ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ Α3
Ηλεκτρική Δυναµική Ενέργεια - Δυναµικό
1. Τέσσερα σηµειακά φορτία βρίσκονται στις κορυφές ενός τετραγώνου ΑΒΓΔ πλευράς 8 cm. Αν τα φορτία
έχουν τιµές QA = Q, QB = 2Q, QΓ = −3Q και QΔ = 2Q, µε Q = 3.1 µC, να βρείτε τη συνολική δυναµική
ενέργεια του συστήµατος.

2. Ένα ηλεκτρόνιο επιταχύνεται οριζόντια από την ηρεµία σε έναν καθοδικό σωλήνα τηλεόρασης από µία
διαφορά δυναµικού 5500 V. Στη συνέχεια διέρχεται ανάµεσα από δύο οριζόντιες πλάκες µήκους 6.5 cm
και µεταξύ τους απόστασης 1.3 cm που έχουν διαφορά δυναµικού 250 V. Με ποια γωνία θε εξέλθει το
ηλεκτρόνιο από τον χώρο των πλακών;

3. Μία σφαιρική σταγόνα νερού φέρει φορτίο 30 pC και έχει δυναµικό 500 V στην επιφάνειά της
(θεωρώντας ότι V = 0 σε άπειρη απόσταση). (α) Πόση είναι η ακτίνα της σταγόνας; (β) Αν δύο τέτοιες
σταγόνες ενωθούν και σχηµατίσουν µία νέα σφαιρική σταγόνα, πόση θα είναι η νέα ακτίνα και το
δυναµικό στην επιφάνειά της;

4. Το µόριο της αµµωνίας NH3 έχει µόνιµη ηλεκτρική διπολική ροπή p = 4.9 × 10−30 C·m. Πόσο είναι το
ηλεκτρικό δυναµικό που οφείλεται σε ένα µόριο αµµωνίας σε απόσταση 52 nm από το κέντρο του
διπόλου, παράλληλα στον άξονα αυτού;

5. Τρία σηµειακά φορτία −q, +q, +q βρίσκονται πάνω σε µία ευθεία και απέχουν αντίστοιχα απόσταση d.
Να βρείτε το δυναµικό του ηλεκτρικού πεδίου του συστήµατος των φορτίων σε απόσταση r >> d από το
µεσαίο φορτίο.

6. Το ηλεκτρικό δυναµικό σε κάποια περιοχή του χώρου δίνεται από την σχέση V(x,y,z) = A(x2−3y2+z2).
(α) Να βρείτε την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου στον χώρο αυτό. (β) Να υπολογίσετε την σταθερά Α αν
το έργο που παράγεται κατά τη µετακίνηση ενός δοκιµαστικού φορτίου q = 1.5 µC από το σηµείο
(0,0,0.25m) ως την αρχή των αξόνων είναι 6 × 10−5 J.

7. Το ηλεκτρικό δυναµικό σε µία περιοχή του χώρου µεταβάλλεται σύµφωνα µε την σχέση
by
K V ( x, y, z ) = 2 . Να προσδιορίσετε την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου στο χώρο αυτό.
a + y2

8. Ένας λεπτός δακτύλιος ακτίνας 12 cm φέρει οµοιόµορφα κατανεµηµένο φορτίο +15 µC. Μία µικρή
σφαίρα µάζας 7.5 g µε φορτίο +3 µC τοποθετείται ακριβώς στο κέντρο του δακτυλίου και δίνοντάς της
µία πολύ µικρή ώθηση, κινείται κατά µήκος του άξονα του δακτυλίου. Με πόση ταχύτητα θα κινείται η
σφαίρα όταν βρίσκεται σε απόσταση 2 m από το κέντρο (αγνοήστε τη βαρύτητα);

9. Μία πλαστική ράβδος έχει καµφθεί έτσι ώστε να σχηµατίζει κύκλο ακτίνας R = 8.2 cm. Η ράβδος φέρει
φορτίο Q1 = +4.2 pC οµοιόµορφα κατανεµηµένο κατά µήκος του ενός τετάρτου της περιφέρειάς του και
ένα φορτίο Q2 = −6Q1 κατά µήκος της υπόλοιπης περιφέρειας. Αν θεωρήσουµε ότι V = 0 σε άπειρή
απόσταση, να βρείτε το ηλεκτρικό δυναµικό (α) στο κέντρο του κύκλου και (β) σε ένα σηµείο που
βρίσκεται επί του κεντρικού άξονα και απέχει απόσταση D = 6.71 cm από το κέντρο.

10. Ένας δακτύλιος έχει εξωτερική ακτίνα R = 13 cm, εσωτερική ακτίνα r = 0.2R και οµοιόµορφη
επιφανειακή πυκνότητα φορτίου σ = +6.2 pC/m2. Να βρείτε το ηλεκτρικό δυναµικό σε ένα σηµείο πάνω
στον άξονα του δακτυλίου που απέχει z = 2R από το κέντρο του.

11. Ένας δίσκος έχει ακτίνα R = 2.2 cm. Η επιφανειακή πυκνότητα φορτίου του είναι σ1 = 1.5 µC/m2 για r <
R/2 και σ2 = 0.8 µC/m2 για R/2 < r < R. (α) Να βρείτε το συνολικό φορτίο του δίσκου. (β) Να βρείτε το
ηλεκτρικό δυναµικό σε ένα σηµείο πάνω στον κεντρικό άξονα του δίσκου, σε απόσταση z = R/2 από το
κέντρο του.

K1
12. Ένας πλαστικός δίσκος ακτίνας R = 64 cm είναι φορτισµένος µε επιφανειακή πυκνότητα φορτίου σ =
+7.73 fC/m2. Στη συνέχεια αφαιρούνται τα τρία τεταρτηµόρια του δίσκου. Αν V = 0 στο άπειρο, πόσο
είναι το δυναµικό που οφείλεται στο τεταρτηµόριο που απέµεινε, σε ένα σηµείο που βρίσκεται πάνω
στον άξονα του δίσκου σε απόσταση D = 25.9 cm από το κέντρο του;

13. Μία ράβδος µήκους L = 6 cm είναι φορτισµένη οµοιόµορφα µε γραµµική πυκνότητα φορτίου λ = +3.68
pC/m. Αν θεωρήσουµε ότι V = 0 σε άπειρη απόσταση, να βρείτε το δυναµικό του ηλεκτρικού πεδίου σε
απόσταση d = 8 cm κατά µήκος της µεσοκαθέτου της ράβδου.

14. Μία πλαστική ράβδος µήκους L = 12 cm έχει οµοιόµορφα κατανεµηµένο ηλεκτρικό φορτίο Q = +56.1
fC. Να βρείτε το έργο που απαιτείται για να µετακινηθεί ένα σηµειακό φορτίο q = 1 fC από ένα σηµείο
πάνω στον άξονα της ράβδου που απέχει απόσταση d = 2.5 cm από το ένα άκρο, σε ένα σηµείο πάνω
στον κατακόρυφο άξονα που περνά από το ίδιο άκρο και απέχει επίσης απόσταση d από αυτό.

15. Μία λεπτή ράβδος AB έχει µήκος L = 12 cm και ανοµοιόµορφη πυκνότητα φορτίου λ = +28.9 (pC/m2)x,
όπου x είναι η απόσταση από το άκρο Α. (α) Να βρείτε το συνολικό φορτίο της ράβδου. (β) Να βρείτε το
δυναµικό του ηελκτρικού πεδίου σε ένα σηµείο που βρίσκεται πάνω στον άξονα της ράβδου και απέχει d
= 3 cm από το άκρο Α.

16. Ένα σφαιρικό κέλυφος εσωτερική ακτίνας r1 και εξωτερικής ακτίνας r2 έχει συνολικό φορτίο Q και
χωρική πυκνότητα φορτίου ρ. Να βρείτε το ηλεκτρικό δυναµικό παντού στο χώρο.

⎡ r ⎤
2

17. Η χωρική πυκνότητα φορτίου σε µία σφαίρα ακτίνας R είναι K ρ ( r ) = ρ 0 ⎢1− ⎛⎜ ⎞⎟ ⎥ . Να υπολογίσετε το
⎣ ⎝ R⎠ ⎦
συνολικό φορτίο της σφαίρας και το ηλεκτρικό δυναµικό παντού στο χώρο.

18. Υπολογίστε τη συνολική ηλεκτροστατική δυναµική ενέργεια µίας µονωτικής (αγώγιµης) σφαίρας
ακτίνας R που έχει συνολικο φορτίο Q οµοιόµορφα κατανεµηµένο στον όγκο (στην επιφάνειά) της.

19. Ένας κοίλος µονωτικό κύλινδρος µε λεπτά τοιχώµατα έχει ακτίνα R, µήκος L και φορτίο Q οµοιόµορφα
κατανεµηµένο στην επιφάνειά του. (α) Να υπολογίσετε το δυναµικό του ηλεκτρικού πεδίου σε όλα τα
σηµεία του άξονα του κυλίνδρου (θεωρήστε ότι το δυναµικό είναι µηδέν σε άπειρη απόσταση). (β)
Βρείτε την προσέγγιση για L << R. (γ) Να βρείτε την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου πάνω στον άξονα
του κυλίνδρου.

20. Ένας µακρύς µεταλλικός κύλινδρος ακτίνας α στηρίζεται µε µονωτικά υποστηρίγµατα στον άξονα
κοίλου µεταλλικού σωλήνα ακτίνας β. Στον εσωτερικό κύλινδρο υπάρχει θετικό φορτίο, οµοιόµορφα
κατανεµηµένο, γραµµικής πυκνότητας +λ, ενώ ο εξωτερικός κύλινδρος έχει εντίθετο φορτίο, επίσης
κατανεµηµένο οµοιόµορφα. Να βρείτε τη διαφορά δυναµικού µεταξύ των δύο αγωγών.

Φυσικές σταθερές

Διηλεκτρική σταθερά του κενού: ε0 = 8.854 × 10−12 C2/(Nm2)

Σταθερά Coulomb: k = 1/(4πε0) = 8.988 × 109 Nm2/C2
Στοιχειώδες φορτίο: e = 1.602 × 10−19 C
Μάζα ηλεκτρονίου: me = 9.109 × 10−31 kg
Μάζα πρωτονίου: mp = 1.673 × 10−27 kg
Επιτάχυνση της βαρύτητας: g = 9.81 m/s2

K2