និង lim g x  រួ្ទាញរកអាសុី មតូតននក្រកា C ។
x  x  x 0

២. គូសតារាងអចថរភាព្នន g ។

៣. ង្ហាញថា C មាន្ាំណុ្រ ត់មយ

ួ រួ្រកកូអរច ចននន្ាំណុ្រ ត់ចនេះ ។

៤. គណន g  4 , g  2 , g 1 នង
ិ g 4 ។
៥. សង់ដខែចកាង C ចៅកនុងតក្រមុយអរតូណរមា៉ាល់ ។

x2  6x
ាំ ត់ច យ f x  
f ជាអនុគមន៍កណ

2 x 2  2x  2
មានក្រកា
  
C កនុងតក្រមុយអរតូណរមា៉ាល់ O , i , j ។

១. ង្ហាញថា f កាំណត់ ន្ាំច េះក្រគ ់ x  ។

២. គណនលីមត
ី នន f កាលណា x ខត
ិ ចៅជត
ិ   ,   រួ្ ង្ហាញថា C មានអាសុី មតូតមួយ ដដលក្រតូវ ញ្ញាក់សមកា
ី រ
៣. គណន f   x  រួ្សិកាសញ្ញា f   x  ។ ទាញថា f មានអតិ រមាមួយ និងអ ប រមាមួយ រួ្គណនតនម្ទាង
ាំ ចនេះ

៤. គូសតារាងអចថរភាព្នន f ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 59 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍សនទា
ិ ន វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

៥. គណនកូអរច ចន្ាំណុ្ក្រ សព្វរវាង C នង

ិ អ័កែទាាំងព្រី ននតក្រមុយ នង
ិ ្ាំណុ្ក្រ សព្វ C នង
ិ អាសុី មតូតចដក ។

ិ f  3  ។ សង់ដខែចកាង C នង
៦. គណន f  2  នង ិ អាសុី មតូត ។

យ y  f x   x  2 
4
ចគឱ្យអនុគមន៍ f កាំណត់ច នង
ិ មានដខែចកាង C ។
x 1
ី f   x  ។ ង្ហាញថា f មានអតិ រមាមួយ
១. រកដដនកាំណត់ននអនុគមន៍ f ។ គណន និងសិកាសញ្ញាចដរចវ

និងអ ប រមាមួយ ចហើយគណនតនម្នន រមាទាាំងចនេះ ។

២. កាំណត់សមកា
ី រននអាសុី មតូតឈរ នង
ិ ចក្រទតននដខែចកាង C ។
៣. សិកាទីតាង
ាំ រវាងអាសុី មតូតចក្រទត និងដខែចកាង C ។

៤. សង់តារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f នង
ិ សង់ដខែចកាង C ។
 x 2  2x  1
អនុគមន៍ f កាំណត់ច យ y  f x   នង
ិ មានដខែចកាង C ។
x 1
១. រកដដនកាំណត់ននអនុគមន៍ f ។ គណន នង ី f x  ។
ិ សិកាសញ្ញាននចដរចវ
២. រកសមកា
ី រននអាសុី មតូតឈរ នង
ិ ចក្រទតននដខែចកាង C ។
៣. សង់តារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f នង
ិ សង់ដខែចកាង C ។
 x 2  2x 1
៤. ច េះក្រាយវសម
ិ កា
ី រ  1  x ច យចក្រ ើដខែចកាង C ។
x 1
x2  1
អនុគមន៍ f កាំណត់ច យ y  f x   នង
ិ មានដខែចកាង C ។
x  22
១. រកដដនកាំណត់ននអនុគមន៍ f ។ រកសមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ និងចដកននដខែចកាង C ។

ី f  x ។
២. គណន និងសិកាសញ្ញាចដរចវ

៣. សង់តារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f និងសង់ដខែចកាង C ។

៤. រកតនម្ a ចដើមបឱ្ ី រ a  1x  4ax  4a  1  0 មានឫស x1 ; x2 ដដល 1  x1  x2  1

ី យសមកា
2

ច យចក្រ ើដខែចកាង C ។

3x 2  4 x
អនុគមន៍ f កាំណត់ច យ y  f  x   នង
ិ មានដខែចកាង C ។
2 x  1
2

១. រកសមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ និងចដកននដខែចកាង C ។

ី f x  ចហយ
២. គណនចដរចវ ើ សង់តារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f ។
៣. រកសមកា
ី រនន នាត់ L ដដល េះ៉ា ដខែចកាង C ក្រតង់គល់កូអរច ចន O ។ សង់ នាត់ L នង
ិ ដខែចកាង C ។
៤. រកតនម្ k ច យចក្រ ដើ ខែចកាង C ចដម
ើ បឱ្ ី រ 3x  4 x  2k x  1  0 មានឫសព្រី ចផែងគ្មន ។
ី យសមកា
2 2

x 2  3x  6
ចគមានអនុគមន៍ f x   កាំណត់្ាំច េះក្រគ ់ x  2 និងមានដខែចកាង C ។
x2
ី រអាសុី មតូតនន C ។ គណន lim f  x  , lim f  x  ។
១. គណន f   x  ។ រកតនម្ រមានន f ។ រកសមកា
x  x 

សង់តារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 60 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍សនទា
ិ ន វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

២. រកសមកា
ី រ នាត់ េះ៉ា នង
ឹ ដខែចកាង C ក្រតង់ xo  1 ។ រកកូអរច ចន្ាំណុ្ក្រ សព្វ A រវាងសមកា
ី រ នាត់ េះ៉ា
នង
ិ អាសុី មតូតចក្រទត។
៣. សង់ដខែចកាង C នាត់ េះ៉ា និងអាសុី មតូតចក្រទតននដខែចកាង C កនុងតក្រមុយអរតូណរមា៉ាល់ដតមួយ ។

៤. គណននផាក្រកខណខណឌខច យដខែចកាង C អ័កែអា ស

់ ុី ស និង នាត់ x  1 ; x  2 ។

x 2  3x  6
អនុគមន៍ f កាំណត់្ាំច េះក្រគ ់ x  1 ច យ y  f x   និងមានក្រកា C ។
x 1

ី យ f x   ax  b 
c
១. រក្ាំនួនព្ត
ិ a , b , c ចដើមបឱ្ ្ាំច េះក្រគ ់ x  1 ។
x 1
២. រកតនម្អតិ រមា នង
ិ អ ប រមាននអនុគមន៍ f ។
៣. រកសមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ នង
ិ ចក្រទតននក្រកា C ។ សិកាទតា
ី ងាំ រវាងអាសុី មតូតចក្រទត នង
ិ ក្រកា C ។
៤. សង់តារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f នង
ិ សង់ក្រកា C ។
ax 2  bx  c
អនុគមន៍ f កាំណត់្ាំច េះ x  2 ច យ y  f x   ចហើយមានក្រកា C ។
x  22
១. រក a , b , c ច យដឹងថាក្រកា C កាត់អក
័ ែអា ស
់ ុី សក្រតង់ x  1 , x  3 និងមានអាសុី មតូតចដកជា នាត់ y  1 ។

២. រកសមកា
ី រអាសុី មតូតឈរននក្រកា C និងសង់តារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f ដដល នកាំណត់កុ ងសាំ
ន ណួរទ១
ី ។
៣. សង់ក្រកា C ននអនុគមន៍ f ។
x 2  3x
អនុគមន៍ f កាំណត់្ាំច េះ x  1 , x  1 ច យ y  f x   ចហយ
ើ មានក្រកា C ។
x 2 1
១. រកអាសុី មតូតឈរ និងអាសុី មតូតចដកននក្រកា C ។

ី f x  ចហើយសង់តារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f ។
២. គណន f 0 , f  3 និង f 0 ។ សិកាសញ្ញាននចដរចវ

x 2  3x
៣. សង់ក្រកា C ននអនុគមន៍ f ។ ទាញរកសាំ ណុាំ ញសននវសម
ិ កា
ី រ  0 ច យចក្រ ក្រើ កា C ។
x 2 1
x2   x  
ចគឱ្យអនុគមន៍ f កាំណត់្ាំច េះ x  1 ច យ y  f  x  ដដល  ,  ជា្ាំនួនព្ត
ិ ចហយ
ើ មានក្រកា C
1 x
១. កាំណត់អនុគមន៍ f ចដើមបឱ្
ី យ នាត់ T េះ៉ា ក្រកា ាំ ុ ្ A  2 ,  1 ក្រស នឹង នាត់
C តាងអនុគមន៍ f ក្រតង់្ណ
D : y  3x ។
២. រកដដនកាំណត់ននអនុគមន៍ f ។ គណនលីមត
ី តាម្ុងដដនកាំណត់ ។ ទាញរកសមកា
ី រអាសុី មតូតឈរននក្រកា C ។
c
៣. កាំណត់តនម្នន a , b និង c ចដម ី យ f  x   ax  b 
ើ បឱ្ ។ ទាញរកសមកា
ី រអាសុី មតូតចក្រទតននក្រកា C ។
1 x
៤. សិកាទតា
ី ងាំ រវាងដខែចកាង C នង
ិ អាសុី មតូតចក្រទត ។
៥. គណន នង ី f   x  ។ ញ្ញាក់តនម្ រមាននអនុគមន៍ f ។ គូសតារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f ។
ិ សិកាសញ្ញាចដរចវ

៦. កាំណត់កូអរច ចននន្ាំណុ្ក្រ សព្វរវាងក្រកា C នង

ិ អ័កែអា ស
់ ុី ស ។

៧. ង្ហាញថា ្ាំណុ្ I 1 , 4  ជាផចត

ិ ឆ្ុេះននដខែចកាង C ។ សង់ក្រកា C នង
ិ អាសុី មតូតទាាំងអស់ កនុងតក្រមុយដតមួយ ។

៩. កាំណត់តនម្នន k ចដើមបឱ្ ី រ f  x   k គ្មានឫស ច

ី យសមកា យចក្រ ក្រើ កា C ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 61 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍សនទា
ិ ន វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

x2  4 x
ចគឱ្យអនុគមន៍ f ជាអនុគមន៍កាំណត់ច យ y  f  x  ចហើយ C ជាក្រកា នន f កនុងតក្រមុយ  O , i , j 
x2  4 x  3
១. រកដដនកាំណត់ននអនុគមន៍ f ។ គណនលីមត
ី ក្រតង់ចគ្មលននដដនកាំណត់ ។ ទាញរកសមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ នង
ិ ចដក ។
២. គណន f   x  រួ្សិកាសញ្ញារ ស់វា ។ ទាញថា f មានអ ប រមាមួយ នង
ិ អតិ រមាមួយ

ដដលក្រតូវ ញ្ញាក់តនម្ទាង
ាំ ចនេះ ។

៣. សង់តារាងអចថរភាព្ននអនុគមន៍ f ។ សង់ក្រកា ិ អាសុី មតូតទាាំងអស់ កនុងតក្រមុយ  O , i , j  ដតមួយ ។

C នង

៤. កាំណត់សមកា
ី រ នាត់ T េះ៉ា នង
ឹ ក្រកា C ក្រតង់្ណ
ាំ ុ ្ដដលមានអា ស
់ ុី ស x  4 ។

៥. ច យចក្រ ក្រើ កា C កាំណត់តនម្ m ចដម

ើ បឱ្ ី រ  m  1 x  4  m  1 x  3m  0 មានឫសព្រី ចផែងគ្មន
ី យសមកា
2

មានសញ្ញាផាុយគ្មន ។
c
ចគឱ្យអនុគមន៍ f មានរាង ax  b  កាំណត់្ាំច េះ x  1 និងមានតារាងអចថរភាព្ដូ្ខាងចក្រកាម ៖
x 1
x  2 1 0 
f  x + - - +

2  
f  x
  2

១. កាំណត់អនុគមន៍ f ច យរកតនម្នន a , b នង
ិ c ។ រកសមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ នង
ិ សមកា
ី រអាសុី មតូតចក្រទត ។
២. ង្ហាញថា I  1 , 0  ជាផចិតឆ្ុេះននក្រកា C ។ សង់អាសុី មតូតឈរ អាសុី មតូតចក្រទត នង
ិ ក្រកា C កនុងតក្រមុយដតមួយ ។
x2  2 x  2
៣. ច េះក្រាយវសម
ិ កា
ី រ  x  1 ច យចក្រ ើក្រកា C ។
x 1

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 62 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍អច
ិ ស្បណង
៉ូ ស្់ សែល វិ ទ្យាល័យហុនស្សនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

មមម ៀនទ្យី

៧ សិក្សាអនុគមន៍អិចស្ណង់
៉ូ ប ស្សែល

 ស្ែនក្សំណត់ :

អនុគមន៍អិចស្ប៉ូណង់ស្សែល y  e   មានន័យគ្គប់តម្មៃ x ទាំងអស់ ។ ដ៉ូចចនេះស្ដនកាំណត់ D ។

f x


 លក្សខណៈអនុគមន៍អិចស្ណង់
៉ូ ប ស្សែល :

ចាំច េះគ្គប់ចាំនន
ួ ពិត m និង n ចគបាន ៖

em
ក. em n  em  en ខ. e n 
1
គ. em n  ឃ. em   em  n ។
n

en en

 ដែរ ីដេននអនុគមន៍អច
ិ ស្ណង់
៉ូ ប ស្សែល :

ក. ចបើ f  x   e x ច េះ f   x   e x ខ. ចបើ f  x   e   ច េះ f   x   u  x   e   ។
u x u x

លំហាត់អនុេតត

ាំ ត់ចោយ f x   e1 x ច ើយ C ជាគ្ាបម្ន f ។

f ជាអនុគមន៍កណ
១. បញ្ជាក់ស្ដនកាំណត់ម្ន f រួចគ្ាយបាំភ្ថា
ៃឺ f ជាអនុគមន៍ចុេះចលើ ។

២. គណ lim f  x  រួច lim f  x  ។ ទញរកអាសុ៊ី មត៉ូតចដកម្នគ្ាប C ។

x  x 

៣. ច៉ូរគ៉ូសតារាងអចេរភាពម្ន f ។

៤. កាំណត់ក៉ូអរចោចនម្នចាំណុចគ្បសពវរវាងគ្ាប C នង
ិ អ័កសអរចោចន ។ ( ចគឱ្ែ e  2.7 )
៥. សរចសរសមា
៊ី រប ា ត់ D ស្ដលបបេះនង
ឹ គ្ាប C គ្តង់ x  1 ។
៦. ច៉ូរគ៉ូសគ្ាប C នង
ិ ប ា ត់ D ចៅកនុងតគ្មុយអរត៉ូណរចមស្តមួយ ។
១. ចគឱ្ែអនុគមន៍ f x   1  x e x  1 កាំណត់ចលើ ។ គណ f x  ។
សង់តារាងអចេរភាពរួចទញរកសញ្ជាម្ន f x ។

២. g ជាអនុគមន៍កណ
ាំ ត់ចលើ ចោយ g x   2  x e x  2  x ។

ក. គណ lim g  x  នង
ិ xlim g  x  ។ គណ g x  ។ ចោយគ្បលទ្ធផលសាំណួរ ១. ច៉ូរសិកាសញ្ជាម្ន g x 
x    

រួចសង់តារាងអចេរភាពម្ន g ។

ខ. បង្ហាញថាស្ខសចាង C តាងអនុគមន៍ g មានប ា ត់ D : y  2  x ជាអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្ត ាលណា x   ។

បញ្ជាក់ទ្៊ីតាង
ាំ រវាងគ្ាប C ច ៀបនឹងប ា ត់ D ។

គ. កាំណត់សមា
៊ី រប ា ត់បេះប នឹងគ្ាប C ស្ដលគ្សបនឹងប ា ត់ D ។
ឃ. រកក៉ូអរចោចនម្នចាំណុចរបត់របស់ស្ខសចាង C ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 63 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍អច
ិ ស្បណង
៉ូ ស្់ សែល វិ ទ្យាល័យហុនស្សនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

ង. សង់ស្ខសចាង C អាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្ត នង

ិ ប ា ត់បេះប កនុងតគ្មុយអរត៉ូណរមាបល់  O , i , j  មានឯកតា 1cm ។
១. f ជាអនុគមន៍កណ
ាំ ត់កុ ងសាំ
ន ួ ពិតចោយ f x   ax  b  e x ។
ណុាំចាំនន

ក. បង្ហាញថាគ្គប់ចាំនន
ួ ពិត a និង b ស្ដល a  0 ស្ខសចាងតាំណាង f មានអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្តមួយ ។

ខ. កាំណត់ a និង b ចដើម្ឱ្

៊ី ែ f មានអតិបរមាចសមើនឹង 1 ចាំច េះ x  0 ។

២. g ជាអនុគមន៍ស្ដលកាំណត់កុ ងសាំ
ន ិ ចោយ g x   x  e ។
ណុាំចាំនួនពត x

៊ី lim g  x  ,
ក. រកល៊ីមត
x 
lim g  x  ។
x 

ខ. គណ ៊ី g x  ។ សិកាសញ្ជាម្ន g x  ។ គ៉ូសតារាងអចេរភាពម្ន g ។

ចដរចេ

គ. គណ g  1 នង
ិ g 1 ។ សង់គ្ាប C ចៅកនុងតគ្មុយអរត៉ូណរមាបល់មានឯកតាចសមើនង
ឹ 2cm ។
( ចគឱ្ែ e 1  0.36 ) ។

ឃ. រកម្ផាគ្កឡាម្នស្ផនកបៃងច់ ៅចច ៃ េះស្ខសចាង C និងអ័កសអាប់សុ៊ីស ស្ដលគ្តូេនឹង  1  x  1 ។

អនុគមន៍ g កាំណត់ចោយ g x   xe  x  ae x ច ើយមានគ្ាប C និង a ជាចាំនន

ួ ចេរ ។

១. គណ lim g  x  ។ កាំណត់សមា
៊ី រអាសុ៊ី មត៉ូតចដកម្នគ្ាប C ាលណា x   ។
x  

២. គណ g   x  និង g   x  ។ កាំណត់ចាំនួនពត
ិ a ចដើម្ឱ្
៊ី ែអនុគមន៍ g មានអតិបរមាគ្តង់ x  1 ។

f ជាអនុគមន៍កណ ួ ពិតចោយ f x   xe  x  1 ។ C ជាគ្ាបម្នអនុគមន៍ f

ាំ ត់ចលើសាំណុាំចាំនន

ចៅកនុងតគ្មុយអរត៉ូណរមាបល់  O , i , j ។
១. គណ ល៊ីមត
៊ី ម្ន f ាលណា x ខត
ិ ជិត   ,   ។ ទញរកអាសុ៊ី មត៉ូតម្នគ្ាប C ។
២. បង្ហាញថា f មានអតប
ិ រមាមួយ ។ គណ តម្មៃអតប
ិ រមាច េះ ។ គ៉ូសតារាងអចេរភាពម្ន f ។ ( ចគឱ្ែ e 1  0.36 )

៣. រកសមា
៊ី រប ា ត់ T បបេះគ្ាប C គ្តង់ចណ
ាំ ុ ចស្ដលមានអាប់សុ៊ីសចសមើ 0 ។

៤. គណ f  x  ចាំច េះ x  1 , 0 , 2 , 6 ។ ចគឱ្ែ e  2.71 ; e 2  0.13 , e 6  0.002 ។

សង់គ្ាប C នង
ិ ប ា ត់ D ។
៥. សិកាតាមគ្ាភ្ច
ិ ន៉ូេ ចាំនន
ួ ឫសម្នសមា
៊ី រ xe  x  m  1  0 ។
x

4e x
f ជាអនុគមន៍កណ
ាំ ត់ចាំច េះគ្គប់ x  ចោយ y  f x    x  2  x ច ើយមាន C ជាគ្ាប ។
e 1
១. គណ lim f x  និង lim f  x  ។ រកអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្តម្នស្ខសចាង C ាលណា x   ។
x   x 

២. គណ f x  ច ើយបង្ហាញថា f x  0 ចាំច េះគ្គប់ចន

ាំ ួនពត
ិ x ។ គណ f 0 , f 0 ។
សង់តារាងអចេរភាពម្ន f ។

៣. បង្ហាញថាគល់ក៉ូអរចោចន O ជាចាំណុចរបត់ នង
ិ ជាផចិតឆៃុេះរបស់ស្ខសចាង C ។
4e x
៤. គណ f  3  រួចសង់ស្ខសចាង C ( ចគយក e 3  20 ) ។ ចោេះគ្ាយេសម
ិ ា
៊ី រ  x2
ex 1
ចោយចគ្បើស្ខសចាង C ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 64 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍អច
ិ ស្បណង
៉ូ ស្់ សែល វិ ទ្យាល័យហុនស្សនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

ex
ចគឱ្ែអនុគមន៍ y  f x   x  កាំណត់ចាំច េះគ្គប់ x  0 ច ើយមានគ្ាប C ចៅកនុងតគ្មុយអរត៉ូណរមាបល់ ។
e x 1
១. គណ ល៊ីមត
៊ី lim f  x  ; lim f  x  នង
ិ xlim f x  ។ ទញរកអាសុ៊ី មត៉ូតឈរម្នគ្ាប C ។
x 0 x  

២. បង្ហាញថាប ា ត់ L : y  x និង M  : y  x  1 ជាអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្តម្នគ្ាប C ចៅខាង   និង   ចរៀងគ្នន ។

៣. គណ f x  ច ើយបង្ហាញថា f x   0 ចាំច េះគ្គប់ x  0 ។ សង់តារាងអចេរភាពម្នអនុគមន៍ f ។

៤. គណ f 1 នងិ f  1 ច យ
ើ សង់ប ា ត់ L , M ន ង
ិ គ្ាប C ចៅកនុ ងតគ្មុ យ O ;
 
 
i ; j ។ ( ចគឱ្ែ
e
e 1
 1.6 ,

1
 0.6 ។ គណ ម្ផាគ្កឡាស្ផនកបៃងក
់ ណ
ាំ ត់ចោយស្ខសចាង C ប ា ត់ M និងប ា ត់ឈរ x  1 និង x  2 ។
1 e
ex  1
អនុគមន៍ f កាំណត់ចោយ f  x   x
e 1
ស្ដល x  0 ច ើយមានគ្ាប C ចៅកនុងតគ្មុយអរត៉ូណរមាបល់ O , i , j ។  
១. ចតើ f ជាអនុគមន៍គ៉ូ ឬចសស ? គណ lim f  x  , lim f  x  និង lim f  x  ។ ទញរកអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្តម្នគ្ាប C ។
x 0 x   x  

២. គណ ៊ី f   x  និងសិកាសញ្ជាម្ន f   x  ។ សង់តារាងអចេរភាពម្នអនុគមន៍ f ។
ចដរចេ

៣. ប ា ត់ L : y  4 ជួបគ្ាបគ្តង់ចណ
ាំ ុ ច A ។ រកក៉ូអរចោចនម្នចាំណុច A និងសមា
៊ី រប ា ត់ T បបេះគ្ាប C
គ្តង់ចាំណុច A ។

៤. សង់ប ា ត់ L និងគ្ាប C ចៅកនុងតគ្មុយអរត៉ូណរមាបល់  O , i , j  ។ ចោយចគ្បើគ្ាបទញរកឫសម្នេសម

ិ ា
៊ី រ

ex  1
4 ។
ex 1
អនុគមន៍ f កាំណត់ចោយ y  f x   x  1  2e  x ច យ
ើ មានគ្ាប C ។
១. រក lim f x  ។ រកអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្ត L1 ម្នគ្ាប C ។ បង្ហាញថា f មានអប្បរមាគ្តង់ x  ln 2 ។
x  

២. សង់តារាងអចេរភាពម្នអនុគមន៍ f ។ រកសមា
៊ី រប ា ត់ L2 ស្ដលបបេះនង ាំ ុ ច A0 ,1 ។
ឹ គ្ាប C គ្តង់ចណ
៣. សង់ប ា ត់ L1 , L2 នង
ិ C ចៅកនុងតគ្មុយក៉ូអរចោចនស្តមួយ ។ (ចគឱ្ែ ln 2  0.7 )
៤. គណ ម្ផាគ្កឡាស្ផនកបៃងក
់ ាំណត់ចោយអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្ត L1 គ្ាប C នង
ិ ប ា ត់ឈរ x  0 នង
ិ x 1 ។
ាំ ត់ចោយ y  f x   x  2  e1 x ច ើយមានគ្ាប C ។
f ជាអនុគមន៍កណ
១. គណ lim f  x  និង lim f  x  ។ រកសមា
៊ី រអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្ត L ម្នគ្ាប C ។
x   x  

២. បង្ហាញថា f មានតម្មៃអប្បរមាគ្តង់ x  1 ។ សង់តារាងអចេរភាពម្នអនុគមន៍ f ។

៣. សង់គ្ាប C និងប ា ត់ L ចៅកនុងតគ្មុយក៉ូអរចោចនស្តមួយ ។ ចគយក e  2.7 ។

៤. គណ ម្ផាគ្កឡាស្ផនកបៃងក
់ ាំណត់ចោយគ្ាប C អាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្ត L និងប ា ត់ឈរ x  1 និង x  2 ។

គេឱ្យអនុេមន៍ f កំណត់គ ើ គោយ f  x   e គ ើយ  C  ជាខ្សែគោងតាងអនុេមន៍គនេះ ។

2 x x2

ក. សង់តារាងអគេរភាពននអនុេមន៍ f ។

ស. បង្ហាញថាខ្សែគោង  C  មានចំណុចរបត់ចំនួនពីរ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 65 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍អច
ិ ស្បណង
៉ូ ស្់ សែល វិ ទ្យាល័យហុនស្សនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

គេឱ្យអនុេមន៍ f ជាអនុគមន៍កាំណត់ចោយ f  x  
ex
ex  x

និងមានគ្ាប C កនុងតគ្មុយអរត៉ូណរមាបល់ O , i , k ។
១. សង់តារាងអគេរភាពននអនុេមន៍ g  x   e x  x  1 ។

២. ទញរកសញ្ជាម្នអនុគមន៍ g ប ា ប់មកទញថា អនុគមន៍ f កាំណត់គ្គប់ចាំនួនពត

ិ ម្ន x ។
1
ិ ម្ន x ចគបាន f  x  
៣. បង្ហាញថាគ្គប់ចាំនួនពត ។ គណ ល៊ីមត ៊ី xlim f  x  នង
ិ xlim f  x ។
1  xe x  

e
៊ី f   x  ។ សង់តារាងសញ្ជា f   x  ។ បញ្ជាក់បរមាម្ន f ចបើ
៤. គណ ចដរចេ  1.6 ។ សង់តារាងអចេរភាពម្ន f ។
e 1
៥. សរចសរសមា
៊ី រប ា ត់ T បបេះនង
ឹ គ្ាប C គ្តង់គល់តគ្មុយ ។ សង់ប ា ត់ T នង
ិ គ្ាប C កនុងតគ្មុយស្តមួយ ។
2e x
គេឱ្យអនុេមន៍ f កាំណត់ចាំច ួ ពិត x  0 ចោយ y  f  x   x 
េះគ្គប់ចាំនន និងមានគ្ាបតាងចោយ C ។
ex 1
១. បង្ហាញថាចាំណុច I  0 ,  1 ជាផចិតឆៃុេះម្នគ្ាប C ។ គណ ល៊ីមត
៊ី ម្ន f ាលណា x ខត
ិ ជត
ិ 0 នង
ិ  ។
2
២. បង្ហាញថា f អាចសរចសរជារាង x  2  ។ ទញថាប ា ត់  : y  x  2 ជាអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្តខាង  ។
e 1
x

រកសមា
៊ី រអាសុ៊ី មត៉ូតចគ្ទ្ត   មួយចទ្ៀតខាង  ។
៣. គណ f   x  ។ សង់តារាងអចេរភាពម្នអនុគមន៍ f និងសង់គ្ាប C កនុងចច ៃ េះ  0 ,    ចគយក e  2.7 ។

៊ី រ f  x   0 មានឫសស្តមួយគត់    2 , 3 ។
៤. បង្ហាញថាសមា

៥. គណ ម្ផាគ្កឡា S ស្ដលខណឌចោយគ្ាប C ប ា ត់  និងប ា ត់ឈរ x  2 , x  4 ។

ex  2
គេឱ្យអនុេមន៍ f កាំណត់ចោយ y  f  x   មានគ្ាប C ។
ex  1
3
១. បង្ហាញថាអនុគមន៍ f អាចសរចសរ f  x   1  x ។ រកអាសុ៊ី មត៉ូតម្នគ្ាប C ។
e 1
២. សិកាទ្ស
ិ ចៅអចេរភាពម្នអនុគមន៍ f ។ រកក៉ូអរចោចនម្នចាំណុចគ្បសពវរវាងគ្ាប C នង
ិ អ័កស xx ។
 1
៣. បង្ហាញថា ចាំណុច I  0 ,   ជាផចិតឆៃុេះម្នគ្ាប C ។ រកសមា
៊ី រប ា ត់បេះប T ស្ដលបបេះនឹងគ្ាប C គ្តង់ x  1 ។
 2
៤. សង់អាសុ៊ី មត៉ូត ប ា ត់បេះប T នង
ិ គ្ាប C កនុងតគ្មុយស្តមួយ ។

គេឱ្យ f ជាអនុេមន៍កណ
ាំ ត់ចលើ
x
2

ចោយ f  x    x  1 e មានគ្ាប C កនុងតគ្មុយអរត៉ូណរមាបល់ O , i , j ។
១. គណ ល៊ីមត
៊ី xlim f  x  និង lim f  x  ។ ទញរកអាសុ៊ី មត៉ូតម្នគ្ាប C ។
 x 

២. គណ និងពិភាកាសញ្ជា f   x  រួចបង្ហាញថាគ្ាប C មានអប្បរមាមួយ និងអតិបរមាមួយ

ច ើយគណ តម្មៃបរមាទាំងច េះ។

៣. សង់តារាងអចេរភាពម្ន f ។ សរចសរសមា
៊ី រប ា ត់ T បបេះនឹងគ្ាប C គ្តង់ចណ
ាំ ុ ចស្ដលមានអាប់សុ៊ីស x  0 ។

៤. គណ តម្មៃម្ន f  x  ចាំច េះ x  2 ,  1.5 , 0 , 2 , 3 ។

ចគយក e2  0.1 , e0.5  1.6 , e0.5  0.6 , e 2  1.6 , e1  0.4 , e3  0.05 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 66 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 សក្ស
ិ ាអនុគមន៍លោការតី វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

លមលរៀនទ្យី

៨ សិក្សាអនុគមន៍លោការ ីត

I. លោការ ីតលនពែ :
អនុគមន៍លោការតលនពែនន
ី x ពែល x  0 កំណត់លោយ y  ln x ។
 ពែនកំណត់ននអនុគមន៍លោការតលនពែ
ី :

 អនុគមន៍ y  ln x មានន័យកាលណា x  0 លគបានពែនកំណត់ D  0 ,   ។

 អនុគមន៍ y  ln u  x  មានន័យកាលណា u  x   0 ។

II. លក្សខណៈលោការ ីតលនពែ :

ក. ln e  1 ខ. ln1  0 គ. ln  mn   ln m  ln n

m
ឃ. ln    ln m  ln n ង. ln e x  x ln e  x ច. eln x  x ។
n
III. លីមីតននអនុគមន៍លោការ ីតលនពែ :
ក. lim ln x   ខ. lim ln x   គ. lim x ln x  0
x 0 x  x 0
n
ln x x
ឃ. lim  0 ,  n  0 ង. lim   ,  n  0 ច. lim x n ln x  0 ,  n  0
x  xn x  ln x x 0

IV. លេរ ីលេននអនុគមន៍លោការ ីត :

1
 ល ើ y  ln x ល ោះ y  ពែល x  0 ។
x
u  x 
 ល ើ y  ln u  x  ល ោះ y  ពែល u  x   0 ។
u  x

លំហាត់អនុេតត

អនុគមន៍ f កំណត់លោយ f x  1 x ln x ល ើយមានពខែលកាង C ។

១. រកពែនកំណត់ននអនុគមន៍ f ។ គណ លីមត
ី xlim f  x  និង lim f x  ។
0  x  

ចូរែនយល់លតើ f ជា ខា
់ ងស្តំត្តង់ x  0 ឬលេ ?

២. ង្ហាញថា f មានតនមៃអតិ រមាត្តង់ x  e 1 ល យ

ើ គណ  
f e 1 ។
៣. គណ តនមៃ f 1 នង
ិ f 2 ។ សង់ពខែលកាង C លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់ ។ (លគនង
ឹ យក e  0.4 , ln 2  0.7 )
1

៤. គណ កូអរលោលនននចំណុចត្ សែវរវាងពខែលកាង C នង
ិ ា ត់ D មានសមកា
ី រ y  1 x ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 67 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍លោការតី វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

x  ln x
អនុគមន៍ f កំណត់ចំល ោះ x  0 លោយ y  f x   នង
ិ មានពខែលកាង C ។
x
១. គណ ី f   x  ។ ង្ហាញថា f មានតនមៃអតិ រមាមួយ ល
លែរលេ ើយគណ តនមៃអតិ រមាល ោះ ។

២. គណ លីមត
ី xlim f  x  និង lim f  x  ។ កំណត់សមកា
ី រននអាសុី មតូតឈរ និងលែកនន C ។
0  x  

សង់តារាងអលេរភាែនន f ។

ំ ត់ចំល ោះ x  0 លោយ f x   1  2

ln x 
f ជាអនុគមន៍កណ  ល យ
ើ មានពខែលកាង C ។
 x 
១. គណ lim f  x  នង
ិ xlim f  x  ។ កំណត់សមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ នង
ិ លែកននត្កា C ។
x 0   

២. គណ ី f x  និងសិកាសញ្ញា f x  ។ សង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។

លែរលេ

៣. កំណត់កូអរលោលនននចំណុចត្ សែវ A រវាងត្កា C និង ា ត់ D : y  1 ។ កំណត់សមកា

ី រ ា ត់ L

ោះ៉ា នឹងពខែលកាង C ត្តង់ចំណុច A ។

1
៤. គណ f   ។ សង់ ា ត់ L អាសុី មតូត នង
ិ ពខែលកាង C លៅកនុងតត្មុយពតមួយ ។
2
2
លគយក e  2.7 ,  0.7 , ln 2  0.7 ។
e
លគឱ្យអនុគមន៍ y  f x  x ln x  x  1 , x ជាចំនួនែត
ិ េជ្ជ
ិ មាន ។

១. រកលីមត
ី lim f  x  និង lim f  x  ។
x 0 x  

២. គណ ី f x  រួចសិកាសញ្ញានន f x  ។ គណ

លែរលេ តនមៃ រមានន f ។

៣. គូសតារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។

៤. គណ f  2  ។ រក x ល ើ f  x   1 ។ សង់ត្កា ននអនុគមន៍ f កនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់ (លគឱ្យ ln 2  0.69 ) ។

 ln x 
ំ ត់ចំល ោះ x  0 លោយ f x   21 
f ជាអនុគមន៍កណ  ល ើយមានត្កា C ។
 x 
១. គណ lim f  x  និង lim f  x  ។ កំណត់សមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ និងអាសុី មតូតលែកននត្កា C ។
x 0  x  

២. គណ ី f x  នង
លែរលេ ិ សិកាសញ្ញានន f x  ។ កំណត់តនមៃ រមានន f ។ សង់តារាងអលេរភាែនន f ។
៣. កំណត់កូអរលោលនននចំណុចត្ សែវ M រវាងត្កា C នង
ិ អាសុី មតូតលែករ ស់វា ។
រកសមកា
ី រ ា ត់ L ោះ៉ា នង
ឹ ត្កា C ត្តង់ M ។
2
៤. សង់ ា ត់ L អាសុី មតូត នង
ិ ត្កា C លៅកនុងតត្មុយពតមួយ ( យក e  2.7 ;  0.7 ) ។
e
 ln x 
៥. កំណត់តនមៃននចំនួនែត
ិ k លោយលត្ ើត្កា C លែើមបឱ្
ី យសមកា
ី រ 21    k មានឫស ។
 x 
៦. គណ នទាត្កឡាពទនក ៃងព់ ែលកំណត់លោយត្កា C អ័កែ xOx និង ា ត់ឈរ x  1 និង x  e ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 68 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍លោការតី វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

x 2  ln x
ំ ត់ចំល ោះ x  0 លោយ y  f x  
f ជាអនុគមន៍កណ ល ើយមានត្កា C ។
x2
១. គណ lim f x  នង
ិ xlim f  x  ។ កំណត់សមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ នង
ិ លែកននត្កា C ។
x   0 

២. ង្ហាញថា f មានតនមៃអតិ រមាត្តង់ x  e ល យ

ើ គណ f  e  ។ សង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។

1
៣. កំណត់កូអរលោលនននចំណុចត្ សែវរវាងពខែលកាង C នង
ិ អាសុី មតូតលែក ។ គណ f   រួចសង់ពខែលកាង C
2
លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់  O , i , j  ។ ( លគនងឹ យក e  2.7 ; e  1.7 ; ln 2  0.7 ) ។

ំ ត់ចំល ោះ x  0 លោយ y  f x   1 
ln x
f ជាអនុគមន៍កណ ល ើយមានពខែលកាង C ។
x3
១. គណ lim f x  នង
ិ xlim f  x  ។ កំណត់សមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ នង
ិ លែកននពខែលកាង C ។
x   0 

២. ង្ហាញថា f មានតនមៃអ ប រមាត្តង់ x  3 e ល យ

ើ គណ f  e  ។ សង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍
3
f ។

៣. កំណត់កូអរលោលនននចំណុចត្ សែវ M រវាងពខែលកាង C និងអាសុី មតូតលែក ។ សរលសរសមកា

ី រ ា ត់ T ពែល ោះ៉ា នឹង

ពខែលកាង C ត្តង់ចណ
ំ ុច M ។
1
៤. សង់ ា ត់ T អាសុី មតូត នង
ិ ត្កា C លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់មយ
ួ ។ ( លគយក e  2.7 , 3 e  1.4 ,  0.12 ) ។
3e
ln x
៥. កំណត់តនមៃនន k លែើមបឱ្
ី យេសម
ិ កា
ី រ 1  k លទាៀងផ្ទាត់ចំល ោះត្គ ់ x  0 លោយលត្ ើពខែលកាង C ។
x3

ំ ត់ចំល ោះ x  0 លោយ y  f x   x 
1 ln x
f ជាអនុគមន៍កណ ល យើ មានពខែលកាង C ។
x
លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់  O , i , j  ពែលមានឯកតា 2cm ។
១. គណ lim f x  និង lim f  x  ។ រកអាសុី មតូតឈរននពខែលកាង C ។
x   x 0

២. គណ f x  ល យ
ើ សិកាសញ្ញានន f x  លោយែង
ឹ ថា x  ln x  0 ចំល ោះ x  0 ។
2

សង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។

៣. ង្ហាញថា ា ត់ L : y  x ជាអាសុី មតូតលត្េតននពខែលកាង C ។ សិកាេតា

ី ងំ រវាង ា ត់ L នង
ិ ពខែលកាង C ។
៤. ា ត់ D ោះ៉ា ពខែលកាង C ត្តង់ចំណុច M ល យ
ើ D ត្ស នង
ឹ L ។ រកកូអរលោលនននចំណុច M ។

គណ f  2  ។ សង់ L , D នង
ិ C លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់  O , i , j  ។ លគយក 1e  0.36 ; ln 2  0.7 ។
 x 1 
ំ ត់ចំល ោះ x  D    , 0   1 ,    លោយ y  f  x     ln 
x
f ជាអនុគមន៍កណ ល យ
ើ មានពខែលកាង
2  x 
C លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់មយ
ួ ។

១. គណ lim f  x  , lim f  x  , lim f  x  និង lim f  x  ។ រកអាសុី មតូតឈរទំងែីរនន C ។

x   x   x 0 x 1

២. គណ និងសិកាសញ្ញានន f x  ល ើែឹងថា xx  1  0 ចំល ោះ x  D ។ គណ តនមៃអ ប រមា និងអតិ រមានន

អនុគមន៍ f ។ សង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 69 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍លោការតី វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

x
៣. ង្ហាញថា ា ត់ L : y   ជាអាសុី មតូតលត្េតននពខែលកាង C ។
2
1
៤. សង់អាសុី មតូតទំងអស់ នង
ិ ពខែលកាង C លៅកនុងតត្មុយពតមួយ ។ លគយក ln 2  0.7 , ln     ln 2  0.7 ។
2
x  x 1
រកតនមៃនន a លែម
ើ បឱ្
ី យសមកា
ី រ   ln    a មានឫសអេជ្ជិ មានែរី លទែងគ្នន លោយលត្ ពើ ខែលកាង C ។
2  x 
x 2  2 x  ln x
ំ ត់ចំល ោះ x  0 លោយ y  f x  
f ជាអនុគមន៍កណ ល ើយមានពខែលកាង C
x
លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់  O , i , j  ពែលមានឯកតា 2cm ។
ី យ y  f x   ax  b  lim f x  នង f x  ។
ln x
១. រកចំនួនែត
ិ a នង
ិ b លែម
ើ បឱ្ ចំល ោះ x  0 ។ គណ ិ xlim
x x   0 

រកអាសុី មតូតឈរ L1 និងអាសុី មតូតលត្េត L2 ននពខែលកាង C ។

២. គណ f x  ល យ
ើ សិកាសញ្ញា f x  លោយែង
ឹ ថា x  1  ln x  0 ចំល ោះ x  0 ។ សង់តារាងអលេរភាែនន f
2

 1
៣. រកសមកា
ី រនន ា ត់ L3 ពែល ោះ៉ា ពខែលកាង C ត្តង់ចំណុច A e ; e  2   ។ គណ f  2  និងគណ
 e
កូអរលោលនននចំណុច B រវាង ា ត់ L2 និងពខែលកាង C ។

៤. សង់ L2 , L3 និង C លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់  O , i , j  ។ (លគយក e  2.7 ; 1e  0.36 ; ln 2  0.7 )។

៥. គណ នទាត្កឡាពទនក ៃងព់ ែលកំណត់លោយពខែលកាង C ា ត់ L2 នង
ិ ា ត់មានសមកា
ី រ xe ។

ិ មាន x លោយ y  f x    x 
4 ln x
f ជាអនុគមន៍កណ
ំ ត់ចំល ោះត្គ ច
់ ំនួនែត
ិ េជ្ជ ល យ
ើ មានត្កា C លៅកនុង
x
តត្មុយអរតូណរមា៉ាល់  O , i , j  មួយ ។
១. គណ lim f  x  នង
ិ xlim f  x  ។ ទញរកអាសុី មតូតឈរននត្កា C ។
x 0  

២. ង្ហាញថា ា ត់ L : y   x ជាអាសុី មតូតលត្េតននត្កា C ។ សិកាេតា

ី ងំ រវាង C នង
ិ L ។

ី f x  0 ល ែ
៣. ង្ហាញថាលែរលេ ើ ឹងថា x  4  4 ln x  0 ចំល ោះ x  0 ។ សង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។
2

ា ត់ D ោះ៉ា នឹងត្កា C ត្តង់ចំណុច A ល ើយត្ស នឹង ា ត់ L ។ រកកូអរលោលនននចំណុច A និងសមកា

ី រ ា ត់ D

៤. សង់ L , D និង C លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់  O, i , j  លោយយក e  2.7 , 4

e
 1.5 ។ លគយក S  a  ជានទា

ត្កឡាពទនក ៃងក
់ ណ
ំ ត់លោយត្កា C នង
ិ អាសុី មតូតលត្េត L ពែលត្តូេនង ី យ S a   2
ឹ 1  x  a ។ រកតនមៃ a លែើមបឱ្
ឯកតានទាត្កឡា ។

ំ ត់លោយ y  f x  
ln x
f ជាអនុគមន៍កណ ពែល x  0 ល យ
ើ មានត្កា C ។
x2
១. គណ lim f  x  និង lim f  x  ។ ទញរកអាសុី មតូតឈរ និងអាសុី មតូតលែកននត្កា C ។
x  x 0

២. ង្ហាញថា f មានអតិ រមាត្តង់ x  e ។ សង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 70 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍លោការតី វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

៣. រកសមកា
ី រ ា ត់ d ពែល ោះ៉ា ត្កា C ត្តង់ចំណុច M 1 , 0 ។ សង់ ា ត់ d នង
ិ ត្កា C លៅកនុងតត្មុយកូអរលោលន
1
ពតមួយ ។ ( លគនង
ឹ យក e  1.6 ,  0.2 )
2e

ោះ x  0 លោយ y  f x   1
2 ln
អនុគមន៍ f កំណត់ចំល ល ើយមានត្កា C ។
x
១. រក lim f  x  នង
ិ lim f  x  ។ រកអាសុី មតូតឈរ នង
ិ អាសុី មតូតលែកននត្កា C ។
x   x 0

២. គណ ី f x  ល
លែរលេ ើយសង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។
2
៣. សង់អាសុី មតូតទំងែរី នង
ិ សង់ត្កា C លៅកនុងតត្មុយកូអរលោលនពតមួយ ។ លគឱ្យ e  2.7 , 0.7 ។
e
៤. គណ នទាត្កឡាពទនក ៃងក
់ ំណត់លោយត្កា C អាសុី មតូតលែក ា ត់ឈរ x  1 នង
ិ xe ។
2ln x 2
ំ ត់លោយ y  f  x  
f ជាអនុគមន៍កណ ល យ
ើ មានត្កា C លៅកនុងតត្មុយកូអរលោលន ។
x
១. ញ្ញជក់ថា f កំណត់ចំល ោះ x  0 ។ គណ lim f  x  នង
ិ lim f  x  ។ ទញរកអាសុី មតូតឈរ នង
ិ លែក ។
x  x 0

4
២. គណ នង ី f   x  ។ ញ្ញជក់តនមៃ រមាននអនុគមន៍ f ល ើ
ិ សិកាសញ្ញាលែរលេ  1.5 ។
e
គូសតារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។

៣. រកសមកា
ី រ ា ត់ 1 , 2 ពែល ោះ៉ា នឹងត្កា C លរៀងគ្ននត្តង់ចំណុច A 1 , 0  និង B  1 , 0  ។ ញ្ញជក់ថា 1 // 2 ។

៤. សង់ ា ត់ ោះ៉ា 1 , 2 និងត្កា C កនុងតត្មុយកូអរលោលនពតមួយ ។

៥. គណ នទាត្កឡាពទនក ៃងព់ ែលខណឌលោយត្កា ់ ុី ស xx លៅលលើចល ៃ ោះ x   4 ,  1 ។
C អ័កែអា ស
2ln x  1
លគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់លោយ f  x   មានពខែលកាង C ។
ln x  1
១. រកសំ នុំកណ
ំ ត់នន f ។ រកលីមត
ី នន f កាលណា x ខត
ិ លៅរក 0 ;   ; e ; e ។ ទញរកសមកា
  
ី រអាសុី មតូតនន C ។
២. គណ ី f  x ។
លែរលេ ង្ហាញថា f ចុោះលលើពែន កំណត់ ។ គូសតារាងអលេរភាែនន f ។

៣. គណ តនមៃលលខនន f  x  ចំល ោះ x  1 , 2 , 4 , 6 ។ លគឱ្យ ln 2  0.7 , ln 3  1.1 ។

៤. គណ f   x  ។ គណ ចំណុចរ ត់ I នន C ។

៥. សង់ពខែលកាង C កនុងតំរយ
ុ អរតូណរមា៉ាល់ ។
ln x
f ជាអនុគមន៍កណ
ំ ត់ចំល ោះត្គ ច
់ ំនួនែត ិ មាននន x ពែល y  f  x   x  1 
ិ េជ្ជ នង
ិ មានត្កា C ។
x
១. គណ លីមត
ី នន f ចំល ោះ x  0 និង x   ។ ទញរកសមកា
ី រអាសុី មតូតឈរ ។ រកសមកា
ី រអាសុី មតូតលត្េត ។
២. គណ f   x  និងសិកាសញ្ញារ ស់វា ។ ញ្ញជក់ថា f  x   0 ត្គ ច
់ ំនួនែិតេជ្ជ
ិ មាននន x ។

៣. សង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។ សង់ត្កា C និងអាសុី មតូតលត្េតកនុងតត្មុយ  O , i , j  ពតមួយ ។

៤. គណ នទាត្កឡាពទនក ៃង់ S ពែលខណឌលោយត្កា C អ័កែអា ស

់ ុ ី ស នង
ិ ា ត់ឈរ x  1 , x  4 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 71 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សក្ស
ិ ាអនុគមន៍លោការតី វិ ទ្យាល័យហុនសសនពងទ្យក្ស
ឹ ថ្នាក្ស់ទ្យ១
ី ២

4ln x
លគឲ្យអនុគមន៍ f កំណត់លោយ y  f  x   1  មានត្កា C ។
x
ំ ត់ននអនុគមន៍ f ។ គណ
១. រកពែនែណ លីមត
ី តាមចុងពែនកំណត់ ។ ទញរកសមកា
ី រអាសុី មតូតលែក នង
ិ ឈរ C ។
4
២. គណ ី f   x  ។ ញ្ញជក់តនមៃអ ប រមាននអនុគមន៍ f ។ លគយក
និងសិកាសញ្ញាលែរលេ  1.5 ។
e
៣. កំណត់កូអរលោលនននចំណុច A ជាត្ សែវរវាងអាសុី មតូតលែកននត្កា C ។
៤. សង់តារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។ សង់អាសុី មតូតលែក អាសុី មតូតឈរ នង
ិ ត្កា C កនុងតត្មុយពតមួយ ។
៥. គណ នទាត្កឡាពទនក ៃងព់ ែលខណឌលោយត្កា C អាសុី មតូតលែក និង ា ត់ឈរ x  1 , x  4 ។

x2
អនុគមន៍ f កំណត់លោយ y  f  x   x ln x  និងមានត្កា
2
C ។
2
១. រកពែនកំណត់ននអនុគមន៍ f ។

២. គណ ី f   x  និងសិកាសញ្ញារ ស់វា ។ ញ្ញជក់តនមៃ រមាននអនុគមន៍ ។

លែរលេ

៣. គណ លីមត
ី តាមលគ្នលននចុងពែនកំណត់ ។ គូសតារាងអលេរភាែននអនុគមន៍ f ។
៤. រកសមកា
ី រ ា ត់ d ពែល ោះ៉ា នឹងត្កា C លៅត្តង់ចំណុច ពែលមានអា ស
់ ុី សលសមើនឹង 2 ។

៥. សង់ត្កា C និង ា ត់ d លៅកនុងតត្មុយអរតូណរមា៉ាល់ពតមួយ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 72 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

តមត ៀនទី

៩ ព្រីមីទីវនិងអ ាំងតេព្ាលមិនកាំណេ់

1) និយមន័យព្រីមីទីវ :
F  x  ជាព្រម ី វី នៃ f  x  កាលណា F   x   f  x  ចំព ោះព្រប់តនមៃនៃ x ក្នុងដែៃក្ំណត់នៃអៃុរមៃ៍ f ។
ី ទ

ឧទាហរណ៍ : ពរមាៃ F  x   x 3  x 2  x ៃង
ិ f  x   3x 2  2 x  1 ក្ំណត់ពលើ ។

បង្ហាញថា F  x  ជាព្រម ី វី នៃ f  x  ។
ី ទ

ព្បតប
ិ តតិ : ក្. រក្ព្រម ី វី F  x  នៃ f  x   sin x ចំព
ី ទ ោះព្រប់ x  ។
1
ី ីវ G  x  នៃ f  x  
ខ. រក្ព្រីមទ ចំព ោះ x    , 0    0 ,    ។
x2
2) ព្ទឹស្ប
ី ត ទព្រីមីទីវ :

ពបើ F  x  ជាព្រម ី វី មួយនៃ f  x  ព

ី ទ ោះព្រម ី វី ទាំងអស់នៃ f មាៃទព្មង់ទូពៅ F  x   c ដែល c ជាចំៃួៃពេរ ។
ី ទ

សមាាល់ : ពរអាចរណ ចំៃួៃពេរ c បាៃកាលណាពរស្គាល់តនមៃនៃព្រម

ី ទ
ី វី ចំព ោះតនមៃ x ណាមួយ ។

ឧទាហរណ៍ : ក្. រក្ព្រម ី វី F  x  នៃ f  x   x ដែល F  3  2 ។

ី ទ
2

 
ី ីវ F  x  នៃ f  x   cos x  1 ដែល F 
ខ. រក្ព្រីមទ 3 ។
3
3) អ ាំងតេព្ាលមិនកាំណេ់ :
ក. និយមន័យ : ពបើ F  x  ជាព្រីមទ
ី ីវមួយនៃ f  x  ព ោះអាំងពតព្កាលមៃ
ិ ក្ំណត់នៃ f  x  ក្ំណត់ពោយ

 f  x  dx  F  x   c , c ជាចំៃួៃពេរ ។

ខ. លកខណៈ :

១.   f  x  dx    f  x  dx
២.   f  x   g  x  dx   f  x  dx   g  x  dx ។

គ. រ ូបមនតព្គឹឹះននអ ាំងតេព្ាលមិនកាំណេ់ :

1.  dx  x  c 2.  kdx  kx  c 3. kf  x  dx  k f  x  dx
 
x n1 1 1 1
 x dx   xdx   x x
1
4. n
c 5. dx  ln x  c 6. dx  
c
n 1 2
x
1 1 1 1 1
7.  dx  2 x  c 8.  ax  bdx  a ln ax  b  c 9.  n dx   c
x x  n  1 xn1
1 1
 e dx  e e e
ax b
10. x x
c 11. ax
dx  eax  c 12. dx  eax b  c
a a
ax
 a dx  c  sin xdx   cos x  c  cos xdx  sin x  c
x
13. 14. 15.
ln x

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 73 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

1 1
16.  sin  ax  b  dx   a cos  ax  b   c 17.  cos  ax  b  dx  a sin  ax  b   c
 1  tan x  dx   cos  1  cot x  dx   sin
1 1
18. 2
2
dx  tan x  c 19. 2
2
dx   cot x  c
x x
1 1 1 xa
20. 
x2  a2
dx  ln x  x 2  a 2  c 21. a 2
x 2
dx  ln
2a x  a
 c ,a  0

1 1 x 1 x
22.  2
a x 2
dx  arctan  c
a a
23.  a2  x2
dx  arcsin
a
c

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖
1
ក្.  5dx ខ.  2x dx រ. x
3
6
dx

 
 7x  5 x 3  2 x 2  3 dx  7x  5 x 4  4 x 3  8 dx
1 2
ឃ. ង. ច.   2 x    1 dx
6 6 2
2
x x 
 ex 1 
   6 
ឆ. x2  2 x dx ជ.   2  x  dx ឈ.   2e   ln 5  dx
x

x 
 3 
  tan x  cot 2 x  dx
2
ញ.   5sin x  3cos x  dx ែ.   cos ឋ.
2
  dx
2
2
x sin 2 x 
2   1 4 
ឌ.   3 cos x  sin x  dx ឍ.  1  cos x  dx ណ.   sin 2
x
 2
cos x
 5  dx

4) ារគណនាអ ាំងតេព្ាលតោយតព្បើអតេរជាំនួយ :
វធាៃ
ិ ៖ ជាជំហ៊ាៃសព្មាប់រណ អាំងពតព្កាលពោយពព្បអ
ើ ពេរជំៃួយៈ
១. តាង t  f  x  រួចទាញរក្ dt  f   x  dx

ំ ួស f  x  ពោយ t ៃង
២. ជៃ ិ f   x  dx ពោយ dt

៣. រក្ចពមៃយ
ើ អាំងពតព្កាល ( រណ អាំងពតព្កាលធមមតា )

ំ ួស t ពោយ f  x  វញ
៤. ជៃ ិ

ែូចពៃោះ ពរបាៃចពមៃយ
ើ អាំងពតព្កាលចុងពព្កាយជាអៃុរមៃ៍នៃ x ។
ឧទាហរណ៍ : រណ ើ រពេរជំៃួយ ៖
អាំងពតព្កាលខាងពព្កាមពោយពព្បអ

ក្. A  x  1  2 xdx ខ. B  x  3x 1  2 x  3 dx 

រ. C  8 x 3 sin x 4 dx
2 5 2 4

x
x e
ឃ. D   dx ង. E  e dx 
ច. F  8sin x cos5 xdx
x  3 2
2 4 x

ឆ. G  sin  2 x  7  dx
 
ជ. H  sin 2 x cos xdx ឈ. I  xe x dx 
2

ញ. J   6x e 2 x3
dx ែ. K   6x  7 e 3 x2 7 x
dx 
ឋ. L  5e 4 5 x dx

2
ឌ. M   
ឍ. N  cos xesin x dx ណ. O    x  1 e
x2  2 x
dx dx
xe x
2x  3
ត. P   2 េ. Q   e  2 e x dx 
ទ. R  2 xe x dx ។
x 2 2
dx
x  3x  4

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 74 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

5) រ ូបមនតគណនាអ ាំងតេព្ាលតោយផ្នែក :
រូបមៃតសព្មាប់រណ អាំងពតព្កាលមៃ
ិ ក្ំណត់ពោយដននក្រឺ ៖

 f  x  g  x  dx  f  x  g  x    g  x  f   x  dx
ពរលខៃោះពែើមបព្ី សួលែល់ការសរពសរពរពព្បើ :  udv  uv   vdu ។ ( ក្នុងការតាងរួរអៃុវតតតាមចាប់ LPET ) ។

ឧទាហរណ៍ : ពោយពព្បើអាង
ំ ពតព្កាលពោយដននក្ចូររណ ៖


ក្. A  xe x dx 
ខ. B  ln xdx រ. C    3x  2  sin xdx

ឃ. D  e x cos xdx ង. E   e sin xdx
x
ច. F    2 x  1 cos xdx

ឆ. G    5 x  4  ln xdx ជ. H   x e dx2 x
ឈ. I   x x  1dx ។

6) វិធីសាស្រស្តគណនាអ ាំងតេព្ាលមិនកាំណេ់ :

១. អាំងតេព្ាលមានរាង I   P  x  Q  x dx

u  P  x 
ពរព្តូវតាង 
dv  Q  x 
ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖


ក្. A  x 2 x  2 dx 
ខ. B  x 2 x  1dx 
រ. C  x x  1dx ។

២. អាំងតេព្ាលមានរាង I  
1
dx
 x    ax  b

ពរព្តូវតាង u  ax  b  ax  b  u 2  x 
a

1 2
u  b   dx  udu
2
a
 du 1 u
  u 2  a 2  a arctan a
ព ោះ I មាៃរាង 
 du 1 ua

 u  a
2 2
 ln
2a u  a
c

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖
dx dx x4
ក្. A   x 2x  9 ខ. B    2 x  1 2 x  9 រ. C   x 5
 1 5  x 4
dx

៣. អាំងតេព្ាលមានរាង I  
1
dx
ax  bx  c 2

សរពសរក្ពៃោម ax 2  bx  c ជារាង  Ax  B   C
2

 du 1
 2    c
 u u
1 du  du 1 u
តាង u  Ax  B  x   u  B   dx  ព ោះ I មាៃរាង   2  arctan  c
A A u a 2
a a

 du 1 ua

 u  a
2 2
 ln
2a u  a
c

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 75 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖
dx dx dx
ក្. A  x
 2x  12
ខ. B  x
 4x  52
រ. C  x 6x  5
2

dx dx dx
ឃ. D   2 ង. E   2 ច. F   2 ។
4 x  8x  4 4 x  12 x  25 4 x  8x  5
Ax  B
៤. អាំងតេព្ាលមានរាង I   dx
ax  bx  c
2

Ax  B Ax  B  ax 2  bx  c  1
សរពសរក្ពៃោម ជារាង   2
ax  bx  c
2
ax  bx  c
2
ax  bx  c
2
ax  bx  c

 ax 2
 bx  c  dx
dx dx
ពរបាៃ I    
ចំព ោះ  ax ព្តូវពធវើែំពណាោះព្ស្គយែូច ៣ ។
ax  bx  c 2
ax  bx  c 2 2
 bx  c
dx
ែូចពៃោះ I   ln ax 2  bx  c    2 ។
ax  bx  c
ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖
2x  7 2x  6 2x  2
ក្. A  x
 3x  2
dx
2
ខ. B  x
 6 x  13
2
dx រ. C  x 2x  3
2
dx

x 8x  1 2x  3
ឃ. D   2 dx ង. E   2 dx ច. F   2 dx ។
x  4x  7 4 x  8x  8 x  5x  6

៥. អាំងតេព្ាលមានរាង I  
1
dx
ax 2  bx  c
សរពសរក្ពៃោម ax 2  bx  c ជារាង  Ax  B  C
2

 du
  ln u  c
 u
1 du  du u
តាង u  Ax  B  x   u  B   dx  ព ោះ I មាៃរាង    arcsin  c
A A  a u a
2 2

 du
 2  ln u  u 2  a 2  c
 u  a 2

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖
dx dx dx
ក្. A   x2  4 x  4
ខ. B   x2  2 x  5
រ. C   x2  4 x  3
dx dx dx
ឃ. D    x2  6 x  5
ង. E   x2  2 x  2
ច. F    x2  5x  6
។

Ax  B
៦. អាំងតេព្ាលមានរាង I   dx
ax 2  bx  c

Ax  B Ax  B  ax 2
 bx  c  1
សរពសរក្ពៃោម ជារាង  
ax  bx  c
2
ax  bx  c
2
ax  bx  c
2
ax  bx  c
2

 ax 2
 bx  c  dx
ពរបាៃ I    ax  bx  c
2
dx   
ax  bx  c
2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 76 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

dx dx
I  2 ax 2  bx  c    ចំព ោះ  ើ ំពណាោះព្ស្គយែូច ៥ ។
ព្តូវពធវែ
ax 2  bx  c ax 2  bx  c
ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖
2x  7 3  2x 4 xdx
ក្. A   x  6 x  10
2
dx ខ. B   3  2x  x 2
dx រ. C   x  2x  2
2

 3  2 x  dx 8 xdx  4 x  1 dx
ឃ. D    x2  5x  6
ង. E   2 x2  6x  5
ច. F   2x2  2x  1
។

៧. អាំងតេព្ាលមានរាង I   sin mx cos nxdx , I   cos mx cos nxdx , I   sin mx sin nxdx

 1
sin a cos b  2  sin  a  b   sin  a  b  

 1
ូ មៃត : cos a cos b   cos  a  b   cos  a  b  
ពរពព្បើរប
 2
 1
sin a sin b  2  cos  a  b   cos  a  b  

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖
x x x x

ក្. A  sin 2 x cos 5 xdx 
ខ. B  sin
4
sin dx
3 
រ. C  cos cos dx
2 3
3x 7x 2x x
ឃ. D  sin  4
cos dx
3 
ង. E  sin 2 x cos 7 xdx ច. F   cos
5
cos dx ។
4
៨. អាំងតេព្ាលមានរាង

I   sin n x cos xdx ពរបតូរអពេរ u  sin x I   cos n x sin xdx ពរបតូរអពេរ u  cos x

dx dx
I   tan n x  ពរបតូរអពេរ u  tan x I   cot n x  ពរបតូរអពេរ u  cot x
cos2 x sin 2 x
ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖


ក្. A  sin 2 x cos xdx 
ខ. B  sin 3 x cos xdx 
រ. C  cos 2 x sin xdx

dx dx

ឃ. D  cos3 x sin xdx 
ង. E  tan x 
cos2 x 
ច. F  cot x 
sin 2 x
។

៩. អាំងតេព្ាលមានរាង I   sin 2n xdx , I   cos 2n xdx

1  cos 2 x 1  cos 2 x 1  cos 4 x 1  cos 4 x

ព្តូវពព្បរើ ប
ូ មៃត : cos2 x  , sin 2 x  sin 2 2 x  , cos2 2 x 
2 2 2 2
ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖


ក្. A  sin 2 xdx 
ខ. B  sin 4 xdx 
រ. C  sin 2 2 xdx

ឃ. D   cos 2
xdx ង. E   cos 4
xdx ច. F   cos 2
2 xdx ។

១០. អាំងតេព្ាលមានរាង I   sin 2n1 dx

ព្តូវសរពសរជាអៃុរមៃ៍ sin x រួចតាង t  cos x ពោយពព្បរើ ប

ូ មៃត sin 2 x  1  cos2 x , sin 4 x  1  cos2 x  
2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 77 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖


ក្. A  sin 3 xdx 
ខ. B  sin 5 xdx 
រ. C  sin 7 xdx ។

១១. អាំងតេព្ាលមានរាង I   cos 2n1 dx

ព្តូវសរពសរជាអៃុរមៃ៍ cos x រួចតាង t  sin x ពោយពព្បើរប

ូ មៃត cos2 x  1  sin 2 x , cos 4 x  1  sin 2 x  
2

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖


ក្. A  cos3 xdx 
ខ. B  cos5 xdx 
រ. C  cos7 xdx ។

១២. អាំងតេព្ាលមានរាង I   sin m x cosn xdx ដែល m , n

ក្. ពបើ m ពសស , n រូ ពរបតូរអពេរ u  cos x

ខ. ពបើ m រូ , n ពសស ពរបតូរអពេរ u  sin x

1  cos 2 x 1  cos 2 x
រ. ពបើ m , n រត់រូវជជ
ិ មាៃ ពរពព្បរើ ប
ូ មៃត : cos2 x  , sin 2 x 
2 2
ឃ. ពបើ m , n រត់រូអវជជ
ិ មាៃ ពរបតូរអពេរ u  tan x ឬ u  cot x

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖


ក្. A  sin 2 x cos3 xdx 
ខ. B  sin 3 x cos 2 xdx 
រ. C  sin 2 x cos 2 xdx ។

១៣. អាំងតេព្ាលមានរាង I   tan n xdx ,  cot n xdx

ព្តូវសរពសរ : tan n x  tan n  2 x tan 2 x  

 tan n  2 x 1  tan x  1
2

 tan n  2 x 1  tan x   tan

2 n2
x

ពធវើបៃតពទៀតចំព ោះ tan n2 x , ( cot n x ពធវើែូចគ្នន )

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖


ក្. A  tan 2 xdx 
ខ. B  tan 3 xdx 
រ. C  tan 5 xdx


ឃ. D  cot 2 xdx ង. E   cot ច. F   cot xdx ។
3 5
xdx

tan m x cot m x
១៤. អាំងតេព្ាលមានរាង I   dx , I   dx ដែល n ជាចំៃួៃរត់រូវជជិ មាៃ
cosn x sin n x
1 1 1

១. ព្តូវសរពសរ I  tan m x  n2

cos x cos x2
dx រួចតាង t  tan x  dt 
cos2 x
dx

1 1 1
២. ព្តូវសរពសរ I   cot m x  n2
 2 dx រួចតាង t  cot x  dt   2 dx
sin x sin x sin x
ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖

tan 3 x tan 4 x cot 3 x

ក្. A   cos2 x dx ខ. B   cos6 x dx រ. C   sin4 x dx ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 78 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

១៥. អាំងតេព្ាលមានរាង I n  
dx dx
dx , I  
cos2n1 x sin 2n1 x
n

cos2 x  sin 2 x cos 2 x sin 2 x sin 2 x

១. ពរមាៃ I n   cos2n1 x dx   cos2n1 x  cos2n1 x
dx  dx   cos2n1 x dx  I n1
u  sin x
sin 2 x 
ចំព ោះ  2 n 1
dx ពយើងតាង :  sin x 1
cos x dv  cos 2 n 1 x dx  v  2n cos 2 n x

dx
២. សព្មាយែូចគ្ននចំព ោះ I n   sin 2 n 1
x
។

ឧទាហរណ៍ : រណ អាំងពតព្កាលខាងពព្កាម ៖
dx dx dx dx
ក្. A   cos 3
x
ខ. B   sin x រ. C   sin 3
x
ឃ. D   cos x ។

លាំហាេ់អនុវេត

បង្ហាញថាអនុគមន៍ F  x  ជាព្រីមទ
ី ីវនន f  x  ដែល :

ក. F  x   4  cos x និង f  x   sin x , x    ,   

1   
ខ. F  x   tan x  2 នង
ិ f  x  , x   , 
 2 2
2
cos x
33 2 1
គ. F  x   x 5 នង
ិ f  x  3 , x  0 ,  
2 x
1  
ឃ. F  x   4  cot x និង f  x   , x 0 , 
 2
2
sin x
ង. F  x   sin 3 x ិ f  x   3cos 3x , x 
នង

បង្ហាញថាអនុគមន៍ F  x  ជាព្រម ី វី នន f  x  ចំព

ី ទ ោះព្គប់ x  :

ក. F  x   3 x  5 x  2 និង f  x   6 x  5
2

1 2
ខ. F  x   x  4 x  e2 x  1 និង f  x   x  4  2e 2 x
2

គ. F  x    e x  4   e
5
ិ f  x   5e e  4
នង  
3 x x 2

3
ឃ. F  x   3e និង f  x   6 xe
1 1
7
2 2
x x

3e3 x  1

ង. F  x   ln e  x  11
3x
 និង f  x   3 x
e x
។

ី ីវ F  x  ននអនុគមន៍ f  x  :
រកព្រីមទ
1
ក្. f  x   x ដែល F  3  0 ខ. f  x   ដែល F 1  1
2

x2
1  
រ. f  x   sin x ដែល F  0   7 ឃ. f  x   ដែល F    1
cos2 x 4
ង. f  x   x  e ដែល F  0   1 ច. f  x   6 x  x  10 ដែល F  0   0
2 x 2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 79 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

10
ឆ. f  x   ដែល F 1  20 ជ. f  x   6 x 5  2 ដែល F  0   10 ។
x
រកព្រម ី វី F  x  ននអនុគមន៍ f  x  ដែលព្ាភច
ី ទ ិ F  x  ាត់តាមចំណុច A :
1  
ក្. f  x   x3 ៃិង A  2 , 1 ខ. f  x   ៃិង A  , 0
cos2 x 4 
រ. f  x   sin x ៃ ិង A  0 , 3  ឃ. f  x   2 ៃិង A  3 , 5 

1  1   
ង. f  x   ៃង
ិ A  , 3 ច. f  x   cos x ៃង
ិ A , 0
x3  2  2 
1 1
ឆ. f  x   ិ A 9 ,  2
ៃង ជ. f  x  
3
ិ A 1 , 2  ។
ៃង
x x2
គណនាអំងពតព្ាល :

 2 1  ex   1 3 x

ក្.  3 x    dx
x3 x 
ខ.   2  x x  dx រ.   3x  2 x 2
 e2   dx
2 

 6  1  32 
2
1 
ឃ.   2e x  ln 2   dx ង.   4e x  2 x 5   dx ច.   x  5 x 3  x  dx
 x  5  
 5
4 3 x 
3
   
1
ឆ.       dt ជ.   2   7 x 1  dx ឈ.     dx ។
2 2 x 4
3 2t e x 0.25e 4 x
t  
គណនាអំងពតព្ាល :

ក្. x3  2 x  1 dx
 ខ.   3t  2 រ.  y  y 2  2 y  1 dy
2
dt
3
3x  5 x  4 2
4  x  3x x  2 xe x  6
2
ឃ.  dx ង.  dx ច.  dx ។
x2 x x
គណនាអំងពតព្ាល៖
x 2t  1
ក្.  ខ. x e រ. t
2 2 x3
dx dx dt
 3x  1 t 4
2 2 2

ឃ.  5cos 5xdx ង.  x cos x dx ច. x  3x  1  2 x  3 dx

2 2 4

x
e et
ឆ.  5 ye dy ជ.  ឈ.  et  1 dt ។
y 2
dx
x
គណនាអំងពតព្ាល :
4 x  10

ក្. 4 y 3 3 y 2  7dy ខ.  e 1  3e  រ. x
2x 2x 2
dx dx
2
 5x  4
ឃ.  x sin x dx ង.  3sin 3x cos 3xdx  sin 2 x cos 2 xdx
ច.
2 3 2

ឆ.  x ln 5 xdx
3
ជ.  8 x ln 3 xdx ឈ.  y e dy 2 3y

x 4e1/ x
ញ.  x x  2dx ែ.   x  4 2
dx ឋ.  x2 dx ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 80 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

គណនាអំងពតព្ាល :


ក្. 8 x 3 sin x 4 dx ខ.  3x cos  x  7  dx រ.  2  x  2  cos  x  4 x  dx
2 2

x  2 x  sin  3 x 2  x 3  dx
sin x
ឃ. ង.  ច.  sin x  4  cos x 
2 5
dx dx
x
sin x  cos x
ឆ.  1  cos x  ជ.  ឈ.  6 cos 3x sin
5
dx dx 3 xdx
4  sin x
2

ញ.  2cos x 3  sin x  ែ.  8sin 2 x 5  2cos 2 x  ឋ.  2sin 4 x 6  cos 4 xdx

3 3
dx dx

គណនាអំងពតព្ាល :
2

 3x  x  6  3 dx

ក្.  ខ. រ.  5te
2 t
x ln 7 xdx dt
ln x
ឃ.  5te ង.  ច. 
2t 2
dt 3 x ln xdx dx
x
រកអំងពតព្ាលខាងពព្ាម :

ក្.  3x  2 x  1 dx  ខ.  sin x  cos x dx រ.  2 xe

2 x2
dx

1 4 5 
ឃ.   2 x  cos x  dx ង.    2   dx
 x x sin x 
2
ច. 0
2
cos x sin 4 xdx

 3
 2003 2004e x 
ឆ.    ជ.   tan x  cot x  ឈ. 
2
 dx
4
dx 4
cos 2 xdx
 x 2  ex  6 4

  cos x  sin x  sin xdx

 sin x
ញ. ែ.   2 x  1 e dx ឋ. 
2 2 x
dx
0 0 2  cos x
 1 2  2 3 4 5 6  x3  3x 2  3x  2015
ឌ.    x  1 x  1
    dx ឍ.   x  x 2  sin 2 x  cos2 x  e x dx ណ. 
2009 x
e dx
2
   x  1
2015
 
រកអំងពតព្ាលខាងពព្ាម :
dx dx dx
ក្. x
 2x  32
ខ. x 4x  5
2
រ.  4x
 4x  8 2

4 xdx 2 xdx dx
ឃ.  4 ង.  4 ច.  2
x  8x2  9 x  5x2  4 4 x  8x  12
dx sin xdx cos xdx
ឆ.  2 ជ.  ឈ. 
2 x  8x  14 2cos x  6cos x  5
2
2sin x  2sin x  1
2

រកអំងពតព្ាលខាងពព្ាម :
x 8x  1 x2
ក្. x
 4x  72
dx ខ.  4x  8x  8
2
dx រ.  4x
 4x  8
dx 2

18x 8x  7 36 x
ឃ.  2 dx ង.  2 dx ច.  2 dx
9x  6x  3 4 x  8 x  12 9 x  42 x  147
4x  3 sin 2 x  cos x sin 2 x
ឆ.  2 dx ជ.  dx ឈ.  dx
2 x  8 x  14 2sin 2 x  2sin x  1 2cos x  6cos x  5
2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 81 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

រកអំងពតព្ាលខាងពព្ាម :
dx dx dx
ក្.  x2  2x  1
ខ.  4x2  4x  1
រ.  x2  2 x  2
dx dx dx
ឃ.  4 x 2  12 x  27
ង.  2  x  x2
ច.  1  x  x2
dx dx dx
ឆ.  x2  6 x  5
ជ.  x2  2 x  3
ឈ.   x 2  3x  4
x2
ំ ត់ពោយ hx  
h ជាអនុគមន៍កណ , x  IR នង ិ x 1 ។
x 1

ី យ hx   ax  b 
c
ក. កំណត់រក a , b និង c ពែើមបឱ្ ចំព ោះ x  1 ។
x 1
ខ. គណនា I   hx dx ។

x 2  3x  4
ំ ត់ពោយ g x  
g ជាអនុគមន៍កណ មានព្ាប C  ។
x2

ី ន g x   ax  b 
c
ក. កំណត់ចំនួនរិត a , b , c ពែើមបបា ចំព ោះ x  2 ។
x2
ខ. គណនា I   g x dx ។

5 x 2  20 x  6
ពគមានអនុគមន៍ f កំណត់ពោយ : f x   ចំព ោះព្រប់ចៃ
ំ ួៃរត
ិ x  0 , x  1 ។
x3  2x 2  x

ក. សរពសរ f x ជារាង

A B C
  ដែល A , B និង C ជាចំនួនពេរព្តូវកំណត់ ។
x x  1 x  12
5 x 2  20 x  6
ខ. គណនា  x 3  2 x 2  x dx ។
x2  x  6
ពគឱ្យ g x   ចំព ោះព្គប់ x   1 , 3 ។
x 2  2x  3

ី យបាន g x   m 
n p
ក. កំណត់ចំនួនរិត m , n និង p ពែើមបឱ្  ។
x 1 x  3
ខ. គណនា I   g  x  dx ។
2

e2x  e x 1
អៃុរមៃ៍ g ក្ំណត់ពោយ f  x   ចំព ោះព្រប់ចំៃៃ
ួ រិត x ។
1  e 
x 2

Be x
ក្. ក្ំណត់ចំៃួៃរត
ិ A ៃង
ិ B ពែម ី យ f x   A 
ើ បឱ្ ចំព ោះព្រប់ចំៃួៃរត
ិ x ។
1  e 
x 2

 f xdx ។
1
ខ. រណ អាំងពតព្កាលក្ំណត់ J 
0

3x 2  5 x  2
ពរឱ្យអៃុរមៃ៍ f  x   ចំព ោះព្រប់ x  0 , x  1 ។
x x  1
2

ី យបាៃ f x  
a b c
ក្. ក្ំណត់ចំៃួៃរត
ិ a , b ៃង
ិ c ពែើមបឱ្   ចំព ោះព្រប់ x  0 , x  1 ។
x x  1 x  12

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 82 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ព្រម
ី ទ
ី វី នង
ិ អាំងតេព្ាលមន
ិ កាំណេ់ វិ ទាល័យហ៊ុនសែនរងទក
ឹ ថ្នាក់ទ១
ី ២

I   f x dx ។
3
ខ. រណ
2

2x 1 a b c
ក្. ក្ំណត់ចំៃួៃរិត a , b ៃិង c ពែើមបឱ្
ី យ   2 ចំព ោះព្រប់ x  0 , x  1 ។
x x  1 x x
2
x 1
 2x 1 

2
ខ. រណ អាំងពតព្កាល I   2  dx ។
 x  x  1 
1

x 2  2x  2 a b c
ក្. ក្ំណត់ចំៃួៃរិត a , b ៃិង c ពែើមបឱ្
ី យបាៃ    ចំព ោះព្រប់ x  1 , x  2 ។
x  1 x  2 x  1 x  1 x  2
2 2

 x2  2x  2 
1   x  12  x  2  dx ។
0
ខ. រណ អាំងពតព្កាល I 
 
5 x 2  14 x  13
ពយើងមាៃអៃុរមៃ៍ f  x   ក្ំណត់ចំព ោះព្រប់ x  1 , x  3 ។
x  1x  32
ី យបាៃ f  x  
A B C
ក្. ក្ំណត់តនមៃ A , B ៃង
ិ C ពែម
ើ បឱ្   ។
x  1 x  3 x  32
ខ. រណ អាំងពតព្កាល I   f x dx ។
3x 2  10 x  5
ពរឱ្យអៃុរមៃ៍ g  x   ក្ំណត់ចំព ោះ x  2 , x  1 ។
x  12 x  2
ី យបាៃ g  x  
a b
ក្. រក្ a ៃិង b ពែើមបឱ្  ចំព ោះ x  2 , x  1 ។
x  2 x  12
ខ. រណ I  x    g  x dx ពោយែឹងថា I 0  4 ។

4x2  7x  5 a
ី យ h x  
b c
ក្. រក្ចំៃួៃរត
ិ a , b , c ពែើមបឱ្    ចំព ោះ x  0 , x  1 ។
x  2x  x
2 3
x 1  x 1  x 2
ខ. រណ k  x    h x dx ពោយែឹងថាព្កាបតាង y  k x កាត់តាមចំណុច M 2 , 2 ។

 ln x  1
រណ 
អាំងពតព្កាល I1   x 2  2 x   dx , I 2    4 x  1 cos xdx ៃិង I 3   dx ។
x  cos x sin 3 x
 ex 
១. រណ អាំងពតព្កាល I  x     dx ។
1 e
x

ex B
២. រក្ចំៃួៃរត
ិ A ៃិង B ពែើមបឱ្ ី យ  A ចំព ោះព្រប់ x  0 ។
1 e x
1 ex
 1 
៣. ទាញរក្អាំងពតព្កាល J  x     x 
dx ។
1 e 

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 83 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 អាំងតេក្រាលកាំណេ់ វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

តេត ៀនទ្យី

១០ អ ាំងតេក្រាលកាំណេ់

1) និយមន័យ :
អាំងតេក្រាលកាំណេ់ពី a តៅ b នៃអៃុគមៃ៍ y  f  x  ជាកាំតណើៃនៃអៃុគមៃ៍ក្រពម ី វី F  x  ដែលក្រេូវៃង
ី ទ ឹ កាំតណើៃនៃ

 f  x dx   F  x  a  F  b   F  a 
b
x ពី a តៅ b ។ តគកាំណេ់សរតសរតោយៈ ។
b

ឧទាហរណ៍ : គណនាអាំងតេក្រាលកាំណេ់ខាងតក្រាម ៖

 2 1 x
  2x  4 x  5 dx
3 4

3
ក. x 2 dx ខ. គ.  x   e  dx
2
1 
1 1
 x 
 4   1 1 
  3x  3x 2  2 x  5 dx 
0 0

0
ឃ. 5
ង.  x  dx ច. 1   2  dx ។
1 1
 x 1
 x x 

2) លកខណៈអ ាំងតេក្រាលកាំណេ់ :

ិ កាំណេ់តលើចតនាលោះ  a , b  តនាោះតគបាៃៈ  f xdx   f xdx ។

b a
១. ត ើ f ជា ៃ
់ ង
a b

 f xdx  0
a
២. ។
a

់ ិងកាំណេ់តលើចតនាលោះ  a , b  ៃិង a  b  c តគបាៃៈ f x dx   f x dx   f x dx ។

b c c
៣. ត ើ f ជា ៃ a b a

kf  x dx  k  f  x  dx , k 
b b
៤. 
a a
។

 f xdx ៃងិ  g x dx តនាោះតគបាៃៈ   f  x   g  x dx   f  x  dx   g  x dx ។

b b b b b
៥. ត មា
ើ ៃ a a a  a a

 f  x    g  x dx    f  x  dx    g  x dx ដែលមាៃ  ៃង

b b b
៦. ត ើ  a  a a
ិ  ជាចាំៃួៃពេ
ិ តេរ ។

ឧទាហរណ៍ : គណនាអាំងតេក្រាលកាំណេ់ខាងតក្រាម ៖

 3 1 
  4x  5 dx   5  6x  dx
4 4 10

4
ក. 2  x2

 x  dx
2 
ខ.
2 2
គ.
10
e x dx ។

3) អ ាំងតេក្រាលកាំណេ់តោយប្តរអតេរ
ូ :
g b 
ត ើ u  g  x  ជា ៃ  a , b f  g  x   g   x  dx   f  u  du
b
់ ិងមាៃតែរតវតល
ី ើ តនាោះ 
a ga
។

ឧទាហរណ៍ : គណនាអាំងតេក្រាលកាំណេ់ខាងតក្រាម ៖

3x 2 x 1
x  x 2  1 dx
2
 
2

3 4
ក. ខ. dx គ. dx
 x3  1  x2  2 x  2
0 1 2 0 3


x2 e x


2 4
ឃ.  1
x  4x 1
2
dx ង.
1
x
dx  0
4
2 x sin x 2 dx ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 84 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 អាំងតេក្រាលកាំណេ់ វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

4) អ ាំងតេក្រាលកាំណេ់តោយផ្នែក :
ិ g ជាអៃុគមៃ៍ជា ត់ លើចតនាលោះ  a , b  ៃង
f ៃង ិ មាៃតែរតវតល
ី ើ ចតនាលោះ  a , b  តនាោះតគបាៃ ៖

 f  x g  x  dx   f  x  g  x    g  x  f   x  dx
b b
។
b

a a a

ឧទាហរណ៍ : គណនាអាំងតេក្រាលកាំណេ់ខាងតក្រាម ៖



4 2
ក.
0
2
x cos xdx ខ. 
0
xe x dx គ. 
0
xe2 x dx

e e
ឃ.  0
3
x sin xdx ង. 
1
x ln xdx ច. 
1
ln xdx ។

5) គណនាក្រកឡាផ្នៃ :
ក. ក្រកឡាផ្ទៃខណ
័ ឌ តោយក្រាបតាងអន៊ុគេន៍ អ័កសអប់ែែ
៊ុី នង
ិ បន្ទៃេ់ឈ :

័ ឌ តោយដខែតាង C : y  f  x  ជាមួយអ័កែអ ស
ក្រកឡានទៃខណ ់ ុី ស  xOx  ៃង
ិ នាៃេ់ x  a ៃង
ិ xb

កាំណេ់តោយ ៖ S   f  x  dx
b

a
ebI f  x  0 ឬ S   f  x  dx
b

a
ebI f  x  0 ។

1
ឧទាហរណ៍១ : រកនទៃក្រកឡានៃដទែក លងខ
់ ណ
័ ឌ តោយដខែតាង C : y  អ័កែអ ស
់ ុី ស នាៃេ់ឈរ x  1 ៃិង x  e ។
x
ឧទាហរណ៍២ : គណនាក្រកឡានៃដទែក ង
ល ខ
់ ណ
័ ឌ តោយដខែតាង y  4  x 2 ៃង
ិ អ័កែអ ស
់ ុី សក្រេូវៃង
ឹ ចតនាលោះ  2 , 2 ។

ក្រ េិ េតិ :

ក. គណនាក្រកឡានៃដទែក ង
ល ខ
់ ណ
័ ឌ តោយដខែតាង y  x 2  3x  2 ៃង
ិ អ័កែអ ស
់ ុី សក្រេូវៃង
ឹ ចតនាលោះ  3 , 0 ។
3
ខ. គណនាក្រកឡានៃដទែក ង
ល ខ
់ ណ
័ ឌ តោយដខែតាង y  ៃង
ិ អ័កែអ ស ឹ ចតនាលោះ  1 , 3 ។
់ ុី សក្រេូវៃង
x2
ខ. ផ្ទៃក្រកឡាខណឌតោយក្រាបពី :

ត ើ f ៃិង g ជាអៃុគមៃ៍ជា ត់ លើចតនាលោះ  a , b  តនាោះតគបាៃនទៃក្រកឡាតៅចតនាលោះដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ទាង

ាំ ពីរ

 S    f  x   g  x  dx
b
ebI f  x   g  x 
កាំណេ់តោយៈ  rW ដែល f ៃង
ិ g ក្រ សពវគ្នែក្រេង់ x  a ៃង
ិ x b។
a

S    g  x   f  x  dx ebI f  x   g  x 
b
 a

1 2
ឧទាហរណ៍១ : រកនទៃក្រកឡានៃដទែក លងខ ័ ឌ តោយក្រា តាងអៃុគមៃ៍ f  x   4 
់ ណ x ៃិង g  x   x , 0  x  2 ។
2
ឧទាហរណ៍២ : រកនទៃក្រកឡានៃដទែក លងខ
់ ណ
័ ឌ តោយបា៉ារ៉ា ល
ូ P : y  x 2  2 x ៃង
ិ នាៃេ់ d : y  x  2 ។
ឧទាហរណ៍៣ : រកនទៃក្រកឡានៃដទែក លងខ
់ ណ
័ ឌ តោយបា៉ារ៉ា ល
ូ P : y  x 2  3x  2 , d : y  x  1 នាៃេ់ឈរ x  0

ៃិង x  2 ។

ក្រ េិ េតិ :

ក. គណនាក្រកឡានៃដទែក ង
ល ខ
់ ណ
័ ឌ តោយដខែតាងអៃុគមៃ៍ y1  x3 ៃិង y2  x 2  1 តលើចតនាលោះ  1 , 1 ។

ខ. គណនាក្រកឡានៃដទែក ង
ល ខ
់ ណ
័ ឌ តោយដខែតាងអៃុគមៃ៍ y1  x3 ៃិង y2  4 x ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 85 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 អាំងតេក្រាលកាំណេ់ វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

6) មាឌសូលេ
ី ប្រ ិវេត :

ក. មាឌែូលេ
ី ប វេត ិ ជ៊ុាំវិ ញអ័កសអប់ែែ
ិ សែលបានពី ងវល ៊ុី ផ្នផ្ទៃខណឌតោយសខសតាង នង
ិ អ័កសអប់ែែ
៊ុី :

 អៃុគមៃ៍ y  f  x  ជាអៃុគមៃ៍ជា ់ ៃង ិ មាៃតលើចតនាលោះ  a , b  ។ មាឌនៃសូ លីេ រវេត

ិ វជ្ជ ិ

ដែលកតកើេត ើងតោយរងវិលជ្ុាំវញអ័
ិ ់ ុី ស នៃនទៃដែលខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ y  f  x  ៃិងអ័កែ
កែអ ស

អ ស
់ ុី ស នាៃេ់ឈរ x  a ៃិង x  b កាំណេ់តោយៈ

n 2 2
V  lim    f  xk  x     f  x  dx ។
b

n  a
k 1

ិ ពរី ងវិលជ្ុវាំ ញអ័

 មាឌនៃសូ លីេ រវេត ិ ់ ុី ស នៃនទៃដែលខណឌតោយ ដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ y  f  x  ៃង
កែអ ស ិ

y  g  x  តលើចតនាលោះ  a , b  ដែល f  x   g  x  កាំណេ់តោយៈ V     f  x  dx     f  x  dx ។

b 2 b 2

a a

ក្រ េិ េតិ :

ិ កាំណេ់បាៃពីរងវិលជ្ុាំវញអ័
១. គណនាមាឌនៃសូ លីេ រវេត ិ កែអ ស
់ ុី សនៃនទៃដែលខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍

y  f  x  អ័កែ  xOx  តហើយក្រេូវៃឹងចតនាលោះតាមករណីៃម

ី យ
ួ ៗែូចខាងតក្រាម ៖

ក. y  f  x   x 2 ,  0 , 1 ខ. y  f  x   2  x ,  2, 1 គ. y  f  x   4  x 2 ,  2 , 2 ។

២. គណនាមាឌនៃសូ លីេ រវេត ិ កែ  xOx  នៃនទៃដែលខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍

ិ កាំណេ់បាៃពីរងវិលជ្ុាំវញអ័

f  x   x 2  1 ៃិង g  x    x  3 ក្រេូវៃឹង 0  x  1 ។

៣. គណនាមាឌនៃសូ លីេ រវេត ិ កែ  xOx  នៃនទៃដែលខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍

ិ កាំណេ់បាៃពីរងវិលជ្ុាំវញអ័

f  x   4  x 2 ៃិង g  x   2  x ក្រេូវៃឹង 1  x  2 ។

ខ. មាឌែូលេ
ី ប វេត ិ ជ៊ុាំវិ ញអ័កសអ តោតន :
ិ សែលបានពី ងវល

ិ កែ yoy នៃនទៃដែលកាំណេ់តោយក្រា តាង x  g  y  អ័កែ yoy

រងវិលជ្ុាំវញអ័ នាៃេ់តែក y  c ៃង
ិ yd
2

  g  y   dy ។
d
តងកើេបាៃសូ លីេ រវេត
ិ ដែលមាៃមាឌកាំណេ់តោយៈ V   c

ឧទាហរណ៍ : គណនាមាឌសូ លីេ រវេត

ិ កាំណេ់បាៃពរី ងវល
ិ តាងអៃុគមៃ៍ y  3  x ក្រេូវៃង
ឹ 0 y 3 ។

7) អនុគមន៍កាំណេ់តាមអ ាំងតេក្រាលកាំណេ់ :
ាំ េ់ ៃិងជា ត់ លើចតនាលោះ  a , b  ។ អៃុគមៃ៍ F ដែលកាំណេ់ ៃិងជា ត់ លើចតនាលោះ  a , b  តោយ ៖
 ត ើ f ជាអៃុគមៃ៍កណ

F  x    f  t dt តៅថាអៃុគមៃ៍កណ
x
ាំ េ់តាមអាំងតេក្រាលកាំណេ់ ។
a

 ត ើ f ជាអៃុគមៃ៍ជា ត់ លើចតនាលោះ  a , b  តនាោះអៃុគមៃ៍ F កាំណេ់តលើចតនាលោះ  a , b  ៃង

ិ មាៃតែរតវក្រេង់
ី ក្រគ ច
់ ាំណុច

នៃចតនាលោះ  a , b  តហយ
ើ
d
 F  x   
d  x
f  t dt   f  x  ។
dx dx  a 

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 86 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 អាំងតេក្រាលកាំណេ់ វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ឧទាហរណ៍ : គណនា ៖

d  x d  x sin t 
cos tdt 
d  x 2
t  1dt  ។
dx  0 dx  0 t 2  1  dx  0
ក. ខ. dt គ.
 

ក្រ េិ េតិ :

 t t  1 dt ។ គណនា
d
១. តគឱ្យ F  x   F  x ។
x
2
0 dx
d  
២. តគឱ្យ F  x    t cos tdt ។ គណនា
x
F  ។
0 dx  3 
8) េផ្មៃមធ្យមផ្នអនុគមន៍ :
ិ  a , b  តនាោះេនមលមធ្យមនៃអៃុគមៃ៍តធ្ៀ ៃង
ត ើ f ជាអៃុគមៃ៍ជា ត់ លើចតនាលោះ ទ ឹ x កាំណេ់តោយ ៖

1 b
f  x  dx ។
b  a a
ym 

ឧទាហរណ៍១ : គណនាេនមលមធ្យមនៃអៃុគមៃ៍ y  x តៅតលើចតនាលោះ  0 , 4 ។

 
ឧទាហរណ៍២ : គណនាេនមលមធ្យមនៃអៃុគមៃ៍ y  sin x តៅតលើចតនាលោះ 0 ,  ។
 2
ឧទាហរណ៍៣ : គណនាេនមលមធ្យមនៃអៃុគមៃ៍ y  2 x  1 តៅតលើចតនាលោះ  4 , 12 ។

9) ក្រប្ផ្វងធ្ែផ្នក្រាប្
ូ :

ក្រ ដវងធ្ែូនៃក្រា តាងអៃុគមៃ៍ f ដែលតៅចតនាលោះ នាៃេ់ឈរ x  a ៃង

ិ x  b កាំណេ់តោយៈ

1   f   x  dx
b
L ។
2

4 2 32
ឧទាហរណ៍១ : គណនាក្រ ដវងធ្ែូនៃក្រា តាងអៃុគមៃ៍ f  x   x  1 តៅចតនាលោះ នាៃេ់ឈរ x  0 ៃង
ិ x 1 ។
3
ក្រ េិ េតិ :
3
១. គណនាក្រ ដវងធ្ែូនៃក្រា តាងអៃុគមៃ៍ f  x   
1 2
3
x  2  2 តៅចតនាលោះ នាៃេ់ឈរ x  0 ៃិង x  3 ។
3
5 5
២. ឧ មាថា a  ។ តាង L  a  ជាក្រ ដវងនៃក្រា y  x 2 តៅចតនាលោះ នាៃេ់ឈរ x  ៃង
ិ xa ។
9 9
រកអៃុគមៃ៍ L  a  ៃង
ិ េនមលនៃ a ត ើ L  a   7 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 87 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អាំងតេក្រាលកាំណេ់ វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

លាំហាេ់អនុវេត

គណនាអាំងតេក្រាលកាំណេ់ខាងតក្រាមឱ្យបាៃក្រេឹមក្រេូវ :

 2 1 x
  2x  3dx
2 2 1
  2e dx 
2
ក. ខ. x3dx គ. x
ឃ.  x   3e  dx
3 1 0 1
 x 

2  4 
   x  1
9 1
ង.   sin xdx ច.  ឆ.  3x  ជ្.
2
 dx
4
cos 2xdx dx
 0 4
 x 1

 1  e  dx
3x dx

3 e
 
6
ឈ. x
ញ. dx ែ. 
3
ឋ. ln xdx ។
0 2 x 3
2
4 sin 2 x 1

គណនាអាំងតេក្រាលកាំណេ់ខាងតក្រាមឱ្យបាៃក្រេឹមក្រេូវ :

  3x  2 x  dx  x  x  1 dx   2x  4 x  1 dx   4x  1  5x  dx
3 4 1 3
ក. 2
ខ. 2
គ. 3
ឃ. 2
1 0 4 1

1 1 1 2 1
  x  1
3 2
   2 x  3   4  3x 
4
ង. dx ច. 2
dx ឆ. 2
dx ជ្. 2
dx
1 x2 0 0 4

3 1 1 1 1 1 2

1
ឈ.  2
2 x
dx ញ.  2
2x 1
dx ែ.
1
4  2x
dx ឋ. 0
5  3x
dx ។

គណនាអាំងតេក្រាលកាំណេ់ខាងតក្រាមឱ្យបាៃក្រេឹមក្រេូវ :

x2
x  x  1 dx   2x  4   2x  6
6 2 0
 
2
ក. ខ. គ. ឃ.
2 5 4
dx dx dx
x  1
0 1 3 1 3 2

 t  t  t 4  2t 2  1dt
6x 1 1 x

5 2
   3x  1
1
ង. dx ច. dx ឆ. 3
ជ្. dx
0 x 1 2 3 2 0 0 3
x2  4
4 x2 2 1 3 4
  x  2
0 1
ឈ.  5 x  4x  3
2
dx ញ.
1 4
dx ែ.   3x  1
2 3
dx ឋ.  3  2x 
1 5
dx ។

គណនាអាំងតេក្រាលកាំណេ់ខាងតក្រាមឱ្យបាៃក្រេម
ឹ ក្រេូវ :
e2
 x  2 e4 x dx
2 1 2
ក. 0
xe2 x dx ខ. 0
គ. 
1
ln tdt ឃ.  2
xe x dx

 ln x  
2
e2
  20  t  e0.1t dt
10 5
ង.
1 x
dx ច. 0
ឆ. 
1
x x  1dx ជ្. 0
2
x sin 2 xdx
 


4 1
ឈ. 3

6
x cos 3xdx ញ.  2
x3 ln xdx ែ. 0
x 2e2 x dx ឋ. 0
4
x 2 cos 2 xdx ។

គណនាអាំងតេក្រាលកាំណេ់ខាងតក្រាមឱ្យបាៃក្រេម
ឹ ក្រេូវ :
 
1 2 x 3 1
ក.  2
cos xdx ខ. 0
4
cos2 x
dx គ.   sin 3 dx

ឃ.  0 x 2
dx
cos
9
   18 x 
 1  2x  
3
ង.  sin  3 x   dx ច. ឆ. 2  dx ជ្.   sin
9 2
dx 3 xdx
0
 6 0 3 3 

2 2 2
ឈ.  0
sin 3x cos5xdx ញ.  0
cos2 nxdx , n  ែ. 0
sin mx cos nxdx , m , n  ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 88 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អាំងតេក្រាលកាំណេ់ វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

ក. គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ f  x   x  1 ៃង ់ ុី សតលើចតនាលោះ  0 , 2 ។
ិ អ័កែអ ស

ិ  0 , 2 ។
ិ អ័កែ  xOx  តលើចតនាលោះ ទ
ខ. គណនានទៃក្រកឡា A ខណឌតោយ នាៃេ់ y  1  x ៃង

ិ អ័កែ  xOx  តលើចតនាលោះ  2 , 3 ។

គ. គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ y  4  x 2 ៃង

គណនានទៃក្រកឡា S ខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ y  f  x  ៃង
ិ អ័កែ  xOx  កែុងករណី :

ក. f  x   3x  1 តលើចតនាលោះ  0 , 5 ខ. f  x   x 2  1 តលើចតនាលោះ  2 , 2
4
គ. f  x   x 2  x  1 តលើចតនាលោះ  1 , 3 ឃ. f  x   តលើចតនាលោះ 0 , 3 ។
x 1
x2
ក. គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ f  x   4  ៃិង g  x   x អ័កែអ ស
់ ុី សតលើចតនាលោះ
2
0 x2 ។
ខ. គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ y  x 3 ៃិង y  x 2  1 តលើចតនាលោះ  1 , 1 ។

គ. គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ f  x   2  x 2 ៃង
ិ g  x  x ។

គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងពរី ដែលឱ្យតាមករណីែូចខាងតក្រាម :

ក. y  x 2  1 ៃិង y  1  x ។
y  x sin x
ខ. y  x 2  2 ៃិង y   x តលើចតនាលោះ  0 , 1 ។

គ. f  x   3x 3  x 2  10 x ៃិង g  x    x 2  2 x ។

តគមាៃអៃុគមៃ៍ y  x sin x ដែល x   0 , 2  ។ ដខែ

័ ែ  xOx  ក្រេង់ A ៃង
តាងតាងអៃុគមៃ៍ាេ់អក ិ B ។

ក. គណនាកូអរតោតៃនៃចាំណុច A ៃង
ិ B ។

ិ អ័កែ  xOx  ។
ខ. គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងៃង

ិ y  x 12  x 
តគឱ្យដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ y  x 2  16 ៃង

ដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ទាង
ាំ ពរី ាេ់គ្នែក្រេង់ចាំណុច C ៃង
ិ D ។
ក. គណនាកូអរតោតៃនៃចាំណុច C ៃង
ិ D ។
ខ. គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ទាង
ាំ ពរី ។

័ ែ  xOx  ក្រេង់ចាំណុច P ៃង
តគឱ្យដខែតាង y  x 2  1 ាេ់អក ិ Q តហយ
ើ ាេ់ នាៃេ់ y  x  1 ក្រេង់ចណ
ាំ ុ ច P ៃង
ិ R

ក. គណនាកូអរតោតៃនៃចាំណុច P , Q ៃង
ិ R ។
ខ. គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ទាង
ាំ ពីរ ។

តគមាៃអៃុគមៃ៍ y  cos x ៃិង y  cos 2 x , 0  x   ដខែតាងតាងអៃុគមៃ៍ទាង

ាំ ពីរក្រ តសពវគ្នែក្រេង់ចណ
ាំ ុ ច A ៃិង

B ។

ក. គណនាកូអរតោតៃនៃចាំណុច A ៃិង B ។

ខ. គណនានទៃក្រកឡាខណឌតោយដខែតាងនៃអៃុគមៃ៍ទាង
ាំ ពីរ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 89 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អាំងតេក្រាលកាំណេ់ វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ១
ី ២

គណនាមាឌសូ លីេ រវេត

ិ កណាំ េ់បាៃពរី ារវលជ្ុ
ិ ិ កែ  xOx  នៃនទៃខណឌតោយក្រា តាងអៃុគមៃ៍ y 
ាំវញអ័ x ៃង
ិ

y  x 2 ដែលតៅតលើចតនាលោះ 0  x  1 ។
គណនាមាឌសូ លីេ រវេត
ិ កណាំ េ់បាៃពរី ារវលជ្ុ
ិ ិ កែ  xOx  នៃនទៃខណឌតោយក្រា តាងអៃុគមៃ៍ y  4  x 2 ៃង
ាំវញអ័ ិ

y  4  2 x តៅតលើចតនាលោះ 0  x  2 ។
4 3
ក្រាយ ញ្ជជក់ថា មាឌដសវ៊ែរមាៃាាំ R គឺ V  R ។
3
រកមាឌនៃសូ លីេដែលកាំណេ់បាៃពីារវលជ្ុ
ិ ាំវញអ័
ិ កែអ ស
់ ុី សខាងកែុង លងក
់ ណ
ាំ េ់តោយដខែតាង y  x កាំណេ់ពី
x  0 តៅ x  1 ។
រកមាឌនៃសូ លីេដែលកាំណេ់បាៃពា
ី រវលជ្ុ
ិ ាំវញអ័
ិ កែអរតោតៃខាងកែុង ង
ល ក
់ ណ
ាំ េ់តោយដខែតាង y  x 3 ដែលតៅតលើ

ចតនាលោះ 0  y  8 ។

គណនាេនមលមធ្យមនៃអៃុគមៃ៍ f  x   1  x 2 តលើចតនាលោះ  1 , 2  ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 90 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

មេមរៀនទី

១១ វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ

I. ផលគុណនៃពីរវុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ
1) ៃ៉ិយមៃ័យផលគុណនៃពីរវុ៉ិចទ័រ

៉ិ រ AB   x , y , z  ន៉ិង CD   x , y , z  គេបាន :
គេមានវចទ័

i j k
y z x z x y
AB  CD  x y z  i j k   yz   yz  i   xz   xz  j   xy   xy  k
y z  x z  x y
x y z 

ឧទាហរណ៍ : េណនាផលេណននពីរវចទ័
៉ិ រខាងគរោម :

ក. u   2 ,  3 , 1 , v  1 ,  2 , 1 ខ. u   1 , 1 , 2  , v   0 , 1 , 0

េ. u  i  2 j  k , v  3i  j  2k ឃ. u  i  j  k , v  2i  j  k ។
2) លក្ខណៈផលគុណនៃពីរវុ៉ិចទ័រ

គ ើ u , v ន៉ិង w ជាវចទ័
៉ិ រគៅកនងលំ ហ ន៉ិង c ជាចំនួនពត
៉ិ គនាោះគេបានៈ
ក. u  v    v  u  ខ. u   v  w    u  v    u  w 

េ. c  u  v    cu   v  u   cv  ឃ. u  O  O  u  O

ង. u  u  O ច. u   v  w    u  v   w

3) ផលគុណនៃពីរវុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ

 ន៉ិយេន័យ

គ ើ u នង
៉ិ v ជាពរី វចទ័
៉ិ រមន
៉ិ សូ នយកនងលំ ហ ។ u v

ផលេណននពរី វចទ័
៉ិ រ u នង
៉ិ v េជា
ឺ វចទ័
៉ិ រមួយដែលកំណត់ k v

គោយ u  v ឬ u  v កំណត់គោយ ៖ u
u  v  u  v sin   k

នង
៉ិ u  v  u  v sin  ដែល  ជាមរំ វាងវចទ័
៉ិ រ u នង
៉ិ v ។

4) នផៃក្ក្ឡាក្រីកោណ ៃ៉ិងក្រកលឡក្ោម
ូ

ក្. ផ្ទៃក្ក្ឡាតក្រីីមណ A

នផៃរកឡាននរតគី ោណ ABC កំណត់គោយ ៖

1 1 1
S ABC  AB  AC  BA  BC  CA  CB B C
2 2 2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 91 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

ឧទាហរណ៍ : គេឱ្យ ច ំ ច A 1 , 1 , 1 , B  2 , 0 , 3  នង
ី ណ ៉ិ C  1 , 2 , 0  គៅកនងលំ ហ ។

រកនផៃរកឡាននរតគី ោណ ABC ។

ខ. ផ្ទៃក្ក្ឡាតក្រមលូក្ណេ
ក
B C
នផៃរកឡារ គលឡូរោម ABCD កំណត់គោយ ៖

S ABCD  AB  AD  BA  BC  CB  CD  DA  DC A D

ំ ច A  5 , 2 , 0  , B  2 , 6 , 1 , C  2 , 4 , 7  ន៉ិង
ឧទាហរណ៍ : ង្ហាញថាចតគោណដែលមានកំពូលរតង់ចណ

D  5 , 0 , 6  ជារ គលឡូរោម រួចរកនផៃរកឡាននរ គលឡូរោមគនាោះ ។

5) មាឌក្រកលពីបរ៉ែរ ៃ៉ិងមាឌករក្ាបែរ

ក្. មាឌក្រមលពសី រី
៉ែ D

មាឌរ ស់រ គលពដី ត

៉ែ កំណត់គោយ ៖ C


V  AB  AC  AD  A B
ឧទាហរណ៍ : េណនាមាឌរ គលពីដ ត
៉ែ ដែលមានវចទ័
៉ិ រ u , v ន៉ិង w ជាររុងជា ែ
់ ូចខាងគរោម ៖

ក. u  i  j , v  j  k , k  i  k

ខ. u  1 , 3 , 1 , v   0 , 5 , 5 , w   4 , 0 , 4
D
ខ. មាឌមរីក្ាសែរី

មាឌរ ស់គតរាដែត ABCD កំណត់គោយ ៖

C
V
1
6

AB  AC  AD  A

B
ឧទាហរណ៍ : េណនាមាឌគតរាដែត OABC ដែលមានចំណច A  3 , 0 , 1 , B 1 , 4 , 0  ន៉ិង C 1 , 4 , 4  ។

6) រីចំណុចររ់ក្រង់គ្នន (ឬរីចំណុចកៅកលើរន្ទៃរ់បរមួយ )

គ មា
ើ ន ច
ី ណ
ំ ច A , B នង
៉ិ C ជា ច
ី ណ
ំ ចរត់រតង់គ្នន ឬគៅគលើ នាៃត់ដតមួយលោះរាដតវា ំគពញលកខខណឌ ៖

AB  AC  0 ។
ឧទាហរណ៍ : គេឱ្យ ច ំ ច A  0, 2, 3 , B 1, 1, 5  នង
ី ណ ៉ិ C  2, 4,  1 ។

រាយ ញ្ជាក់ថា A , B , C ជា ីចំណចរត់រតង់រួរគ្នន ។

II. សមីោររន្ទៃរ់ក្ងលំ
នុ ហ
1) សមីោររន្ទៃរ់ោរ់ាមចំណុចមួយកហើយស្គាល់វុ៉ិចទ័រក្ារ់ទ៉ិស

គេមានចំណច A  x A , y A , z A  ន៉ិងវចទ័
៉ិ រ u   a , b , c 
u

សមោ
ី រ នាៃត់  L ដែលោត់ាមចំណច A គហយ
ើ មានវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ស
៉ិ
A M

x  xA y  y A z  z A
u កំណត់គោយ :  L :   ( សមោ
ី រឆ្ោះនន នាៃត់ ) ដែល a , b , c ខសពស
ី ូ នយ ។
a b c

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 92 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

 x  xA  at
 L  :  y  y A  bt , t  ( សមោ
ី របា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរតនន នាៃត់ ) ។
 z  z  ct
 A

ឧទាហរណ៍១ : រកសមោ
ី របា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរត នង ី រឆ្ោះនន នាៃត់ L ដែលោត់ាមចំណច A 1 ,  2 , 4 
៉ិ សមោ

គហយ
ើ មានវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ស
៉ិ u   2 , 4 ,  4 ។

ឧទាហរណ៍២ : រកសមោ
ី របា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរតនន នាៃត់ដែលោត់ាមចំណចមួយ គហើយរស នឹងវចទ័
៉ិ រមួយ

ឬ នាៃត់មយ
ួ ែូចខាងគរោម ៖

ក. A  0 , 0 , 0  នង
៉ិ u  1 , 2 , 3 ខ. B  2 , 0 , 3 នង
៉ិ u  2i  4 j  2k

េ. C 1 , 0 , 1 នង
៉ិ នាៃត់ដែលមានសមោ
ី រ x  3  3t , y  5  2t , z  7  t ។
2) សមីោររន្ទៃរ់ោរ់ាមពីរចំណុចក្នងលំ
ុ ហ

គែើមបស
ី រគសរសមោ
ី រ នាៃត់  AB  ៍ មរំហ៊ានែូចខាងគរោម :
គេរតូវែនវតតនា

 រកវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ៉ិសនន នាៃត់  AB  េឺ
AB
AB   xB  xA , yB  y A , zB  z A 
B
x  xA y  yA z  zA A
 គរ ើរូ មនត  AB  :   ។
xB  xA yB  y A zB  z A

ឧទាហរណ៍១ : រកសមោ
ី រ នាៃត់  AB  ោត់ាមចំណច A  2 , 1 ,  3 នង
៉ិ B  3 ,  2 ,  1 ។

ី របា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរតនន នាៃត់ដែលោត់ាមចំណច A  2 , 1 , 0  ន៉ិង B 1 , 3 , 5  ។

ឧទាហរណ៍២ : រកសមោ

III. សមីោររលង់ក្ងលំ
នុ ហ

1) សមីោររលង់ោរ់ាមចំណុចមួយៃ៉ិងស្គាល់វុ៉ិចទ័រណរមា៉ែល់

គេឱ្យចំណច A  x A , y A , z A  នង ៉ិ រណរមា៉ែល់ n   a , b , c 
៉ិ វចទ័

សមោ
ី រ ្ងោ
់ ត់ាមចំណច A នង
៉ិ មានវចទ័
៉ិ រណរមា៉ែល់ n n
កំណត់គោយ :  P  : a  x  xA   b  y  y A   c  z  z A   0 ( ទរមង់សង
ត ោ
់ )
A
សមោ
ី រ ង
្ រ
់ ងទូគៅ :  P  : ax  by  cz  d  0 ។ P
ករណីពគ៉ិ សស : គ ើ z  0 ជាសមោ
ី រ ្ង់ O , i , j

គ ើ x  0 ជាសមោ
ី រ ្ង់ O , j , k 
គ ើ y  0 ជាសមោ
ី រ ្ង់ O , i , k  ។

ី រ ្ង់  P  ោត់ាមចំណច A 1 , 2 , 3 ន៉ិងមានវចទ័

ឧទាហរណ៍១ : ចូរកំណត់សមោ ៉ិ រណរមា៉ែល់ n   2 ,  3 , 6  ។

ី រ ្ង់  Q  ោត់ាមចំណច B  2 , 1 , 1 ន៉ិងមានវចទ័

ឧទាហរណ៍២ : ចូរកំណត់សមោ ៉ិ រណរមា៉ែល់ n   9 , 6 , 12  ។

ី រ ្ង់  R  ោត់ាមចំណច C  2 , 1 , 4  ន៉ិងមានវចទ័

ឧទាហរណ៍៣ : ចូរកំណត់សមោ ៉ិ រណរមា៉ែល់ n   3 ,  2 , 1 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 93 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

2) សមីោររលង់កមដ្យាទ័រររស់ែងករ់មួយ
P

គេឲ្យចំណច A x A , y A , z A  ៉ិ B  xB , yB , z B  ។ សំ ណំ ននចំណច
នង

P  x , y , z  ដែលសថ៉ិតគៅគសមើចមាាយពច
ី ំណច A ន៉ិង B េឺជា ្ង់ A I B

គមែាទ័រននែងកត់  AB  គែើមបក
ី ណ
ំ ត់សមោ
ី រ ង
្ គ់ មែាទ័រននែងកត់  AB  គេរតូវ :

 x A  xB y A  y B z A  z B 
 ាង I ជាចំណចកណ្ត
ត លនន  AB  រួចកំណត់កូែរគោគនរ ស់ I េឺ I  , , 
 2 2 2 
 ាង n ជាវចទ័
៉ិ រណរមា៉ែល់រ ស់ ្ងដ់ ែល n  AB

 គរ រើ ូ មនត  P  : a  x  x1   b  y  y1   c  z  z1   0 ។

ឧទាហរណ៍ : គេឲ្យចំណច A 1 , 2 , 3 នង
៉ិ B  3 , 4 , 1 ចូរកំណត់សមោ
ី រ ង
្ គ់ មែាទ័រននែងកត់  AB  ។

3) សមីោររលង់ោរ់ាមរីចំណុចររ់ម៉ិៃក្រង់គ្នន

ី ំណច A  xA , y A , z A  , B  xB , yB , z B  នង
គេឲ្យ ច ៉ិ C  xC , yC , zC  ។ n  AB  AC

គេបាន AB   xB  xA , yB  y A , zB  z A  C

AC   xC  xA , yC  y A , zC  z A  A
B
P
ឧ មាថា AB  AC   a , b , c  ែូគចនោះសមោ
ី រ ង
្ ដ់ ែលោត់ាម ី

ចំណច A , B ន៉ិង C េឺ :  ABC  : a  x  xA   b  y  yA   c  z  z A   0 ។

ី ំណច A  1 ,  1 , 0  , B  0 ,  3 , 1 នង
ឧទាហរណ៍១ : គេឲ្យ ច ៉ិ C  3 ,  1 ,  2  ។

ចូរសរគសរសមោ
ី រ ្ង់  ABC  ។

ឧទាហរណ៍២ : រកសមោ ្ ដ់ ែលកំណត់គោយចំណច A  3 , 2 ,  1 , B 1 ,  1 , 3 ន៉ិង C  3 ,  2 , 4  ។

ី រ ង
4) សមីោររលង់ោរ់ាមចំណុចមួយកហើយបក្ងកៅៃឹងរន្ទៃរ់មួយ
x  x0 y  y0 z  z0
គេឱ្យ នាៃត់  L :   ៉ិ ចំណច A  x A , y A , z A  ។
នង
a b c
កំណត់សមោ
ី រ ្ង់ P ោត់ាម A គហយ
ើ ដកងនង
ឹ នាៃត់  L ។ u
 L
 រម ៀ ម ោះក្ាយ

 គោយ  P   L គនាោះវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ស
៉ិ រ ស់ នាៃត់  L េឺជាវចទ័
៉ិ រណរមា៉ែល់ P

រ ស់ ្ង់ P ។

 គេបាន nP  uL   a , b , c  ។ គោយ ្ង់ P ោត់ាម A គនាោះ ្ង់ P េឺ ៖

 P  : a  x  xA   b  y  y A   c  z  z A   0 ។
x 1 y  1 z  4
ឧទាហរណ៍ : គេឱ្យ នាៃត់  L :   ។ ចូរកំណត់សមោ
ី រ ្ង់ P ដែលោត់ាមចំណច
2 3 6
A 1 , 2 , 3 គហយ
ើ ដកងនង
ឹ នាៃត់  L ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 94 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

5) សមីោររលង់ោរ់ាមចំណុចមួយកហើយក្សរកៅៃឹងរលង់មួយកទៀរ

គេឱ្យ ្ង់  P  : ax  by  cz  d  0 ៉ិ ចំណច A  x A , yB , z A  ។

នង

កំណត់សមោ
ី រ ្ង់ Q  ោត់ាមចំណច A គហយ
ើ រស នង
ឹ ង
្ ់ P ។ nP

 រម ៀ ម ោះក្ាយ
P
គោយ ្ង់  Q   P គនាោះគេអាចយក nQ  nP   a , b , c  nQ

គោយ ្ង់  Q  ោត់ាចំណច A គនាោះសមោ

ី រអាចសរគសរាម A
Q
រូ មនត  Q  : a  x  xA   b  y  y A   c  z  z A   0 ។

ឧទាហរណ៍ : រកសមោ
ី រ ្ង់ Q  ដែលោត់ាម A 1 , 2 , 1 គហើយរស នឹង ង
្ ់  P  : 2 x  y  3z  5  0 ។

6) សមីោររលង់ោរ់ាមរន្ទៃរ់មួយកហើយក្សរៃឹងរន្ទៃរ់មួយកទៀរ
x  x1 y  y1 z  z1 x  x2 y  y2 z  z2
គេឱ្យ នាៃត់ពរី  L1  នង
៉ិ  L2  មានសមោ
ី រគរៀងគ្នន   នង
៉ិ   ។
a1 b1 c1 a2 b2 c2

ី រ ្ង់  P  ោត់ាម
ចូរកំណត់សមោ  L1  គហយ
ើ រស នង
ឹ នាៃត់  L2  ។

 រម ៀ ម ោះក្ាយ  L2  u2
n  u2  u1
 នាៃត់ពីរ  L1  ន៉ិង  L2  មានវចទ័ ់ ៉ិសគរៀងគ្នន u1   a1 , b1 , c1 
៉ិ ររបា ទ  L1 
u1
ន៉ិង u2   a2 , b2 , c2  ។
u2
M0
 ាង n ជាវចទ័
៉ិ រណរមា៉ែល់នន ្ង់  P  ោត់ាម  L1  P

គហើយរស នឹង នាៃត់  L2  គេបាន n  u2  u1 ។ ឧ មាថា n   a , b , c  ។

 យក M 0   L1  ដែល M 0  x1 , y1 , z1 

ី រ ្ង់  P  អាចសរគសរ
 គេបាន M 0   P  ។ ែូចគនោះសមោ  P  : a  x  x1   b  y  y1   c  z  z1   0
x 1 y  1 z  3
ឧទាហរណ៍ : គេឱ្យ នាៃត់ពីរ  L1  ន៉ិង  L2  មានសមោ
ី រគរៀងគ្នន   ន៉ិង
2 2 1
x  2 y 1 z  1
  ។ ចូរកំណត់សមោ
ី រ ្ង់ P ោត់ាម  L1  គហើយរស នឹង នាៃត់  L2  ។
1 2 2
7) សមីោររលង់ក្ំណរ់កោយរន្ទៃរ់មួយ ៃ៉ិងចំណុចមួយម៉ិៃសថរ
៉ិ កៅកលើរន្ទៃរ់កន្ទោះ

x  x0 y  y0 z  z0
គេឱ្យ នាៃត់  L :   ៉ិ ចំណច A  x A , y A , z A  ដែល A   L  ។
នង
a b c
កំណត់សមោ
ី រ ្ង់ P កំណត់គោយ នាៃត់  L ន៉ិង A ។

 រម ៀ ម ោះក្ាយ n  u  MA

 នាៃត់  L មានវចទ័ ់ ៉ិស u   a , b , c 

៉ិ ររបា ទ A
 L
 យក M   L  ដែល M x0 , y0 , z0   P
M u

 ាង n ជាវចទ័
៉ិ រណរមា៉ែល់នន ្ង់ P គេបាន n  u  MA

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 95 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

 ឧ មាថា n   ,  ,   ។ គោយ A   P  ែូចគនោះសមោ

ី រ ្ង់ P អាចសរគសរ ៖

 P  :   x  xA     y  y A     z  z A   0 ។
x 1 y  2 z  3
ឧទាហរណ៍ : គេឱ្យ នាៃត់  L :   ៉ិ ចំណច A  4 , 4 , 5  ។ កំណត់សមោ
នង ី រ ្ង់ P
2 3 6
កំណត់គោយ នាៃត់  L ន៉ិងចំណច A ។

8) សមីោររលង់ក្ំណរ់កោយរន្ទៃរ់ពីរក្រសពវគ្នន
x  x1 y  y1 z  z1 x  x2 y  y2 z  z2
គេឱ្យ នាៃត់ពរី  L1  ៉ិ  L2  មានសមោ
នង ី រគរៀងគ្នន   នង
៉ិ   ។
a1 b1 c1 a2 b2 c2
សនមតថា
់ នាៃត់ពរី  L1  ៉ិ  L2  រ សពវគ្ននរតង់ចណ
នង ំ ច A  x A y A , z A  ។ ចូរកំណត់សមោ ្ ់ P
ី រ ង

កំណត់គោយ  L1  ៉ិ  L2  រ សពវគ្នន ។
នង

 រម ៀ ម ោះក្ាយ n  u1  u2
 L2 
 នាៃត់  L1  ន៉ិង  L2  មានវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ៉ិសគរៀងគ្នន u1 ន៉ិង u2
u2
 L1 
៉ិ រណរមា៉ែល់នន ្ង់  P  គេបាន n  u1  u2
 ាង n ជាវចទ័
P
A u1

 ឧ មាថា n   a , b , c  ។ ែូចគនោះសមោ
ី រ ្ង់ ោត់ាម A

គហើយមានវចទ័
៉ិ រណរមា៉ែល់ n កំណត់គោយ  P  : a  x  xA   b  y  y A   c  z  z A   0 ។
x 5 y  4 z 5 x 1 y  5 z  4
៉ិ  L2  មានសមោ
ឧទាហរណ៍ : គេឱ្យ នាៃត់  L1  នង ី រគរៀងគ្នន   នង
៉ិ   ។
2 3 4 2 3 1
៉ិ  L2  រួចសរគសរសមោ
រកកូែរគោគនចំណចរ សពវ A រវាង  L1  នង ី រ ្ង់  P  កំណត់គោយ  L1  នង
៉ិ  L2 

រ សពវគ្នន ។
9) សមីោររលង់ក្ំណរ់កោយន្ទៃរ់ពីរក្សរគ្នន
x  x1 y  y1 z  z1 x  x2 y  y2 z  z2
គេឱ្យ នាៃត់ពីររស គ្នន  L1  ន៉ិង  L2  ដែលមានសមោ
ី រ   ន៉ិង  
a b c a b c
ី រ ្ង់  P  កំណត់គោយ នាៃត់រស គ្នន  L1  នង
ចូរកំណត់សមោ ៉ិ  L2  ខាងគលើគនោះ ។

 រម ៀ ម ោះក្ាយ
n  u  MN
 វចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ស ៉ិ  L2  េឺ u   a , b , c 
៉ិ នន នាៃត់  L1  នង  L2 
N
 យក M   L1  ន៉ិង N   L2  u
 L1 
P M

៉ិ រណរមា៉ែល់នន ្ង់  P  គេបាន n  u  MN

 ាង n ជាវចទ័

ី រ ្ង់  P  អាចសរគសរ ៖
 ឧ មាថា n   ,  ,   ។ គោយ M   P  ែូចគនោះសមោ

 P  :   x  xM     y  yM     z  zM   0 ។
x  1 y 1 z  2 x2 y 5 z 4
ឧទាហរណ៍ : គេឱ្យ នាៃត់ពីររស គ្នន  L1  ន៉ិង  L2  មានសមោ
ី រ   ន៉ិង  
2 3 6 2 3 6
ចូរកំណត់សរគសរសមោ ្ ់  P  កំណត់គោយ នាៃត់រស គ្នន  L1  នង
ី រ ង ៉ិ  L2  ខាងគលើគនោះ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 96 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

10)មុំរវាងរលង់ពីរ

គ ើ ្ងព
់ រី មានវចទ័
៉ិ រណរមា៉ែល់គរៀងគ្នន n1 នង
៉ិ n2 គេបានៈ

n1  n2
ំ ្ំរវាង ង
ក. មផ ្ ទា
់ ងំ ពីរេក
ឺ ណ
ំ ត់គោយរូ មនត cos   ។
n1 n2

ខ. ង
្ ទា
់ ងំ ពីរដកងគ្នន ោលណ្ត n1  n2  0 ។

េ. ង
្ ទា
់ ងំ ពរី រស គ្នន ោលណ្ត n1  kn2 ដែល k ជាចំនួនគេរមន
៉ិ 0 ។

្ ់ 1  : x  2 y  z  0 នង
ឧទាហរណ៍ : រកមរំ វាង ង ៉ិ ្ង់  2  : 2 x  3 y  2 z  0 ( គេយក cos53.55  0.5941 ) ។

IV. សមីោររន្ទៃរ់ក្ំណរ់ពីរលង់ពីរក្រសពវគ្នន

ឧ មាថាគេមាន ង
្ ព
់ ីរ P ន៉ិង Q  មានសមោ
ី រ
 L
a1 x  b1 y  c1 z  d1  0 ន៉ិង a2 x  b2 y  c2 z  d 2  0 ។

៉ិ រ u   a1 , b1 , c1  ន៉ិង v   a2 , b2 , c2  មន
គ ើវចទ័ ៉ិ កូលីគនដែ៊ារគ្នន P

គនាោះ ្ង់ P ន៉ិង Q  រ សពវគ្ននបាន នាៃត់  L មួយ ។ Q

គែើមបរី កសមោ
ី រ នាៃត់  L គេរតូវ ៖

 យក z  t រំនួសកនងសមោ
ី រ P នង
៉ិ Q 
a1 x  b1 y  c1t  d1  0
 គោោះរាយរ ព័នធសមោ
ី រ 
a2 x  b2 y  c2t  d 2  0
 រកទំនាក់ទំនងគ្នមន t រវាង x , y , z គនាោះគេទទួលបានសមោ
ី រឆ្ោះរ ស់ នាៃត់  L ។

់ រី  P  : x  2 y  5 z  2  0 នង
ឧទាហរណ៍ : គេឱ្យ ្ងព ៉ិ Q  : 2x  2 y  z 1  0 ។ ចូរសរគសរសមោ
ី រ នាៃត់  L
កំណត់គោយ ង
្ ទា
់ ងំ ពរី ខាងគលើរ សពវគ្នន ។

V. សមីោររន្ទៃរ់ោរ់ាមមួយចំណុចកហើយបក្ងកៅៃឹងរលង់មួយ

គេមាន  P  : ax  by  cz  d  0 ន៉ិងចំណច A  x A , y A , z A  ។

រកសមោ
ី រ នាៃត់  D ោត់ាមចំណច A គហើយដកងនឹង ្ង់ P ។  D
A n
រម ៀ ម ោះក្ាយ

 គោយ នាៃត់  D   P គនាោះវចទ័

៉ិ រណរមា៉ែល់នន ្ង់ P
P
េជា
ឺ វចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ស
៉ិ រ ស់ នាៃត់  D
 គ ើ u ជាវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ស
៉ិ រ ស់ នាៃត់  D គនាោះ u   a , b , c 
x  xA y  y A z  z A
 គរ រើ ូ មនត  D :   ។
a b c
ឧទាហរណ៍ : គេឱ្យ ្ងមា
់ នសមោ
ី រ  P : 2x  2 y  z 1  0 ន៉ិងចំណច A  4 , 1 , 2  ។ ចូរសរគសរសមោ
ី រ នាៃត់

 L ោត់ាមចំណច A គហើយដកងនឹង ្ង់ P ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 97 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

VI. សមីោរបសវ៊ែ
1) សមីោរបសវក៊ែ ោយស្គាល់ផច៉ិច ៃ៉ិងរង្វវស់ោ ំ

ដសវ៊ា S  មានផច៉ិត I  a , b , c  ន៉ិងមានោំ r មានសមោ

ី រកំណត់គោយ :

 S  :  x  a    y  b   z  c  r2 ( ទរមង់សង
ត ោ
់ )។
2 2 2

ឬ  S  : x2  y 2  z 2  2ax  2by  2cz  d  0 ដែល d  a 2  b2  c 2  r 2 ( ទរមង់ទូគៅ ) ។

ឧទាហរណ៍ : រកសមោ
ី រដសវ៊ាខាងគរោម :
ក. ដែលមានផចត
៉ិ រតង់  2 , 0 ,  3 នង
៉ិ មានោំគសមើ 6 ។

ខ. ដែលមានផចត
៉ិ រតង់  5 ,  2 , 3 នង
៉ិ មានោំគសមើ 4 ។

េ. ដែលមានផចត
៉ិ រតង់  1 , 3 ,  5  នង
៉ិ មានោំគសមើ 5 ។
2) សមីោរបសវក៊ែ ោយស្គាល់ផច៉ិចកហើយោរ់ចំណុចមួយ

គេឱ្យចំណច I  a , b , c  ន៉ិង A  x A , y A , z A  ។ ចូរសរគសរសមោ

ី រ A  xA , y A , z A 

ដសវ៊ា S  ដែលមានផច៉ិត I គហើយោត់ាមចំណច A ។

I

 រម ៀ ម ោះក្ាយ
S 
 ាង R ជាោំរ ស់ដសវ៊ា S  គេបាន R  IA

គោយ IA   xA  a , y A  b , z A  c  គនាោះ R  IA   xA  a    y A  b    z A  c 
2 2 2

 គរ រើ ូ មនត  x  a   y  b   z  c  R2
2 2 2

ឧទាហរណ៍ : ចូរសរគសរសមោ
ី រដសវ៊ា S  ដែលមានផច៉ិត I 1 , 2 , 3 គហើយោត់ាមចំណច A  5 ,  1 , 1 ។

3) សមីោរបសវក៊ែ ោយស្គាល់ចំណុចចុងទ ំងពីរនៃែងករ់ផច៉ិច

កនងតរមុយែរតូណរមា៉ែល់គេឱ្យពីរចំណច A  x A , y A , z A  ន៉ិង B  xB , yB , z B 
R

ចូរសរគសរសមោ
ី រដសវ៊ា S  មានែងកតផ
់ ច៉ិត  AB  ។ A I B

 រម ៀ ម ោះក្ាយ

 ាង I ជាផច៉ិតរ ស់ដសវ៊ា S  គនាោះ I ជាចំណចកណ្ត

ត លននែងកត់  AB 
 x A  xB y A  y B z A  z B 
គេបាន I  , , 
 2 2 2 
AB
 ាង R ជាោំរ ស់ដសវ៊ាគនាោះ R 
2
 គរ រើ ូ មនត  x  a   y  b   z  c  R2
2 2 2

ឧទាហរណ៍១ : គេឲ្យចំណច A  5 ,  2 , 3 ជាចងមាខងននែងកតផ

់ ត ៉ិ ចំណច B  0 , 4 ,  3
ច៉ិ ដសវ៊ា នង

ជាចងមាខងគទៀតនន ននែងកតផ
់ ត
ច៉ិ ដសវ៊ា ។ រកសមោ
ី រននដសវ៊ាគនោះ ។
ឧទាហរណ៍២ : ១. ង្ហាញសមោ
ី រ x  y  z  6 x  8 z  0 ជាសមោ
2 2 2
ី រននដសវ៊ា រួចរកផច៉ិត នង
៉ិ ោំ r ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 98 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

២. រកសមោ
ី រដសវ៊ា រួចរកផច៉ិត នង
៉ិ ោំដសវ៊ា x  y  z  2 x  6 y  8 z  1  0 ។
2 2 2

រ ត៉ិ តត៉ិ : រកសមោ

ី រដសវ៊ា រួចរកផច៉ិត នង
៉ិ ោំននដសវ៊ា :
ក. x 2  y 2  z 2  18 x  10 z  91  0 ខ. x 2  y 2  z 2  4 x  6 y  2 z  11

េ. 9 x 2  9 y 2  9 z 2  6 x  18 y  1  0 ឃ. 4 x 2  4 y 2  4 z 2  4 x  32 y  8 z  33  0 ។
4) សមីោរបសវក៊ែ ោយស្គាល់ផច៉ិចកហើយរ៉ែោះៃឹងរលង់មួយ

គេឱ្យ ្ង់  P  : ax  by  cz  d  0 ។ ចូរសរគសរសមោ

ី រដសវ៊ា S 
S 
មានផច៉ិត I  x1 , y1 , z1  គហយ ោះ៉ែ នង
ឹ ្ង់ P ។
I
ើ

 រម ៀ ម ោះក្ាយ
P A
 ាង R ោំរ ស់ដសវ៊ា S  ។ គោយដសវ៊ាគនោះ ោះ៉ែ នង
ឹ ្ង់ P
ax1  by1  cz1  d
គនាោះ R  d  I , P  ឬ R 
a 2  b2  c2
 គរ រើ ូ មនត  x  a   y  b   z  c  R2
2 2 2

ី រដសវ៊ា  S  ដែលមានផច៉ិត I 1 , 2 , 3 គហយ

ឧទាហរណ៍ : ចូរសរគសរសមោ ើ ោះ៉ែ នឹង ្ង់  P  : x  2 y  2z  4  0 ។

5) សមីោរបសវក៊ែ ោយស្គាល់ោ ំកហើយរ៉ែោះកៅៃឹងរលង់ក្រង់មួយចំណុច

គេឱ្យ ្ង់  P  : ax  by  cz  d  0 ។ ចូរសរគសរសមោ

ី រដសវ៊ា S 
មាន R ជាោំរ ស់ដសវ៊ាគហើយ ោះ៉ែ នឹង ង
្ ់ P ំ ច A  xA , y A , z A  ។
រតង់ចណ
S 
 រម ៀ ម ោះក្ាយ I
n

 ាងផច៉ិត I  x1 , y1 , z1  រ ស់ដសវ៊ា S 
គេបាន IA   xA  x1 , y A  y1 , z A  z1  P A

R
 គោយដសវ៊ាគនោះ ោះ៉ែ គៅនង
ឹ ង
្ ់ P គេបាន IA n គនាោះ IA  tn  IA  t  n  R  t  
n
 xA  x1  at  xA  x1  at
 
 មា៉ែងគទៀត IA  tn   y A  y1  bt   y A  y1  bt 1
 z  z  ct  z  z  ct
 A 1  A 1
R
 យកតនម្ t   រំនួសកនង 1 គេអាចរកគឃើញកូែរគោគនផច៉ិត I រ ស់ដសវ៊ា S  ។
n

 គរ រើ ូ មនត  S  :  x  x1    y  y1    z  z1   R2 ។
2 2 2

ឧទាហរណ៍ : ចូរសរគសរសមោ
ី រដសវ៊ា S  ដែលមានោំ R  3 គហយ
ើ ោះ៉ែ នង
ឹ ្ង់  P  : x  2 y  2z  3  0
រតង់ចំណច A  1 , 1 ,  2  ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 99 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

6) សមីោរបសវក៊ែ ោយស្គាល់ោ ំកហើយរ៉ែោះកៅៃឹងរលង់ក្រង់មួយចំណុច

x  x0 y  y0 z  z0
គេឱ្យ នាៃត់  L :   ី រដសវ៊ាដែលមានផច៉ិត I  x1 , y1 , z1 
។ រកសមោ
a b c
គហើយ ោះ៉ែ គៅនឹង នាៃត់  L ។
A
 រម ៀ ម ោះក្ាយ R
I
 L
 រកោំរ ស់ដសវ៊ា R  d  I , L 

 គរ រើ ូ មនត  S  :  x  x1    y  y1    z  z1   R2 ។
2 2 2
S 
ឧទាហរណ៍ : ចូរសរគសរសមោ
ី រដសវ៊ា S  ដែលមានផច៉ិត I 1 ,  1 , 2  គហើយ ោះ៉ែ គៅនឹង នាៃត់
x 1 y  4 z  3
 L :   ។
2 3 2
VII. ចមាាយពីចំណុចមួយកៅរលង់មួយ

ចមាាយពច ំ ច M  x0 , y0 , z0  គៅ ្ង់
ី ណ  P  : ax  by  cz  d  0 កំណត់គោយរូ មនត :

ax0  by0  cz0  d

d  M ,  P  ។
a 2  b2  c 2
ឧទាហរណ៍ : ក. រកចមាាយពីចំណច A  4 ,  1 , 3 គៅ ្ង់   : x  2 y  3z  16  0 ។

ខ. រកចមាាយពីចំណច A  3 , 1 , 4  គៅ ្ង់   : x  2 y  2 z  3  0 ។

VIII. ចមាាយពីចំណុចមួយកៅរន្ទៃរ់មួយ

PQ  u
ចមាាយពីចណ
ំ ច Q គៅ នាៃត់ L កនងលំ ហ កំណត់គោយរូ មនត : d Q , L  
u

ដែលមាន u ជាវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ៉ិសរ ស់ នាៃត់ L ន៉ិង P ជាចំណចមួយគៅគលើ នាៃត់ L ។

ំ ច I 1 , 2 ,  2  ន៉ិង នាៃត់ដែលមានសមោ
ឧទាហរណ៍ : រកចមាាយពីចណ ី រ x  1  t , y  3  2t , z  2t ដែល

t ។

IX. ចមាាយពីរលង់កៅរលង់

គេមានសមោ
ី រ ្ងព
់ រី េឺ  P  : ax  by  cz  d  0 នង
៉ិ  Q  : ax  by  cz  d   0
 គ ើ ្ង់ P នង
៉ិ Q  មន
៉ិ រស គ្នន មានន័យថា ្ងទា
់ ងំ ពរី ោត់គ្នន គនាោះចមាាយពី ង
្ ់ P គៅ Q  គសមើ 0

( d  P , Q  0 ) ។
a b c
 គ ើ ្ង់ P ន៉ិង Q  រស គ្នន គនាោះគេទាញបាន :    k , ( k ជាចំនួនព៉ិត )
a b c
នាំឲ្យ a  ak , b  bk , c  ck
d
គយើងបាន :  P  : akx  bky  ckz  d  0  ax  by  cz  0
k
 Q  : ax  by  cz  d   0

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 100 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
 វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

d
 d
k
ែូគចនោះចមាាយពី ្ង់ P គៅ ្ង់ Q កំណត់គោយរូ មនត : d  P , Q 
a2  b2  c2
ឧទាហរណ៍ : រកចមាាយពី ង
្ ់  P  : x  2 y  3z  5  0 គៅ ្ង់ Q  : 2x  4 y  6z  2  0 ។

X. ចមាាយពីរន្ទៃរ់កៅរន្ទៃរ់

គេមាន នាៃត់  L1  ន៉ិង  L2  ដែល  L1  : x  x1  at , y  y1  bt , z  z1  ct មាន M  x1 , y1 , z1    L1 

ន៉ិង u1   a , b , c  ជាវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ៉ិសនន នាៃត់  L1 
 L2  : x  x2  at  , y  y2  bt  , z  z2  ct  មាន N  x2 , y2 , z2    L2  ន៉ិង u2   a , b , c 

MN   u1  u2 
ជាវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ស
៉ិ នន នាៃត់  L2  គយង
ើ បានមាាយពី  L1  គៅ  L2  េឺ : d  L1 , L2   ។
u1  u2

XI. ចំណុចក្រសពវរវាងរន្ទៃរ់ៃ៉ិងរលង់

គែើមបរី កចំណចរ សពវរវាង នាៃត់ ន៉ិង ្ងគ់ េរតូវែនវតតាមរំហន :

- យកតនម្ជា បា ី រ នាៃត់ គៅរំនួសកនងសមោ

់ ៉ែ រ៉ែ ដម៉ែរតននសមោ ី រ ្ង់

ី រដែលបានរំនួស
- ទាញរកតនម្បា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរត t ននសមោ

- យកតនម្បា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរតរំនួសកនងសមោ
ី រគែើមវញ
៉ិ ។
x 5 y  4 z 5
ឧទាហរណ៍ : គេឲ្យ នាៃត់  L  មានសមោ
ី រ  L :   ន៉ិង ្ង់ P មានសមោ
ី រ
2 3 4
 P  : x  2 y  4z  9  0 ។ រកកូែរគោគនននចំណចរ សពវ A រវាង  L នង
៉ិ P ។

XII. ចំណុចក្រសពវរវាងរលង់ៃ៉ិងរលង់

្ងន
់ ង
៉ិ ្ងរ់ សពវគ្ននបាន នាៃត់មយ
ួ ដែលគេនង ំ ន:
ឹ កំណត់ាមរហ
- ាង z  t រំនួសចូលកនងសមោ
ី រ ្ងទា
់ ងំ ពរី

- ចងរ ព័នធសមោ
ី រ ង
្ ទា
់ ងំ ពរី រួចទាញរកតនម្ជា បា
់ ៉ែ រ៉ែ ដម៉ែរតរ ស់ x នង
៉ិ y

- យកតនម្ជា បា
់ ៉ែ រ៉ែ ដម៉ែរតរ ស់ x , y នង
៉ិ z ចងជារ ព័នធគនាោះគេបានសមោ
ី រ នាៃត់ដែលជារ សពវនន ្ងទា
់ ងំ ពរី ។

ឧទាហរណ៍ : គេឲ្យ ្ងព

់ រី  P1  : x  2 y  5 z  2  0 នង
៉ិ  P2  : 2 x  2 y  z  1  0 ី រ នាៃត់  L 
។ សរគសរសមោ

កំណត់គោយ ង
្ ទា
់ ងំ ពរី ខាងគលើរ សពវគ្នន ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 101 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

លំហារ់ែៃុវរត


ចូរសង់រូ កនងតរមុយែរតូណរមា៉ែល់ O , i , j , k ាមករណីនម
ី យ 
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. ចំណច A  2 , 3 , 4  នង
៉ិ B  4 ,  2 , 3 ខ. នាៃត់ោត់ាម A  4 ,  1 , 2  នង
៉ិ B  2 , 4 ,  3

េ. រតគី ោណ OAB ដែល A  3 , 4 , 0  នង

៉ិ B  0 , 3 , 2  ឃ. ចំណច A  2 ,  2 , 3 នង
៉ិ B  2 , 3 , 5  ។

រកកូែរគោគននន AB ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម៖

ក. A 1 ,  2 , 4  នង
៉ិ B  4 , 3 ,  1 ខ. A  6 ,  1 , 2  នង
៉ិ B  2 , 2 ,  3

េ. A  5 ,  1 , 0  នង
៉ិ B  4 , 3 ,  1 ឃ. A  3 ,  2 , 1 នង
៉ិ B  2 ,  3 , 5  ។

េណនាផលេណននពរី វចទ័
៉ិ រ ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម៖

ក. AB  1 ,  2 , 1 នង
៉ិ AC   3 , 1 ,  2  ខ. u   2 , 3 , 1 នង
៉ិ v   3 , 1 ,  1


េ. i ន៉ិង k កនងតរមុយ O , i , j , k  ឃ. u  i  j  3k ន៉ិង v  2i  2 j  6k

េណនាផលេណននពរី វចទ័
៉ិ រឯកា ៖ ក. i  j ខ. i  k េ. j  k ឃ. j  i ង. k  j ។

រកសមោ
ី រនន នាៃត់ L ដែលោត់ាមចំណច 3 , 4 ,  2 នង
៉ិ មានវចទ័
៉ិ ររបា ទ
់ ស
៉ិ ែូចខាងគរោម :

ក.  2 , 1 , 3 ខ.  5 , 1 , 4  េ.  3 , 4 , 0  ឃ.  2 , 0 , 0  ។
y 5 4 z
រកសមោ
ី រនន នាៃត់ L ដែលោត់ាមចំណច  5 ,  2 , 3 គហយ
ើ រស គៅនង
ឹ នាៃត់ x  2   ។
3 6
ក. រកសមោ
ី រនន នាៃត់ោត់ចំណច 2 ,  3 , 7 ដែលមានវចទ័
៉ិ រទស
៉ិ គៅ 1 , 1 ,  4  ។

ខ. រកវចទ័
៉ិ រទ៉ិសគៅនន នាៃត់ 2 x  6  4  y  z  5 ។

េ. រកមរំ វាង ក. ន៉ិង ខ. ។

រកសមោ
ី រនន នាៃត់ L ដែល :
ក. ោត់ាម A  1 , 2 , 3 ន៉ិង B  4 ,  5 , 6  ខ. ោត់ាម A  3 , 0 , 2  ន៉ិង B  4 , 7 , 5 

េ. ោត់ាម A  3 , 4 ,  2  ន៉ិង B  5 , 3 ,  2  ឃ. ោត់ាម A  2 , 5 , 5  ន៉ិង B  2 , 0 , 3

គេឲ្យ ្ងមា
់ នសមោ
ី រ  P  : 2x  2 y  z 1  0 ី រ នាៃត់  L 
ន៉ិងចំណច A  4 , 1 , 2  ។ ចូរសរគសរសមោ

្ ់ P ។
ោត់ាមចំណច A គហើយដកងនឹង ង

ចូរសរគសរសមោ ់ ត់តាមចំណច A គហើយមានវចទ័

ី រ ្ងោ ៉ិ រណរមា៉ែល់ n កនងករណីនីមយ
ួ ៗខាងគរោម ៖

ក. A  2 ,  1 , 1 ន៉ិង n   1 , 2 ,  1 ខ. A  0 , 2 ,  3 ន៉ិង n   2 ,  3 , 6

េ. A  2 ,  1 , 4  ន៉ិង n  1 ,  2 , 3 ឃ. A  6 , 4 , 2  ន៉ិង n  1 , 2 ,  3 ។

កនងលំ ហរ ក គោយតរមុយែរតូណរមា៉ែល់ គេឲ្យពីរចំណច A  3 , 2 , 5  ន៉ិង B  4 ,  2 , 1 ។ កំណត់សមោ

ី រ ្ង់

  ដែលោត់ាមចំណច A គហើយែរតូកូណ្តល់គៅនឹងវចទ័
៉ិ រ AB ។

កនងលំ ហរ ក គោយតរមុយែរតូណរមា៉ែល់ គេឲ្យពរី ចំណច A  2 , 4 , 5  , B  5 ,  2 , 3 នង

៉ិ B  3 ,  1 ,  2  ។

កំណត់សមោ
ី រ ្ង់   ដែលោត់ាមចំណច A គហយ
ើ ែរតូកូណ្តល់គៅនង
ឹ វចទ័
៉ិ រ BC ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 102 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

ចូរកំណត់សមោ
ី រនន ្ងខា
់ ងគរោម :

ក. ្ងោ
់ ត់ាមចំណច 5 , 3 , 4 រស គៅនង
ឹ ្ង់  yz  ។

ខ. ្ងោ
់ ត់ាមចំណច  3 ,  2 , 5 ដកងគៅនង
ឹ វចទ័
៉ិ រ  4 , 2 ,  3 ។

េ. ្ងោ
់ ត់ាមចំណច  4 ,  2 , 3 រស គៅនង
ឹ ្ង់ 3x  6 y  4 z  1 ។

រកសមោ
ី រនន ្ងោ
់ ត់ាមចំណច  2 , 1 , 3 គហយ
ើ ដកងគៅនង
ឹ ្ង់ x  y  z  0 នង
៉ិ ្ង់ 2 x  3 y  z  5 ។

គេឲ្យ ្ង់   : 2 x  3 y  6 z  5  0 ៉ិ ចំណច M  4 , 2 ,  5  ។

នង

៉ិ រណរមា៉ែល់់នន ្ង់
ក. កំណត់វចទ័   ។

ខ. យក HM  t  n ( t ជាចំនួនពត
៉ិ ) ។ កំណត់តនម្ t គែម ី យ H    ។
ើ បឲ្

េ. កំណត់កូែរគោគនននចំណច H ន៉ិងចមាាយ HM ។
x y2 x 1 y
ង្ហាញថា នាៃត់ពីរ   z  4 ន៉ិង   z រស គ្នន គហើយរកសមោ
ី រនន ្ង់
2 3 2 3
ដែលកំណត់គោយ នាៃត់ទាង
ំ ពីរ ។

ី រ ្ងគ់ មែាទ័រននែងកត់  AB  កនងករណីនម

កំណត់សមោ ី យ
ួ ៗខាងគរោម ៖

ក. A 1 , 2 ,  3 ន៉ិង B 3 , 4 ,  2 ខ. A  1 , 3 , 0  ន៉ិង B 5 , 1 ,  2

កំណត់សមោ
ី រ ្ង់   ដែលោត់ាម ច
ី ណ
ំ ចែូចខាងគរោម :

ក. A  4 , 0 , 0  , B  2 , 0 , 3 នង
៉ិ C  0 ,  1 , 4  ។

ខ. A  3 , 0 , 0  , B  0 , 4 , 0 នង
៉ិ C  0 , 0 , 5  ។
x 1 y  2 z  3
គេឲ្យ នាៃត់  L :   ៉ិ ចំណច A  4 , 4 , 5  ។ កំណត់សមោ
នង ី រ ្ង់ P កំណត់គោយ នាៃត់
2 3 6
 L ន៉ិងចំណច A ។
x 5 y  4 z 5 x 1 y  5 z  4
គេឲ្យ នាៃត់ពរី  L1  ៉ិ  L2  មានសមោ
នង ី រគរៀងគ្នន   នង
៉ិ   ។
2 3 4 2 3 1
រកកូែរគោគនននចំណចរ សពវ A រវាង  L1  នង
៉ិ  L2  រួចសរគសរសមោ
ី រ ្ង់ P កំណត់គោយ  L1  នង
៉ិ

 L2  រ សពវគ្នន ។

េណនាចមាាយពច ំ ច A គៅ ្ង់  P  កនងករណីនម

ី ណ ី យ
ួ ៗខាងគរោម ៖

ក. A  2 , 1 , 3 ន៉ិង  P : 2x  2 y  z  6  0 ។

ខ. A 1 ,  1 , 2  ន៉ិង  P  : 2x  3y  6z  3  0 ។

េ. A  2 , 3 ,  1 ន៉ិង  P  : x  4 y  8 z  12  0 ។

រកចមាាយពីចណ
ំ ចគៅ នាៃត់ ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម៖
x  2 y z 1
ក. P  3,  1 , 4  ន៉ិង នាៃត់ដែលមានសមោ
ី រឆ្ោះ   ។
3 2 4
ខ. A 10 , 3 , 2 គៅ នាៃត់ L ដែលមានសមោ
ី រ x  2  4t , y  3 , z  1  t ដែល t  ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 103 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

x 1 2  y
យក  L ជា នាៃត់  ៉ិ ្ង់   : 3x  y  2 z  12 ។
 z  2 នង
2 3
ក. រកកូែរគោគននន P ជាចំណចដែល  L រ សពវ ្ង់   ។

ខ. រកមដំ ែលគកើតគឡើងគោយ នាៃត់  L ន៉ិងវចទ័

៉ិ រណរមា៉ែល់នន ្ង់   ។

រកកូែរគោគនចំណចរ សពវរវាង នាៃត់ ន៉ិង ង

្ ក
់ នងករណីនីមយ
ួ ៗខាងគរោម ៖
x2 y 7 z 5
ក.   ន៉ិង x  2 y  2z  2  0 ។
2 3 2
x 1 y  1 z  2
ខ.   នង
៉ិ 2 x  3 y  6 z  11  0 ។
3 4 2
x  3 y  1 z 1
េ.   ន៉ិង 2x  2 y  z 1  0 ។
2 3 2
រកសមោ
ី រ នាៃត់ដែលជារ សពវ រវាង ្ងព
់ រី កនងករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. 2 x  3 y  z  4  0 នង
៉ិ x  3 y  4z 1  0 ។

ខ. x  2 y  3z  4  0 នង
៉ិ x  2y  z  2  0 ។

េ. 2 x  y  z  6  0 នង
៉ិ x  y  2z  3  0 ។

គេឲ្យ ្ងព
់ ីរ 3x  z  1  0 ន៉ិង x  5 y  2 z  0 ។ រកវចទ័
៉ិ រណរមា៉ែល់នន ្ងន
់ ីមយ
ួ ៗ

គហើយរកមដំ ែលគកើតគឡើងគោយ ្ងទា

់ ងំ ពីរគនោះ ។

យក A ជាចំណច  2 , 1 , 3 ន៉ិង   ជា ្ង់ 3x  y  2 z  17 ។

ក. រកកូែរគោគនននចំណច H ដែល H ជាចំណចរ សពវរតង់ នាៃត់ដកងោត់ាមចំណច A គៅនឹង ្ង់  

ខ. រកកូែរគោគនននចំណច B ដែល B សី គមរទីនឹងចំណច A គ ៀ គៅនឹង ្ង់   ។

គេឱ្យ វី ចទ័
៉ិ រ OP  2i  3 j  k , OM  4i  7 j  5k នង
៉ិ OQ  2 j  k ។ រកកូែរគោគនននចំណច P , M នង
៉ិ Q ។
គេឱ្យ a   2,  3, 0  , b  3, 2, 5 ន៉ិង c   6, 0,  3 ។ រកកូែរគោគននន u  3a  4b ន៉ិង

  
v  2 a  b  3 b  2c ។ 
េណនាចមាាយរវាងពីរចំណចែូចខាងគរោម ៖

ក. A  2 ,  2 , 1 ន៉ិង B  5 ,  2 ,  3 ខ. M  2 , 2 , 2  ន៉ិង N  2 , 0 , 4 

េ. P  3 ,  1 ,  2  ន៉ិង Q  3 ,  1 , 6  
ឃ. E  2 , 4 , 1 ន៉ិង F 2 , 2 , 5 1 
ង. G 1 , 2 , 3 ន៉ិង H  3 , 4 , 5  ច. K  1 ,  2 ,  5  ន៉ិង L  3 ,  4 ,  5  ។

រកកូែរគោគនចំណចកណ្ត
ត ល I ននពីរចំណចែូចខាងគរោម ៖

ក. A  2 ,  2 , 1 ន៉ិង B  4 , 2 ,  3 ខ. M  5 , 3 , 2  ន៉ិង N  5 ,  3 ,  2 

 
េ. P 6 , 2 2 ,  2 ន៉ិង Q  2 ,  2 , 2    
ឃ. G  3 , 4 ,  3 ន៉ិង H 3 3 , 0 , 2 2  1 ។ 
េណនាផលេណាកដលននពរី វចទ័
៉ិ រែូចខាងគរោម ៖

ក. AB   4 , 3 ,  1 នង
៉ិ CD   2 ,  5 , 3 ខ. u   2 ,  3 , 2  នង
៉ិ v   5 ,  4 ,  1

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 104 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

េ. i នង 
៉ិ j កនងតរមុយ O , i , j , k  ឃ. OA  2i  j  3k នង
៉ិ n  2k

ង. u   2 , 0 , 5  ន៉ិង v   3 , 1 ,  1 ច. OA ន៉ិង j ដែល A  3,  1, 2  ។

េណនារង្ហវស់មដំ ែលផ្ំគោយពីរវចទ័
៉ិ រែូចខាងគរោម ៖

ក. AB   0 , 4 ,  4  ន៉ិង AC   4 , 4 , 0  ខ. u   4 , 0 , 2  ន៉ិង v   2 , 0 ,  1

េ. i នង 
៉ិ k កនងតរមុយ O , i , j , k  ឃ. u  3i  j  2k នង
៉ិ v  i  j  2k ។

គេឱ្យ u   2 ,  1 , 4  ន៉ិង v   4 , 5 , 3 ។ កំណត់ចំនួនពត

៉ិ k គែើមបឱ្
ី យ u  kv ន៉ិង u ដកងគ្នន ។

កនងតរមុយែរតូណរមា៉ែល់ គេឱ្យ ីចំណច A  2, 1, 0  , B  0, 2, 1 ន៉ិង C  0,  1, 4  ។ េណនាផលេណាកដល

ំ ្ំគឡើងគោយ AB ន៉ិង AC ។
AB  AC រួចេណនាមំ  ជាមផ
គេឱ្យ ីចំណច A  2, 2, 2  , B  2, 0, 1 ន៉ិង C  0,  1, 3 ។ េណនា AB  AC

រួចទាញ ញ្ជាក់ពីរ គេទរតីគោណ ABC ។

៉ិ រ u   x , 4, 6  , v   2, y , 6  ន៉ិង w   2, 4, z  ជាវចទ័
រកតនម្ x , y ន៉ិង y ដែលវចទ័ ៉ិ រដកងគ្នន ។

ី ំណច A  0, 3, 0  , B  0, 1,  2  នង
គេឱ្យ ច ៉ិ C  2, 3,  2  ។ សង់ ច
ី ំណចគនោះ។ េណនា AB , AC នង
៉ិ

ំ ំរ្ វាង AB នង
AB  AC រួចកំណត់មំ  ជាមផ ៉ិ AC ។ ទាញ ញ្ជាក់ពីរ គេទននរតីគោណ ABC ។
x y z
៉ិ រ u   x , y , z  ន៉ិង v   x , y , z   ខសពីរសូ នយ។ ង្ហាញថា u / / v 
គ ើកូែរគោគនននវចទ័   ។
x y z
គេឱ្យ u   2 ,  1 , 5  ន៉ិង v   3x , 5 , 4 y  2  ។ កំណត់តនម្នន x ន៉ិង y គែើមបឱ្
ី យ u / /v ។

ួ ចំណច A  3, 1, 2  , B  2, 2,  1 , C  3, 2, 1 ន៉ិង D  5, 0, 7  ។ ង្ហាញថា AB រស នឹង CD ។

គេឱ្យ ន

ែូចគមតចដែលគៅថាវចទ័
៉ិ រឯកា ? រាយថា i , j , k ជាវចទ័
៉ិ រឯកា កនងតរមុយែតូណរមា៉ែល់ O , i , j , k ។  
 2 2 1  2 2 
គផៃៀងផ្ទៃត់ថា u   , ,  ន៉ិង v    , , 0  ជាវចទ័
៉ិ រឯកា ន៉ិងែរតូកូណ្តល់គ្នន។
 3 3 3  2 2
 
 1 2 2  2 2 1
ង្ហាញថា a    , ,  ន៉ិង b   , ,   ជាវចទ័
៉ិ រឯកា ន៉ិងែរតូកូណ្តល់គ្នន។
 3 3 3  3 3 3
គេមាន u   x , y , z  ន៉ិង v   x , y , z   ។ រាយ ញ្ជាក់ថា  u  v     v  u  ។

រក u  v គហើយ ង្ហាញថា u  v ែរតូកូណ្តល់គៅនឹង u ផងន៉ិង v ផងកនងករណីនីមយ

ួ ៗែូចខាងគរោម៖

ក . u   2 ,  3 , 1 , v  1 ,  2 , 1 ខ . u   1 , 1 , 2  , v   0 , 1 , 0 

េ . u  i  j  k , v  2i  j  k ឃ . u  j  6k , v  i  2 j  k ។

គេឱ្យ ីចំណច A  0, 2, 3 , B 1, 1, 5  ន៉ិង C  2, 4,  1 ។ រាយ ញ្ជាក់ថា A , B , C ជា ីចណ

ំ ចរត់រតង់រួរ ។

គេឱ្យ ីចំណច A  0, 0, 3 , B 1, 1, 5  ន៉ិង C  3, 0, 0  ។ រាយ ញ្ជាក់ថា A , B , C ជា ីចណ

ំ ចរត់មន
៉ិ រតង់រួរ ។

រកសមោ
ី របា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរតនន នាៃត់ាមករណីនីមយ
ួ ៗែូចខាងគរោម រួចរកសមោ
ី រឆ្ោះរ ស់ នាៃត់ទាង
ំ គនាោះផង ៖

ក. ោត់ាមចំណច A 1,  2, 3 ន៉ិងមានវចទ័ ់ ៉ិស u   3,  1, 2  ។

៉ិ ររបា ទ

ខ. ោត់ាមពីរចំណច A  3,  4, 1 ន៉ិង B 1,  1, 2  ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 105 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

េ. ោត់ាមចំណចមួយេឺ P  2,  1, 1 គហយ ឹ ែ័កស  xox  ។

ើ រស នង
x 1 2  y
ឃ. ោត់ាមចំណច Q 1,  3, 2  គហយ
ើ រស នង
ឹ នាៃត់ L ដែលមានសមោ
ី រឆ្ោះ   z2 ។
2 3
ង. ោត់ាមចំណច M 1, 2,  1 គហើយកូលីគនដែ៊ានឹង នាៃត់ x  3  3t , y  5  2t , z  7  t ដែល t  ។

ច. ោត់ាមចំណច N  6, 3,  2  គហើយមានវចទ័
៉ិ រទ៉ិសគៅ v  4i  k ។

រកសមោ
ី រ ្ងា
់ មករណីនីមយ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. ោត់ាមចំណច M 1, 3,  1 ន៉ិងមានវចទ័

៉ិ រណរមា៉ែល់ n   2,  3, 1 ។

ខ. ោត់ាមចំណច N  2,  1, 2  គហើយដកងនឹងវចទ័
៉ិ រ AB ដែល A 1, 3, 3 , B  5,  1,  2  ។

ំ ច A  0, 0, 3 , B 1, 1, 5  ន៉ិង C  3, 0, 0  ។

េ. ោត់ាម ីចណ

៉ិ ដកងជាមួយែ័កស  z oz  ។
ឃ. ោត់ាមេល់តរមុយ នង

ង. ោត់ាមចំណច E  5, 3, 4  រស គៅនង
ឹ ្ង់ 3x  y  2 z  12 ។

ី របា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរតនន នាៃត់ ដែលោត់ាមចំណច P  2,  2, 1 គហើយដកងនង

រកសមោ ឹ ង
្ ់ 3x  2 y  z  6 ។

រកសមោ
ី របា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរតនន នាៃត់ L ដែលជារ សពវរវាង ្ងព
់ រី េ៖
ឺ 1 : x  3 y  4 z  10 នង
៉ិ  2 : 2 x  y  z  1  0 ។

ី របា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរតនន នាៃត់ L ដែលោត់ាមចំណច N  2, 3, 4  គហយ

រកសមោ ើ រស នង
ឹ ្ង់ xoz នង
៉ិ ្ង់ yoz ។

រកនផៃរកឡាននរតគី ោណ ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ី ឺ A 1, 2 ,  3 , B  0 , 1 , 2  នង
ក. មានកំពូលទាំង េ ៉ិ C  2 , 2 , 1 ។

៉ិ រ AB   1, 2, 0  នង
ខ. សង់គលើវចទ័ ៉ិ AC   1, 0, 3 ។

៉ិ កំពូលពរី គទៀតេឺ A  4, 0, 0  នង
េ. មានកំពូលមួយជាេល់តរមុយ នង ៉ិ B  0,  3, 0  ។

គេមាន A  2, 0,1 , B  2, 2, 2  នង
៉ិ C  0,  1, 3 ។ េណនា AB  AC រួច AB  AC ។

រកនផៃ ABC ាមពរី រគ ៀ គផសងគ្នន ។

រកនផៃរកឡាននរ គលឡូរោម ាមករណីនម

ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. កំពូល ីកងចំ ួ ននរ គលឡូរោមេឺ A  5, 2 , 0  , B  2 , 6 , 1 នង

ន គណ្តមកំពូលទាំង ន ៉ិ C  2 , 4 , 7  ។

៉ិ រ AB   3, 2, 3 នង
ខ. សង់គលើវចទ័ ៉ិ AC   2, 2, 0  ។

់ ឺ u   2,  1, 0  នង
េ. មានររុងជា េ ៉ិ v   1, 2, 0  ។

ឃ. មានររុងជា េ
់ ឺ u នង
៉ិ v ដែល u  i  j  k គហយ
ើ v  j k ។
រកមាឌននគតរាដែត ឬចតមខ ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. គតរាដែត OABC ដែលមានចំណច A  3, 0 ,1 , B 1 , 4 , 0  នង 

៉ិ C 1 , 4 , 4  កនងតរមុយ O , i , j , k ។ 
៉ិ រ AB  1 , 3 , 1 , AC   0 , 5 , 5 នង
ខ. គតរាដែតដែលសង់គលើវចទ័ ៉ិ AD   4 , 0 , 4  ។

េ. គតរាដែត ABCD ដែល A 1, 0, 2  , B 1, 1, 0  , C  0, 0,1 នង

៉ិ D 1 , 1 , 1 ។

ួ េឺ  0, 0, 0  ,  1,  2 , 4  ,  4,  2, 0  នង
ឃ. មានកំពូលទាំង ន ៉ិ  3,  2, 1 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 106 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

រកមាឌននរ គលពដី ត
៉ែ ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. រ គលពដី ត
៉ែ ដែលមានវចទ័
៉ិ រ u  3i  5 j  k , v  2 j  2k នង
៉ិ w  3i  j  k ជាររុងជា ់ ។
ខ. រ គលពដី ត
៉ែ ដែលសង់គលើវចទ័ ី ឺ AB  1 , 1 , 0  , AC   0 , 1 , 1 នង
៉ិ រទាំង េ ៉ិ AD  1 , 0 , 1 ។

៉ែ មាន u , v , w ជាររុងជា ់ ដែល u  1, 3, 1 , v   0, 5, 5  នង

េ. រ គលពដី ត ៉ិ v   4, 0, 4  ។

ី ឺ  0, 0, 0  , 1, 1, 0  , 1, 0, 2  ,  0, 1, 1 ,  2, 1, 2  , 1, 1, 3  , 1, 2, 1 នង

ឃ. មានកំពូលទាំងរបាំ េ ៉ិ

 2, 2, 3 ។
រកសមោ
ី រដសវ៊ា ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. មានផច៉ិត I  2,  1 , 3 នង
៉ិ មានោំ R  2 ។

៉ិ ោត់ាមចំណច A 1, 2,  1 ។
ខ. មានផវ៉ិត O ជាេល់តរមុយ នង

េ. មានែងកតផ ច៉ិ AB ដែល A 1,  3 ,3 នង

់ ត ៉ិ B  3 , 3 , 0  ។

ួ ចំណច A  0, 1 , 0  , B  0 ,  1 , 2  , C  0 , 1 , 4  នង
ឃ. ោត់ាម ន ៉ិ D  2 , 1 , 2  ។

៉ិ  4 ,  3 , 5  គហយ
ច. មានផចត ើ ោះ៉ែ គៅនង
ឹ ្ង់ yoz ។

រកផចត
៉ិ នង
៉ិ រ ដវងោំននដសវ៊ា ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. x 2  y 2  z 2  2 x  4 y  6 z  10  0 ខ. 4 x 2  4 y 2  4 z 2  4 x  8 y  8 z  5  0

េ. x 2  y 2  z 2  18 x  10 z  19  0 ឃ. 9 x 2  9 y 2  9 z 2  6 x  18 z  1  0

ង. 4 x 2  4 y 2  4 z 2  4 x  32 y  8 z  33  0 ច. x 2  y 2  z 2  4 x  6 y  2 z  11 ។

រកចមាាយពច
ី ណ
ំ ចគៅ ្ង់ ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. A  3, 3 , 2  នង
៉ិ ្ងដ់ ែលមានសមោ
ី រ 2x  3 y  6z  5  0 ។

ខ. P 1, 1 , 2  នង
៉ិ ្ងដ់ ែលោត់ាម ច ំ ច A 1, 0 , 0  , B  0, 2, 0  នង
ី ណ ិ C  0, 0,3 ។

េ. ចមាាយពេ
ី ល់តរមុយគៅ ្ងម
់ យ
ួ ដែលមានសមោ
ី រ 14 x  2 y  5 z  30 កនងតរមុយ O , i , j , k ។  
រកចមាាយពច
ី ណ
ំ ចគៅ នាៃត់ ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. I 1, 2 ,  2  ន៉ិង នាៃត់ដែលមានសមោ

ី រ x  1  t , y  3  2t , z  2t ដែល t  ។
x  2 y z 1
ខ. P  3,  1 , 4  នង
៉ិ នាៃត់ដែលមានសមោ
ី រឆ្ោះ   ។
3 2 4
េ. A 10 , 3 , 2 គៅ នាៃត់ L ដែលមានសមោ
ី រ x  2  4t , y  3 , z  1  t ដែល t  ។

ំ ្ំរវាង ង
រកមផ ្ ព
់ រី ាមករណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងគរោម ៖

ក. 3x  z  1  0 នង
៉ិ x  y 5  2 z  0 ខ. x  y  2 z  6  0 នង
៉ិ yz40 ។
េ. x  2 y  z  5  0 នង
៉ិ 2 x  4 y  2 z  7  0 ឃ. 3x  2 y  2 z  14  0 នង
៉ិ 2 x  4 y  z  3  0 ។
រាយ ញ្ជាក់ថាចំណច A 1,  2, 3 សថ៉ិតគៅគលើ នាៃត់ D : x  2  t , y  1  t , z  1  2t ដែល t  ។

រាយ ញ្ជាក់ថាចំណច B  2, 2,  1 សថ៉ិតគៅគលើ ្ង់ P : 2x  3 y  z  3  0 ។

រាយ ញ្ជាក់ថាចំណច C 1,  1,  2  សថ៉ិតគៅគលើដសវ៊ា S : x 2  y 2  z 2  3x  2 y  z  3  0 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 107 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

x  3 y  7 z 1
 
កនងតរមុយែរតូណរមា៉ែល់ O , i , j , k គេឱ្យ នាៃត់ L :
2

5

3
នង
៉ិ ង
្ ់ P : 2x  3 y  4z  9  0 ។

ក. កំណត់កូែរគោគនននចំណច A ជារ សពវរវាង នាៃត់ L ន៉ិង ្ង់ P ។

ខ. ចូរសរគសរសមោ
ី របា៉ែរ៉ែ ដមរតនន នាៃត់ D ដែលោត់ាមចំណច A គហើយដកងនឹង ្ង់ P ។

   
ំ ច A 1, 1, 3 , B 1  2 , 0, 2 ន៉ិង C 1  2 , 2 , 2
កនងតរមុយែរតូណរមា៉ែល់ O , i , j , k គេឱ្យ ីចណ   ។

១. េណនា AB , AC ន៉ិងរង្ហវស់មំ CAB ។ ញ្ជាក់រ គេទននរតីគោណ ABC ។

២. េណនា N  AB  AC រួចទាញរកនផៃរកឡាននរតគី ោណ ABC ។

ី រ ្ង់  ABC  ដែលោត់ាម A នង

៣. សរគសរសមោ ៉ិ មានវចទ័
៉ិ រន័រមា៉ែល់ N ។

៤. េណនាមាឌគតរាដែត OABC ។

  ំ ច A 1,  2, 3 , B  3,  1, 3 ន៉ិង
កនងតរមុយែរតូណរមា៉ែល់ O , i , j , k មានឯកា 1cm គេឱ្យ ីចណ

C  5, 1, 4  ។

១. េណនាកូែរគោគនវចទ័
៉ិ រ AB , AC រួចេណនា AB  AC ។ ទាញ ញ្ជាក់ថា ច
ី ំណច A , B , C រត់មន
៉ិ រតង់រួរ ។

ី រ ្ង់  ABC  ។ រកនផៃរកឡាននរតគី ោណ ABC

២. កំណត់សមោ ។

៣. ង្ហាញថាចំណច D  2, 1, 1 មន
៉ិ សថ៉ិតគៅកនង ្ង់  ABC  ។ េណនាមាឌគតរាដែត ABCD ។

៤. រកចមាាយពច
ី ណ ្ ់  ABC  ាមពរី រគ ៀ គផសងគ្នន ។
ំ ច D គៅ ង

 
កនងតរមុយែរតូណរមា៉ែល់ O , i , j , k មានទ៉ិសគៅវរា ំ ច A  0, 6, 0  , B  0, 4, 2  ន៉ិង C  2, 0, 5 
៉ិ មាន គេឱ្យ ីចណ

១. ចូរសង់ចតមខ OABC ។

២. េណនាផលេណននវចទ័ ី រ ្ង់  ABC  ។

៉ិ រ AB  AC រួចេណនានផៃរកឡាននរតីគោណ ABC ។ សរគសរសមោ

 
៣. េណនា OA  OB  OC រួចទាញរកមាឌចតមខ OABC នង ី ំណច O គៅ ្ង់  ABC  ។
៉ិ ទាញរកចមាាយពច

៉ិ រ u   a , b , 2  ន៉ិង v   6,  6, a  b  ។ កំណត់េូតនម្នន a , b គែើមបឱ្

គេមានពីរវចទ័ ី យ u  v ន៉ិង 3  u  v ។

៉ិ រ c  a  b ដែល a  1, 3,  2  , b   3, 2, 1 រួចេណនាមំ  ជាមផ

រកវចទ័ ំ ្ំរវាងពីរវចទ័
៉ិ រ a ន៉ិង b ។

ី រ ្ងដ់ ែលោត់ាមចំណច A  3, 2, 2  គហើយដកងនឹង ្ងព

រកសមោ ់ រី គទៀតមានសមោ
ី រ x  y  z  0 ន៉ិង

2x  3 y  z  5 ។

៉ិ I  3, 7 , 4  ន៉ិងមានោំរ ដវង 5 ឯកា ។

គេមានដសវ៊ា S មួយដែលមានផចត

១. ដសវ៊ា S គនោះរ សពវជាមួយ ង

្ ់ xoy បានរងវងម
់ យ
ួ ។ កំណត់ផត
ច៉ិ ន៉ិងោំននរងវងគ់ នោះ ។

២. ដសវ៊ា S គនោះរ សពវជាមួយ ង

្ ់ yoz បានរងវងម
់ យ
ួ ។ កំណត់ផត
ច៉ិ ន៉ិងោំននរងវងគ់ នោះ ។

់ ីរ  P  : 2 x  2 y  z  1  0 ន៉ិង  Q  :  2 x  2 y  z  17  0 ។
គេឱ្យ ្ងព

១. ង្ហាញថា  P  / /  Q  ។

២. េណនាចមាាយ d រវាង ្ងទា

់ ងំ ពីរ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 108 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
វុ៉ិចទ័រក្នងលំ
ុ ហ វ៉ិ ទាល័យហុនសែនពងទក្
ឹ ថ្ននក្់ទ១
ី ២

x2 y 6 z 2 x 3 y 5 z 2
គេឱ្យ នាៃត់ពរី  L1  :   ៉ិ  L2  :
នង   ។
3 4 3 9 4 1
ី រនន នាៃត់ D ដែលដកងគៅនឹង  L1  ផងន៉ិង  L2  ផង ។
១. រកសមោ

ំ ពីរ  L1  ន៉ិង  L2  ។
២. េណនាចមាាយរវាង នាៃត់ទាង
x 5 y  4 z 3 x 1 y  7 z 1
ី រឆ្ោះគរៀងគ្ននេឺ  L1  :
គេឱ្យ នាៃត់ពីរមានសមោ   ន៉ិង  L2  :   ។
9 4 1 3 4 3
ី រនន ្ង់  P  ដែលោត់ាម នាៃត់  L1  គហយ
១. រកសមោ ឹ នាៃត់  L2  ។
ើ រស នង

២. រកសមោ ្ ់  Q  ដែលោត់ាម នាៃត់  L2  គហយ

ី រនន ង ឹ នាៃត់  L1  ។
ើ រស នង

ំ ពរី  L1  នង
៣. េណនាចមាាយរវាង នាៃត់ទាង ៉ិ  L2  ។
x  3 y  4 z 1
  ៉ិ មានគេឱ្យចំណច A  2,  3, 4  ន៉ិង នាៃត់  L  :
គៅកនងតរមុយ O , i , j , k មានទ៉ិសគៅវរា
3

4

3
។

១. េណនាចមាាយពច ំ ច A គៅ នាៃត់  L  ។
ី ណ

២. រកសមោ ្ ់  P  ដែលកំណត់គោយ នាៃត់  L  នង

ី រនន ង ៉ិ ចំណច A ។

ី រនន ្ង់  Q  ដែលោត់ាម នាៃត់  L  គហយ

៣. រកសមោ ឹ ្ង់  P  ។
ើ ដកងនង


គៅកនងតរមុយ O , i , j , k មានទស 
៉ិ គៅវរា ់ រី  P  : x  2 y  z  4  0 នង
៉ិ មាន គេមាន ្ងព ៉ិ

 Q  : 2 x  3 y  2 z  13  0 ។
ី របា៉ែរ៉ែ ដម៉ែរតនន នាៃត់  L  ដែលជារ សពវរវាង ្ង់  P  នង
១. ចូរសរគសរសមោ ៉ិ  Q  ។

ី រ ្ង់  R  ដែលោត់ាមចំណច A  0, 6, 8  គហយ

២. ចូរសរគសរសមោ ើ ដកងនង ្ ់  P  ផងនង
ឹ ង ៉ិ ្ង់  Q  ផង ។

៣. េណនាកូែរគោគនននចំណច B ដែលជារ សពវរវាង នាៃត់  L  នង

៉ិ ្ង់  R  ។

គេឱ្យ ្ង់  P  : 2 x  2 y  z  7  0 នង ី រដសវ៊ា  S  មានផចត

៉ិ ចំណច I  2, 1, 4  ចូរកំណត់សមោ ៉ិ I គហយ
ើ ឹ ្ង់  P  ។
ោះ៉ែ នង

ួ ចំណច A 1, 2,  1 , B  0, 1, 5  , C  1, 2, 1 នង

គេមាន ន ៉ិ D  2, 1, 3  ។

ង្ហាញថា ន
ួ ចំណចគនោះសថ៉ិតគៅកនង ្ងដ់ តមួយ ។

ង្ហាញថា វចទ័
៉ិ រទាំង េ ៉ិ c  1, 9,  11 សថ៉ិតគៅកនង ង
ី ឺ a   2, 3,  1 , b  1 ,  1 , 3 នង ្ ដ់ តមួយ ។

គេមាន ច ំ ច A  2, 0, 5  , B  0, 4, 2  នង
ី ណ ៉ិ C  0, 6, 0  ។

១. េណនា BC ន៉ិងរកនផៃរកឡាននរតីគោណ ABC ។ សរគសរសមោ

ី រ នាៃត់ោត់ាមពីរចំណច B ន៉ិង C ។

២. េណនាចមាាយពរី ចំណច A គៅ នាៃត់ BC ាមពរី រគ ៀ គផសងពគ្ន

ី ន ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 109 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

ផមផរៀែទ្យី

១២ សមីការឌីផេរ ៉ង់ស្សែល

I. សមីការឌីផេរ ៉ង់ស្សែលលំដាប់១
1) សញ្ញាណនៃសមីការឌីផេរ ៉ង់ស្សែលលំដាប់ទី១
 សមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែលលំ ដាប់ទី១ ជាទំនាក់ទន
ំ ងរវាងអនុគមន៍ ផេរផេទ
ី ី១ របស់អនុគមន៍ផនេះ អផេរ នង
ិ ចំនន
ួ អផេរ ។

 ចផមលយ
ើ ននសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល ជាអនុគមន៍មយ
ួ ស្េលអនុគមន៍ផនេះ នង
ិ ផេរផេរបស់
ី វា ផេទៀងផ្ទទត់សមកា
ី រ។
 លំ ដាប់ននសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល ជាលំ ដាប់ននផេរផេខ្ព
ី ស់ជាងផគស្េលមានផៅកនុងសមកា
ី រ។
សមាាល់់ៈ អនុគមន៍ចផមលយ
ើ ននសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែលមានផ្ចន
ើ រាប់មន
ិ អស់ ។
្គប់ស្ខ្ែផកាងតាងចផមលយ
ើ នម
ី យ
ួ ៗននសមកា
ី របផងកើតជា ្គួសារស្ខ្ែផកាង ។
ឧទាហរណ៍ : បង្ហាញថាអនុគមន៍ខាងផ្កាម ជាចផមលយ
ើ ននសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល្តូេគ្ននរបស់វា ៖
ក. អនុគមន៍ y  Ke 3x សមកា
ី រ 2 y  y  0
ខ្. អនុគមន៍ y  5 tan 5 x សមកា
ី រ y  y  25 ។
2

2) រផបៀបផដាោះស្រាយសមីការឌីផេរ ៉ង់ស្សែលលំដាប់១
dy
. សមកា
ី រមាែទ្យម្មង់  f  x
dx
ផេម
ើ បផី ដាេះ្សាយសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែលទ្មង់ស្បបផនេះផគ្តូេអនុេតត ៖
dy
 សរផសរ  f  x  ជាទ្មង់ dy  f  x  dx
dx
 រកអំងផត្កាលអងាទាង
ំ ពរី  dy   f  x  dx ឬ y  f  x  dx  c

dy
 អនុគមន៍ y  f  x  dx  c ជាចផមលយ
 ើ ទូផៅនន  f  x ។
dx
ើ ពិផសសតាមលកខខ្ណឌផេើម y  x0   y0 គឺយក x0 និង y0 ផៅជំនួសកនុងសមកា
 រកចផមលយ ី រទូផៅ រួចទាញយក
c  yo  F  xo  ។ អនុគមន៍ y   f  x  dx  yo  F  xo  ជាចផមលយ
ើ ពផិ សសតាមលកខខ្ណឌផេើម y  x0   y0 ។

ឧទាហរណ៍ : ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែលខាងផ្កាម ៖
2x
ក. y  6 x 2  4 x  5 ខ្. y   xe x គ. y  ។
2

x 1
2

dy
ខ. សមកា
ី រមាែទ្យម្មង់ g  y   f  x  ( ស្ែលអាចស្ែ អផេរបាែ )
dx
ផេម
ើ បផី ដាេះ្សាយសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែលលំដាប់ទ១
ី ស្េលស្ញកអផេរបានផគ្តូេ ៖

ី រឱ្ែផៅជារាង g  y  dy  f  x  dx
 សរផសរសមកា

 ផ្វអ
ើ ង
ំ ផត្កាលផលើអងាទាង
ំ ពរី ផ្ៀបអផេរ x :  g  y  dy   f  x  dx ផគទទួលបាន G  y   F  x   c , c 

ស្េល G  y  ជា្ពីមទ
ី ីេនន g  y  និង F  x  ជា្ពីមទ
ី ីេនន f  x  ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 110 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

ឧទាហរណ៍ : ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែលខាងផ្កាម ៖
dy 2 x  y  1 dy dy
ក. y  3  y ខ្.  គ. x  y  2 x2 y ឃ.  e x y ។
dx y dx dx
គ. សមកា
ី រមាែទ្យម្មង់ y  ay  0
 រផបៀបផដាេះ្សាយទ១
ី
 សរផសរសមកា
ី រសមាាល់ r  a  0
 សមកា
ី រសមាាល់មានឬស r  a  r0

 ផយើងបាន ចផមលយ
ើ ទូផៅននសមកា
ី រគឺ y  Aer0 x  A  ។

 រផបៀបផដាេះ្សាយទ២
ី
dy dy
 សរផសរជារាង  ay ឬ  adx
dx y
 ផ្វអ
ើ ង
ំ ផត្កាលផលើអងាទាង
ំ ពរី
dy
 y 
 adx

ln y  ax  c
y  e ax c  ec  e ax  Ae ax ,  A  ec 

 េូចផនេះ y  Ae ax ជាចផមលយ

ើ ទូផៅននសមកា
ី រ y  ay  0 ។

ឧទាហរណ៍ : ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែលខាងផ្កាម ៖
ក. y  y  0 ខ្.  y  2 y  0 គ. 3 y  6 y  0
dy dy
ឃ.  y  2 y  0 ង.  3y  0 ច. 3  y0 ។
dx dx
ឃ. សមកា
ី រមាែទ្យម្មង់ y  p  x  y  0
dy dy
 សរផសរជារាង   p  x y ឬ   p  x  dx
dx y
 ផ្វើអង
ំ ផត្កាលផលើអងាទាង
ំ ពីរ
dy
   p  x  dx
y 
ln y    p  x  dx  c

y  e   ec  e   Ae  ,  A  ec  
 p  x  dx  c  p  x  dx  p  x dx

y  Ae 
 p  x  dx
 េូចផនេះ ជាចផមលយ ី រ y  p  x  y  0 ។
ើ ទូផៅននសមកា

ឧទាហរណ៍ : ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែលខាងផ្កាម ៖
ក. y  xy  0 ខ្. y  3x 2 y  0 គ. xy  2 y  0 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 111 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

ឃ. សមកា
ី រមាែទ្យម្មង់ y  ay  f  x 

 រផបៀបផដាេះ្សាយទ១
ី
 រកអនុគមន៍ចផមលយ
ើ ទូផៅននសមកា
ី រ y  ay  0 តាងផដាយ yc
 រកអនុគមន៍ចផមលយ ី រ y  ay  f  x  តាងផដាយ y p ស្េលមានទ្មង់េូច f  x 
ើ ពផិ សសននសមកា

 ចផមលយ ី រ y  ay  f  x  គឺ
ើ ទូផៅននសមកា y  yc  y p ។

 រផបៀបផដាេះ្សាយទ២
ី ៖ តាមេ្
ិ ប
ី ស្្មប្មួលចំនន
ួ ផេរ

 េំបូងផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល y  ay  0 ផយើងបានចផមលយ
ើ ទូផៅននសមកា
ី រផនេះគឺ y  Ae
 ax

 កនុងចផមលយ
ើ ទូផៅ y  Ae
 ax
បតូរ A ផៅជាអនុគមន៍ A  x 

 ពី y  A  x  e  ax ទាញយក y និង y ជំនួសកនុងសមកា

ី រ y  ay  f  x  ផេើមបទា
ី ញរក A  x 

ើ មាន y  A  x  e
ផយង  y  A  x  e  ax  aA  x  e  ax
 ax

ផនាេះ A  x  e ax  aA  x  e  ax  aA  x  e  ax  f  x 
A  x  e ax  f  x 
A  x   e ax f  x 
A  x    e ax f  x  dx  c

ើ បាន y  e  e f  x  dx  c   e
ផយង  eax f  x  dx  ce ax

 ax ax  ax

 េូចផនេះចផមលយ
ើ ទូផៅននសមកា
ី រគឺ y  e ax  eax f  x  dx  ce ax ,  c   ។

ឧទាហរណ៍ : ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែលខាងផ្កាម ៖
ក. y  3 y  3x  2 ខ្. y  2 y  8 x 2  8 x គ. y  2 y  3e 3 x

ឃ. y  y  2e x ង. y  2 y  x 2 ច. y  y  cos x  sin x ។

II. សមីការឌីផេរ ៉ង់ស្សែលលីផៃស្ ៊ែលដា

ំ ប់២
1) សមីការឌីផេរ ៉ង់ស្សែលលីផៃស្ ៊ែលដា
ំ ប់ទី២

សមកា
ី រឌីផេរង់់ ស្សែលលីផនស្អ៊ែលំដាប់ទី២ អូមូស្៉ សន និងមានផមគុណផេរ ជាសមកា
ី រស្េលអចសរផសរជារាងទូផៅ
ay  by  cy  0 ស្េល a, b, c  ផហើយ a  0 ។

មានសមកា
ី រសមាាល់ ar  br  c  0 មានឫសតាមតនមល  ។
2

2) ដំផ ោះស្រាយសមីការឌីផេរ ៉ង់ស្សែលលីផៃស្ ៊ែលដា

ំ ប់ទី២ ូម៉ូស្សៃ ៃិងមាៃផមគុណផេរ

សមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែលលីផនស្អ៊ែអូមូស្៉ សន និងមានផមគុណផេរ ay  by  cy  0 E មានសមកា
ី រសមាាល់

ar 2  br  c  0 មានឫសតាមករណី  ៖
 ករណី   0 : សមកា ី រ  E  មានចផមលយ
ី រសមាាល់មានឫសពីរគឺ r1   , r2   នាំឱ្ែសមកា ើ ទូផៅ

y  Ae x  Be x ស្េល A , B  ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 112 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

 ករណី   0 : សមកា ី រ  E  មានចផមលយ

ី រសមាាល់មានឫសឌុបគឺ r1  r2   នាំឱ្ែសមកា ើ ទូផៅ

y   Ax  B  e x ស្េល A , B  ។

 ករណី   0 : សមកា
ី រសមាាល់មានឫសពរី ជាំចំនួនកំេច ី រ  E  មានចផមលយ
លិ r    i  នាំឱ្ែសមកា ើ ទូផៅ

y   A cos  x  B sin  x  e x ស្េល A , B  ។

ឧទាហរណ៍ : ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែលខាងផ្កាម ៖
ក. y  y  2 y  0 ខ្. 3 y  10 y  3 y  0 គ. y  4 y  4 y  0

ឃ. y  2 y  y  0 ង. 4 y " 4 y  y  0 ច. y  2 y  2 y  0

ឆ. y  4 y  8 y  0 ជ. 2 y  3 y  y  0 ឈ. y  2 y  0 ។

េ. 4 y  7 y  2 y  0 ឋ. y  3 y  3 y  0 ឌ. 2 y  3 y  2 y  0

3) សមីការឌីផេរ ៉ង់ស្សែលលីផៃស្ ៊ែលដា

ំ ប់ទី២ មិៃ ូម៉ូស្សៃ ៃិងមាៃផមគុណផេរ

និយមន័យ : សមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែលលីផនស្អ៊ែ មន
ិ អូមូស្៉ សនលំ ដាប់ទី២ស្េលមានផមគុណផេរ គឺជាសមកា
ី រស្េលមាន
រាង ay  by  cy  p  x  , p  x   0 ។

 រផបៀបផ ោះម្ា៊សមកា
ី រ ay  by  cy  p  x  , p  x   0

 រកចផមលយ
ើ ទូផៅននសមកា
ី រ ay  by  cy  0 តាងផដាយ yc
 ើ ពផិ សសនន ay  by  cy  p  x  តាងផដាយ y p
រកអនុគមន៍ចផមលយ

 ើ ទូផៅនន ay  by  cy  p  x  គអ

ចផមលយ ឺ នុគមន៍ y  yc  y p ។

 រផបៀបរកចផមលយ
ើ ពផិ សស y p

ី រ ay  by  cy  p  x 
 សមកា

 សមកា
ី រអូមូស្៉ សន ay  by  cy  0
 សមកា
ី រសមាាល់ ar  br  c  0 មានឬស r1 និង r2
2

P  x លកខខ្ណឌ ទ្មង់នន y p ស្េល្តូេតាង

r1  0 , r2  0 cm xm  cm1 xm1  cm2 xm2  ...  c1 x  c0

Pm  x  ជាពហុធាអផេរ x
r1  0 , r2  0 x  cm x m  cm 1 x m 1  cm  2 x m  2  ...  c1 x  c0 
មានេឺផ្ក m
r1  r2  0    0  x 2  cm x m  cm 1 x m 1  cm  2 x m  2  ...  c1 x  c0 

r1   , r2   c1e x

ke x r1   , r2   c1 xe x
r1  r2      0 c1 x2e x
k cos  x ឬ k sin  x r1  i  , r2  i  c1 cos  x  c2 sin  x
ឬ k cos  x  p sin  x r1  i , r2  i  x  c1 cos  x  c2 sin  x 

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 113 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

r1   , r2   e x  cm x m  cm 1 x m 1  cm  2 x m  2  ...  c1 x  c0 

Pm  x  e x r1   , r2   xe x  cm x m  cm 1 x m 1  cm  2 x m  2  ...  c1 x  c0 

r1  r2      0 x 2 e x  cm x m  cm 1 x m 1  cm  2 x m  2  ...  c1 x  c0 

c x  c
m
m
m 1 x m 1  cm 2 x m  2  ...  c1 x  c0  cos  x 
r1  i  , r2  i 
Pm  x  cos  x ឬ Pm  x  sin  x d x  d
m
m
m 1 x m 1  d m  2 x m  2  ...  d1 x  d 0  sin  x
ឬ Pm  x  cos  x  Qm  x  sin  x x[ c x  c
m
m
m 1 x m 1  cm  2 x m  2  ...  c1 x  c0  cos  x 
r1  i , r2  i 
d x  d
m
m
m 1 x m 1  d m  2 x m  2  ...  d1 x  d 0  sin  x]

ke x cos  x ឬ ke sin  x

x
r1    i  , r2    i  e x  c1 cos  x  c2 sin  x 
ឬ e x  k cos  x  p sin  x  r1    i  , r2    i  xe x  c1 cos  x  c2 sin  x 

e x Pm  x  cos  x
ឬ e Pm  x  sin  x ឬ
x
e x [ cm x m  cm 1 x m 1  cm  2 x m  2  ...  c1 x  c0  cos  x
r1    i  , r2    i 
  d m x m  d m 1 x m 1  d m  2 x m  2  ...  d1 x  d 0  sin  x]

xe x [ cm x m  cm 1 x m 1  cm  2 x m  2  ...  c1 x  c0  cos  x

e  Pm  x  cos  x  Qm  x  sin  x 
x
r1    i  , r2    i 
  d m x m  d m 1 x m 1  d m  2 x m  2  ...  d1 x  d 0  sin  x]

ឧទាហរណ៍ : ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែលខាងផ្កាម ៖
ក. y  y  2 x ខ្. y  2 y  3 y  6 x 2  x គ. y  4 y  4 y  4 x

ឃ. y  3 y  5 y  4 x3  2 x ង. y  2 y  4 y  e x ច. 5 y  y  6 x ។

លំហាត់ ៃុវតត

រកអនុគមន៍ y ស្េលផេទៀងផ្ទទត់សមកា
ី រ:
1
ក. y  1  e x ខ្. y  x 2   ln x  1 គ. y  cos 2 x ។
x
ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល :
2x
ក. y  2 x 2  x  1 ខ្. y  e2x គ. y 
x 1
2

x
ឃ. y  កំណត់ផលើ  1 , 1 ង. xy  1 កំណត់ផលើ 0 ,   ។
x 1
2

ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែលតាមលកខខ្ណឌស្េលឱ្ែ :
y  
ក.  cos x , y    e ខ្. y  e
2x
, y  0  5
y 2
y

គ. 3 x 2  2 y  6 x ,  y 1  4 ឃ.
tan x
 1 , y  0  0 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 114 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

កំណត់ចផមលយ
ើ ទូផៅននសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល :
ក. y  3x  1 ខ្. y  x 2  2 x  3 គ. y  2 ឃ. y  sin 2 x

ង. y  3 y  0 ច. 3 y  6 y  0 ឆ.  
2  1 y  3  8 y  0 ជ. 2y   y

ឈ. 2 y  3 y  0 ញ. 3 y  y  0 េ. 4y 2  y2 ឋ. y2  yy  2 y 2  0

dy dy
ឌ.  2y  0 ឍ. 3  y0 ណ. 2 y  5 y  0 ត. y  y 2  0 ។
dx dx
ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល :
dy
ក.  y  e3x ខ្. y  y  1 គ. y  y  sin x
dx
dy dy
ឃ.  sin 5x ង. dx  e3 x dy  0 ច. e x  2x
dx dx
dy dy
ឆ.  x  1  x6 ជ.  y 2  9 ឈ. y  y  2cos x ។
dx dx
រកចផមលយ
ើ ននសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល ស្េលផេទៀងផ្ទទត់លកខខ្ណឌេូចខាងផ្កាម :
ក. y  x 2  1  cos x ស្េល y  0   1 ខ្. y  x 2  2 x  e  x ស្េល y  0   2

គ.  y  2 y  0 ស្េល y  3  2 ឃ. 2 y  y  0 ស្េល y  ln 4   1

ង. 2 y  5 y  0 ស្េល y 1  3 ច. 7 y  4 y  0 ស្េល y  7   e 4 ។

ផេទៀងផ្ទទត់ថាអនុគមន៍ f ជាចផមលយ
ើ ននសមកា
ី រស្េលឱ្ែខាងផ្កាម :
ក. f  x   x  e ចំផ េះសមកា
ី រ y  y  1  x ។
x

ខ្. f  x   e3 x  x  1 ចំផ េះសមកា

ី រ y  3 y  3 x  2 ។

គ. f  x   sin x  cos x ចំផ េះសមកា

ី រ y  y  2cos x ។

ឃ. f  x   x  ln x ចំផ េះសមកា
ី រ xy  y  1  ln x ។

ង. f  x    2 x  1 e ចំផ េះសមកា
ី រ y  2 y  y  0 ។
x

ច. f  x   e sin x ចំផ េះសមកា

ី រ y  2 y  2 y  0 ។
x

ឆ. f  x   Ae  Bxe ស្េល A និង B ជាចំនួនពិត ចំផ េះសមកា

ី រ y  2 y  y  0 ។
x x

ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែលខាងផ្កាម :
ក. y  9 y  0 ខ្. y  3 y  3 y  0 គ. 2 y  3 y  2 y  0 ឃ. y  3 y  y  0

ង. y  2 y  y  0 ច. y  2 11y  11y  0 ឆ. y  2 y  y  0 ជ. 9 y  6 y  y  0

ឈ. 4 y  12 y  9 y  0 ញ. y  y  0 េ. y  2 y  4 y  0 ឋ. 9 y  12 y  11y  0

រកចផមលយ
ើ ននសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល ស្េលផេទៀងផ្ទទត់លកខខ្ណឌេូចខាងផ្កាម :

1 3 2
ក. y  y  0 ស្េល y  0   1 , y  0   2 ខ្. y  y  0 ស្េល y  0   , y  0   3 2
4 2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 115 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

   
គ. y  2 y  3 y  0 ស្េល y  0   2 , y  0   1 ឃ. y  y  0 ស្េល y    3 , y    2
2 2
ង. y  3 y  2 y  0 ស្េល y 1  1 , y 1  3 ច. y  9 y  0 ស្េល y  ln 2   1 , y  ln 2   3
1
ឆ. y  y  y  0 ស្េល y  0   0 , y  0   1 ជ. y  6 y  13 y  0 ស្េល y  0   1 , y  0   0 ។
4
ដ ោះស្រាយសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែលខាងផ្កាម :
ក. y  3 y  5 y  4 x3  2 x ខ្. y  2 y  4 y  e x គ. y  4 y  2

ឃ. 5 y  y  6 x ង. y  4 y  5 y  35e4 x ច. y  2 y  5 y  10cos x

ឆ. y  4 y  sin x ជ. y  4 y  4 y  2 x  6 ឈ. y  2 y  y  x 2  2 x  2

ញ. y  y  6 y  3e 2 x េ. y  2 y  y  cos3x  2sin 3x ឋ. y  y  6 y  xe3 x ។

ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល  E1  : y  2 y  0 និង  E2  : y  y ។

ផគឱ្ែសមកា

ី រ  E1  នង
ក. ផដាេះ្សាយសមកា ិ  E2  ។ រកចផមលយ
ើ f1 នន  E1  ស្េល f1  0   4 នង
ិ f 2 នន  E2  ស្េល f 2  0   1

ខ្. ផគឱ្ែ f ជាអនុគន៍កណ

ំ ត់ផលើ ផដាយ f  x   f1  x   f 2  x  ។ ផដាេះ្សាយសមកា
ី រចំផ េះ f  x   0 ។

ក. ដ ី រ g x  5g x  6g x  0

ោះស្រាយសមកា E  ។
ខ្. កំណត់ចដមលយ
ើ g x  មួយនៃសមកា ី រ E  ដែល g 0  0 ៃង ិ g 0  1 ។
ដ ោះស្រាយសមកា ី រ y  2 y  5 y  0 ដ យែឹងថា y0  1 ៃង ិ y0  1 ។
ដ ោះស្រាយសមកា ី រ y  4 y  0 ដ ើ y0  1 , y0  1 ។
១. ដ ោះស្រាយសមកា ី រ E  : y  4 y  0 (តាង y1 ជាចដមលយ ើ នៃ E  )។
២. រកចដមលយើ នៃសមកា ី រ E  ដ យែឹងថា y0  1 ៃិង y0  4 ។
៣. កំណត់តនមលនន a ៃិង b ដែើមបឱ្ ី ែ f x  ax  b ជាចដមលយ
ើ នៃសមកា ី រ F  : y  4 y  x 1 ។
៤. ង្ហាញថា ដ ើ f x ជាចដមលយ ើ នៃ F  ដ ោះ y1  f x  ជាចដមលយ ើ នៃ F  ។
១. ដ ោះស្រាយសមកា ី រ E  : y  5 y  6 y  0 ។
២. កំណត់ចដមលយ ី រ E  ដ ើែឹងថា
ើ មួយនៃសមកា ា ត់  D  : y  x  1 ោះស្រកា នៃសមកា
ី រស្រតង់ x  0 ។

១. ដ ោះស្រាយសមកា
ី រ y  2 y  2 y  0 E  ។
ើ នៃ E  ដ
២. រកចដមលយ យែឹងថា y0  1 ៃិង y0  1 ។

ី រ E  : y  y ln 3  0 ។
ដយើងមាៃសមកា

ើ នៃ E  ។
១. រកសំ ណំ ចដមលយ

ើ នៃ E  ដ
២. កំណត់ f ដែលជាចដមលយ ឹ ថា f 1  2 ។
យែង

ើ នៃ E  ។ (សមាាល់ : U x   a ដ
៣. ង្ហាញថា g  x   3 x 1 ជាចដមលយ ោះ U x   a x ln a ) ។
x

១. ដ ោះស្រាយសមកា
ី រ 2 y  3 y  y  0 E  ។
២. រកចដមលយ
ើ មួយនៃ E  ដ យែឹងថាស្រកា នៃចដមលយ
ើ ដ ោះ ោះៃង
ឹ ា ត់ L : y  2 x  1 ស្រតង់ចណ
ំ ច A  0 , 1 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 116 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

ដេឱ្យសមកា
ី រឌដី េរង់ដសយល f   2 f   0 ។
១. ដេតាង g  f  ។ ង្ហាញថា g ជាចដមលយ
ើ នៃសមកា
ី រ g   2g  0 ។
២. ដ ោះស្រាយសមកា
ី រ g   2 g  0 រួចទាញរកចដមលយ
ើ នៃសមកា
ី រ f   2 f   0 ។
៣. ដេាៀងផ្ទាត់ចដមលយ
ើ ដៅសំ ណួរ ២ ដ យដ ោះស្រាយសមកា
ី រ f   2 f   0 តាមសមកា
ី រសមាាល់ ។

១. ដ ោះស្រាយសមកា
ី រ y  y 
1
y0 E  ។
4
ើ មួយនៃ E  ដ
២. រកចដមលយ យែង
ឹ ថាស្រកា នៃចដមលយ
ើ ដ ោះកាត់តាមចំណច M  0 , 4  ដ យ
ើ ប៉េះៃង
ឹ ា ត់ដែក x  2 ។

ដេឱ្យសមកា
ី រឌដី េរង់ដសយល E  : y  3 y  2 y  2x 1 ។
១. ដ ី រ E1  : y  3 y  2 y  0 ។ កំណត់ចដមលយ
ោះស្រាយសមកា ើ ិ f 0  4 ។
f នៃ E1  ដែល f 0  3 ៃង
២. កំណត់ចំៃួៃពត
ិ a ៃង ើ ប ី g x  ax  b ជាចដមលយ
ិ b ដែម ើ នៃ E  ។
ផគឱ្ែអនុគមន៍ y  sin x  3 cos x ។

១. រកចំនួនពត
ិ x ផេើមបឱ្
ី ែ y  0 ។
២. គណនា y  y រកចំនួនពត
ិ m ផេើមបឱ្
ី ែ y  y   ln m  4m  5 ។
2
 
១. ផដាេះ្សាយសមកា
ី រ 9 y  y  0 E  ។


ើ g មួយនន E  ផដាយេឹងថា
២. រកចផមលយ 0
2 g x dx  0 និង  g xdx  3 ។
0

១. ផដាេះ្សាយសមកា
ី រ y  6 y  8 y  0   ។

ើ នន   ផដាយេង
២. រកអនុគមន៍ g ស្េលជាចផមលយ ឹ ថា្កាប G  របស់វាប៉េះនង ំ ុ ច E  0 ,  1
ឹ បនាទត់ផេកផៅ្តង់ចណ

១. រកចផមលយ
ើ ទូផៅ y g ននសមកា
ី រ y  5 y  6 y  0 ។

២. រកចំនួនពត
ិ a , b នង
ិ c ផេម
ើ បឱ្
ី ែ y p  ax  bx  c ជាចផមលយ
2
ើ ននសមកា
ី រ y  5 y  6 y  x  x
2
E ។

៣. ទាញរកចផមលយ ី រ E  ។
ើ ទូផៅននសមកា
ផគមានសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល E  : y  2 y  5 y  nx2  px  q ។

១. ផដាេះ្សាយសមកា ើ នន F  ផបើ y0  2 នង

ី រ F  : y  2 y  5 y  0 ។ រកចផមលយ ិ y0  6 ។
២. រកចំនួនពត
ិ n , p នង
ិ q ផដាយេឹងថា y  2 x  3x  1 ជាចផមលយ ី រ E  ។
ើ ននសមកា
2

រកចផមលយ ី រ E  ។
ើ ទូផៅ y ននសមកា

ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល E  : y   6 y   5 y  xe ។

ផគឱ្ែសមកា 2x

១. រកចផមលយ
ើ ទូផៅ y h ននសមកា
ី រ y  6 y  5 y  0 ។

ី ែ y p  e  Ax  B  ជាចផមលយ
២. កំណត់ A និង B ផេើមបឱ្ ី រ E  ។
ើ មូយននសមកា
2x

៣. បង្ហាញថា y  yh  y p ជាចផមលយ ី រ E ។

ើ ននសមកា

ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល  E  : y  2 y  0 ។

១. ផដាេះ្សាយសមកា

ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល  E1  : y  2 y  x ។ រកចំនន

២. ផគឱ្ែសមកា ួ ពត ិ b ស្េលអនុគមន៍ g  x   ax  b
ិ a នង

ើ នន  E1  ។
ជាចផមលយ

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 117 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

៣. ផគឱ្ែ f ជាចផមលយ ី រ  E  ។ បង្ហាញថាអនុគមន៍ h  x   f  x   g  x  ជាចផមលយ

ើ មួយននសមកា ី រ  E1  ។
ើ ននសមកា
e2
ផគឱ្ែ g ជាអនុគមន៍មានផេរផេផល
ី ើ ផេទៀងផ្ទទត់ចំផ េះ្គប់ចន ិ x ផដាយ g   x   g  x   x 
ំ ួនពត E ។
e 1
ី រ E ។
កំណត់អនុគមន៍ g ស្តមួយគត់ស្េលផេទៀងផ្ទទត់សមកា

ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល  E  : y  2 y  x ។
ផគឱ្ែសមកា 2

ើ នន  E  ។
១. កំណត់អនុគមន៍ពហុធា g មានេឺ្កទី២ជាចផមលយ

ើ នន  E  លុ េះ្តាស្ត f  g ជាចផមលយ
២. បង្ហាញថាអនុគមន៍ f ជាចផមលយ ី រ  E   : y  2 y  0 ។
ើ ននសមកា

ី រ  E   ។ ចូរឱ្ែចផមលយ
៣. ផដាេះ្សាយសមកា ី រ E ។
ើ ននសមកា

ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល  E  : 16 y  y  0 ។

១. ផដាេះ្សាយសមកា

២. កំណត់ចផមលយ
ើ ិ f  2    3 ។
f នន  E  ស្េលផេទៀងផ្ទទត់លកខខ្ណឌ f  0   1 នង
x 
៣. បង្ហាញថាចំផ ួ ពិត x ផគអចសរផសរបាន f  x   2 cos 
េះ្គប់ចំនន   ។
4 3
ើ ផៅកនុងចផនាលេះ  0 , 2  ននសមកា
៤. រកចផមលយ ី រ f  x   2 ។

ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល  E  : y  2 y  y  x  2 x  2 ។

ផគឱ្ែសមកា 2

ើ នន  E  ។
១. កំណត់អនុគមន៍ពហុធាេផឺ ្កទីពីរ g ស្េលជាចផមលយ

ើ នន  E  លុ េះ្តាស្ត h  g ជាចផមលយ
២. បង្ហាញថា h ជាចផមលយ ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល  E   : y  2 y  y  0 ។
ើ ននសមកា

ី រ  E   រួចទាញរកអនុគមន៍ h ស្េផលជាចផមលយ
៣. ផដាេះ្សាយសមកា ើ នន  E  ។

ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល  E  : y  y  sin x ។

ផគឱ្ែសមកា

១. កំណត់ចំនន
ួ ពិត  ស្េលអនុគមន៍  កំណត់ផលើ ើ នន  E  ។
ផដាយ   x    x cos x ជាចផមលយ

២. បង្ហាញថា្គប់ចផមលយ
ើ f ផេែងផទៀតនន  E  ផេទៀងផ្ទទត់  f      f     0 ។

៣. ផដាេះ្សាយសមកា
ី រ y  y  0 ។
៤. ទាញពីសំណួរខាងផលើរកចផមលយ
ើ ទូផៅននចផមលយ ី រ E ។
ើ របស់សមកា

ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល  E  : y  2 y  0 ។
១. ផដាេះ្សាយសមកា

២. កំណត់អនុគមន៍ f ស្េលជាចផមលយ ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល  E  ស្េលផេទៀងផ្ទទត់លកខខ្ណឌ f 1  1 ។

ើ ននសមកា

ី រ f   x   2 f  x   4e កនុងសំ ណុំចំនន
៣. ផដាេះ្សាយសមកា ួ ពត
ិ ស្េលមាន x ជាអញ្ញាត ។
x

ផគឱ្ែអនុគមន៍ g  x   ax  b នង
ិ សមកា
ី រ y  y  1  x E ។

១. ចូរកំណត់អនុគមន៍ g ស្េលជាចផមលយ ី រ E ។

ើ ពផិ សសននសមកា

២. បង្ហាញថា ផបើ f ជាចផមលយ

ើ ននសមកា
ី រ y  y  0 ផនាេះ h  f  g ជាចផមលយ ី រ E ។
ើ ទូផៅននសមកា

៣. ផដាេះ្សាយសមកា
ី រ y  y  0 រួចទាញរកអនុគមន៍ h ។
ផគឱ្ែអនុគមន៍ g  x   a sin x  b cos x នង
ិ សមកា
ី រ y  y  sin x 1 ។

ើ នន 1 ។
១. ចូរកំណត់អនុគមន៍ g ស្េលជាចផមលយ

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 118 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
សមកា
ី រឌផី េរ៉ងស្់ សែល វិ ទ្យាលហ៊ុនសែស្សែទងទ្យ នាក់ ទ្យ
់ ី១២

២. បង្ហាញថា ផបើ f នង ើ នន 1 ផនាេះផគបាន

ិ g ជាចផមលយ  f  g    f  g   0 ។

៣. ផដាេះ្សាយសមកា
ី រ y  y  0 រួចទាញរកអនុគមន៍ f ។
ផគឱ្ែអនុគមន៍ g  x    x  1 e 2 x ។

១. គណនា g   x  រួចបង្ហាញថា g ជាចផមលយ

ើ ននសមកា
ី រ y  2 y  e
2x
E ។

២. បង្ហាញថា ផបអ
ើ នុគមន៍ f ផេទៀងផ្ទទត់  f  g   2  f  g   0 ផនាេះ ើ នន  E  ។
f ជាចផមលយ

៣. ផដាេះ្សាយសមកា
ី រ y  2 y  0 រួចរកអនុគមន៍ f ។
កំណត់ចផមលយ
ើ f ផ្កាមទ្មង់ស័យ
វ គុណនន 2 ននសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល y  y ln 2  0 ស្េលយកតនមល 4 ្តង់ x  2
១. ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល E : y  2 y  0 ។

ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល  E1  : y  2 y  x ។ កំណត់ចំនួនពត

២. ផគឱ្ែសមកា ិ a នង
ិ b ស្េលអនុគមន៍ g កំណត់ផលើ

ើ នន  E1  ។
ផដាយ g  x   ax  b ជាចផមលយ

ើ នន  E  ។ បង្ហាញថា អនុគមន៍ h កំណត់ផលើ

៣. ផគឱ្ែ f ជាចផមលយ ផដាយ h  x   f  x   g  x 

ើ នន  E1  ។
ជាចផមលយ

ី រ  E  : y  y  0 ។
១. ផដាេះ្សាយសមកា

២. កំណត់ចផមលយ
ើ ី រ  E  ស្េលផេទៀងផ្ទទត់ f  0   1 នង
f ននសមកា ិ f   2    3 ។
 
៣. បង្ហាញថា្គប់ចំនួនពិត x ផនាេះ f  x  អចសរផសរ f  x   2 cos  x   ។
 3
2
ផគមានសមកា
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល E : y  2 y  ។
1  e2 x
ី រឌផី េរង់៉ ស្សែល y  2 y  0 ស្េលផេទៀងផ្ទទត់ y  0   1 ។
១. ផដាេះ្សាយសមកា

២. តាង f ជាអនុគមន៍មានផេរផេ
ី ស្េល f  x   e g  x  ។ គណនា f  x  ជាអនុគមន៍នន g  x  នង
ិ g  x ។
2x

2e2 x
៣. បង្ហាញថាផបើ f ជាចផមលយ
ើ នន E លុ េះ្តាស្ត g   x   ។
1  e2 x
៤. ទាញរកកផនោម g  x  នង
ិ f  x  ស្េល f ជាចផមលយ
ើ នន E ។

១. ផដាេះ្សាយសមកា
ី រឌីផេរង់៉ ស្សែល E : 16 y  y  0 ។

២. កំណត់ចផមលយ
ើ f នន  E  ស្េលផេទៀងផ្ទទត់លកខខ្ណឌ f  0   1 និង f  2    3 ។
x 
ិ នន x ផគបាន f  x   2 cos 
៣. បង្ហាញថា្គប់ចំនួនពត   ។
4 3
ើ ផៅកនុងចផនាលេះ  0 , 2  ននសមកា
៤. រកចផមលយ ី រ f  x   2 ។

 
១. បង្ហាញថាអនុគមន៍ y  e x  1 sin x ជាចផមលយ
ើ ពិផសសននសមកា
ី រ y  2 y  2 y  sin x  2cos x ។

២. បង្ហាញថាអនុគមន៍ y  x sin x ផេទៀងផ្ទទត់ទំនាក់ទំនង xy  2  y  sin x   xy  0 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 119 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

មេម ៀនទ្យី

១៣ ប្រូបារ

1) សញ្ញ
ា ណប្រូបារ

 វញ្ញ
ិ ា សា គឺជាសកម្មភាពដែលគគគ្វើគោយម្ន
ិ ែឹងពីលទ្ធផលជាម្ុន ។
 លទ្ធផល ជាករណីទាំងអស់អាចគកើតគ ើងកនុងវញ្ញ
ិ ា សាម្ួយគោយចចែនយ ។

 ព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ គឺជាលទ្ធផលដែលបានគកើតគ ើងគោយចចែនយ ។
 ព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ម្ួយ ជាផលគ្ៀររវាងចាំនន
ួ ករណីចនព្ពឹតតិការណ៍ ព្សរតាម្រាំណងព្បាថ្នន

និងចាំនួនករណីចនលទ្ធផលដែលអាចគកើតគ ើង ។
 គគតាងតចម្ៃចនព្រូបារគោយគព្រើចន
ាំ ន
ួ ទ្សសភាគ ឬភាគរយ ។

2) លំហសំណាក និងប្រឹត្តិការណ៍
 ពិគសា្ន៍ម្យ
ួ ដែលគគគ្វើគោយម្ន
ិ បានែង
ឹ ជាម្ុនថ្នលទ្ធផលអវីម្យ
ួ គកត
ើ គ ើង គ ោះគៅថ្ន ពគិ សា្ន៍ចចែនយ ។

 ពិគសា្ន៍ម្យ
ួ ដែលគគកាំណត់គ្វើគោយជាក់លាក់កុ ងព
ន ិគសា្ន៍ចចែនយ គៅថ្ន វញ្ញ
ិ ា សា ។

 លាំហសាំណាក ឬសាំណុាំសាំណាក គឺជាសាំ ណុាំលទ្ធផលទាំងអស់ ដែលអាចគកត

ើ មានគ ើងកនុងវញ្ញ
ិ ា សាម្ួយ

ចនពិគសា្ន៍ចចែនយ ។

 ព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ ជាសាំ ណុាំរងចនលាំ ហសាំ ណាក ។

3) ប្រឹត្តិការណ៍សមាស
 ព្ពឹតតិកាណ៍ផលគុណចន A និង B ជាព្រសពវ  ចនព្ពឹតតិការណ៍ A និង B ។

 ព្ពឹតតិកាណ៍ផលរូកចន A និង B ជាព្រជុាំ  ចនព្ពឹតតិការណ៍ A និង B ។

4) ប្រូបារ

ព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ម្ួយ ជាផលគ្ៀរចនចាំនួនករណីព្សរ នង
ិ ចាំនួនករណីអាច P  A 
krNRIsb  n  A
krNGIac n  S 
សមាាល់់ៈ គរកា
ើ រគរសយកធាតុ
ើ នម្
ី យួ ៗ ជាការគព្ជើសគរសគោយចែែនយ
ើ គ ោះធាតុនម្
ី យួ ៗមានឱកាសែូចគ្ននកនុងការ

គព្ជើសគរស
ើ ។ ែូចគនោះព្រូបារដែល យកបានធាតុនម្
ី យួ ៗជា សម្ព្រូបារ ។

ឧទហរណ៍ : គគគរសស
ើ ិ សសមានក់ឲ្យគ្វជា
ើ ព្រធានព្កុម្ កនុងចាំគណាម្សិសសព្សី 5 ក់ នង
ិ សិសសព្រុស 3 ក់ ។

រកព្រូបារដែលព្រធានព្កុម្ជាសិសសព្សី នង
ិ រកព្រូបារសិសសព្រុសជាព្រធានព្កុម្ ។

5) លកខណៈននប្រូបារ
 គរតា
ើ ង ei ជាព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ឯកធាតុចនលាំ ហសាំ ណាក S គ ោះគគបាន់ៈ
n
P  e1   P  e2   P  e3   ...  P  en    P  ei   1 ។
i 1

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 120 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

 គរើ A ជាព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ម្ន
ិ អាចគកត
ើ មានគ ង
ើ គឺ A   គ ោះ n  A   0 គហយ
ើ P  A  0 ។

 គរើ A ជាព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ម្ួយចនលាំ ហសាំ ណាក S គ ោះ n  A   n  S  គហយ
ើ P  A  P  S  ។

សននិដ្ឋានៈ - ព្រូបារចនលាំ ហសាំ ណាក S គសមើ 1 : P  S   1

- ព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ម្ន
ិ អាចគកត
ើ គ ើ គសមើ 0 : P     0
ង

- ព្រូបារម្ួយគៅកនុងលាំ ហសាំ ណាក ជាចាំនួនគៅកនុងចគ ៃ ោះ 0 , 1 មានន័យថ្ន

0  P A  PS  , 0  P A  1 ។

ី ាំ ហសាំ ណាក S គៅចគ ៃ ោះ  0 , 1 គឺ P: S  0 ,1 ។

- ព្រូបារជាអនុគម្ន៍ ដែលកាំណត់ពល

6) ប្រូបារននប្រឹត្តិការណ៍សមាសៈ
- កនុងវញ្ញ
ិ ា សាហូតគហើយោក់វញ
ិ ព្រូបារចនព្ពឹតតិការណ៍គកើតម្ុន ឬព្ពឹតតិការណ៍គកត
ើ គព្កាយ រកាែដែល ។
- កនុងវញ្ញ
ិ ា សាហូតគហើយម្ន
ិ ោក់វញ
ិ ព្រូបារចនព្ពឹតតិការណ៍គកើតគព្កាយ ដព្រព្រួលគៅតាម្ព្ពឹតតិការណ៍គកើតម្ុន។
សននិដ្ឋាន :

ព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ផលគុណ A នង
ិ B គឺ :

P  A  B   P  A  P  B  គរើ A និង B ម្ន

ិ ទក់ទ្ងគ្នន ។

P  A  B   P  A  P  B Edl A ekItmnu  គរើ A នង

ិ B ទក់ទ្ងគ្នន ។

ព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ផលរូក A នង
ិ B គឺ :

P  A  B   P  A  P  B   P  A  B  គរើ A និង B ចុោះសព្ម្ុងគ្នន ។

P  A  B   P  A  P  B  គរើ A និង B ម្ន

ិ ចុោះសព្ម្ុងគ្នន ។

ព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ផទុយ A គឺ :

 
P A  1  P  A

ឧទហរណ៍១ : កនុងថង់ម្យ
ួ មានឃ្ៃព្ី កហម្ 4 នង
ិ ឃ្ៃគី ៀវ 6 ។ គគចារ់យកឃ្ៃី 2 ព្ពម្គ្ននគោយចចែនយ ។
ក. រកព្រូបារដែលចារ់បានឃ្ៃព្ី កហម្ទាំង 2 ។

. រកព្រូបារដែលចារ់បានឃ្ៃគី ៀវទាំង 2 ។

គ. រកព្រូបារដែលចារ់បានឃ្ៃី 2 មានពណ៌ែូចគ្នន ។

ឧទហរណ៍២ : កនុងព្រអរ់ A មានសាំ រុព្ត 5 សនៃក

ឹ ចុោះគល ពី 1 ែល់ 5 ។ ព្រអរ់ B មានសាំ រុព្ត 3 សនៃក
ឹ
ចុោះគល ពី 4 ែល់ 6 ។ គគចារ់យកសាំ រុព្ត 1 សនៃក
ឹ គចញពព្ី រអរ់នម្
ី យួ ៗគោយចចែនយ ។

រកព្រូបារដែលសាំ រុព្តទាំង 2 :

ក. មានគល ែូចគ្នន . មានគល ុសគ្នន គ. មានផលរូកគល ជាចាំនួនគសស ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 121 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

7) ការគណនាប្រូបារដដ្ឋយដប្រើចមាាស់ និងរនស ំ
- គគអាចគណ ព្រូបារគោយគព្រច
ើ មាៃស់ នង
ិ រនសាំបាន ។

P n, r  n!
- រូរម្នតរនសាំចន r ធាតុយកពី n ធាតុ គឺ : C n , r   
r!  n  r ! r !
- ចមាៃស់ព្ចាំដែលចន r ធាតុយកពី n ធាតុ គឺ : nr

n!
- រូរម្នតចមាៃស់ចន r ធាតុយកពី n ធាតុ គឺ : P n , r  
 n  r !
- រូរម្នតចមាៃស់ចន n ធាតុគឺ : n!  n  n  1 n  2   ...  3  2 1

n!
- រូរម្នតចមាៃស់វង់ចន n ធាតុគឺ :   n  1! ។
n
ឧទហរណ៍១ : គគមានកាក់ 9 ដែលចុោះតាម្គល គរៀងពី 1 1 2 3
ែល់ 9 ។ គគគរៀរកាក់នម្
ី យួ ៗោក់គៅកនុងកាគរម្ួយដែល
4 5 6
មាន 9 ព្កឡា ។
7 8 9
ក. គតគើ គអាចគរៀរកាក់ទង
ាំ 9 បានរុ ម នរគរៀរ ?

. រកព្រូបារដែលកាក់គល 1 នង
ិ គល 2 គៅកនុងជួរឈរទ្ី 1 ។
ឧទហរណ៍២ : កនុងថង់ម្យ
ួ មានអកសរ 10 តួ a , b , c , d , e , f , g , h , i , j ។ គគចារ់យកអកសរ 4 តួ

ព្ពម្គ្ននគចញពថ
ី ង់គោយចចែនយ ។ រកព្រូបារដែល :
ក. គ្នមនបានព្ស់ៈម្ួយគសាោះ . បានព្ស់ៈដតម្ួយគត់

គ. បានព្ស់ៈដត 2 កត់ ឃ្. យងតិចណាស់បានព្ស់ៈម្ួយ ។

8) ការគណនាប្រូបារដដ្ឋយដប្រើចមាាស់ និងរនស ំ
១. និមយន័យ

 គរើ A នង តិ រណ៍ពរី កនុងលាំ ហសាំ ណាកម្ួយដែល P  A  0 គ

ិ B ជាព្ពឹតកា ោះព្រូបារមានលកខ ណឌចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ B

PAB
គោយែឹងព្ពឹតតិការណ៍ A គឺ់ៈ P  B / A  ។
P  A

P  A  B
 គគអាចគណ បានែូចគ្នន P  A / B   P  B  0 ។
P  B

 តាម្រូរម្នតគនោះ គគអាចទញបានព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ផលគុណ A នង
ិ B គ់ៈឺ

P  A  B   P  A  P  B / A   P  B   P  A / B  ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 122 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

២. ប្រឹត្តិការណ៍ទាក់ទងគ្នន និងមិនទាក់ទងគ្នន

គរើ A នង
ិ B ជាព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ពរី ដែលមានព្រូបារម្ន
ិ សូ នយ់ៈ
 គគថ្នព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ A នង
ិ ព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ B ម្ន
ិ ទក់ទ្ងគ្នន ( ឬម្ន
ិ អាព្ស័យគ្នន ) កាលណាព្ពត
ឹ តិការណ៍ទាំងពរី គផទៀងផ្ទទត់
លកខ ណឌម្ួយ កនុងចាំគណាម្លកខ ណឌទាំងរគ
ី ់ៈឺ
១. P A  B  P A PB ឬ

២. P A / B  P A ឬ

៣. PB / A  PB ។

 គគថ្នព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ A នង
ិ ព្ពត តិ រណ៍ B ទក់ទ្ងគ្ននកាលណា P  A  B   P  A  P  B  ។
ឹ កា

 សមាាល់ៈ ព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ពរី ម្ន
ិ អាព្ស័យគ្នន ម្ន
ិ ដម្នមានន័យថ្ន ព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ទាំងពរី គ ោះ ម្ន
ិ ចុោះសព្ម្ុងគ្ននគទ្ ។
៣. រ ូរមនតប្រូបារសរ ុរ
n
 រូរម្នតព្រូបារសរុរ់ៈ P  B     P  B / A   P  A 
i 1
i i

P  B / Ak   P  Ak 
 ព្ទ្ស ត ទ្ ចរគយស់ៈ P  Ak / B  
ឹ ីរ n

  P  B / A   P  A 
i 1
i i

លំហាត្់អនុវត្ត

គគចង់គព្ជើសគរសយកស
ើ ិ សស 3 ក់កុ ងចាំ
ន គណាម្សិសស 10 ក់ ដែលកនុងគ ោះមានសិសសព្រុស 6 ក់ នង
ិ សិសសព្សី 4
ក់ ។ រកព្រូបារដែលគគគព្ជើសគរសបានស
ើ ិ សសព្រុស 2 ក់ និងសិសសព្សី 1 ក់ ។

ព្រធានវញ្ញ
ិ ា សាគណិតវទ្ាចនការព្រ
ិ ងម្ួយ មានលាំ ហាត់ពីជគណិតចាំនួន 6 និងលាំ ហាត់្រណីមាព្តចាំនន
ួ 4 ។

គរកខជនមានក់ៗព្តូវ គ្វើលាំហាត់ 2 កនុងចាំគណាម្លាំ ហាត់ទង

ាំ 10 គនោះគៅតាម្ការគព្ជើសគរសររស់
ើ ួន
ៃ ។

១. រកចាំនួនករណីអាច ។

២. រកព្របារចនព្ពត
ឹ តិការណ៍ែូចតគៅ :
A : សិសស X មានក់គព្ជើសគរសយកលាំ
ើ ហាត់ពជ
ី គណិតទាំងពីរ ។
B : សិសស Y មានក់គព្ជស
ើ គរសយកលាំ
ើ ហាត់្រណីមាព្តទាំងពរី ។

C : សិសស Z មានក់គព្ជស
ើ គរសយកលាំ
ើ ហាត់ពជ
ី គណិតម្ួយ នង
ិ លាំ ហាត់្រណីមាព្តម្ួយ ។
កនុងព្រអរ់ម្យ ាំ ណា
ួ មានថ្ននគ ី ល់ចាំនួន 7 ព្គ្នរ់ នង ាំ សពីរនចាំ
ិ ថ្ននអា ី នួន 5 ព្គ្នរ់ ។ គគយកថ្ននាំ 4 ព្គ្នរ់
គចញពព្ី រអរ់គោយចចែនយ ។

ាំ ណា
១. រកព្រូបារដែលគគបានថ្ននគ ី ល់ទង
ាំ 4 ព្គ្នរ់ ។

ាំ សពីរនយ
២. រកព្រូបារដែលគគចារ់បានថ្ននអា ី ងតច
ិ 1 ព្គ្នរ់ ។
កនុងព្រអរ់ម្យ
ួ មានរច
ិ គ ៀវចាំនួន 7 គែើម្ និងរច
ិ ព្កហម្ចាំនន
ួ 5 គែើម្ ។ គគចារ់យករច
ិ 4 គែើម្

គចញពីព្រអរ់គោយចចែនយ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 123 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

១. រកព្រូបារដែលគគចារ់បានរច
ិ គ ៀវទាំង 4 គែើម្ ។

២. រកព្រូបារដែលគគចារ់បានរច
ិ គ ៀវចាំនួន 3 គែើម្ នង
ិ ចារ់បានរច
ិ ព្កហម្ចាំនន
ួ 1 គែើម្ ។

៣. រកព្រូបារដែលគគចារ់បានយងតិចរច
ិ ព្កហម្យងតច
ិ 1 គែើម្ ។
ព្កូចតៃុង 20 ដផៃដែលោក់លក់មាន 16 ដផៃមានរសជាតិដផែម្ នង
ិ 4 ដផៃមានរសជាតិជូរ ។ អនកទ្ិញមានក់គព្ជើសគរសយកព្កូ
ើ ច

3 ដផៃគោយ ចចែនយ ។ រកព្រូបារចនព្ពឹតតិកាណ៍ែូចខាងគព្កាម្ :

១. A : ព្កូចទាំង 3 ដផៃសុទ្ធដតជូរ ។

២. B : ព្កូចទាំង 3 ដផៃសុទ្ធដតដផែម្ ។

៣. C : យងតិចមានព្កូច 1 ដផៃមានរសជាតិដផែម្ ។

គៅកនុងថង់ម្យ
ួ មានរូលពណ៌ព្កហម្ 8 និងរូលពណ៌គមម 6 ។ គគចារ់យករូល 5 ព្ពម្គ្ននគចញពីថង់គោយចចែនយ ។

១. រកព្រូបារដែលគគចារ់បានរូលទាំង 5 ពណ៌ព្កហម្ទាំងអស់ ។

២. រកព្រូបារដែលគគចារ់បានរូល 3 ពណ៌ព្កហម្ នង
ិ រូល 2 មានពណ៌គមម ។
៣. រកព្រូបារដែលគគចារ់បានរូលពណ៌គមម 1 យងតច
ិ ។
កនុងថង់ម្យ
ួ មានឃ្ៃច
ី នាំ ួន 12 ព្គ្នរ់ដែលកនុងគ ោះមានពណ៌ ព្កហម្ 8 ព្គ្នរ់ ស 3 ព្គ្នរ់ នង
ិ គមម 1 ព្គ្នរ់ ។
គគចារ់យកឃ្ៃី 3 ព្គ្នរ់ ព្ពម្គ្ននពក
ី ុ ងថង់
ន គោយចចែនយ ។ គណ ព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ែូចខាងគព្កាម្ ៖

ក. បានឃ្ៃស
ី ម្ួយ . បានឃ្ៃស
ី ពរី គ. បានឃ្ៃស
ី រី
ឃ្. គ្នមនបានឃ្ៃីសគសាោះ ង. បានឃ្ៃីសយងតិច 1 ច. ឃ្ៃីទង
ាំ រីមានពណ៌ ុសគ្នន

កនុងថង់ម្យ
ួ មានឃ្ៃីគ ៀវ 7 និងឃ្ៃីស 3 ។ គគចារ់យកឃ្ៃីម្ង
ត 3 គោយចចែនយដតម្តងគត់ ។ រកព្រូបារដែលចារ់បាន :

ក. ឃ្ៃីគ ៀវ 2 និងឃ្ៃីស 1 . ឃ្ៃីគ ៀវទាំង 3 គ. ឃ្ៃីសទាំង 3 ។

កនុងព្រអរ់ម្យ
ួ មានព្កោសព្បាក់ 5000 ៛ ចាំនួន 7 សនៃឹក និងព្កោសព្បាក់ 1000 ៛ ចាំនួន 5 សនៃឹក ។

គគហូតយកព្កោសព្បាក់ 4 សនៃឹកគចញពីព្រអរ់គោយចចែនយ ។

១. រកព្រូបារដែលគគហូតបានព្កោសព្បាក់ 5000 ៛ ទាំង 4 សនៃឹក ។

២. រកព្រូបារដែលគគហូតបានព្កោសព្បាក់ 1000 ៛ យងតិច 1 សនៃឹក ។

៣. រកព្រូបារដែលគគហូតបានព្កោសព្បាក់ 5000 ៛ ចាំនួន 3 សនៃក

ឹ គត់ ។
គទ្សចរម្ួយព្កុម្មានរុរស 3 ក់ នង
ិ ស្តសតី 5 ក់បានឈររនតគ្ននជាជួរគោយចចែនយ គែម្
ើ បទ្
ី ញិ សាំ រុព្តចូលទ្សស
ព្បាសាទ្អងារវតត ។

១. រកចាំនួនរគរៀរចនការឈររនតគ្ននជាជួរររស់ព្កុម្គទ្សចរគ ោះ ។

២. រកព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍នម្
ី យួ ៗ:

A : “គទ្សចរដែលឈរម្ុ គគរងែស់ជាស្តសតី” ។
B : “គទ្សចរជារុរសទាំងអស់ឈរគៅជារ់ៗគ្នន ។
កនុងថង់ម្យ
ួ មានរច
ិ ពណ៌ព្កហម្ 8 និងរច
ិ ពណ៌គ ៀវ 6 ។ គគចារ់យករច
ិ 5 ព្ពម្គ្ននគចញពីថង់គោយចចែនយ ។

គណ ព្រូបារ :

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 124 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

១. A : “ ចារ់បានរច
ិ ទាំង 5 ពណ៌ព្កហម្ “ ។

២. B : “ ចារ់បានរច
ិ 3 ពណ៌ព្កហម្ នង
ិ រច
ិ 2 ពណ៌គ ៀវ “ ។

៣. C : “ ចារ់បានរច
ិ គ ៀវ 1 យងតិចកនុងចាំគណាម្រច
ិ ទាំង 5 “ ។

ព្គូទ្ទ្ួលរនទុកថ្ននក់បានគព្ជស
ើ គរសព្រធានព្កុ
ើ ម្គវនសមាែតថ្ននក់ព្រចាាំចថៃចាំនន
ួ 6 ក់ចនថ្ននក់គរៀនម្ួយដែលមាន

សិសសព្រុសចាំនួន 20 ក់ និងសិសសព្សីចាំនួន 15 ក់ ។ គណ ព្រូបារខាងគព្កាម្ :

១. A : “ ព្រធានព្កុម្សុ ទ្ធដតព្រុស “ ។

២. B : “ ព្រធានព្កុម្សុ ទ្ធដតព្សី “ ។

៣. C : “ ព្រធានព្កុម្មានព្រុស 3 ក់ និងព្សី 3 ក់ “ ។

កនុងថង់ម្យ
ួ មានឃ្ៃី 3 គឺឃ្ីៃ a , b និង c ។ គគចារ់យកឃ្ៃីម្ង
ត ម្ួយចាំនួនពីរគលើក គចញពថ
ី ង់គោយោក់ចូលថង់វញ
ិ ។

១. ចូរកាំណត់លាំហសាំ ណាក S នង
ិ ព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ A : “ ចារ់បានឃ្ៃព
ី រី គផសងគ្នន “ , B : “ ចារ់បានឃ្ៃី b គៅគលើកទ្ី១ “ ។
២. រកព្រូបារ P A , PB , P A  B នង
ិ P A  B ។
គគចង់រគងកត
ើ ចាំនួនមានគល 3 ទងដ់ ែលទាំងរមា
ី នគល ុសៗគ្ននគោយយកគចញពគី ល 1, 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9 ។
១. រកចាំនួនករណីអាច ។

២. រកព្រូបារដែលចាំនួនមានគល រី ទងគ់ ោះ ជាពហុគុណចន 5 ។

៣. រកព្រូបារដែលចាំនួនមានគល 3 ទងគ់ ោះ ជាចាំនួនគូ ។

កនុងព្រអរ់ម្យ
ួ មានឃ្ៃីពណ៌ ស 2 ព្គ្នរ់ ដែលមានចុោះគល 1 , 2 និងឃ្ៃីពណ៌គមម 3 ព្គ្នរ់ ដែលមានចុោះគល 1 , 2 , 3 ។
គគចារ់យកឃ្ៃី 2 ព្គ្នរ់ ព្ពម្គ្ននគោយចចែនយពីកុ ងព្រអរ់
ន គ ោះ ។

១. រកព្រូបារចនព្ពឹតតិការណ៍ A: “ គគចារ់បានឃ្ៃីពណ៌ែូចគ្នន ” ។

២. រកព្រូបារចនព្ពត
ឹ តិការណ៍ B : “ គគចារ់បានឃ្ៃីមានផលរូកគល គសមើ 3 ” ។
៣. រកព្រូបារចនព្ពឹតតិការណ៍ C : “ គគចារ់បានឃ្ៃីមានផលរូកគល គសមើ 3 គោយបានែឹងថ្ន វាមានពណ៌ែូចគ្នន ” ។

គៅកនុង្ុងម្ួយមានរូល 12 ដែលមានសរគសរគល ពី 1 ែល់ 12 ។ គគចារ់យករូល 3 ពីកុ ង្ុ

ន ងព្ពម្គ្ននគោយចចែនយ ។

ក. រកព្រូបារដែល «គគចារ់បានរូលទាំង 3 មានគល សុ ទ្ធដតដចកោច់នង

ឹ 3» ។
. រកព្រូបារដែល «គគចារ់បានមានរូលដតម្ួយគត់មានគល ដចកោច់នឹង 3 » ។

គ. រកព្រូបារដែល «គគចារ់បានមានគល តាម្លាំ ោរ់គកន

ើ ជាសវីុ តនពវនតដែលមានផលសងរួម្ d  3 » ។
កនុងថង់ម្យ
ួ មានឃ្ៃី 15 ព្គ្នរ់មានចុោះគល ពី 1 ែល់ 15 ។ គគទញយកឃ្ៃម្
ី យ ួ ពក
ី ុ ងថង់
ន គោយចចែនយ ។ គណ ព្រូបារ

គែម្
ើ បឱ
ី យឃ្ៃី ដែលទញបានគ ោះមានគល ជាពហុគុណចន 3 គោយែង
ឹ ថ្នវាជាគល គូ ។

គគហូតយកគរៀរម្ួយសនៃក
ឹ គោយចចែនយគចញពហ
ី ូគរៀរ 52 សនៃក
ឹ ។ រកព្រូបានចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ែូចខាងគព្កាម្ :

ក. សនៃក
ឹ អាត់ . សនៃក
ឹ ព្កហម្ គ. សនៃក
ឹ អាត់ ឬព្កហម្ ឃ្. ម្ន
ិ ដម្នអាត់ នង
ិ ម្ន
ិ ដម្នព្កហម្ ។
កនុងព្រអរ់ម្យ
ួ មានឃ្ៃី 10 ព្គ្នរ់ ដែលកនុងគ ោះមានឃ្ៃស
ី ចាំនួន x នង
ិ ឃ្ៃព្ី កហម្ចាំនួន y ដែល 2  x  8 ។
គគចារ់យកឃ្ៃី 2 ពីកុ ងព្រអរ់
ន គោយចចែនយ ។

ក. គណ ព្រូបារ Px គែើម្បឱ
ី យឃ្ៃីទង
ាំ ពីរគនោះមានពណ៌ែូចគ្នន ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 125 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

. គតឃ្
ើ ស
ីៃ ព្តូវមានចាំនួនរុ ម ន គែើម្បឱ
ី យ Px មានតចម្ៃតូចរាំផុត ? គណ តចម្ៃតូចរាំផុតចន Px ។

សិរបកម្មម្យ
ួ មានមាសុី ន 2 ផលិតវតថុែូចគ្នន ។ គគែង
ឹ ថ្នមាសុី នទ្ី 1 ផលិតវតថុបាន 45% ដែលកនុងគ ោះមាន ូច 3%

និងមាសុី នទ្ី 2 ផលិតបាន 55% ដែលកនុងគ ោះមាន ូច 2% ។

១. គតើព្រូបារដែលមានវតថុ ូច គោយែឹងថ្នផលិតគោយមាសុី នទ្ី 1 គសមើនឹងរុ ម ន ?

២. រកព្រូបារដែលមានវតថុ ូចកនុងមាសុី នទ្ី 1 ។

៣. រកព្រូបារដែលមានវតថុ ូចកនុងមាសុី នទ្ី 2 ។

៤. គរើមាសុី នទាំងពីរផលិតបានវតថុចាំនួន 1000 គតើមាសុី នទ្ី 1 គ្វើ ូចអស់ចាំនួនរុ ម ន ? គតមា

ើ សុី នទ្ី 2
គ្វើ ូចអស់ចន
ាំ ួនរុ ម ន ?

គគគបាោះព្គ្នរ់ ុកឡាក់ ុសគ្ននពីរព្ពម្គ្នន ។ តាង A ជាព្ពឹតតិការណ៍ “ ផលរូកជាចាំនន

ួ គូ “ និង B ជាព្ពឹតតិការណ៍ “

គមាៃតចនគល ទាំង ពរី ជាចាំនន

ួ គូ “ ។

ក. គណ P  A  , P  B  នង
ិ P  A  B ។

. គតព្ើ ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ A នង
ិ B ជាព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ទក់ទ្ងគ្នន ឬម្ន
ិ ទក់ទ្ងគ្នន ?
គ. គណ P  A / B  នង
ិ P  B / A ។

ថង់ម្យ
ួ មានរូលស 3 មានគល ុសគ្នន នង
ិ រូលគមម 2 មានគល ុសគ្នន។ គគចារ់យករូលម្តងម្ួយចាំនួន 2 ែងគោយោក់

វញ
ិ ។ តាង A ជាព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ “ ចារ់គលើកទ្ី 1 បានរូល ស “ នង
ិ B ជាព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ “ ចារ់គលើកទ្ី 2 បានរូលគមម “ ។

១. ចូររកព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ A , B នង
ិ A B ។
២. គតព្ើ ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ A នង
ិ B អាព្ស័យគ្ននឬគទ្ ?
៣. គណ P  A / B  នង
ិ P  B / A ។

កនុងព្កូចម្ួយកគឆេ មានលាយព្កូចបាត់ែាំរង 70% នង

ិ ព្កូចកាំពង់ចាម្ 30% ។ គគែឹងថ្នព្កូចទាំង 2 ព្រគទទ្គនោះ
ាំ ងមានជូរ 5% នង
មានដផៃ ៃោះជូរ ដផៃ ៃោះដផែម្ ។ ព្កូចបាត់ែរ ិ ព្កូចកាំពង់ចាម្មានជូរ 9% ។
ក. រកព្រូបារដែលគគគព្ជើសគរសព្កូ
ើ ចម្ួយដផៃបានព្កូចជូរ ។

. រកព្រូបារដែលជាព្កូចបាត់ែាំរង គោយែង
ឹ ថ្នព្កូចជូរ ។

គ. រកព្រូបារដែលជាព្កូចកាំពង់ចាម្ គោយែឹងថ្នព្កូចដផែម្ ។

ឃ្. គរើកុ ងកគឆេ

ន ាំ ងមានរុ ម នដផៃ ?
គនោះមានព្កូច 1000 ដផៃ គតើមានព្កូចជូរចាំនួនរុ ម នដផៃ ? ព្កូចជូរជាព្កូចបាត់ែរ

គគមានព្រអរ់ពីរ ដែលព្រអរ់ទ្ី I មានឃ្ៃីពណ៌ស 2 ព្គ្នរ់ គមម 3 ព្គ្នរ់ និងព្រអរ់ទ្ី II មានឃ្ៃីពណ៌ស 3 ព្គ្នរ់ គមម 4

ព្គ្នរ់ ។ គគគព្ជើសគរសព្រអរ់
ើ ម្យ
ួ គោយចចែនយ រួចចារ់យកឃ្ៃីម្យ
ួ គោយចចែនយគចញពីព្រអរ់គ ោះ ។

១. រកព្របារដែលចារ់បានឃ្ៃីពណ៌ស ។

២. រកព្រូបារចនឃ្ៃីយកគចញពីថង់ទ្ី I គោយែឹងថ្នជាឃ្ៃីពណ៌គមម ។

ព្រអរ់ A ម្ួយមានគននត 5 សនៃក

ឹ ចុោះគល ពី 1 ែល់ 5 គហយ
ើ ព្រអរ់ B មានគននត 3 សនៃក
ឹ ចុោះគល ពី 4 ែល់ 6 ។
គគចារ់យក សាំ រុព្ត 1 គចញពព្ី រអរ់នម្
ី យួ ៗ គណ ព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ែូចខាងគព្កាម្ :

១. A : “ សាំ រុព្តទាំងពរី មានគល ែូចគ្នន “ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 126 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

២. B : “ សាំ រុព្តទាំងពរី គ្នមនគល ែូចគ្នន “ ។

៣. C : “ ផលរូកចនគល គលើសាំរុព្តទាំងពរី ជាចាំនន

ួ គសស “ ។

គគចង់រគងកើតគណកម្មការម្ួយមានគ្នន 7 ក់ មានព្រុស 3 ក់គព្ជើសគរសព

ើ ីព្រុស 5 ក់ និង រី 4 ក់គព្ជើសគរសគចញ
ើ
ពី រ ី 12 ក់ ។ គតើគគអាចរគងកើតគណកម្មការគនោះបានរុ ម នរគរៀរកនុងករណីនីម្យ
ួ ៗែូចខាងគព្កាម្ :

ក. គណកម្មការគនោះមានគលាក A និងអនកព្សី B ចូលរួម្ជានិចច ។

. គលាក A និងអនកព្សី B ម្ន

ិ ចូលរួម្កនុងគណកម្មការជាម្ួយគ្នន ។
គគគបាោះព្គ្នរ់ ុកឡាក់ 4 ព្គ្នរ់គ ើងគៅគលើ ។ គណ ព្រូបារល
ី ី គតចនព្ពឹតតិការណ៍ :

១. A : “ ព្គ្នរ់ ុកឡាក់ទង
ាំ 4 គចញគល ែូចគ្នន “ ។

២. B : “ ព្គ្នរ់ ុកឡាក់ទង
ាំ 4 គចញគល គផសងគ្នន “ ។

៣. C : “ មានពរី ព្គ្នរ់យងតច
ិ គចញគល ែូចគ្នន “ ។
គគមានថង់រី ដែលថង់នម្
ី យួ ៗមានរូល 5 គហយ
ើ ចុោះគល ពី 1 ែល់ 5 ែូចគ្នន ។
គគទញយករូលម្ួយគោយចចែនយគចញពថ
ី ង់នម្
ី យួ ៗ។

ក. រកព្រូបារដែលគគម្ន
ិ បានគល 5 គសាោះ ។
. រកព្រូបារដែលគគយកបានគល តូចជាង ឬគសមើ 3 ។

គ. រកព្រូបារដែលគគបានគល ្ាំរាំផុតម្ួយ គហយ

ើ ដតម្ួយគត់គឺ 4 ។
កនុងចាំគណាម្គរកខជន 100 ក់មាន រី 2 ក់ ។ គគគព្ជើសគរសយកម្នុ
ើ សស 12 ក់គោយចចែនយ ។

១. រកព្រូបារគែើម្បឱ
ី យបាន រមា
ី ន ក់យងតច
ិ ។
4
២. គតគើ គព្តូវគព្ជើសគរសម្នុ
ើ សសរុ ម ន ក់ គែម្
ើ បឱ
ី យព្រូបារគព្ជើសគរសបាន
ើ រមា
ី ន ក់យងតច
ិ ្ាំជាង ។
5
គគមានព្រអរ់ពរី A នង
ិ B ។ កនុងព្រអរ់ A មានវតថុលែ 8 នង
ិ វតថុ ូច 3 ។ កនុងព្រអរ់ B មានវតថុលែ 3 នង
ិ វតថុ ូច 2 ។
គគទញយកវតថុពរី ដែលវតថុម្ួយយកពព្ី រអរ់ A នង
ិ វតថុម្ួយគទ្ៀតយកពព្ី រអរ់ B គោយចចែនយ ។
គណ ព្រូបារចនព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ :

១. A «បានវតថុលែទង
ាំ ពរី » ។

២. B «បានវតថុលែម្យ
ួ នង
ិ ូចម្ួយ» ។
៣. C «វតថុទាំងពរី មានលកខណ់ៈែូចគ្នន» ។

កនុងថង់ម្យ
ួ មានរូលពីរពណ៌គឺ ស 6 និងគមម 4 ។ គគទញយករូលពីរគលើកម្ន
ិ ោក់ចូលវញ
ិ ។ គលើកទ្ម្
ី យួ យក 3

និងគលើកទ្ីពីរ 4 ។ គណ ព្រូបារចនព្ពឹតតិការណ៍ចារ់បានរូល 3 ែាំរង

ូ ពណ៌គមមទាំងអស់ និងគលើកទ្ីពីរបានរូល 4

ពណ៌សទាំងអស់ ។

កនុងគសោងម្ួយមានឃ្ៃីពណ៌ព្កហម្ 4 ឃ្ៃីពណ៌គមម 3 និងឃ្ៃីពណ៌ស 1 ។ គគចារ់យកម្តងឃ្ៃច

ី ាំនួន 3 គចញពីគសោងគោយ
ចចែនយ ។ រកព្រូបារចនព្ពឹតកា
តិ រណ៍ដែលចារ់ឃ្ីបា
ៃ នែូចខាងគព្កាម្ ៖

ក. «មានឃ្ៃីចាំនន
ួ 2 មានពណ៌ែូចគ្នន» ។ . «ឃ្ៃីទង
ាំ 3 មានពណ៌ម្ន
ិ ែូចគ្នន» ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 127 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

គ. «មានឃ្ៃស
ី »។ ឃ្. «ឃ្ៃមា
ី នពណ៌ែូចគ្ននទាំង 3 »។
ង. «យងតច
ិ មានឃ្ៃី 2 មានពណ៌ព្កហម្» ច. «យងតច
ិ មានឃ្ៃី 2 មានពណ៌ែូចគ្នន» ។
កនុងថ្ននក់គរៀនម្ួយមានសិសសសរុរ 30 ក់ ព្សី 14 ក់ ។ កនុងចាំគណាម្សិសសទាំងគនោះមានសិសសព្រុស 4 ក់

និងសិសសព្សី 8 ក់ ជាសិសសសានក់គៅកនុងអគនតវាសិកោាន ។ គគគព្ជើសគរសស

ើ ិ សសមានក់កុ ងថ្ន
ន ន ក់គនោះគោយចចែនយ ។

គគកាំណត់ព្ពត
ឹ តិការណ៍ែូចខាងគព្កាម្ ៖
A «សិសសដែលគព្ជើសគរស
ើ ជាសិសសសានក់គៅកនុងអគនតវាសិកោាន» ។
B «សិសសដែលគព្ជើសគរសជាស
ើ ិ សសព្រុស» ។
ក. គណ ព្រូបារចនព្ពត
ឹ តិការណ៍ A រួចព្រូបារចនព្ពឹតតិការណ៍ B ។
. គណ ព្រូបារ P  B / A  មានន័យថ្នព្រូបារគព្ជើសគរសបានស
ើ ិ សសរុរស និងជាសិសសសានក់គៅកនុងអគនតវាសិកោាន ។

គ. គណ ព្រូបារចនព្ពត
ឹ តិការណ៍ A  B ។
កនុងដលបងគរៀរ 52 សនៃឹក គគហូតយកគរៀរម្ួយសនៃឹកគោយចចែនយ ។ កាំណត់ព្រូបារចនព្ពឹតតិការណ៍ែូចខាងគព្កាម្ ៖

ក. A «ហូតបានសនៃក
ឹ ជារូរគរោះែូង ( សនៃក
ឹ កឺ )» ។
. B «សនៃក
ឹ ដែលហូតបានជាសនៃក
ឹ អាត់» ។
គ. C «ហូតបានជាសនៃក
ឹ អាត់ នង
ិ មានពណ៌ព្កហម្» ។
គគសរគសរគល 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9 គរៀងគ្ននគលើកាក់ 9 ។ គគចារ់យកកាក់គនោះម្តងម្ួយៗពក
ី ុ ងថង់
ន

ចាំនួន 3 កាក់ ម្កតគព្ម្ៀរតាម្លាំ ោរ់ដែលចារ់បាន ។

ក. រកព្រូបារគែើម្បឱ
ី យកាក់ទង
ាំ រដី ែលចារ់បាន រគងកើតបានជាចាំនួន 123 ។

. រកព្រូបារគែើម្បឱ
ី យកាក់ទង
ាំ រដី ែលចារ់បាន រគងកើតបានជាចាំនួនដចកោច់នឹង 125 ។

គគមានរ័ណណព្បាាំដែលមានរង់គល 1 , 2 , 5 , 7 , 8 គគចារ់យករ័ណណរីគែើម្បរ
ី គងកើតចាំនួនម្ួយដែលមានគល រី ទង់ ។
ក. គតើគគអាចរគងកើតបានចាំនន
ួ រុ ម ន ?

. រកព្រូបារគែម្
ើ បរ
ី គងកើតបានចាំនួនគូ ។
គ. រកព្រូបារគែម្
ើ បរ
ី គងកើតបានចាំនួនតូចជាង ឬគសមើនឹង 278 ។
ឃ្. រកព្រូបារគែើម្បរ
ី គងកត
ើ បានចាំនួនគូគហើយតូចជាង ឬគសមើនឹង 278 ។

កនុងថង់ម្យ
ួ មានឃ្ៃីស 3 និងគមម 5 ។ គគចារ់យកឃ្ៃីម្តង 3 គចញពីកុ នងថង់ ។ រកព្រូបារដែលគគអាចចារ់បានឃ្ៃីស 2

នង
ិ ឃ្ៃគី មម 1 ។
គគមានថង់ពរី A នង
ិ B ។ កនុងថង់ A មានរូលពណ៌ស 1 នង
ិ ពណ៌គមម 3 ។ កនុងថង់ B មានរូលពណ៌ស 5
នង
ិ ពណ៌គមម 3 ។ គគទញរល
ូ ម្ួយពថ
ី ង់ A នង
ិ រូលម្ួយពថ
ី ង់ B គហយ
ើ រតូរគ្នន ។
ក. រកព្រូបារគែម្
ើ បឱ
ី យកនុងថង់ A មានដតរូលពណ៌គមមរ ទ រ់ពរ
ី ូ រគ្ន
ត ន ។

. រកព្រូបារគែើម្បឱ
ី យពណ៌រូលគៅកនុងថង់នម្
ី យួ ៗគៅែដែលរ ទ រ់ពរ
ី ូ រគ្ន
ត ន ។

កនុងថង់ម្យ
ួ មានរូលព្កហម្ 3 រូលគមម 3 នង
ិ រូលស 3 ។ គគចារ់យករូល 3 ពក
ី ុ ងថង់
ន គោយយកម្តងម្ួយៗ

គហយ
ើ ម្ន
ិ ោក់វញ
ិ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 128 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប្រូបាប វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ក. រកព្រូបារគែើម្បឱ
ី យគគចារ់យកបានរូលមានពណ៌ែូចគ្នន ។
. រកព្រូបារគែើម្បឱ
ី យគគចារ់យកបានរូលម្ួយកនុងម្ួយពណ៌ ។
គគទញយកអកសរ រួន ពីតអ
ួ កសរចនពាកយ STATISTIQUE ។ ចូរគណ ព្រូបារចនព្ពឹតតិការណ៍ដែលមានពាកយ SITE

តាម្លាំ ោរ់ចនតួអកសរ គរើគគទញយកម្តងម្ួយៗ កនុងករណីទាំងពីរខាងគព្កាម្ ៖

ក. គគម្ន
ិ ោក់គៅវញគទ្នូ
ិ វតួអកសរដែលទញយកម្កគហើយ ។

. គគោក់គៅវញនូ
ិ វតួអកសរដែលទញយកម្កគហើយ ម្ុននង
ឹ ទញយកតួអកសរម្ួយគទ្ៀត ។
គគមានថង់រន
ួ A , B , C និង D ។ កនុងថង់ A មានរូលស 30 ។ កនុងថង់ B មានរូលគមម 40 ។ កនុងថង់ C

មានរូលស 10 និងរូលពណ៌ព្កហម្ 25 ។ កនុងថង់ D មានរូលស 5 រូលពណ៌គ ៀវ 3 និងរូលពណ៌ព្កហម្ 2 ។

គគោក់ថង់ទង
ាំ រួនគៅកនុងថង់្ាំ ម្ួយ ។ គគចារ់យកគោយចចែនយនូវថង់ម្យ
ួ គចញពថ
ី ង់្ាំ
គហយ
ើ លូ កយករូលម្ួយគចញពថ
ី ង់គ ោះ ។ គណ ព្រូបារ គែម្
ើ បឱ
ី យរូលដែល គគលូ កយកគចញមានពណ៌ស ។
គគគបាោះព្គ្នរ់ ុកឡាក់ម្តងពរី ព្គ្នរ់ ។ គគតាង ៖

A ជាព្ពឹតកា
តិ រណ៍ដែលមានព្គ្នរ់ ុកឡាក់ម្យ
ួ គចញគល 5 ។
B ជាព្ពត
ឹ កា
តិ រណ៍ដែលផលរូកគល ចនព្គ្នរ់ ុកឡាក់ទង
ាំ ពរី គសមើនង
ឹ 7 ។
ក. រកព្រូបារដែលផលរូកគល គសមើនង
ឹ 7 ។
. រកព្រូបារដែលផលរូកគសមើនង
ឹ 7 គោយែឹងថ្នព្គ្នរ់ ុកឡាក់ម្យ
ួ គចញគល 5 ។
គ. រកព្រូបារដែលព្គ្នរ់ ុកឡាក់ម្យ
ួ គចញគល 5 គោយែឹងថ្នផលរូកគល គសមើនឹង 7 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 129 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប៉ារ៉ា បូល វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

មេម ៀនទ្យី

១៤ ប៉ារ៉ាបូល

1) និយមន័យ
ប៉ារ៉ា បូល ជាសំ ណុំចំណុចក្នុងបលងដ់ ែលមានចមាាយសសមើគ្ននពីចំណុចនឹង F មួយ និងបន្ទាត់នឹង  មួយសៅក្នុងបលងស់ ន្ទោះ។

ចំណុចនឹង F សៅថាក្ំណុំ និងបន្ទាត់នឹង  សៅថាបន្ទាត់ប្របប់ទស

ិ ។

2) លក្ខណៈននប៉ារ៉ាបូល
 បន្ទាត់ដែលកាត់តាមក្ំណុំ F ស យ
ើ ដក្ងនង
ឹ បន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ  សៅថា អ័ក្សឆលុោះននប៉ារ៉ា បូល ។
 ចំណុច V ដែលសថិតសៅសលើអក្
័ សឆលុោះ និងជាចំណុចក្ណ្ត
ា លដែលភ្ជាប់ពី ក្ំណុំ F សៅបន្ទាត់ប្របប់ទិស  សៅថា

ក្ំពូលននប៉ារ៉ា បូល ។

3) តារងសង្ងខបទូង្ៅននប៉ារ៉ាបូលមានក្ំពូលជាគល់តម្មុយ

អ័ក្សឆលុោះជាអ័ក្សៈ អាប់សុីស អរសោសន

-សមកា
ី រសាងោ
់ y 2  4 px x 2  4 py
-ក្ូអរសោសនក្ំពូល V 0 , 0 V 0 , 0

-ក្ូអរសោសនក្ំណុំ F  p , 0 F 0 , p

-សមកា
ី របន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ x  p y  p
-ការដបរភ្ជពផត p  0 មានរងៈ  មានរងៈ 
-ការដបរភ្ជពផត p  0 មានរងៈ  មានរងៈ 

4) តារងសង្ងខបទូង្ៅននប៉ារ៉ាបូលមានក្ំពូលខុសពីគល់តម្មុយ

អ័ក្សឆលុោះជាអ័ក្សៈ សែក្ ឈរ
-សមកា
ី រសាងោ
់  y  k 2  4 px  h x  h2  4 p y  k 
-ក្ូអរសោសនក្ំពូល V h, k  V h, k 
-ក្ូអរសោសនក្ំណុំ F h  p, k  F h, k  p
-សមកា
ី របន្ទាត់ប្របប់ទិស xh p yk p
-ការដបរភ្ជពផត p  0 មានរងៈ  មានរងៈ 
-ការដបរភ្ជពផត p  0 មានរងៈ  មានរងៈ 

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 130 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប៉ារ៉ា បូល វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

y x h p y xh

p
yk
k   F h , k  p
V F h  p , k  p
k
V
yk p

O h x O h x

5) សមីការទូង្ៅននប៉ារ៉ាបូល

 សមកា
ី រទូសៅននប៉ារ៉ា បូល ដែលមានអ័ក្សឆលុោះជាអ័ក្ស ឈរ គ៖
ឺ Ax  Cx  Dy  E  0 , A  0 ។
2

 សមកា
ី រទូសៅននប៉ារ៉ា បូល ដែលមានអ័ក្សឆលុោះជាអ័ក្ស សែក្ គឺ៖ By  Cx  Dy  E  0 , B  0 ។
2

លំហាត់អនុវតត

រក្ទប្រមង់សង
ា ោ
់ ននសមកា
ី រប៉ារ៉ា បូល ដែលមាន :
ក្. ក្ំពូល  0 , 0  នង
ិ ក្ំណុំ  2 , 0  ខ. ក្ំពូល  1 , 2  នង
ិ ក្ំណុំ  1 , 0 
គ. ក្ំពូល  0 , 0  នង
ិ ក្ំណុំ  0 ,  3 ឃ. ក្ំពូល  2 ,  3 នង
ិ ក្ំណុំ  2 ,  5 

ង. ក្ំពូល  3 , 2  នង
ិ ក្ំណុំ  3 , 4  ច. ក្ំពូល 1 , 2  នង
ិ ក្ំណុំ 3 , 2 ។

រក្ទប្រមង់សង
ា ោ
់ ននសមកា
ី រប៉ារ៉ា បូល ដែលមាន :
1
ក្. ក្ំពូល  0 , 0  និងបន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ y ខ. ក្ំពូល  2 , 0  និងបន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ x2
2
គ. ក្ំពូល  0 ,  4  និងបន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ y2 ឃ. ក្ំពូល  2 , 2  និងបន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ x  2

ង. ក្ំពូល  3 , 4  និងបន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ y2 ច. ក្ំពូល  3 ,  2  និងបន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ x 1

ឆ. ក្ំណុំ F  2 , 2  និងបន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ y  2 ជ. ក្ំណុំ F  2 , 2  និងបន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ y2 ។

រក្ទប្រមង់សង
ា ោ
់ ននសមកា
ី រប៉ារ៉ា បូល ដែលមាន :
ក្. អ័ក្សឆលុោះប្រសបនឹងអ័ក្ស  y y  ស ើយកាត់តាមចំណុច  0 , 3 ,  3, 4  និង  4 , 11 ។

ខ. អ័ក្សឆលុោះប្រសបនឹងអ័ក្ស  xx  ស ើយកាត់តាមចំណុច  4 ,  2  ,  0 , 0  និង  3 ,  3 ។ សង់ប្រកាបននប៉ារ៉ា បូល ។

គ. អ័ក្សឆលុោះប្រសបនង
ឹ អ័ក្សអាប់សុីស ស ើ មានប្រកាបកាត់តាមចំណុច  4 , 2  ,  0 , 0  នង
យ ិ ចំណុច  3 ,  3 ។

ឃ. អ័ក្សឆលុោះប្រសបនង
ឹ អ័ក្សអរសោសន ស យ ិ មានក្ំពូល  0 , 2  ។
ើ ប្រកាបកាត់តាមចំណុច  4 , 8  នង

ង. បន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ ប្រសបនង ិ មានក្ំពូល S 1 , 0  ស
ឹ អ័ក្សអរសោសន នង ើ កាត់តាមចំណុច A  5 , 6  ។
យ

ច. បន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ ប្រសបនង ិ មានក្ំពូល V 1 , 2  ស
ឹ អ័ក្សអាប់សុីស នង ើ កាត់តាមចំណុច P  5 , 8  ។
យ

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 131 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប៉ារ៉ា បូល វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ចូរបដមលងពស
ី មកា
ី រទូសៅរបស់ប៉ារ៉ា បូល ជាសមកា
ី រទប្រមង់សង
ា ោ
់ :

ក្. x 2  4 x  4  2 y ខ. x 2  6 x  9  y  0 គ. y 2  8 y  12  2 x

ឃ. y 2  6 y  6  3x  0 ង. 2 x 2  4 x  9 y  20 ច. 3x 2  12 x  4 y  8  0

ឆ. 9 y 2  36 y  2 x  34  0 ជ. 4 y 2  8 y  3x  10  0 ឈ. 2 x 2  y  0

ញ. 2 x 2  y  0 ែ. y 2  2 x ឋ. y 2  2 x

ឌ. 9 x 2  16 y ឍ. 16 x 2  9 y  0 ណ. x 2  6 x  9  y  0

ចូររក្ក្ូអរសោសន ក្ំពូល ក្ំណុំ និងសមកា

ី របន្ទាត់ប្របប់ទិស ននសមកា
ី រប៉ារ៉ា បូលខាងសប្រកាម រួចសង់ប៉ារ៉ា បូលទំងសនោះផង :

ក្.  x  3    y  1 ខ.  y  2   8  x  1 គ.  x  4   16  y  2 
2 2 2

ឃ.  x  2   4  y  3 ង.  y  1  4  x  2  ច.  y  3  8  x  2 
2 2 2

ឆ. x 2  8 x  4 y  8 ជ. y 2  4 y  4 x  4  0 ឈ. x 2  6 x  4 y  1  0

ញ. x 2  4 x  2 y ែ. x 2  4 y ឋ. y 2  2 y  x  0

រក្ក្ូអរសោសនក្ំពូល S និងក្ំណុំ F របស់ប៉ារ៉ា បូល x 2  4 x  12 y  16  0 ។

15
ក្ំណត់ក្ូអរសោសនននក្ំពូល ក្ំណុំ នង
ិ សមកា ិ ននប៉ារ៉ា បូល  P  : y  y  4 x 
ី របន្ទាត់ប្របប់ទស 0 ។
2

4
១. រក្ក្ូអរសោសនននក្ំពូល S នង
ិ ក្ំណុំ F នង
ិ សមកា ិ  D  ននប៉ារ៉ា បូល
ី របន្ទាត់ប្របប់ទស P  : x 2  2 x  2 y  4  0 ។

២. រក្ក្ូអរសោសនននចំណុចប្របសពវរវាង  P  និងអ័ក្សអរសោសនស ើយសង់  P  សៅក្នុងតប្រមុយអរតូណរមា៉ាល់ xOy មួយ ។

ប៉ារ៉ា បូល P មានសមកា

ី រទូសៅ y  4 x  4 y  12  0 ។
2

១. សរសសរសមកា
ី រ P ជាទប្រមង់សង
ា ោ
់ ។

២. ក្ំណត់ក្ូអរសោសនននក្ំពូល S នង
ិ ក្ំណុំ F នង
ិ សមកា ិ    ននប៉ារ៉ា បូល P ។
ី របន្ទាត់ប្របប់ទស

៣. គណន្ទ y ចំស 
ោះ x  3 ។ សង់ប៉ារ៉ា បូល P សៅក្នុងតប្រមុយអរតូណរមា៉ាល់ O , i , j ។ 
រក្ក្ំពូល ក្ំណុំ នង
ិ បន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ ននប៉ារ៉ា បូលដែលមានសមកា
ី រទូសៅ y  4 y  4 x  8  0 រួចសង់ប៉ារ៉ា បូលសនោះ ។
2

49
១. បដមលងសមកា
ី រប៉ារ៉ា បូល x  x  4 y 
2
 0 ជាទប្រមង់សង
ា ោ
់ ។
4
15
២. សគឱ្យប៉ារ៉ា បូល y 2  y  4 x   0 ។ រក្ក្ូអរសោសននន ក្ំពូល ក្ំណុំ និងសមកា
ី របន្ទាត់ប្របប់ទិសននប៉ារ៉ា បូលសនោះ ។
4
ប៉ារ៉ា បូល P មួយមានក្ំពូល V 3 ,  5 អ័ក្សឆលុោះសែក្ ស ើ កាត់តាមចំណុច A5 , 3 ។
យ

១. រក្សមកា
ី រសាងោ
់ ននប៉ារ៉ា បូល P ។

២. រក្សមកា
ី របន្ទាត់ប្របប់ទស
ិ D នង
ិ ក្ូអរសោសនននក្ំណុំ F ននប៉ារ៉ា បូល P ។
ក្នុងតប្រមុយអរតូណរមា៉ាល់ សគឱ្យសមកា
ី រប៉ារ៉ា បូល y  8 x ។
2

១. ក្ំណត់ក្ូអរសោសននន ក្ំពូល ក្ំណុំ និងសមកា

ី របន្ទាត់ប្របប់ទិសននប៉ារ៉ា បូលខាងសលើ ។
២. សរសសរសមកា
ី របន្ទាត់បោះ៉ា នឹងប៉ារ៉ា បូល ស ើយប្រសបនង
ឹ បន្ទាត់ D ដែលមានសមកា
ី រ 2x  2 y  3  0 ។
៣. សង់ប៉ារ៉ា បូល P និងបន្ទាត់ D សៅក្នុងតប្រមុយអរតូណរមា៉ាល់មានឯក្តា 2cm ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 132 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
ប៉ារ៉ា បូល វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

1 2
សគឱ្យប៉ារ៉ា បូល P : y  y  x 1  0 ។
4
១. សរសសរសមកា
ី រប៉ារ៉ា បូល P ជាទប្រមង់សង
ា ោ
់ ។

២. ក្ំណត់ក្ូអរសោសនននក្ំពូល ក្ំណុំ និងសមកា

ី របន្ទាត់ប្របប់ទិសននប៉ារ៉ា បូល P ។
៣. សង់ប្រកាបននប៉ារ៉ា បូល P ។

សគឱ្យប៉ារ៉ា បូល P :  x  a   4  y  b  ។
2

១. ក្ំណត់ចំនន
ួ ពិត a និង b សែម ី យ F  2 , 1 ជាក្ំណុំននប៉ារ៉ា បូល P ។
ើ បឱ្

ី របន្ទាត់ប្របប់ទិស    ។ សង់ប៉ារ៉ា បូល P ក្នុងតប្រមុយក្ូអរសោសន ។

២. រក្ក្ូអរសោសនននក្ំពូល S និងសមកា

១. រក្ក្ូអរសោសនននក្ំពូល ក្ំណុំ នង
ិ សមកា
ី របន្ទាត់ប្របប់ទិសននប៉ារ៉ា បូល P : 2 y  8 y  3x  4  0 ។
2

២. រក្ក្ូអរសោសនននចំណុចប្របសពវ រវាងប៉ារ៉ា បូល P និងបន្ទាត់ដែលមានសមកា

ី រ x  2 ។
៣. សង់ប៉ារ៉ា បូល P ។

ប៉ារ៉ា បូល P មួយមានសមកា

ី រសាងោ
់ y 2  4 y  8 x  12  0 ។
១. រក្ក្ូអរសោសនក្ំពូល ក្ំណុំ សមកា
ី រអ័ក្សឆលុោះ និងសមកា
ី របន្ទាត់ប្របប់ទិសននប៉ារ៉ា បូល P ។
២. រក្ក្ូអរសោសនននចំណុចប្របសពវរវាងប៉ារ៉ា បូល P នង
ិ បន្ទាត់ឈរ x  3 ។
សគឱ្យ a នង
ិ b ជាពរី ចំនួនពត
ិ ខុសពស
ី ូ នយ ។ បន្ទាត់ដែលមានសមកា
ី រ y  ax  b កាត់ប៉ារ៉ា បូល P : y  4 px
2

ប្រតង់មយ
ួ ចំណុច ។

១. បង្ហាញថា p  ab ។
yo
ឹ ប៉ារ៉ា បូល P ប្រតង់ចំណុច A  xo , yo  មានសមគុណប្របប់ទស
២. បង្ហាញថាបន្ទាត់បោះ៉ា នង ិ សសមើនង
ឹ ។
2 xo
សគឱ្យប៉ារ៉ា បូល P : y 2  64 x នង
ិ សមកា ំ ុ ច M នន  P 
ី របន្ទាត់ D : 4 x  3 y  48  0 ។ ក្ំណត់ចណ

ដែលបន្ទាត់បោះ៉ា ប្រតង់ ចំណុច M ប្រសបនង

ឹ បន្ទាត់ D ។
រក្សមកា
ី របន្ទាត់បោះ៉ា ននប៉ារ៉ា បូលក្នុងក្រណីនម
ី យ
ួ ៗខាងសប្រកាម ៖

ក្.  x  1  2  y  2  ប៉ាោះប្រតង់ចំណុច 3 , 0 ។
2

ខ.  y  3  2  x  2  ប៉ាោះប្រតង់ចំណុច  0 ,  1 ។
2

គ. x 2  y  x  5  0 ប៉ាោះប្រតង់ចំណុច  3 , 1 ។

ឃ. 2 y 2  4 y  2 x  4  0 ប៉ាោះប្រតង់ចណ
ំ ុច  2 , 5  ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 133 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អេលប
ី វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

អេអ ៀនទ្យី

១៥ អេលីប

1) និយមន័យ
អេលីប ជាសំ ណុំចំណុចអៅក្នុងបលងដ់ ែលមានផលបូក្ចមាាយពច
ី ំណុចអ ោះ អៅចំណុចនង
ឹ ពរី ជាចំនួនអេរ ។

2) លក្ខណៈននអេលីប V1


 ចំណុច V1 នង
ិ V2 អៅថា ក្ំពូល F1
c
 ចំណុច F1 នង
ិ F2 អៅថា ក្ំណុំ
B1  B2 2a
O
 េងកត់ VV
1 2 អៅថា េ័ក្សធំននអេលីប

 េងកត់ B1 B2 អៅថា េ័ក្សតូចននអេលីប F2 


 ចំណុច O អៅថា ផចត
ិ ននអេលីប V2

 េ័ក្សតូចនង
ិ េ័ក្សធំ អៅថា េ័ក្សឆលុោះ 2b

អេតាង VV
1 2  2a , B1 B2  2b ដែល a  b  0 អ ើយអេតាង ចមាាយពីផចិតអៅក្ំណុំអោយ c តាមនិយមន័យរបស់

អេលីបអេបក្ស្រាយបានថា a 2  b2  c 2 ។

3) សមីការអេលីបដែលមានផ្ចិតជាគល់េ័ក្សក្ូេរអោអន

ផចត
ិ េ័ក្សធំ ក្ំពូល ក្ំណុំ សមកា
ី រសតងោ
់ រាងរបស់អេលីប

x2 y 2
O  0 , 0 ជាេ័ក្សអាប់សុីស V   a , 0 F   c , 0   1 ដែល a  b  0
a 2 b2

x2 y 2
O  0 , 0 អៅអលើេក្
័ សេរអោអន V 0 ,  a F 0 ,  c   1 ដែល a  b  0
b2 a 2

4) សមីការសតង់ោននអេលីបដែលមានផ្ចិតខុសពីគល់េ័ក្សក្ូេរអោអន

ផចត
ិ េ័ក្សធំ ក្ំពូល ក្ំណុំ សមកា
ី រសតងោ
់ រាងរបស់អេលីប

 x  h y k
2 2
I h , k  ជាេ័ក្សអែក្ V h  a , k  F h  c , k   1
a2 b2

 x  h y k
2 2
I h , k  ជាេ័ក្សឈរ V h , k  a F h , k  c  1
b2 a2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 134 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អេលប
ី វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

សមាាល់ : អែើមបរី ក្ c អយើងេណ តាម c 2  a 2  b2 ។

5) សមីការទូអៅននអេលីប
សមកា
ី រែអឺ ស្រក្ទី២នន x នង
ិ y អៅថា សមកា
ី រទូអៅននអេលីប ( បានពកា
ី រព ល តសមកា
ី រសតងោ
់ )។

សមកា
ី រែឺអស្រក្ទី២មានរាង Ax  By  Cx  Dy  E  0 ដែល A  B  0 និង A  B ជាសមកា
2 2
ី រទូអៅននអេលីប ។

( ស្របសិនអបើ A  B អ ោះអេលីប នង
ឹ កាលយអៅជារងវង់ មានន័យថាក្ំណុំទំងពរី ស្រតួតសុី គ្នន ) ។

6) េុិចសង់ទ្ទីសអី ុ ត
េុច
ិ សង់ស្រទស
ី ុី អត e ននអេលីបេជា
ឺ ផលអធៀបរវាង c ( ចមាាយពផ
ី ត
ចិ អៅក្ំណុំ ) នង
ិ a ( ជាចមាាយពផ
ី ត
ចិ អៅក្ំពូល )

c
ននអេលីបេឺ : e  អ ោះ 0  e  1 ។
a

លំហាត់េនុវតត

រក្សមកា
ី រសតងោ
់ ននអេលីបដែលមានក្ំណុំមួយអៅស្រតង់ចណ
ំ ុច 0 , 2 និងក្ំពូលពីរអៅស្រតង់ចំណុច  0 ,  3 និង

 0 , 3 រួចសង់អេលីបអ ោះ ។

អេឱ្យសមកា
ី រ 4 x  25 y  100 ។
2 2

ក្. បង្ហាញថាសមកា
ី រអនោះជាសមកា
ី រននអេលីប ។ រក្ស្របដែងេ័ក្សធំ េ័ក្សតូច ក្ូេរអោអនននក្ំពូលទំងពីរ និងក្ូេរអោអន
ក្ំណុំទំងពីរននអេលីប ។

ខ. សង់អេលីបអ ោះ ។

រក្សមកា
ី រសតងោ
់ ននអេលីបតាមក្រណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងអស្រកាម ៖

ក្. េ័ក្សធំមានស្របដែង 10 ឯក្តា ក្ំណុំទំងពីរមានក្ូេរអោអន  4 , 0 និង  4 , 0  ។

ខ. េ័ក្សតូចមានស្របដែង 6 ឯក្តា ក្ំណុំទំងពីរមានក្ូេរអោអន 0 , 4 និង  0 ,  4 ។

រក្ស្របដែងេ័ក្សធំ េ័ក្សតូច ក្ូេរអោអនផចិត ក្ំណុំ នង

ិ ក្ំពូលននអេលីប រួចសង់អេលីបតាមក្រណីនម
ី យ
ួ ៗែូចខាងអស្រកាម ៖

x2 y 2
ក្.  1 ខ. 25 x 2  16 y 2  400 េ. 4 x 2  y 2  8 x  4 y  4  0 ។
25 16
រក្ក្ូេរអោនអននន ផចិត ក្ំពូល ក្ំណុំ និងេុិចសង់ស្រទីសុីអតននអេលីបដែលមានសមកា
ី រែូចខាងអស្រកាម រួចសង់ស្រកាបអេលីប :

ក្. x 2  4 y 2  4 ខ.  x  5   4  y  4   16 េ. 9  x  3   y  2   18
2 2 2 2

 y  4  x  2  y  1  x  2  y  2
2 2 2 2 2

ឃ.  x  2   1 ង.  1 ច.  1
2

1/ 4 16 4 4 25
 x  1  x  5  y  4
2 2 2
y2
ឆ.   y  1  1 ជ.  x  1  1 ឈ.  1
2 2

4 4 16 4
 x  2  y  1  x  4  y  2  x  1  y  5
2 2 2 2 2 2

ញ.  1 ែ.  1 ឋ.  1 ។
3 2 9 4 9 25

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 135 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អេលប
ី វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

រក្ទស្រមង់សង
ត ោ
់ ននសមកា
ី រអេលីប ដែលមាន :

ិ  3 , 1 ក្ំពូល  3 , 3 នង
ក្. ផចត ិ ក្ំណុំ  3 , 0  ។

ខ. ក្ំណុំ 1 , 2  នង
ិ  3 , 2  ក្ំពូល  4 , 2  ។

េ. ក្ំពូល 1 , 2  នង
ិ  3 , 2  , c  2 ។

ិ 1 , 2  ក្ំណុំ  4 , 2  នង
ឃ. ផចត ិ ស្រកាបរបស់អេលីបកាត់តាមចំណុច 1 , 3 ។

ិ 1 , 2  ក្ំពូល  4 , 2  នង
ង. ផចត ិ ស្រកាបរបស់អេលីបកាត់តាមចំណុច 1 , 3 ។

ិ 1 , 2  ក្ំពូល 1 , 4  នង
ច. ផចត ិ ស្រកាបរបស់អេលីបកាត់តាមចំណុច  2 , 2  ។

ិ 1 , 2  េ័ក្សធំជាេ័ក្សឈរ អ
ឆ. ផចត ើ ចំណុច 1 , 6  នង
យ ិ 3 , 2 អៅអលើស្រកាបរបស់អេលីប ។

បដមលងទស្រមង់ទូអៅននសមកា
ី រអេលីបខាងអស្រកាម ជាទស្រមង់សង
ត ោ
់ រួចរក្ក្ូេរអោអនផចិត ក្ំពូល និងក្ំណុំរបស់អេលីប :

ក្. x 2  4 x  4 y 2  8 y  4  0 ខ. x 2  3 y 2  12 y  9  0

េ. 2 x 2  y 2  8 x  6 y  5  0 ឃ. 4 x 2  3 y 2  8 x  6 y  5

ង. x 2  9 y 2  6 x  18 y  9  0 ច. 9 x 2  y 2  18 x  0

ឆ. 9 x 2  4 y 2  50 y  32 x  31  0 ជ. 9 x 2  4 y 2  8 y  36 x  31  0

ឈ. 16 x 2  25 y 2  32 x  50 y  31  0 ញ. 9 x 2  25 y 2  36 x  50 y  61  225

រក្ក្ូេរអោអនផចិត ក្ំពូល នង
ិ ក្ំណុំរបស់អេលីបដែលមានសមកា
ី រែូចខាងអស្រកាម :
x2 y 2 x2 y2 x2 y 2 x2 y2
ក្.  1 ខ.  1 េ.  1 ឃ.  1
25 16 144 169 16 25 169 144
x2  y  2
2
x2 y 2 x2 y 2 x2 y2
ង.  1 ច.  1 ឆ.  1 ជ.  1 ។
9 25 4 25 9 196 169 256
រក្សមកា
ី រសតងោ
់ ននអេលីប តាមក្រណីែូចខាងអស្រកាម :

ិ  0 , 0  ក្ំពូល  3 , 0  និងក្ំណុំ  1 , 0  ។
ក្. ផចត

ិ  0 , 0  ក្ំណុំ  0 , 1 ក្ំពូល  0 ,  2  ។
ខ. ផចត

េ. ក្ំពូល  5 , 0  និង  5 , 0  ; c  2 ។

ឃ. ក្ំណុំ  0 ,  4  ក្ំពូល  0 ,  8  និង  0 , 8  ។

ង. ក្ំណុំ  0,  2  និង  0 , 2  អ ើយេ័ក្សធំមានស្របដែងអសមើនឹង 8 ។

ិ  0 , 0  ក្ំពូល  0 , 4  , b  1 ។
ច. ផចត

ឆ. ក្ំណុំ  0 , 3 នង
ិ  0 ,  3 អ យ ័ ស  xx  ស្រតង់ចំណុច 2 នង
ើ កាត់េក្ ិ 2 ។

អេលីបមួយមានសមកា
ី រទូអៅ 12 x  20 y  12 x  40 y  37  0 ។
2 2

១. បដមលងសមកា
ី រអនោះជាសមកា
ី រសតងោ
់ ។

២. រក្ក្ូេរអោអនននផចិត ក្ំពូល ក្ំណុំ នង

ិ សង់អេលីបអនោះ ។

ី រអេលីបដែលមានផចិត  0 , 0  ក្ំណុំ  2 , 0  និងក្ំពូល  3 , 0  ។

រក្សមកា

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 136 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អេលប
ី វិ ទ្យាល័យហ៊ុនសែនពងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យី១២

ី រននអេលីបដែលមានផចិត  0 , 0  ក្ំពូល  2 , 0  នង
រក្សមកា ិ េ័ក្សតូចមានស្របដែង 3 ឯក្តា ។
3
ី រននអេលីបដែលមានក្ំពូល  2 , 0  នង
រក្សមកា ិ  2 , 0  អ យ
ើ មានេុច
ិ សង់ស្រទស
ី ុី អតអសមើនង
ឹ ។
5
ី រននអេលីបដែលមានក្ំណុំ  5 , 0  និង  0 ,  5  អ
រក្សមកា ើយេ័ក្សធំមានស្របដែង 6 ឯក្តា ។

ី រននអេលីបដែលមានផចិត  0 , 0  និងេ័ក្សធំជាេ័ក្សអែក្អ
រក្សមកា ើយចំណុច  3 , 1 និង  4 , 0  សថិតអៅអលើអេលីប ។

ី រននអេលីបដែលមានក្ំណុំ  0 , 0  និង  4 , 0  ។
រក្សមកា

ផលបូក្ចមាាយពីក្ណ
ំ ុ ំ ទំងពរី អៅចំណុចមួយអៅអលើអេលីបអសមើនឹង 10 ឯក្តាស្របដែង ។

រក្សមកា ឹ េលីប 4 x  y  4 ដែលកាត់តាមចំណុច  3 , 0  ។

ី រននប ា ត់បោះអៅនង
2 2

ី រននអេលីបដែលមានផចិត  0 , 0  និងក្ំពូល  0 ,  6  អ
រក្សមកា ើយកាត់តាមចំណុច  3 , 2  ។

ី រននអេលីបដែលមានផចិត  0 , 0  អ
រក្សមកា ើយកាត់តាមចំណុច  2 , 3 និង  6 , 1 ។

ី រននអេលីបដែលមានផចិត  0 , 0  នង
រក្សមកា ័ សអាប់សុីសស្រតង់ចំណុច  2 , 0  នង
ិ កាត់េក្ ិ  2 , 0 
 1  1
អ ើយកាត់េក្
័ សេរអោអនស្រតង់ ចំណុច  0 ,  និង  0 ,   ។
 3  3
រក្សមកា ិ 0 , 0 អ
ី រននអេលីបដែលមានផចត យ
ើ េ័ក្សធំជាេ័ក្សអែក្មានស្របដែង 8 ឯក្តា នង
ិ េ័ក្សតូចមានស្របដែង 5 ឯក្តា ។

 x  4
2
y2

អៅក្នុងតស្រមុយេរតូណរមាល់ O , i , j  អេឱ្យដខសអកាង  E  : 25

9
1 ។

១. បញ្ជាក្់ស្របអេទននដខសអកាង  E  រួចបញ្ជាក្់ក្ូេរអោអនននផចត ិ ចំណុចស្របសពវរវាង  E  នង

ិ ក្ំណុំ ក្ំពូល នង ិ េ័ក្សតូច ។

២. សង់  E  ។

១. រក្ក្ូេរអោអនននផចត ិ ក្ំណុំននអេលីប E  : 4 x  9 y  8 x  36 y  4  0 អៅក្នុងតស្រមុយេរតូណរមាល់ ។

ិ ក្ំពូល នង
2 2

4 2
២. រក្ក្ូេរអោអនននចំណុចស្របសពវរវាង  E  នង
ិ េ័ក្សទំងពរី ននតស្រមុយ អ ើ សង់អេលីប  E  អោយយក្
យ  1.9 ។
3
អេលីប E មួយមានសមកា
ី រទូអៅ 9 x  4 y  18 x  24 y  9  0 ។
2 2

១. រក្សមកា
ី រសតងោ
់ ននអេលីប E ។

២. រក្ស្របដែងេ័ក្សធំ នង
ិ េ័ក្សតូច អ យ
ើ រក្ក្ូេរអោអនននផចត
ិ ក្ំពូល នង
ិ ក្ំណុំននអេលីប E ។
១. អេឱ្យសមកា
ី រទូអៅននអេលីប 9 x  5 y  45  0 ។ រក្ស្របដែងេ័ក្សធំ នង
2 2
ិ េ័ក្សតូច ។
២. រក្ក្ូេរអោអនននក្ំពូល V1 នង
ិ V2 ។ រក្ក្ូេរអោអនននក្ំណុំ F1 នង
ិ F2 ។
x2 y 2
អេឱ្យអេលីប  E  :   1 និងប ា ត់ D : y   x  m ។ ចូរក្ំណត់តនមលនន m អែើមបឱ្
ី យ:
20 5
ក្. ប ា ត់កាត់អេលីប ខ. ប ា ត់បោះអេលីប េ. ប ា ត់អៅខាងអស្រៅអេលីប ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 137 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អព៊ី ែបូល វិ ទ្យាល័យហនពែនែងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ៊ី១២

មេម ៀនទ្យ៊ី

១៦ អ៊ីពែបូល

1) និយមន័យ
អព៊ី ែបូល ជាសំ ណំ ចំណច P នៅក្នងប្ប់ងប្ពែ មលនផលដលមក្ ាងចងប្ចនផពីែ៊ីចណ
ំ ច P នៅចំណចលងប្
ឹ ែ៊ីា F1 លិងប្ F2
ជាចំលួលនេា ។

2) លក្ខណៈននអ៊ីពែបូល
 ចំណច V1 លងប្
ិ V2 នៅថា ក្ំែូល
G½kSqøas; P
 ចំណច F1 លិងប្ F2 នៅថា ក្ំណំ
G½kSTTwg
 បន្ទាតែ F1 F2 នៅថា អ័ក្សទទងប្
ឹ  o 
F2 V2 V1 F1
 ចំណច O ក្ណ្ត
ា លអងប្កតែ F1 F2 នៅថា ដចត
ិ នលអព៊ី ែបូល

 នេមាទ័ានលអងប្កតែ F1 F2 នៅថា អ័ក្សឆ្ល់សែ a a

 អ័ក្សទទងប្
ឹ លិងប្អ័ក្សឆ្ល់សែ នៅថា អ័ក្សឆ់ុះនលអព៊ី ែបូល c c

 តាេលិីេល័ីអ៊ីពែបូល V1V2  2a

3) សម៊ីការអ៊ីពែបូលពែលមានផ្ចិតជាគល់អ័ក្សក្ូអរដោដន

ដចត
ិ អ័ក្សទទងប្
ឹ ក្ំែូល ក្ំណំ សេកា
៊ី ាសាងប្ដា
ែ អាស៊ី េតូត

x2 y 2 b
O  0 , 0 នៅនលើអក្
័ សអាបែស៊ី ស V  a , 0 F   c , 0  1 y x
a 2 b2 a
y 2 x2 a
O  0 , 0 នៅនលើអក្
័ សអានដានល V 0 ,  a F 0 ,  c  1 y x
a 2 b2 b

សមាាល់ៈ គណន្ទ c តាេទំន្ទក្ែទំលងប្ c 2  a 2  b 2 ពមល a  0 , b  0 ។

ិ ខសែ៊ីគល់អ័ក្សក្ូអរដោដន
4) សម៊ីការអ៊ីពែបូលពែលមានផ្ចត

ដចត
ិ អ័ក្សទទងប្
ឹ ក្ំែូល ក្ំណំ សេកា
៊ី ាសាងប្ដា
ែ អាស៊ី េតូត

 x  h y k
2 2
b
I h , k  ស្សបលងប្
ឹ អ័ក្សអាបែស៊ី ស V h  a , k  F h  c , k   1 yk  x  h
a2 b2 a

y k  x  h
2 2
a
I h , k  ស្សបលងប្
ឹ អ័ក្សអានដានល V h , k  a F h , k  c  1 yk  x  h
a2 b2 b

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 138 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អព៊ី ែបូល វិ ទ្យាល័យហនពែនែងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ៊ី១២

5) សម៊ីការទូដៅននអ៊ីពែបូល
សេកា
៊ី ាមនឺ ស្ក្ទ៊ី២នផលរាងប្ Ax  By  Cx  Dy  E  0 ពមល A  B  0 ជាសេកា
2 2
៊ី ាទូនៅនលអព៊ី ែបូល ។

6) អិចសង់ទ្ទ៊ីសដ៊ី ត
អិចសងប្ែស្ទ៊ីស៊ី នត e នលអ៊ីពែបូលគឺជាដលន ៀបាងចងប្ c ( ជាចនផពីែ៊ីដចិតនៅក្ំណំ ) លិងប្ a ( ជាចនផពីែ៊ីដចិតនៅក្ំែូល )

c
នលអ៊ីពែបូល e ។
a
c
សមាាល់ៈ ស្គបែអ៊ីពែបូលនផលក្ំែូលនៅនលើអក្
័ សទទងប្
ឹ នលអ៊ីពែបូល ពមល c  a  0 នន្ទុះ  1 ឬ e 1 ។
a

លំហាត់អនវតត

ាក្ទស្េងប្ែសងប្
ា ដាែ នលអព៊ី ែបូលពមលនផល :

ិ  4 ,  1 ក្ំែូល  6 ,  1 លងប្
ក្. ដចត ិ ក្ំណំ  7 ,  1 ិ  3 , 1 ក្ំែូល  3 , 4  លងប្
ខ. ដចត ិ ក្ំណំ  3 , 6 

ិ 1 , 4  ក្ំែូល
គ. ដចត 0 , 4 ិ ក្ំណំ  2 , 4 
លងប្ ឃ. ក្ំណំ  4 , 0  ក្ំែូល  4 , 4  លងប្
ិ  4 , 2 
x 1 y  1 x 1 y  1
ងប្. ក្ំែូល  1 ,  1 លិងប្  3, 1 អាស៊ី េតូត  ច. ក្ំែូល 1, 3 លិងប្ 1, 1 អាស៊ី េតូត 
2 3 2 3
សងប្ែអ៊ីពែលបូល លងប្
ិ អាស៊ី េតូតាបសែងច :
x2 y 2 y 2 x2
ក្.  1 ខ.  1 គ. y 2  4 x 2  16 ឃ. x 2  y 2  1
9 16 9 16
 y  2  x  2
2 2

ងប្.   1 ច. y 2  x 2  25 ឆ. 9 x 2  16 y 2  144 ជ. y 2  x 2  1
9 4
 x  3  y  1  x  2  y  3  y  3  x  2
2 2 2 2 2 2

ឈ. x  5 y  25
2 2
ញ.  1 ម.   1 ឋ.  1
25 4 4 9 4 9
 y  1  x  2
2 2

ឌ.   1 ឍ.  y  3   x  2   1 ណ.  x  1   y  2   1 ត.  y  2    x  2   1
2 2 2 2 2 2

4 4/9
ាក្ដចត
ិ ក្ំណំ ក្ំែូល អច
ិ សងប្ែស្ទស
៊ី ៊ី នត លងប្
ិ អាស៊ី េតូតនលអព៊ី ែបូលខាងប្នស្កាេ បន្ទាបែេក្សងប្ែស្កាបនលអព៊ី ែបូលនន្ទុះ :

 x  1  y  2
2 2
x2
ក្. y  2
1 ខ. 5 y  4 x  20
2 2
គ.  1
4 4 1
 x  2  y  3
2 2

ឃ.  1 ងប្. 4  x  2   9  y  3  36 ច. 9 x 2  y 2  36 x  6 y  18  0
2 2

4 9
ឆ. 4 x  y  8 x  2 y  1  0
2 2
ជ. x 2  y 2  2 x  2 y  1  0 ឈ. y 2  4 x 2  16 x  2 y  19  0

ញ. 3 y 2  x 2  6 x  12 y  0 ម. 4 x 2  5 y 2  16 x  10 y  31  0 ឋ. 4 x 2  9 y 2  32 x  18 y  91  0

ឌ.  x 2  4 y 2  2 x  16 y  11  0 ឍ. 25 x 2  16 y 2  250 x  32 y  109  0 ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 139 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អព៊ី ែបូល វិ ទ្យាល័យហនពែនែងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ៊ី១២

ាក្ដចិត អ័ក្សទទងប្
ឹ ក្ំែូល លងប្
ិ ក្ំណំ ាបសែអព៊ី ែបូល ពមលនផលសេកា
៊ី ាមូចខាងប្នស្កាេ :

 x  1  x  1
2 2

ក្.   y  2  1 ខ.   y  2  1 គ.  x  6    y  2   1
2 2 2 2

4 144
ឃ. 4  y  1  9  x  3  1 ងប្.  y  2   4  x  2   1 ច.  x  4   9  y  3  1
2 2 2 2 2 2

បពេ់ងប្ទស្េងប្ែទូនៅនលសេកា
៊ី ាអព៊ី ែបូលខាងប្នស្កាេ ជាទស្េងប្ែសងប្
ា ដាែ ាួចសងប្ែស្កាបាបសែងច :

ក្. x 2  9 y 2  36 y  72  0 ខ. 9 y 2  x 2  2 x  54 y  62  0 គ. 16 y 2  x 2  2 x  64 y  62  0

ឃ. x 2  9 y 2  2 x  54 y  81  0 ងប្. 9 x 2  y 2  54 x  10 y  55  0 ច. 2 y 2  x 2  2 x  8 y  3  0

ឆ. 2 x 2  y 2  4 y  4 x  4  0 ជ. y 2  x 2  4 y  4 x  1  0 ឈ. y 2  4 x 2  16 x  2 y  19  0

ាក្សេកា
៊ី ាសាងប្ដា
ែ នលអ៊ីនែបូល ពមលនដាៀងប្ផ្ទាតែលក្ខខណឌមូចខាងប្នស្កាេ :

ក្. នផលក្ូអានដានលដចិត  0 , 0  ក្ំែូល  0 , 2  លិងប្ក្ំណំ  0 , 4  ។

ខ. នផលក្ូអានដានលដចិត  0 , 0  ក្ំែូល  3 , 0  លិងប្ក្ំណំ  5 , 0  ។

គ. ក្ំែូលទំងប្ែ៊ីានផលក្ូអានដានល  1 , 0  លិងប្អាស៊ី េតូតទំងប្ែ៊ីានផលសេកា

៊ី ា y  3x ។

ឃ. ក្ំែូលទំងប្ែ៊ីានផលក្ូអានដានល  0 ,  3 លិងប្អាស៊ី េតូតទំងប្ែ៊ីានផលសេកា

៊ី ា y  3x ។

ងប្. ក្ំែូលទំងប្ែា៊ី នផលក្ូអានដានល  2 ,  3 លងប្

ិ ចំណចេួីនៅនលើស្កាបនផលក្ូអានដានល  0 , 5  ។

អព៊ី ែបូលេួីនផលក្ំែូល V1  3 , 0  លងប្

ិ V2  3 , 0  ន ើ កាតែតាេចំណច P  5 , 2  ។
ី

១. ាក្សេកា
៊ី ាសាងប្ដា ក្ូអានដានលក្ំណំ លងប្
ិ សេកា
៊ី ាអាស៊ី េតូត ។
២. សងប្ែអព៊ី ែបូលនលុះ ។

នគឱ្យសេកា
៊ី ា 9 x  16 y  144 ។
2 2

ក្. បង្ហាញថា សេកា

៊ី ានលុះជាសេកា
៊ី ាអ៊ីពែបូល ។ ក្ំណតែក្ូអានដានលក្ំែូល លងប្
ិ ក្ូអានដានលក្ំណំ ។
ខ. ាក្សេកា
៊ី ាអាស៊ី េតូត ។
គ. សងប្ែអ៊ីពែបូល ។

នគឱ្យសេកា
៊ី ា x  2 y  8 ។
2 2

១. បង្ហាញថាសេកា
៊ី ាពមលឱ្យនលុះ ជាសេកា
៊ី ាអ៊ីពែបូល ។
២. ក្ំណតែក្ូអានដានលនលក្ំែូល ក្ំណំ លិងប្ាក្សេកា
៊ី ាអាស៊ី េតូតនលអ៊ីពែបូល ។
៣. សងប្ែអព៊ី ែបូលនលុះ ។

នគឱ្យសេកា
៊ី ាអព៊ី ែបូល 4 x  9 y  36 ។
2 2

១. ាក្សេកា
៊ី ាសាងប្ដា
ែ នលអព៊ី ែបូល ។

២. ាក្ក្ូអានដានលនលក្ំែូល ក្ំណំ លងប្

ិ សេកា
៊ី ាអាស៊ី េតូតនលអព៊ី ែបូល ។
៣. សងប្ែអព៊ី ែបូលនន្ទុះ ។

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 140 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ
អព៊ី ែបូល វិ ទ្យាល័យហនពែនែងទ្យក
ឹ ថ្នាក់ទ្យ៊ី១២

ាក្សេកា
៊ី ាសាងប្ដា
ែ នលអព៊ី ែបូលពមលនផលក្ំណំ ស្តងប្ែចណ ិ  2 , 1 ន
ំ ច  6 , 1 លងប្ ី
ើ អាស៊ី េតូតនផលសេកា
៊ី ា
3 1 3 5
y x  លងប្
ិ y  x ។
4 2 4 2
ាក្សេកា
៊ី ាសាងប្ដា
ែ នលអ៊ីពែបូល ពមលចំន ុះស្គបែចណ ំ ច  2 , 2  លិងប្
ំ ចនៅនលើអ៊ីពែបូលនផលដលបូក្ចនផពីាបសែងចែ៊ីចណ

10 , 2  នសមើលឹងប្ 6 ឯក្តា ។

ាក្សេកា
៊ី ាសាងប្ដា
ែ នលអ៊ីពែបូល ពមលចំន ុះស្គបែចណ ំ ច  3 , 0  លិងប្
ំ ចនៅនលើអ៊ីពែបូលនផលដលមក្ចនផពីាបសែងចែ៊ីចណ

 3 , 3 នសមើលឹងប្ 2 ឯក្តា ។

អ៊ីពែបូលេួីនផលសេកា
៊ី ាទូនៅ 4 x  9 y  32 x  18 y  91  0 ។
2 2

ក្. បំពលងប្សេកា
៊ី ានលុះជាសេកា
៊ី ាសាងប្ដា
ែ ។

ខ. ាក្ក្ូអានដានលនលដចិត ក្ំែូល ក្ំណំ លិងប្សេកា

៊ី ាអាស៊ី េតូត ន ើីសងប្ែអ៊ីពែបូលនន្ទុះ ។
ក្ំណំ ទំងប្ែ៊ីានលអ៊ីពែបូលគឺ F1  0 , 3 លិងប្ F2  0 ,  3 ន ើី P ជាចំណចេួីនៅនលើអ៊ីពែបូលពមលនផលដលមក្ចនផពី

ាបសែងចែ៊ីចណ
ំ ច F1 លិងប្ F2 នសមើលឹងប្ 2 ឯក្តា ។ នស្បើលិីេល័ីនលអ៊ីពែបូលទញាក្សេកា
៊ី ាសាងប្ដា
ែ នលអ៊ីពែបូលនន្ទុះ ។

ាក្សេកា ែ នលអ៊ីពែបូលពមលនផលក្ំណំ  4 , 0  ន
៊ី ាសាងប្ដា ើីតនេ់នលដលមក្ចនផពីែ៊ីចណ
ំ ចេួីនៅនលើអ៊ីពែបូល

នៅក្ំណំ ទំងប្ែ៊ីា នសមើលឹងប្ 4 ឯក្តា ។

ាក្សេកា ឹ អព៊ី ែបូល 9 x  4 y  36 ពមលកាតែតាេចំណច 1 , 0  ។

៊ី ាបន្ទាតែបុះនៅលងប្
2 2

អ៊ីពែបូលេួីនផលក្ំណំ ទំងប្ែ៊ីាគឺ  4 , 0  លិងប្  4 , 0  ន ើីីនផលតនេ់ដាចែខាតនលដលមក្ចនផពីែច

៊ី ំណចេួីសថិត

នៅនលើអ៊ីពែបូលនៅក្ំណំ ទំងប្ែ៊ីានសមើលឹងប្ 4 ឯក្តា ។ ាក្សេកា

៊ី ានលអ៊ីពែបូលនលុះ ។

៊ី ានលអ៊ីពែបូលេួី ពមលនផលក្ូអានដានលក្ំណំ ទំងប្ែ៊ីា  0 , 0  លិងប្  8 , 0  ន

ាក្សេកា ើីអាស៊ី េតូតទំងប្ែ៊ីានផលសេកា
៊ី ា

y  2  x  4  លិងប្ y  2  x  4  ។
x2 y 2
ក្ំណតែចំណចស្បសែវាងចងប្អ៊ីពែបូល  H  :   1 ជាេួីបរាបូល  P  : y 2  3x ។
20 5
x2 y 2 x0 x y0 y
បង្ហាញថាបន្ទាតែបុះនៅលឹងប្ 2  2  1 ស្តងប្ែចំណច  x0 , y0  នផលសេកា
៊ី ា  2 1 ។
a b a2 b
x2 y 2
ាក្តេ់នល a តាេ b នមើេបឱ្
៊ី យអ៊ីពែបូល 2  2  1 គឺបុះនៅលឹងប្បន្ទាតែពមលនផលសេកា
៊ី ា 2 x  y  4  0 ។
a b
ាួចគណន្ទតនេ់នល a នបើ b  2 ។

១. ាក្សេកា
៊ី ាបន្ទាតែបុះនៅលងប្
ឹ អព៊ី ែបូលពមលនផលសេកា
៊ី ា 3x  4 y  12 នៅស្តងប្ែចំណច A 2 2 ,
2 2
 
3 ។

២. ាក្សេកា
៊ី ាបន្ទាតែបុះនៅលងប្
ឹ អ៊ីពែបូល 9 x  4 y  36 ន ើីកាតែតាេចំណច P ពមលនផលក្ូអានដានល 1 , 0  ។
2 2

រ ៀបរ ៀងរោយ ឈួ ន សុ ផល់ 141 ប ញ្ញ

ិ ា បត្រគណិរវទ្យា
ិ