Klasik Mantık Sınırları İçerisinde Sosyoloji Yapmak Mümkün Mü?

Sosyolojinin konusunun toplum olduğu ve toplumunda sürekli bir değişim, dönüşüm içinde
olduğunu hatıra getirerek başlayalım. Toplum, dinamik bir kurumdur. Aynı olaya bugün
olumsuz bir yanıt verirken yarın olumlu bir yanıt verebilir. Çünkü toplum bireylerden oluşur
ve her birey farklı düşünür. Bu düşünce sabit değil, sürekli değişen, dönüşen bir düşüncedir.
Peki, bu kadar farklı düşünen ve düşüncesi de sürekli değişen bireylerin oluşturduğu bir
kurum olan toplum nasıl statik olabilir? –Yasalar ve ilkeler durağan, her işlemde aynı sonucu
veren şeyler için konur.- Toplum, durağan ve sabit değildir. Sürekli yeni yargılar oluşturan bir
kuruma kalıp yargılar konulamaz. Hele ki konusu insan ve toplum olan bir bilimde… Toplum
bilimlerinin konusu gereği genellemeler yapılamaz ve yasalar konulamaz.

Mantığın koyduğu ilke ve yasalar toplum bilimi için her zaman geçerli değildir. Mantık,
sosyolojiyi sınırlandırır. Bu da sosyolojinin aleyhine bir gelişmedir. Mantığın yaptığı akıl
yürütmeler topluma uyarlanamaz. Örneğin;

 Tüm Hükümet partileri, yolsuzluk yaparsa istifa eder.

 XX partisi hükümetttir ve yolsuzluk yapmıştır.
 O halde, XX partisi istifa eder.

Mantığın kurduğu bu akıl yürütme, kendi kurallarına göre geçerlidir.(Öncüller sonucu

zorunlu kılıyor.) Ancak sosyoloji için geçerli değildir. Hükümetler yolsuzluk yaptıktan sonra
istifa edebilir ancak bu her toplum için farklılık arz eder. Çünkü yolsuzluk yapıp istifa
etmeyen hükümetler de vardır.

Mantıksal çıkarımların elbette faydalı boyutları vardır ancak sosyoloji sadece mantık
kalıpları arasına sıkıştırılamaz.

Toplum, benzer durumlarda farklı tepkiler verebilir. Bu farklılık toplumdan topluma

değiştiği gibi aynı toplumun farklı zaman kesitlerinde de farklılık gösterir. Bu nedenden
dolayı mantığın geçerli akıl yürütmesi bile her topluma uyarlanamaz. Eğer, “Bu olay
yaşanırsa sonucu şöyle olur.” gibi bir yasa toplum bilimi için konulamaz.

Muhammed Celil Gültekin

2016295015