Projekt SKILLS

NOŚNOŚĆ ELEMENTÓW
Z UWZGLĘDNIENIEM STATECZNOŚCI
CELE MODUŁU SZKOLENIOWEGO

Poznanie metodologii sprawdzania elementów konstrukcyjnych

ze względu na niestateczność (wyboczenie, zwichrzenie)

Umiejętność zastosowania warunków nośności według

PN-EN 1993-1-1 §6.3.3 z uwzględnieniem Załącznika B do normy
PN-EN 1993-1-1

3
ZAWARTOŚĆ
Wstęp
Elementy ściskane o stałym przekroju
Elementy zginane o stałym przekroju
Przypadek ogólny
Przypadek kształtowników walcowanych i ich spawanych
odpowiedników
Moment krytyczny przy zwichrzeniu
Elementy zginane i ściskane o stałym przekroju
Formuły interakcyjne
Współczynniki interakcji według Załącznika B do PN-EN 1993-1-1
Przykład
Podsumowanie

4
WSTĘP
WSTĘP

Sprawdzenie elementu a niestateczność w PN-EN 1993-1-1

Analiza globalna z uwzględnieniem odpowiednich imperfekcji

lokalnych i efektów drugiego rzędu
Sprawdzenie przekroju najbardziej obciążonego

Analiza BEZ całkowitego uwzględnienia pewnych imperfekcji

geometrycznych i ewentualnych efektów drugiego rzędu
Sprawdzenie elementu z uwzględnieniem niestateczności

6
WSTĘP
Sprawdzenie elementu z uwzględnieniem niestateczności według
§6.3 PN-EN 1993-1-1
§6.3.1 Sprawdzenie elementów ściskanych o stałym przekroju
§6.3.2 Sprawdzenie elementów zginanych o stałym przekroju
§6.3.3 Sprawdzenie elementów zginanych i ściskanych
o stałym przekroju
§6.3.4 Ogólna metoda oceny stateczności elementów
ze względu na wyboczenie z płaszczyzny układu i
zwichrzenie (nie omawiana w niniejszym module
szkoleniowym)
§6.3.5 Zwichrzenie elementów z przegubami
plastycznymi (nie omawiane w niniejszym
module szkoleniowym)

7
ELEMENTY ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU
ELEMENTY ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU

Warunek nośności ze względu na wyboczenie

NEd PN-EN 1993-1-1 § 6.3.1
≤1
Nb,Rd
NEd : jest wartością obliczeniowej siły ściskającej
Nb,Rd : jest nośnością na wyboczenie

χAf y
Klasa przekroju 1, 2 i 3 Nb,Rd =
γ M1

χAeff f y
Klasa przekroju 4 Nb,Rd =
γ M1

9
ELEMENTY ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU

Krzywe wyboczenia
Współczynnik redukcyjny χ
1
χ= ≤ 1,0 PN-EN 1993-1-1 § 6.3.1.2
2
φ + φ2 − λ


( 2
φ = 0,51 + α λ − 0,2 + λ 

)
Smukłość względna λ
Af y
Klasa przekroju 1, 2 i 3 λ=
Ncr
Aeff f y
Klasa przekroju 4 λ=
Ncr
10
ELEMENTY ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU

Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym Ncr

π 2EI
N cr =
L2cr

w rozpatrywanej
I : Moment bezwładności
płaszczyźnie
Lcr : Długość wyboczeniowa wyboczenia

11
ELEMENTY ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU

Parametr imperfekcji α PN-EN 1993-1-1 § 6.3.1.2

Tablica 6.1

Krzywa wyboczenia a0 a b c d
Parametr imperfekcji 0,13 0,21 0,34 0,49 0,76

12
ELEMENTY ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU

Wybór krzywych wyboczenia PN-EN 1993-1-1 § 6.3.1.2

Tablica 6.2

Przekrój Wyboczenie Krzywa wyboczenia

Ograniczenia
poprzeczny względem osi Inne S 460
y-y a a0
tf ≤ 40 mm

h/b > 1,2

z-z b a0
y-y b a
40 mm < tf ≤ 100 mm
Dwuteowniki z-z c a
walcowane y-y b a
tf ≤ 100 mm
h/b ≤ 1,2

z-z c a
y-y d c
tf > 100 mm
z-z d c
y–y b
tf ≤ 40 mm
Dwuteowniki z-z c
spawane y–y c
tf > 40 mm
z-z d
13
ELEMENTY ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU

Wybór krzywych wyboczenia PN-EN 1993-1-1 § 6.3.1.2

Tablica 6.2 c.d.
Krzywa wyboczenia
Przekrój poprzeczny Ograniczenia
Inne S 460
wykończone na gorąco a a0
Kształtowniki rurowe
wykończone na zimno c
dowolne z wyjątkiem jak niżej b
Elementy skrzynkowe spawane grube spoiny: a > 0,5tf
c
b/tf < 30, h/tw < 30
Ceowniki, teowniki i pręty pełne c
Kątowniki b

14
ELEMENTY ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU

Krzywe wyboczenia
1,1

1
Nośność plastyczna przekroju
0,9
a0
0,8

χ 0,7
a
b
Krzywa Eulera 1/λ²
c
0,6
d
0,5

0,4

0,3

0,2

0,1

0
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 1,8 2 2,2 2,4 2,6 2,8 3

15
λ
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Warunek nośności ze względu na zwichrzenie

MEd PN-EN 1993-1-1 § 6.3.2
≤1
Mb,Rd
MEd : jest wartością obliczeniowego momentu zginającego
Mb,Rd : jest nośnością na zwichrzenie
fy
Klasa przekroju 1, 2 Mb,Rd = χLTWpl,y
γ M1
fy
Klasa przekroju 3 Mb,Rd = χLTWel,y
γ M1
fy
Klasa przekroju 4 Mb,Rd = χLTWeff,y
γ M1
17
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

KRZYWE ZWICHRZENIA - PRZYPADEK OGÓLNY

ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Krzywe zwichrzenia – Przypadek ogólny

1
χ LT = ≤ 1,0 PN-EN 1993-1-1 § 6.3.2.2
2
φLT + φLT 2 − λ LT

φLT  ( ) 2 
= 0,51 + α LT λ LT − 0,2 + λ LT 
 

Wpl,y f y
Klasa przekroju 1, 2 λ LT =
M cr
Wel,y f y
Klasa przekroju 3 λ LT =
M cr
Weff,y f y
Klasa przekroju 4 λ LT =
M cr
19
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Parametr imperfekcji αLT

Krzywa zwichrzenia a b c d
Parametr imperfekcji αLT 0,21 0,34 0,49 0,76

Wybór krzywych zwichrzenia

Przekrój poprzeczny Ograniczenia Krzywa wyboczenia
h/b ≤ 2 a
Dwuteowniki walcowane
h/b > 2 b
h/b ≤ 2 c
Dwuteowniki spawane
h/b > 2 d
Inne przekroje - d

20
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

KRZYWE WYBOCZENIA DLA DWUTEOWNIKÓW

WALCOWANYCH I ICH SPAWANYCH ODPOWIEDNIKÓW
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Krzywe zwichrzenia – Dwuteowniki walcowane oraz ich

spawane odpowiedniki PN-EN 1993-1-1 § 6.3.2.3

Możliwość użycia własnych krzywych wyboczeniowych

Równoważne przekroje spawane:
przekroje symetryczne względem środnika
stosunek bezwładności półek w ich płaszczyźnie zawiera
się między 0,8 i 1,25
t f,max
≤3
tw

22
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Metoda obliczeń
Bazowy współczynnik zwichrzenia χLT
1,0
1
χ LT = ≤ 1
2
φLT + φLT 2 − β λ LT 2
λ LT

(
φLT = 0,5 1 + α LT (λ LT − λ LT,0 ) + β λ
2
LT )
Parametr modyfikacji β
PN-EN 1993-1-1/NA. 16
β = 0,75 (wartość minimalna)

23
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Parametr graniczny λ LT,0

λ LT,0 = 0,4 (wartość maksymalna) PN-EN 1993-1-1/NA. 16

Wybór krzywych zwichrzenia PN-EN 1993-1-1/ § 6.3.2.3 (1) Tab. 6.5

Przekrój poprzeczny Ograniczenia Krzywa wyboczenia

h/b ≤ 2 b
Dwuteowniki walcowane
h/b > 2 c
h/b ≤ 2 c
Dwuteowniki spawane
h/b > 2 d

24
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Zmodyfikowany współczynnik zwichrzenia χLT,mod

1,0
χ LT
χ LT,mod = ≤ 1
f 2
λ LT


( )
f = 1 − 0,5(1 − k c )1 − 2,0 λ LT − 0,8  ≤ 1
2


f : stosowany jedynie, gdy: - elementy bez pośrednich
stężeń w płaszczyźnie bocznej
- obliczanie Mcr bez spaczenia

25
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Współczynnik poprawkowy uwzględniający rozkład

momentu zginającego kc
k c = (C m LT )
1/ 2
PN-EN 1993-1-1/NA. 17

CmLT – według Tablicy B.3

PN-EN 1993-1-1/Tablica B.3
Wykres
Zakres CmLT
momentów
M ψM −1 ≤ ψ ≤ 1 0,6 + 0,4ψ ≥ 0,4

Mh ψMh 0 ≤ α s ≤ 1 −1 ≤ ψ ≤ 1 0,2 + 0,8α s ≥ 0,4

0,5L Ms
0 ≤ψ ≤ 1 0,1 − 0,8α s ≥ 0,4
Ms −1 ≤ α s < 0
αs =
Mh −1 ≤ ψ < 0 0,1(1 − ψ ) − 0,8α s ≥ 0,4

26
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

MOMENT KRYTYCZNY PRZY ZWICHRZENIU SPRĘŻYSTYM

ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Wyznaczenie momentu krytycznego przy zwichrzeniu Mcr

Za pomocą odpowiedniego oprogramowania komputerowego

(np. LTBeam lub LTBeamN)

Za pomocą metody z np. SN003a-PL-EU [1]

[1] SN003a-PL-EU Informacje uzupełniające: Sprężysty moment krytyczny przy zwichrzeniu,
Access Steel, http://www.piks.com.pl/

28
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Zastosowanie metody z SN003a-PL-EU

π 2EI z  I w 
M cr = C1  + 2
L2GI t
(
+ C 2 zg )
2 
− C 2 zg 
 I z π EI z
2
L 

E, G : moduły sprężystości podłużnej i poprzecznej (stali)

Iz, Iw, It : moment bezwładności względem osi z-z, wycinkowy
moment bezwładności, moment bezwładności przy
skręcaniu swobodnym
L : długość zwichrzeniowa (odległość między punktami
bocznego podparcia)
C1 : współczynnik uwzględniający rozkład momentów
zginających
29
ELEMENTY ZGINANE O STAŁYM PRZEKROJU

Zastosowanie metody z SN003a-PL-EU

π 2EI z  I w 
M cr = C1  + 2
L2GI t
+ C 2 zg ( )
2 
− C 2 zg 
 I z π EI z
2
L 

C2 : współczynnik uwzględniający efekt mimośrodowości

obciążenia
zg : odległość między punktem przyłożenia obciążenia
i środkiem ścinania

30
ELEMENTY ZGINANE I ŚCISKANE
O STAŁYM PRZEKROJU
ELEMENTY ZGINANE I ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU

Formuły interakcyjne PN-EN 1993-1-1 § 6.3.3

NEd M y,Ed + ∆M y,Ed M z,Ed + ∆M z,Ed

+ k yy + k yz ≤1
χ y NRk M y,Rk M z,Rk
χ LT
γ M1 γ M1 γ M1

NEd M y,Ed + ∆M y,Ed M z,Ed + ∆M z,Ed

+ k zy + k zz ≤1
χ z NRk M y,Rk M z,Rk
χ LT
γ M1 γ M1 γ M1
kij : współczynniki interakcji, które można wyznaczać
według Załącznika A lub ZałącznikaB PN-EN 1993-1-1.
Załącznik Krajowy zaleca metodę wg Załącznika B
Dodatkowo przekroje na końcach elementów powinny
spełniać warunki nośności przekroju
32
ELEMENTY ZGINANE I ŚCISKANE O STAŁYM PRZEKROJU

Wzory interakcyjne
∆My,Ed Momenty spowodowane przesunięciem środka
ciężkości przekroju 4 klasy
∆My,Ed PN-EN 1993-1-1 § 6.3.3 (4)
i PN-EN 1993-1-5 § 4.3 (2)

Przekrój brutto Przekrój efektywny

G
eN,y ∆My,Ed = eN,yNEd
G

Szerokości nieefektywne
(wyboczenie lokalne)
33
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Załącznik B PN-EN 1993-1-1

Rozróżnienie między elementami niewrażliwymi na deformacje
skrętne i elementami wrażliwymi na deformacje skrętne
Elementy niewrażliwe na deformacje skrętne:

Elementy o przekrojach zamkniętych

kθ = ∞

Elementy stężone przeciwskrętnie

Elementy wrażliwe na deformacje skrętne:

Elementy o przekrojach otwartych

34
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1
Siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym nie powinna
być niższa od obydwu sił krytycznych przy wyboczeniu
giętnym
Wyboczenie skrętne nie powinno być miarodajne do
wymiarowania

Wyboczenie skrętne
Elementy podlegające ściskającej sile osiowej
Rodzaj niestateczności spowodowany
odkształceniami skrętnymi

Odsyłacz krajowy N23): Można nie sprawdzać stateczności giętno-skrętnej (skrętnej)

elementów z kształtowników walcowanych.
35
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym

1  π 2EI z a 2 π 2EI w 
N cr,T = + + GI t 

i s  LT 2 2
LT 

i s = i y2 + i z2 + a 2

iz, iy : Promień bezwładności względem osi z-z i y-y

a : Odległość miedzy środkiem ciężkości i środkiem
obrotu (= 0 dla przekrojów bisymetrycznych
niestężonych w płaszczyźnie bocznej)
LT : Odległość między stężeniami przeciwskrętnymi

36
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Załącznik B
Współczynniki interakcji kyy i kyz
PN-EN 1993-1-1 Tablica B.1

Założenia projektowe
Własności
Własności plastyczne
sprężyste/efektywne

( )
 NEd   NEd 
Cmy 1 + 0,6λ y  Cmy 1 + λ y − 0,2 
 χ y NRk / γ M1   χ y NRk / γ M1 
 
kyy
 NEd   NEd 
≤ Cmy 1 + 0,6  ≤ Cmy 1 + 0,8 
 χ N / γ   χ y NRk / γ M1 
 y Rk M1  
kyz kzz 0,6kzz

37
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Załącznik B
Współczynnik interakcji kzy dla elementów dwuteowych
i rurowych prostokątnych niewrażliwych na deformacje
skrętne PN-EN 1993-1-1 Tablica B.1

Założenia projektowe
Własności
Własności plastyczne
sprężyste/efektywne
kzy 0,8kyy 0,6kyy
W przypadku ściskania i jednokierunkowego zginania My,Ed dla
przekrojów dwuteowych i rurowych prostokątnych można przyjmować
kzy = 0

38
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Załącznik B
Współczynnik interakcji kzy dla elementów wrażliwych
na deformacje skrętne
PN-EN 1993-1-1 Tablica B.2

Założenia projektowe
Własności
Własności plastyczne
sprężyste/efektywne
 0,05λ z NEd   0,1λ z NEd 
1−   1 − 
 (CmLT − 0, 25) χ N
z Rk / γ 
M1   (CmLT − 0,25) χ zNRk / γ M1 
 0,05 NEd   0,1 NEd 
≥ 1−  ≥ 1− 
kzy  (CmLT − 0,25) χ zNRk / γ M1   (CmLT − 0,25) χ zNRk / γ M1 

dla λ z < 0,4 :

0,1 NEd
0,6 + λ z ≤ 1−
(CmLT − 0,25) χzNRk / γ M1
39
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Załącznik B
Współczynnik interakcji kzz

PN-EN 1993-1-1 Tablica B.1

Założenia projektowe
Typy
przekrojów Własności
Własności plastyczne
sprężyste/efektywne

(
Cmz 1 + 2λ z − 0,6
χ
) N
NEd
/ γ



Przekroje  z Ed M1 

dwuteowe  NRk  ≤ C 1 + 1,4 NEd 


Cmz 1 + 0,6λ z  mz 
χ γ 
 χ z NRk / γ M1   N
z Ed / M1 
kzz
Przekroje

≤ Cmz 1 + 0,6

NEd

 mz  (
 C 1+ λ − 0,2
z )
χ
NEd 

NEd / γ M1 
 χ N
z Rk / γ M1   z
rurowe
 NEd 
prostokątne ≤ Cmz 1+ 0,8 

 χ N
z Ed / γ M1 

40
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynniki równoważnego stałego momentu Cm

PN-EN 1993-1-1 Tablica B.3

Wykres Cmy, Cmz, CmLT

Zakres
momentów Obciążenie równomierne Obciążenie skupione

M ψM −1 ≤ ψ ≤ 1 0,6 + 0,4ψ ≥ 0,4

Mh ψMh 0 ≤ α s ≤ 1 −1 ≤ ψ ≤ 1 0,2 + 0,8α s ≥ 0,4

0,5L Ms 0 ≤ψ ≤ 1 0,1 − 0,8α s ≥ 0,4 −0,8α s ≥ 0,4

Ms −1 ≤ α s < 0
αs =
Mh −1 ≤ ψ < 0 0,1(1 − ψ ) − 0,8α s ≥ 0,4 0,2(− ψ ) − 0,8α s ≥ 0,4

Mh ψMh 0 ≤ α h ≤ 1 −1 ≤ ψ ≤ 1 0,95 + 0,05α h 0,90 + 0,1α h

0,5L
Ms 0 ≤ψ ≤ 1 0,95 + 0,05α h 0,90 + 0,1α h
Mh −1 ≤ α h < 0
αh =
Ms −1 ≤ ψ < 0 0,95 + 0,05α h (1 + 2ψ ) 0,90 + 0,1α h (1 + 2ψ )

41
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Należy obliczyć Cmy, Cmz i CmLT odpowiednio do wykresu

momentu zginającego między właściwymi punktami
podparcia (stężeniami).

współczynnik punkty podparcia

oś zginania
momentu w kierunku
Cmy y-y z-z
Cmz z-z y-y
CmLT y-y y-y

42
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Przykład ustalania wykresu momentu odniesienia

qy
Fz
z

43
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Wykresy momentów My i Mz :

z Mh = 0
My
Ms = FL/4

Mh = -qL²/32
y
Mz
Ms = 1/64qL² Ms = 1/64qL²
L

44
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik momentu Cmy – Dystrybucja My i podparcia z :

z Mh = 0
My
Wykres odniesienia
Ms = FL/4

Współczynnik momentu CmLT – Dystrybucja My i podparcia y :

z Mh = 0
My
Wykres odniesienia
Ms = FL/4

45
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik momentu Cmz – Dystrybucja Mz i podparcia y :

y
Mh = -qL²/32
Mz
Ms = 1/64qL² Ms = 1/64qL²
Wykres odniesienia

46
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

W przypadku przechyłowej formy wyboczenia, należy

przyjmować jako współczynniki równoważnego stałego
momentu odpowiednio Cmy = 0,9 lub Cmz = 0,9.

Kiedy stosuje się tę regułę?

Elementy, których końce nie są podparte w
płaszczyźnie rozpatrywanego momentu
(podparcie w kierunku z dla My i podparcie
w kierunku y dla Mz)
Przykłady:
F F F
N N N

47
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

A słupy ram?

Zastosowanie reguły zależy od metody zastosowanej

w analizie globalnej:
Globalne efekty drugiego rzędu uwzględniane przy
obliczaniu momentu zginającego Cm obliczane
według wzorów z tablicy B.3
Globalne efekty drugiego rzędu nieuwzględniane
przy obliczaniu momentu zginającego, nawet jeżeli są
bez znaczenia Cm = 0,9

48
PRZYKŁAD

DANE OGÓLNE
DANE OGÓLNE

Geometria ramy

Sprawdzany słup
IPE 400 – S275 IPE 400 – S275

Część 2
ht = 8,5 m
hp = 7,5 m
IPE 500 – S275 IPE 500 – S275 Część 1

L = 20 m

Stężenia boczne i przeciwskrętne

50
DANE OGÓLNE

Charakterystyki przekrojów

A [cm²] Avz [cm²] Iy [cm4] Wpl,y [cm3] Iz [cm4] i0 [cm] It [cm4] IW [cm6]
IPE 400 84,5 42,7 23130 1307 1318 17,1 51,1 490000
IPE 500 116 59,9 48200 2194 2142 20,9 89,3 1249000

51
DANE OGÓLNE

Obciążenia
q = 8 kN/m

F = 120 kN F = 120 kN

q = 3,5 kN/m q = 3,5 kN/m

52
DANE OGÓLNE

Siły wywołane obciążeniem według analizy pierwszego rzędu

Siła podłużna:

29,5 kN 31,6 kN
37,6 kN 39,5 kN

189,6 kN 210,4 kN

53
DANE OGÓLNE

Siły wywołane obciążeniem według analizy pierwszego rzędu

Moment zginający:

139,3 kNm
-130,8 kNm -327,7 kNm

150,6 kNm

54
DANE OGÓLNE

Siły wywołane obciążeniem według analizy pierwszego rzędu

Siła poprzeczna:

-66,1 kN
7,2 kN
-31,5 kN
29,9 kN 13,5 kN

86,8 kN

3,7 kN -57,6 kN

55
 PRZYKŁAD

SPRAWDZENIE PRAWEGO SŁUPA

SIŁY PRZEKROJOWE WYZNACZONE ZA POMOCĄ ANALIZY I RZĘDU
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Zgodnie z Załącznikiem Krajowym w przypadku

jednokondygnacyjnych układów przechyłowych można
stosować analizę pierwszego rzędu bez imperfekcji.

PN-EN 1993-1-1 NA. 9

57
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1
Siły w głowicy słupa (najbardziej obciążona):
NEd = 210kN M Ed = 328kNm VEd = 31,5kN
Wszystkie siły przekrojowe są mniejsze od obliczonych z uwzględnieniem
teorii drugiego rzędu
Klasyfikacja przekroju
Środnik zginany i ściskany:
N Ed 210000
d b ,N = = = 74,9 mm
t wb f y 10 ,2 ⋅ 275
c + d N 426 + 74,9
α= = = 0,59 > 0,5
2d N 2 ⋅ 426
c 426 396ε 396 ⋅ 0,92 klasa 1
= = 41,8 < = = 54 ,6
t 10,2 13α − 1 13 ⋅ 0,59 − 1

Klasa 1: Zastosowanie nośności plastycznej

58
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie przekrojów na końcach części 1 i 2

Nośność przekroju:
Af y 116 × 275 × 10 −1
NRd = = = 3190kN
γ M0 1,0

Avz f y 3 59,9 × 275 × 10 −1 3

VRd = = = 951kN
γ M0 1,0

Wpl,y f y 2194 × 275 × 10 −3

MRd = = = 603,4kNm
γ M0 1,0

59
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie siły podłużnej:

NEd 210
= = 0,07 ≤ 1 PN-EN 1993-1-1 §6.2.9.1 (4)
NRd 3190
nie ma interakcji między siłą osiową i momentem zginającym
Sprawdzenie siły poprzecznej:
VEd 31,5
= = 0,03 ≤ 1 PN-EN 1993-1-1 §6.2.8 (2)
VRd 951
nie ma interakcji między siłą poprzeczną i momentem zginającym
Sprawdzenie momentu zginającego:
MEd 328
= = 0,54 ≤ 1
MRd 603 ,4

60
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie na wyboczenie względem osi y-y (słup prawy)

Siła krytyczna:
Lcr,y = µ y hp µ y = 3,6 SN008a-PL-EU §2 [2]

Lcr,y = 3,6 ⋅ 750 = 2700cm

π 2EIy 210000 × 10 −1
× 48200
Ncr,y = =π 2
= 1369kN
L2cr,y (2700) 2

Komentarz: Długość krytyczna Lcr odpowiada tutaj

przechyłowej postaci wyboczenia
i uwzględnia wpływ sztywności
elementów i węzłów.
[2] SN008a-PL-EU Informacje uzupełniające: Długości wyboczeniowe słupów:
podejście ścisłe, Access Steel, http://www.piks.com.pl/

61
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1
Smukłość względna:
Afy 116 × 275 × 10 −1
λy = = = 1,53
Ncr,y 1369
Krzywa wyboczenia/Parametr imperfekcji:
h
= 2,5 > 1,2
b
t f = 16mm < 40mm Krzywa wyboczenia « a »
S 275
α = 0,21
wyboczenie względem osi y-y PN-EN 1993-1-1 §6.3.1.2

Współczynnik wyboczeniowy :
( )
φ = 0,5 1 + α (λ y − 0,2) + λ = 0,5(1 + 0,21(1,53 − 0,2) + 1,532 )
2
y

= 1,81
1 1
χy = = = 0,36
φ + φ2 − λ
2
y
1,81 + 1,81 − 1,53
2 2
62
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Nośność na wyboczenie względem osi y-y słupa:

Afy 116 × 275 × 10 −1
Nb,Rd = χ y = 0,36 = 1148kN
γ M1 1,0

Sprawdzenie na wyboczenie względem osi y-y :

NEd 210
= = 0,18 < 1,0
Nb,Rd 1148

63
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie na wyboczenie względem osi z-z (słup prawy

– części 1 i 2)
Siła krytyczna :
π 2EI z 210000 × 10 −1 × 2142
N cr,z = =π 2
L2cr,z 375 2

N cr,z = 3157kN

Komentarz : Długość krytyczna Lcr odpowiada tutaj

odległości między stężeniami bocznymi.

Smukłość względna:
Af y 116 × 275 × 10 −1
λz = = = 1,01
N cr,z 3157
64
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Krzywa wyboczenia/Parametr imperfekcji:

h
= 2,5 > 1,2
b
t f = 16mm < 40mm Krzywa wyboczenia « b »
S 275 α = 0,34 PN-EN 1993-1-1 §6.3.1.2
wyboczenie
względem osi z-z
Współczynnik wyboczenia:
( ) (
φ = 0,51 + α λ z − 0,2 + λ z  = 0,5 1 + 0,34(1,01 − 0,2) + 1,012

2


)
= 1,15
1 1
χz = = = 0,59
φ+
2
φ − λz
2 1,15 + 1,15 − 1,01 2 2

65
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Nośność na wyboczenie względem osi z-z słupa:

Af y 116 × 275 × 10 −1
Nb,Rd = χ z = 0,59 = 1882kN
γ M1 1,0

Sprawdzenie na wyboczenie względem osi z-z :

NEd 210kN
= = 0,11 < 1,0
Nb,Rd 1882kN

66
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie na zwichrzenie (słup prawy – część 2)

Wykres momentu – część 2 :
-328 kNm

-188,6kNm

Moment krytyczny przy zwichrzeniu według SN003a-PL-EU [1]

π 2EI z  I w 
M cr = C1  + 2
L2GI t
(
+ C 2 zg )
2 
− C 2 zg 
 z π EI z
2 I
L 

67
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Mały wpływ obciążenia równomiernie rozłożonego

Możliwość pominięcia C2
Współczynnik C1 :
C1 = 1,26 SN003a-PL-EU Rys. 3.3 [1]

Moment krytyczny przy zwichrzeniu:

π 2 210000 × 10 −3 × 2142  1249 × 103 3752 × 81000 × 89,3 
Mcr = 1,26  + 2 
375 2
 2142 π 210000 × 2142 
Mcr = 1133,66kNm

68
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Smukłość względna:
Wpl,y fy 2194 × 275 × 10 −1
λ LT = = = 0,73
Mcr 1133,66 × 10 2

Krzywa wyboczenia/Parametr imperfekcji:

h Krzywa wyboczenia « b »
= 2,5 > 2
b αLT = 0,34
PN-EN 1993-1-1 §6.3.2.2

69
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik zwichrzenia:

(
φ = 0,5 1 + α (λ LT − 0,2) + λ
2
LT )= 0,5(1 + 0,34(0,73 − 0,2) + 0,73 )
2

= 0,86
1 1
χLT = = = 0,76
φ + φ2 − λ
2
LT
0,86 + 0,86 − 0,73
2 2

Sprawdzenie zwichrzenia:

MEd 351× 10 2
= = 0,77 < 1
χ LTWpl, y fy 0,76 × 2194 × 275 × 10 −1
-
γ M1 1,0

70
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie interakcji siła osiowa – moment zginający

Przywołanie formuł weryfikacyjnych:

NEd M y,Ed + ∆M y,Ed M z,Ed + ∆M z,Ed

+ k yy + k yz ≤1
χ y NRk M y,Rk M z,Rk
χ LT
γ M1 γ M1 γ M1

NEd M y,Ed + ∆M y,Ed M z,Ed + ∆M z,Ed

+ k zy + k zz ≤1
χ z NRk M y,Rk M z,Rk
χ LT
γ M1 γ M1 γ M1

71
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie interakcji siła osiowa – moment zginający

– Część 2 (decydująca)
Współczynnik równoważnego stałego momentu Cmy :
Wartość Cmy :
Cmy = 0,9

72
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik równoważnego stałego momentu CmLT :

Wykres odnośnego momentu (założono liniowy) :

-328 kNm
ψ = 0,58
-188,6 kNm

Wartość CmLT :
CmLT = 0,6 + 0,4 × 0,58 = 0,832 ≥ 0,4

73
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik interakcji kyy :

 
k yy


(
= minCmy 1+ 0,6 λ y − 0,2 ) N Ed
 
; Cmy 1+ 0,8
χ y NRk / γ M1  
N Ed 
χ y NRk / γ M1 
  

  210   210 
kyy = min0,91 + 0,6(1,53− 0,2) ; 0,91 + 0,8 
  0,36× 3190/1,0   0,36× 3190/1,0 
kyy = min(1,03; 1,03)
kyy = 1,03

74
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik interakcji kzy :

 0,1λ z NEd   0,1 NEd 
k zy 
= max 1− ; 1 − 
 (CmLT − 0,25 ) χ z NRk / γ M1   (CmLT − 0,25 ) χ z NRk / γ M1 


 0,1× 1,01 210   0,1 210 

k zy = max 1 − ; 1− 
 (0,832 − 0,25 ) 0,59 × 3190 /1,0   (0,832 − 0,25 ) 0,59 × 3190 /1,0 

k zy = max (0,981; 0,981)

k zy = 0,981

75
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie – Część 2 :
210 328
+ 1,03 = 0,92 ≤ 1
0,36 × 3190 603.4
0,76
1,0 1,0
210 328
+ 0,981 = 0,81 ≤ 1
0,59 × 3190 603 ,4
0,76
1,0 1,0

76
 PRZYKŁAD

SPRAWDZENIE PRAWEGO SŁUPA

SIŁY PRZEKROJOWE WYZNACZONE ZA POMOCĄ ANALIZY II RZĘDU
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Ustalenie imperfekcji geometrycznych

Imperfekcje globalne:
Warunek uwzględniania
HEd ≥ 0,15VEd ? PN-EN 1993-1-1 §5.3.2 (4)B

7,5 × 3,5 < 0,15(20 × 8 + 2 × 120 )

26 ,25kN < 0,15 × 400 = 60kN

Należy zastosować imperfekcje globalne

78
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Wartość imperfekcji globalnej:

φ = φ0α hα m PN-EN 1993-1-1 §5.3.2 (3)

φ0 = 1/ 200 (wartość podstawowa)

2 2 (uwzględnienie wysokości słupów)
αh = = = 0,73
h 7,5

 1  1
α m = 0,51 +  = 0,51 +  (uwzględnienie liczby słupów)
 m  2
= 0,87

79
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Wartość imperfekcji globalnej:

φ = 1/ 200 × 0,73 × 0,87 = ±1/ 315

Zastosowanie w układzie najbardziej niekorzystnym

Imperfekcje lokalne :
Uwzględnione przy sprawdzaniu według §6.3 PN-EN
1993-1-1

80
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Przekształcenie imperfekcji geometrycznych na równoważne

obciążenie PN-EN 1993-1-1 §5.3.2 (7)

NEd NEd
φNEd

φNEd
φ Słup lewy 0,60 kN
Słup prawy 0,67 kN

φNEd
NEd NEd

81
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Wyznaczenie mnożnika obciążenia krytycznego αcr

 HEd  h 
α cr =    PN-EN 1993-1-1 §5.2.1
 
 VEd  δ H,Ed 

VEd = 8 × 20 + 120 × 2 = 400kN (Suma obciążeń pionowych)

(Suma obciążeń poziomych
HEd = 3,5 × 7,5 + 0,60 + 0,67 = 27,52kN
w poziomie rygla)
(Średnia przemieszczeń góry
δ H,Ed = 7,75cm słupa od obciążeń poziomych
i równoważnych)

82
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Wyznaczenie mnożnika obciążenia krytycznego αcr

 27,52  750 
α cr =   
 400  7,75 
< 10
α cr = 6,65
>3

efekty drugiego rzędu należy wziąć pod uwagę

uproszczone uwzględnienie efektów drugiego rzędu
przez zwiększenie efektów przechyłowych
PN-EN 1993-1-1 §5.2.2 (5)B

83
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Zwiększenie efektów przechyłowych

Współczynnik zwiększający:
1 1
= = 1,18 PN-EN 1993-1-1 §5.2.2 (5)B
1 1
1− 1−
α cr 6,65

Całkowite obciążenie przyłożone do ramy:

q = 8 kN/m

F = 120 kN F = 120 kN
1,18x0,60 kN 1,18x0,67 kN
q = 1,18x3,5 kN/m q = 1,18x3,5 kN/m

1,18x0,60 kN 1,18x0,67 kN
84
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Zwiększone siły wywołane efektami drugiego rzędu

Siła podłużna NEd :

29,2 kN 31,6 kN
37,1 kN 39,6 kN

187,82 kN 212,2 kN

85
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Zwiększone siły wywołane efektami drugiego rzędu

Moment zginający MEd :

140,2 kNm
-351,0 kNm
-107,5 kNm

154,7 kNm

86
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Zwiększone siły wywołane efektami drugiego rzędu

Siła poprzeczna VEd :

-64,5 kN
9,1 kN
-31,3 kN
29,8 kN 15,2 kN

88,7 kN

-1,2 kN -62,3 kN

87
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1
Siły w głowicy słupa (najbardziej obciążona):
NEd = 212kN M Ed = 351kNm VEd = 46,8kN

Klasyfikacja przekroju
ε = 235 f y = 235 275 = 0,92
Środnik zginany i ściskany:
N Ed 212000
d b ,N = = = 75,6 mm
t wb f y 10 ,2 ⋅ 275
c + d N 426 + 75 ,6
α= = = 0,59 > 0,5
2d N 2 ⋅ 426
c 426 396ε 396 ⋅ 0,92
= = 41,8 < = = 54,6 klasa 1
t 10 ,2 13α − 1 13 ⋅ 0,59 − 1
Pas ściskany:
c 73,9
= = 4,6 < 9ε = 9 ⋅ 0,92 = 8,3 klasa 1
t 16,0
Klasa 1: Zastosowanie nośności plastycznej
88
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie siły podłużnej:

NEd 212
= = 0,07 ≤ 1 PN-EN 1993-1-1 §6.2.9.1 (4)
NRd 3190

nie ma interakcji między siłą osiową i momentem zginającym

Sprawdzenie siły poprzecznej:
VEd 31,3
= = 0,03 ≤ 1 PN-EN 1993-1-1 §6.2.8 (2)
VRd 951

nie ma interakcji między siłą poprzeczną i momentem zginającym

Sprawdzenie momentu zginającego:
MEd 351
= = 0,58 ≤ 1
MRd 603 ,4

89
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie na wyboczenie względem osi y-y (słup prawy)

Siła krytyczna:
π 2EI y 210000 × 10 −1 × 48200
N cr,y = =π 2
L2cr,y (750)2
Ncr,y = 17760kN

Komentarz: Długość krytyczna Lcr odpowiada tutaj

długości teoretycznej.

Smukłość względna:
Af y 116 × 275 × 10 −1
λy = = = 0,42
N cr,y 17760

90
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Krzywa wyboczenia/Parametr imperfekcji:

h
= 2,5 > 1,2
b
t f = 16mm < 40mm Krzywa wyboczenia « a »
S 275 α = 0,21 PN-EN 1993-1-1 §6.3.1.2
wyboczenie
względem osi y-y

Współczynnik wyboczeniowy :
( ) (
φ = 0,51 + α λ y − 0,2 + λ y  = 0,5 1 + 0,21(0,42 − 0,2) + 0,42 2


2


)
= 0,61
1 1
χy = = = 0,95
φ + φ 2 − λ y 0,61 + 0,61 − 0,42
2 2 2

91
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Nośność na wyboczenie względem osi y-y słupa:

Af y 116 × 275 × 10 −1
Nb,Rd = χ y = 0,95 = 3030kN
γ M1 1,0

Sprawdzenie na wyboczenie względem osi y-y :

NEd 212
= = 0,07 < 1,0
Nb,Rd 3030

Sprawdzenie na wyboczenie względem osi z-z :

NEd 212kN
= = 0,11 < 1,0
Nb,Rd 1882kN

92
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie na zwichrzenie (słup prawy – część 2)

Wykres momentu – część 2 :
-351 kNm

-205 kNm

Moment krytyczny przy zwichrzeniu według Access Steel

SN003a-PL-EU
π 2EI z  I w 
M cr = C1  + 2
L2GI t
(
+ C 2 zg )
2 
− C 2 zg 
 z π EI z
2 I
L 

93
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Mały wpływ obciążenia równomiernie rozłożonego

Możliwość pominięcia C2
Współczynnik C1 :
C1 = 1,26 SN003a-PL-EU Rys. 3.3

Moment krytyczny przy zwichrzeniu:

π 2 210000 × 10 −3 × 2142  1249 × 103 3752 × 81000 × 89,3 
Mcr = 1,26  + 2 
3752  2142 π 210000 × 2142 
Mcr = 1133,66kNm

94
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Smukłość względna:
Wpl,y fy 2194 × 275 × 10 −1
λ LT = = = 0,73
Mcr 1133,66 × 10 2

Krzywa wyboczenia/Parametr imperfekcji:

h Krzywa wyboczenia « b »
= 2,5 > 2
b αLT = 0,34
PN-EN 1993-1-1 §6.3.2.2

95
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik zwichrzenia:

(
φ = 0,5 1 + α (λ LT − 0,2) + λ
2
LT )= 0,5(1 + 0,34(0,73 − 0,2) + 0,73 )
2

= 0,86
1 1
χLT = = = 0,76
φ + φ2 − λ
2
LT
0,86 + 0,86 − 0,73
2 2

Sprawdzenie zwichrzenia:

MEd 351 × 102

= = 0,77 < 1
χLTWpl,y fy 0,76 × 2194 × 275 × 10 −1

γ M1 1,0

96
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie interakcji siła osiowa – moment zginający

– Część 2 (decydująca)
Współczynnik równoważnego stałego momentu Cmy :
Wykres odnośnego momentu (założono liniowy) :

-351 kNm

ψ =0

Wartość Cmy :

Cmy = 0,6 + 0,4ψ = 0,6 ≥ 0,4

97
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik równoważnego stałego momentu CmLT :

Wykres odnośnego momentu (założono liniowy):

-351 kNm
ψ = 0,58
-205 kNm

Wartość CmLT :
CmLT = 0,6 + 0,4 × 0,58 = 0,83 ≥ 0,4

98
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik interakcji kyy :

 
k yy


(
= minCmy 1+ 0,6 λ y − 0,2 ) N Ed
 
; Cmy 1+ 0,8
χ y NRk / γ M1  
N Ed 
χ y NRk / γ M1 
  

  212   212 
k yy = min0,61+ 0,6(0,42 − 0,2) ; 0,61+ 0,8 
  0,95 × 3190 /1,0   0,95 × 3190 /1,0 

k yy = min(0,606; 0,634 )

k yy = 0,606

99
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Współczynnik interakcji kzy :

 0,1λ z NEd   0,1 NEd 
k zy 
= max 1 − ; 1− 
 (CmLT − 0,25 ) χ z NRk / γ M1   (CmLT − 0,25 ) χ z NRk / γ M1 


 0,1 × 1,01 212  0,1 212 

kzy = max  1 − ;  1 − 
 (0,83 − 0,25) 0,59 × 3190 / 1,0   (0,83 − 0,25) 0,59 × 3190 / 1,0 

kzy = max(0,980; 0,981)

kzy = 0,981

100
ZASTOSOWANIE ZAŁĄCZNIKA B PN-EN 1993-1-1

Sprawdzenie – Część 2 :
212 351
+ 0,606 = 0,53 ≤ 1
0,95 × 3190 603.4
0,76
1,0 1,0
212 351
+ 0,981 = 0,86 ≤ 1
0,59 × 3190 603 ,4
0,76
1,0 1,0

101
PODSUMOWANIE
PODSUMOWANIE

Sprawdzenie elementów ze względu na niestateczność przy

wyboczeniu i/lub zwichrzeniu jest omówione w rozdziale §6.3
PN-EN 1993-1-1.

Współczynniki interakcji do sprawdzenia elementów przy

interakcji moment zginający – siła osiowa mogą być określone
według Załącznika A lub B PN-EN 1993-1-1.

Zgodnie z Załącznikiem Krajowym (NA. 20) współczynniki

interakcji zaleca się obliczać metodę zamieszczoną
w Załączniku B

103
Moduły szkoleniowe SKILLS zostały opracowane przez konsorcjum organizacji, podanych na dole slajdu.
Materiał jest w objęty licencją Creative Commons

Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej.

Publikacje w ramach tego projektu odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autorów i Komisja Europejska
nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną.