MUNASQA LLAQTAYMANTA

Runakunaqa tukuy punchaw qhichwata mana rimayta munakuchu, wak kunaqa p

´inqakunku yachaspapis pakarikunku, wasinpitaq sumaqta mamankunawan
qhichwapi parlarichkanku, chayrayku mana qunqayta atisunmanchu
maymantachus jamusqamchismanta, Noelia (novia) Faciowan (novia) kay
cercado llaqtapi ajina kawsaypi kawsakuq kasqanku, paykunaqa sumaq llank
´aypi chunka jukniyuk watataña kawsakusqanku, ajinamantapis llank´ayninkupiqa
mana ni piwan qhichwata parlayta atisqankuchu, paykuna pura sapa paqarin
parlalikunku, kunan p´unchawpi paykunaqa juk jatun willayta riqsichinqamku:
Novio: Munasqitay kunan p´unchawpi parlanachik tiyan
Novia: Munasqay imamantachus parlasun iii…?
Novio: Unayña qanwan kawsakuni, wawanchikpis iskayña tiyapuwanchik, kunanaqa
ñuqa qanwan sawakuita munani.
Novia: mmmm…ñuqapis chayta niyta munarqani, aylluypi sawakuyta munani
Novio: ima?..mana, aswan sumaqta kanqa aylluypi sawakunanchik
Novia: Qam munasqallaykita ruwayta munanki, chayri manachu munakuwanki?
Novio: hayyy warmi qam jinallapunikanki q’illiskiri
Wawa1:Tatayyy mana ajina phiñakuychu, yachankiña mamay imaynachus kasqanta
Novio : Waway ama llakikuychu, mamaykiwan ñuqa sumaqta parlarisqayku
Wawa 2: Mamay ama tataywan ajinata phiñakuychu
Novia: Waway ñuqapis mana tatakiwan phiñakuyta munanichu, paywan parlasaq
Novio : munasqayyy… umachakuniña, aylluykipi sawakusunchik.
Sumaq kawsakuspa chay yawar allunman Colomi llaqtaman rinku, chaypitaq
jatun mamanwan tinkusqaku pay kunarí sumaq kusisqas ajinamanta kay kusiyta
apamusqanku.
Novia: ¡¡Mamay!!! allin p´unchaw, imaynalla kachkanki, Anchatapuni qanmanta jaqay
jatun llaqtapi llakamuyki
Abuelita: mm ¡¡waway!! chayjina unaymata rikuchkayki, yaykumiychik, yaykumuychik
waliq jamusqa kankichik.
Wawa 1: jatun mamay!!! imaynalla
Wawa 2: jatun mamay!!! imaynalla
Abuelita: chayjina unayña mana watuwankichikchu, kunan maymanta
rikhurimunkichikri, ¿ima wayrataq apamusunkichiqri?
Novia: Mamay kay llaqtanchikpi munayku sawakuyta
Novio: Tataykuna jamuchkanku, kay raymita wakichinapaq, payku ima sumaqta
umallirisunchik
Abuelita: Allin pacha wawitay, qamkunata rikuytapuni munani sawakupta manaraq
wañuchkaspa
Novia: kunaqa rantiq risayku mikhunata wayk´unapaq
Novio: Suegritay kunitan kutimusqayku wawakunaykuta jawaripuchkawasqayku
Novia: Ari mamay , wawas jatun mamaykichikwan qhipakunkichik, amapuni
phiñachinkichikchu
Wawa 1: Ya mamay mana phiñachisqaykuchua
Wawa 1: Imaynalla jatun mamay imata ruwasunchikri?
Wawa2: Jatun mamay chay tele imarayku mana sumaqta qunchu, qhawayta munayku
Abuelita: Mama ñuqa chaymanta yachanichu, chay tele mamayquiqta, uuuunayña
rantikurqa
Wawa1: Mana ñuqa kay ayllupi kausaymanchu, anccha millay, qanri jatun mamay
imaynata kaypi kausakunkuri?
Abuelita: Mana kay ayllu ñuqapaq millaychu, tukuy ima k´achitu kaypi sumaqta ñuqa
kawsakuni
Wawa2: Willariwayku, imaynata jatun tataway risinakurqankichik?
Abuelita: mmm jijiji jinapis willarisqaykichik, wawitasniy sumaqta yariwaychik… ñuqa
jatun tataykichikwan uuuunayña riqsinakurqani…juk sukhayayta jatun tataykichik
machasqa purichkasqa, chaymantataq juk man allin layqa warmiwan tinkuqusga
chantataq chay warmi apakapuyta munasqa.
Wawa1: Hayyy ….chantari?
ESCENA VIUDA NEGRA
BISMAR: (machasqa takispa llaykun)
Viuda: ¡ay! Lluqallitu maymanta jamuchkankiri?
Bismar: way chulita káchamusita maymanta rikhurimunkiri?
Viuda: Qamta suyachkarqayki
Bismar: haaaay mamíta niway imapaq suyachkawarqankiri
Viuda: Ñuqawan juk aqhawasiman riyta munawaqchu?
Bismar: hay…chulita qanwan maymanpis riyman
(chay juk aqha wasiman rinku, chaypi tusunku takirinku chaymanta Bismar
machasqamanta wasinman apan chulitata chaypi chamarranta qun mana chiri
unquchinanpaq, machasqapanta chaypi puñurparin).
(Chay p´unchaypi soniqa mamanman t´ikata pantiunman apachkasqa chaypitaq
Bismarta tapipasqa, juk kuwachupi sumaq uqllasqa puñurichkapta)
Sonia: Lluqalla…lluqalla rikchariy
Bismar: umm chulita mamita ama jayt´awaychu puñuy atiwan
Sonia: rikch´ariy niyki
Bismar: Maypi kachqaniri? mayman chulita rinri
Sonia: Pantiumpi kachkanki, ¡hay jesus maria¡¡¡¡ imaraku kayman jamunkiri??
Bismar: Qayna tutapi juk chulitawan sumaqta kachkarqani, chaymanta wasiyman risun
nispa pusamuwarqa
Sonia: kunanman kunanqa lluqalla wañupunkicha…
Bismar: ¡Mana wañuy munanichu chulita yanapaway, yanaparillaway, ñuqa mana
wañuyta munanichu…!
Sonia: Jinapis yanapasqayki, jaku yachaqman pusasqayki
Bismar: Pusaway ¡ ah ¡ ñuqa sumaqta imapipis yanapasqayki, mana ni jayk´aq
qunqachqaykichu
Abuelita: chay p´unchawmanta pacha payqa jamullaqpuni, sumaqta ima ruwaypipis
yanapawak, pisimanta pisi munakuy rikhurimun ajinamanta juk p´unchaw
sawakunaykupaq, jatun tatayki tiyuykiwan yanapawarqayku.
Bismar: Alejandro q´ayaña Soniawan sawakusaq kay q´ipi apayta yanapariway ahhh
Alejandro: ama llakikuychu ñuqa apapusqayki
Alejandro: Laqhaña kachkan, mana sumaq yuyanichu mayninta llaqtaman rinaypaq,
kuna imata ruwaymanri?
Condenado: ¡¡¡sumaq ch´isi lluqalla¡¡¡ sarata quwankimanchu?
Alejandro: Qhispirichiway, uqsayta richkani, mmm.. ya jinapis llamirichisqayki
Condenado: Pachi lluqalla
Alejandro: imapaqtaq sarata munankiri?
Condenado: kirusniypaq
Abuelita: Chaymanta pacha kunan kama ni jayk´ay chay q´ipimanta yachaykuchu
Wawa 2: Jatun mamay amaña manchichiwaykuchu … mamaymanta willariwayku
Abuelita: kay mamaykipis wawa kaspa anchatapuni phiñachiwak, juk p´unchawqa sach
´api pukllaskaspa chaypitaq..imaswanchus tintuq
(Darwin) DUENDE:
Duende: Yu masiy ¿imata ruwachkanki?
Niña: Mmm pitaq qam kankiri. ¿Chay sach’amanchu lluqsirqanki?
Duende: Jiji ññuqa kayki tiyakuni jamuy pukllarikusunchiq
Niña: Mmm ya jamuy kayman
Kaypi sik’imikakunawan pukllarisunchik
Duende: Mana sik’imirakunawan pukllayta munanichu, jaku rina wasiyman, chaypi
achkha pukllana tiyapuwan, misk’i tukuy imata qusqayki jaku rina ha
Niña: ¿Maypi wasiykiri? ancha karupicha!!
Duende: Mana karupichu jaqayllapi jaku rina k’acha imillita kanki
Niña: Ñawpaqta mamaymaraq willamusaq
Duende: Ama willaychu usqayta rina rinallaña
Niña: Mana, mana munanichu riyta, way mamay may jamuy usqayta, kay duende
maymancha apayta munachkan way wayy…
Sonia: Rebeca imamanta waqachkanki
Rebeca: Mamay duende apawayata munan way way wayyyy.
Sonia: Imilla machkha kutitaña niyki mana kay sach´aman chimpanaykita, usqay riy
wasiman …ama phiñachiwaychu.
Chaymanta pacha wawaqa punchawmanta punchaw astawan unquyta qallarisqa
Bismar Soniawan mana ajinata wawanta rikhuyta munaspa tukuyta jampikunata
manapuni waliqyasqachu, manapuni waliqyaptin yatiriman apasqanku.
Sonia: Bismar usqay jakullaña jakullaña
Bismar: kaytawan wisk áykusaq, Sonia qullqita apachkankichu?
Sonia: Ari apachkani way way wawallay sanuyallanman
Bismar: Sonia munasqitay amaña waqaychu tatanchis patamanta yanapasunchik
Sania: Bismar jaku usqayta
Juk jatun yatiriman risqaku, yatiritaq wasinpi kayjinata nisqa:
Yatiri: Pitaq, yaykumuy yaykumullaychik kaypi tiyarikuychik
Bismar: Sumaq punchaw tatay yanapariwayku ari…
Yatiri: Wayra niwarqa "jaqay wawa mana waliqllachu ancha aunquaqa nispa jinachu?
Bismar: Ari Tatay ancha unqusqa chanta qanman pusamuyku yanaparillawayku ari
Yatiri: ya kukata apamuychik ñawitawan churaychik chayawan qhawasunchik.
Bismar: kayqa Tatay
Yatiri: mmmmm kaypi kuka willawanchik mana unquychu wawaykita jap´in, hay…
saqra wawaykip nunanta apayta munan. Juktawan kukata t´akasaq duwindichu, ima
saqrataq kay wawaman k´askan tata Santiago tata Bombori qan willariway. Ari kayqa
duende wawaykita mikhuyta munan usqayta jampichinayki tiya, mana chayqa wawayki
wañupunqa.
Bismar: Qam tatay yanapariwayku ari, juk k´ata wawitayku
Yatiri: Jinapis yanapasqayki , jampisuntaq kuntur runtuwan, wikuña umanwan, quri
kachiwan chaywan jampispa atipasun, ama llakikuychiqchu ñuqapta tukuy chay
jampikuna tiyan, qamkuna achkha qullqillawan t´inkachiwankichik.
Bismar: ya Tatay ama llakikuychu t´inkachinamanta
Yatiri: jina kaptin qallarisaq, duende waqyayki maypi kachkanki jamuy kayman, kay
wawatachu apasaq nichkarqanki, mana apankichu kachariy kachariy usqay, kay juk t
´inkata qampaq wakichini chaywan karuman ripunki, mana kay wawaman ni jayk´aq
kutimunkiñachu.
Bismar: Tatay anchata pachichayku, kay t´inkayki waliqtapuni jampiqapuwayku
Abuelita: Chay punchawmanta mamayki waliqyasqa chaymanta pacha sach´api
pukllayta manchikun.
Noelia: Mamay chamuykuña, Facioqta tatankunapis kaypiña kachakanku
Facio: Ari mamay tiyuspis jamuchkankuña
Chaypi Facioq tatankuna chamusqanku paykunari sumaq kusiywan jinata
nisqanku
Mamá de Novio: Yu kumari, wawakuna imaynalla kachkankichik
Papá del novio: walliqlla kumari wawakuna qamkunari?
SB: kumari, waliqta wawakunanchik sawakunqanku ichari? Iskay wawayuqna
kamkupisqa.
Mamá de Novio: arii, kumari chay sumaq sawakunankuqa, chanta tukuy ima wakichiypi
yanapananchik tiyan
_ yanapananchikpuni tiyan ari, ñuqayku ñawpaq p´unchawpaq mikhunata
wakichisqayku
SALUDO ENTRE TIOS
Papá del novio: Waliq jamunkichik willariyta muqarqayku, Facio Noeliawan
sawakusqayku nichkhanku, chaypaq mañarikuyku yanaparinawaykuta
Mamá del novio: UUY, chayta imarayku mana yanapanakusunmanchari
ayninakunachik, wak kutipi ñuqayku kikinta yanapallasqaykutaq
Padrinos
Padrino 1: Walliq, walliq Sonia, anchata kusikuni qamkuna rayku
Madrina 1: Ñuqayku yanapasqayku pichqa chunqa caja cerveza nisqawan
Jmanuel: Qamkuna munankichik chaytaq padrinos kaykuman religion nisqamanta
Padrino 2: Mana qhipapi qhipakuymanchu, ñuqa padrino quri surtijamanta kasaq
Madrina 2: chay kanqa t´inka qamkunapaq , ñuqayku munayku kusiypi kanaykichikta.
Kay sawakuypi munanakuyniykichikta riqsichinkichik
Padrino 2: juk yawar ayllu kanchilk , tukuy yanapanakunanchik tiyan .
Padrino 3: Allin p`unchaw Panay,Ususiy juch`uymanta pacha munakuyki wawayta jina
wiñaqta rikhurqayki, kusikuni sawakusqaykimanta, ñuqa pusamusaq lata phukusta
raymipi tukuy tusurinanchikpaq.
Madrina 3: Ususiy, chaymanta ñuqayku llamata apamusqayku, tukuy
compadreswan kankata mikhunanchikpaq.