ennti2021 Iniciacién 6 Lectura e & Esertura | Universidade de Santiago de Composisla
ugg
Dobre Grao en Mestre de Educacion Infantil e en
Mestre de Educacién Primaria
Iniciacion a Lectura e a Escritura
& Campus virtual | Primeiro semestre
Informacién
Créditos ECTS
Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias
‘Traballo do Alumno/a ECTS: 99
Horas de Titorias: 3
Clase Expositiva: 24
Clase Interactiva: 24
Total: 150
Linguas de uso
Castelan, Galego
Tipo:
Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007
Departamentos:
Psicoloxia Evolutiva e da Educacién, Dida
is Aplicadas
Areas:
Psicoloxia Evolutiva e da Educacién, Didactica da Lingua e a Literatura
Centro:
Convocatoria:
Primeiro semestre
Docencia e Matricula:
3ro curso (Non)
18an2024 Iniciacién 6 Lectura e & Esertura | Universidade de Santiago de Composisla
Programa
Obxectivos da materia v
- Cofiecer, a nivel xeral, os procesos e as capacidades que median na aprendizaxe
e dominio lector e escritor
- Comprender cales son os mecanismos, caracteristicas e factores determinantes
da lectura e a escritura.
- Identificar os procesos deficitarios, nos problemas de aprendizaxe da lectura e a
escritura e comprender a stia orixe e natureza.
- Valorar os métodos e as actividades para o ensino-aprendizaxe da lectura e da
escritura.
- Desenvolver estratexias de avaliacién-intervencién para potenciar a adquisicién
e o desenvolvemento das habilidades lectoras e escritoras.
- Capacitar ao alumno no desenvolvemento de procedementos de investigacién e
intervencién no comportamento lector e escritor.
Contido v
Bloque I: Dimensién e practica da escritura e a lectura na Educacién Infantil.
Tema 1: Introducién 4 lectura e a escritura.
Tema 2: Modelos e métodos de iniciacién en lectura e escritura.
Tema 3: Contidos curriculares do ensino da lectura ea escritura.
Tema 4: Programas de lectura.
Tema 5: Programas de escritura.
Bloque II: O suxeito da aprendizaxe da lectura e a escritura.
Tema 6: Procesos evolutivos e aprendizaxe da lectura e a escritura.
Tema 7: Os procesos lectores.
Tema 8: Os procesos escritores.
Tema 9: Avaliacion do proceso de adquisicion da lectura e a escritura.
Tema 10: Actividades e recursos de traballo para a adquisicién da lecturaea
escritura.
Bibliografia basica e complementaria v
Basica (soporte papel):
Condemarin, M. & Chadwick, M. (1990). La ensefianza de la escritura. Bases
tedricas y practicas. Visor Aprendizaje.
Cuetos, F. (2008). Psicologia de la lectura. Wolters Kluwer.
Cuetos, F. (2009). Psicologia de la escritura. Wolters Kluwer.
Fons Esteve, M. (2004). Leer y escribir para vivir. Alfabetizacién inicial y uso real
de la lengua escrita en la escuela. Barcelona: Grad.
218svt iain Lectura Esta | Universidade de Santiogo de Compostela
Rivas, R.M. & Fernandez, M.P. (2011). Dislexia, disortografia y disgrafia. Piramide.
Thomson, M.E. (1992). Dislexia. Su naturaleza, evaluacién y tratamiento. Alianza
Vieiro, P, & Gémez, I. (2004). Psicologia de la lectura. Pearson, Pretince-Hall.
Basica (soporte electrénico):
As referencias que compoien esta bibliografia estan dispoiiibles a través da
plataforma de préstamo de libros electrénicos da USC ou son de acceso libre na
Internet.
Gonzalez, A. (2010). Estrategias de comprensién lectora. Sintesis.
Montealegre, R.& Forero, L.A. (2006). Desarrollo de la lectoescritura: adquisicién y
dominio. Acta colombiana de psicologia, 9(1), 25-40.
http://www.scielo.org.co/scielo.php?pid=S0123-91552006000100003&script=...
Puleo, E.M. (2012). La evolucién del dibujo infantil. Una mirada desde el contexto
sociocultural meridefo. Investigacién arbitraria, 53, 157-170.
hittps://wwwredalycorg/)
Complementaria:
Aller, C. (1992). Juegos de aproximacién ala lectoescritura. Alcoy.
Belinchén, M., Igoa, J.M. & Riviere, A. (2004). Como desarrollar las aptitudes
psicolingiiisticas. Martinez Roca.
Bellenguer, L. (1979). Los métodos de lectura. Barcelona: Oikos-Tau.
Bettelheim, B. (1989). Aprender a leer. Critica.
Bryant, P. & Bradley, L. (1998). Problemas infantiles de lectura. Alianza Editorial.
Camps, A. (2003). Secuencias didacticas para aprender a escribir. Grad.
Carlino, P. & Santana, D. (1996). Leer y escribir con sentido. Visor.
Carriedo, N. & Tapia, J.A. (1994). gC6mo ensefiar a comprender un texto?
Ediciones de la Universidad Auténoma de Madrid.
Cassany, D. (1989). Describir el escribir. Como se aprende a escribir. Barcelona:
Paidés.
Clemente, M.C. & Dominguez, A.B. (1999). La ensefianza de la lectura. Enfoque
psicolingiiistico y sociocultural. Piramide.
Colomer, T. & Camps, A. (1996). Ensefiar a leer, ensefiar a comprender. Madrid:
Celeste / MEC.
Cuervo, C. (2005). El regalo de la escritura. Como aprender a escribir. Universidad
Nacional de Colombia.
Diez, A. (2000). Aprendizaje de la lectoescritura desde una perspectiva
constructivista (2 vols). Grad.
Dominguez, A. (2002). Lenguaje y Psicologia. Universidad de La Laguna.
Garcia, J. A., Elostia, R., Gutierrez, F., Luque, J.L. & Garate, M. (1999), Comprensién
lectora y memoria operativa. Aspectos evolutivos e instruccionales. Paidés.
Garcia, J.A. (2006). Lectura y Conocimiento. Paidés.
Hendrix, Ch. (1986). Como aprender a leer por el método global. Kapelusz.
Inizan, A. (1989). Cudndo ensefiar a leer: evaluacién de la aptitud para aprender a
leer. Visor.
Rueda, M. (1995). La lectura: adquisicién, dificultades e intervencién. Amaru.
Sanchez, E. (1998). Comprensién y redaccidn de textos. Edebé.
Solé, I. (1992), Estrategias de lectura. Grad.
Teberosky, A, (1993). Aprendiendo a escribir. ICE.
Tolchinsky, L.L. (1993). Aprendizaje del lenguaje escrito (Procesos evolutivos e
38an2024 Iniciacién 6 Lectura e & Esertura | Universidade de Santiago de Composisla
implicaciones didactica. Anthropos.
Vieiro, P., Peralbo, M. & Garcia, J. A. (1997). Procesos de adquisicion y producci
de la lectoescritura. Visor.
Warburton, N. (2012). Como aprender a escribir. Paidés.
Competencias v
Xerais: G.1, G.2, G.6, G.9, G.11
Especificas: E.42, E.43, E.46, E.47, E.50
Basicas: B.2, B.3, B.4
Transversais: T.2, T.3, T.4
Metodoloxia da ensinanza v
A docencia impartirase de forma presencial respectando as medidas de
prevencién e autoproteccién da poboacién (mAscaras, uso de xeles desinfectantes,
etc,).
A proposta docente inclte, por unha banda, clases expositivas e, por outro, clases
interactivas, as que se engaden as titorias.
Nas clases expositivas preséntanse os contidos da materia, proporcionando unha
vision organizada e integrada dos distintos temas. Utilizanse para introducir,
fundamentar e desenvolver os aspectos basicos de cada tema a tratar, achegando
ao alumno as bases teoricas para poder interpretar a informacién a posteriori, na
elaboracién de traballos tanto tedricos como practicos.
Nas clases interactivas clarificanse, dun xeito practico e aplicado a aula de
Infantil, cuestiéns concretas vinculadas aos contidos teéricos estudados, tratando
de empregar para iso estruturas de aprendizaxe autonomas e cooperativas. Nelas
profundizase en contidos especificos, e dotase ao alumnado das ferramentas
necesarias para a realizacién dun traballo independente. A sta vez, preténdese
fomentar a sia implicacién en debates e tarefas grupais, e promover 0
pensamento critico e a toma de decisiéns.
Na atenci6n titorial atenderanse as necesidades especificas de cada alumno/a e
realizaranse as orientaciOns pertinentes para guiar 0 seu proceso de ensinanza-
aprendizaxe. As titorias poderan realizarse presencial ou telematicamente, a
peticién do/a alumno/a.
Sistema de avaliacion v
48an2024 Iniciacién 6 Lectura e & Esertura | Universidade de Santiago de Composisla
En canto 4 avaliaci6n, valorarase o rendemento e as aprendizaxes adquiridas a
través dunha combinacién entre actividades de avaliacion formativa (continua) y
de avaliacién sumativa (final). Os traballos dos estudantes deberan ser orixinais. A
efectos avaliativos, un mesmo traballo non poder ser utilizado para varias
materias, salvo nas actividades programadas de forma coordinada. Para os casos
de realizacion fraudulenta de exercicios ou probas sera de aplicacidn o recollido
na "Normativa de avaliacién do rendemento académico dos estudantes e de
revision de cualificaciéns".
Aavaliacion da materia inchie as seguintes modalidades: 1) PROBAS
ESPECIFICAS: Un exame, cun formato que se definira oportunamente, que avalia
os cofiecementos fundamentais da materia, tanto tedricos como practicos (50% da
puntuacién final). Os contidos do exame son os relativos aos aspectos
desenvolvidos pola profesora/or nas clases tedricas asi como as lecturas
recomendadas. O alumno/a debe obter unha cualificacién minima, que se fixa en
2,5 puntos (50% da puntuacién), no exame, para que se Ile poidan sumar 0 resto
de cualificacions. 2) INFORMES ESCRITOS E OUTRAS PRODUCIONS: Un 40 % da
cualificacion provira da avaliacion de informes, analises de casos, comentarios de
texto ou outras producidns escritas resultantes fundamentalmente do traballo nos
seminarios. 3) ASISTENCIA E PARTICIPACION NA AULA: a asistencia e
participacién activa na aula
sera calificada cun maximo do 10% da nota final.
Aclaraciéns sobre a avaliacién:
1, CONDICIONS PARA SUPERAR A MATERIA: Para obter a calificacion de
aprobado, o alumnado debera conseguir unha puntuacién minima de 5 puntos de
calificacion final. Dita puntuacién débese obter a partir dun minimo de 2,5 puntos
(sobre 5) no exame. S6 cando o exame esté aprobado se sumara el resto das
calificaciéns.
2. ASISTENCIA: Controlarase a asistencia nas sesiéns presenciais. O numero de
faltas de asistencia sera unha consideracién importante para poder superar a
materia, de modo que: - Superar 0 20% de faltas sen xustificar conlevard non ser
calificado no apartado 3 (participacién na aula). - Superar 0 50% de faltas sen
xustificar conlevara non ser calificado no apartado 2 (informes escritos e outras
produciéns). A avaliacién recaera exclusivamente sobre o exame que se puntuara
sobre un maximo de 7 puntos, situandose o aprobado en 5 puntos.
3. ALUMNADO CON EXENCION DE DOCENCIA: Deberé pofierse en contacto coa
profesora/or nas dtias primeras semanas de clase para concretar un plan
alternativo de avaliacion.
4, ALUMNADO QUE NON SUPERE A MATERIA NA PRIMERA OPORTUNIDADE
(PERIODO ORDINARIO): Neste caso respetaranse as puntuacions obtidas -durante
o periodo ordinario- nos apartados 2 e 3 da avaliacion. En ningun caso se
admitiran traballos a maiores dos realizados no periodo ordinario.
5. ALUMNADO DE 2? OU POSTERIORES CONVOCATORIAS: Este alumnado debera,
a0 menos, superar as condiciéns indicadas no apartado 1 das presentes
aclaraciéns sobre la avaliacidn. Se o alumno ten puntuaci6n/s nos apartados 2 e 3,
de convocatorias anteriores manteraselle actualizada dita puntuacion.
6. ALUMNADO CON DIVERSIDADE FUNCIONAL. O alumnado que presente algun
tipo de diversidade funcional ou dificultade para un seguimiento diario normal da
58an2024 Iniciacién 6 Lectura e & Esertura | Universidade de Santiago de Composisla
materia, sexa esa dificultade permanente ou temporal, debera xustificar a sta
situacion a través dun documento expedido polo servizo acreditado pola USC a
estos efectos e informar do seu caso 4 docente desta materia dentro das dias
primeras semanas do semestre afectado, a fin de que se poida acordar 4 maior
brevidade un plan de traballo adaptado para poder atender cada situacion
particular,
Tempo de estudo e traballo persoal v
A materia ten un total de 51 horas de clases presenciais que se distribuen entre as
clases expositivas, as interactivas, as titorias e a avaliacién.
Estimacion de horas para o traballo do alumno:
Clases expositivas: 24
Clases interactivas: 24
Tutorias: 3
Total horas: 51
“XXXXX-- -XXXXX--
TRABALLO AUTONOMO.
Estudo: 70
Elaboracion traballos: 29
Total horas 99
Recomendaciéns para 0 estudo da materia v
1. Asistencia e implicacién activa na dindmica de clase.
2. Interese polo estudo da disciplina en relacién coa titulacién.
3. Dominio basico da lingua inglesa.
4. Posuir certos rudimentos informaticos como o manexo dun procesador de
textos e de Internet, asi como outras ferramentas e programas informaticos.
5. Realizacién puntual dos traballos.
6. Seguimento continuado da materia.
7. Procura de claridade e organizacién dos cofecementos.
Observaciéns v
Posto que a USC é unha Universidade Presencial, é obrigatoria a asistencia a un
minimo do 80% de las sesidns de clase, 4 marxe do alumnado con exencién de
docencia.
68eryace1 Inciacin & Lectura @ 4 Esccura | Universidade de Santiago de Compostela
Oalumnado con dispensa de docencia debera respectar as datas de entrega de
traballos establecidas pola profesora, e é recomendable e necesario que mantefia
un contacto coa mesma a través das titorias, plataformas virtuais, correo, etc.,
para garantizar o 6ptimo desenvolvemento da materia e a superacion da mesma.
PLAN DE CONTINXENCIA
Tendo en conta 0 contexto de incerteza no que nos atopamos como consecuencia
da pandemia provocada pola COVID-19, e conforme ao establecido nas “Bases
para o desenvolvemento dunha docencia presencial segura” da USC, no programa
da materia contemplaronse tres posibles escenarios: 1. Normalidade adaptada, 2.
Distanciamento e 3. Peche das instalaciéns.
ESCENARIO 1. NORMALIDADE ADAPTADA
A metodoloxia docente e avaliacion seguiran os criterios explicitados nos
apartados «Metodoloxia da ensinanza» e «Sistema de avaliacién da aprendizaxe».
ESCENARIO 2: DISTANCIAMENTO.
A) Metodoloxia
A docencia presencial convivira coa docencia virtual, dacordo coa formula que no
seu momento estableza a Facultade de Formacién do Profesorado.
A proposta metodoléxica a empregar conxugara o formato de clase expositiva coas
metodoloxias activas e participativas, asi como o traballo auténomo e de
autoaprendizaxe
As clases expositivas virtuais impartiranse, segtin o caso, de forma sincrona a
través da plataforma Teams, ou de forma asincrona a través da aula virtual da
materia, teran o mesmo obxectivo que na modalidade presencial e utilizaranse
recursos semellantes.
O traballo de seminarios (clases interactivas) que se leven a cabo virtualmente,
manteran a mema finalidade e tipo de actividades que no escenario 1, se ben, para
o seu desenvolvemento, contarase como recurso fundamental coa aula virtual da
asignatura, sen detrimento de outras plataformas e/ou aplicacién institucionais.
As actividades poderan ter caracter sincrono ou asincrono, e poderan combinar
tarefas individuais e colaborativas.
As titorias realizaranse de forma telematica.
B) Avaliacion
O sistema de avaliacién sera o mesmo que o previsto para 0 escenario 1, salvo polo
feito de que: 1. A proba especifica (exame) poder ser telematica en lugar de
presencial. Os medios para levarla a cabo seran definidos oportunamente. 3. No
apartado correspondente 4 participacién na aula valorarase a asistencia e
participacion nas sesiéns presenciais. O peso deste apartado no conxunto da
718an2024 Iniciacién 6 Lectura e & Esertura | Universidade de Santiago de Composisla
calificacion ser do 5% e a puntuacién restante engadirase ao apartado de
informes escritos e outras produciéns que pasar a ter un peso do 35%.
ESCENARIO 3. PECHE DE INSTALACIONS
A) Metodoloxia
A docencia impartirase na stia totalidade de forma virtual.
Seguirase 0 procedemento contemplado no escenario 2 para a docencia virtual
expositiva e interactiva, asi como para as titorias.
B) Avaliacion
O sistema de avaliacién sera o mesmo que o previsto para o escenario 1, salvo polo
feito de que: 1. A proba especifica (exame) sera telematica en lugar de presencial.
Os medios para levarla a cabo seran definidos oportunamente. 2. O valor do
apartado correspondente 4 participacién na aula determinarase en funcién do
tipo e numero de sesiéns que se realicen de forma sincrona e/ou asincrona.
Poderan contemplarse distintas formulas para a avaliacién do mesmo: rexistro de
asistencia, completado e entrega de tarefas en prazo, participacién no foro da
materia, etc. O peso maximo do apartado sera do 10% e en caso de non acadarse
este maximo, o valor restante engadirase no apartado correspondente a informes
escritos e outras producions.
Debe terse en conta que para os casos de realizacién fraudulenta de exercicios ou
probas ser de aplicacién o recollido na "Normativa de avaliacién e rendemento
académico dos estudantes e de revisin de cualificaciéns'", en calquera dos
escenarios contemplados.
88