UNIVERZITET ZA POSLOVNI INŽENJERING I MENADŽMENT

BANJA LUKA

Akademska 2021/22 godina

Seminarski rad
Religija i religijske zajednice

Nastavnik:
prof. dr Ostoja Barašin
e-mail: barasinostoja@gmail.com

Belmin Hambo

SARAJEVO, decembar 2021.god.

Sadrzaj…………………………………………………………………2
Religija…………………………………………………………………3
Islam……………………………………………………………………6
Hriščanstvo……………………………………………………………10
Katoličanstvo………………………………………………………….12
Protestantizam………………………………………………………...13
Vjerske zajednice……………………………………………………..14
Zaključak ……………………………………………………………..15
Izvori ………………………………………………………………….15
RELIGIJA
Religija je forma društvene svjesti, čija se specifičnost sastoji u fantastičnom odrazu
odnosa ljudi prema prirodi i njihovoj interakciji. Termin religija nastao je iz latinskog
religio pobožnost, tj. izražavanje poštovanja prema bogovima. Etimološko porijeklo
religije nalazi se u glagolu religare vezati, povezati se, relegere savjesno i usmjerno
ponašanje, ili reeligere ponovo izabrati. Religiozne predstave o svijetu su iluzije
ljudske svjesti o postojanju “viših” nadljudskih bića ili racionalnih nadljudskih
principa koji vladaju celokupnom prirodom i društvom i postojanju “viših” i
nadljudskih ciljeva čovjekove djelatnosti, odnosno neke više misije čovjeka u historiji,
pa su zato predstave o netačnom i iskrivljenom odražavanju stvarnosti. Kao posebna
forma društvene svjesti religija je prošla kroz različite faze razvoja. U prvobitnom
društvu religijska verovanja su bila posebne forme neizdiferencirane svjesti u vidu
animizma i totemizma, da bi izdvajanjem zemljoradnje poprimila formu stičkih
religija. Kasnije nastaju politeističke religije, kao mnogobožstvo, a tek sa klasnim
društvom i pojavom civilizacije monoteističke religije, kao jednobožstvo. Osobenost
svih religijskih vjerovanja, od onih neizdiferenciranih do monoteističkih religija, je
vjerovanje u „zagrobni” život i ponovno rađanje kao stvarna ili nebeska reinkarnacija.
Prvi religiozni obredi koji datiraju još iz musterske epohe (70 000 50 000. god. p. n.e.)
vezani su za simbolička značenja pogreba, od sahranjivanja sa posebnim položajima
tela, njihovim pravcem prema istoku gde se „rađa” sunce, čuvanjem lobanja i
premazivanja crvenim okerom simbolom krvi, kao izrazom života. Ovome treba
dodati i historijski podatak da su u grobovima pračovjeka nađeni brojni primjerci
ženskih figura, kao simbol rađanja, kao komplementarnost seksualnih i kosmičkih
principa, u svesti primitivnog čoveka. Brojni obredi i žrtvovanja imali su za cilj
sigurno obezbjeđenje zagrobnog života. Od praistorijski do savremenog perioda
svemoćne dominacije naučnih, tehničkih otkrića i tehnologije, zadržala su se
religiozna vjerovanja sa danas suptilnijim obilježjima. Savremeni period pokazuje
takve forme verovanja I, s tim u vezi, formirane religijske organizacije koje kao sekte,
magijske radnje i proročanstava sve više intrigiraju i povezuju savremene ljude.
Istraživanja su posebno pokazala da je religioznost i “vjerovanje” kod mlađih
naraštaja sve izraženije, a da su “natprirodne” pojave sve češće. Savremenu
publicistiku, i onu posebno formiranu za tu temu, preplavljuju, s vremena na vrijeme,
tekstovi o nadčulnim sposobnostima pojedinaca i njihovim “čudima”. Religija i
religijska vjerovanja su posebno značajne društvene pojave koja se temeljno istražuju
u okviru posebne discipline, sociologije religije. Kao razvijen oblik društvene svesti
sadrži posebne sisteme simbola, koje prate posebni religiozni doživljaji kao doživljaji
svetog. Religiozni simboli uključuju:
1. Misaone predstave o svijetu i čoveku, kao povezanost sa nekom višom,
natprirodnom, transcedentalnom i sasvim drugom stvarnošću, sadržane su u “svetim”
tekstovima i knjigama
2. Posebnu vrstu ponašanja, vjerskog ili obrednog, koje se shvata kao uslov, priprema
i povezanost sa natprirodnom stvarnošću
3. Materijalizovanu simboliku, tzv. “svete stvari”, u zvučnom ili pisanom obliku, koja
se razlikuje prema različitosti vjerovanja, crkvi, sekti i sl.,
4. Vjersku ideologiju, kod profesionalnih crkava, koja se ogleda u crkvenim
položajima i politici određenog vjerskog sistema. Doživljaj svetog povezan je sa
društvenim sistemom simbola, prihvaćenih od više pojedinaca. Ukoliko je u pitanju
individualna sveta predstava, tada se radi o duševnoj bolesti, pa je Frojd šizofreniju
odredio kao individualnu religiju, nasuprot religiji kao kolektivnoj neurozi koja štiti
pojedinca od individualne neuroze. Rasprostranjeno je shvatanje da je smisao
religijskih vjerovanja način zadovoljavanja stalnih ili vječnih potreba svojstvenih
čovjeku. Ta potreba se ispoljava u zadovoljavanju osećaja sigurnosti u “budućem”
svjetu, osmišljavanjem postojećeg svjeta, povezivanju sa drugim ljudima,
socijalizacijom i osjećajem zaslužene kompenzacije. Neki smatraju religiju jednim od
načina integrisanja društvene zajednice, drugi je smatraju jedinim integrativnim
načinom. Istorija religije ukazuje na posebnu grupu pitanja prema kojima se ljudi
religiozno odnose:
1. Prirodne pojave i procesi od kojih zavisi ljudska egzistencija Sunce, kiša, i sl.
2. Neobične prirodne pojave koje ugrožavaju egzistenciju katastrofe, epidemije i sl.
3. Ustanove i vrijednosti koje se prenose tradicijom vlast kralja, moralne vrijednosti i
sl.
4. Pojave koje razaraju društvo i poredak ratovi, revolucije, novi veliki pronalasci
5. Osnovni psihički, emotivni i fiziološki oblici čovjekovog života polnost, govor i sl
6. Psihofizički procesi koji ugrožavaju ličnost snovi, strah od smrti, smrt, i sl. Bilo da
je u pitanju održavanje ili ugroženost egzistencije kod religioznih shvatanja, tuđe sile
su uzrok pojava i djelovanja. Čovjekova egzistencija u oba slučaja neposredno zavisi
od tih sila, pa je religiozno shvatanje ono o prvom i poslednjem pitanju čovjekove
egzistencije i njenog smisla. Poslednje pitanje u religioznoj obradi prerasta u simbol
drugog svijeta, pa su sve “čudne” ovozemaljske pojave pozitivna ili negativna
reagovanja natprirodnih sila na odgovarajuće čovjekovo ponašanje. U tom smilsu,
ponašanje vjernika se često graniči sa patnjama, kao božijom proverom ljudske svete
sudbine. Čovekova težnja da objasni i razjasni pojave koje ga u svijetu okružuju,
posebno se odnosi na pitanje prvobitnog postanka svijeta. Traženje odgovora na ovo
osnovno pitanje je bilo podsticaj razvoju filozofskog i naučnog mišljenja i uslovilo je
oblikovanje raznovrsnih nenaučnih tumačenja među kojima vidno mjesto imaju
religiozna i ranija mitska tumačenja. Vječita čovjekova radoznalost i potreba za
tumačenjem uslovila je dve ljudske čežnje:
1. Da objasni natprirodno, a to je sve ono što je nepoznato i misaono nedokučivo,
2. Da se pokorava onom što ne ume da objasni, jer je neznanje uzrok straha i
nesigurnosti. Obe težnje istorijski su se razvijale prvo u obliku brojnih mitova:
nebeskih, vodenih, zemljinih i vegetacijskih, podzemnih i drugih, a kasnije, pa sve do
danas u obliku razrađenih i sistematizovanih religija. Svijetske religije Pored danas
najrasprostranjenijih religija islama, hrišćanstva i budizma, značajan društveni uticaj
na društvene tokove imaju judaizam, hinduizam, šamanizam, taoizam, konfučijanizam
i druge religije i religijski pravci. Znanja o nastanku, razvoju i obeležjima različitih
religija, omogućavaju celovitu predstavu o društvenoj ulozi religije i njenom značaju.
Jer, nezavisno od kvalifikacije religijskih shvatanja kao nenaučnih, njihova
popularnost i ogroman broj vjernika čine religiju značajnim društvenim fenomenom i
u savremenom društvu.

Islam
Islam (arapski: ‫ اإلسالم‬al-islām; predanost jednom Bogu) jeste monoteistička religija
koja je nastala na Arapskom poluostrvu u 7. vijeku. Prema broju pripadnika, danas je
prva najrasprostranjenija religija sa preko 2.000.000.000 pripadnika i religija s
najbržom stopom rasta broja pripadnika na svijetu. Sljedbenici islama, muslimani,
vjeruju u postojanje samo jednog boga (Allaha) te da je posljednji poslanik
Muhammed Njegov rob i poslanik. Zajedno s judaizmom i kršćanstvom, islam je
jedna od tri abrahamske ili ibrahimske religije, nazvane po Ibrahimu, rodočelniku sve
tri navedene religije.

Muslimani vjeruju da je islam originalna, potpuna i univerzalna verzija prvobitne

vjere koja je kroz historiju više puta objavljivana posredstvom većeg broja Božijih
poslanika, uključujući između ostalih i Adema, Nuha, Ibrahima, Musu i Isaa. Isto
tako, vjeruju da je Kur'an nepromijenjena i posljednja Božija objava. Islamski koncept
i praksa sadrže i pet stubova islama, koji su obavezni za sve muslimane kao i islamsko
pravo, odnosno šerijat, kojim se dotiče gotovo svaki aspekt ljudskog života i općenito
društva, od bankarstva i blagostanja do položaja žena u društvu.

Pojavivši se početkom 7. vijeka, prvobitno u Mekki, islam se brzo proširio Arapskim

poluostrvom da bi se u 8. vijeku halifat prostirao od Iberijskog poluostrva na zapadu
do rijeke Ind na istoku. Zlatno doba islama se odnosi na period između 8. i 13. vijeka
kada je islamski svijet doživio naučni, privredni i kulturni procvat.

Muhammed je rođen u Mekki 570. godine. Oko 610. godine počeo je ashabima
prenositi objavu koju je primao od Allaha posredstvom meleka Džebraila. Objava je
poslije objedinjena u Kur'an. U Kur'anu se tvrdi da je Allah jedan, milostiv i
svemoćan, kao i da nadzire tok događaja. Na Sudnjem danu ljudima će se suditi prema
njihovim djelima što će rezultirati njihovim odlaskom u džennet ili džehennem. Bogati
sloj Kerejšija pobunio se protiv nove religije kao i zbog osude njihovog ponašanja u
Kur'anu i počeo progoniti Muhammeda i njegove sljedbenike. Godine 622.
Muhammed se iz Mekke seli u Medinu i taj čin zvan hidžra označava prekretnicu u
islamu te je iskorišten kao period u odnosu na koji se računa vrijeme u islamskom
svijetu. Kur'anom su propisane mnoge stvari između ostalih i namaz, zekat, post
(tokom mjeseca ramazana) i hodočašće (hadždž) u Mekku. Objavom Kur'ana, i
primanjem islama od strane Muhammedovih najbližih poznanika, prvobitno je
uspostavljena zajednica a potom i islamska država.

Država je u početku bila savez plemena ili rodova ali vremenom je i organizaciono
jačala. Nakon Muhammedove smrti, na čelu države bio je halifa. Kako su Arapi bili
nomadski i ratnički narod, učestali su njihovi napadi i osvajanja susjednih zemalja. U
dvanaest godina nakon Muhammedove smrti osvojena su područja današnjih država
Sirije, Iraka, Libije i Irana. Ta teritorijalna ekspanzija nastavila se i tokom narednih
vijekova. Na zapadu je zauzeta Sjeverna Afrika do Atlantika, Tarik ibn Zijad je 711.
godine sa svojim trupama prešao na teritoriju današnje Španije a islam se proširio do
Carigrada i Pakistana. U mnogim od tih područja islam je postao glavna religija.

Islam se širio miroljubivim načinom: muslimanski trgovci s karavanima deva proširili

su ga u Sjevernu Afriku, pomorci na istočnu obalu Afrike, iz Indije se proširio na
Indoneziju, Maleziju i Filipine. Tokom 15. i 16. vijeka postojala su tri velika
muslimanska carstva: Osmanlijsko carstvo koje je zauzimalo dijelove Bliskog istoka,
Balkana i dijelove Sjeverne Afrike; zatim Safavidska dinastija u širem području
današnjeg Irana, Pakistana, Iraka, kavkaskih država i zapadne Turske, te Mogulsko
carstvo u Indiji i jugoistočnoj Aziji. Ova carstva su svoj uspon zasnovale na otkriću i
iskorištavanju modernih oružja za to doba, kao što je barut i topovi, te daleko
efikasnijoj administraciji od zemalja srednjovjekovne Evrope.

Novi period u historiji islama počinje oko 1500. kada se Vasco da Gama iskrcao u
Indiji, čime počinje evropski uticaj na taj dio islamskog svijeta. Puna snaga zapadnog
ekonomskog uticaja osjetila se s industrijskom revolucijom, a vojna s Napoleonovim
prodorom u Egipat, što je u konačnici utjecalo na opadanje moći muslimanskih
država.

Sljedbenici islama, poznati kao muslimani, vjeruju da je Bog (arapski: Allāh) poslao
svoju direktnu objavu čovječanstvu tj. Muhammedu, preko meleka Džibrila
(Gabrijela) kao što je poslao objave ostalim poslanicima, Ademu, Nuhu, Ibrahimu,
Musāu i Isāu. Muslimani vjeruju da je Kur'an posljednja od Allahovih knjiga
objavljenih čovječanstvu, da je potpuno tačna (bez grešaka) i da je nepromjenjiva, što
obećava i Allah, a u djelo sprovode ljudi koji Kur'an znaju napamet, ti ljudi zovu se
hafizi. Budući da su prethodne knjige koje je Allah slao ljudima, a to su: Suhufi -
Ibrahimu, Tevrat - Tora- Musau (Mojsiju), Zebur - Davudu, Indžil (Evanđelje)
izmijenjene od strane ljudi ili djelimično zaboravljene (prepričavane) Allah je poslao
Kur'an da bi ukazao čovječanstvu na pravi put. Kur'an se do danas sačuvao u
izvornom obliku, zahvaljujući izuzetnoj pažnji da se ne izmijeni niti slovo u njemu.

Muslimani smatraju da je islam ista ona vjera koju su vijekovima propovijedali Božiji
poslanici sve od Adema i da je Kur'an (sveta knjiga muslimana) posljednja Božija
objava, a Muhammed posljednji Božiji poslanik. Islamsko učenje vidi kršćanstvo i
judaizam kao derivacije učenja određenih poslanika - Ibrahima (Abrahama); i u tome
prepoznaje njihove zajedničke Abrahamske korijene, a Kur'an ih naziva "ljudima
Knjige" (Ehlul-Kitab). Islam ima tri primarne grane podjele nastale iz razilaženja u
podjeli vlasti nakon Muhammedove smrti, te tri podjele su: suniti, šiiti i haridžije
(riječi sunnit, šiit ili haridžija ne spominju se u Kur'an ili hadisu).

Temelj islamskog vjerovanja nalazi se u šehadetu (svjedočenju) da nema drugog Boga

sem Allaha i da je Muhammed Božiji rob i Božiji poslanik. Pripadnost islamu iskazuje
se sljedećim riječima (transkript Arapskog pisma), da bi neko postao musliman mora
jezikom izgovoriti i srcem vjerovati sljedeće riječi:

Ešheddu en la illahe ilallah we ešheddu enne Muhammeden abd'uhu we resuluhu.

("Srcem vjerujem i jezikom očitujem da nema drugog Boga osim Allaha, i vjerujem i
očitujem da je Muhammed Božiji rob i Božiji poslanik.")
Šest osnovnih članova vjerovanja

Postoji šest osnovnih vjerovanja koja dijele svi muslimani:

1. Vjerovanje u Allaha (Amentu billahi)

2. Vjerovanje u meleke (we melaiketihi)
3. Vjerovanje u Božije knjige (we kutubihi)
4. Vjerovanje u sve Božje poslanike (we rusulihi)
5. Vjerovanje u Sudnji dan (we'l jewmil ahiri)
6. Vjerovanje u sudbinu, vjerovanje da sve što biva, biva sa Allahovom
voljom i određenjem (we bil kaderi hajrihi we šerrihi minAllahi teala)

Spojeno u jednu rečenicu glasi:

Amentu billahi we melaiketihi we kutubihi we rusulihi wel jewmil ahiri we bil kaderi
hajrihi we šerrihi minallahi teala.

"Ja vjerujem u Allaha i meleke i Knjige i poslanike i Sudnji dan i vjerujem da sve što
biva, biva sa Allahovom voljom i određenjem."

Osnovni principi islama

Dvije najveće podgrupe muslimana su sunniti i šiiti. Sunniti sačinjavaju veliki

postotak muslimanskog svijeta iako je moguće pronaći velike većine šiita koje žive u
zemljama Bliskog istoka kao što su Iran ili Irak. Ipak, u Saudijskoj Arabiji sunniti su
većina.

Osnovni uslovi za pripadnost islamu kod sunnitskih muslimana nazivaju se još i

islamskim šartima, dok kod šiitske manjine postoji blago različita terminologija koja
opisuje pet osnovnih vjerovanja, "korijeni religije". Svi muslimani se slažu sa stavom
da su i sunnitska i šiitska osnovna vjerovanja ispravna.

● Šehadet: Svjedočenje da niko osim Allaha nije vrijedan obožavanja i da je

Muhammed Njegov rob i poslanik.
● Namaz: Obavljanje pet dnevnih namaza. (salah).
 ● Zekat: Davanje zekata (milostinja)
● Post: Post svakog dana mjeseca Ramazana od zore pa do zalaska sunca.
● Hadždž: Hodočašće u Mekku u prvoj trećini mjeseca Zul-hidždže koje je
obavezno bar jednom za vrijeme života onima koji imaju mogućnost da ga
obave.

Kur'an (arapski: ‫ القرآن‬al-qur'ān), u prenesenom prijevodu "čitanje", također zvan

El-Kur'ān el-Karīm, jest sveta knjiga islama, objavljen na arapskom jeziku. Muslimani
vjeruju da je Kur'an objava Božijih riječi i kulminacija Božje objave čovječanstvu,
preko Božjeg poslanika Muhammeda u periodu od 23 godine preko meleka Džibrila.

Hriščanstvo
Kao velika svijetska religija, hrišćanstvo je nastalo odvajanjem od starojevrejske
religije na prelasku iz stare u novu eru i preraslo u masovnu religiju na svim
kontinentima već u prvim vekovima ove ere. Hrišćanska religija formuliše se u
uslovima antičkog rimskog ugnjetavanja i iscrpljivanja pokorenih naroda i narodnih
masa. U uslovima izražene bjede i siromaštva, eksploatisane mase gubile su vjeru i
smisao života, pa je religija bila revolt prema vladajućim slojevima, ali i duhovno
utočište. Brojna istočnjačka religijska verovanja o učenju o zagrobnom životu i
iskupljenju grehova, jevrejska ideja o mesijanstvu kao dolasku spasitelja, kao i
dijelovi antičke grčke filozofije činili su idejnu osnovu nastanka hrišćanstva. Na toj
idejnoj osnovi razvila su se vremenom učenja o:
1. “Otkrovenju Jovanovom”, apokalipsi, koje nagovještava propast Rima i kraj svijeta,
a poslije toga večni život za pravedne i ugnjetavane
2. “Poslanicama” apostola, koje ističu iskupljenje ljudskog roda smrću Isusa Hrista,
posle čega će vjernici imati vječiti život kao što ga ima Isus; 3. Pisanim djelima
apostola Pavla, kojima se smiruju buntovnici i ukazuje da je svaka vlast data od boga,
pa da sluge treba da slušaju svoje gospodare
4. “Jevanđeljima”, koja opisuju Isusov život i njegov rad na propovjedanju nove
religije. Na bazi ovih učenja formiraju se brojne hrišćanske zajednice u vidu opština u
kojima su svi bili “jednaki pred bogom i braća u Hristu”. Rimski pisac Celz, ističe
kako hrišćani u svoje opštine privlače robove, maloljetne, neobrazovane i ljude niskog
porekla, a hrišćani ističu da je “lakše kamili proći kroz iglene uši nego bogatom ući u
božije carstvo”. Propagiranjem jednakosti svih ljudi, u uslovima rimske podele na
civilizovane i pagane, tj. varvare, hrišćanstvo postaje popularno u Rimskoj imperiji
među brojnim porobljenim narodima. I pored svirepih kazni i stradanja hrišćana,
posebno za vrijeme cara Nerona, koji je 64. godine zabranio hrišćanstvo, ova religija
se širila i van granica carstva. Svetski domet hrišćanstva uslovilo je u II veku
formiranje hrišćanske organizacije crkve, s episkopima i sveštenicima, i formulisanje
crkvene ideologije i dogmatike. Čvrsto organizovana hrišćanska crkva, čije su učenje
prenosili i propagirali posebni hrišćanski “službenici”, vremenom je pomirila različita
filozofska i vjerska shvatanja, a hrišćanstvo postalo svijetska religija. Kako je
hrišćansko učenje propovjedalo da caru treba dati carevo, a da se ljudska jednakost
ostvaruje tek pred bogom, Konstantin Prvi priznaje hrišćanstvo kao vjeru. U vrijeme
njegove vladavine, održava se Prvi svetski vaseljenski sabor (325. godine), koji
ustanovljava savez crkve i države, a učenje hrišćanske crkve postaje obavezno.
Krajem IV vijeka Rimsko carstvo proglašava hrišćanstvo zvaničnom državnom
vjerom, a hrišćansku crkvu službenom crkvom. Od tog perioda uvodi se novi kult
svetaca i monaštvo i počinje računanje vremena po novoj hrišćanskoj eri “od rođenja
Isusa Hrista” koje se do danas održalo. Poslije propasti Rimskog carstva, hrišćanstvo
je bila dominantna religija u Evropi, pa nije bilo ni jedne paganske zemlje, jer su ga
prihvatili i Germani i Sloveni. Rascep hrišćanske crkve na zapadnu katoličku i istočnu
pravoslavnu, nastao je u XI veku kao posledica političkih prilika tadašnje Evrope. U
zapadnoj Evropi uticaj rimskog katoličkog centra bio je presudan, dok su istočne
pravoslavne crkve vremenom potpadale pod tursku vlast. U XVI vijeku, u zapadnoj
Evropi nastupa reformacija, a na istoku jača uloga ruske pravoslavne crkve. U XIX
veku, koga karakteriše stvaranje nacionalnih država, pravoslavne crkve se formiraju
kao pravoslavne nacionalne crkve, a od katoličkih crkava izdvajaju se protestantske
crkve. Propašću feudalizma i uvođenjem kapitalizma sa nacionalnim obeležjima,
hrišćanstvo gubi svoj dogmatski karakter i postaje narodna religija koja se u školama
predaje nenametljivo, a propagira preko verskih udruženja. Biblija nije više dogma
već sveta knjiga religioznih verovanja. Krajem XIX veka formiraju se brojni
hrišćanski katolički sindikati u Belgiji, Holandiji, Švajcarskoj, Francuskoj, Italiji,
Kanadi, čiji je centar od 1952. u Briselu. Formiranjem prve socijalističke države,
nastaje i ideja o zajedničkom frontu svih crkava protiv socijalizma, čime se
hrišćanstvo politički izjasnilo kao pristalica kapitalističkog sistema. Centar
katoličanstva je Vatikan, a centar pravoslavne crkve Carigradska patrijaršija, sa
dominantnim uticajem ruske pravoslavne crkve. U Francuskoj je 1962. godine
podignuta „crkva pomirenja” između katolika i protestanata, a 1964. godine na
Trećem zasedanju sabora izglasan je dekret o ekumenizmu, koji proklamuje da su
pravoslavne crkve zaista crkve. Hrišćanstvo kao religiozna institucija podjeljeno je u
tri osnovna hrišćanska pravca: Katolicizam, Pravoslavlje i Protestantizam. Unutar
ovih pravaca prisutni su brojni organizacioni oblici: crkve, sekte, denominacije,
kultovi i drugo. U savremenim uslovima posebno je karakteristična ateizacija tj.
sekularizacija kao potiskivanje uloge religije u društvenim odnosima. Istovremeno,
formiraju se nove sekte i kultovi, ali je i razlika među osnovnim granama hrišćanstva
sve manja i sve su češći oblici njihove saradnje (ekumenizam)

Katoličanstvo
Katoličanstvo je u Evropi religijska zajednica (konfesija) i doktrina koju karakterišu
sljedeće religijska obilježja:
1. Obraćanje svim pojedincima nezavisno od njihove etičke, nacionalne i socijalne
pripadnosti, sa tendencijom svijetskog obuhvatanja
2. Isticanje većeg značaja ovozemaljskog života i nastojanje da njime u potpunosti
ovlada, da ga reguliše i usmjerava
3. Zasnovanost na strogoj crkvenoj hijerarhiji, na čelu sa vrhunskim biskupom papom
u Vatikanu - Rimu, čije je mišljenje o verskim pitanjima nepogrešivo. Vjernici su
potčinjeni kleru kao osnovnoj vjerskoj organizaciji, a koju karakteriše celibat zabrana
sklapanja braka katoličkih sveštenika; U svijetu je 1900. godine, 34% ukupnog
svetskog stanovništva, tj. 550 miliona, bilo hrišćana. taj broj se povećao na 820
miliona, a 1961. na 996 miliona. Od ukupnog, približnog broja hrišćana od 996
miliona, katoličkoj crkvi pripadalo je 541 milion vernika, pravoslavnoj crkvi 185
miliona vernika i protestantima 270 miliona. 20 Prema SOCIOLOŠKOM
LEKSIKONU,
4. Zasnovanost na doktrinarnom učenju Tome Akvinskog, po kome je čovjek duhovno
biće, pa su hrišćanske vrijednosti vezivno tkivo društva. Privatna svojina se priznaje,
ali se nastoji ograničiti
5. Konzervativizam shvatanja, posebno izražen prema socijalizmu, opštoj osnovnoj
školi, ravnopravnosti žena, razvodu braka, prekidu trudnoće i drugim socijalnim
pojavama savremenog društva
6. Politička aktivnost, koja se ispoljava u izričitom nalaganju ili zabrani vernika prema
određenim političkim pojavama, procjenjivanju moralnosti političkih djelovanja,
opredjeljivanjem i stvaranjem sopstvenih političkih organizacija, ali i aktivnim
učestvovanjem u nekim naprednim političkim pokretima. Smatra se da je na
prostorima bivše Jugoslavije Rimokatolička crkva bila najznačajnija vjerska
organizacija, posebno u vreme stvaranja Kraljevine SHS, sa bitnim uticajem na
djelovanje svih drugih vjerskih organizacija. Pravoslavlje Pravoslavlje se formiralo u
okviru Vizantije, nakon podele Rimskog carstva, a od VII do IX veka proširilo se na
Balkan, Rusiju, Gruziju, Jermeniju i dr. Narodi koji su prihvatili vizantijsko
pravoslavlje, prihvatili su i njenu pismenost, arhitekturu crkava i manastira, freske,
škole i književnost. U Vizantiji pravoslavlje je bilo pod državnom upravom, tako da su
carevi postavljali i smenjiivali patrijarhe i izdavali crkvene dekrete.

Protestantizam

Protestantizam je nastao od latinskog izraza protestant onaj koji protestvuje i javno

nešto dokazuje. Naziv je za različite hrišćanske crkve koje su se za vrijeme
reformacije u XVI vijeku odvojile od rimske katoličke crkve. Na njemačkom
državnom saboru 1529. godine, pristalice Martina Lutera, protestvovale su protiv
državnih odluka kojima se zabranjuje njihovo religiozno učenje. Protestante su činile
različite religiozne grupe, kao što su: luterani, kalvinisti, anglikanci, baptisti,
metodisti, kvekeri, kongregacionalisti, adventisti, mormoni i pripadnici drugih manjih
sekti. Protestantizam se suprotstavio papskoj vlasti, monaštvu, nekim svetim tajnama,
katoličkim dogmama, ikonama, svecima, celibatu, posebnosti svešteničkog staleža kao
veze između boga i ljudskog roda. Osnovna obilježja ovog hrišćanskog pravca su:
nacionalna crkva, domaći jezik u bogosluženju, iskrena vjera i čestitost i “jeftina
crkva” nasuprot katoličkoj crkvi. U XVI veku mogao se uočiti blok protestantskih
država sa Engleskom i Holandijom na čelu, nasuprot katoličkom bloku Španije i
Austrije. Danas su glavne protestantske zemlje Nemačka, Velika Britanija, Norveška,
Švedska, Danska i SAD. Protestantske crkve su autonomne, tj. ne postoji
centralizovana hijerarhija kao kod katoličke crkve, mada su formirani posebni
koordinacioni savezi i organizacije.

Vjerske zajednice u Bosni i Hercegovini

Religija u Bosni i Hercegovini je izražena kroz vjeroispovijesti koje su tu prisutne:
islam, pravoslavlje, katoličanstvo, judaizam, i druge. Sloboda vjeroispovijesti (vjere)
je propisana i zagarantirana Ustavom Bosne i Hercegovine kroz Zakon o slobodi
vjere, kao i Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine, te Ustavom Republike Srpske.
Poslali ste Islam u Bosni i Hercegovini ima bogatu i višestoljetnu tradiciju čiji korijeni
sežu nekoliko stoljeća unazad kroz historiju. Većinu muslimanskog stanovništva u
BiH čine Bošnjaci, koji su uglavnom hanefijski suniti, iako su sufije imale veliki
historijski uticaj na ovim prostorima. Pored Bošnjaka u muslimansku populaciju u
BiH se ubrajaju i Turci, Albanci kao i dio Roma. Od ukupno 3.531.159 stanovnika
koliko ih je živjelo u Bosni i Hercegovini (prema popisu iz 2013), 1.790.454
stanovnika se izjasnilo kao pripadnici islamske vjeroispovijesti što je više od polovine
od ukupnog stanovništva države, odnosno 50,70%.
U Bosni i Hercegovini živi preko milion stanovnika pravoslavne vjeroispovijesti.
Velika većina njih su pripadnici srpskog naroda.Shodno tome u Bosni i Hercegovini
djeluje Srpska pravoslavna crkva. Ona je na prostoru BIH organizirana u slijedećih pet
eparhija:Mitropolija dabrobosanska,Eparhija banjalučka,Eparhija
bihaćko-petrovačka,Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska,Eparhija
zvorničko-tuzlanska.
Katolička crkva Bosne i Hercegovine dio je opće Katoličke crkve, pod duhovnim
vodstvom pape i rimske kurije. Sastoji se od Vrhbosanske nadbiskupije, koja se dijeli
na tri biskupije: Banjalučku, Mostarsko-duvanjsku i Trebinjsko-mrkansku. Skopska
biskupija također pripada pod Vrhbosansku nadbiskupiju. U BiH postoje i dvije
franjevačke provincije: Bosne Srebrene sa sjedište u Sarajevu i Uznesenja Marijina na
nebo sa sjedištem u Mostaru .U Bosni i Hercegovini je po popisu iz 2013. godine
živilo 544.780 katolika.

Zaključak
Religija je nešto univerzalno gdje svako može naći nešto sto mu odgovara: mir,
spokoj, sigurnost, zajedništvo. Svaka religija ima slične poruke da postujemo druge a
volimo svoje što je i najbitnije, iz čega zaključujem da religija treb da spaja ljude i širi
mir u svijetu.

Izvori

Snežana Pantelić – Vujanić, SOCIOLOGIJA,/30.12.2021.

https://bs.wikipedia.org/wiki/Religija_u_Bosni_i_Hercegovini/30.12.2021.
https://bs.wikipedia.org/wiki/Islam/30.12.2021.