DÜNYADA ÇEVRE SORUNLARI

Yakın geçmişte ve son yıllarda uluslararası güvenlik sorunu haline gelen çevre
sorunları, bugün bütün dünyayı tehdit eder hale gelmiştir. İnsan sağlığını doğrudan etkileyen
bu çevre sorunları, bütün insanlığın geleceğini de tehlikeye sokmaktadır. Ne yazık ki bu denli
tehlikeli olan çevre sorunlarının oluşumu da gerek orman alanlarının yok edilmesi, gerek
havanın kirletilmesi, gerek de temiz su kaynaklarının tahrip edilmesi yoluyla insan kaynaklıdır.
Bugün insanlığın baş etmek zorunda kaldığı çevre sorunları; Küresel ısınma, çölleşme, su
kıtlığı, biyolojik çeşitliliğin azalması, hava kirliliğine bağlı asit yağmurları, hava, su ve toprak
kirliliği ve deniz, okyanus kirliliği şeklinde ortaya çıkmaktadır. Ormanların tahrip edilmesi ve
çölleşme ise burada yazan birçok çevre sorunlarını tetiklemesi açısından en önemli
sorunlardandır.

Havanın temizlenmesi, hayvan ve bitki biyolojik çeşitliliğinin korunması ve çığ,

heyelan, erozyon gibi doğal felaketlerin önlenmesi açısından büyük öneme sahip ormanların
yok edilmesi, küresel ısınmayı hızlandırmaktayken, küresel çölleşmenin ve biyolojik
çeşitliliğinin yok olup hayvan bitki türlerinin neslinin tükenmesinin ise ana nedenini
oluşturmaktadır. Ağaç kesimi ve orman alanlarının yok edilmesi çölleşmenin en büyük nedeni
olsa da nedenler bununla sınırlı değildir. Vahşi sulama, aşırı otlatma, madencilik, toprağın aşırı
kullanılması ve kirletilmesi, su kaynaklarının boşa harcanması, iklim değişikliği, sanayileşme
ve kentleşme gibi nedenler, çölleşmenin diğer nedenlerindendir.

Kuraklık, toprak alanının küçülmesi sonucu gıda üretiminin azalması, kıtlık, su

kaynaklarının yok olması, erozyon, ani yağışlar sonucu oluşan seller, toprak kaymaları ve çığ
düşmesi çölleşmenin doğrudan sonuçlarıdır. Çölleşmenin dolaylı sonuçları ise hava kirliliğinin
artması, küresel ısınmanın engellenememesi ve iklimlerin değişmesi olarak ele alınmaktadır.

Brezilya, Kanada, Rusya, Amerika ve Çin dünyadaki ormanların yarısından fazlasını

(%66) bulundurmaktayken Venezuella, Kolombiya, Endonezya, Ekvador, Brezilya, Malezya,
Çin, Peru, Meksika, Madagaskar gibi ekvator ülkeleri ise en çok ağaç çeşitliliğine sahip
ülkelerdir. Son 30 yıldaki çölleşme oranının azalmasına rağmen 1990 yılından günümüze 420
milyon hektar ormanlık alanın yok olmuştur. 2015-2020 yılları arasında ise dünya çölleşme
oranı yıllık 15 milyon hektardan 10 milyon hektara düşmüştür. Son yıllarda çölleşme
oranındaki azalmaya rağmen son buzul çağından itibaren dünya üzerindeki 6 milyar hektarlık
orman 4 milyar hektara gerilemiş yani dünya ormanlarının 3 te 1’i yok olmuştur. Bu küresel
sorun bugün dünya üzerinde 1 milyardan fazla insanı etkilemektedir.
 Dünyayı büyük ölçüde tehdit eden bu küresel çaptaki çevre sorununu azaltmak, hatta
önlemek mümkündür. Bu çerçevede alınacak önlemler ise; vahşi sulama yöntemlerinden damla
sulama tarzı verimli sulama yöntemlerine geçilmesi, meraların aşırı otlatılmasının önüne
geçilmesi, ağaçlandırma oranının arttırılması, su kaynaklarının muhafaza edilmesi, bölge
koşullarına uygun tarım ürünlerinin tercih edilmesi ve bölge halkının çölleşme hakkında
bilinçlendirilmesi olarak gösterilmektedir.

Ormanların korunması, dünyadaki sera gazlarının filtre edilip temizlenmesi açısından

oldukça önemlidir. Ozon tabakasının kendini onarmasına katkıda bulunması, bu bağlamda da
küresel ısınmanın etkisini kıracak en büyük etkiye sahip oluşum olan ormanların korunması ve
çölleşmenin önlenmesi, artan insan nüfusunun gelecekte ihtiyacı olacak gıda gereksinimi
açısından da büyük önem arz etmektedir. Bu kapsamda çölleşmeyi önlemek adına takip etme,
belirleme, değerlendirme, tahmin etme ve çözüm önerileri temel alınmalıdır. Ayrıca Birleşmiş
Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi ve Çölleşmeyle Mücadele Eylem Planına sadık
kalınmalıdır. Çok uluslu katılımları ihtiva eden birtakım izleme, araştırma ve değerlendirme
faaliyetlerinden yararlanılmalıdır.

Fatih AKTEN

1208229252