శృంగార నైషధం

lHê<∏äø£$
X¯è+>±s¡ HÓ’w<
ü +äÛ
X¯è+>±s¡ HÓ’w<ü +äÛ
e#·q s¡#q· :
b˛\es¡|ü⁄ lVü≤]sêe⁄
»j·T+‹ |ü_¢πøwüHé‡
ø±s¡˝eŸ ÷sYÿ ‡ s√&é, $»j·Tyê&É ` 520 002.
SRUNGAARA NYSHADHAM
By :
P. SRI HARI RAO
JAYANTHI PUBLICATIONS
KARL MARX ROAD
VIJAYAWADA - 520 002.
Ph : 0866-2577828
Mobile : 8978261496
Ó PUBLISHER
Edition :
December - 2011
PRICE : ∫ 45-00
DTP :
SRI SRINIVASA GRAPHICS
VIJAYAWADA - 521 108.
Ph : 9440397989
Printers :
X¯è+>±s¡ HÓ’w<ü eäÛ TT
lø£s¡yÓTÆq ìwü<ÛäsêC≤´ìï Ms¡ùdqT&ÉH˚ sêE |ü]bÕ*düTÔqï
ø±\+ n~.
Ä ìwü<<äÛ X˚ |¯ ⁄ü j·TTesêE q\T&ÉT. X¯óø£|¢ øü |å£ ⁄ü #·+Á<äTìe˝… nqT~q
Á|ües¡eú ÷qT&ÉsTTq q\T&ÉT j·TTesêE>± |ü{≤º_wÛ ≈æ î£ &Ô j É T˚ ´Hê{Ïøπ n‘·ì ø°]Ô
<äX¯~X¯˝≤ yê´|æ+∫+~.
n‘·ì ø°]Ô y˚dü+–˝À dü÷s¡´ø±+‹ |ü{Ïºq >=&ÉT>∑Tø£+f… ø±+‹
e+‘·+>± uÛ≤dæ+∫+~. n‘·ì Á|ües¡Ôq Á|ü|ü+#· eT+‘·{Ï˝Àq÷ >∑\
ø£\àcÕ\qìï+{Ï˙ ø£&–ç y˚ùd≥+‘· |ü$Á‘· »\~Û˝≤ ñ+&˚~.
q\T&ÉT ‘·q uÛÑT»ã\+‘√ |ü<äTHÓì$T~ B«bÕ\q÷ »sTT+#ê&ÉT.
düø£\ $<ä´\÷, düeTdüÔ ø£fi¯\÷ n‘·ì õVü‰«Á>±q q]Ôdü÷Ô+&˚$. ì>∑e÷~
$<ä´\˙ï Bø£‘å √ n<Û´ä j·Tq+ #˚jT· &ÉyT˚ >±ø£, yê{Ï uÀ<Ûqä \qT •s¡kÕeVæ≤+∫
Ä#·]+#·T‘·÷ ` düø\£ $<ë´kÕsêìøÏ eHÓï<Ó#Ã˚ yê&ÉT.
n‘· & É T |ü s ¡ y ˚ T X¯ « s¡ T ì ne‘ês¡ e Tì Á|ü » \T $X¯ « dæ + #˚ y ês¡ T .
n+<äTe\¢H˚ n‘·ì˝À nwüº~ø±Œ\Ts¡ ñ‘·ÔeT \ø£åD≤\˙ï bÕ<äTø=HêïsTT.
nsTT‘˚... ø±eTdü+#ês¡ >∑TD≤ìï »sTT+#˚ XÊg $<ë´ bÕs¡+>∑‘T· &ÉT ø±e&É+
e\¢ q\T&ÉT nwü~º ø±Œ\Ts¡ ø£+f… <=&Éy¶ ê&ÉT>∑, Ä XÊg $<ë´ Á‹H˚Á‘·T&ÉT>∑
|ü]>∑DÏ+|üã&˚yê&ÉT.
q\T&ÉT ‘·q @\Tã&ç˝Àì ÁbÕ+‘ê\ìï+{Ï˙ y˚sTT ø£qT\‘√
|üs¡ý˚øÏådü÷Ô, mø£ÿ&Ü me]ø° á‹u≤<Ûä\T k˛ø£≈£î+&Ü #·÷düTÔ+&˚yê&ÉT.
X¯è+>±s¡ HÓ’wü<Ûä+
l
5
n+<äTe\¢H˚ n‘·ì kÕÁe÷»´+˝À <äT'U≤ÁX¯óe⁄\≈£î #√≥T ˝Ò≈î£ +&Ü b˛sTT+~.
nsTT‘˚ ` n‘·ì X¯Á‘·TsêE\ sêDTe\ sêDT\ ø£qT\qT+∫ e÷Á‘·+
n~Ûø£ esê¸\T ≈£î]ùde≥!
n‘·&TÉ sê»˙‹ #·eT‘·ÿè‹‘√ $TÁ‘·T\qT Äø£]¸+∫qfÒ,¢ ã\|üsêÁø£e÷
\‘√ X¯Á‘·Te⁄\qT >∑÷&É düyÓ÷àVæ≤+|ü CÒùdyê&ÉT. á ø±s¡D+ e\¢H˚
X¯Á‘·TsêE\T Áø£eT+>± ‘·eT X¯Á‘·TuÛ≤yêìï eTs¡∫ q\Tì >∑TD >∑D≤~Ûø´£ ‘·\qT
yÓT#·TÃ≈£î+≥÷ <ä>∑Z] #·T{≤º\T>± e÷s¡T‘·÷+&˚yês¡≥!
q\T&ÉT j·TÚeHês¡+uÛÑ ø±˝≤ìπø ‘·q E‘·TÔeTT&ç˝À sTT$T&çq
yÓ+Á≥Tø£\ dü+K´≈£î $T+∫qìï $»j·÷\T bı+~, <äX~¯ X¯\ >∑\ j˚TqT>∑T
\ìï+{Ï yÓ÷eTT\MT<ë »j·TXÊdüq |ò\ü ø±\T ø£{+ºÏ #ê&ÉT.
ø£è‘·j·TT>∑+˝À n<Ûäsêàìø° ‘·|üX¯ÙøÏÔø° eT<Ûä´ ìs¡+‘·s¡+ dü+|òüTs¡¸D
»s¡T>∑T‘·Tqï+<äT e\¢ uÛ÷Ñ $T ˇ+{Ïø±* ∫{Ïø¬ q Áy˚*ô|’ ì\ã&ç ñ+&Ée\dæ
e#˚Ã<ä≥. ø±ì, q\Tì bÕ\Hêø±\+˝À <Ûäs¡à<˚e‘· Hê\T>∑T bÕ<ë\‘√
q&Éj÷· &ÉT‘·Tqï+<äTq @ ˇø£ÿs¡÷ ‘·|dü Tü ‡ #˚jT· e\dæq nedüsy¡ T˚ ˝Ò≈î£ +&Ü
b˛sTT+<ä≥!
ÁãVü≤à ø=+<ä] yÓTTVü‰\MT<ä ªÇ‘·&ÉT <ä]Á<äT&ÉTμ nì ÁyêkÕÔ&ÉT.
n˝≤+{Ïyês¡T q\Tì e<ä≈› î£ e∫Ã #˚sTT #êùdÔ n‘·&TÉ ÁãVü≤àÁyê‘·≈î£ bı\T¢
yê{Ï\≈¢ î£ +&Ü ªªÇ‘·&TÉ <ä]Á<äeTTq <ä]Á<äT&ÉTμμ nì ìs¡÷|æ+#˚yê&É≥! nsTT‘˚
` n‘·ì <ë‘·è‘ê«ìøÏ ¬s+&ÉT ø£fi¯+ø±\THêïsTT. j·÷∫+∫ e∫Ãq yê]øÏ
yÓ+&çø=+&ÉH˚ |ü+∫ ªªrdüTø√+&çμμ nq˝Ò<Tä , düeTTÁ<ë\ìï+{Ï˙ <ëq<Ûës¡\T>±
b˛j·T˝Ò<äT. q\¢ì bı&Éyê{Ï E‘·TÔqT ¬s+&ÉT bÕj·T\T>± rdæ uÛÑÁ<ä+>±
eTT&ç #·T≥Tº≈î£ qï #·+<ä+>± e⁄+&˚$ á s¬ +&ÉT ø£fi+¯ ø±\Tq÷ï.
l
6
ªªÁ|ü|ü+#·eT+‘·{Ïø° q\Tì ø°]Ô, Á|ü‘êbÕ\T yÓ\T>∑Tìdü÷Ô+&É>± á
#·+Á<äT&É÷, dü÷s¡T´&É÷ m+<äT≈£î˝…μμeTàqT ≈£îH˚yê&É≥ düèwæºø£s¡Ô. n˝≤
nqT≈£îqï|ü &˚ $<Ûë‘· #·+Á<ä dü÷s¡T´*ï ªªø=+#Ó+ ‘·–Zb˛j·÷j˚TyÓ÷!
eTs¡eTà‘·TÔ #˚j÷· ˝Òy÷Ó μμ qqï≥Tº Äø±X¯+ qT+∫ ‘·q e<ä≈› î£ s¡|Œæ +#·T≈£îH˚yê≥º!
q\Tì X¯Øs¡+ ø£yTÓ à#·TÃ rdæq ñ≈£îÿ˝≤ ñ+&˚~. n‘·&TÉ bı&É>]∑ ,
Bs¡Èu≤VüQ&ÉT. Ä #˚‘·T\T ˝ÀVü≤|ü⁄ dæ+Vü≤<ë«s¡ ø£yê{≤*ï ˇø£ÿ >∑T<äT›‘√
ã<ëã<ä\T #˚jT· >∑\+‘·{$Ï . n‘·ì $XÊ\ eø£då \úü + n+‘·ø+£ f… <äè&Û+É >±
ñ+&˚~. q\Tì Á|ü‘´· +>∑eT÷ kÂ+<äs´¡ e+‘·yT˚ ! nsTT‘˚ |üPs¡í #·+Á<äTì˝À
≈£L&Ü ø£fi+¯ ø±ìï düèwæ+º ∫q $<Ûë‘· q\Tì yÓ÷eTTMT<ä s√e÷\qT ~<ë›&TÉ .
Ä E‘·TÔ ì>∑ì>∑˝≤&ÉT‘·÷ n‘·ì n+<ëìï ÇqTeT&ç+|ü #˚d+æ ~. j·TTer˝Àø£+
n‘·ìï ªªn|üs¡ eTqà<∏Tä &˚μμ nH˚yês¡T.
q\Tì yÓ÷eTTq≈£î |üPs¡#í +· Á<äT&ÉT ≈£L&Ü ˝§CÒ!® n‘·ì Áy˚fió¯ fl ˝Ò‘·
yÓTT\ø£\ø£+f… düT≈£îe÷s¡+>± ñ+&˚$. mÁs¡ ‘êeTs¡|Pü \ ø±+‹ n‘·ì y˚Tì
#Ûêj·Tj·T+<äT ~>∑<Tä &ÉTù|. ˝ÀVü≤, eÁ» düìïuÛyÑ TÓ qÆ X¯Øs¡+ yÓqï, MT>∑&\É
ø£+f… \*‘· \*‘·+>± ≈£L&Ü eT\#·Tø=qï~ q\Tì s¡÷|ü⁄sπ K\˝À.
n≥Te+{Ï q\Tì >∑T]+∫ Á|ü‹ Ád”Ô ø£\\T >∑H~˚ . e÷{Ï e÷{ÏøÏ
n‘·ì ù|s¡TqT ‘·\#˚~. uÛÑs¡Ô˝À Ä q\Tì s¡÷bÕìï }Væ≤+#·T≈£îì, Ä
‘·eTø£+‘√H˚ |ü‹ øö–* ø=s¡≈î£ |üse¡ •+#·ì Ád”Ô ˝Ò<≥
ä !
Ä q\Tì s¡ ÷ |ü ⁄ π s U≤ $˝≤kÕ\T eTqà<∏ ä T H˚ »sTT+#· > ∑ \ eì
#·÷∫qyês¡T— $qïyês¡T ≈£L&Ü |üse¡ •+#˚yês¡T. dü«s¡+Z ˝Àì <˚eø±+‘·\T,
qs¡ø+£ ˝Àì Ád”\Ô T, bÕ‘êfi¯ ˝Àø£+˝Àì Hê–qT\T ≈£L&Ü q\Tì ‘·\#·Tø=ì
Á|üDj·TuÛ≤e+‘√ $eX¯ó\j˚Týês¡T.
l
7
Ä sê≈£îe÷s¡Tì düT+<äsêø±sêìï Á|ü‹ø£åDeT÷ ¬s|üŒ\˝≤¢s¡Ã≈£î+&Ü
#·÷dü÷Ô, eTqdüT*ï ≈£L&Ü n‘·ì MT<äH˚ \>∑ï+ #˚dæ ø±\+ >∑&É|ü≥+
n\yê≥sTTb˛sTT+~. Ä n\yê≥T e\¢H˚ yê]øÏ ªªnìy˚Twü\Tμμ (ø£qT¬s|üŒ\T
eT÷j·Tìyês¡T) nH˚ ù|s¡T e∫Ã+<˚y÷Ó ! Ád”Ô »q+ ªªn‘·ìï #·÷∫qy˚ ø£fió¯ fl.
n‘·ì >∑T]+∫ $qïy˚ #Óe⁄\T. ˝Òø£b˛‘˚ á C≤„H˚+Á~j·÷\T ìs¡s¡úø£+μμ
nqT≈£îH˚yês¡T.
|ü>∑\T πssTT, C≤>∑è‘· ìÁ<ëedüú\˝À >∑÷&É Á|ü‹ ø£åDeT÷ q\Tì
>∑T]+#˚ jÓ÷∫+#˚ ÄHê{Ï Åd”Ô\≈£î @ $<Ûä+>±HÓ’Hê düπs n‘·ì ‘·\+|ü⁄
<ä÷s¡+ ø±sê<äH˚ ø√]ø£ á]ø£˝…‘˚Ô~. |ü&Éø£>∑<äT\ >√&É\MT<ä q\Tì
Á|ü‹s¡÷bÕìï ∫Á‹+#·T≈£îH˚yês¡T. Ä ∫Á‘êìï #·÷dü÷Ô ‘·eT ø£q´‘·« >ös¡e+
uÛ+Ñ >∑|&ü ≥
˚ Tº Á|üDj·TuÛ≤yê\T ô|+#·T≈£îH˚yês¡T. n+{Ï düT+<äsêø±s¡TìøÏ ‘êeTT
‘·>∑T<äTs√ ˝Ò<√qì nqTe÷qÁ>∑düTÔ˝j˚Týês¡T. Ä nqTe÷q+‘√ n<ë›\T
#˚‘·ã{Ïº ‘·eT Á|ü‹_+u≤\qT #·÷#·T≈£îH˚yês¡T.
Ä $<Û+ä >± n<ë›\˝À ‘·eT Á|ü‹_+u≤\qT #·÷#·T≈£î+≥÷, >√&É\
MT~ q\∫Á‘ê*ï #·÷dü÷Ô dü+X¯j÷· ‘·à\‘√ Ä j·÷ ø£q´\T $&ç#˚ ì≥÷ºsT¡ Œ
>±&ÉTŒ\≈£î Ä j·÷ n<ë›\T eTdüøu£ ≤] b˛‘·÷+&˚$. nsTT‘˚ ` $<äs“¡ s¤ ê»>∑T
;ÛeTùdqTì |ü⁄Á‹ <äeTj·T+‹ #˚‹ n<ë›ìøÏ e÷Á‘·+ n˝≤+{Ï <äTs¡‹Z |ü≥˝º <Ò Tä .
<äeTj·T+r Vü≤è<äj·TeTT
>∑TD >∑D s¡÷|ü sπ U≤ ˝≤eD´ $˝≤düeTT\+<äT á&ÉT CÀ&Óq’ yê]ô|’
<ä+&Ó‘·Ô&Éy˚T J$‘·+>± ô|≥Tº≈£îqï eTqà<∏äT&ÉT ` q\Tìô|’ eTs¡T\T>=qï
<äeTj·T+‹ Vü≤è<äj÷· ìï nqTe⁄>± #˚dTü ≈£îì, #Ói≈£î $+{Ï‘√ |ü⁄wüŒ X¯sê\qT
>∑T]ô|{Ïº ≈£î]sTT+#·kÕ>±&ÉT.
l
8
<äeTj·T+‹ n|ü &É|ü &É÷ q\Tì >∑T]+∫ m+‘√ $+~. $qï
$X‚cÕ\ ø±s¡D+>±H˚ n‘·ìï eTqkÕ e]+∫, eTqdüT˝À ì\T|ü⁄≈£î+~. Ä
nqTsê>∑+ s√Es√E≈£î ô|s¡T>∑T‘·÷+~. eTqdü+‘ê n‘·ì ‘·\+|ü⁄\‘√H˚
ì+&ç, n‘·ìøπ n+øÏ‘+· nsTTb˛sTT+~.
$<äsê“¤BÛX¯óì ø=\Te⁄≈£î jÓT+<ä¬s+<äs√ ø£$ |ü+&ç‘· e+~e÷>∑<Ûä
j·÷Á‹≈£î\T edü÷+Ô &˚yês¡T. e∫Ã ;ÛeTùdqTHê»„ô|’ <˚X¯ <˚XÊ\ yêsêÔ $X‚cÕ\T
$e]+#˚yês¡T. n˝≤+{Ï dü+<äsê“¤\˝À n>∑+‘·≈£î\T $$<Ûä sê≈£îe÷s¡T\
X¯øÔÏ kÕeTsêú´\qT, s¡÷|ü⁄sπ U≤ $X‚cÕ\qT n_Ûe]í+#˚yês¡T. m&ÉH&Ó É ìwü<äÛ
sê≈£îe÷s¡T&Óq’ q\Tì >∑T]+∫ $qï|ü &ÉT <äeTj·T+‹ X¯Øs¡+ »\<ä]+∫,
s√e÷+#·˝≤\T ì–&˚$— düúq<ä«j·T+ ñbıŒ+– ‘·eT ô|’ eÁkÕÔìï |æ≥|æ≥
˝≤&ç+#˚$.
q\Tì ø£\TdüT≈£îì Á|üDj·T©\˝À ‘·\eTTqÿ\T ø±yê\ì ìØøÏdå Tü qÔ ï
<ä e Tj· T +‹øÏ ùV≤eT+‘· ø ±\|ü ⁄ |ü > ∑ fi ¯ ó fl ≈£ L &Ü j· T T>±\+‘· Bs¡ È + >±
‘√düTHÔ êïsTT— ô|>’ ± y˚d+ü – ø±\|ü⁄ |ü>fi∑ fl¯ e˝… ‘êbÕìï |ü⁄{Ïdº Tü HÔ êïsTT.
<äeTj·T+‹ #Ó\T\‘√>∑÷&ç eTqà<∏äTìøÏ n_Ûùwø±\T #˚j·TkÕ–+~.
q\Tìù|s¡T j˚T ø=+#Ó+ $ì|æ+∫Hê X¯Øs¡eT+‘ê #Óe⁄˝Ò nsTTq≥Tº Ädüø‘ÔÏ √
$H˚~. ìwü<<äÛ X˚ +¯ qT+∫ j·÷Á‘ês¡+ú e#˚Ã Áu≤Vü≤àD√‘·eÔ TT\≈£î dü«j·T+>±
n‹~∏ eTsê´<ä\T »]|æ |üPõ+#˚~. yê]ì ‘·q eTH√Vü≤s¡Tì >∑T]+∫
≈£îX¯\Á|üX¯ï\&É>±\ì ñ$«fi¯Sfls¡T‘·÷H˚ dæ>∑TZ‘√ $Tqï ≈£î+&˚~.
Á|ü‹ø£Då eT÷ Á|æjT· Tì <Ûë´dü‘√H˚ >∑&TÉ |ü⁄‘·÷ ñ+&É&+É e\¢ MDqT
kÕ]+#˚d]ü øÏ q\Tì ø°]+Ô #˚ bÕfÒ C≤\Tyêπs~. ñ‘·eÔ T ∫Á‘·ø±s¡T\#˚‘· ‘·q
l
9
eT+~s¡+ >√&É\ MT<ä Áù|j·Td”Á|æj·TT\ ∫‘·Ôs¡Te⁄\T düyÓ÷àVü≤qø£s¡+>±
ÁyêsTT+∫+~. ˇø=ÿ ∫‘·sÔ T¡ e⁄qT #·÷dü÷Ô n+<ä* eT>∑&TÉ q\T&Éì, eT>∑Te
‘êH˚qì }Væ≤+#·T≈£î+≥÷ düTs¡T∫s¡ düT+<äs¡ Á|üDj·T uÛ≤yê\‘√ Vü≤è<äjT· +
ì+|ü⁄≈£îH˚~.
düœj·T\‘√ >∑÷&ç j·÷&ÉT#·Tqï|ü &ÉT Ä≥\eT<Ûä´ Vü≤sƒê‘·TÔ>±
ªªeTqà<∏Tä q+‘·{Ï #·øÿ£ ì sê≈£îe÷s¡T&Óes√ #Ó| ü ø√+&ç #·÷<ë›+μμ nì bı&ÉT|ü⁄
ø£<˝ä∏ ≤>± Á|ü•ï+#˚~. <äeTj·T+r Vü≤è<äj÷· HÓï]–q #Ó\T\T yÓ+≥H˚ ªªq\T&ÉT
‘·|Œü eT¬ses¡T!μμ nH˚yês¡T. <äeTj·T+‹ n+‘·˝ÀH˚ \C≤®u≤Û s¡+‘√ bı<ä]+&É¢
#ê≥T≈£î bÕ]b˛j˚T~.
ñ<äjT· eT<Ûë´Vü≤ï kÕj·T+ø±˝≤\˝À #Ó*j·T\‘√ u§eTà\ ô|+&ç+¢ &É¢
Ä≥˝≤&ÉT‘·÷ eT<Ûä´ eT<Ûä´ ‘êH˚ e<ÛäTyÓ’, HêHê <˚X¯ sê≈£îe÷s¡T\ ù|s¡T
ù|s¡Tq u§eTà\ CÒsTT+∫, dü«j·T+es¡ |ü<ä∆‹ n+≥÷ q\Tì u§eTà≈£î
|üP\e÷\\T y˚sTT+∫ ô|+&ç¢ ‘·+‘·T »]|æ+#·T‘·÷+&˚~. Á‹ø±\eTT\+<äT
‘· q yÓ + ≥ qT+&É T #Ó \ T\T, |ü ] #ê]ø£ \ T ˝Ò ì sêÁ‘· T \+<ä T q\Tì
}Vü‰˝Àø£eTT˝À ÄVü‰«ì+#·Tø=ì, Vü≤+dü‘·÷*ø± ‘·\ŒeTTô|’ ˇj·÷´s¡eTT
˝§\T≈£î#·T uÛ≤e⁄ø£ Á|æjT· Tì‘√ düj÷· ´≥\‘√qT, dü+uÛ≤wüD≤ #·eT‘·ÿè‘·T\‘√qT
m+‘√ø±\+ >∑&çù|~.
eTqà<∏Tä ì |ü⁄wüŒu≤D≤\ rj·Tì y˚&$ç T‘√ |ü⁄\ø£˝‘… ìÔ· j·T+>∑eTT˝Òø£
<äeTj·T+‹ ìs¡+‘·se¡ TT q\Tì düeTø£eå TTq qTqïfÒ¢ m+#·Tø=+≥÷ |üse¡ X¯+
#Ó + <˚ ~ . Ä bÕs¡ e X¯ ´ +˝À ≈£ L &Ü q\Tì|ü ≥ ¢ $s¡ V ü ≤ y˚ < ä q bı+<˚ ~ .
n+<äTe\¢H˚ Äs¡T ãTT‘·Te⁄\T ≈£L&Ü ÄyÓT≈£î uÛ]Ñ +|üsêìy˚ ne⁄‘·THêïsTT.
l
10
q\Tì Ä+‘·s¡éTT
ìwü<äÛ sê»≈£îe÷s¡T&ÉT ≈£L&É $<äs“¡ ¤ sê»≈£îe÷]j·T>∑T <äeTj·T+‹ì
>∑T]+∫ m+‘√ $Hêï&ÉT. eTT‘ê´\ $•wü‘º · yê{Ïì #·÷&É>±H˚ ‘Ó\TdüT+Ô ~.
n<˚$<Û+ä >± $qï<ëìï ãfÒº <äeTj·T+‹ s¡÷|ü⁄sπ U≤ $˝≤kÕ\T, >∑TD>∑D≤\˝À
>∑\ Ä~Ûø´£ ‘· <=&É<¶ ìä q\T&ÉT >∑T]Ô+#ê&ÉT. Ä j·TTe≈£îì eTqdüT Ä j·TTer
s¡‘·ï+yÓ’|ü⁄ yÓTT–Z+~. n‘·ì n+‘·s¡+>∑+˝À ÄyÓT düTs¡T∫s¡eT÷]Ô rj·T>±
yÓ#·Ã>± q]Ô+#·kÕ–+~. eTqà<∏äTì |ü⁄wüŒ u≤D≤e[ q\Tì Vü≤è<äj·T+˝À
eTè<äTeT<ÛäTs¡ uÛ≤yê\qT e]¸düTÔqï~.
<äeTj·T+‹ >∑TD>∑D≤\T $+≥T+fÒ q\Tì ÁX¯eDÒ+Á~j·÷\T n‘·ì
Vü≤è<äj·T+˝À edü+‘· ùV≤\qT düèwæºdüTÔHêïsTT. eTqà<∏äTì #Óe⁄\≈£î ‘êqT
kÕ]+∫q #ÓiT≈£î$\T¢ >∑TD<Û«ä ì edü+‘· ãTT‘·Te⁄qT düèwædº Tü qÔ ï+‘· eT<ÛTä s¡+>±
ñ+≥Tqï~.
m+‘·{Ï X¯øÏÔ kÕeTsê∆´\Tqï X¯Á‘·TsêE\qT >∑÷&É ne©\>±
j·TÚeqÁbÕj·TeT+<˚ »sTT+∫q q\Tì ‘êqT »sTT+#·T≥ <äTs¡¢uÛÑeTì
eTqà<∏äT&ÉT yÓTT<ä≥ X¯+øÏ+#ê&ÉT. ‘êHÓ+‘· jÓ÷<ÛäT&Ó’Hê ` ‘·qT |ü{Ïºq~
#Ói≈£î$\T¢ ` u≤DeTT˝ÒyÓ÷ |üPe⁄˝ÒHêjÓT ! Ç≥º düTìï‘êj·TT<Ûë\‘√
q\Tq+‘·{Ï nCÒjT· Tì »sTT+#·T≥ kÕ<Û´ä eTT ø±<˚y÷Ó nqT≈£îHêï&ÉT. ø±ì
q\<äeTj·T+‘·T\qT CÀ&ÉT>∑÷s¡Œ HÓ+∫q ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT eTqà<∏Tä ìøÏ u≤dü≥>±
ì*Ã |üP\u≤DeTT\‘√H˚ q\Tì »sTT+|üCÒdæHê&ÉT.
‘·q |ü⁄wüŒu≤D+‘√ Ä ÁãVü≤àH˚ ‘êeTsê≈£î |ü&øÉ ô£ |’ qTqï düsd¡ «ü ‹
|ü»q® T |ü&TÉ q≥T¢ ø=≥º>*∑ –q eTqà<∏Tä &ÉT ` ‘·TyÓTà<äs¬ ø£ÿ\T ‘·–© ‘·>T∑ \ì
l
11
|üP\u≤D≤\‘√ n|ü &É|ü &˚ $s¡Vü≤y˚<äq˝Àì düTU≤qTuÛÑ÷‹ì ‘Ó\TdüT
≈£î+≥Tqï q\Tì Vü≤è<äj·÷ìï »sTT+#ê&ÉT.
u≤*ø£\ eø£ådüú˝≤\T |ü<äTHê\Tπ>+&É¢ ej·TdüT es¡≈£î ñ+&˚ rs¡T
u≤\Ts¡ #Ûêr\ #·+<äyT˚ >±ì ` Ä ‘·sT¡ yê‘· e÷Á‘·yT˚ #Ó|Œ” #Ó|Œü ø£ s¡÷bı+<˚
≈£î#·<«ä j·T+ Ç‘·s¡ n+>±+>∑ø±\ø£+f… ÁbÕeTTK´‘· eVæ≤kÕÔsTT. n<˚ $<Û+ä >±
j·TÚeHês¡+uÛÑ ø±\+ es¡≈£î Á|üDj·T $X‚wü uÛ≤yê˝Ò bı&Édü÷|üì q\Tì
Vü≤è<äjT· +˝À Ç|ü &ÉT <äeTj·T+‹ yÓT‘·ìÔ |”s+¡ƒ y˚dTü ≈£îì yÓ#Ã· >± ≈£Ls¡TÃì
eT<ÛäTe⁄\÷]düTÔqï~.
πssTT+ãefi¯ófl <äeTj·T+‹ì >∑T]+#˚ Ä˝À∫dü÷Ô+&É&É+ e\¢ ìÁ<ä
sêe&É+˝Ò<äT. n+<äTe\¢H˚ q\Tì ø£qT>=\≈£î\T mÁs¡u≤sêsTT. ø±ì @
düKT&É&ç–Hê ªø£s¡í≈£î+&É˝≤\˝À >∑\ e÷DÏø±´\ ø±+‘·T\T Hê ø£qTï\˝À
Á|ü‹|ò*ü düTHÔ êïj˚TyÓ÷μ qì kÕ≈£î #Ó|Œü kÕ>±&ÉT. n‘·&TÉ $s¡V≤ü y˚<qä ‘√ ‘·s#¡ T· >±
ì≥÷ºs¡Tdü÷Ô+f… düKT\T dü+<˚Væ≤+#·T‘ês¡ì ªsê#·ø±s¡´ düeTdü´*ï >∑T]+∫
eT<äq |ü&TÉ ‘·THêïμqH˚yê&ÉT. ªˇ&É\T eTØ q\¢ã&ÉT‘·Tqï≥Tºqïμ <äH˚ kÕ≈£î‘√
n+‘·s¡´+˝Àì $s¡Vü≤y˚<äHê y˚&ç$T dü\sTT+#·Tø√&ÜìøÏ eT+∫ >∑+<∏ä+˝À
|ü˙ïs¡T e+{Ï düT>∑+<Ûä Á<äyê´\T ø£*|æ ˇfi¯fl+‘ê |üPsTT+#·T≈£îH˚yê&ÉT.
ô|>’ ± eÁ» yÓ&’ ÷ÉÛ sê´<äT\T bı<ä$q uÛ÷Ñ wüD≤\˙ï rdæyd˚ æ eT+∫ eTT‘ê´\
#·\¢ì <ä+&É˝Ò m≈£îÿe>± <Ûä]+#·kÕ>±&ÉT. Ä $<Ûä+>± ‘·q eTqdüT˝Àì
e\|ü⁄ eT¬se]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü <ë#·T≈£î+≥Tqï q\T&ÉT— yÓHïÓ \\T ø±düTqÔ ï
#·+Á<äTìø°, ‘êqT |üe[+#˚ ‘·˝≤Œìø° e÷Á‘·+ ªMTπs kÕ≈£îå \Tμ nì ôV≤#·Ã]dü÷Ô
<äeTj·T+‹ì >∑T]+∫ |ü<˚ |ü<˚ #Ó|Œü kÕ>±&ÉT.
l
12
yêVü‰´[
eT<äq X¯s¡eTT\ <ë&çøÏ eTØ ˝§+–b˛‘·Tqï q\T&ÉT ˇø£Hê&ÉT
ñ|üeHê˝À¢ $Vü≤]+∫‘˚ ø=+‘· ‘ê|ü+ ‘·>∑TZ‘·T+<˚yÓ÷qì ãj·T\T<˚sê&ÉT.
ñ‘·ÔeT \ø£åD≤\T >∑\ ‘Ó\¢ì nXÊ«HÓøÏÿ Øƒ$>± Äj·Tq ãj·T\T<˚πs dü]øÏ
‘·>T∑ e÷Á‘·+>± n+>∑sø¡ ≈å£ î£ \T, düKT\T, uÛ≥
Ñ T\T ≈£L&Ü ‘·>T∑ >∑TÁsê\MT<ä
sê≈£îe÷s¡Tì yÓ+≥ q&ç#ês¡T.
q\T&Ü$<Ûä+>± |ü⁄s¡M<ÛäT\>∑T+&Ü yÓfi¯ó‘·T+fÒ Åd”Ô |ü⁄s¡Twüß\T
ø£fi¯fl|üŒ–+∫ ‘·<˚ø£+>± Äj·Tìï #·÷düTÔHêïs¡T. n‘·&ÓøÏÿq >∑TÁs¡eTT |ü⁄sêìï
<ë{Ïq|üŒ{ÏqT+∫ HêHê$<Ûä #·eT‘·ÿè‘·T\‘√ q]Ôdü÷Ô, ‘·q –≥º\ ‘êøÏ&ç#˚
<Û÷ä [ì bı>∑˝≤ m>∑õeTTà‘·÷, n‹ y˚>+∑ >±qT n+<ä+>±qT ø£<*ä b˛kÕ–+~.
nH˚ø£ ÁbÕ+‘ê\˝À #ê˝≤ùd|ü⁄ yêVü‰´[ #˚dæ ‘√&Ée∫Ãq |ü]yêsêìï ˇø£#√≥
$ÁX¯$T+#·T&Éì #Ó|Œæ , q\T&=ø£ÿ&˚ ˇø£ eTVü‰eq+˝ÀøÏ yÓfi≤fl&ÉT.
Ä eq+˝Àì eèøå±\T m‘·TÔ>±, ˇ‘·TÔ>± ô|]– j·TT+&É&É+ e\¢
m≥T#·÷∫Hê #·\ì¢ ˙&É\T ‘·|Œü m+&É ø£ì|æ+#·&+É ˝Ò<Tä . n˝≤+{Ï eq+˝À
ø=+‘·<÷ä s¡+ yÓfifl‚ dü]øÏ q\TìøÏ nH˚ø£ yÓTT>∑*bı<ä\T ø£ì|æ+#êsTT. ã+>±s¡T
#êj·TqT z&ç+#·>∑\ |üdæ$Ts¡+>∑T˝ÀqTqï yÓTT>∑*|üP\qT p∫ q\T&ÉT
|ü⁄wüŒu≤DX¯s¡T&Ó’q eTqà<∏äTì eTqdüT˝À ‹{Ïº b˛düT≈£îHêï&ÉT. ªø£eTàì ‘˚HÓ
ñ‘·eÔ T düT>∑+<Ûeä TT\T ì+&çjT· Tqï á |üPe⁄qT e÷qe⁄\T ø√j·TuÀ‘˚ #˚‘T· \T
NiT≈£î b˛‘êjYT. ø±ì ` Ç˝≤+{Ï |üPe⁄˝H˚ ø£<ë eTqà<∏Tä &ÉT u≤D≤\T>±
$dæsπ ~μ nqT≈£îHêï&ÉT.
q\TìøÏ eTs=ø£#√≥ Äs¡eTT–Zq <ëìeTà |òü˝≤\T Áy˚˝≤&ÉT‘·Tqï
#Ó≥Tº≈£L&Ü ø£ì|æ+#êsTT. yê{Ïì #·÷&É>±H˚ <äeTj·T+‹ düÔq≈£î+uÛ≤*ï
#·÷∫q≥Tº>± ñ‘ê‡Vü‰‹X¯j·T+ bı+<ë&ÉT. ∫\Tø£\T e∫Ã Ä <ëìeTà
l
13
–+»\T Äs¡–+#ê\ì |ü+&É¢qT bı&ç∫ b˛‘·Tqï|ü &ÉT ` n$ n≥Tì≥T
ø£<äT\T ‘·THêïsTT. eTqà<∏äTì |ü⁄wüŒX¯sê\T ‘·–* <äeTj·T+‹ ≈£î#ê\T
>∑>∑Ts=Œ&ÉTdüTÔHêï j·Tì|æ+∫+~ n‘·ìøÏ.
Ä eq+˝À >∑Ts¡T$+<ä r>∑\T bı<ä˝≤¢ n\T¢≈£îì y˚˝≤~ |üP\T
|üP∫ ñHêïsTT. dü+ô|+>∑ #Ó≥T¢q÷ï bı<ä˝≤¢ ô|]– ñHêïsTT! düTs¡bıqï\T,
ø£<ä+ãeTT\T, #·+|üø£eTT\T, Hê>∑πødüs¡eTT\T yÓTT<ä\>∑T HêHê $<Ûä |ü⁄wüŒ
C≤‘·T\THêïsTT. ô|+|ü⁄&ÉT ∫\Tø£\T ¬ø’yêsê*düTÔHêïsTT. ø√sTT\\T X¯óuÛÑ
Á|ü<äyÓTÆq bÕ≥\T bÕ&ÉT‘·THêïsTT.
q\T&ÉT ˙{Ï #Ó\eT\ Á|üøÿ£ qT, u≤e⁄\ n+#·T\MT<äqT |üPbı<ä]+&É¢
˙&É\˝ÀqT $ÁX¯$T+#·T‘·÷ yÓT\ yÓT\¢>± ‹s¡T>∑T‘·÷+fÒ n\dü≥, y˚&ç$T
‘=\–b˛j·÷sTT. |üP\ |ü⁄bıŒ&ÉT\ eT<∏äT düT>∑+<Ûë*ï yÓ÷düT≈£î edüTÔqï
∫s¡T>±* n\\T q\Tì Vü≤è<äj÷· ìøÏ Á|üXÊ+‹ì, Äq+<ëìï ø£*Œ+#êsTT.
n‘·ì ø=ø£#√≥ ˇø£ ô|<ä› ø=\qT ø£qT|æ+∫+~. Ä ø=\qT˝À
‘êeTs¡‘·÷+&ÉT¢, |ü<ëà\T, mÁs¡ø£\Te\T, ˙*ø£\Te\T XÀuÛ≤j·Te÷q+>±
ñHêïsTT. ˝Àq ‹$T+–˝≤\T, #˚ | ü \ T, ‘êuÒ fi ¯ ó fl, yÓ T Tdü fi ¯ ó fl ‹s¡ T >±&É T
#·Tqï≥T¢>± ‘·{≤ø£eT+‘·{≤ ¬øs¡{≤\T ˝Ò∫ n+<ä+>± C≤\Tyês¡T‘·THêïsTT.
Ä n\\MT<ä¬øøÏÿ Ä&ÉTø√yê\ì b˛{°\T |ü&ÉT‘·Tqï≥T¢ Vü≤+dü\T ø√˝≤Vü≤\+
#˚düTÔHêïsTT.
q\T&ÉT Ä ‘·{≤ø±ìï #·÷∫ yÓT#·TÃ≈£î+≥÷, ñ˝≤¢d+ü >± <ëì ˇ&ÉTq¶
‹s¡T>±&ÉkÕ>±&ÉT. ˇø£#√≥ ˇø£ ÇdüTø£‹HÓï ‘·{≤ø£+˝Àì ˙{Ï ø£+fÒ ø=+#Ó+
m‘·T>Ô ± ñ+~. Ä ‹HÓï u≤>± bÕ∫|ü{ºÏ ñ+~. <ëìMT<ä ˇø£ ‘êeTs¡‘÷· &ÉT,
ô|<ä› Ä≈£L ì\∫ ñHêïsTT. yê{ÏøÏ ô|qy˚düT≈£îqï≥Tº ˇø£ sê»Vü≤+dü
ñ+&É&Üìï sê≈£îe÷s¡T&ÉT #·÷XÊ&ÉT.
l
14
Ä sê»Vü≤+dü ø£+sƒ¡Hêfi¯+ Ä ‘êeTs¡‘·÷&ÉTô|’ >∑\ >∑s¡T≈£î\qT
ˇs¡TdüT≈£î+≥÷+~. Ä ‘êeTsê≈£î ˙&É Ä Vü≤+dü≈£î >=&ÉT>∑T |ü{Ïºq≥T¢+~.
Ä Vü≤+dü ˇ+{Ïø±*MT<äH˚ ì\∫, ¬sø£ÿ\qT $XÊ\+>± ~>∑C≤]Ã eTT≈£îÿ
|ü⁄{≤\qT ~>∑Te≈£î e+#·T≈£îì ìMT*‘· H˚Á‘ê\‘√ ìÁ<äb˛‘·Tqï≥Tº+~.
<ëì ¬sø£ÿ\MT<ä ∫qï áø£\T ‘·{≤ø£+˝À m>∑dæ|ü&ÉT‘·Tqï ¬øs¡{≤\ >±*øÏ
¬ s |ü ¬ s |ü ˝≤&É T ‘· T HêïsTT. Ä sê»Vü ≤ +dü ¬ s ø£ ÿ \T ã+>±s¡ T s¡ + >∑ T ‘√
yÓTs¡TdüTÔHêïsTT. Ç+‘·{Ï #·ø£ÿì sê»Vü≤+düqT m˝≤¬>’Hê |ü≥Tº≈£îì eX¯+
#˚düTø√yê\qT≈£îHêï&ÉT q\T&ÉT.
Vü≤+düqTã≥Tº≥
l eTVü‰$wüßíe⁄ yêeTHêe‘ês¡yÓT‹Ôq≥T¢ q\T&ÉT ‘·q X¯Øsêìï
≈£î+∫+#·T≈£îì yÓT\¢yÓT\¢>±, ìX¯Ùã›+>± q&ç∫ yÓ[fl ¬s+&ÉT#˚‘·T˝≤ Ä
sê»Vü≤+düqT |ü≥Tº≈£îHêï&ÉT. Ä ø±+#·qVü≤+dü yÓ+≥H˚ y˚T\T≈£îì ‘·‘·Ôs¡
|ü&+ç ~. ‘·q ø£+sƒêìï mes√ ø√düTqÔ ï≥Tº _>∑sZ >¡ ± ns¡∫+<ä. m˝≤>∑sTTHê
‘·|æŒ+#·T≈£îb˛yê\ì ø±fi¯ófl –+E≈£î+~. ¬sø£ÿ\T kÕ∫ m>∑s¡ uÀsTT+~.
eTT≈£îÿ‘√ q\Tì #˚‘·T\qT ø£s¡∫+~, ø±* >√fi¯fl‘√ ^]+~, n≥T ì≥T
#·÷dü÷Ô ∫ø±≈£î |ü&TÉ ‘·Tqï~. sê≈£îe÷s¡Tì |ü≥TºqT+∫ $&ç|+æ #·Tø√˝Òø£ >√\
#˚düTÔqï~.
á >√\≈£ î Ä ‘· { ≤ø£ + ˝À Ç‘· s ¡ Vü ≤ +dü \ T ` \ø° Î <˚ $ ø±*
j·T+<Ó\ düe«&ÉT\ e˝… ns¡Tdü÷Ô Äø£kÕì ¬ø>∑dæb˛j·÷sTT— >∑÷fi¯fl˝Àì
|ü≈£åî\T Vü‰Vü‰ø±sê\T #˚dü÷Ô ô|’¬ø–sêsTT— ô|’¬ø–]qe˙ï eT]+‘· >∑>√Z\T>±
ns¡ e kÕ>±sTT.
l
15
q\Tì #˚‘T· \˝Àì sê»Vü≤+dü ‘·qqT |ü≥>º *∑ –q yêìì nãT“s¡+>±
#·÷dü÷Ô e÷qe uÛ≤wü˝À Ç˝≤ e÷{≤¢&kÉ Õ–+~,
ªªz sêC≤! Hê s¬ ø£ÿ\ n+#·T\+<äTqï ã+>±sêìøÏ ÄX¯|&ü ˚ sT÷ |üì
#˚XÊyê ? ˇø£ÿ ˙{Ï _+<äTe⁄e\¢ düeTÁ<ëìπø+ ˇs¡T>∑T‘·T+~. á ø=+#Ó+
ã+>±s¡+‘√ ˙πø|üì »s¡T>∑T‘·T+~? ˙e⁄ á <ä>∑Zs¡˝À mø£ÿ&√ ñ+{≤eì
Hê≈£î ‘Ó\TdüT. H˚qT bıs¡bÕ≥T>± Çø£ÿ&É ìÁ<äb˛e&É+ ˝Ò<Tä . ˙e⁄ Á|ü|+ü #·
Á|ü » \+<ä ] #˚ ‘ ê >ös¡ $ +|ü ã &˚ ñ‘· Ô e TT&É e ⁄ >∑ < ë nì ì•Ã+‘· > ±
ìÁ<äb˛j·÷qT. q$Tàq |ü>y∑ ê]¬øH’ ê >=|üŒyês¡T Vü‰ì #˚jT· s¡T>∑<ë?
˙≈£î Je⁄\qT Væ≤+dæ+#·&yÉ T˚ Äq+<äøs£ y¡ TÓ ‘Æ ˚ ø±s¡TD≤´ìøÏ ì\j·TyÓTqÆ
á ‘·{≤ø£+˝Àì Vü≤+düH˚ #·+|üe\dæq nedüs¡ y˚TeTTqï~? uÛTÑ »ã\+‘√
>∑ ] «+∫ ìs¡ + ≈£ î X¯ + >± Á|ü e ]Ô + #˚ X¯ Á ‘· T sêE\T MTø° ˝Àø£ + ˝À Çø£
ø£qT|æ+#·sê ? n˝≤+{Ï yê]ì Væ≤+dæ+∫ Äq+~+#· e#·TÃqT>±ì, |üPe⁄\÷
|üfiS¯ fl ø£+<äeT÷˝≤\T e÷Á‘·yT˚ ‹ì Áã‘·T≈£î‘·÷ eTTqT˝≤¢>± á düs√es¡+˝À
‘·|dü Tü ‡ #˚dTü ≈£î+≥Tqï HêuÀ{Ï yêfi¯flMT<ä <ä+&Ó‘&Ô· +É ‘·>T∑ Hê?
n+‘˚>±ø£ ` Hê ‘·*¢øÏ H˚H=ø£ÿ&çH˚ dü+‘·T. ÄyÓT #ê˝≤ ô|<ä›~,
eT÷&ÉTø±fi¯fl eTTdü\eTà, ø£fi¯ófl ≈£L&Ü ø£qT|æ+#·e⁄. Hê uÛ≤s¡´ ne÷sTTø£,
nHÓï+ |ü⁄HÓï+ ms¡T>∑ì Ç˝≤¢\T, eTVü‰|ü‹Áe‘·— yÓqTø£ eTT+<äT\ ã+<ÛTä e⁄\T
≈£L&Ü ˝ÒsT¡ . e÷ ô|[fl »]–q #ê˝≤ ø±˝≤ìøÏ |æ\\¢ T |ü⁄{≤ºsT¡ . yê]q+<ä]˙
b˛wæ+#·&ÜìøÏ H˚H=ø£ÿ&çH˚ ~≈£îÿ . n+<äTe\¢ <äjT· ‘√ qqTï e<ä\e\dæ+<äì
ÁbÕ]údüTÔHêïqT.μμ
á $<Ûä+>± q\Tì y˚&ÉT≈£îqï Ä sê»Vü≤+dü ‘·*¢ì, uÛ≤s¡´qT,
düKT\qT, _&É¶\qT ‘·\#·Tø=ì BHê‹Bq+>± $\|æ+#·kÕ–+~. q\T&ÉT
<äjT· ‘·\∫ <ëìì $&ç∫ô|{Ïº ªsê»Vü≤+kÕ! yÓfió¯ fl düTK+>± Áã‘·T≈£îμ nHêï&ÉT.
l
16
Vü≤+dü ø£è‘·»„‘·
Ä $<Ûä+>± sê≈£îe÷s¡Tì |ü≥TºqT+&ç $eTTøÏÔ bı+~q+<äT≈£î Ä
sê»Vü≤+dü bı+~q Äq+<ëìï yê≈£îÿ\‘√ #Ó|Œü ˝ÒeTT. eTqdüTq }Væ≤+#·
˝ÒeTT. #·T{≤º\T, ùdïVæ≤‘·T\T n+<äs¡÷ #·÷dü÷Ô+&É>± Vü≤sƒê‘·TÔ>± <Óã“‹ì
≈£L* ÁbÕD≤\T ø√˝ÀŒsTTq<ëìøÏ eT∞fl Je+ e∫Ãq+‘· dü+ãs¡+ bı+~+~.
Ä dü+‘√wü+‘√ Ä sê»Vü≤+dü s¬ ø£ÿ\˝≤¢]Ã, ˇ&É\T $<ä*+#·Tø=ì,
eTT≈£îÿ‘√ n+>±+>∑ø±\qT düe]+#·Tø=ì, ô|ø¬’ >∑d,æ y˚>+∑ >± Ä ‘·{≤ø£+˝À
Áyê* n\\ô|’ ‘˚*j·÷&ÉkÕ–+~. n˝≤ Ä&ÉT‘·÷ ø=‘·>Ô ± $ø£d+æ ∫q |üP\˝Àì
‘˚HÓ\T Á‘ê–+~, r>∑\ ‘·+|üs¡e+{Ï ø£\Te ø±&É\˝À <ä÷]+~, Ç‘·s¡
|ü≈îå£ \‘√ b˛{°|&ü qç ≥T¢ n≥T ì≥T |üsT¡ >¬ ‹Ô+~.
sê»Vü≤+dü ø=+‘·ùd|ü⁄ Ä $<Û+ä >± Ä&ÉT≈£îqï ‘·sT¡ yê‘· eTs¡\ q\Tì
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ e∫Ã+~. n‘·&TÉ #˚sTTkÕ∫ <ëìì düe]+∫ |ü≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. n~
yÓT\¢>± Ç≥T¢ #Ó|üŒkÕ–+~.
ªªsêE\T y˚{≤&ÉT dü+<äs¡“¤eTTq #˚|ü\qT, |æ≥º\qT, eTè>∑eTT\qT
#·+|æqqT bÕ|üeTTH=+<äsì¡ <Ûsä à¡ XÊgeTT\T #Ó| ü #·Tqï$. qqTï |ü≥Tºø=ì
>∑÷&É $&ç∫ |ü⁄∫Ãq+<äT\≈£î MT≈£î Á|ü‘T· ´|üø±s¡eTT #˚‘T· qqT≥ Hê n+‘·dTü ≈Ô î£
$T+∫qe÷≥. nsTTqqT MTø=ø£ düV‰ü j·TeTT #˚jT· T<äTqT. MTs¡T ø√s¡≈î£ +&É
\_ÛdTü qÔ ï <ëìì e\<äqT qedüse¡ TT ˝Ò<Tä . Á|ü|+ü #· eT+‘·{øÏ Ï Hêj·T≈£î&Éyq’Ó
MTuÀ{Ïyê]ì HêuÀ{Ïyês¡T ñ|üø±s¡eTT #˚jT· e˝…qì Ä•+#·sT¡ . ø±ì Hê
ø£è‘·»„‘·qT yÓ\¢&ç+#·Tø=qe˝…qì ÄX¯>± qTqï~. Ç~ ∫qï~ ô|<ä›<äì
Ä˝À∫+#·ø£ H˚ #˚jT· <ä\∫q düV‰ü j·TeTTqT >∑T]+∫ $q+&ç.
$<äs¡“¤<˚XÊìï bÕ*düTÔqï ;ÛeTùdqT&ÉT kÕs¡úø£ HêeT<Û˚j·TT&ÉT.
<˚y˚+Á<äT&É+‘·{Ï eT+∫ ù|s¡T >∑\yê&ÉT. Äj·Tq≈£î <äeTqT&ÉqT eTTì
l
17
es¡Á|ükÕ<äeTT e\q ˇø£ Ä&É|æ\¢ ø£*–q~. ÄyÓT ù|s¡T <äeTj·T+‹.
˝Àø£+˝Àì Åd”Ô\+<ä] n+<ä#·+<ë\q÷ $T+∫q n+<ä>∑‘ÓÔ ÄyÓT. ÄyÓT
>∑TD>∑DeTT\T e]í+#·T≥≈£î ÁãVü≤à¬øq’ qT, düsd¡ «ü ‹¬øq’ qT kÕ<Û´ä eTT ø±<äT.
ÄyÓT ‘·\ yÓ+Á≥Tø£\T •e⁄&Óq’ yÓT#·Ã>∑\+‘· n+<äeTT>± qT+&ÉTqT.
ÄyÓT ø£qT\ #·÷|ü⁄\≈£î z&çq+<äTe\qH˚ ˝Òfi¯ófl ‘·eT #·÷|ü⁄\ H=ø£#√≥
ì\T|ü ˝ Ò ≈ £ î qï$. ÄyÓ T n+<ä # · + <ë\qT #· ÷ dü ÷ Ô #· + <ä e ÷eT ø£ fi ¯ \ T
ø√˝ÀŒj·÷&ÉT, ˝Òfió¯ fl |ü∫Ãø£ ‹q&É+ eTs¡∫b˛j·÷sTT. düèwæøº s£ Ô¡ #·+Á<ä_+ã+
˝Àì kÕs¡qï+‘·{˙Ï Áb˛>∑T#˚dæ Ä <äeTj·T+‹ eTTK_+u≤ìï s¡÷bı+~+#ê
&Éì|ædTü +Ô ~. Ä #·+Á<ä_+ã+˝Àì #·\<¢ qä eTT, n+<äeT÷ ≈£L&Ü <äeTj·T+‹
yÓ÷eTT˝Àì n+<ä#·+<ë\ eTT+<äT ~>∑<äT&ÉTù|.
<äeTj·T+‹ ø£qTu§eT\T s¡reTqà<∏äT\ $+{Ïã<ä›\e˝… ˇj·÷´s¡
eTT\T, ÄyÓT ≈£î#·eTT\T ø±+‹ nH˚ düeTTÁ<ä+˝À á<äT‘·Tqï ø±eT j·TÚeqeTT
\ì|æ+#·TqT. q&ÉTeTT |æ&çøÏ*j·T+‘· e÷Á‘·y˚T. ÄyÓT ≈£îs¡T\T j·TTe≈£î\
Vü ≤ è<ä j · ÷ \˝À π ø ∞yê+#Û · ô|+bı+~+|ü C Ò j · T Tq{Ï º $ . ÄyÓ T #˚ ‘ · T \T
ø£\Te‘·÷&ÉT\+‘·{Ï ø√eT\eTT\T, bÕ<äeTT\T |ü<äàdüe÷qeTT\T. ÄyÓT
|æs¡T<äT\T ˝≤eP>±ø£, düqïeT÷>±ø£ eTTs¡Tdü÷Ô+{≤sTT. ÄyÓT ‘=&É\T
ns¡{uÏ À<Ó\qT >π * #˚d÷ü +Ô {≤sTT. y˚sTTe÷≥˝…+<äT≈£î, ÄyÓT nìï $<Ûë˝≤
˙≈£î ‘·–q ø£q´.
H˚qT yêsêìø=ø£kÕ] ˝Àø±\˙ï ‹]– edü÷Ô+{≤qT. nH˚ø£ qB
q<ë\˝À á<äT˝≤&ÉT‘·÷, HêHê $<Ûä |ò\ü |ü⁄wüŒ eHê\˝À $Vü≤]dü÷Ô n<äT“¤‘·
$X‚cÕ˝…H√ï ‘Ó\TdüT≈£î+≥÷ ñ+{≤qT. <˚y˚+Á<äTì neTsêe‹ e˝… qTqï
;ÛeTùdqTì ≈£î+&çq|ü⁄s¡eTT˝À nkÕ<Ûës¡D kÂ+<äs´¡ e‹j·T>∑T <äeTj·T+‹ì
#·÷XÊqT.
l
18
ÄyÓTqT #·÷&É>±H˚ <˚eø±+‘·\ kÂ+<äs´¡ eTT\˙ï <äeTj·T+‹ n+<ä+
eTT+<äT ~>∑<äT&ÉTù| nqT≈£îHêïqT. áyÓT≈£î ‘·–q es¡T&Óes¡ì ÁãVü≤à
‘·\b˛j·TT#·T+&ÓH√j·Tì Ä˝À∫+#·T#·T. ÄX¯Ãs¡éTT>∑ HêyÓTH˚ #·÷#·T#·T+{Ïì.
‘·sy¡ ê‘· <˚X<¯ X˚ Ê˝À¢ H˚ p∫q sê≈£îe÷s¡T\ q+<ä]˙ eTqdüT≈£î <Ó#T· Ãø=ì
ÄyÓ T ≈£ î ‘· > ∑ s ¡ ì jÓ T Tø=ÿø£ ÿ ]˙ eTqdü T qT+&ç ‘=\–+#· T ø=+{Ï ì .
˝Àø±˝Àø£eTT\ìïj·TT ‹s¡T>±&ÉT#·T H˚ p∫q yê]˝À ˙ ˇø£ÿ&Éy˚ <äeTj·T+‹øÏ
nìï $<Ûë˝≤ ‘·–q CÀ&ÉTeì uÛ≤$+∫‹ì. Ç|ü &ÉT $TeTTà dü«j·TeTT>∑
p&É>±H˚ Ä j·TTe‹≈£L&Ü >∑Ts¡TÔ e∫Ã+~.
Ä <äeTj·T+‹ »‘·>± \_Û+#·øb£ ˛‘˚ ˙ kÂ+<äs´¡ + ` düTyêdüq˝Òì
|ü⁄e⁄«˝≤>±, ø√sTT\ ≈£Lj·Tì eq+˝≤>± ìwüŒ\¤ + ne⁄‘·T+~. j·TTesêE
\+<äs¡÷ ‘·q≈£î ø±yê\+fÒ ‘·qπø ø±yê\ì b˛{≤b˛{°\T |ü&ÉT‘·Tqï Ä
<äeTj·T+‹ì ˙≈£î »‘·#˚ùd H˚s¡TŒ Hê≈£î+~. ˙ >∑TD >∑D kÂ+<äsê´\qT
>∑T]+∫ ÄyÓT≈£î q#·Ã#Ó|æŒ ìqTï ‘·|üŒ eT¬se]˙ e]+#·≈£î+&ÉT q≥T¢
#˚jT· >∑\qT. ø£qTø£ Hê #˚‘· á |üì #˚sTT+#·Tø√+&ç.μμ
Ä <˚e˝Àø£|ü⁄ Vü≤+dü #Ó|æŒq e÷≥\T q\TìøÏ ‘˚HÓ yêø£\T>±
‘√#êsTT. n‘·&ÉT ∫s¡Tqe⁄« ˝§*øÏdü÷Ô, ‘·q ns¡#˚‘√Ô Vü≤+düeT÷|ü⁄qT
ìeTTs¡T‘·÷ Ç˝≤ nHêï&ÉT :
ªª|üøÏåsêC≤! Á|ü|ü+#·+˝À @ edüTÔ $X‚wüeT÷ ≈£L&Ü ˙ n+<ëìøÏ
kÕ{Ïø±<äT. ˙ eT+∫‘·Hêìï e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ˝ÒeTT. ˙ e÷≥\T ≈£L&Ü ˙
¬ s ø£ ÿ \e˝… ã+>±s¡ + ˝≤ ñHêïsTT. eTT]ô|+>± q&É e ≥+˝ÀH˚ >±ø£
eT+#·|üqT\T #Ój·T´&É+˝À ≈£L&Ü ˙≈£î Ä~Ûø£´‘· ñ+~. m+‘√ y˚<äq
|ü&TÉ ‘·Tqï Hê Vü≤è<äj÷· ìøÏ qTe⁄« #·\ì¢ >±* M#· e#êÃe⁄. H˚qT |üPs¡«|ü⁄
»qà˝À m+‘· ‘·|dü Tü ‡ #˚dqæ |ò*ü ‘·y÷Ó Ç~ nì|ædTü qÔ ï~.
l
19
eT÷&É T ˝Àø±*ï dü y Ó ÷ àVæ ≤ +|ü C Ò j · T >∑ \ eTT~‘· \+<ä ] ø£ + f…
düT+<ä]jÓTÆ q <äeTj·T+‹ì >∑T]+∫ Á|ü»\T >=|üŒ>± #Ó| ü ≈£î+≥÷+fÒ ˝À>∑&É
$HêïqT. ÄyÓTqT >∑T]+∫ qT$«|ü &ÉT #ÓãT‘·÷+fÒ ÄyÓTqT dü«j·T+>±
#·÷düTÔqïfÒº ñ+~. H˚qT Hê ø£fi¯fl‘√H˚ #·÷∫Hê ÄyÓT n+<ë*+‘·{Ïeì
Á>∑V≤æ +#·>*∑ >π yê&ÉH√ ˝Ò<√, n\+ø±s¡ ÁbÕj·T+>± ñ+&ç b˛e\dæq yêfi¯flø£+f…
Hê Vü≤è<äj÷· ìøÏ ˙ düV≤ü è<äjT· +‘√ ÄyÓTqT #·÷|æ+#êe⁄.
ÄyÓT düT>∑TD≤\qT >∑T]+∫ ˙e⁄ #Ó|æŒq e÷≥\T Hê #Óe⁄\≈£î
‘˚HyÓ êø£ \j·÷´sTT. ˙e⁄ ÄyÓT s¡÷|ü⁄ sπ U≤ $˝≤kÕ\qT e]í+#˚d]ü øÏ Hê
Vü≤è<äjT· + eTqà<∏Tä &ÉT düèwæ+º ∫q n–ïC≤«\˝À <ä÷øÏq ø£f˝º… ≤ nsTTb˛sTT+~.
Hê <ÛÓ’s¡éT+‘ê dü&É*b˛sTT+~.
HÓ\HÓ˝≤ Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü #·+<äe÷eT dü÷s¡T´ì #ê≥T≈£î yÓ[fl
øö>∑*+#·T≈£î+≥Tqï <Ó+<äTø√ ˙≈£î ‘Ó\TkÕ ? H˚qT #·+Á<äe+X¯EDÏí >∑<ë!
$s¡Vü≤+ e\¢ yÓHÓï\\ y˚&çøÏ Hê X¯Øs¡+ eTØ eT–Zb˛≈£î+&Ü #Ój·÷´\H˚
C≤*‘√H˚ #·+<äe÷eT n˝≤ #ê≥T≈£î ‘·|ü ≈£î+≥Tqï~.
yÓ÷Vü≤+, $s¡Vü≤‘ê|ü+ Hê Vü≤è<äj·÷ìï ‘·÷≥T¢ bı&ÉTdüTÔHêïsTT.
eTqà<∏Tä ì u≤D≤\T ì»+>± |üP\T, yÓTT>∑˝Z HÒ ê ˝Òø£ eTTfi¯Sfl, |æ&TÉ >∑T\÷Hê
nH˚ dü+<˚Vü≤+ ø£\T>∑T‘·÷+~. |üPe⁄\T düTyêdüq*düTÔHêïjÓ÷, $wü
yêj·TTe⁄*ï $düTs¡T‘·THêïjÓ÷ X¯+ø£>± ñ+~. ˇ&É÷¶ >∑≥÷º ø£ì|æ+#·ì
$s¡V≤ü düeTTÁ<ä+˝À eTTì–b˛‘·Tqï Hê≈£î qTe⁄« ‘Ó|Œü ˝≤ <=]ø±e⁄. ˙uÀ{Ï
ô|<ä›\T |üs¡T\ ùdeπø J$‘êìï yÓ∫ÃkÕÔs¡T ø£<ë! ˙e⁄ yÓ[fl ø±s¡´+
kÕ~Û+#·T≈£îsê. ˙e⁄ ‹]– e#˚Ães¡≈L£ H˚qT Çø£ÿ&˚ y˚∫ ñ+{≤qT. y˚>+∑ ˝À
˙ kÕeTs¡ú´+ m+‘·{Ï<√ ‘Ó\TdüTÔ+~˝Ò!μμ
l
20
q\T&û$<Ûä+>± Ä sêj·T+#·qT bı–&ç, ñ_“+∫, |ü+|æ+∫ ˇø£
bı<ä]+{Ï ˙&ÉqT >∑\ #·\Tesê‹ ‹HÓïMT<ä $ÁXÊ+‹ rdüT≈£î+≥÷, Ä
Vü≤+dü #Ó|Œæ q e÷≥\H˚ eTqq+ #˚dTü ≈£î+≥THêï&ÉT.
Vü≤+dü Á|üj·÷DeTT
Ä Vü≤+dü q\Tìe<ä› qT+&ç Äø±X¯+˝ÀøÏ m–] düsêdü] $<äs“¡ <¤ X˚ |¯ ⁄ü
sê»<Ûëì j·T>∑T ≈£î+&çq q>∑s¡+ yÓfi¯flkÕ–+~. n~ n˝≤ yÓfi¯ó‘·T+fÒ
~>∑TeqTqï <˚X¯düTÔ\≈£î ‘·eT |üqT\T dü|òü\+ ø±>∑\eH˚ X¯óuÛÑ X¯≈£îHê\T
ø£ì|ædTü HÔ êïsTT. #·\ì¢ düTyêdüq\T yê´|ædTü HÔ êïsTT. n~ s¬ ø£ÿ\˝≤¢]Ã y˚>±ìï
ô|+∫q|ü &ÉT Äø£deü T+‘·{≤ ‘·TbòÕqT>±* M∫q≥T¢ dü+<ä&ç $qã&ÉT‘·÷+~.
sêj·T+#· y˚>+∑ >±H˚ ÁøÏ+~øÏ ~>∑T‘·Tqï|ü &ÉT <ëì s¬ ø£ÿ\T düèwæ+º ∫q >±*
ˇ‹Ô&ç ‘·–* H˚\ô|q’ Tqï |ü≈îå£ \T >∑&>É &∑ É eDÏøbÏ ˛‘·THêïsTT. <ëì <√e˝À
ñqï y˚T|ò÷ü \T <ä÷~|æ+C…˝≤¢ m–] Äø£d+ü ˝À <ë≈£îÿ+≥THêïsTT. Ä Vü≤+dü
Ä $<Ûä+>± nH˚ø£ n&Ée⁄\T, ø=+&É\T, q<äT\T, <˚XÊ\T <ë{Ï ≈£î+&çq
q>∑sêìï #˚s¡T≈£î+~.
Ä q>∑s+¡ #·T≥÷º ˇø£ ñ|ü ˙{Ï düeTTÁ<ä+ ñ+~. Ä q>∑s+¡ ˝Àì
kÂ<ÛëÁ>±\ô|’ >∑\ >√|ü⁄sê\T ã+>±s¡|⁄ü eT˝≤eTT‘√ <Û>ä <∑ >äÛ ∑ yÓTs¡TdüTHÔ êïsTT.
q>∑s¡+ #·T≥÷º ã+>±s¡|ü⁄ ø=+&Ée˝… ÁbÕø±s¡eTT >√&É\T ì\∫ ñHêïsTT.
Ä ÁbÕø±s¡+ yÓ\T|ü\ bÕ‘êfi¯˝Àø£ eT+‘·{Ï ˝À‘Ó’q ø£+<äø±\THêïsTT. Ä
ø£+<äø±\ ˙{Ï˝À yÓTTdüfió¯ fl eT+<ä\T eT+<ä\T>± ñHêïsTT.
Ä q>∑s+¡ ˝Àì >∑èVü‰\T n<ë›\e+{Ï düŒ{¤ øÏ •£ \\‘√ ì]à+#·ã&Ü¶sTT.
kÂ<Û ë \T #· \ Tesêfi¯ fl ‘√qT mÁs¡ ì sêfi¯ fl ‘√qT n+‘· d ü T Ô \ +‘· d ü T Ô \ T>±
eT\#·ã&Ü¶sTT. Ç+Á<ä˙\eTDT\ e+{Ï sêfi¯fl‘√ ì]à+|üã&çq $ÁXÊ+‹
XÊ\\T ≈£L&Ü ñHêïsTT. nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü j·TTe‘·T\T ≈£î#ê\ô|’ |üPdüT≈£îqï
l
21
s¡ ø £ s ¡ ø ±\ dü T >∑ + <Û ä Á <ä y ê´\ yêdü q \T >∑ T uÛ ≤ [dü T Ô q ï kÕïq ‘· { ≤ø±\T
ø£ì|æ+#êsTT. $s¡>ã∑ ÷dæq |üP \‘·\‘√ ì+&ç düT>∑+<Ûë*ï yê´|æ+|üCdÒ Tü qÔ ï
ñ<ë´qeHê˝…H√ï ñHêïsTT. >∑TÁsê\≈£î @qT>∑T\≈£î, s¡<Ûë\≈£î Á|ü‘˚´ø£
XÊ\\THêïsTT.
Ä q>∑s¡ M<ÛäT\˝À ø£dü÷Ô], ≈£î+≈£îeT, |ü{Ïø£, |ü#·Ãø£s¡÷Œs¡eTT
dü+≈£îeT<äeTT (|ü⁄qT>∑T), »yê«õ, |ü˙ïs¡T e+{Ï düT>∑+<Ûä Á<äyê´\y˚Tà
n+>∑fió¯ fl #ê˝≤ ñHêïsTT. nH˚øe£ T+~ Åd\Ô” T n+<ä+>± Vü‰e uÛ≤e $˝≤dü
dü+ÁuÛeÑ ÷\‘√ ‹s¡T>±&ÉT‘·THêïs¡T. nH˚ø£ s¡ø±\ >∑TÁsê\T, @qT>∑T\T n≥Tì≥T
‹s¡T>∑T‘·THêïsTT.
sê»Vü≤+dü á n+<ë\qT, yÓu’ yÑÛ êìï #·÷∫ m+‘√ Äq+<ä|&ü +ç ~.
‘êqT e∫Ãq |üìMT<ä Ä sêj·T+#· sê#·q>∑sT¡ ˝Àì ø£Hê´+‘·'|ü⁄s¡ düMT|ü+˝À
m>∑Ts¡T‘·÷ ÁøÏ+~øÏ #·÷∫+~. ˇø£ düT+<äs√|üeq+˝À #·Tø£ÿ\ eT<Ûä´
#·+<äe÷eT˝≤>± #Ó\T\ eT<Ûä´ qTqï <äeTj·T+‹ ø£ì|æ+∫+~.
Ä sêj·T+#· dü+‘√cÕ‹X¯j·T+‘√ ¬sø£ÿ\˝≤¢]Ã, ã+>±s¡|ü⁄≥+#·T
>∑\ ‘Ó\ì¢ #êeTsê\e˝… Ä&ç+#·T≈£î+≥÷ |ü\{¢ \° T ø=&ÉT‘·÷, n‹y˚>+∑ >±
~>∑T‘·÷, <äeTj·T+‹ yÓ÷eTT #·T≥÷º ÄX¯Ãs¡´ dü+ÁuÛÑe÷\T ø£*π>≥Tº
Á|ü<äøÏåD≤\T #˚dæ+~. yÓ+≥H˚ ¬sø£ÿ\qT eTT&ÉT#·Tø=ì ø=~›<ä÷s¡+˝À ÁøÏ+<ä
yê*+~.
n+‘·≈£î eTT+<äT @<√ düs¡dü dü+uÛ≤wüD\˝À eTTì–e⁄qï Ä
j·TTe‘·T\ eTqdüT\≈£î sêj·T+#· Äø£dü+ qT+∫ ~>∑T‘·Tqï|ü &Ó’q düe«&ç
<äT+<äT_Û <Û«ä ì˝≤ $ì|æ+∫+~. yê¬s+‘√ >±uÛsÑ ê |ü&TÉ ‘·÷ Ä <Û«ä ì $qe∫Ãq
yÓ’|ü⁄ #·÷XÊs¡T. n+‘·˝ÀH˚ ∫Á‘· $∫Á‘· ˝≤kÕ´\‘√ ÁøÏ+~øÏ ~–q Ä
s¡»Vü≤+düμμqT $&É÷¶s¡+>± #·÷&ÉkÕ>±s¡T..
l
22
ªªÇ<˚<√ <˚e‘êe‘ês¡+˝≤>∑T+<˚!μμ nqT≈£îHêïs¡T. <äeTj·T+‹ e÷Á‘·+
Ä sêj·T+#·qT |ü≥Tºø√yê\H˚ ≈£î‘·÷Vü≤\+‘√ yÓT\yÓT\¢>± <ä>∑Zs¡≈£î
yÓfi¯flkÕ–+~. sê»Vü≤+dü Ä sê≈£îe÷] eTqôd]–q≥T¢ ÄyÓT <ä>∑Zs¡ø£+{≤
e∫Ã #˚sTT kÕ∫q ‘·s¡yê‘· n+<ä≈£î+&Ü ‘·|æŒ+#·T≈£î+≥÷, s¡j·TeTTq
ô|’¬ø>∑dæ, n+‘·˝ÀH˚ ÁøÏ+~øÏ ~– ì\∫, eTs¡\ <äeTj·T+‹ ø£+~q≥T¢
q{Ïd÷ü HÔ ˚ n+<ä≈î£ +&Ü m–]b˛‘·Tqï~.
m+‘· Á|üjT· ‹ï+∫Hê sê≈£îe÷] Ä sêj·T+#·qT |ü≥Tºø√˝Òø£ HêHê
nekÕú |ü&TÉ ‘·÷+fÒ #Ó*ø£‘\ÔÓ T |üø|£ øü £ qe⁄«‘·÷, #·|Œü ≥T¢ #·sT¡ dü÷,Ô m>∑‘ê[
#˚düTÔHêïs¡T. n≥T sêj·T+#· n+~qfÒ¢ n+~ ‘·|æŒ+#·T≈£î+≥÷ –]ø°\T
u…&TÉ ‘·Tqï+<äT≈£L, Ç≥T #Ó*j·T\T >π * #˚dTü qÔ ï+<äT≈£L <äeTj·T+‹ ∫ø±≈£î
|ü&ÉT‘·÷ ªªMTs¡T >∑\¢+‘·T #˚dæ, #·|üŒ≥T¢ ø={Ïº Ä |æ≥ºqT u…<äs¡>={ÏºHês¡T.
n+<äTe˝Ò¢ n~ Hê≈£î ∫ø£ÿ&É+ ˝Ò<äT. Ç{≤¢ #˚ùdÔ ªMTπø+ ˝≤uÛÑ+ ?μ nì
#Ó\T*ï ø√|üŒ&ç+~.
eT]+‘· |ü≥Tº<ä\‘√ Vü≤+düqT |ü{≤º\ì <äeTj·T+‹ ˙&É˝≤ <ëìï
yÓ+{≤&ç+~. ªªz Vü≤+dü>e∑ THê! sê»Vü≤+dü yÓ+≥ã&ÉT≥ ≈£L&É<ìä ô|<ä\› T
ìùw~Û+∫πsμμ n+≥÷ #Ó*ø£‘\ÔÓ T ÄyÓT yÓqTø£H˚ ‹s¡T>∑T‘·THêïs¡T. sê≈£îe÷]
|ü≥Tº<ä\‘√ yÓ+{≤&ÉT≥ #·÷∫ Ä sêj·T+#· ÄyÓT q&ÉTø£qT nqTø£]dü÷Ô
q&ÉekÕ–+~. Ä nqTø£sD¡ eTT #·÷∫ #Ó*ø£‘\ÔÓ T ÄX¯Ãs¡éTT>∑ qe⁄«ø√kÕ>±s¡T.
Vü≤+dü sêj·Tu≤s¡eTT
sê »Vü≤+dü eT+<ä>∑eTq+‘√ ˇø£ #·ø£ÿì bı<ä]+{Ï˝À <ä÷]
<ë≈£îÿ+~. n~ X¯Øs¡eT+‘·{˙Ï >∑Tô|Œ&É+‘·>± ≈£î~+#·T≈£îì ˝À|ü*øÏ yÓfifl¯ &É+
#·÷∫q sê≈£îe÷] Çø£ Vü≤+düqT |ü≥Tºø√˝Òqì ìsêX¯‘√ $düT≈£îÿ+≥÷
qT+#·T+~. yÓqTø£ >∑T+|ü⁄>± e∫Ãq #Ó*ø£‘ÓÔ\T |üø£|üø£ qe⁄«‘·THêïs¡T.
l
23
<äeTj·T+‹øÏ ø£*–q Äj·÷dü+e\¢ yÓ÷eTTq ∫s¡T #ÓeT≥\T |ü{≤ºsTT.
‘êqT ‘·\∫q |üìì kÕ~Û+#·˝Òø£b˛j·÷qH˚ s√wü+‘√ ÄyÓT Bs¡È+>±
ì≥÷ºsT¡ Ã‘·÷+fÒ Ä y˚>±ìøÏ ãs¡TyÓq’ düHÔ ê\T ô|ø’ ,Ï ~>∑Te≈£î ø£<Tä ˝≤&ÉT‘·÷
yÓøÿÏ ]düTqÔ ï≥TºHêïsTT. ‘·q Ä‘êà, ˙&Ü ≈£L&Ü ‘·qqT >π * #˚dTü HÔ êïj·TqT≈£î+~
<äeTj·T+‹.
Ç<ä+‘ê >∑eTì+∫q sê»Vü≤+dü eTqT»uÛ≤wü˝À sê≈£îe÷]‘√
e÷{≤¢&ÉkÕ–+~,
ªª<äeTj·T+r! u≤\´#ê|ü\´+‘√ qqTï |ü≥Tºø√yê\ì bı<ä\ eTTfi¯fl,
r¬>\ã+<Ûë\T, n&É$#Ó≥÷¢ >∑T]Ô+#·≈î£ +&Ü Hê yÓ+≥ã&ç e#êÃe⁄>±ì qqTï
|ü≥ Tºø √e&É+ n+‘· ‘˚*≈£q T≈£îHêïyê? e∫Ã e∫Ã n+‘· ˝ÀH˚ m+‘·
n\dæb˛j·÷y√ #·÷#·Tø√!
ÁãVü≤àjÓTTø£ÿ s¡<∏äeT÷, >∑TÁsê\÷ e÷≈£î >∑Ts¡Te⁄\T. dü«s¡Z ˝Àø£|ü⁄
ø=\qT˝Àì ã+>±s¡T ø£\Te‘·÷+&ÉT¢ e÷≈£î ÄVü≤s¡+. <˚e˝Àø£+‘√ düVü‰
düeTdüÔ ˝Àø±\÷ e÷≈£î Ä≥˝≤&ÉT≈£îH˚ Á|ü<X˚ Ê\T. neTè‘·bÕq+ #˚dqæ yêπs
e÷ rj·Tì e÷≥\T $q&ÜìøÏ ns¡TΩ\T. düsd¡ «ü r<˚$ eTT+CÒ‹MT<ä ñ+&˚
|ü\T≈£î\ ∫\Tø£ e÷ ùdïVæ≤‘·T&ÉT. y˚<ë\T, XÊÁkÕÔ\T, |ü⁄sêD≤~ $<ä´\˙ï
e÷≈£î ø£+sƒ√bÕsƒ¡+.
ˇø£Hê&ÉT ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT ‘·q s¡<∏äeTTô|’ yêVü‰´[øÏ ãj·T\T<˚sê&ÉT.
ø=+‘·<ä÷s¡+ yÓfi‚¢dü]øÏ >∑TÁsê\T n\dæb˛j·÷sTT. H˚Hê s¡<∏ëìï yÓT&Éô|’
y˚dTü ≈£îì y˚>+∑ >± ˝≤≈£îÿyÓfi≤flqT. Hê uÛøÑ øÔÏ Ï X¯øøÔÏ Ï dü+‘√wæ+∫ ÁãVü≤à<˚e⁄&˚
Hêø=ø£ ãVüQeT‹ Ç#êÃ&ÉT. H˚qT <˚e‘ê|üøìåÏ HêuÀ{Ï yê]ì ã+<Ûë\‘√
|ü≥Tºø√e&É+ kÕ<Ûäé÷ ? nsTT‘˚ düT>∑TD≤\H˚ ã+<Ûë\‘√ eTeTTà
|ü≥Tºø√e#·TÃqT˝Ò!
l
24
á uÛÑ÷˝Àø£+˝À düT>∑Do\T¬s’q sê≈£îe÷s¡T\T ø=+<äs¡THêïs¡T.
n˝≤+{Ïyês¡T Hê≈£î ùdïVæ≤‘·T\T. yê]˝À ìwü<<äÛ X˚ |¯ ⁄ü sêC…q’ q\T&ÉT Hê≈£î
eTØ ÁbÕD$TÁ‘·T&ÉT. n‘·&+É fÒ Hê¬ø+‘√ Çwü+º . n+<äTe\¢H˚ y˚d$ü ø±\+˝À
Væ ≤ eT–]qT+∫ ~–, e÷qdü d ü s √es¡ + ˝À kÕïq+ #˚ d æ , n+<ä T qï
ã+>±s¡T|ü<ëà\ düTyêdüq\T ≈£L&Ü ‘Ó∫Ã ` Ä q\TìøÏ Hê s¬ ø£ÿ\‘√ #·\>¢ ±*
Mdü÷Ô+{≤qT.
Ä q\Tì uÛTÑ »ã\ |üsêÁø£e÷\T e]í+#ê\+fÒ Ä ÁãVü≤à≈£î ≈£L&Ü
#˚‘ø· ±<äT. n‘·&TÉ $&ç#˚ u≤D≤\ rø£Då ‘·øπ yÓ]’ sêE\ ndüTe⁄˝…–] >±*˝À
ø£*dæb˛‘êsTT. Ä >±˝Ò Ä u≤D≤\≈£î ø£&TÉ |ü⁄ì+&˚ ÄVü‰s¡+.
Ä q\Tì >∑T]+∫ $qï s¡+uÛÑ nH˚ n|üŒs¡kÕdüT+<ä] n‘·ìï eTqdüT˝À
e]+∫, ø£\TdüT≈£î+<ëeTì uÛ÷Ñ ˝Àø±ìøÏ ~– e∫Ã+<ä≥. ø±ì ÄyÓT ø√]ø£
rs¡˝Ò<äT≥! n+<äTe\¢ ÄX¯\T&ç–q s¡+uÛÑ <˚y˚+Á<ä ˝Àø±ìøÏ ‹]– yÓ[fl
q\Tì ù|s¡T≈£î <ä>]Z∑ ù|s¡T >∑\yê&Éì q\≈£Lãs¡Tì e]+∫ ‘·è|æ|Ô &ü eÉ \dæ
e∫Ã+<ä≥!
n+‘˚ø±<äT. Ä q\T&ÉT yê‘ê‡j·Tq ø±eTdü÷Á‘ê\T eTqà<∏ä XÊÁkÕÔ\÷
u≤>± ‘Ó\TdüT≈£îqï |ü⁄s¡Twüß&ÉT.
H˚H˚yÓ÷ á&É÷ CÀ&É÷ #·÷∫ <ë+|ü‘ê´\T ø£*ù| H˚s¡TŒ ø£\yê&çì,
ñ‘·eÔ T sêC≤+‘·'|ü⁄sê\˝À ø£HïÓ \≈£î #·øÿ£ >± q&ç#˚ yÓT\≈£îe\T Hπ̊sŒ >∑Ts¡Te⁄qT.
H˚H<˚ √ ˇø£ <˚e‘ê|üøìåÏ e÷Á‘·yT˚ qì nqTø√e<äT.› düèwæøº s£ j
Ô¡ T· >∑T ÁãVü≤à H√{ÏqT+&ç
yÓ\Te&˚ XÊÁkÕÔ\˙ï Á>∑Væ≤+∫qyê&ÉqT>±ì kÕe÷qT´&ÉqT >±<äT.
Hê#˚‘· @<ÓH’ ê ñ|üø±s¡+ bı+<äT, á X¯Øs¡+ |üs√|üø±sês¡yú T˚ >∑<ë!
ÁãVü≤à düèwæº$˝≤dü+ \ø°ÎHêsêj·TDT\qT bÕs¡«r |üs¡y˚TX¯«s¡T\qT »‘·
l
25
>∑*|æq≥T¢ ` ˙≈£î q\Tì‘√ »‘·>\∑ T|ü⁄<äTqT >±ø£, nq+‘· düT>∑TDo\yÓq’
˙e⁄ q\Tì #˚ | ü ≥ º < ä – q j· T Te‹$. á&É T CÀ&É T , s¡ ÷ |ü ⁄ π s K\T
>∑TD>∑D≤<äT\+<äT MT]<ä›s¡÷ <ë+|ü‘·´+ HÓs¡|ü<ä–qyês¡T. ìqTï q\TìøÏ
<ä|Œü eT¬se]øÏ ô|+&ç¢ #˚dHæ ê ø±øÏeTT≈£îÿ≈£î <=+&É|+ü &É+~+∫qfÒ¢ ñ+≥T+~.
ˇø£Hê&ÉT ÁãVü≤à<˚e⁄ì s¡<ë∏ ìï ˝≤>∑T‘·÷ ªsT÷ uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝À q\TìøÏ
‘·–q uÛ≤s¡´ mes¡+&û ?μ nì yê] q&ç>±qT. Äj·Tq #Ó|æŒ+<˚$T{À `
s¡<∏ä#·Áø±\ #·|ü &ÉT˝À dü]>± $ì|æ+#·˝Ò<äT>±ì, ˙ ù|πsqì Hê≈£î
>∑Ts¡TÔedüTÔqï~.
Ç|ü &ÉTqï |ü]dæ‘ú T· \T Hê≈£î u≤>± ‘Ó\TdüT. Ç+ø± s¬ +&ÉT eT÷&ÉT
s√E*˝≤π> >∑&çùdÔ eTqà<∏äTì u≤D≤\ <Óã“\≈£î MT Ç<ä›] Vü≤è<äj·÷\÷
#·÷s¡íeTT #·÷s¡íyÓTÆb˛‘êsTT. ø£qTø£ q\T&É÷ qTeP« yÓ+≥H˚ @<√ ˇø£
ìs¡j
í ÷· ìøÏ sêe&É+ eT+∫~. q\T&çø£ $s¡V≤ü y˚<qä uÛ]Ñ +#·˝øÒ £ eTqdüTqT
eTs√ e÷sêZìøÏ eT[fl+#·T≈£î+fÒ ` ˝À≈£î\ n|üyê<äT\≈£î >∑T] ø±e\dæ
edüT+Ô ~. Çø£ ` n|ü &ÉT q\T&ÉT>±ì, ˙e⁄ >±ì @+ #ÓjT· ´>∑\s¡T ?μμ nì
sêj·T+#· >∑~›+∫+~.
sêj·T+#· #Ó|Œæ q e÷≥\qT ˇø£ ø£Då + eTqq+ #˚dTü ≈£îqï <äeTj·T+‹
u≤\´ #ê|ü\éTTe\¢H˚ <ëìì |ü≥Tºø=q p∫q+<äT≈£î eTìï+#·e\dæ+<äì
y˚&,ç |üøsåÏ êE >∑TD >∑D kÂ+<äsê´\qT nH˚ø£ $<Ûë\ bı–&ç+~.
‘·sT¡ yê‘· ‘·q eTqdüT˝Àì ø√]ø£ >=+‘·Tø£˝À ø=≥Tº$T{≤º&TÉ #·Tqï<˚
>±ì, u…’{ÏøÏ #Ó|ü ≥≈£î dæ>∑Z>∑T#·Tqï<äì #Ó|æŒ ªªHê Áù|eT n+<äì #Ó≥Tº
|ü+&Éø¢ =s¡≈î£ m>∑ã&ÉT#·Tqï≥T¢qï<˚y÷Ó ! nsTTHê Ä sê≈£îe÷s¡Tì ø£sÁ¡ >∑V≤ü DeTT
>±$+∫ Hê ø± |ü+&ÉT \_Û+|üCÒj·T y˚&ÉT≈£î+≥THêïqT.|üdæø£q´qT >∑qTø£
uÒ\HÓ’ eTqdüT˝Àì ø√¬sÿyÓ\&¢ +ç #êμμqì n+~.
l
26
Ä j·TTe‹ qTqTdæ>T∑ ‘Z √ nø£så +¡ nø£så +¡ ≈£L&Éã\T≈£î‘·Tqï≥T¢ yÓT\
yÓT\¢>± ≈£î|¢ +Ôü >± #Ó|Œü &É+ $qï sê»Vü≤+dü ø=~›ùd|ü⁄ Ä˝À∫+∫ Ç˝≤ #Ó|Œæ +~,
ªªsê≈£îe÷Ø! ˙y˚<√ qs¡à>∑s“¡ +¤ >± #ÓbÕŒe⁄>±ì düŒwü+º >± #Ó|Œü
>∑÷&É<ë ? H˚Hê $X‚cÕ\T $q&ÜìøÏ ns¡TΩ&ÉqT ø±<ë ? e÷ @*ø£jÓÆTq
ÁãVü≤à<˚e⁄ìô|’ ˇ≥Tºô|{Ïº #ÓãT‘·THêïqT ` H˚qT |ü⁄{Ïqº |üŒ{ÏqT+∫ H˚{Ï es¡≈î£
nã<ë∆\T |ü*øÏ j·TT+&É˝<Ò Tä . dü‘´· y˚T |ü*øÏ ø±s¡´kÕ|ò\ü éTT #˚jT· >∑\yê&ÉqT.
á eT÷&É T ˝Àø±\˝À ˙π ø ~ ø±yê\+fÒ n~ ‘Ó ∫ Ã Çe«>∑ \ qT.
eTqà<∏ëø±s¡T&Óq’ sê≈£îe÷s¡T\+<äs÷¡ H˚ #Ó|Œæ q e÷≥ $ì Ä#·]+#˚yêπs !
n+<ä]ø£+f… ìwü<äÛ sê≈£îe÷s¡T&ÉT qqTï ÁbÕDdüe÷q+>± Áù|$TkÕÔ&TÉ .
Ä q\Tì#˚‘·H˚ ˙e⁄ ø√]‘˚ bÕDÏÁ>∑Vü≤D+ #˚sTT+#·>∑\qT. ø±ì,
˙e⁄ |üd|æ \æ e¢ ⁄, ‘·+Á&ç#ê≥T ø£qé⁄, dü«j·TeTT>± ìs¡j í T· eTT #˚jT· >∑\yê ?
n≥T q\sêE nìï ˝Àø±\÷ @\>∑*–q≥Te+{Ïyê&ÉT— Ç≥T H˚qT ÁãVü≤à≈£î
Væ≤‘·TDÏ.í Ç˝≤+{Ï dü+<äsê“¤\˝À dü+<˚V‰ü düŒ<äyTÓ qÆ e÷≥\T H˚H˝Ó ≤ #Óù|Œ~?
‘=+<äs|¡ &ü ç MT Ç<ä]› ø° »‘·>*∑ |æq ‘·sT¡ yê‘· ø±s¡D≤+‘·sê\ e\¢ dü+ã+<Û+ä
u…&dç +æ <ä+fÒ Hê >ös¡e+ ø±kÕÔ b˛‘·T+~. #·qTe⁄>± qqTï |æ*#˚ q\sêE
eTT+<äT H˚qT ‘·\e+#·T≈£îì H˚sd¡ Tü &Ô ˝ç ≤ ì˝ÀÃe\dæ edüT+Ô ~ >∑<ë ?
Ç|ü &É T ˙ e‘· ì MT<ä H ˚ eTqdü T +∫q e÷≥ ì»y˚ T ø±e#· T Ã.
ø±ì, Ä ‘·s¡Tyê‘· eTqùd+ e÷s¡T‘·T+<√ ? u≤*ø£\ eTqdüT\T ˙{Ïô|’
n\\ e˝… ø£ å D ø£ å D + e÷]b˛‘· ÷ +{≤sTT. n{≤¢ n\˝≤¢ nqTø£ å D +
e÷]b˛‘·÷+&˚ eTqdüTqT eTqà<∏äTì |ü⁄wüŒu≤D≤\T ‘êø£>∑\y√ ˝Ò<√ >∑<ë ?
ø=+#Ó + nqTe÷q+>± ñqï á $wü j · T +˝À H˚ q T eT<Û ä ´ e]Ô > ±
eéVü ≤ ]+#· & É + Çwü º + ˝Ò < ä T >±ì ` eTπ s |ü H Ó ’ H ê #Ó | ü . yÓ + ≥H˚ #˚ d æ
ô|&É‘êqTμμ nì u…≥Tºdü] #˚dæ+~.
l
27
sêj·Tu≤s¡ |òü*‘·eTT
Ä e÷≥\≈£î <äeTj·T+‹ uÛÑj·T|ü&ç HÓs¡y˚s¡T‘·T+<äqT≈£îqï ø√]ø£
ìwüŒ\¤ + ø±≈£î+&Ü ‘·q eTqdüT˝Àì e÷≥\qT düŒwü+º >± #Ó|Œü kÕ–+~.
ªªVü≤+düsê»e÷! H˚qT ìwü<säÛ ê»>∑T q\Tì>±ø£ eTs=ø£ sê≈£îe÷s¡Tì
e]+#·≥+ ` s√Væ≤D°ø±+‘· #·+Á<äTì e<ä* eTs=ø£]ì e]+#·T≥≈£î ‘·|dü Tü ‡
#˚j·TT≥ e+{Ï~. ø£\Te\T, |ü<ëà\T dü÷s¡´s¡•à ‘êøÏ‘˚ ‘·|üŒ eTs=ø£]
#Ûêj·T|ü&‘ç ˚ $ø£d+æ #·e⁄. n<˚$<Û+ä >± H˚ q\Tì <ä|Œü eTs=ø£]ï >∑T]+∫ H˚
q÷Væ≤+#·HÓ’Hê }Væ≤+#·˝ÒqT.
H˚qT nq´ sê≈£îe÷s¡T*ï e]+#·≥+ »]–‘˚ H˚qT n–ï˝À|ü&ç
<ä>∑∆yÓTÆqfÒ¢. ˙e⁄ dü+<˚Væ≤+∫ jÓT>∑‘ê[>± e÷{≤¢&É¶+ #ê*+∫ Hê e÷≥
qeTTà. ˙‘√ H˚qT <=+>∑ sêj·Tu≤sê\T |ü+|üe\dæq nedüs+¡ @eTT+~ ?
y˚<ä yêø±´\ Á|üø±s¡+ #˚‘·>±ì|üì #˚j·T>∑\qì #Ó|üŒ&É+ e÷qdæø£
e´_Û#ês¡eTT >∑<ë ?
ˇø£y˚fi¯ Hê ‘·+Á&ç qqTï ìwü<Ûä sê≈£îe÷s¡TìøÏ ø±ø£ eTs=ø£]øÏ∫Ã
ô|+&ç¢ #˚jT· <ä\∫q#√ ` H˚qT yÓ+≥H˚ n–ï˝À|ü&ç ndüTe⁄\]Œ+∫, eTs√
»qà˝ÀHÓH’ ê q\Tì |ü‹>± bı+<äT≥≈£î Á|üjT· ‹ï+#Ó<qä T.
q\TìøÏ <ëdæ>± ñ+&˚ neø±X¯+ \_Û+∫Hê n<˚ Hê »qà kÕs¡øú ‘£ ·
nqT≈£î+{≤qT. Äj·Tq bÕ<ä|üP» #˚ùd uÛ≤>∑´+ ø£*–‘˚ n<˚ |ü~y˚\qT
≈£î+{≤qT. Äj·Tq qqTï ø£s¡TDÏ+#ê\ì Ä•düTÔHêïqT. Äj·Tq ùdy˚ Hê
J$‘·+ nqT≈£î+≥THêïqT. ˙e⁄ <äj·T<ä*ùdÔ q\sêE eø£ådüú\+ MT<ä Hê
eøå√C≤\T n+øÏ‘+· #˚kÕÔqT.
H˚H|Ó ü &É÷ eTqkÕsê n‘·Hï˚ ø√s¡T≈£î+≥THêïqT. n+‘˚>±ì ã+>±sêìï
e]¸+#˚ ∫+‘êeTDÏ nsTTHê Hêø£ø£ÿπs¢<äT. y˚sTT e÷≥˝…+<äT≈£î ` q\T&˚
l
28
Hê ô|ìï~Û. yê] düT>∑TD≤*ï >∑T]+∫ MqT˝≤s¡ $HêïqT. <äX~¯ X¯˝≤ yê]
yÓ÷Vü≤qs¡÷|ü ˝≤eD´ ø±+‹XÀuÛ˝Ñ Ò Hê≈£î ø£ìŒdüTHÔ êïsTT. H˚qT Äj·THÓï+‘√
e\∫e⁄HêïqT. Ç~ dü‘´· + !
Ç+ø± H˚He˚ Tì #Ó|Œü qT ? Äj·Tq ø=s¡ø¬ H’ ê qqTï ÁbÕD≤\‘√ s¡ø+åÏ #·T.
ÄÁX¯sTT+∫q yê]ì s¡øÏå+#˚ eTVü‰|ü⁄D≤´ìï dü+bÕ~+#·Tø√. nqedüs¡+>±
qqTï nqTe÷ì+#·≈£î. Ä\dü´+ #Ój·T´≈£î. Áù|eTkÕ>∑s¡+˝À ~≈£Lÿ <ä]
‘Ó*j·Tø£ n\¢˝≤¢&ÉT‘·Tqï Hê≈£î ‘Ó|üŒyÓ’ s¡øÏå+∫ Ä ˇ&ÉT¶≈£î #˚s¡TÃ. ˙y˚
ø£Hê´<ëq+ #˚dæq+‘· |ü⁄D´+ bı+<ëeì <Ûäs¡à|üs¡T\T yÓT#·TÃ≈£îH˚≥Tº
eéVü≤]+#·T. Hê ÁbÕDHê<∏Tä ìøÏ ÁbÕD$TÁ‘·T&Éyq’Ó ìqTï Ç+¬øìï $<Ûë\T>±
ø°]+Ô #·>\∑ qT ?
@ <˚e‘·\T e]+∫ e∫ÃHêdüπs nwüº ~ø±Œ\Ts¡T yÓT#·TÃø=qTq≥T¢
n+<ä]˙ >∑&b¶ç ˛#·˝≤¢ HÓ{yºÏ k˚ ÕÔqT. Çø£ Ç‘·s¡ sê≈£îe÷s¡T\qT m+‘· ø£ìwü+˜ >±
ndüV≤æ ´+#·T≈£î+{≤H√ y˚sπ #Ó|Œü qø£ÿs¡˝<Ò Tä >∑<ë! Hê eTqdü÷, X¯Øs¡+, J$‘·+
q\Tì ø=s¡øπ eTT&ÉT|ü⁄ ø£{≤ºqì ` eTqà<∏Tä ì bÕ<ë\MT<ä, s¡r<˚$ #·qT\MT<ä
ˇ≥Tº ô|≥Tº≈î£ ì X¯|<ü +ä∏ #˚dTü HÔ êïqT.
ø±e\dæ+<˚$T{À #ÓbÕŒqT. nqedüs¡+>± ø±\j·÷|üq #˚j·T≈£î.
HêøÏø£ $s¡V‰ü ìï zπsÃ <Ûs’Ó ´¡ + ˝Ò<Tä . |üøsåÏ êC≤ ` qTe⁄« eTH√y˚>+∑ ‘√ yÓfi≤fl*.
eT+∫|üì ø√dü+ ˙yÓ+‘· y˚>+∑ >± yÓ[fl sê>∑\y√ #·÷<ë›+ >∑<ë !
ˇø£yfi˚ ¯ qTe⁄« yÓfifl‚ dü]øÏ q\T&ÉT n+‘·'|ü⁄s¡+˝À ñ+fÒ Hê dü+>∑‘T· \T
#Ó|Œü &É+ nqT≈£L\+>±<äT. n+<ä>‘∑ ÔÓ ˝…+<ä] eT<Û´ä H√ ñqï|ü &ÉT |ü⁄s¡Twüß&ÉT
eTs=ø£ ÅdìÔ” >∑T]+∫ $q&ÜìøÏ Çwü|º &ü &É TÉ >∑<ë !
<ä|Œæ ø£ rπses¡≈L£ eT+∫˙s¡T Á‘ê–qyê]øÏ ìs¡à\ düs√es¡eTT˝Àì
düT>∑+<Ûä ˙s¡yÓTÆqqT yÓ>∑fÒ >∑<ë ! n+<äTe\¢ ‘·q n+‘·'|ü⁄s¡+˝Àì Åd”Ô\
l
29
qqTuÛÑ$+∫ ‘·è|æÔ|ü&çq düeTj·T+˝À qqTï >∑T]+∫ q\sêE≈£î #Ó|ü ≥
‘·>∑<äT.
ô|’‘·´ yÓT≈£îÿyÓ’ H√s¡T #˚<äT>± ñqï düeTj·T+˝À |ü+#·<ës¡ ≈£L&Ü
s¡T∫+#·<äT. ø£qTø£ ` Äj·Tq eTqdüT˝À ø√|ü+ Á|üø√|æ+∫q düeTj·T+˝À
Hê Áù|eTqT >∑T]+∫ #Ó|Œü &É+ düeT+»dü+ ø±<äT düTe÷!
nø±\+˝À ìÁ~+#·&É+ nee÷q+ bı+<ä&ÜìøÏ ø±s¡DuÛÑ÷‘·+
ne⁄‘·T+~. n+<äTe\¢ eTs=ø£ |üì˝À ìeT>∑Tï&Ó’ ñqï q\TìøÏ qqTï >∑T]+∫
#Ó|üŒe<äT›. á ‘êsêÿD≤\˙ï >∑Ts¡TÔ+#·Tø=ì @ dü<äeø±X¯+˝À á dü+>∑‹
#Ó_‘˚ ø±s¡´+ dæ~∆düTÔ+<√ ˙y˚ ìs¡ísTT+#·Tø√e\dæ+<äì ø√s¡T‘·THêïqT.μμ
eT<äq »«s¡+ n‹X¯sTT+∫q+<äTe\¢ dæ>∑TZ $&ç∫ düŒwüº+>± nìï
$wüj÷· \÷ #Ó|Œæ q <äeTj·T+‹øÏ Áb˛‘ê‡Vü‰ìï ø£*–+#˚ $<Û+ä >± ∫s¡Tqe⁄«
˝§*øÏd÷ü Ô Ä sê»Vü≤+dü Ç˝≤ n+~ :
ªªÇ+r! eTqà<∏Tä &ÉT kÕøÏ>å ± #Ó|⁄ü ‘·THêïqT ` á ø±s¡´+ kÕ~ÛkÕÔqT.
nìï $<Ûë˝≤ á&ÉT CÀ&ÉT neT]q $TeTTà ÁãVü≤à ≈£L&Ü ‘·|Œü ø£ <ä+|ü‘T· *ï
#˚kÕÔ&TÉ . ˙ ø£\sTTø£e\¢ q\sêE Ç+Á~j·÷\˙ï <Óe’ ‘ê«ìï bı+<ä>\∑ e⁄.
$TeTà*ï sêDÏ, sêE\T>± #·÷düT+Ô fÒ Hê ø£fió¯ fl #·\ã¢ &É‘êsTT.
˙e⁄ eTqdüT$|æŒ e÷ q\sêEô|’ eTs¡T\T>=qï≥T¢ düŒwü+º >± #ÓbÕŒe⁄
>∑qTø£, Äj·Tq≈£î ˙MT<ä m+‘· Áù|eT ñqï<√ #ÓãT‘êqT, $qT :
n‘·&|Ó ü &É÷ ìH˚ï ‘·\#·T≈£î+≥÷ Bs¡+È >± ì≥÷ºsT¡ Œ\T $&ÉTdüTHÔ êï&ÉT.
MT Ç<ä]› Á|ües¡HÔ ê ˇπø #·+<ä+>± ñ+&É&+É ÄX¯Ãs¡´+ ø£<÷ä ! Äj·Tq ìÁ<äyfi˚ ¯
Vü≤+dü‘·÷*ø± ‘·\ Œ+MT<ä |ü& ÉT≈£î+fÒ ìÁ<ë<˚$ ø£ qT¬ s|ü Œ \T eT÷dæ
CÀ\bÕ&ÉT‘·÷+≥T+~. ˙ eT÷]Ô y˚T˝§ÿ\T|ü⁄‘·÷+≥T+~. eT] MT]<ä›s¡÷
düe‘·T˝Òy÷Ó !
l
30
r]Ã ~~›q≥T¢qï ˙ s¡÷|ü⁄sπ U≤ $˝≤dü kÂ+<äsê´ìï #·÷&Ü\ì q\T&ÉT
nqTø£D å + ‘·V≤ü ‘·V≤ü ˝≤&ÉT‘·THêï&ÉT. m|ü &É÷ ø£˙ïs¡T ô|≥ºø√e≥+ e\¢ Äj·Tq
ø£fi¯ófl eT]+‘· dü«#·Ã¤+<ä+>± $XÊ\eTj·÷´sTT. ìs¡+‘·s¡+>± ì≥÷ºs¡TŒ\T
$&ÉTdüTqÔ ï+<äTe\¢ ô|<äe⁄\T ‘Ó\ã¢ &ÉT‘·THêïsTT. eT<äq‘ê|ü+‘√ ø£\Te‘·÷+&É¢
MT<äH˚ |ü&ÉT≈£î+≥THêï&ÉT. $s¡Vü≤»«s¡ rÁe‘·e\¢ n‘·ì eTqdüT eDÏøÏ
b˛‘·Tqï~. nø±s¡D+>± qe⁄«‘·THêï&ÉT. Vü≤sƒê‘·TÔ>± uÛÑj·T|ü&ÉT‘·THêï&ÉT.
nqedüs+¡ >± Vü≤&Üe⁄&ç |ü&TÉ ‘·THêï&ÉT. ‘·q˝À ‘·H˚ e÷{≤¢&TÉ ≈£î+≥THêï&ÉT.
X¯Sq´+˝ÀøÏ #·÷düTÔHêï&ÉT. H˚qT ãj·T\T<˚πs düeTj·T+˝À ` Ä|ü<ä nH˚
Á|üyêVü≤+˝Àì ãTs¡<eä +{Ï eT÷s¡Ã˝¤ À eTTDÏ–b˛‘·THêï&ÉT. ˙e⁄ \_Û+#·&ÜìøÏ
m+‘·{Ï bÕ|üø±s¡´+ #˚j·T&Üì¬ø’Hê dæ<ä∆+>± ñHêï&ÉT — ÄK]øÏ <ëdü´+
#ÓjT· ´&Üì¬øH’ ê dæ>T∑ |Z &ü &É qÉ T≈£î+{≤qT.
eT<äqT&ÉT s¬ +&ÉT#˚‘T· ˝≤ |ü⁄wüŒu≤D≤\T $&ÉTdüT+Ô fÒ n$ nsTT<ÓH’ ê
|ü<äT\e÷~]>± |ü\T$<Ûë\ X¯Øsêqï+‘·{Ï˙ bı&ç∫y˚düTÔ+fÒ ` Ç+ø£
ªq\sêE <äø£ÿ&˚yÓ÷μ qqï+‘· uÛÑj·T+ ø£*–+~ H˚ ãj·T\T<˚]q|ü &ÉT.Ä
$<Û+ä >± eTqà<∏Tä ì <ë&çøÏ ˝§+–b˛‘·÷H˚ Äj·Tq qqTï ˙ e<ä≈› î£ |ü+|æ+#·>±
e#êÃqT.˙ eTqdüT˝À ø√]ø£ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT.
$<äs¡“¤ sê»|ü⁄Ár ! qe⁄« ì»+>± <Ûäqé⁄ ! Vü‰euÛ≤e $˝≤dü
#·eT‘êÿsê\ <˚$jÓÆTq \øÏÎ bÕ\düeTTÁ<ëìï ∫*øÏq≥T¢>± ˙yê HÓ’wü<Ûä
sê≈£îe÷s¡Tì Vü≤è<äj·÷ìï ø£\∫y˚XÊe⁄.
#·+Á<äT&ÉT #·+Á~ø£, |üPe⁄ düTyêdüq, s¡düeTT uÛ≤eeTT\e˝… MT
]<ä›s¡÷ nH√´qúÛ≤e+‘√, Áù|e÷qTã+<Ûä+‘√ <ÛäqT´\Tø£+&ç ! ∫>∑Ts¡T
{≤≈£î\e+{Ï #˚‘·T\T, yÓTT>∑Z\e+{Ï ∫s¡Tq>∑e⁄\T, |üPe⁄\e+{Ï X¯Øs¡
˝≤eDéTT, |ò\ü eTT\ e+{Ï ≈£î#·eTT\T>∑\ ˙ eT÷]Ô ø£\Œeèø£eå TT e+{Ï~.
l
31
á ø£\Œeèø£åeTTq≈£î q\sêE q+<äH√<ë´q eT>∑T>±ø£ ! Ä ñ<ë´q
Vü≤è<äj·÷+‘·sêfi¯eTTq ˙e⁄ edæ+‘·Te⁄>±ø£ !
MT ]s¡Te⁄s¡÷ >∑{Ïº>± øö–*+#·Tø=ì eT\¢j·TT<ä∆eTT e˝… s¡‹πø[
dü\T|ü⁄#·Tqï düeTj·÷\˝À <˚e˝Àø£|ü⁄ >±*>∑T+|ü⁄\T X¯è+>±s¡eq+ MT~øÏ
e∫Ã MT MT<ä |ü⁄wüŒesê¸\T ≈£î]|æ+#·T>±ø£ !
ns¡T>√ MT #Ó*ø£‘\ÔÓ T <ä>sZ∑ ≈¡ î£ edüTHÔ êïs¡T. eTq eT+Á‘ê+>∑+ yê]øÏ
‘Ó*j·T>∑÷&É<Tä . H˚ìø£ b˛sTT e#ÓÃ<äqT, XË\$eTTàμμ nì ‘=+<ä]+∫+~.
<äeTj·T+‹ ôd\$e«>±H˚ Ä sê»Vü≤+dü bı<ä]+{Ï qT+∫ u…’{ÏøÏ
e∫Ã Äø±XÊì¬ø–] eTH√y˚>+∑ ‘√ q\Tì e<ä≈› î£ ‹]– yÓ[flb˛sTT+~.
Ä $<Ûä+>± yÓ[flb˛‘·Tqï |üøÏåsêEqT Äø±X¯+˝À ø£qTeTs¡T>∑j˚T´
es¡≈î£ #·÷∫q <äeTj·T+‹ ‘·q <ä>]Z∑ #·T≥ºeTT <ä÷s¡yTÓ qÆ ≥T¢ $#ê]+#·T#·T,
ø£˙ïs¡T <ÛësêbÕ‘·eT>∑T#·T+&É n+‘·'|ü⁄sêìøÏ ‹]– yÓ[fl+~.
sêj·T+#· sêø£¬ø’ m<äTs¡T #·÷#·T#·Tqï q\T&ÉT Ä ø=\ì Á|üø£ÿ
|ü P bı<ä ] +{Ï #· \ Tesê‹ô|’ ≈£ L s=Ãìj· T T+&É T ≥ >∑ e Tì+∫q Vü ≤ +dü
dü+‘√wüeTT>± s¬ ø£ÿ\>=≥Tº#T· ø±s¡´kÕ|ò\ü ´‘·qT dü÷∫+∫, sêE <ä>sZ∑ ¡ ~–q~.
q\T&ÉT Vü≤+dü #Ó|Œæ q $X‚cÕ\˙ï $ì dü+‘√wü+‘√ Ç˝≤ nHêï&ÉT—
ªªsê»Vü≤+kÕ! düs¡dü‘·, s¡Vü≤dü´ ø±s¡´ìs¡«Vü≤D, #·‘·Ts¡‘·, |ü⁄s¡TcÕs¡úkÕ<Ûäq,
y˚ T \T #˚ ≈ £ L s¡ T Ã≥, ø£ è ‘· » „ ‘ · , <ä j · T yÓ T T<ä \ >∑ T >∑ T DeTT\T ˙¬ ø +‘√
n+<ëìïdüTHÔ êïsTT. ˇø£ sê≈£îe÷¬sj Ô T· >∑T ø£q´qT ø£\TdüT≈£îì, |ü]#·jT· yÓTqÆ
eTs¡Tø£åD+˝ÀH˚ ÄyÓT #Ó*ø£‘ÓÔ\¬ø’Hê ‘Ó*j·T≈£î+&Ü s¡Vü≤kÕ´\˙ï Á>∑Væ≤+∫,
ø±s¡´+ kÕ~Û+#·T≈£î sêe&É+ eT¬se]¬øH’ ê kÕ<Û´ä eTÚ‘·T+<ë ?μμ nì bı&ç>±&ÉT.
q\T&ÉT ªªÄyÓT @eTqï~! @$T »]–+μμ<äì |ü<˚ |ü<˚ Á|ü•ïdü÷Ô
$qï $X‚cÕ\H˚ eT∞fl eT∞fl $+≥THêï&ÉT. Vü≤+düqT ‘·<˚ø£ <äèwæº‘√
l
32
#·÷dü÷,Ô <ëì X¯Øsêìï ìeTTs¡T‘·÷, <äeTj·T+‹ s¡÷|ü ˝≤eD´ $X‚cÕ\T
$q&É+ e\¢ eTqdüT˝À }≥\÷s¡T‘·Tqï eT<ÛTä s¡sd¡ +ü Á‘ê– eT‘·TÔ edüTqÔ ï≥T¢
Äq+~düTÔHêï&ÉT.
Ä Vü≤+dü : ªªnj·÷´ ` H˚ yÓ[flq |üì á $<Ûä+>± |òü\Á|ü<ä+
nsTT+~. H˚qT ÁãVü≤à<˚e⁄ì ùde≈£î yÓfifl¯ e\dæq y˚fis¯ TT+μμ<äì #Ó|Œæ XË\e⁄
rdüT≈£îì ÁãVü≤à˝Àø±ìøÏ m–]b˛sTT+~. á dü+|òüT≥q e\¢ eTqdü+‘ê
ì+&çq eT<ÛTä s¡ uÛ≤eq\T Ç‘·sT¡ \≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&Ü q\T&Ü |üP bı<ä]+{Ï
qT+&ç ãj·T\T<˚], ñ<ë´qeHêìï <ë{Ï ‘·q #Ó\T\T, |ü]yês¡+ $ÁX¯$T+∫q
#√{ÏøÏ yÓfi≤fl&ÉT. n+‘ê ø£\dæ ‘·q q>∑]˝Àì sêC≤+‘·'|ü⁄sêìøÏ yÓfi≤fls¡T.
q\T&É T Ä <ä e Tj· T +‹H˚ ‘· \ T#· T ≈£ î +≥÷ $s¡ V ü ≤ +‘√ ø±\+
>∑&ÉT|ü⁄‘·THêï&ÉT.
<äeTj·T+‹ $s¡Vü≤+
eTqà<∏äT&ÉT ` q\sêE düT>∑TD≤*ï $\T¢>±qT, ø°]Ôì Hê]>±qT,
kÂ+<äsê´ìï u≤D|ü⁄ yÓTTq>±qT #˚düTø=ì e&çe&ç>± <äeTj·T+‹ MT<ä
X¯s|¡ sü +¡ |üs¡ y˚jT· kÕ>±&ÉT. ÄyÓT eTqdü+‘ê q\Tì MT<äH˚ \>∑ïyÓTÆ j·TT+&É&+É
#˚‘·, n‘·ì $X‚cÕ\T $q&Éy˚T |üì>± ô|≥Tº≈£îì dü+‘√wü+‘√ ‘·\
eTTqÿ˝Ö‘·Tqï~. eT<äq»«sêìøÏ ø±s¡DeT÷ n<˚, |ü<´ä∏ + ø±ìB n<˚><∑ ë!
ÄyÓT $s¡V≤ü + eTØ m≈£îÿyÓ+’ ~.
Çø£ ÄyÓT eTqdüT Äq+<ä+‘√ $ø£dæ+#·&É+ ˝Ò<äT. n<ë›\e+{Ï
#ÓøÿÏ fi¯flô|’ ∫s¡Tqe⁄« sπ K˝…H’ ê ø£ì|æ+#·&+É ˝Ò<Tä . ø£qT>=\≈£î˝À¢HH’Ó ê ø±+‹
yÓTs¡e&É+ ˝Ò<äT. eTqdüT˝Àì Á|æj·TTì Á|ü‘·´ø£å+>± #·÷&Ü\ì m<äTs¡T
#·÷düTqÔ ï+<äTe\¢ ndü\T #·÷ù| eT+<ä–+∫q≥T¢+~. <äèwæº n+‘ê Vü≤è<äjT·
|ò\ü ø£+ MT<˚ ñ+&É&+É e\¢ m<äT≥ ñqï >√&É, Á‘√e, dü+ú uÛeÑ TT, edüTeÔ ⁄\T
ø£ì|æ+#·&+É ˝Ò<Tä . m≥T q&çùdÔ @~ ‘·>T∑ \T‘·T+<√ qH˚ >∑T]Ô+ù| ˝Ò<Tä .
l
33
#˚‹ì e÷Á‘·y˚T ~+&ÉT>± ô|≥Tº≈£îì |ü&ÉT≈£îqï+<äTe\¢ ∫>∑Ts¡T
{≤≈£îe+{Ï #˚sT÷, ˝Ò‘ê≈£îe+{Ï #ÓøÏÿ© ≈£L&Ü ø£+~b˛j·÷sTT. ÄyÓT
$&ÉTdüTÔqï ì≥÷ºs¡TŒ\ y˚&çøÏ »&çdæ >∑+&ÉT ‘·TyÓTà<ä\T düT>∑+<∏ä |ü⁄cÕŒ\qT
‘êø£&Üìπø uÛjÑ T· |ü&TÉ ‘·THêïsTT. ÄyÓT ø£fifl¯ qT+∫ nX¯èe⁄\T eTT‘ê´\ <ä+&É˝≤¢
C≤s¡T‘·THêïsTT. X¯Øs¡+ ø£fi¯ ‘·| ü ‘·÷+~. Ä≥bÕ≥\ô|ø’ Ï eTqdüT eTfi¯fl&É+
˝Ò<äT. ˇ+{À¢ dü‘·TÔe+‘ê ˙s¡düyÓTÆb˛sTT+~. eT<äq‘ê|ü+ ø£åDø£åD≤ìø°
m≈£îÿyÓ’b˛‘·Tqï~.
Ä »«s¡‘ê|ü+ ‘·>±Z\ì ˇ‘·TÔ>± s=eTTà\ô|’ |üPdüT≈£îqï >∑+<Ûä+
Vü≤è<äj·T+˝À+∫ edüTÔqï y˚&çøÏ ãTdüãTdü˝≤&ç ãT&É>∑˝≤¢ bı+>∑T‘·÷+~.
ø£\Te‘·÷fi¯fl Vü≤sê\qT+∫ qTs¡>∑\T edüTÔHêïsTT. ÄyÓT≈£î XË’‘√´|ü#êsê\T
#Ój·÷´\ì #Ó*ø£‘ÓÔ\T ˝Ò˝Ò‘· |üPe⁄\T ‘Ó∫Ã ø£|üŒ>± ` n$ <äeTj·T+‹
$&ÉT#·T ì≥÷ºsT¡ Œ\ y˚&øç Ï n+‘·˝ÀH˚ n|üŒ&Ü\e˝… ô|fi¯ ô|fi¯ ˝≤&ÉT#·Tqï$.
n<˚ $<Û+ä >± #·qT\ô|’ >∑|Œæ q ˝Ò‘· ‘êeTsê≈£î\T n+‘·˝ÀH˚ yê&ç
e‘·Ô˝…’ eTT&ÉT#·T≈£îb˛‘·THêïsTT. ns¡{ÏuÀ<Ó\ eT<Ûä´qT+∫ rdæq πs≈£î\‘√
>±* MdüT+Ô fÒ n$ ø=j·T´ø£f˝º… ’… b˛‘·THêïsTT— eTT‘ê´\s¡+>∑T ø£–bZ ˛‘·Tqï~—
<äeTj·T+‹ ø£˙ï{Ï‘√ #ÓøÏÿfi¯flô|’ |üPj·Tã&çq |ü⁄bıŒ&ÉT\T, düT>∑+<ÛäÁ<äyê´\T
ø£]–b˛‘·THêïsTT.
á $<Û+ä >± eT<äqT&ÉT $»è+_Û+∫ y˚dTü qÔ ï |ü⁄wüŒu≤D≤\ø£T ‘êfi¯˝øÒ £
$s¡Vü≤y˚<äq‘√ u≤<Ûä|ü&ÉT#·T, düø£\ XË’‘√´|ü#ês¡eTT\T ìs¡s¡úø£eTT\T>∑
s√E\T yês¡eTT\T >∑&ÉT|ü⁄#·Tqï <äeTj·T+‹ ˇø£Hê&ÉT sê» πø∞eT+~s¡+
ô|’uÛ≤>±q >∑\ #·\Tesê‹ eT+&É|ü+˝ÀøÏ yÓ[fl+~. düF»qT˝…+<äs√ ÄyÓT
yÓ+≥ ñHêïs¡T. ÄHê&ÉT bÂs¡í$T. <äeTj·T+‹ ì+&ÉT #·+Á<äTì #·÷∫
‹{Ïºb˛j·T kÕ–+~.
l
34
#·+Á<äTì ‹≥Tº≥
ªªˇ ùdyé ! MTø° dü + >∑ ‹ ‘Ó \ TkÕ ? bÕ\dü e TTÁ<ä + ˝ÀqT+∫
Vü‰˝≤Vü≤\eTT, #·+Á<äT&ÉT |ü⁄≥º>± yÓTT<ä{Ï $cÕìï •e⁄&ÉT Á$T+–y˚XÊ&ÉT.
m+<äs√ <˚e‘·\T ≈£L&É $|üØ‘· u≤<Û\ä ‘√ nqTuÛ$Ñ +∫q #·+Á<äT&ÉH˚ $wü+
e÷Á‘·+ HêX¯q+ ø±≈£î+&Ü ñ+&çb˛sTT+~.
á #·+Á<äT&ÉT ` $s¡Væ≤DT\qT e~Û+∫ eTVü‰bÕ|ü+ ø£≥Tº≈£îH˚
≈£î{Ï\T&ÉT ` ˝Àø±\˙ï ã÷&ç<>ä ± #˚jT· >∑\ ø±\≈£L≥ $cÕìøÏ ‘√ãT≥Tºe⁄—
ø£Dø£D eT+&˚ dü÷s¡éT+&É\ Á|ü<˚X¯+˝À ˇø£ kÕúq+ bı+~q ø√|æwæ˜—
ã&Éu≤q\eT÷ ‘êqT ø£\dæ bÕ\düeTTÁ<ä>∑s¡“¤+˝À ø=+‘·ø±\+ ñHêïeTH˚
<äTsê®‹yê&ÉT— Äø±X¯eTH˚ düàXÊq+˝À }s¡πø ‹s¡T>∑T‘·÷ <=+>∑#·÷|ü⁄\T
#·÷#˚ ø=]$<äj·T´+.
Ç‘·&ÉT |ü⁄fÒº≥|ü &˚ Ä düeTTÁ<ëìï ∫\T≈£î‘·Tqï ø=+&É Ç‘·ìï
#·÷s¡+í #˚jT· e\dæ+~— Á>∑V≤ü D düeTj·÷\˝À Ç‘·ìï Á$T+π> sêVüQe⁄ Ç‘·ìï
q$T* Á‘˚qÃe\dæ+~. •e⁄&ÉT ø±\≈£L≥ $cÕìï Á$T+π>|ü⁄&ÉT <ëì
‘√ãT≥TºyÓ’q Ç‘·ìï s¡T∫>± q+Eø√e\dæ+~. nø±\eTè‘·T´ $‘·ìô|’
ø√|æ+∫ ˇø£ÿkÕ]>± HêeTs¡÷bÕ˝Ò¢≈£î+&Ü #˚j·Te\dæ+~. <äTsê«düT&ÉT
düeTTÁ<ä»˝≤ \ìï+{Ï˙ |ü⁄&çôd&ÉT Á‘ê– eTs¡\ ñ$Tj·TTq|ü &ÉT Ç‘·ìï
e<ä\≈£î+&Ü Á$T+>∑e\dæ+~. Ä sT÷ $<Ûë\T>± »]– ñ+fÒ Ç‘·ì e\¢
$s¡V≤æ DT\T Ç+‘· u≤~Û+|ü ã&˚yês¡T ø±s¡T>∑<ë!
#Ó\T˝≤sê! ˇø£ ô|<ä› n<ä$› T˝≤ rdüT≈£îs¡+&ç, ˇø£ <äT&ÉTø¶ Á£ s¡ ≈£L&Ü
‘Ó+&ç. Ä #·+Á<äT &É<e›ä TT˝À ø£qT|æ+#·>±H˚ Ä ø√\‘√ #êeyÓ÷<ä+&ç. eTq+
|ü+»sê˝À¢ ô|{Ïº >±sêã+>± ô|+#·T≈£î+≥Tqï #·ø√sê\ qìï+{Ï˙ ˇø£ÿkÕ]>±
e~*ô|≥º+&ç, n$ ô|’øÏ yÓ[fl <äTsê«düT&ÉT düeTTÁ<ëìï Á‘ê–y˚dæq≥T¢ Ä
#·+Á<äTì Á‘ê–y˚kÕÔsTT.
l
35
Ä #· + Á<ä T ì‘√ ñqï ˝Ò & ç | æ \ ¢ eTØ |ü d æ < ä q T≈£ î +{≤qT. ˝Ò ‘ ·
‘·eT\bÕ≈£î\T ‘Ó∫Ã <ëìï u≤>± y˚T|ü⁄<ë+. n|ü &É~ ã*dæ, ô|<ä›<Ó’
#·+Á<ä_+ã+ yÓTT‘êÔìï ÄÁø£$T+#·T≈£î+≥T+~. Hê ø£dæ rs¡T‘·T+~μμ n+≥÷
#·+Á<äTì ì+<ë˝≤bÕ˝≤&ç+~.
eT∞fl n‘·ì‘√ ! ªª•e⁄ìøÏ ÄuÛÑs¡D≤ì$. bÕ\düeTTÁ<ëìøÏ >±sê\
_&É¶e⁄. ø±eT<Û˚qTe⁄, ø£\Œ‘·s¡Te⁄, øödüTÔuÛÑeTT, \ø°Î, neTè‘·eTT\≈£î
‘√ãT≥Tºe⁄e⁄. ˝Àø£+#˚‘· bı>∑&Éã&˚ yê&Ée⁄. n+‘·{Ïyê&Ée⁄ ø√]ø£\‘√
n\dæb˛‘·Tqï yê]ì y˚~+Û #·&+É <Ûsä à¡ y˚THê ?
˙e⁄ eTqà<∏Tä ì »‘·ã{Ïº $s¡V≤ü +‘√ ≈£î+π>yê]ì |”&+ç #·e<äT—› yê]ô|’
˙ u≤D≤\T ≈£L&Ü $dæsêe+fÒ bÕ\düeTTÁ<ä+˝À |ü⁄{Ïqº yê] ø£+<ä]ø° n|üø]° Ô
edüT+Ô ~ düTe÷!μμ nì ôV≤#·Ã]+∫+~.
eT<äqTì ‹≥Tº≥
ª‘·>∑TZ‘·÷ô|s¡T>∑T‘·÷, ø±\ìj·TeT+ ˝Ò≈£î+&Ü Äø±X¯+˝À ‹]π>
#·+Á<äTDÏí ì+~+#·&ÉyÓT+<äT≈£î ? n+‘·s¡+>±ìøÏ <ä>∑Zπs ñ+&ç Væ≤+dæ+#˚
eTqà<∏Tä ì ‹{Ïbº ıj·÷´* ?μ nqT≈£î+~ <äeTj·T+‹.
ªªeTqà<∏ë! eT>∑\T <ä>∑Zs¡˝Òì eT>∑Te\qT y˚~Û+#·&É+ bÕ|ü+. Ä
bÕ|üyT˚ ìH=ïø£kÕ] •e⁄ì eT÷&Éeø£+{Ï ø√bÕ–ï C≤«\\≈£î ÄVüQ‹ #˚d+æ ~.
nsTTHê ˙≈£î ãT~∆ ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä — ˙ Á≈£Ls¡‘ê«ìï e÷qe⁄. qTe⁄« Ä $wüß<í e˚ ⁄ìø°
\øÏÎø° @ <äTs¡TàVüAs¡+Ô ˝À |ü⁄{≤ºy√ >∑<ë!
qTe« eTØ ø£]Hƒ ê‘·Tà&Éeì ‘Ó*ùd ˙ø± <˚e⁄&ÉT |üP\H˚ u≤D≤\T>±
#˚XÊ&ÉT— Ä u≤D≤\T ≈£L&Ü nsTT~+{Ï ø£+f… m≈£îÿe Çe«˝Ò<Tä . ˝Òøb£ ˛‘˚ ˙
<ë&çøÏ á »>∑‘T· ˝Ô À me¬sH’ ê Áã‘·ø>£ *∑ >π yêsê !
l
36
˝Àø±\ìï+{Ï˙ yÓ÷Vü≤+˝À eTT+#˚ bÕ|æw$ºæ ø±ãfÒº qTe⁄« X¯Øs¡+
˝Òì uÛÑ÷‘·ìej·÷é⁄. $s¡Vü≤eTH˚ XÊ|ü+ bı+~qyê]H˚ ‘ê≈£î‘êe⁄ >∑<ë,
˙e⁄ ø£*ø±\ <√wü+‘√ |ü⁄{≤ºyê ? qTe⁄« #·∫Ã ã÷&ç<äjÓÆTq|ü &ÉT e÷
s¡r<˚$ |üdTü |ü⁄ ≈£î+≈£îeT˝Ò><∑ ë ìqTï eT∞fl Áã‹øÏ+#êsTT. nsTTHê ˙≈£î
dæ>∑TZ ˝Ò<ë ? |ü+#·uÛÑ÷‘ê˝À¢ ø£\dæ n+≥sêìyê&ÉyÓ’b˛sTTHê qT$«+ø±
|ü+#·u≤D≤\‘√ ˝À≈£î*ï u≤~ÛkÕÔy˚+ ?μμ nì ø£dæ‘√ ì+<ë˝≤bÕ˝≤&çq
<äeTj·T+‹øÏ ` πø∞eq+˝À e÷$T&ç∫e⁄fi¯ófl ‹qï ø√sTT\\T |ü+#·eT
dü«s¡+˝À ≈£îVüQ≈£îVüAeTì ≈£Lj·T&É+ $ì|æ+∫+~. Ä dü«s¡+ $q>±H˚
ÄyÓT eT÷s¡Ã¤b˛sTT+~.
n~ #·÷∫ #Ó*ø£‘ÓÔ\T ‘·‘·Ôs¡|ü&Ü¶s¡T. ˇø£‘Ó >=»®+– ˙s¡T ‘Ó∫Ã
»*¢+~. ˇø£ j·TTe‹ $+C≤eTs¡‘√ >±* M#·kÕ–+~. ˇø±yÓT >∑+<Ûeä TT,
ø£dü÷Ô] ø£*|æ ≈£î#ê\MT<ä |üPdæ+~. eTs=ø£‘Ó bÕ<ë\≈£î |ü⁄bıŒ&ÉT\T
|üPj·TkÕ–+~.
#Ó*ø£‘ÓÔ\T ˇø£]H=ø£s¡T á $<Ûä+>± |üqT\T |ü⁄s¡e÷sTT+#·T
≈£îHêïs¡T.ªª|ü~à˙! qTe⁄« |ü˙ï{Ï‘√ <˚$ ø£˙ïs¡T ‘·T&ÉTe⁄... kÕs¡+^! qTe⁄«
˝Ò‘· ns¡{ÏuÀ<Ó\ yÓTTe«|ü≥º‘√ >±* M#·T.... ø£\Œe©¢, ø£s¡÷Œs¡+‘√
u§≥Tºô|≥Tº... #·Áø£yêø°, eT+∫>∑+<Ûä+ |üPsTT... #·ø√Ø, #Ó+>±$s¡+>∑T
|ü≥Tº>T∑ &É¶ ø£| ü ... Vü≤]D°, ø£\Teø±&É*ï Vü‰sê\T>± #˚dæ <˚$ yÓT&É˝À yÓsTT´...
ø£\ø£+Øƒ, #Ó+>∑\«|üP\‘√ ~+&ÉT#˚dæ ‘·\ÁøÏ+<ä ô|≥Tº..... ø£*ø±, eT+∫‘˚HÓ
‘Ó∫Ã ∫\ø£]+#·T... Ç+<äTeTr— ˝Ò‘· bÕ∫r¬>\ >∑T‘·T\Ô T ‘Ó∫Ã ns¡#‘˚ T· ˝À¢
ˇ‘·T.Ô ... eT+<ë]ø±, |ü⁄bıŒ&ÉT\T ‘Ó∫Ã <˚$ bÕ<ë\≈£î #·\>¢ ± »\T¢ !
dü«j·T+es¡ Á|üø£≥q
á $<Û+ä >± <äeTj·T+‹øÏ o‘·˝À|ü#êsê\T #˚d÷ü Ô ‘=øÏÿdü˝≤&ÉT‘·Tqï
|ü]#ê]ø£\ Ä+<√fi¯Hê dü«sê\T $<äs“¡ ¤ sê»>∑T ;ÛeTùdqTìøÏ $ì|æ+#êsTT.
l
37
Äj·Tq >±uÛÑsê|ü&ÉT‘·÷ uÛ≤s¡´‘√ düVü‰ nø£ÿ&çøÏ e∫Ã ø±s¡D≤\&ç>±&ÉT.
yêfi¯ófl ‘·eT≈£î ‘Ó*dæq $X‚cÕ\˙ï #ÓbÕŒs¡T. ‘·eT ≈£L‘·Ts¡T j·TÚeHê~Ûø´£ ‘·‘√
y˚<äq|ü&ÉT#·Tqï<äì Á>∑Væ≤+∫q ‘·*<ä+Á&ÉT\T Á|ü|ü+#· <˚XÊ\ìï+{Ï˝ÀqT
<äeTj·T+r dü«j·T+es¡+ #ê{Ï+#ês¡T.
@&ÉT düeTTÁ<ë\T #·T{Ïº ñqï uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝Àì Á|ü‹ ÁbÕ+‘êHê eT÷&ÉT
yê<ë´\‘√ #ê{Ï+|ü⁄ y˚d÷ü Ô uÛ≥ Ñ T\T ªªuÛÀ»e+XÊìøÏ #Ó+~q $<äs“¡ s¤ ê»>∑T
;ÛeTùdqTì |ü⁄Á‹ø£ ‘·–q es¡Tì ‘êH˚ mqTï≈£îH˚ Áe‘·+ |üPì+~. ø£qTø£
<Ûs’Ó ´¡ >∑TD s¡÷|üe+‘·T\sTTq sê≈£îe÷s¡T\+<äs÷¡ á Áe‘êìøÏ sêe\dæ+
<äôVAμμ nì Á|üø{£ +Ï #ês¡T.
Ç+Á<ä <äs¡ÙqeTT
nìï ˝Àø±\ $X‚cÕ\÷ yÓ+≥ yÓ+≥H˚ ‘Ó\TdüT≈£îH˚ Hês¡<Tä &ÉT nìï
uÛ≤wü\÷ ‘Ó*dæqyê&ÉT, nìï XÊÅkÕÔ\˝ÀqT |ü+&ç‘T· &ÉT, |ü⁄sêD #·]Á‘·\˝Àì
s¡V≤ü kÕ´\˙ï Á>∑V≤æ +∫qyê&ÉT, n‘·ìøÏ ∫qï|üŒ{Ï qT+N |üs«¡ ‘·T&ÉT ùdïVæ≤‘·T&ÉT.
ˇø£Hê&ÉT Hês¡<Tä &ÉT |üs«¡ ‘·Tì‘√ >∑\dæ Ç+Á<ä˝Àø±ìï #·÷∫ e<ë›eTì
ãj·T\T<˚sê&ÉT. n‘·&TÉ ‘·q MD≤‘·+Á‘·Te⁄\qT ø=q>√fi¯fl‘√ MT≥T‘·÷ yÓfió¯
‘·T+fÒ dü«s¡˝Z Àø£+˝À ≈£L&Ü mes¡÷ n&É–¶ +#·sT¡ . Äø±X¯+˝À m–] yÓfifl¯ &ÜìøÏ
yê]øÏ $e÷q+ nedüs¡+ ˝Ò<äT. jÓ÷>∑ $<ä´ ˝…]–q eTTqT\T yÓfi¯fl˝Òì
#√≥T, kÕ~Û+#·˝ìÒ |üì ñ+&Ée⁄>∑<ë!
Hês¡<ä |üs«¡ ‘·T\T dü«sêZìøÏ yÓfió¯ ‘·T+fÒ Äø±X¯+˝À ‹s¡>π j·Tø£å >∑+<Ûsä «¡
<˚e‘·\T #˚‘T· ˝…‹Ô qeTdüÿ]düTHÔ êïs¡T. Hês¡<Tä ì X¯Øs¡eTT #·+Á<äø±+‹ s¡+>∑T
>∑\<Ó’Hê dü÷s¡´ø±+‹e˝… Á|üø±•+#·kÕ–+~. dü«s¡Z˝Àø£eTT˝Àì neTè‘·
‘·{≤ø£yTÓ qÆ eT+<ëøÏì #·\ì¢ >±* Mdü÷Ô n‹<ÛTä \≈£î Äs¡´È bÕ<ä´ eTsê´<ä\T
l
38
#˚d+æ ~. >±* y˚>±ìï ôV≤∫Ã+∫ ‘·–+Z #·T ‘·÷+&É&+É e\¢ H ês¡<Tä ì MDr¬>\T
q÷s¡Tq÷ï yÓ÷Vü≤qø£s¡+>± dü+^‘· <Ûä«qT\T yÓ\¢&çdüTÔHêïsTT. e÷qe⁄&ÉT
jÓ÷>∑Bø£‘å √ dü+kÕs¡eTH˚ eTVü‰ düeTTÁ<ëìï <ë{Ï yÓ÷ø£kå ÕúHêìøÏ #˚]q≥T¢,
Hês¡<Tä &ÉT $XÊ˝≤ø±X¯e÷sêZìï >∑&∫É dü«s¡˝Z Àø£+ #˚sT¡ ≈£îHêï&ÉT.
Hês¡<ä |üs¡«‘·T\T Á|üy˚•+#˚dü]øÏ <˚y˚+Á<äT&ÉT <˚e>∑+<Ûäsê«<äT\T
ì+&çq düu˝ÑÛ À ñHêï&ÉT. Hês¡<Tä &Ü‘·ì Äos¡«~+∫Hê&ÉT. Ç+Á<äT&ÉT Hês¡<ä
|üs¡«‘·T\≈£î ñ∫‘êdüqeTT *∫Ã eTsê´<ä\T #˚dæHê&ÉT. ø=+‘·ùd|ü⁄ ≈£îX¯\
dü+uÛ≤wüD\T »]–q ‘·sê«‘· Ç+Á<äT&ÉT,
ªªHês¡<ä eTT˙+Á<ë ! nìï ˝Àø±\ yês¡Ô\÷ ˙≈£î ‘Ó\TdüT >∑<ë,
|üPs¡«+˝≤>± eT÷&ÉT ˝Àø±\˝ÀqT eT<Ûä´>∑\ qs¡ø£˝Àø£+ qT+∫ sêE\T
á ˝Àø±ìøÏ sêe&É+ ˝Ò<˚$T ? j·TT<ä∆+˝À Ms¡eTs¡D+ bı+~qyêfi¯ófl
Çø£ ÿ &ç ø Ï n~<∏ ä T \T>± sêe&É + ˝Ò < ä T . sê»e+XÊ\ eT<Û ä ´ j· T T<ë∆ \ T
dü+uÛ$Ñ +#·&+É ˝Ò<ë ?
j·TT<äs∆ +¡ >∑+˝À K&É$Z Vü‰s¡+ #˚dæ #·ìb˛sTTqyês¡T s¡ø±Ôìï ø√˝ÀŒsTT,
‘˚*¬ø’ ô|’ ¬ø–], Äø±X¯e÷sêZq e÷ e<ä›≈£î #˚πsyês¡T. n˝≤+{Ïyêfi¯fl
X¯Øsê\MT<ä ø£‘T· \Ô T ‘·–*q >±≥T¢ ø£ì|æ+#˚$. <√e˝À <˚eø±+‘·\T #·÷∫
|üP\<ä+&É\T y˚dæ düHêàì+#˚yês¡T. n+‘· eTT#·Ã≥>± ø£ìŒ+#˚ yêfi¯fl≈£î
y˚TyÓT+‘√ uÛÑøÏÔÁX¯<ä∆\‘√ n‹~Û eTsê´<ä\T »]ù|yêfi¯fleTT.
n˝≤+{Ï sêE *|ü &ÉT e÷ ˝Àø±ìπø sêe&É+ ˝Ò<äT. qq÷ï Hê
˝Àø±ìï yêfi¯ófl X¯|æ+#êsê @$T ? Hê ø=\TyÓ|ü⁄&É÷ n˝≤+{Ï n‹<ÛäT\
dü+<ä&‘ç √ ì+&çb˛j˚T~. Ç|ü &Ü $<Û+ä >± #·T{≤º\T sêq+<äTe\¢ Hê≈£îqï
dü+|ü<+ä ‘ê Hê ø√dü+, Hê ≈£î≥T+ã+ ø√düyT˚ Ks¡TÃ #˚jT· e\dæ e∫Ã H˚
HÓ+‘√ dæ>∑TZ|ü&Ée\dæ edüTÔqï~.
l
39
|ü P s¡ « »qà\ |ü ⁄ D´|ò ü \ +>± bı+~q dü + |ü < ä * ï ñ‘· Ô e TT\≈£ î ,
ã+<ÛTä e⁄\≈£î Ks¡TÃ #ÓjT· ´˝Òøb£ ˛‘˚ ` n$ dü+|ü<\ä T >±ø£ Ä|ü<˝ä Ò ne⁄‘êsTT.
dü+|ü<ä ‘·s¡≈£îÿ+&Ü eTT]–b˛‘·÷+&É&É+ e÷qdæø£ XÊ+‹øÏ uÛÑ+>∑ø£s¡+.
n+<äTe\¢ Hê e<ä›≈£î n‹<∏äT\T sê≈£îqï ø±s¡D+ @$T{À ôd\$e«+&ç
kÕ«MTμμ nì n&ç>±&ÉT.
<˚y+˚ Á<äTì $qj·÷ìøÏ Hês¡<Tä &ÉT dü+‘√wæ+∫ ªªÇ+Á<ë! n‹<∏Tä \qT,
ã+<ÛäTe⁄\qT dü+‘·è|æÔ |üs¡#ê\ì ‘·Vü≤‘·Vü≤˝≤&ÉT‘·Tqï ˙e⁄ ñ‘·ÔeTT&Ée⁄.
>∑qTø£ ø£\ø±\+ qTy˚« á dü«sêZìï @\T≈£î+≥÷ ñ+&Ü*μμ nì Äos¡«
~+#ê&ÉT.
yÓ+≥H˚ ªªuÛÑ÷˝Àø£+ qT+∫ sêE\T á ˝Àø±ìøÏ sêø£b˛e&ÜìøÏ
ø±s¡D+ #ÓãT‘êqT $qT. $<äs“¡ <¤ X˚ +¯ ˝À ˇø£ s¡‘ï· + |ü⁄{Ï+º ~. ÄyÓT \ø°Î<˚$
e˝… düø\£ X¯óuÛ\Ñ ø£Då ≤\‘√ Á|üø±•dü÷Ô ˝Àø£+˝Àì sêE\+<ä]˙ Äø£]¸d÷ü +Ô ~.
n+<ä]ô|H’ ê eT<äq u≤D≤\T $düTs¡T‘·Tqï Ä ø£q´ ù|s¡T <äeTj·T+‹.
ø£åDø£åD≤ìø° j·TÚeq+‘√ bÕ≥T düyÓ÷àVü≤qø£s¡ kÂ+<äs¡´+ ≈£L&Ü
ô|s¡T>∑T‘·Tqï ÄyÓT n+<ä]˙ e<ä* ˇπø ˇø£ÿ sê≈£îe÷s¡Tì eTqdüT˝À
e\∫+<ä≥!μμ nì ≈£L&Ü Hês¡<Tä &ÉT #ÓbÕŒ&ÉT.
ªª|üPs¡«|ü⁄D´|òü\+>± \_Û+#˚ n+‘·{Ï Áù|eT≈£î bÕÁ‘·yÓTÆq yê&Óe
&Éj÷· ´ ?μμ nì Ç+Á<äT&É&>ç ±&ÉT. Hês¡<Tä &ÉT ! ªªMT s¡&–ç q $wüjT· + y˚sT¡ ,
Ç~ eTs√e÷s¡+Z |ü{+ºÏ ~. MT Á|üXï¯ ≈£î düe÷<Ûëq$Te«&É+ Hê≈£î #˚‘>· ±<äT
>∑qTø£ eT∞fl eTT<ä\øÏ+#·ø+£ &çμμ nì nHêï&ÉT.
<˚y˚+Á<äT&ÉT ! ªª˙e⁄ jÓ÷^X¯«s¡T&ç$. |üs¡e÷DTe⁄˝Àì s¡Vü≤kÕ´ìï
≈£L&Ü ‘Ó\TdüTø√>∑\yê&ç$. eTqdüT\T ≈£L&Ü |üs¡e÷DTe⁄\ e+{Ïy˚
>∑<ë ? Ä ø£Hê´Vü≤è<äjT· +˝À >∑\ |ü⁄s¡Twüßì ù|s¡T ms¡T>∑sê MTs¡T ?μμ nì
l
40
ÄX¯Ãs¡´+>± Á|ü•ï+#ê&ÉT. Hês¡<äT&ÉT qe⁄«‘·÷ ! ªªjÓ÷>∑<äèwæº‘√ |üs¡e÷DT
s¡V≤ü düýÓTHÆ ê ‘Ó*ùde÷≥ ì»y˚T ø±e#·TÃ. ø±ì, n+‘·ø+£ f… ∫qï<Óq’ eTqdüT
˝À|ü* s¡V≤ü dü´+ ‘Ó*j·T&É+ <äTdüsÔ +¡ . eT<äqu≤D≤\T eTTeTàs¡+>± ‘·>T∑ \T
‘·Tqï+<äTe\¢ ÄyÓT X¯Øs¡+ eDÏøÏb˛‘·Tqï<äì Á>∑Væ≤+∫ ô|<ä›\T nsTT<äT
e+<ä \ ø√≥¢ yÓ ’ X Ê\´+ >∑ \ uÛ Ñ ÷ ˝Àø£ e T+‘· { ≤ ÄyÓ T dü « j· T +esêìï
Á|üø{£ +Ï #ês¡T. n˝≤ Á|üø≥
£ q¬ø’ yÓTT<ä{Ï &ÛøÉ ÿ£ ÁyÓ÷–q|üŒ{ÏqT+N sêE\+<äs÷¡
sê»ø°j·÷\T, j·TT<ä∆ Á|üdüø°Ô eTs¡∫ <äeTj·T+r dü«j·T+esêìøÏ yÓfi‚fl
Á|üj·T‘êï\˝À ìeT>∑Tï\j·÷´s¡T.
Á|ü‹ ˇø£ÿ]˙ yÓ÷Væ≤+|üCÒj·T>∑\ <äeTj·T+‹ u≤*ø± <äX¯ qT+∫
j·TÚeq <äX˝¯ À Á|üy•˚ +∫q|üŒ{Ï qT+N eTqà<∏Tä &ÉT sê»|ü⁄s¡Twüß\+<ä] MT<ë
|ü⁄wüŒu≤D≤\T Á|üj÷Ó –dü÷Ô Ç‘·s¡ $X‚cÕ\T ‘·\#·≈î£ +&Ü #˚XÊ&ÉT. n+<äTe\¢H˚
mes¡÷ á ˝Àø±ìø± sêe&É+ ˝Ò<äT. uÛÑ÷˝Àø£+˝À j·TT<ë∆˝Ò ˝Òø£b˛e&É+
e\¢ Hê ø£fió¯ fl ñ|üyêdü+ #˚dTü HÔ êïsTT. yê{Ï Äø£* rπs≥Tº>± ˙≈£L sêø£då Tü \≈£L
eT<Û´ä @<ÓH’ ê j·TT<ä+∆ »s¡T>∑T‘·Tqï<˚y÷Ó qì #·÷&Ü¶ìøπ Ç{≤¢ e#êÃqTμμ nì
nHêï&ÉT.
<˚y˚+Á<äT&Ü e÷≥\≈£î qe⁄«≈£î+≥÷ ! ªªHês¡<ë! Hê k˛<äs¡T&Ó’q
Hêsêj·TDT&ÉT #·\ì¢ #·÷|ü⁄\‘√ uÛ≤s¡eT+‘ê yÓ÷dü÷Ô ø±bÕ&ÉT‘·THêï&ÉT. ≈£qTø£H˚
á ˝Àø±ìï #· ø £ ÿ >± @\>∑ \ T>∑ T ‘· T HêïqT. Çø£ ÿ &É j· T T<ë∆ ˝ Ò ¢ e ⁄. @<√
˝≤+#Û·qÁbÕj·T+>± eÁC≤j·TT<Ûä+ <Ûä]düTÔHêïH˚>±ì ` á ˝Àø±ìï dæús¡+>±
ø±bÕ&Ü¶ìøÏ Hêsêj·TDTì ø£qTôd>π’ #ê\T>∑<ë!μμ nHêï&ÉT.
Ç+Á<äTì ø£$«+∫ mes√ ˇø£]MT<ä j·TT<ä∆+ #˚sTT+#·T<ëeTH˚
Á|üj·T‘·ï+ ≈£L&Ü |òü*+#·˝Ò<äì ø£\Vü≤uÛÀ»qT&Ó’q Hês¡<äT&ÉT Bs¡È+>±
ì≥÷ºsêÃ&ÉT. eT∞fl ªªbÕ‘êfi≤ìøÏ yÓ[‘˚ uÛÑ÷˝Àø£+ #·÷<ë›eTì|ædüTÔ+~.
l
41
qs¡˝Àø£+˝À ñqï|ü &ÉT dü«s¡˝Z Àø±ìøÏ yÓfi≤fl\qT≈£î+{≤qT. @ ˝Àø£+˝Àq÷
Hê≈£î $+<äTuÛÀ»q+ ô|fÒº dü+|òüTs¡¸D\T »s¡ø£ÿb˛e&É+ e\¢ Hê ¬øø£ÿ&Ü
ø±˝≤>∑&É+ ˝Ò<äT.
ìqTï ø£\TdüT≈£îHêïqT >∑qTø£ H˚ e∫Ãq|üì nsTTqfÒ¢. Çø£ Hê≈£î
XË \ $ùdÔ , eT<Û ä ´ eT˝Àø±ìøÏ yÓ [ flb˛‘êqT. <ä e Tj· T +r dü « j· T +es¡
dü+<äs¡“¤eTT˝À sê≈£îe÷s¡T\ eT<Ûä´ ndü÷j·÷<˚«cÕ\T |ü⁄{Ïº j·TT<ë∆\T
yÓTT<ä˝…’‘˚ Hê eTqdüT ì+&˚≥Tº>± #·÷#˚ uÛ≤>∑´+ ø£\T>∑T‘·T+<˚yÓ÷μμ qì
‘·«s¡‘«· s¡>± XË\e⁄ rdüT≈£îì |üs«¡ ‘·Tì‘√ düV‰ü yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
Ç+Á<ë<äT\ Á|üj·÷D+
Hê s¡<äTì e÷≥\T $H˚ d ü ] øÏ Ç+Á<ä T ìøÏ ≈£ L &Ü <ä e Tj· T +r
dü«j·T+esêìøÏ yÓfi≤fl\H˚ ø√¬sÿ |ü⁄{Ï+º ~. yÓ+≥H˚ düuÑÛ #ê*+∫ Á|üj÷· D≤ìøÏ
dæ<e∆ä Tj·÷´&ÉT. Ä düeTj·T+˝À eTqà<∏Tä &=ø£ >∑eTà‘·TÔ #˚XÊ&ÉT.
#·\¢ì ˙s¡T, bÕ\T, |ü˙ïs¡T ø£*|æ kÕïq+ #˚dæHê eT<äq‘ê|ü+
rs¡ì <äeTj·T+‹ ≈£î#·<ä«j·÷ìï #·\¢ãs¡#·>∑\ ˇø£ ∫øÏ‘ê‡ $X‚cÕìï
eT<äq»«s¡+ |ü⁄{Ïqº <˚y+˚ Á<äTì #˚‹øÏ eT<äqT&˚ s¡V≤ü dü´+>± n+~+#ê&ÉT.
<˚y˚+Á<äT&ÉT <äeTj·T+‹ô|’ eTqdüT|ü&ç dü«j·T+esêìøÏ ‘·s¡* yÓfi¯ó
‘·THêï&Éì ‘Ó*j·T>±H˚ s¡+uÛÑ Hê≥´ n<Ûä´j·Tq+ #˚j·T&É+ e÷ìy˚dæ+~.
ÄyÓT ø±*>∑C…®\T eT÷>∑y√j·÷sTT. ‹˝À‘·ÔeT Vü≤è<äj·T+ ‘·‘·Ôs¡|ü&ç+~.
yÓ÷eTT ∫qïuÀsTT+~. }s¡«• kÂ+<äs´¡ >∑s«¡ eT+‘ê ø√˝ÀŒsTT XÀø±–ï˝À
|ü&qç ≥¢sTT+~. y˚Tqø£ eT÷‹ eTT&ÉT#·T≈£îì eTTdüT>∑T ô|≥Tº≈î£ |ü&TÉ ≈£î+~.
<˚e y˚X¯´\+<äs¡÷ ‘ê$Tø£ #·∫Ãb˛e\dæ+<˚ >±ì eT∞fl Ç+Á<äTì bı+<˚
uÛ≤>∑´+ ø£\T>∑<äH˚ uÛÑj·T+‘√ $#ê]+#·kÕ>±s¡T.
l
42
uÛ÷Ñ ˝Àø±ìøÏ ãj·T\T<˚]q <˚y+˚ Á<äTì yÓ+≥ n–ï, es¡TD, j·TeT`
<Ûsä à¡ sêE\T ≈£L&Ü yÓfi≤fls¡T. eT] ø=+<äsT¡ |ü]yês¡+>± q&ç#ês¡T. ãj·T\T
<˚sπ |ü &˚ ø=+<äsT¡ n|ü‡s¡d\ü qT |æ*∫, eT+<ës¡+ yÓTT<ä˝q’… dü«s¡Z ˝Àø£|⁄ü
|ü⁄e⁄«*ï ‘·eT ø±qTø£\T>± <äeTj·T+‹øÏ s¡Vü≤dü´+>± n+~+#·e\dæ+<äì
#Ó|æŒ |ü+|æ+#ês¡T.
Ä ~ø±Œ\≈£î\T ˇø£ ã+>±s¡T $e÷q+ møÏÿ uÛ÷Ñ ˝Àø£+ yÓ|’ ⁄ü yÓfió¯
‘·THêïs¡T. Ç‘·s¡ |ü]yês¡+ ≈£L&Ü ‘·>T∑ yêVü≤Hê\ô|’ yÓ+≥ yÓfi≤fls¡T. yês¡+‘ê
uÛÑ÷˝Àø£+˝À ~π> düeTj·T+˝À ` <ä÷s¡+ qT+∫ ñs¡TeTT\T düèwæºdüTÔqï
y˚T|òü÷\ dü+|òüTs¡¸D e+{Ï <Ûä«ì >∑+;Ûs¡+>± $ì|æ+∫+~. <˚e‘·\T ªªá
<Û«ä ì mø£ÿ&ç<√?μμ qì ÄX¯Ãs¡´|ü&TÉ ‘·÷ Ä– q\T~≈£îÿ˝≤ #·÷düTHÔ êïs¡T.
eTTs¡Tàs¡T >∑+;Ûs¡<Ûä«qT\‘√ ˇø£ s¡<∏ä+ ‘·eT yÓ’ù| sêe&É+
>∑eTì+#ês¡T. Ä s¡<∏ä+MT<ä eTqà<∏äTì $T+∫q düT+<äs¡T&Ó’q q\T&ÉT
ø£ì|æ+#ê&ÉT. q\Tì j·TÚeq|ü{eÏ TqT #·÷∫ es¡TDT&ÉT dü+Ô _Û+∫b˛j·÷&ÉT.
n‘·ì #Ûêj·TqT #·÷∫ n–ï yÓTTVü≤+ e÷&ÉTÃ≈£îHêï&ÉT. q\Tì Øƒ$ì p∫
j·TeTT&ÉT dæ>T∑ |Z &ü Ü¶&TÉ . n‘·ì kÂ+<äsê´ìï #·÷∫ Ç+Á<äT&ÉT ndü÷j·T|ü&Ü¶&TÉ .
n+<äs÷¡ n‘·&˚ ‘·eTø£+f… n+<ä>±&Éì @e–+#·Tø√kÕ>±s¡T.
˝À>∑&É $qï $X‚cÕ\qTã{Ïº Ç+‘·{Ï düT+<äsT¡ &ÉT ìwü<äÛ sê≈£îe÷s¡T
&É>∑T q\T&˚ ø±e#·TÃqì <˚ebÕ\≈£î\T ‘·eT˝À ‘êeTT >∑Tdü>∑Tdü˝≤&Üs¡T.
m+‘· ndü÷j·T>± ñHêï n‘·ìï #·÷∫qø=\B eTqdüT˝À Áù|eT |ü⁄&ÉT‘·Tqï~.
Ä $<Ûä+>± Äø±X¯j·÷Hêì ≈£î|üjÓ÷>∑|ü&˚ yêVü≤Hê\ MT<ä ì\∫
j·TTqï yê]ì q\T&ÉT #·÷XÊ&ÉT. Ç<˚<√ ÄX¯Ãs¡´+>± ñ+~ nqT≈£î+≥÷H˚
q\T&ÉT s¡<ë∏ ìï ~– yê] yÓ|’ ⁄ü yÓfi≤fl&ÉT. <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓfifl¯ >±H˚ yê]øÏ #˚‘T· ˝…‹Ô
qeTdüÿ]+∫ ˇø£ Á|üø£ÿ>± $qj·T+‘√ ì\ã&Ü¶&ÉT. <˚e‘·\‘·ìï m>±~>±
l
43
#·÷∫ ªªá‘·ì eTT+<äT eTqyÓT+‘·? Çø£ <äeTj·T+‹ eTq≈£î <äø£ÿ<äTμμ
nqTø=+≥÷ ˇø£] yÓTTVü‰˝§ø£sT¡ #·÷#·T≈£îHêïs¡T.
<˚e‘·\ ÁbÕs¡úq
ø£|ü≥+‘√ Ç‘·s¡T\qT e+∫+#·&É+˝À H˚s¡Œ]jÓÆTq <˚y˚+Á<äT&ÉT
eTqdüT˝À ˇø£ m‘·TÔ y˚dæ q\Tì‘√ Ç{≤¢ e÷{≤¢&Ü&ÉT,
ªª˙yÓes¡e⁄! Hê≈£î q\T&Éyq˚ ì ‘√düTqÔ ï~. øπ eå Ty˚T >∑<ë ? MT ‘·+Á&ç
Ms¡ùdqT&ÉT e÷≈£î eT+∫ ùdïVæ≤‘·T&ÉT. n‘·ì b˛*ø£\T ˙˝À ø£ì|ædTü HÔ êïsTT.
@ |üìMT<ä mø£ÿ&çøÏ yÓfiT¯ ‘·THêïe⁄ ? ìqTï >∑T]+∫ #ê˝≤ #ê˝≤ $HêïeTT
>±ì, eTeTTà ˙ yÓs¡T>∑T<äTyê, n‘·&ÉT n–ï, Ç‘·&ÉT es¡TDT&ÉT, n‘·&ÉT
j·TeTT&ÉT, H˚qT <˚y+˚ Á<äT&ÉqT. ndü\T dü+>∑‘e˚ T+fÒ y˚TeT+<äs+¡ ìH=ïø£{Ï
n]ú+#ê\ì e#êÃ+. ø=+#Ó+ $ÁXÊ+‹ rdüT≈£îì Ä $wüjT· + #ÓãT‘êqTμμ
nì ø£Då +ùd|ü⁄ yÓT<ä\≈£î+&Ü }s¡T≈£îHêï&ÉT.
ªn]ú+#·e#êÃμ eTH˚ e÷≥ #Óe⁄\ $qã&É>±H˚ q\Tì eTqdüT
|ü⁄\ø£]+∫+~. ‘·q˝À‘êqT ª<˚e˝Àø£+˝Àì yê]øÏ \_Û+#·≈£î+&Ü ñqï
>=|üŒ edüTeÔ ⁄ @eTT+~ ? Ms¡T Ä&É>±ZH˚ Hêø£~ <=s¡T≈£î‘·T+<ë ? n&ç–q
yês¡T ‘·è|æÔ|ü&ÉTq≥T¢ yÓ+≥H˚ ÁbÕD≤˝…’Hê düπs Çe«&É+ Hê ø£\yê≥T.
Ç+Á<äT&É+‘·{Ïyê&˚ n&ç–q|ü &ÉT H˚qT @$Te«>∑\yê&ÉqT ? Hê ÁbÕD≤\
ø£+fÒ <äeTj·T+‹ì n~Ûø+£ >± uÛ≤$düTHÔ êïqT. Ç+Á<äT&Ü j·TTe‹H˚ ø√]Hêdüsπ
yÓ+≥H˚ Ç#˚ÃkÕÔqT.
Mfi¯fløÏ ø±e\dæ+ <˚$T{À ? n&ç–q ‘·sê«‘· Ç#˚Ãyê&ÉT ‘·≈£îÿe
‘·s¡>∑‹ <ë‘·, n]ú n&É≈£îÿ+&ÜH˚ ø±e\dæ+~ Çe«&É+ eTVü‰uÛ≤>∑´+. n]ú
H√s¡T$|æŒ n&çπ>|ü &ÉT e÷qdü+ #·+|ü⁄≈£î+{≤&ÉT, dæ>∑TZ|ü&É‘ê&ÉT, yÓTTVü≤+
BqeTÚ‘·T+~. >=+‘·T ø°#T· u≤s¡T‘·T+~. ø£fifl¯ ˝À ˙fi¯ófl ‹s¡T>∑T‘êsTT. n&ç–Hê
l
44
|ò*ü ‘·+ ñ+&É<y˚ ÷Ó qH˚ uÛj
Ñ T· +‘√ ø£+|æ+∫b˛‘ê&ÉT. Ä $<Û+ä >± n‘·&+É ‘·
y˚<qä |ü&qç ‘·sê«‘· <ëq $Te«&É+ ø£]Hƒ ê‘·à dü+‘√wü+ e÷Á‘·yT˚ >∑<ë!
|ü⁄#·TÃ≈£îH˚yê&çøÏ \e˝ÒXy¯ TÓ HÆ ê u≤<Ûä ø£\T>∑≈î£ +&Ü <ëq $Te«˝Òìyê&˚
uÛ÷Ñ e÷‘·≈î£ yÓ÷j·T˝Òì ãs¡TyÍ‘ê&ÉT >±ì`ø=+&É\T, ns¡D≤´\T, düeTTÁ<ë\T
ãs¡Ty˚ø±e⁄! @ ìsê“¤>∑T´&√ e∫Ã #˚sTT kÕ∫‘˚, ‘êqT <ë‘·>± q{Ï+∫
ª|üs˝¡ Àø£ |ü⁄D´ ÁbÕ|æÔ Hê•+∫μ <ëq+ Çe«&É+ ˇø£ ˙#· yê´bÕs¡+ e+{Ï~!μ
nì s¡øs£ ø¡ ±\T>± Ä˝À∫düTHÔ êï&ÉT.
|ü\ø£]+∫q yê]øÏ yÓ+≥H˚ »yê_e«ø£b˛‘˚ eTsê´<ä ø±<äì,
ªª<˚e‘√‘·ÔeTT˝≤sê! MTs¡T neTè‘·+ ‘êπ> neTs¡T\T. $TeTà*ï #·÷&É>±H˚
Hê≈£ î neTè‘· + ùd$+∫q+‘· Äq+<ä + >± ñ+~. Hê #· ÷ |ü ⁄ \T
<Ûqä éTj·÷´sTT. H˚qT |üPs¡«»qà\˝À m+‘· |ü⁄D´+ #˚dTü ≈£î+fÒ á s√Eq
Ç˝≤ MT <äsÙ¡ quÛ≤>∑´+ ø£*–+<√.
nìï+{Ï˙ düV≤æ +#˚ zs¡TŒ>∑\ á uÛ÷Ñ <˚$ ≈£L&Ü MT |ü⁄D´ bÕ<ë\T
k˛ø£&+É e\¢ <Ûqä ýÓT+Æ ~. MT≈£î Hê e\¢ ø±e\dæq |üì @<√ Ä»„ Çe«+&ç.
n~ ÁbÕDdüe÷qyÓTHÆ ê, ÁbÕD≤~Ûøe£ TsTTHê düsπ Çe«>∑\qTμμ nHêï&ÉT.
<˚y+˚ Á<äT&ÉT eTT+<äT>± q\Tì bı–&ç : ªªy˚TeTT $<äs“¡ ¤ sê≈£îe÷]
j·T>∑T <äeTj·T+‹ì e]+#· e#êÃeTT. dü«j·T+es¡ dü+<äs¡“¤eTT˝À e÷≈£î
<ä÷‘·y’Ó düV‰ü j·T+ #ÓsTT´. á ˝Àø£+˝À m+<äs√ sê≈£îe÷s¡T\THêïs¡T >±ì
yê] e\¢ e÷ øπ MT Á|üj÷Ó »q+ ˝Ò<Tä . düT>∑TD≤\sê•yÓq’ ˙e⁄ düV‰ü j·T+
#˚ùdÔ kÕ~Û+#·˝ìÒ ~ ñ+&É<Tä μμ nHêï&ÉT.
q\T&ÉT ª<˚y˚+Á<äTì ø£|ü≥Hê≥ø±ìï ø£|ü≥+‘√H˚ m<äTs√ÿyê*.μ
nqTø√˝Ò<Tä . eTqdü÷Œ¤]>Ô ± ªªdüs«¡ uÛ÷Ñ ‘ê\ >∑‘T· \T MT≈£î ‘Ó\TdüT. H˚qT ≈£L&Ü
Ä <äeTj·T+‹ì bı+<äT<ëeTH˚ yÓ&ÉT‘·THêï. n+<äTe\¢ ÄyÓT≈£î Á<√Vü≤+
l
45
#ÓjT· ´˝ÒqT >∑<ë ? ô|>’ ± ÄyÓT |ü≥¢ $s¡V≤ü u≤<Û\ä T bı+<äT‘·÷ düV≤æ +#·˝øÒ £
#˚|≥ü º yÓ&TÉ ‘·Tqïyê&ÉqT ` ÄyÓT e<ä› Hê eTqdüTqT <ë#·T≈£îì MT s¡V≤ü kÕ´ìï
<ë#·˝HÒ y˚ ÷Ó ? Hê˝À ø√]ø£ \÷]düTqÔ ï ÄyÓT e<ä› Hê eTqdüT˝Àì e÷≥
<ë#·Tø√>∑\Hê ?μμ nì n&ç>±&ÉT.
ô|’ > ± ªªs¡ ø £ s¡ ø ±\ s¡ ø £ å ø £ u Û Ñ ≥ T\T ø±|ü ˝ ≤ ñ+&˚ Ä sê#· ø £ q ´
n+‘·'|ü⁄s¡+˝ÀøÏ H˚HÓ˝≤ yÓfi¢̄>∑\qT? #ê˝≤ ø±\+ qT+∫ Hê MT<˚ Áù|eT
qT+∫q Ä j·TTe‹‘√ $TeTTà >∑T]+∫ m˝≤ #Óù|Œ~ ? á |üì ø=|ü ≈£î+fÒ
H˚qT qe⁄«\ bÕ\j˚T≥TºHêïqT ` eTπs|üHH’Ó ê #Ó|Œü +&çμμ nHêï&ÉT.
Ä e÷≥\T $qï <˚y˚+Á<äT&ÉT ‘√{Ïyê] H=ø£kÕ] uÛ≤e>∑s¡“¤+>±
#·÷∫ q\Tì‘√ : ªª#·+Á<äe+X¯+˝À |ü⁄{Ïºq sêE\T Ä&çqe÷≥ ‘·|üŒs¡T.
˙øÏ~ Hê´j·Ty˚THê ? ˙{ÏãT&É>∑ e+{Ï dü+kÕs¡ düTK+ ø√dü+ <Ûsä êàìï, ø°]ìÔ
$&ç∫ô|&É‘êyê ? MT e+XÊìøÏ eT÷\yÓTÆq #·+Á<äT&ç˝≤>∑ ˙e⁄ ≈£L&Ü
ø£fi+¯ øÏ‘T· &ÉyÍ‘êyê ? m+‘√ ø±\+ qT+∫ qTe⁄ dü+bÕ~+#·T≈£îqï ø°]Ô á
e÷≥ ‘·|üŒ&É+‘√ e÷]b˛‘·T+fÒ #·÷dü÷Ô }s¡T≈£î+{≤yê : ∫+‘êeTDÏ—
ø±eT<Ûq˚ Te⁄, ø£\Œeèøå±\e+{Ï yê{Ïì n]ú+∫qyê¬sH’ ê ˇ{Ïº #˚‘T· \‘√ yÓfifl¯ sπ `
ìqTï j·÷∫+∫ }]πø yÓ[flb˛e\dæ+<˚Hê ?μμ nì n&ç>±&ÉT.
ô|>’ ±! ªª˙ y˚<√ >=|üŒ <ëqo\T&ÉeqT≈£îì <˚e‘ê~Û|⁄ü \yÓTqÆ y˚T$T{≤¢
j·÷∫+∫ e#êÃeTT. á >∑‹ #·÷∫ ø£\Œeèøå±~ |ü+#· eTVü≤‘·T\Ô ÷ ø√˝ÀŒj·÷
qì dü«s¡Z˝Àø£y˚T yÓ\‘Ó\ uÀ‘·T+~. u≤>± Ä˝À∫+#·Tø√μμ eTHêï&ÉT. n–ï
ªªÇ~ ˙ ø£s¡Ôe´+μμ nHêï&ÉT. j·TeTT&ÉT ªªÁbÕs¡úqμμ nHêï&ÉT. es¡TDT&ÉT
ªªÇ‘·sT¡ \≈£î y˚T\T #˚dqæ ø°]Ô kÕ~Û+#·Tø√μμ eTHêï&ÉT.
q\T>∑Ts¡T <˚e‘·\ ôV≤#·Ã]ø£\÷ $qï q\T&ÉT ` ‘êqT eTqkÕsê
e]+∫q <äeTj·T+‹ì yê]øÏ düTeTTK+ #˚ùd sêj·Tu≤]>± yÓfi¯fl&ÜìøÏ
l
46
n+^ø£]+#ê&ÉT. <˚e‘· \‘·ìøÏ n<äèX¯éTj˚T´ $<ä´qT H˚]Œ ªªÇø£ ˙e⁄
ø±+‘·\ n+‘·'|ü⁄s¡+˝À¬ø’Hê düπs me]ø° ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü yÓfi¯fle#·TÃqT.
yÓfió¯ fl. ø±s¡´+ dæ~d∆ Tü +Ô ~μμ nì #Ó|Œæ |ü+|æ+#ês¡T.
q\Tì dü+dæ<ä∆‘·
q\T&ÉT Ä <˚e‘·\ e<ä› XË\e⁄ rdüT≈£îì, ‘·q s¡<yäÛ TÓ øÏÿ, >∑TÁsê\qT
y˚sTT¬s≥T¢ y˚>+∑ >± q&ÉT|ü⁄‘·÷ ≈£î+&çq q>∑s+¡ #˚sT¡ ≈£îHêï&ÉT.
n|üŒ{Ïøπ q>∑s+¡ yÓ\T|ü* Á|ü<X˚ e¯ T+‘ê <äeTj·T+r dü«j·T+es¡+˝À
b˛{°|ü&Ée∫Ãq sê≈£îe÷s¡T\ >∑T&Üsê˝‘√, yêVü≤Hê\‘√, ã\>∑+‘√ ì+&ç
ø√˝≤Vü≤\+>± ñ+~. Á|ü‹ sê≈£îe÷s¡T&É÷ <äeTj·T+‹ >∑TD>∑D≤*ï,
s¡÷|ü⁄πsU≤ $˝≤kÕ*ï >∑T]+∫ #Óe⁄\T >√düT≈£î $+≥÷, $s¡Vü≤+‘√
u≤<Ûä|ü&ÉT‘·÷, XË’‘√´|ü#êsê\T #˚sTT+#·T≈£î+≥÷ ø±\πøå|ü+ #˚düTÔHêï&ÉT.
q\TìøÏ y˚<äq‘√bÕ≥T, <˚e‘·\≈£î <äeTj·T+‹ì ≈£Ls¡Ãe\dæq
ø±s¡úÛ≤s¡+ ≈£L&Ü ‘√&Óq’ +<äTe\¢ eT]+‘· y˚&>ç ± ì≥÷ºsT¡ Œ\T ô|]>±sTT.
n‘·&TÉ ≈£L&Ü ‘·q s¡<ë∏ ìï ˇø£#√≥ Ä|æ, <˚e‘·\ ø√¬sÿqT yÓ+≥H˚
kÕ~Û+#ê\H˚ Bø£å‘√ ø±*q&Éø£qT sê#·q>∑s¡+˝À Á|üy˚•+#ê&ÉT. n<äèX¯´
$<ë´ã\+‘√ n+‘·˝ÀH˚ me]ø° ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü q&ÉekÕ>±&ÉT. Ä ø√≥
>∑TeTà+ <ë{Ï ˝À|ü*øÏ edüTÔqï q\Tì #·÷∫ |ü⁄s¡»qT\T— ªªÄVü‰! m+‘·
n+<ä>±&ÉT ? eTqà<∏äT&˚H˚yÓ÷! ø£fi¯fl≈£î |ü+&ÉT>±Z ñHêï&˚!μμ nqT≈£î+≥÷
düeTT‘ê‡Vü≤+‘√ ø£fifl¯ |üŒ–+∫ ì\ã&Ü¶sT¡ . n+‘·˝ÀH˚ n‘·&<É èä X¯éTj˚T´dü]øÏ
ªªns¡sπ ! Äø£+‘·T &ç+‘·˝ÀH˚ e÷eTj·÷´&˚μμ n+≥÷ $düTbÔ ˛j·÷s¡T.
q\T&ÉT n<äèX¯´s¡÷|ü+‘√H˚ sê»M~Ûì q&É∫, sê» eT+~s¡+
eTT+<äT≈£î yÓfi≤fl&ÉT. >∑TeTà+ eTT+<äT ì\ã&ç ªªyÓ÷dü>±ì˝≤ Á|üe]Ô+#·&+É
l
47
Hê≈£î dæ>T∑ #Z ≥˚ T>± ñ+~μμ nqT≈£îHêï&ÉT. nsTTHê e÷sêZ+‘·s+¡ ˝Òø£ n˝≤π>
n<äèX¯ó´&Ó’ ñHêï&ÉT. yÓT\¢>± dæ+Vü≤<ë«s¡+˝À Á|üy•˚ +∫ eTT+<äT≈£î kÕ>±&ÉT.
$#·TÃø£‘·TÔ\T uÛÑTC≤\MT<ä ô|≥Tº≈£îì ø±|ü˝≤ ø±düTÔqï s¡ø£åø£uÛÑ≥T\T
<ä>s¬Z∑ ’ ≈£L&Ü <=+>∑˝≤ yÓfió¯ ‘·Tqï ‘·qqT Ä|üq+<äT≈£î q\T&ÉT qe⁄«≈£îHêï&ÉT.
<ë«s¡bÕ\≈£î\T eT¬se]H√ ªªMT¬seμμs¡ì Á|ü•ïdü÷+Ô fÒ ‘·qH˚ n&ÉT>∑T‘·THêïπsyÓ÷
qì ñ*øÏÿ|ü&TÉ ‘·THêï&ÉT. yêfi¯fløÏ ø£ì|æ+#·sê<äì #ê≥T≈£î b˛sTT <ë≈£îÿ+≥T
Hêï&ÉT. Ä&Éyêfi¯ófl m<äTs¬ ‘’ ˚ yÓ+≥H˚ Á|üøÿ£ ≈£î ‘·| ü ≈£îì <√e sTTdüTHÔ êï&ÉT.
eTqdüT <äeTj·T+‹ MT<äH˚ ñ+&É&+É e\¢ sê#·øq£ é+{Ï <Óe‘Ó ø£ìŒ+∫Hê,
‘·qqT |ü+|ü⁄‘·÷ <˚e‘·\T #Ó|æŒq dü+<˚XÊ\T _>∑Zs¡>± #Ó|üŒuÀ‘·THêï&ÉT.
eTìwæ ˝Ò≈î£ +&Ü e÷≥\T $qã&É&+É e\¢ Ä ø£q´\÷, <√eq b˛j˚Tyêfi¯Sfl
ìyÓ«s¡|&ü ç #·÷düT+Ô fÒ ` q\T&ÉT ‘·q bıs¡bÕ≥TqT Á>∑V≤æ +∫ düsT¡ ≈› î£ b˛‘·THêï&ÉT.
á $<Û+ä >± q\T&ÉT @qT>∑T\ yÓTT>∑kÕ\ <ë{Ï, n+‘·'|ü⁄s¡|⁄ü ‘=*
>∑~˝À Á|üy˚•+#ê&ÉT. n+‘·'|ü⁄s¡+˝À |üì#˚ùd j·TTe‘·T˝§ø=ÿø£ÿs¡T>±,
Ç<ä]› <äs› T¡ >±, >∑T+|ü⁄\T >∑T+|ü⁄\T>± ‘·eT |üqT\MT<ä n≥÷ sTT≥÷ ‹s¡T>∑T
‘·THêïs¡T. q\T&ÉT C≤Á>∑‘>Ô· ± ˇø√ÿ >∑<˚ <ë≥T‘·÷ ˝À|ü*øÏ yÓfió¯ ‘·THêï&ÉT.
j·TÚeq düVü≤» y˚>∑+e\¢ |ü$Tf…\T C≤]‘˚, yê{Ïì $˝≤dü+>±
düe]+#·T ≈£î+≥Tqï Åd\Ô” qT #·÷∫ ªªn˝≤+{Ï$ <=+>∑‘q· +>± #·÷&É+¶ #·÷&É+¶
bÕ|ü+μμ nqT≈£î+≥÷ q\T&ÉT ø£fi¯ófl eT÷düT≈£î+≥THêï&ÉT. eT>∑|ü⁄s¡T¬>’Hê
<ä÷s¡&ÜìøÏ M\T˝Òì Ä ø£Hê´+‘·'|ü⁄s¡+˝À j·TTe‘·T\T eTØ ìs¡¢»®>±,
ìs¡“¤j·T+>± ‹s¡T>±&ÉT‘·THêïs¡T.
|ü$Tf… ‘=\–‘˚ mes¡T #·÷kÕÔs¡T˝…eTàH˚ <ÛÓ’s¡´+‘√ #˚‘·T˝À¢ì
edüTeÔ ⁄\qT e÷Á‘·+ >∑{>ºÏ ± |ü≥Tº≈î£ ì |ü$Tf…\T düe]+#·Tø√≈£î+&ÜH˚ ø=+<äsT¡
l
48
yÓfi¯ó‘·THêïs¡T. #·qTyÓTTq\T bı+– ∫]–q ø£+#·Tø±\HÓ’Hê ø=+<äs¡T
>∑eTì+#·&É+ ˝Ò<äT. øÏ{Ïø°\˝À qT+∫ e#˚Ã ∫*|æ >±\T\≈£î Ns¡˝…–]
s¡Vü≤kÕ´+>±\T u…’≥|ü&çHê mes¡÷ dæ>∑TZ|ü&É≥+ ˝Ò<äT. n+<äTe\¢ q\T&ÉT
e÷{Ï e÷{Ïø° ø£fió¯ fl eT÷düTø√e\dæ edüTqÔ ï~.μμ
á $<Û+ä >± q&Éø£ kÕ>∑&+É ˝Ò<ìä , ø£fió¯ fl eT÷düT≈£îì ≈£L&Ü eTT+<äT≈£î
q&ÉTdü÷ÔH˚ ñHêï&ÉT. n˝≤+{Ï düeTj·T+˝À yÓqTø£ qT+∫ ˇø£‘Ó eTT+<äT
qT+∫ ˇø£‘Ó Vü≤&Üe⁄&ç>± e∫Ã dü+‘√cÕ‹πsø£+‘√ øö–*+#·T≈£îH˚ dü]øÏ
Ç<ä]› eT<Ûë´ e⁄qï q\T&ÉT Ä j·TTe‘·T\ ≈£î+uÛdÑ HÔü ê\ ˇ‹Ô&øç Ï &Ûû ø=+≥Tqï
@qT>∑T\ ‘·\\ eT<Û´ä ∫≈£îÿ|ü&qç +‘· u≤<Ûä |ü&eÉ \dæ e∫Ã+~.
q\T&ÉT n+‘·'|ü⁄s¡+ dü+Ô uÛ≤\˝À eT\#·ã&çq >√&É\ MT~ ∫Á‘ê\qT
#·÷dü÷Ô yÓfió¯ ‘·T+fÒ ` ˇø£kÕ] |ü<Tä >∑Ts¡T j·TTe‘·T\T ø£*dæ >∑T+|ü⁄>± Ä
<√eH˚ yÓfi¯ó‘·THêïs¡T. yê]˝À ø=+#Ó+ zs¡>± ñqï ˇø£ j·TTe‹ ô|’≥
>±*¬ø–] <ä÷s¡+>± yÓ[flb˛‘·T+fÒ ÄyÓT |üs¡T>∑T |üs¡T>∑Tq yÓ+≥ã&ç
n+<äT≈£î+~. á ˝À|ü⁄>± Ä ô|’≥ q\Tì uÛÑT»+MT<ä |ü&ç+~. n‘·ì
<ä+&Éø&£ jç T· +˝À >∑\ eÁ»+ ˇø£{Ï Ä ô|≥ ’ H=&çd|æ ≥
ü Tº≈î£ qï≥¢sTT+~. Ç<˚MT
ø£ì|æ+#·ì Ä ø£q´ ‘·q e˝…y¢ ê≥TqT ˝≤ø√ÿ&ÜìøÏ ø=+#Ó+ >∑T+E˝≤&Ée\dæ
e∫Ã+~. Ä >∑T+E˝≤≥˝À ÄyÓT n+<ä+>± ~<äT›≈£îqï ø=|ü eTT&ç }&ç
b˛sTT+~. Ä ø£q´ ô|’≥ ˝≤≈£îÿì ø£|ü ≈£î+≥÷ #Ó\T*ï ø£\TdüTø√&ÜìøÏ
|üs¡T¬>‘·TÔ≈£î yÓ[fl+~. áyÓT yê\ø±ìï #·÷∫q düKT\T |üø£|üø£ qe⁄«‘·÷
m>∑‘ê[ #˚XÊs¡T.
ˇø£‘Ó : ªª˙ ô|≥’ ˝≤–+<Óesπ ?μμ nì n&ç–+~. Ç+ø=ø£‘Ó ªªÇ+{Ï
qT+∫ e∫Ã m+‘· ùd|üsTT+<√`Ç+‘·˝ÀH˚ Á|æjT· TDÏí yÓ+≥ s¡eTàHêïefÒ ?μμ
n+~. eTs=ø£‘Ó ! ªªÇ+‘·˝ÀH˚ n+‘· $s¡V≤ü e÷|ü⁄ø√˝Òyê ?μμ n+~. eTs√
l
49
HÓs¡C≤D : ªªø=|ü eTT&ç }&˚+‘· >±&ÛÉ+>± eTT<äT› ô|≥Tº≈£îHêïefÒ ?μμ
nH˚ d æ + ~. bÕ|ü + ` Ä ø£ q ´ nø±s¡ D +>± n|ü y ê<ä T \T e#êÃj· T ì
uÛÑj·T|ü&ç+~.
ˇø£#√≥ Ç<äs› T¡ j·TTe‘·T\T <ä÷s¡<÷ä s¡+>± ì\ã&ç ˇø£ ã+>±s¡T
ã+‹‘√ Ä&ÉT≈£î+≥THêïs¡T. n+<äT˝À ˇø£‘Ó m~]MT~øÏ Ä ã+‹ $dæ]+~.
eT<Ûä´˝À n<äèX¯´s¡÷|ü⁄&Ó’ ñqï q\Tì uÛÑTC≤ìøÏ Ä ã+‹ ‘·–* yÓ+≥H˚
yÓq≈£îÿ ‹]– yÓ[fl $dü]q j·TTe‹πø ‘·–*+~. yê[¢<ä›s¡÷ $&É÷¶s¡+>±
ø£fi¯ófl ‘˚\y˚j·Te\dæ e∫Ã+~.
q\T&ÉT q&É∫ yÓ&ÉT‘·Tqï ÁbÕ+‘ê\˝À ` n+<ë\≈£î yÓTs¡T>∑T\T
~<äT≈› î£ +≥Tqï Åd\Ô” ≈£î ‘·eT n<ë›\˝À |ü⁄s¡Twü#êÛ j·T ø£ì|æ+∫ ñ*øÏÿ|ü&Ü¶sT¡ .
n|ü &˚ ‘·T&ç∫q #·\Tesê\MT<ä |ü⁄s¡Twü bÕ<ë\T |ü&TÉ ‘·Tqï >∑Ts¡T˝Ô ’… ø=+<äsT¡
j·TTe‘·T\T uÛÑj·T|ü&Ü¶s¡T. ø=+<ä]øÏ |ü⁄s¡TwüdüŒs¡Ù >±* ˇ‹Ô&ç ‘·–* ‘Ó\¢
uÀj·÷s¡T. n<äèX¯´s¡÷|ü⁄&Óq’ q\T&ÉT ø£ì|æ+#·øb£ ˛sTTHê, n‘·ì‘√ <˚e‘·\T
|ü+|æq |üP\ düTyêdüq\T >∑TuÛ≤[düTÔqï+<äTe\¢ eT<Ûä´ eT<Ûä´ n‘·&ÉT
<äeTj·T+‹ì >∑T]+∫ |ü\e]+#·&+É e\¢ nH˚ø£ eT+~ #Ó*ø£‘\ÔÓ ≈£î nãT“
s¡+>± ‘√düTÔqï~.
nsTT‘˚ m+<äsT¡ düT+<äsê+–qT\T mìï düy÷Ó àVü≤qø£s¡ uÛ+Ñ –eT\˝À
ø£ì|æ+∫Hê, eTqà<∏äT&ÉT |üP\u≤D≤\T y˚düTÔHêï q\T&ÉT |üs¡Åd”Ô\qT ø£HÓï‹Ô
#·÷#·T≥ bÕ|üeTH˚ dü+>∑‹ >∑Ts¡T+Ô #·T≈£îì C≤Á>∑‘>Ô· ± ˝À|ü*øÏ yÓfi≤fl&ÉT. n˝≤
m+‘√ùd|ü⁄ mH√ï >∑<Tä \T >∑&∫É q&Ée>± q&Ée>± ˇø£ #√≥ ` s¡+>∑Ts¡+>∑T\
#·\Tesê\‘√ ì]à+#·ã&çq n\+ø±s¡ eT+~s¡+ ø£ì|æ+∫+~.
Ä eT+~s¡+˝À qes¡‘êï\T bı~–q dæ+Vü‰düq+ e+{Ï |”s+¡ƒ MT<ä
<äeTj·T+‹ ≈£Ls¡TÃì ñ+~. m+<äs√ #Ó*ø£‘ÓÔ\T ˇø=ÿø£ÿs=ø=ÿø£ÿ $<Ûä+>±
l
50
ÄyÓT≈£î n+<ë\T ~<äT›‘·÷ n\+ø±sê\T #˚düTÔHêïs¡T. ‘êeTT #˚j·Te\dæq
|üqT\T eTT+<˚ eTT–+∫q j·TTe‘·T\T Ç<ä›s¡T eTT>∑TZs=ø=ÿø£ #√≥ CÒ]
Áù|j·Td” Á|æj·÷<äT\T>± q{Ïdü÷Ô düs¡düdü˝≤¢bÕ˝≤&ÉT‘·÷ øÏ\øÏ\ qe⁄«
≈£î+≥THêïs¡T.
ˇø£‘Ó Vü≤+düe˝… uÛÑ÷$TMT<ä e+– q&ÉTdüTÔqï~. eTs=ø£‘Ó q\Tì
e˝… |ü⁄s¡Twüy˚wüeTT <Ûä]+∫+~. y˚s=ø£‘Ó <äeTj·T+‹ e˝… q&É∫e∫Ã Ä
|ü⁄s¡Twüyw˚ æ yÓT&É˝À |üP\<ä+&É y˚d+æ ~. ˇø£ j·TTe‹ ã+>±s¡Ts¡+>∑T >π <ä+–
Ä≈£î ‘Ó∫Ã u≤>± ô|]–q yê&ç>√s¡T‘√ <äeTj·T+‹ q\TìøÏ ÁyêdüTÔqï≥T¢
ˇø£ Áù|eT˝ÒKqT Áyêj·TkÕ–+~.
ˇø£‘Ó |ü˙ï{Ï‘√ ø£d÷ü ]Ô s¡+>∑]+∫ ` <äè&Û+É >± >∑T+Á&É+>± ô|]–q
<äeTj·T+‹ ≈£î#·<«ä j·T+ MT<ä #·\>¢ ± n\+ø±sê\T ~<äT‘› ÷· +~. Ä ñãT“
>∑Tã“\ô|’q yÓTTq\qT ‘ê≈£î‘·÷ ˇø£ düœ ªªkÂ+<äs¡éTH˚ düeTTÁ<ä+˝À
á<äT˝≤&˚ eTqà<∏äT&ÉT kÕ«Ø#˚ùd yêVü≤Hê\T #·÷#êqyÓ÷àjYT, #·÷#ê!μμqì
qs¡à>∑s¡“¤+>± |ü*øÏ+~.
|ü]#ê]ø£ ˝…+‘√ø±\+ ÁX¯eT|ü&ç |ü+»s¡+˝ÀøÏ ∫\ø£≈î£ ˇø£ yêø£´+
H˚sêŒs¡T. <äeTj·T+‹ düsê«\+ø±s¡ uÛ÷Ñ wæ‘· ø±>±H˚ Ä ∫\Tø£ ªªn&ÉT>∑&TÉ >√
q\T&ÉT edüTÔHêï&Ée÷à!μμ nì Ä yêø£´+ |ü*øÏ+~. n|ü &˚ Á|üy˚•+∫q
q\T&ÉT ªHê ù|s¡T á ∫\Tø£ ø¬ ˝≤‘Ó*dæ+<√μqì ÄX¯Ãs¡´|ü&TÉ ‘·÷ ˇø£ ã+>±s¡T
>∑<Ó›ô|’ ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT.
Ä n\+ø±s¡ eT+~s¡+˝À Vü≤+dü Äø±s¡+˝À ˇø£ ‘·eT\bÕ≈£î\
ãT≥º ø£ì|æ+#˚d]ü øÏ q\TìøÏ ‘·q $TÁ‘·T&ÉsTTq sê»Vü≤+dü >∑Ts¡TÔ e∫Ã+~.
#Ó\T\#˚ |üP]Ô>± n\+ø£]+|üã&çq <äeTj·T+‹ ˝Ò∫ yÓ[fl ‘·*¢øÏ
qeTdüÿ]+∫+~. ‘·sT¡ yê‘· Ç\y˚\TŒ\≈£î yÓTTøÏÿ+~. Áu≤Vü≤àDT\ Äos¡«#·Hê\T
l
51
bı+~+~. eTT‘·ÔsTT<äTe⁄\T ÄyÓT ‘·\MT<ä düTesêíø£å‘·\T »˝≤¢s¡T. Ä
$<Ûä+>± dü«j·T+es¡ düuÛ≤düÔ˝≤ìøÏ ãj·T\T<˚]q <äeTj·T+‹øÏ ‘·*¢ ˇø£
|üP\<ä+&É Ç∫Ã+~. Ä e÷\qT n+<ä+>± |ü≥Tº≈£îì Ä ø£q´ n\+ø±s¡
eT+~s¡ <ë«sêìï <ë≥T‘·÷+&É>± Á|üøÿ£ ns¡T>∑TMT<ä ≈£Ls¡TÃì ñqï q\T&ÉT
#·÷#ê&ÉT.
ªªnôVA! áyÓT eT<äq kÕÁe÷»´\øÏeå ˝… qTqï <äqTø=qT#·T ˝Ò∫,
Vü≤+dü>e∑ Tq+˝À q&ÉTdüTqÔ ï Ä ø£q´ <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓfi≤fl&ÉT. ÄyÓT eTqdüT q\Tì
‘·\T#·T≈£î+≥÷ $s¡Vü≤y˚<äq |ü&ÉT‘·THêï, n‘·&ÉT n<äèX¯´s¡÷|ü⁄&ÉsTT ‘·q
Á|üøÿ£ H˚ q&ÉTdüTHÔ êï&Éì <äeTj·T+‹øÏ ‘Ó*j·T<äT bÕ|ü+!
ø±ì ` ÄyÓT eTqdüT˝À q\Tì ∫{Ïø¬ q Áy˚*øÏ ‘·q Áy˚\T ^*+∫
$yêVü≤eT+&ÉbÕìøÏ yÓ&TÉ ‘·TqïfÒ¢ }Væ≤+#·T≈£î+≥÷, n<˚ uÛ≤eq‘√ $eX¯jTÆÓ ,
‘·q #˚‹ |üP<ä+&ÉqT Ä }Vü‰düT+<äsT¡ ì yÓT&É˝À y˚d+æ ~. Ä <ä+&É ì»+>±H˚
q\Tì yÓT&ÉMT<ä #·øÿ£ >± |ü&+ç ~. }Vü‰düT+<ä] Ç<ä$T‘·eú Tì ‘Ó*j·T≈£î+&Ü
≈£L&Ü ‘·qH˚ e]+#·&+É eTVü‰<äT“¤‘e· T˙! n<äèwüeº T˙ q\T&ÉT bı+–b˛j·÷&ÉT.
nsTT‘˚ ` bıs¡bÕ≥T |ü&Ü¶qqT≈£î+≥÷ }Vü‰˝Àø£+˝À qT+∫ y˚T˝§ÿì ø£HïÓ ‹Ô
#·÷∫q <äeTj·T+‹øÏ ‘·qT y˚dqæ |üP\<ä+&É ø£ì|æ+#·˝<Ò Tä . ÄyÓT eT]+‘·
ÄX¯Ãs¡´|ü&ç+~.
Áù|j·Td” Á|æj·TT\T ˇø£#√≥ m<äT¬s<äTs¡T>± ñ+&ç ≈£L&Ü, m+‘√
<ä÷s¡+˝À ø£qTeTs¡T¬>’ ñqï≥T¢ $s¡Vü≤‘ê|ü $#êsê\T bı+<äT‘·THêïs¡T. Ä
düeTj·T+˝À ÄyÓTqT #˚‘T· ˝À¢øÏ rdüT≈£îì øö>∑*+#·Tø√yê\ì ñ‘ê‡Vü≤ |ü&TÉ ‘·÷
≈£L&Ü, q\T&ÉT ª‘·>ì∑ |üìμ nì }s¡T≈£îHêï&ÉT. n‘·ì }s¡TŒ\÷, X¯Øs¡eT÷
‘·q≈£î ‘·>∑T\T‘·THêï ≈£L&Ü <äeTj·T+‹øÏ ‘·q Á|æj·TT &É<äèX¯´ s¡÷|ü+˝À
Çø£ÿ&˚ ñHêï&Éì ‘Ó*j·T<ëjÓT!
l
52
Ä $<Ûä+>± yê]s¡Te⁄s¡÷ |ü]yês¡+‘√ düVü‰ düuÛ≤eT+~s¡+˝ÀøÏ
yÓfi≤fls¡T. <äeTj·T+‹ dæ+Vü‰düq+ MT<ä Øƒ$>± ≈£Ls¡TÃ+~. q\T&ÉT Ä |ü+#·H˚
n<äèX¯´+>± ì\∫ ñHêï&ÉT.
<˚e<ä÷‹ø£\T
n|ü &ÉT <ë«s¡bÕ\≈£î&=ø£&TÉ ˝À|ü*øÏ e∫Ã ªª<˚M! Ç+Á<äT&ÉT, n–ï,
j·TeTT&ÉT, es¡TDT&ÉT |ü+|æq <ä÷‹ø£\T ‘·eT <äsÙ¡ q+ ø√dü+ y˚∫ ñHêïμμ
s¡ì #Ó|Œü >±, ÄyÓT ªÁ|üyX˚ ô¯ |≥TºμeTì nqTeT‹ Ç∫Ã+~.
<˚e‘·\ <ä÷‹ø£\T $˝≤dü+>± q&ÉTdü÷Ô düu˝ÑÛ ÀìøÏ e∫Ã eTsê´<ä\T
bı+~, ñ∫‘êdüHê\ MT<ä ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. Ä q\T>∑Ts¡T <˚e |ü]#ê]ø£˝À¢
ˇø£‘Ó n+<ä]ø£+f… #·eT‘êÿs¡+>± e÷{≤¢&É>∑\<äT. n~ eTT+<äT>± ˝Ò∫
ì\ã&ç Hê≥úÛ+Ñ –eT‘√ qeTdüÿ]+∫ á $<Û+ä >± #Ó|Œü kÕ–+~,
ªª<˚ M ! ø√{Ï eTVü ‰ øÏ Ø {≤\T, neTè‘· y êVæ ≤ ì, ø£ \ Œeèø£ å e TT,
ø±eT<Û˚qTe⁄, ∫+‘êeTDÏ yÓTT<ä\>∑T yÓ\˝Òì dü+|ü<ä\T >∑\ <˚y˚+Á<äTì
<ä÷‘·qT H˚qT. Äj·Tq qHÓï+‘√ >±sêã+>± #·÷kÕÔsT¡ . ˙ #·qT˝§‘·TqÔ ≥T¢
øö–*+∫ πøåeT düe÷#ês¡eTT \&ç–q≥T¢ #Ó|üŒeTHêïs¡T. á bÕ]C≤‘ê\
<ä+&ÉqT ˙≈£î ø±qTø£>± |ü+|æ+#ês¡Tμμ nì Ä e÷\qT <äeTj·T+‹øÏ
düeT]Œ+∫+~.
Ä <ä÷‹ø£ Ç+ø± Ç˝≤ #Ó|æŒ+~! ªªsê≈£îe÷Ø ! <˚e uÛ≤wüqT
e÷qe⁄\T #·<Tä e˝Òsì¡ , ˇø£ >π <ä+– Ä≈£îMT<ä øπ ∞ s¡V≤ü dü´ |ü<‘∆ä T· \T ‘Ó*ù|
∫Á‘êìï Áy˚*>√s¡T‘√ ^dæ Hê #˚‹øÏ∫Ã |ü+|æ+#ês¡T. Ç<äT>√, d”«ø£]+∫
Á>∑V≤æ +#·T, Ç+Á<äT&ÉT ìqTï ø√s¡T‘·÷ Ç+‘·ø±\+ es¡≈L£ ≈£ãTs¡+|üøb£ ˛e&É+
‘·ù|Œ >±ì ` qTe⁄« dü«j·T+es¡ dü+<äs“¡ +¤ ˝À Äj·Tq yÓT&É˝ÀH˚ |üP\<ä+&É
yÓj·÷´* düTe÷!
l
53
nìï ˝Àø±˝À¢q÷ dü«s¡˝Z Àø£+ |üP»˙j·T+. Ä ˝Àø£+˝À <˚e‘·\≈£î
>ös¡e+ m≈£îÿe. n≥Te+{Ï <˚e‘·\ Á|üuÛÑTe⁄ ø√] ìqTï e]+#ê&É+fÒ
qTyÓ«+‘· n<äèwüeº +‘·Tsê*y√ Á>∑V≤æ +#·T. mH√ï e+<ä\ j·T»„j÷· >∑ ‘·bÕ\T
#˚ùd>Ô ±ì dü«s¡˝Z Àø£ Á|üyX˚ +¯ <=s¡ø<£ Tä . n˝≤+{Ï ˝Àø±ìøÏ <˚y+˚ Á<äT&ÉT ìqTï
sêDÏ>± #˚kÕÔq+≥THêï&ÉT. n{≤¢ ø√|ü+>± ø£qTu§eT\T eTT&çy˚düTÔHêï
yÓ+<äTø£e÷à ? á ø£ãTs¡+<ä&+É Ä\düýÓT+Æ <äHH˚ ê ? ø±düÔ XÊ+‹+#·T eTØ!
˙≈£î e÷Á‘·+ eTqdüT˝À ` q+<äH√<ë´q+˝À eT+<ësê\ ˙&ÉqT
$ÁX¯$T+#ê\ì, eT+<ëøÏì ˇ&ÉTq¶ >∑\ ÇdüTø£ ‹HÓï\ MT<ä Ä&ÉTø√yê\ì,
\ø°Î<˚$øÏ ‘√{Ïø√&É*$ ø±yê\ì, $wüßeí T÷]Ôì eT]B nì |æ*∫ |üqT\T
#˚sTT+#·Tø√yê\ì, á ˝Àø£+˝À ˙#˚‘· |üP»\T #˚sTT+#·T≈£îH˚ <˚e<˚e⁄
\+<äs÷¡ ˙πø |üP»\T #Ój÷· ´\ì ø√]ø£>± ˝Ò<≥ä e÷à ? Çe˙ï \_ÛdTü qÔ ï
qTe⁄« m+‘· n<äèwüeº +‘·Tsê\y√! Ä\dü´+ #ÓjT· ´ø£ <˚y+˚ Á<äTì @\Tø√ ?μμ
ÄyÓT yÓ+≥ e∫Ãq Ç‘·s¡ <ä÷‹ø£\T ≈£L&Ü ªªn<˚ eT+∫<äìμ...
ªªÇ+ø± Ä˝À∫+#·&+É <˚ìø° ?μμ.... n+^ø£]+∫qfÒ˝¢ .Ò ... nì nH˚ø£ s¡ø±\T>±
ã\|ü]#ês¡T. <äeTj·T+‹ e÷Á‘·+ <˚y˚+Á<äTìøÏ eTqdüT˝ÀH˚ ÁyÓTTøÏÿ
∫s¡Tq>∑e⁄\‘√ Ç˝≤ düe÷<Ûëq+ #Ó|Œæ +~.
ªªz <˚e<ä÷‹ø± ! Hê\TZy˚<ë\T ≈£L&Ü y˚sTTH√fi¯fl‘√ <˚e‘·\qT
bı>∑T&ÉT‘·THêïsTT. Çø£ Ä <˚y+˚ Á<äTì bı–&˚+‘· X¯øÔÏ eTq¬øø£ÿ&ç~ ? ø£qTø£
qTe⁄« n˝≤ e]í+#˚ kÕVü≤kÕìï e÷qTø√. Äj·Tq ˙‘√ #Ó|æŒ |ü+|æq
e÷≥*ï |üP<ä+&É˝≤>∑ ‘·\˝À ‘·Ts¡TeTT≈£î+{≤qT. e÷ e÷qe ˝Àø£+˝ÀH˚
>∑\ q\T&ÉH˚ sêE≈£î Hê eTqôd|ü &√ n+øÏ‘+· #˚XÊqT. n+<äTe\¢ eTs=ø£]ì
e]+#˚ Á|üdøπü Ô ˝Ò<Tä >∑<ë !
l
54
Hê\T>∑Ts¡ø±\ ÄÁX¯e÷˝À¢ >∑èVü≤kÕúÁX¯eT+ >=|üŒ~. n<˚ $<Ûä+>±
˝Àø±\ìï+{Ï˝À uÛ÷Ñ ˝Àø£yT˚ >=|üŒ~. düs«¡ <Ûsä à¡ ø£sà¡ \˝À |ü‹øÏ ùde #˚d÷ü Ô
uÛ≤>∑kÕ«$THÓ’ ñ+{≤qT. á ˝Àø£+ qT+∫ Ç+ø± ô|’ ˝Àø±ìøÏ yÓfifl¯ e#·TÃqT
>±ì, dü«s¡˝Z Àø£+˝À ñqïyês¡T »Hê+‘·s+¡ yÓfifl‚ ~ n<Û√˝Àø±ìπø >∑<ë ? ô|’
qT+∫ ÁøÏ+<ä |ü&É¶+ >=|üŒ<√, ÁøÏ+~qT+∫ ô|’øÏ yÓfi¯fl&É+ eT+∫<√ ˙≈£î
e÷Á‘·+ ‘Ó*j·T<ë ?
dü«s¡˝Z Àø£|⁄ü düTKuÛÀ>±\T ø±e÷‘·Ts¡T˝…q’ yê]øÏ q#·TÃ‘êj˚TyÓ÷ >±ì,
dü+kÕÿs¡+ >∑\ Äs¡T´\≈£î –≥ºe⁄. ø£qTø£ qT$«ø£ nqedüsêj·÷dü+‘√
Á|üX¯+dæ+#·e<äT›μμ nì ôV≤#·Ã]+∫+~. ÄyÓT e÷≥\qT ã\|üs¡∫j·TTqï
Ç‘·s¡ <ä÷‹ø£\‘√ <äeTj·T+‹ Ç˝≤ n+~.
MTs¡ T eTqdü T ˝À¢ @eTqT≈£ î +≥THêïs√ Hê≈£ î ‘Ó \ Tdü T . @<√
yê~+#ê\ì ÁX¯eT |ü&Éø£+&ç. nìï{Ïø° Ä~ eT÷\yÓTÆq Ä‘·à ìs¡íj·÷ìπø
H˚qT ø£≥Tºã&ç ñ+{≤qT. Á|ü|+ü #·+˝À ø°≥ø£+ qT+∫ |üsÁ¡ ãVü≤à es¡≈î£ Á|ü‹
ˇø£ÿs¡÷ Ä $wüßeí T÷]Ô n+XÊ˝Ò. á ø°\ø£+ ‘Ó*j·Tø£ ˇø£]ø£+f… eT¬ses√
>=|üŒ nì yê~+#·&+É n$y˚ø+£ .
nsTT‘˚, ø=+<äs¡T sêfi¯ófl |æ+&ç#˚dæ kÕ~Û+#·T≈£îqï~ ‹+{≤s¡T.
eT]ø=+<äs¡T yÓHÓï\˝Ò ‘ê– ã‘·T≈£î‘·÷+{≤s¡T. me] ÄVü‰s¡+ yê]øÏ
s¡T∫düTÔ+~>±ì, ˇø£]øÏ eTs=ø£] s¡T∫ düVæ≤+#·<äT. ã+<ÛäTe⁄\T eT+N
#Ó&÷É ‘Ó\TdüT≈£îì eTØ e÷{≤¢&Ü*. MTs¡T HêøÏw+ºü ˝Òì e÷≥\T #Ó|Œü ≈£î+&Ü
eTπsyÓTHÆ ê #Ó|Œü +&ç. n&ÉTs¶ ê≈£î+&Ü $+{≤qT.μμ
<äeTj·T+‹ eT∞fl Ä <ä÷‹ø£\qT ªªeTqdüT n]Œ+#·T≈£îqï |ü⁄s¡Twüßì
>∑T]+∫ ‘·|üŒ Ç‘·s¡ |ü⁄s¡Twüß\ bı>∑&ÉÔ\T $q&É+ |ü‹Áe‘ê <Ûäs¡à+ ø±<äT.
ø£qTø£ Çø£eTT+<äT MTs¡T Hê e<ä› |üs¡|ü⁄s¡Twüß\ bı>∑&ÉÔ\T #˚XÊs¡+fÒ Ä
l
55
<˚y+˚ Á<äTì bÕ<ë\MT<ä ˇfÒμº μqì ø£≥&º ç #˚d+æ ~. n+‘·{‘Ï √ Ç+Á<äTì <ä÷‹ø£
XË\e⁄ rdüT≈£îì yÓ[flb˛sTT+~. Ç‘·s¡ <˚e‘·\ <ä÷‹ø£\T ≈£L&Ü ‘·eT≈£L
n<˚ düe÷<ÛëqeTì Á>∑V≤æ +∫ yÓ[flb˛j·÷s¡T.
<äeTj·T+‹ es¡íq
n<äèX¯´+>±ñqï q\T&ÉT á dü+uÛ≤wüD\T $+≥÷ <äeTj·T+‹
n+<ëìï ø£fifl¯ ‘√H˚ EÁs¡T≈£î+≥THêï&ÉT. n‘·ì #·÷|ü⁄\T ÄyÓT X¯Øs¡ ø±+‹˝À
eTTì>±sTT. Äq+<äs¡dü düeTTÁ<ä+˝À ‘˚˝≤sTT, dü+‘√cÕÁX¯ó<Ûës¡\‘√
ì+&ÜsTT. ÄyÓTqT ÄbÕ<äeTdüÔø£+ #·÷dü÷ÔH˚ eT<äqdüTU≤\T bı+~q+‘·
nqTuÛÑ÷‹ ø£*–+~.
ÄyÓT eTTK+˝Àì kÂ+<äs¡´ø±+‹ ø£åDø£åD+ m≈£îÿyÍ‘·Tqï+<äTe\¢
q\TìøÏ #·÷#˚ <ÛÓ’s¡´+ #ê\ø£ ø£fi¯ófl ÁøÏ+~øÏ eT[fl+#ê&ÉT. nø£ÿ&É m‘·TÔ>±
˝Ò∫q >∑T+Á&Éì ø=+&É •Ksê˝≤¢>∑ ÄyÓT ≈£î#ê\T ø£ì|æ+#êsTT. n‘·ì #·÷|ü⁄
˝…≈£îÿe>± <äeTj·T+‹ ô|<äe⁄\ eT<Ûä´ #·qT\ eT<Ûä´ >∑\ |ü\¢+˝ÀqT,
Hê;Û_\+˝ÀqT eTTq>∑<ä\∫q≥T¢ Ä&ÉT≈£î+≥THêïsTT.
>∑T+Á&Éì ≈£î#ê*ï #·÷düT+Ô fÒ n‘·ìøÏ ø£fió¯ fl ‹]– q≥¢sTT+~ ø±uÀ\T
` øÏ+<ä |ü&çb˛≈£î+&Ü ì\<=≈£îÿø√&ÜìøÏ n‘·ì #·÷|ü⁄ ˝≤yÓT ‘=&É\H˚
ns¡{dÏ +Ôü uÛ≤*ï ø±$*+#·T≈£îHêïsTT. ªª<Û]ä +#·ã&çq+<äTe\¢ H˚‘N· s¬ ≈£î n+‘·{Ï
uÛ≤>∑´+ n_“+~ ø±ì H˚Á‘ê\≈£î Ä uÛ≤>∑´+ ˝Òøb£ ˛sTT+~ >∑<ëμμ nqT≈£î+≥÷H˚
q\T&ÉT Ä <äeTj·T+‹ düHÔ ê\q÷, ‘=&É\q÷ #·÷∫ ì≥÷ºsêÃ&ÉT.
q\T&ÉT ‘·q˝À ‘êqT— ªªá kÂ+<äs¡´sê•ì düèwæº+#·&É+ ˝ÀH˚
ÁãVü≤à<˚e⁄ì •\Œø£fi≤ HÓ’|ü⁄D´+ yÓ\¢&Ée⁄‘·÷+~. áyÓT j·TÚeq eTH˚
düeTTÁ<ä+˝À |ü⁄{Ïqº Vü‰e uÛ≤e Á|üDj·T X¯è+>±sê\≈£î Á|ü‹_+ã+. áyÓT
X¯Øs¡ø±+‹ ø£qT\T $Ts¡T$T≥T¢ >=\T|ü⁄‘·÷+~. áyÓT X¯Øs¡ ø√eT\‘·«+
l
56
#·÷∫ dæ>T∑ |Z &ü ç |üP\˝Àì ∫>∑Ts¡T sπ ≈£î\T ≈£L&Ü <äTeTTà˝À |ü&bç ˛‘·THêïsTT.
áyÓT eTTK+˝Àì yÓTs¡T|ü⁄ø±+‘·T\≈£î »&çùd #·Áø£yêø±\T #·+Á<äTì ø±+‹H˚
Á‘ê>∑e\dæ e∫Ã+~.
ªªeTqà<∏Tä &ÉT ‘·q |ü+#·u≤D≤\˝À eT÷&ç+{Ï‘√H˚ eT÷&ÉT ˝Àø±\÷
»sTTdü÷Ô, $T–*q ¬s+&ÉT u≤D≤\‘√ áyÓT ø£fi¯fl≈£î |ü{≤º_Ûùwø£+ #˚dæq≥Tº
Hêï&ÉT. ÁãVü≤à ø£\Te\qT, #·ø√sê\qT, yÓTs¡T|ü⁄\qT, >∑+&ÉT #˚|ü\qT,
yÓHïÓ \qT, ‘·$Tà |üPsπ ≈£î\qT eT+∫ eTT‘ê´\qT, s¡‘ï· X¯≈î£ \Ô qT >∑Ts¡T#Ô d˚ Tü ≈£îì
Äj·÷ $X‚wüD≤\qT neTè‘·+‘√ s¡+>∑]+∫ ø=+#Ó+ $wü+ u§≥T¢ ≈£L&Ü
ø£*|æ áyÓT ø£fifl¯ qT düèwæ+º ∫ ñ+{≤&ÉT. ì‘·´+ dü+#·*+#˚ áyÓT #·÷|ü⁄\≈£î
n≥÷ Ç≥÷ #Óe⁄\H˚y˚ n&ÉT¶ ˝Òøb£ ˛‘˚, n$ ‘·\ #·T≥÷º ‹s¡>*Z∑ >π y˚ düTe÷!
eT÷&ÉT u≤D≤\‘√H˚ eT÷&ÉT˝Àø±©ï »sTT+#·>\∑ eTqà<∏Tä ì qTe⁄«
|üPu≤D+ e+{Ï~ áyÓT eTT≈£îÿ. áyÓT H√s¡T rj·Tì |üP\‘˚H\Ó dü+|ü⁄≥+.
|üfi¯fl∫>∑Tfi¯ófl <ëìeTà–+»*ï, |ü\Tes¡Tdü eT+∫eTT‘ê´\düsê*ï >∑Ts¡TÔ
#˚düTÔHêïsTT.
áyÓT e÷≥\T $+≥T+fÒ ` düs¡dü«r<˚$ MD MT≥T‘·Tqï<˚yÓ÷
nì|ædTü qÔ ï~, ø√sTT\\T áyÓT e<äH› ˚ bÕ≥\T H˚sT¡ Ã≈£î+≥THêïj˚TyÓ÷! düèwæøº s£ Ô¡
áyÓT q&ÉTeTTqT düqï+>± #˚jT· &É+ e\¢ $T–*q e÷+düøè£ ‘·T\Ô ˙ï ø£*|æ
s=eTTà\qT ãs¡Te⁄>± @s¡Œs¡#ê&ÉqT≈£î+{≤qT. áyÓT #Óe⁄\T lø±sêìï,
ø£+sƒ¡+ X¯+KTe⁄q÷ dü÷∫düTÔHêïsTT.
áyÓT bÕ<ë\T |ü>&∑ Ü\MT<ä ø√|æ+∫ mÁs¡H,’Ó \ø°ÎìyêdüyTÓ qÆ |ü<ëà\
e˝… ñHêïsTT. áyÓT yÓ÷eTT, ≈£î#ê\T, #˚‘·T\T, bÕ<ë\T, >√fi¯ófl ≈£L&Ü
|üPs¡í #·+Á<ä_+u≤˝≤¢ ñ+&ç #·‘T· wü¸wºæ ø£fi\¯ T yÓTT‘·+Ô áyÓT˝ÀH˚ ø±|ü⁄s¡eTTqï≥T¢
‘√|æ+|ü#˚düTÔHêïsTTμμ nì ÄyÓT n+<ä #·+<ë\qT e]í+#·T≈£î+≥THêï&ÉT.
l
57
á $<Û+ä >± ‘êqT ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü ñ+fÒ <˚e‘·\ <Í‘·´+ HÓs|¡ ˝ü qÒ ì,
q\T&ÉT n<äèX¯´s¡÷bÕìï e<ä*, ì» dü«s¡÷|ü+‘√ <äeTj·T+‹øÏ Á|ü‘·´ø£å
eTj·÷´&ÉT.
q\<ä÷‘·éTT
q\T&ÉT düVü≤» düT+<äs¡ yÓ÷Vü≤qeT÷]Ô>± Á|ü‘·´ø£åeTj˚T´dü]øÏ
<äeTj·T+‹øÏ ÄX¯Ãs¡´+, dæ>∑TZ , ‘·‘·Ôs¡bÕ≥T ø£*>±sTT. düuÛÑ˝Àì Ç‘·s¡
j·TTe‘·T\+‘ê ≈£L&Ü ` ø±fi¯fl >∑C\®… T, ø£+ø£D≤\˝Àì s¡‘êï\T s¡aDs¡aDeTì
ÁyÓ÷–q≥T¢ Vü≤&Üe⁄&ç>± ˝Ò∫ n‘·ìøÏ qeTdüÿ]düTHÔ êïs¡T. á <äèX¯´+ CÒ>+∑ \T
ÁyÓ÷–+∫ <˚$ìøÏ düeTdüÿ]düTqÔ ï≥T¢ ‘√∫+~.
<äeTj·T+‹ sê#·eTsê´<ä ˝…]–q BÛse¡ ì‘· ø±ã{Ïº n+‘·˝ÀH˚ ‘·q
‘·‘·Ôs¡bÕ≥T ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü düs¡T›≈£îì dæ+Vü‰düq+ MT<äH˚ eT]+‘· Øƒ$>±
≈£Ls¡TÃ+~. eTqôd+‘√ Äq+<ä+‘√ |üse¡ X¯+ #Ó+<äT‘·THêï ªªme&Ée⁄! mø£ÿ&É
qT+∫ e#êÃe⁄ ? m˝≤ ˝À|ü*øÏ e#êÃe⁄ ?μμ nì n&É>±\qT≈£î+~. ø±ì
n‘·&TÉ $wüßyí √, #·+Á<äT&√, ñù|+Á<äT&√, eTqà<∏Tä &√ qH˚ dü+<˚V‰ü \T ø£*–
H√s¡T ô|>∑\&É+ ˝Ò<Tä .
˝À>∑&É sê»Vü≤+dü ˇø£ Ä≈£îMT<ä ‘·q Á|æjT· Tì s¡÷bÕìï ^dæ Ç∫Ã+~.
Ç‘·ì b˛*ø£\T n#·TÃ>∑T~›q≥Tº n˝≤π> ñHêïsTT. ø£qTø£ Ç‘·&TÉ q\T&˚qì
nqT≈£î+~. ø±ì ` á n+‘·'|ü⁄s¡+˝ÀøÏ e÷qe⁄\T nqTeT‹ ˝Ò≈£î+&Ü
sê˝ÒsT¡ >∑<ë, Ç‘·&TÉ q\sêE ø±<˚y÷Ó qì dü+<˚V≤æ +∫+~.
m|ü &É÷ Á|æjT· TH˚ }Væ≤+#·T≈£î+≥÷, n‘·qT ‘·q Á|üøÿ£ H˚ ñqï≥T¢
uÛ≤$+#·&+É n\yêf…bÆ ˛sTT+~. >∑qTø£ ` á <äèX¯´+ ≈£L&Ü }Vü≤j˚T ø±e#·TÃ
qqT≈£î+~ ≈£L&ÜqT, düF»q+ ≈£L&Ü @MT e÷{≤¢&É&É+˝Ò<äT. n+<äTe\¢
‘êH˚ <Ûs’Ó ´¡ + #˚dæ n‘·ì‘√ e÷{≤¢&kÉ Õ–+~.
l
58
ªªeTVü‰X¯j÷· ! e∫Ãq yê]øÏ eTT+<äT>± n‹~∏ eTsê´<ä\T #ÓjT· ´&É+
<Ûäs¡àeTì <Ûäs¡àXÊÁk˛Ô|üìwü‘·TÔ\˙ï #ÓãT‘·THêïsTT. n<äT>√ ã+>±s¡T|”sƒ¡+.
ÇwüºeTT+fÒ <ëìMT<ä ≈£Ls√Ã+&ç. @<Ó’Hê ‘=+<äs¡ |üì MT<ä eT¬sø£ÿ&çø√
yÓ&TÉ ‘·THêïsê @+ ? ˝Ò‘· Ä≈£î\T, |ü⁄e⁄«\ø£+fÒ düTìï‘·+>± ñqï MT bÕ<ë\T
ø£+~b˛j˚T≥≥Tº #ê˝≤ <ä÷s¡+ q&ç|+æ ∫q MT eTqdüT m+‘· ø£]qƒ yÓTqÆ <ä+&û!
@ <˚X¯+ qT+&ç edüTÔHêïs¡T. mø£ÿ&çøÏ yÓfi¯ó‘·THêïs¡T ? MT >∑Ts¡÷Ô,
ù|s¡÷ @$T{Ï ? s¡øøå£ u£ ≥
ÑÛ T\T $#·TÃø£‘T· \Ô ‘√ ø±|ü˝≤ø±düTHÔ êï á n+‘·'|ü⁄s¡+
˝ÀøÏ m˝≤ e#êÃs¡T ? Ç+‘· kÕVü≤dü+ #˚dæ+~ eTeTTà n<äèwüºe+‘·T*ï
#˚j·T´&ÜìπøHê, ˝Òø£ eTπs<Ó’Hê ø±s¡D+ ñ+<ë ? ˙*s¡+>∑T <˚e⁄&çyê,
eTqà<∏äT&çyê, #·+Á<äT&çyê ? ˝Òø£ ì»+>± ìwü<Ûä sê»>∑T q\T&Éy˚H˚yÓ÷
ì»+ #Ó| ü !μμ n+≥÷ nH˚ø$£ <Ûë\ n‘·ìï bı>∑T&ÉT‘·÷H˚ eTqdüT˝À ‘√∫q
Á|üXï¯ \˙ï e&çe&ç>± n&ç–+~.
n+‘·˝À |ü]#ê]ø£\T n‘·ì ø=ø£ s¡‘·ïK∫‘· dü«s¡í|”sƒ¡+ y˚XÊs¡T.
q\T&Ü Ädüq+ MT<ä ≈£Ls¡TÃì <äeTj·T+r düKT *∫Ãq n‹~∏ eTsê´<ä\T
d”«ø£]+#ês¡T. n‘·&˚+ #ÓãT‘ê&√qì <äeTj·T+‹, ÄyÓT |ü]yês¡eT÷
≈£î‘·÷Vü≤\+‘√ m<äTs¡T #·÷düTHÔ êïs¡T. q\T &û $<Û+ä >± #Ó|Œü kÕ>±&ÉT!
ªªH˚qT ~ø±Œ\Ts¡ e<ä›qT+&ç ˙ e<ä›≈£î <ä÷‘·>± e#êÃqT. yêfi¯ófl
#Ó|æŒ |ü+|æq ø±s¡úÛ≤s¡+ Hê≈£î ÁbÕDdüe÷q+, H˚ ‘Ó∫Ãq sêj·Tu≤sêìï
dü|òü\+ #˚ùdÔ n<˚ Hê≈£î n‹~∏ eTsê´<ä>± uÛ≤$kÕÔqT. ndü\T dü+>∑‹
$q&ÜìøÏ ˙ øÏ|ü &ÉT rs¡Tã&˚ >∑<ë ? <˚e‘·\ sêj·Tu≤s¡ s¡Vü≤dü´+
Çø£ÿ&˚ #Ó|üŒe#·TÃHê ? eTqyêfi¯ófl ‘·|üŒ Ç‘·s¡T *ø£ÿ&É ˝Òs¡T>∑<ë ? nsTT‘˚
#ÓãT‘·THêï, ÁX¯<ä∆>± $qT.
l
59
Ç+Á<äT&ÉT, n–ï, j·TeTT&ÉT, es¡TDT&ÉT qqTï |ü+|æ+#ês¡T. Hês¡<ä
eTVü‰eTTì ˙ n+<ä#·+<ë*ï >∑T]+∫ yê]‘√ #ÓbÕŒ&É≥. n|üŒ{Ï qT+N
yê]øÏ ˙ MT<äH˚ eTqdüT\T \>∑ïyÓTÆ $s¡V≤ü y˚<qä \T |ü&TÉ ‘·THêïs¡T.
yê]˝À Ç+Á<äT&ÉT eTØ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·THêï&ÉT. q+<äH√<ë´q+˝À
$Vü≤]+#·&+É ˝Ò<Tä — ø£\Œeø£+å MT<ä qTqï @ ø√øÏ˝H’… ê ≈£LùdÔ eT<äq»«s¡+
eT]+‘· m≈£îÿyÍ‘·T+<äì uÛÑj·T|ü&ÉT‘·THêï&ÉT. eTqà<∏äTì u≤D≤\T ø√{≤qT
ø√≥T¢ > ± ‘· – *q Ç+Á<ä T ì Vü ≤ è<ä j · T + n+‘· ø £ + f… ¬ s {Ï º + |ü ⁄ >± ìqTï
ø√s¡T≈£î+≥Tqï~.
eTqà<∏äT&ÉT |üPs¡«+ eT÷&ÉT ø£qTï\Tqï •e⁄ì m~]+∫ uÛÑdüàyÓTÆ
nq+>∑T (X¯Øs¡+ ˝Òìyê&ÉT) &ÓH’ ê&ÉT— Ç|ü &ÉT y˚sTT ø£qTï\ Ç+Á<äTìøÏ ø√|ü+
eùdÔ @yÓTbÆ ˛‘ê&√ bÕ|ü+! Ç+Á<äT&ÉT ˝À>∑&É Á|ü‹ì‘·éT÷ •e⁄ì |üPõ+#˚
yê&ÉT. Ç|ü &É˝≤ |üPõ+#˚| ü &ÉT •e⁄ì ‘·\˝À ÄuÛsÑ D ¡ +>± ñqï #·+Á<äT&ÉT
‘·q eT<ä»«sêìï eT]+‘· ô|+#·T‘ê&ÉH˚ uÛj Ñ T· +‘√ •e|üP»˝Ò e÷qT≈£îHêï&ÉT.
n&ç–qyê] ø√]ø£\˙ï rs¡Ã>∑\ <˚e˝Àø£|ü⁄ |üP\≈£î <˚y˚+Á<äTì
eT<äq‘êbÕìï rπsÃX¯øÔÏ ˝Òøb£ ˛sTT+<ä+fÒ ` ì»+>± qTyÓ«+‘· n+<ä>‘∑ yÔÓ √!
eTqà<∏Tä &ÉT m&É‘]Ó |æ ˝Ò≈î£ +&Ü |ü⁄wüŒu≤D≤\T $&ÉTdüTqÔ ï+<äT e\¢ ø£\T>∑T‘·Tqï
#Ós¡T≈£î$+{Ï Hê] <Ûä«qT\≈£î Ç+Á<äTì #Óe⁄\T #Óe⁄&Ó’ b˛j·÷sTT. ÁãVü≤à
ªÇ~ ‘·|Œü j·÷´μ nì ˙‹XÊÁkÕÔ\T #ÓãT‘·THêï Ç+Á<äT&ÉT ˙ MT~ Áù|eTqT
‘·–Z+#·Tø√˝Òø£b˛‘·THêï&ÉT.
düø\£ <˚e‘·\÷ |üPõ+#˚ <˚y+˚ Á<äT&˚ ìqTï eTqdüT˝À |üPõdüTHÔ êï
&É+fÒ ` qTyÓ«+‘· uÛ≤>∑´XÊ*$ !
Çø£ n–ï<˚e⁄ì dü+>∑‹ düπsdü]. n‘·&ÉT ˝À>∑&É eTqà<∏äTì ø±*Ã
ã÷&ç<ä #˚dæq+<äT≈£î eTqà<∏äT&ÉT Ç|ü &ÉT ø£dæ rs¡TÃ≈£î+≥THêï&ÉT. düø£\
l
60
kÂ+<äs¡´sê•yÓ’q ˙ ã\+‘√ |ü⁄wüŒu≤D |üs¡+|üs¡\T n–ïô|’ ø=&ÉT‘·÷
y˚~ÛdüTÔHêï&ÉT. j·T»„ j·÷>±\˝À, ì‘ê´–ï |üP»\˝À eTT˝À¢ø±\ uÛÑ≈£îÔ\÷
düeT]ŒdüTÔqï H˚sTT n–ï<˚e⁄ìøÏ s¡T∫+#·&É+ ˝Ò<äT. n‘·ì Js¡íX¯øÏÔ ìqTï
>∑T]+∫q }Vü≤\‘√H˚ ì+&ç eT+<ä–+∫+~. |ü+#êeTè‘ê\+fÒH˚ n‘·ìøÏ
&√≈£î edüTqÔ ï~.
eT<ä»«s¡+ Ç+ø± ô|s¡T>∑T‘·+<äH˚ uÛj
Ñ T· +‘√ ns¡Ã≈£î \]Œ+#˚ |üP\
e+¬øH’ ê #·÷&É&+É ˝Ò<Tä .
j·TeT<Ûäs¡àsêE ˙ MT<ä $s¡Vü≤+‘√ ìÁ<ëVü‰sê\T e÷ì ‘Ó\¢ã&ç
b˛‘·THêïsTT. ìqTï Áù|$T+∫q $s¡V≤ü ‘ê|ü+ eT+≥˝…’ es¡¸<e˚ ⁄ì ˙{Ï q+‘·{˙Ï
Ä$] #˚dyæ d˚ Tü qÔ ï~. n‘·ìøÏ| ü &ÉT e]¸+#˚Xø¯ ÔÏ düqï–*¢b˛sTT+~.
á $<Ûä+>± ~ø±Œ\Ts¡T q\T>∑Ts¡÷ ≈£L&Ü ‘·eT dü«s¡Z˝Àø£ düTK
uÛÀ>±\qT, ø±+‘ê |ü]yêsê\qT, X¯øÔÏ j·TT≈£î\Ô qT eTs¡∫ sπ |ü⁄ ˙ dü«j·T+es√
‘·‡e+˝À bÕ˝§ZHê\ì Çø£ÿ&çøÏ e#êÃs¡T. MT ø√≥ ãj·T≥ y˚∫ ñHêïs¡T. ˙
bı+<äT‘√ ‘·eT X¯Øsê\T <Ûqä ´+ #˚dTü ø√yê\ì, ˙ Áù|eT #·÷|ü⁄\‘√ ‘êeTT
$s¡V≤ü +‘√ ø√˝ÀŒ‘·Tqï ÁbÕD≤\qT s¡ø+åÏ #·Tø√yê\ì Hê≈£î n<äèX¯´$<ä´ H˚]Œ
Ç˝≤ sêj·Tu≤]>± |ü+|æ+#ês¡T.
Ä <˚e‘êsêE\T ˙‘√ Á|ü‘˚´ø£+>± ªy˚TeTT eTqà<∏äTì MT<ä ˇ≥Tº
y˚dæ #ÓãT‘·THêï+ ` ˙ n&ÉT>∑T\ ÁøÏ+<ä <äTeTTàqT ≈£L&Ü e÷ ÁbÕD≤\‘√
düe÷q+>± uÛ≤$düTÔHêï+. e÷ <Ó’e‘ê«ìï ˙≈£î <Ûës¡b˛kÕÔeTì #Ó|üŒ&ÜìøÏ
dæ>T∑ >Z ± ñ+~. ˙ n+‘·{Ï n+<ä>‘∑ ÔÓ e÷ ˝Àø£+˝À ≈£L&Ü ˝Ò<Tä >∑qTø£ qTe⁄«
e÷ø£+f… >=|üŒ<ëì eqT≈£îì, y˚TeT+<äs¡+ ˙ bÕ<ä <ëdüT\+>± ñ+&É
<ä\#êeTTμ nì #Ó|üŒe\dæ+<äHêïs¡T.
l
61
Ä <˚eÁ|üuTÑÛ e⁄\T #Ó|Œü eTqï $X‚cÕ\T Hê X¯øeÔÏ +#·q ˝Ò≈î£ +&Ü ˙≈£î
#ÓbÕŒqT. Ä q\T>∑T]˝À mes√ ˇø£]ï e]+∫ Hê sêj·Tu≤s¡+ |ò*ü +#˚≥T¢
#ÓsTT´μμ nì q\T&ÉT ÄyÓTe+ø£ Ädüø‘ÔÏ √ #·÷#ê&ÉT.
<äeTj·T+‹ düV≤ü » #ê‘·Ts¡´+‘√ ! ªª@ Á|üXï¯ ø¬ H’ ê dü÷{Ï>± düe÷<Ûëq+
#ÓbÕŒ*>±ì, j·TTøÏÔ‘√ ndü\T Á|üX¯ïqT <ë≥yÓj·T´&É+ eTì<ä›]ø° eT+∫~
ø±<äT. ˙ ù|s¡÷ }s¡÷ @$T≥j·÷´ nì n&ç–‘˚ m+‘·ùd|üP eT¬se]H√
‘Ó>u∑ ≤¬s&ÉT e]íkÕÔy$˚ T{° ? ˙ e÷≥\T ˇø√ÿkÕ] Á|ü‘´· ø£+å >± #ÓãT‘·Tqï≥Tº,
ˇø√kÕ] |üs√ø£å+>± n+≥Tqï≥Tº ≈£î‘·÷Vü≤\+ ø£*–+#êsTT. ~ø±Œ\≈£î\T
m+‘· >=|üŒyê¬sH’ ê ø±e#·TÃ >±ì ` ˙ $esê\MT<˚ Hê≈£î ÄdüøÔÏ m≈£îÿe
sTT+~. <ëVü≤yÓTqÆ yê]øÏ eT+∫˙s¡T s¡T∫>±˙, HÓjTÓ ´+<äTø£j÷· ´ ?
H˚ q&ç–q yÓTT<ä{Ï Á|üX¯ï\≈£î ˙e⁄ düe÷<ÛëHê\T n|ü |ü&Ü¶e⁄,
Ç|ü &Ó’Hê Ä u≤ø° rs¡TÃø√eTμμì ôV≤#·Ã]+∫ }s¡T≈£î+~. q\T&ÉT ≈£L&Ü
#·eT‘êÿs¡+>±H˚ ã<äT\T #ÓbÕŒ&ÉT.
ªª<˚M! me] e+XÊìï >∑T]+∫ yês¡T #Ó| ü ø√e&É+ ‘·| ü . ˇø£ y˚fi¯
V”≤qe+X¯yTÓ ‘Æ ˚ #Ó|Œü &É+ dæ>T∑ #Z ≥
˚ T. >=|üŒ e+X¯yTÓ ‘Æ ˚ k˛«‘·ÿsê¸ <√wü+ (dü«+‘·
uÛ»Ñ q) n+≥T≈£î+~. ô|>’ ± H˚qT eTs=ø£] <ëdüT&ÉT>± ˙ e<ä≈› î£ e#êÃqT.
sê≈£îe÷¬sÔe⁄, >ös¡$+#·<ä–q <ëìM >∑qTø£ ø=ìï n+XÊ\T e÷Á‘·+
#ÓãT‘êqT.
H˚qT sê»e+X¯+˝À |ü⁄{≤ºqT. @<√ ˇø£ <˚XÊìï bÕ*düTHÔ êïqT. Çø£
` Hê ù|s¡&TÉ >∑T‘êyê, n˝≤+{Ï Á|üXï‚ e<äT.› XÊg ìj·Te÷#êsê\ Á|üø±s¡+
me] ù|s¡T yês¡T #Ó| ü ø√e&É+ <√wü+. nB>±ø£ ` eTq$T<äs› +¡ eTTU≤eTTF
e÷{≤¢&ÉT≈£î+≥Tqï|ü &ÉT, ù|s¡T\T $esê\‘√ nedüs¡y˚TeTT+~ ? Hê
e÷≥\T ˙≈£L, ˙ e÷≥\T Hê≈£L u≤>±H˚ $ì|ædTü HÔ êïsTT >∑<ë ?μμ nì
‘·q $esê\T #Ó|Œü ø£ ‘·|Œæ +#·T≈£îHêï&ÉT.
l
62
<äeTj·T+‹ n‘·ìï n+‘·{Ï‘√ e<ä\<ä\#·˝Ò<äT. ªªe+X¯+ ù|s¡T
#Ó|Œæ , MT ù|s¡÷, $esê\T #Ó|Œü ø£ b˛e&É+ eTeTà*ï >ös¡$+∫ qfÒH¢ ê ?
eTeTà*ï á $<Ûä+>± yÓ÷dü+ #Ój·÷´\qT≈£î+≥THêïπsyÓ÷, y˚T+ ≈£L&Ü
yÓ÷dü+ #Ój·T´>∑\+. ˙≈£î ù|s¡T #Ó|üŒ&Éy˚T HêyÓ÷w” nsTT‘˚, e÷≈£î ˙‘√
e÷{≤¢&+¶É ‘·| ü ø±<ë ? e÷ e+{Ï sê#·øH£ ïÓ \T |üs¡ |ü⁄s¡Twüß\‘√ Ç+‘·ùd|ü⁄
Çìï s¡V≤ü dü´ $X‚cÕ\T e÷{≤¢&&É +É ‘·| ü ø±<ë ? n+<äT˝Àq÷ ` ˙ n+‘·
n+<ä>±&ç‘√ n+‘·'|ü⁄s¡eT+~s¡+˝À Ç+‘·ùd|ü⁄ e÷{≤¢&TÉ ‘·÷qï ø£HïÓ qT >∑T]+∫
Ç‘·sT¡ ˝…+‘· nb˛Vü≤|ü&‘É ês√ ˙≈£î ‘Ó*j·T<ë ?μμ nì ìwüßsº +¡ >± n&ç–+~.
q\T&ÜyÓT #·‘·Ts¡‘·≈£î eTT]dæb˛j·÷&ÉT. ‘·|æŒ+#·Tø√>∑\ ñbÕj·÷
*+πøM ø£ì|æ+#·&+É ˝Ò<Tä . n+<äTe\¢ ‘·q sêj·Tu≤s¡ $X‚cÕ\H˚ ‘·«s¡‘«· s¡>±
#Ó|üŒkÕ>±&ÉT.
ªª<˚M! Hê MT<ä ˙˝≤|üì+<ä\T yÓjT· ´&É+ <˚ìøÏ ? ˙ Áù|eTqT Ä
~ø±Œ\Ts¡ MT~øÏ eTs¡*+∫ Hê sêj·Tu≤s¡+ dü|òü\+ #ÓsTT´. qìï+‘·
>ös¡$+∫q+<äT≈£î ø£è‘·E„DÏí. Hê ø√düyÓTÆHê ~ø±Œ\Ts¡˝À ˇø£]ï e]+#·
e\dæ+<äì #˚‘·T\T CÀ&ç+∫ ÁbÕ]údüTÔHêïqT. ne‘·\ <˚y˚+Á<äT&É÷, Ç‘·s¡
~ø±Œ\Ts¡÷ $s¡V≤ü y˚<qä \‘√ Hê ø√dü+ m<äTs¡T #·÷düT+Ô {≤s¡T. H˚ yÓfifl¯ &É+
Ä\düýÓT‘Æ ˚ yêfi¯fl ÁbÕD≤\T @yÓTbÆ ˛‘êjÓ÷! #·\ì¢ e÷≥ #Ó|Œæ Hê≈£î XË\$ùdÔ
yÓfi¯‘êqTμμ nì ‘=+<äs¡ô|{≤º&ÉT.
<äeTj·T+‹ ªªMT e÷≥\≈£î qe⁄« edüTÔqï~. q$«‘˚ >∑s¡«eTqT
≈£î+{≤s¡T. Hê Á|üX¯ï\≈£î düe÷<Ûëq+ #Ó|üŒe\dæ+<˚qì |ü≥Tºã&ç‘˚ eTØ
ô|+øÏ|\æ ì¢ n+{≤s¡T. ø£qTø£ H˚ ndü\T $wüjT· + #ÓãT‘·THêïqT.
nH˚ø£eT+~ <˚e‘ê+>∑q\Tqï <˚y˚+Á<äTìøÏ á qs¡ø±+‘·‘√ bı‘·TÔ
‘·>∑<äT. H˚qT n‘·ì ø£s¡TΩsê*˙ ø±<äT, Äj·Tq+‘· ø£≈£îÿ]Ô |ü&Ée\dæq
l
63
nedüs¡eT÷ ˝Ò<äT. @ »+‘·TyÓ’Hê dü«C≤‹‘√H˚ »+≥qT #·÷düT≈£î+≥T+~
>±ì, @qT>∑T ˝Ò&çì ô|fi≤fl&ÉT‘·T+<ë ? H˚qT neTs¡˝Àø£|ü⁄ sêEqT m˝≤
Áù|$TkÕÔqT.
ˇø£]ì Áù|$T+∫q<ëìï, bı>∑&\ÔÉ ‘√>±ì, ì+<ä\‘√>±ì eTs=ø£]ï
m≈£îÿe>± ‘·\#·&É+ |ü‹Áe‘·\ <Ûäs¡à+ ø±<äT. H˚qT ìwü<Ûä sêC…’q q\Tì
Áù|$T+#êqT. Äj·Tq qqTï Áù|$T+#·ø£b˛‘˚ n–ï˝À |ü&ç ÁbÕD≤\]ŒkÕÔH˚
>±ì, eTs=ø£]ï »qà»qà˝≤ ‘·\#·qT. Ç<˚ Hê X¯|<ü +ä∏ μμ nì K∫Ã‘·+>±,
_>∑Zs¡>± #Ó|æŒy˚dæ+~.
‘·q≈£î q∫Ãq ≈£L‘· eT∞fl eT∞fl $Hê\ì s¬ {Ï+º #˚ ø√øÏ\˝≤>± q\T&ÉT
ÄyÓT e÷≥\T eT∞fl $Hê\H˚ ≈£î‘·÷Vü≤\+‘√ dü+uÛ≤wüDqT bı&ç–+#ê&ÉT.
ªªnjÓ÷´! ˙≈£î ˝ÖøÏø+£ u§‹Ô>± ‘Ó*j·Tq≥T¢+~. dæ] sê yÓ÷ø±˝§&ÉT¶
‘·THêïe⁄. neTs¡˝Àø£|ü⁄ sêCÒ ø√] eùdÔ e<äT› bıeTàH˚ Åd”Ô ñ+≥T+<ë ?
j·÷>±\ e\¢ ≈£L&Ü \_Û+#·&+É ø£weºü Tj˚T´ <˚e‘·«+ ˙≈£î yÓøÿ£ düeTsTT+<ë ?
ÇqTeTT s¡düjÓ÷>∑+‘√ ã+>±s¡+ ø±e&ÜìøÏ Çwüº|ü&É≈£î+&Ü ÇqTeTT>±H˚
ñ+{≤ qqï≥Tº+~ ˙ <Û√s¡D.Ï
˙e⁄ ø±<äT ≈£L&É<Hä êï ~ø±Œ\Ts¡T ‘·eT ø√]ø£\T kÕ~Û+#·Tø√≈£î+&Ü
}s¡Tø√s¡T. yê]ì ‘·|æŒ+#·T≈£î+<ëeTH˚ bÕ‹Áe‘·´+‘√ ` ‘êfi¯fl‘√ ñ]
u…≥Tº≈£î+fÒ <˚y˚+Á<äTìøÏ <ä≈£îÿ‘êe⁄, ì|ü ˝À¢ <ä÷ø±e+fÒ n–ïø√]ø£
rs¡T‘·T+~. @ ˙{ÏeT&ÉT>∑T˝À eTTì–Hê es¡TDT&ÉT d”«ø£]kÕÔ&TÉ , @ $<Û+ä >±
ÁbÕD≤\T b˛>=≥Tº≈î£ Hêï j·TeTTìøÏ <ä≈î£ ÿ‘êe⁄ >∑<ë! Hê e÷≥ $ì yê]˝À
ˇø£]ï e]+#·T.
Åd”Ô\ e÷≥\≈£î eÁø±sêú\T+{≤j·T≥! e<äT› e<ä›+fÒ ` ø±yê\H˚
ns¡ú+‘√ n+≥THêïyê @+ ? nsTT‘˚ H˚qT #Ó|æŒq q\T>∑T]˝À mes¡T
l
64
ø±yê\+≥THêïy√ #Ó| ü . á mìïø£ ˝ÀH˚ ˙ ‘Ó*$‘˚≥\T uj·T≥|ü&‘É êsTTμμ
nì q\T&ÉT düsd¡ yü êø±´\‘√ ÄyÓTqT ø£$«+#ê&ÉT.
#ÓøÏÿ*øÏ #˚sTT #˚s¡TÃ≈£îì ÄdüøÏÔ‘√ n‘·ì e÷≥\T $+≥Tqï
<äeTj·T+‹ ªHêμ e÷≥ *‘·ìøÏ ns¡yú TÓ qÆ ≥Tº ˝Òy˚ ? nì $#ê]dü÷,Ô q\Tì‘√
Ç˝≤ #Ó|Œæ +~ :
ªª˙e⁄ |ü*øπ |ü\T≈£î\T Hê≈£î eTT\T≈£î˝≤¢ ñHêïsTT. |üs|¡ ⁄ü s¡Twüß*ï
Hê e<ä› bı>∑&Ée<ä›j·÷´ n+fÒ n<˚|üì>± Ä <˚e‘·*ï n_Ûe]ídüTÔHêïe⁄.
yê] <ä÷‘·e⁄ >∑qTø£ ˙ øÏ~ düV≤ü »y˚T >±ì Hê≈£î u≤<Ûëø£s+¡ .
Hê dü«j·T+es¡ düeTj·T+ <ä>∑Z¬s’+~. Ç|ü &û nqedüs¡|ü⁄ e÷≥
˝…+<äT≈£î. n+‘·es¡≈L£ z|æø£ ñ+fÒ qT$«ø£ÿ&˚ ñ+&ÉT. Ä |òTü &çjT· ø√dü+
#ê˝≤eT+~ m<äTs¡T #·÷düTqÔ ïfÒ¢ Ä y˚\TŒ\T ≈£L&Ü m<äTs¡T #·÷dü÷+Ô {≤s¡T
>±ì |ü⁄{Ïº eTTì– b˛<äT˝Ò! qT$«ø£ÿ&É qT+∫ yÓfiø¢¯ b£ ˛sTTHê |òsü y¡ ê˝Ò<Tä .
˝À>∑&É ˇø£ sê»Vü≤+dü HêøÏ∫Ãq |ü{≤ìïã{Ïº Ä q\Tì b˛*ø£\T
˙˝À ø£ì|ædTü HÔ êïsTT. ìqTï #·÷düT+Ô fÒ Hê¬ø+‘√ dü+‘√wü+>± ñ+~. nsTT‘˚
<˚e‘·\ bÕDÏÁ>∑Vü≤D+ #Ój·T´&É+ Hê #˚‹øÏ |”&Üø£s¡eTì Á>∑Væ≤+∫ yê]ì
>∑T]+∫ e÷{≤¢&É¶+ e÷HÓjYT. ˙≈£î <äDí+ ô|&É‘êqTμμ nì <äeTj·T+‹
ÁbÕ]ú+∫+~.
ÄyÓT e÷≥\÷, <äè&ÛìÉ X¯Ãj·TeT÷ q\Tì eTqdüTqT eX¯+ #˚dTü ≈£î
HêïsTT. nsTTHê <˚e‘·\ <ä÷‘·>± e∫Ãq u≤<Û´ä ‘·\qT eTs¡Te≈£î+&Ü, eT∞fl
dü+uÛ≤wüD ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.
ªª˙ ìX¯Ãj·T+ m˝≤ ñHêï ~ø±Œ\Ts¡T ‘·\#·T≈£î+fÒ qTy˚«MT #ÓjT· ´˝Òe⁄
>∑<ë! <˚y˚+Á<äT&ÉT ø£\Œeèøå±ìï ø√]‘˚ ìHÓï‘·TÔ≈£îb˛sTT Çe«<ë ? ø√]ø£\T
l
65
rπsÃ dü|•Ôü K\‘√ n–ï ìqTï ˝≤≈£îÿb˛‘·T+fÒ mes¡&TÉ ¶ sê>∑\s¡T ? j·TeTT&ÉT
‘·q bÕXÊìï e~*‘˚ qTe⁄« ‘·|æŒ+#·Tø√>∑\yê ? es¡TDT&ÉT ø±eT<Û˚qTe⁄
q&ç–‘˚ ìqTï rdüT≈£îb˛sTT n‘·ìøÏ n]Œ+#·<ë ? ~ø±Œ\Ts¡ MT<ä uÛÑøÏÔ
˝Òøb£ ˛‘˚ nìï |üqT\≈£L n&É+¶ ≈£î˝Ò ø£\T>∑T‘êsTT düTe÷!μμ nì ôV≤#·Ã]+#ê&ÉT.
Çwüº+˝Òì e÷≥\T |ü<˚|ü<˚ $qe\dæ sêe&É+ e\¢ <äeTj·T+‹
Vü≤è<äj·÷ìøÏ ø£wüº+ y˚dæ+~. <ä÷‘· #Ó|æŒq≥T¢ »]–‘˚ ‘·q≈£î ~≈£îÿ+&É<äH˚
uÛÑj·T+˝À ø£fi¯ófl ø£]– <äT'U≤ÁX¯ó<Ûës¡\T ø±s¡ÃkÕ–+~. |ü<ëà˝≤¢+{Ï ø£fi¯fl≈£î
á nÁX¯ó<Ûës¡˝Ò ø±&É˝yÒ ÷Ó qì|æ+∫+~. á ø£˙ïs¡T eTT‘ê´\ Vü‰sê\ MT<ä
|ü&ÉT‘·T+fÒ eTT‘ê´\s¡+>∑T ˙*>±, |ü#·Ã>± e÷]b˛‘·÷+~. ø£˙ïs¡T
#·qTyÓTTq\ô|’ |ü&TÉ ‘·T+fÒ, Ä yÓTq\#·T≥÷º ñqï q\T|ü⁄ eT#·Ã\T ‘·TyÓTà<ä˝≤¢
ø£ì|ædüTÔHêïsTT.
<äeTj·T+‹ Ä $<Û+ä >± ‘·\e+#·T≈£îì yÓøÿÏ yÓøÿÏ @&ÉTdü÷+Ô fÒ, q\T&ÉT
#·÷&É˝Òø£b˛j·÷&ÉT. ∫s¡ø±\+>± ÄyÓTMT<ä ô|+#·T≈£îqï Áù|eT, $s¡Vü≤+
ø£≥º\T ‘Ó– Á|üeVæ≤+#·&É+‘√ q\T&ÉT <˚e‘·\ sêj·Tu≤]qH˚ dü+>∑‹ Ä
ø£åD+˝À eT]∫b˛j·÷&ÉT. ‘·qqT ‘êH˚ eTs¡∫ }Vü‰düT+<ä]‘√ e÷{≤¢&ÉT
‘·Tqï≥T¢, |ü\e]düTÔqï≥T¢ e÷{≤¢&ÉHês¡+_Û+#ê&ÉT.
q\Tì Ä‘·àìy˚<äq
ªª‘·s¡TD°!
m+<äTπø&ÉTdüTÔHêïe⁄ ? |ü<äà+ ˝≤+{Ï ˙ eTTK+ ô|’¬ø‹Ô
Ç˝≤ #·÷&ÉT. H˚qT ìwü<säÛ ê»>∑T Ms¡ùdqTì ≈£îe÷s¡TDÏ,í q\TDÏí !
˙$˝≤ <äT'œdüT+Ô fÒ ` |üP\πs≈£î\ e+{Ï ˙ ô|<äe⁄\T ì≥÷ºsT¡ Œ\
y˚&çøÏ |ü–* ;≥\Tyês¡T‘·THêïsTT. ˙ >=+‘·T >∑<äZ<ä+ ne⁄‘·÷+~.
m+<äTøÏ+‘· $#ê]düTHÔ êïe⁄? H˚ #Ó|Œæ +<ä+‘ê ‘·bÕŒ ? H˚ ìø£ÿ&É ñ+&É&+É
n|üsê<Ûäe÷ ? á n+‘·'|ü⁄s¡+˝À Á|üy˚•+#·&É+ bÕ|üe÷ ? <˚e<ä÷‘·>±
l
66
ñ+&É&É+ ‘·bÕŒ ? <ä÷‘·\T mø£ÿ&É Á|üy˚•+∫Hê ‘·|ü ˝Ò<äT >∑<ë ? Hê~
‘·|Œü +fÒ ˙ bÕ<ë\T |ü≥Tº≈î£ ì ø£eå ÷|üD ø√s¡T≈£î+{≤qT.
qqïqTÁ>∑Væ≤+#·T. ø£s¡TD‘√ #·÷&Ée\dæ+<äì ø√s¡T‘·÷+fÒ |æ&çøÏ*
_–+∫ ø=≥ºe<äT.› ˙ eTqdüT ‘˚≥|ü&Ü*. ˙ yÓTTVü≤+ ø£fiø¯ fi£ ≤ $ø£d+æ #ê*,
˙ ô|<äe⁄\ MT<ä ∫s¡Tqe⁄«\T yÓTT\¬ø‘êÔ*, ˙ Áø°>∑+{Ï #·÷|ü⁄\T Hêô|’
Á|üdü]+#·T. ˙ <äT'U≤ÁX¯óe⁄*ï Äq+<äuÛ≤cÕŒ\T>± e÷]Ã yÓHÓï˝≤¢>±
qe⁄« <˚M !
˙ rj·Tì e÷≥\‘√ Hê #Óe⁄*ï <Ûqä ´+ #ÓsTT´. ìqTï øö–*+#·Tø√yê
\ì|ædTü +Ô ~. ˙ s=eTTà\≈£î ùde\T #˚jT· ìjYT. <äjT· ‘√ ˇø£ÿ eTT~›e⁄« ! ˙
#· q T yÓ T Tq\MT<ä Hê >√fi¯ fl ‘√ ˇø£ ÿ kÕ] >∑ T #· Ã ìjY T !μμ nì eT<ä q
»«sê‹πsø£+‘√ |ü\e]+#·T‘·THêï&ÉT.
eT∞fl n+‘·˝ÀH˚ n‘·ìøÏ ˝Àø£C≤„q+ ø£*–+~. ‘ê e∫Ãq |üì
>∑Ts¡TeÔ ∫Ã+~. Áù|yÓ÷Hêà<ä+˝À |ü&,ç u≤<Û´ä ‘·\T eTs¡∫ <˚e‘·\≈£î nHê´j·T+
#˚XÊH˚ nH˚ ∫+‘·‘√ eTqdüT˝ÀH˚ Ç˝≤ nqT≈£îHêï&ÉT.
ªÁù|eT nH˚ ÁuÛ≤+‹˝À|ü&ç, yês¡T #Ó|æŒq |üìøÏ uÛÑ+>∑ø£s¡+>±
Á|üe]Ô+∫q+<äT≈£î ` n+<ä] Vü≤è<äj·÷˝À¢ì uÛ≤yê\÷ ÇfÒº Á>∑Væ≤+#˚
<˚y˚+Á<ë~ ~ø±Œ\≈£î\T qqTï m+‘· ‘·|ü ã&É‘ês√ ? Hê ù|s¡T #Ó|üŒ&É+
e\¢, Ä <˚e‘·\ |üìøÏ uÛ+Ñ >∑+ ø£*–+∫ ñ+{≤qT.
|üPs¡«+ |üs√|üø±s¡ãT~∆‘√ <ä÷‘·>± eéVü≤]+∫q Ä+»H˚j·TT&ç ˝≤>±
H˚qT Á|üe]Ô+#·˝Òø£b˛j·÷qT. HêuÀ{Ï ñHêà<äT\T sêj·Tu≤s¡T\T>± ‘·>∑s¡T. Çø£
Ç|ü &˚&çÃ e÷Á‘·+ Á|üjÓ÷»q+ @eTT+~ ? <˚e⁄ì $∫Á‘· eTVæ≤eT e\¢ Hê≈£î
˝Àø£C≤„q+ b˛sTT+~. Ä düeTj·T+˝À <Ó’e ø±s¡éT+‘ê #Ó&É>=fÒºXÊqT. <˚e⁄ì
^≥TqT+∫ ‘·|æŒ+#·Tø√e&É+ Ä <˚e‘·\¬ø’Hê #˚‘·ø±<äT >∑<ë!μ
l
67
<˚e<ä÷‘·>± e∫Ãqyê&ÉT q\T&Éì düŒwü+º ø±>±H˚ <äeTj·T+‹ ~>∑TqZ
˝Ò∫, ø£q´\≈£î düVü≤»yÓTÆq dæ>∑TZ‘√ ˇø£ |ü≥Tº‘Ós¡ #ê≥T≈£î yÓ[fl, Á|æj·TTDÏí
zs¡>+∑ ≥ #·÷dü÷Ô qT+#·T+~. ÄyÓT X¯Øs¡+ Äq+<ä+‘√ |üP\T |üPdæq≥T¢
|ü⁄\ø£]+∫+~.
Ç+‘·es¡≈î£ e÷{≤¢&qç yê&ÉT ‘·q Á|æjT· T&Éì ‘Ó*j·T>±H˚ ÄyÓT Çø£
eTTU≤eTTœ e÷{≤¢&˝É øÒ £ ` #Ó*ø£‘qÔÓ T |æ*∫ ‘·q eT~˝Àì e÷≥˝≤j·Tq≈£î
#Ó|üŒe\dæ+<äì H˚]Œ |ü+|æ+~. Ä #Ó*ø£‘ÓÔ q\Tì e<ä›≈£î yÓ[fl ªªe÷
<˚$>±s¡T` ªmìï ø£wqºü cÕº\T ekÕÔjT· ì ‘Ó*dæHê n&ç–qyê]øÏ ˝Ò<qä ≈£î+&Ü
nuÛj Ñ T· $T∫Ã s¡ø+åÏ #˚ MTs¡T ` eTqà<∏uä ≤D≤\ <ë&çøÏ uÛj
Ñ T· |ü&TÉ ‘·Tqï qqTï
s¡økåÏ ÕÔqì nuÛj Ñ T· $Te«sê ?μ nì n&ÉT>∑T‘·THêïs¡+&û.
n+‘˚>±ø£ ªÄ eTqà<∏Tä ì ã+<ÛTä e⁄˝…q’ <˚e‘·˝e… s¡T e]+#·e\dæ+<äì
n&ç–Hê yê]ì #·+&Ü\ C≤‹yês¡T>± uÛ≤$kÕÔs¡T. yê] >±* k˛ø£≈£î+&Ü
Hê≈£î nuÛj
Ñ T· + Çe«sê ?μ nì n&ÉT>∑T‘·÷+<ä+&ûμμ nì #Ó|Œæ +~.
á dü e TTàK sêj· T u≤s¡ yêø±´\T q\TìøÏ m+‘√ Äq+<ä +
ø£*–+∫Hê, ‘êqT <˚e‘·\ <ä÷‘· >∑qTø£ eTqdüT˝Àì ø√]ø£ #Ó_‘˚ ‘·q
u≤<Û´ä ‘· ìs¡«]Ô+∫q≥T¢ ø±<äì m+∫ e÷{≤¢&≈É î£ +&Ü }s¡T≈£îHêï&ÉT.
á eTÚHêìøÏ <äeTj·T+‹ uÛjÑ T· |ü&+ç ~. ªáj·Tq ìø£ÿ∫Ã>± <ä÷‘·>±H˚
eéVü≤]düTÔHêï&ÉT. Ç+‘·≈£î eTT+<äT »]–q dü+uÛ≤wüD\˝À H˚H˚eTsTTHê
bıs¡bÕ≥T>± e÷{≤¢&ÜH˚y÷Ó μ nì ∫+‹düTqÔ ï~. q\T&ÉT ≈£L&Ü : ªÁ‹ø£sD¡
X¯ó~∆>± Á|üj·T‹ï+∫Hê <˚e‘·\+|æq |üì dü|òü\eTj˚T´≥Tº ˝Ò<˚μ nì
$#ê]düTÔHêï&ÉT.
l
68
Vü≤+kÕ>∑eTqeTT
á dü+>∑‘·T\T m|üŒ{Ïø£|ü &ÉT <˚e˝Àø£+˝À ‘Ó\Tdü÷ÔH˚ ñHêïsTT.
‘·qT yÓT∫Ãq Áù|j·Td” Á|æjT· T\T $#ês¡+˝À eTTì–e⁄Hêïs¡ì Á>∑V≤æ +#·>±H˚
sê»Vü≤+dü ø£åD+˝À ~$ qT+&ç uÛÑT$øÏ ~–e∫Ã+~. q\ <äeTj·T+‘·T\T
<ëìï #·÷&É>±H˚ ø=+‘· ‘˚sT¡ ≈£îì ≈£îX¯˝≤\&ç>±s¡T.
n|ü &Ü Vü≤+dü ! ªªq\sêC≤! ˙ eTqdüT ìs¡à\+. ˙ >=|üŒ‘·Hêìï
e]í+#·˝eÒ TT. ˙e⁄ <ä÷‘·>± eéVü≤]+∫q rs¡TqT ˝Àø±\˙ï ø°]kÔ ÕÔsTT. Ä
~ø±Œ\Ts¡ ≈ £ î e÷Á‘· + ˙ dü « uÛ ≤ e+ ‘Ó * j· T <ä ≥ j· ÷ ´ ? eT] Ç+ø±
$#ê]+#·&+É <˚ìøÏ ? }s¡&\ç T¢μμ nì <Ûs’Ó ´¡ + #Ó|Œæ +~.
Ä Vü≤+dü <äeTj·T+‹‘√ ªªsê≈£îe÷Ø! Ç+ø£ dü+<˚V‰ü \‘√ u≤<Û|ä &ü ≈É î£ .
á q\T&˚ ˙≈£î eT>∑&Í‘ê&ÉT. á dü+>∑‹ @Hê&√ ÁãVü≤à <˚e⁄&˚ #ÓbÕŒ&ÉHêïqT
<ä>≥∑ e÷à! Äj·Tq e÷≥ nã<ä+∆ ne⁄‘·T+<ë @+ ?μμ nì Áb˛‘·‡Væ≤+∫+~.
Ä Ç<ä › ] ˙ ñ<˚ › • +∫ ! ªª<ä + |ü ‘ · T \≈£ î X¯ ó uÛ Ñ + . Ä ‘· s ¡ T yê‘·
»s¡T>∑e\dæq dü«j·T+es¡+, ô|∞fl ì]«|òTü ï+>± ø=qkÕ>∑T‘êsTT. nø£ÿ&É Hê≈£î
ÁãVü≤àqT ùd$+#·e\dæq |üì ñ+~. MTs¡T $#ês¡Á>∑dTü ˝Ô ’… ñHêïs¡ì }s¡&+ç #·
e#êÃqT. Çø£ yÓ[flekÕÔqT eT]μμ nì XË\e⁄ rdüT≈£îì e∫Ãq+‘· y˚>+∑ >±
<˚e˝Àø±ìøÏ yÓ[flb˛sTT+~.
Ä sê»Vü≤+dü #Ó|Œæ q e÷≥\‘√ q\ <äeTj·T+‘·T\≈£î ∫+‘· ‘=\–,
<Ûs’Ó ê´q+<ë\T ø£*>±sTT, q\T&ÉT ‘·q eTqdüT˝À ~ø±Œ\Ts¡qT ‘·\T#·T≈£îì
qeTdüÿ]+∫ :ªªHê eTqdüT˝À MTj·T+<äTqï uÛÑøÏÔì Á>∑Væ≤+#·+&ç. H˚qT á
dü+<äs¡“¤+˝À ‘·|ü #˚XÊqqT≈£î+fÒ yÓ+≥H˚ Hê≈£î ø£]ƒq •ø£å $~Û+#·+&ç.
áyÓT <ä>∑Zs¡˝Àe⁄+&ç Hê $s¡Vü‰ìï <ë#·Tø√˝Òø£ b˛‘·THêïqT ` ‘·s¡Tyê‘·
qqTï ì+~+#·ø+£ &çμμ nì eTÚq+>± $qï$+#ê&ÉT.
l
69
<äeTj·T+‹ ‘Ós¡#ê≥TqT+#˚ : ªªsê≈£îe÷sê! H˚qT Ä‘·àX¯ó~∆>±
|ü‹Áe‘·qT, ìqTï ø√] e]+#·&É+ $T>∑‘êyê] q+<ä]˙ nee÷ì+#·&É+
ø±<äT >∑<ë! sπ |ü⁄ Ä ~ø±Œ\≈£î*ï uÛøÑ ‘ÔÏ √ ÁbÕ]ú+∫ ` dü«j·T+es√‘·‡e+˝À
$TeTà˝Òï e]kÕÔqT. nìï ˝Àø±\ <Ûäsêà\T ‘Ó*dæq <˚e‘·\T ndü÷j·T‘√
Á|üe]Ô+#·s¡T˝…+&çμμ nì ~≥e⁄>± #Ó|æŒ+~.
á $<Û+ä >± Ä @ø±+‘· düu≤Û eT+~s¡+˝À Ä Áù|j·Td” Á|æjT· T*<äs› ÷¡
n+‘·ùd|ü{ÏqT+N e÷{≤¢&ÉT≈£î+≥Tqïe˙ï, n<äèX¯´+>± e∫Ã bı+∫e⁄qï
~ø±Œ\Ts¡T q\T>∑Ts¡÷ yÓTT<ä{Ï qT+N $+≥÷H˚ ñHêïs¡T. yêfi¯ófl q\Tì
≈£L&Ü n<äèX¯´s¡÷|ü⁄ì>± #˚dæ ‘·eT yÓ+≥ ` dü«j·T+esêìøÏ e∫Ãqyê]
$&ÉT<äT\Tqï #√{ÏøÏ rdüT≈£îyÓfi≤fls¡T.
dü«j·T+esê>∑‘·T\T
Ç+Á<ë~ q\T>∑Ts¡T ~ø±Œ\Ts¡÷ q\Tì ∫‘·XÔ ó¯ ~› ø¬ +‘√ dü+‘√wæ+∫
ª˙ ‘·| ü ˝Òμ<äì q\Tì |ü+|æ+#ês¡T. $<äs“¡ s¤ êE |ü]yês¡+ q\TìøÏ ø£÷&Ü
eT+∫ $&ç~ ì∫Ã+~. ~ø±Œ\Ts¡T <äeTj·T+‹ ‘·eTqT e]+#·˝Ò<äì
∫+‹+#ês¡T. ‘·T~ Á|ü‘j· T· ï+>± ` ‘êeTT ≈£L&Ü q\Tì s¡÷bÕ\T <Û]ä +∫
dü«j·T+es√‘·‡e+˝À bÕ˝§Zì n<äèwüº+ bı+<ë\qT≈£îHêïs¡T.
<äeTj·T+r dü«j·T+es√‘·‡e+˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ dü|Ôü düeTTÁ<ë\
eT<Û´ä qTqï uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝Àì nìï <˚XÊ\ sêE\÷, sê≈£îe÷s¡T\÷ ‘·eT Á|ü‘´˚ ø£
ôd’Hê´\‘√qT, |ü]yês¡+‘√qT, s¡<∏ë<äT\‘√qT e#êÃs¡T. yê]˝À uÛÑT»ã\
|üsêÁø£e÷\≈£î ù|s=+~qyês¡T, n+<ä+˝À eTqà<∏Tä ì‘√ b˛{° |ü&>É \∑ yês¡T,
≈£îuÒs¡T&É+‘·{Ï leT+‘·T\T, n~Ûø£ $<ëé+‘·T\T m+<äs√ ñHêïs¡T.
sê#·≈£î\+˝À |ü⁄{Ïº Ä ñ‘·‡yêìøÏ sêìyê&ÉT, <äeTj·T+‹ì ‘·\∫
$s¡Vü≤+ bı+<äìyê&ÉT uÛÑ÷˝Àø£+˝À ˝Ò&É+fÒ n‹X¯jÓ÷øÏÔ ø±<äT. yê]˝À
l
70
ø=+<äs¡T <äeTj·T+‹ ‘·eTH˚ e]düTÔ+<äqT≈£î+≥÷+fÒ, eT]ø=+<äs¡T
ã˝≤‘êÿs¡+>± m‘·TÔ≈£îb˛jÓÆTHê ÄyÓTqT ô|fi≤fl&É>∑\+ nqT≈£î+≥THêïs¡T.
ø=+<äs¡T ÄyÓT kÂ+<äsê´ìï bı–&ç‘˚ #ê\qT≈£î+≥T+fÒ eT]ø=+<äs¡T Ä
ñ‘·‡e+ #·÷ùdÔ #ê\T˝…eTàqT≈£î+≥THêïs¡T.
≈£î+&çq q>∑s¡+ yÓ\T|ü* Á|ü<˚XÊ\÷, $&ÉT<äT\÷, M<∏äT\T ≈£L&Ü
ÇdüTø£ y˚ùdÔ øÏ+<ä sê\q+‘· »q düeTàs¡+ú ‘√ ì+&çb˛sTT+~. dü«j·T+ es¡
dü u Û ≤ dü ú * øÏ ãj· T \T<˚ ] yÓ fi ¯ ó ‘· ÷ +fÒ sê≈£ î e÷s¡ T \T ‘=øÏ ÿ dü ˝ ≤≥˝À
q*–b˛‘·THêïs¡T. eTT+<äT yÓqTø£ n≥T Ç≥T m≥T #·÷∫Hê øÏØ≥<Ûës¡T˝…q’
sê≈£îe÷s¡T˝Ò !
ø£s√ÿ≥≈£î&ÉH˚ Hê>∑sêE ø√{ÏeT+~ Hê>∑T\T ‘·q ø°]Ô $•wüº‘·\qT
bı>∑ T &É T ‘· ÷ yÓ + ≥sê>±, ‘· q |ü > ∑ & É \ MT<ä s¡ ‘ · ï eTT\T <ä X ¯ ~ X¯ ˝ ≤
yÓ*π>≥+‘·>± yÓTs¡Tdü÷Ô+&É>±, mÁs¡ì ø£fi¯fl‘√ Øƒ$>± ãj·T\T<˚sê&ÉT. Ä
q>∑s¡ bÂs¡T\÷, Ç‘·s¡<˚XÊ\ qT+∫ e∫Ãq yês¡÷ ø£s√ÿ≥≈£îì dü+ÁuÛÑe÷
X¯Ãsê´\‘√ #·÷düTÔHêïs¡T.
•e⁄ì yÓT&É˝À ÄuÛÑs¡D+>± ñ+&˚ yêdüTøÏ nH˚ Hê>∑sêE ≈£L&Ü
e#êÃ&ÉT. Äj·Tq düuÛ≤düú*øÏ yÓ&É‘·÷+fÒ yÓ+≥ nH˚ø£eT+~ Hê>∑ø£q´\T
eT+>∑fi^¯ ‘ê\T bÕ&ÉT‘·÷ s¬ +&ÉTyÓ|’ ⁄ü ˝≤ u≤s¡T\Tr] q&ÉTdüTHÔ êïs¡T. Ä yêdüTøÏ
|ü>∑&Éô|’qTqï eTDT\ø±+‹ Äø±X¯eT+‘·{≤ Á|üdü]düTÔqï~.
Ç+Á<äT&ÉT, n–ï, j·TeTT&ÉT, es¡TDT&ÉT ≈£L&Ü ãj·T\T<˚] ñ‘·‡e
dü˝ú ≤ìøÏ yÓfió¯ ‘·THêïs¡T. X¯óÁø±#ês¡T´&ÉT dü\Vü‰ Ç∫Ãq+<äTe\¢ sêø£då Tü &ÉT sê˝Ò<Tä .
yêj·TT<˚e⁄ì yêVü≤HêìøÏ <äeTj·T+‹ ø£qTï*ï #·÷ùdÔ dæ>ìZ∑ sêqqï<ä≥ `
n+<äTe\¢ yêj·TTe⁄ sê˝Ò<Tä . ≈£îuÒsT¡ &ÉT ‘·q n+<ëìï n<ä+› ˝À #·÷#·T≈£îì
l
71
‘·H˚ dæ>T∑ |Z &ü ç ãj·T\T<˚s˝¡ <Ò Tä . áXÊq´ ~ø±Œ\≈£î&ÉT ns¡Hú êØX¯«s¡T&ÉT >∑qTø£
<äeTj·T+‹øÏ ‘·>∑qì sê˝Ò<äT. á n&É¶+≈£î\T ˝Òø£b˛‘˚ á q\T>∑Ts¡T
~ø±Œ\≈£î\T ≈£L&Ü e#˚Ãyêπs!
≈£î+&çq q>∑s¡eT+‘ê sê≈£îe÷] ô|+&ç¢ dü+<äs¡“¤+>± n+<ä+>±
n\+ø£]+#·ã&ç+~. sê»M<ÛTä \ Á|üøÿ£ >√&É\ MT<ä s¡+>∑Ts¡+>∑T\ \‘·\÷,
u§eTà\÷ ∫Á‹+#ês¡T. ø±ì nìïy˚\eT+~ sê≈£îe÷s¡T\T øÏØ{≤\T <Û]ä +∫
yÓfi¯ó‘·÷+fÒ sê»q>∑] n+<ë\T yÓ\‘Ó\uÀ‘·THêïsTT.
á n|üPs¡« dü«j·T+es√‘·‡yêìï #·÷&Ü¶ìøÏ $wüßeí ⁄ •e⁄&ÉT <˚e‘ê
|ü]yês¡+‘√ e∫Ã Äø£d+ü ˝À ì\∫ ñHêïs¡T. düqø£d+ü q+<äHê~ jÓ÷>∑T\T,
uÛsÑ <¡ ë«C≤~ eTVü≤s¡T¸\T, ‘·eT ‘·eT y˚Tfi¯‘êfi≤\‘√ düV‰ü n|ü‡s¡d\ü ÷ ≈£L&Ü
e∫Ã Äø±X¯+ qT+∫ á ñ‘·‡yêìï #·÷düTHÔ êïs¡T.
ùde≈£î\T ‘·eT sêE\≈£î düT>∑+<ÛÁä <äyê´\T |ü⁄*$T n>∑sT¡ <Û÷ä bÕ\T
y˚dTü HÔ êïs¡T. #Ó*ø£‘\ÔÓ T $+C≤eTs¡\T MdüT+Ô fÒ á düT>∑+<Ûë\T >±*˝À ø£*dæ
ô|’qTqï <˚e‘·\≈£î <Ûä÷|üHÓ’y˚<ë´\T>± n+<äT‘·THêïsTT.
q\T&ÉT ñ‘·‡yêìøÏ yÓfi¯ó‘·T+fÒ sêE\+<äs¡÷ ÄX¯Ãs¡´+>± #·÷dü÷Ô
‘·\\T e+#·T≈£î+≥THêïs¡T. dü÷s¡T´ì eTT+<äT qø£Áå ‘ê˝≤¢>± q\Tì eTT+<äT
sê≈£îe÷s¡T\T yÓ\yÓ\ uÀ‘·THêïs¡T. n‘·ì n+<ëìøÏ eTqà<∏äT&˚ dæ>∑TZ
|ü&˚≥TºHêï&ÉT. <˚e‘·\T ø£÷&Ü qeTdüÿ]+#˚+‘· n+<ä+>±, Øƒ$‘√ n‘·&ÉT
dü«j·T+es√‘·‡e düu˝ÑÛ À Á|üy•˚ +∫ ˇø£ ñqï‘êdüq+ MT<ä ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT.
n+‘·≈£î eTT+<˚ düuÛÑ˝À Á|üy˚•+∫ ñqï‘êdüHê\ MT<ä ≈£Ls¡TÃqï
q\T>∑Ts¡T ~ø±Œ\≈£î\÷ q\T &˚$<Û+ä >± ñHêï&√ #·÷∫, ‘·eT s¡÷bÕ*ï Ä
$<Û+ä >± e÷s¡TÃ≈£îì n‘·ì˝≤>±H˚ Øƒ$>± ≈£Ls¡TÃHêïs¡T.
l
72
bÕ‘êfi¯, uÛ÷Ñ , quÛÀ˝Àø±\qT+∫ e∫Ãq es¡T\‘√ ì+&çq Ä düuÑÛ
eTT˝À¢ø£yêdüT\≈£L eTT#·Ã≥>± ø£ì|æ+∫+~.
$<äs¡“¤sêE e∫Ãq yês¡+<ä]ø° ‘·eTùde≈£î\T ‘·>∑T eTsê´<ä\T
#˚düTÔHêïs¡ì Á>∑Væ≤+∫ dü+‘·dæ+#ê&ÉT. Ç+‘·eT+~ es¡T\qT >∑T]+∫
ù|s¡Tù|s¡THê ˇø=ÿø£ÿ] >∑TD>∑D $X‚cÕ\qT m≈£îÿe ‘·≈£îÿe ˝Ò¢≈£î+&Ü
<äeTj·T+‹øÏ #ÓbÕŒ\+fÒ e÷qee÷Á‘·T˝…e«]ø° kÕ<Û´ä + ø±<äì ` düsd¡ «ü r
<˚$j˚T Ç+<äT≈£î düeTs¡T∆sê\ì sê»qT≈£îHêï&ÉT.
;ÛeTùdqT&ÉT düsd¡ «ü r<˚$ì eTqkÕsê bı>∑T&ÉT‘·÷ <Ûë´ì+#˚ dü]øÏ,
ÄyÓT n‘·ì uÛÑøÏÔøÏ yÓT∫Ã kÕøå±‘·ÿ]+∫+~. Á|ü‘·´ø£åyÓTÆq <˚$øÏ Ä sêE‘√
bÕ≥T düu˝ÑÛ Àì yês¡+<äs÷¡ ≈£L&Ü #˚‘T· \T CÀ&ç+∫ qeTdüÿ]+#ês¡T. ;ÛeTT&ÉT
ÄyÓTqT ÁbÕ]ú+∫ <äeTj·T+‹øÏ ‘√&ÉŒ&Ü¶ìøÏ <˚$ q+^ø£]+|üCXÒ Ê&ÉT.
<äeTj·T+‹ Á|üy˚X¯eTT
;ÛeTùdqT&ÉT \>∑ïã\+, X¯óuÛÑ X¯≈î£ Hê\÷ nqT≈£L\+>± ñHêïj·Tì
‘Ó\TdüT≈£îì ` e<ÛTä e⁄qT rdüT≈£î sêe\dæ+<äì |ü]#ê]ø£\ø£T Ä»„ Ç#êÃ&ÉT.
nqqýÓ T Æ q n+<ä # · + <ë\˙ï ˇø£ # √≥H˚ s¡ ÷ bı+~∫q≥T¢ q ï
<äeTj·T+‹ |ü]#ê]ø£\‘√ düuÛ≤düú*øÏ e∫Ã+~. n+<ä]˙ Äø£]¸+#·>∑\+‘·
dæ<e∆ä T+Á‘·Xø¯ ÔÏ ÄyÓT n+<ëì≈£î+~. dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ ˙fi¯fl˝À ã+>±s¡+ Á|ü‹|ò*ü düTqÔ ï
s¡+>∑T˝Àq ñ+~ ÄyÓT X¯Øs¡+. ÄyÓT ø£fi¯fl#·÷|ü⁄\T eTqà<∏ä dü+<˚XÊ\qT
‘√|æ+|ü #˚dTü HÔ êïsTT. nkÕ<Ûës¡DeTDT\‘√ Vü‰sê\T Áy˚˝≤&ÉT‘·Tqï eø£+å ˝Àì
s=eTTà\T eT\¢jT· T<ä+∆ ˝ÀHÓH’ ê ˝§+>∑q+‘· <äè&Û+É >± ñHêïsTT. Á|ü‹ n+>∑eTT
≈£L&Ü r]Ã~<ä›ã&çq kÂ+<äs¡´sê•˝≤ yÓT]dæb˛‘√+~ <äeTj·T+‹.
l
73
qes¡‘êï\T s¡ø£s¡ø±\T>± bı<ä>∑ã&çq HêHê$<Ûä uÛÑ÷wüD≤\÷ `
ÄyÓT <Û]ä +#·&+É e\¢ ã+>±sêìøÏ düTyêdüq n_“q+‘· n<äècÕºìï bı+<ësTT.
ÄyÓT ø£fi¯fl n+#·T\˝À ø£s¡÷Œs¡, ø£dü÷Ô], πsK\THêïsTT. ø=+#Ó+
|ü\Tes¡Tdü ø£qT|æ+#˚≥≥T¢>± m&ÉyTÓ qÆ q<äsT¡ ô|<äe⁄\T düsd¡ «ü r<˚$ ≈£Lÿ&Ü
eTT<äT› e#êÃsTT. ÄyÓT sê»Vü≤+dü\≈£î q&Éø\£ T H˚sπ Œ #·+<ä+>± ˝≤eD´+‘√
q&É∫ edüT+Ô fÒ Á|ü‹ n+>∑eT÷ ø£<*ä , ÄyÓT <Û]ä +∫q q>∑\T düqï>± dü+^‘·+
bÕ&ÉT‘·THêïsTT. ø£åDø£åD+ ø=‘·Ô n+<äy˚T<√ @ n+>∑+˝ÀH√ uÛ≤dædüTÔqï<äì
düu˝ÑÛ Àì yês¡+<äs÷¡ s¬ |üŒ˝≤s¡Œ≈£î+&Ü @ø±Á>∑‘‘· √ #·÷dü÷,Ô ÄyÓT n+<ëìï
‘˚HÓ˝≤>± EÁs¡T≈£î+≥Tqï≥T¢Hêïs¡T.
n|ü‡s¡d˝ü e+{Ï >±j·T˙eTDT\T s¬ +&ÉTyÓ|’ ⁄ü ˝≤ ì\ã&ç X¯óuÛ^Ñ ‘ê\T
bÕ&ÉT‘·÷ yÓ+≥sê>± <äeTj·T+‹ y˚~ø£ eT<Û´ä ≈£î q&É∫ edüTqÔ ï~.
sêE\ ÄX¯Ãs¡éTT
<äeTj·T+‹ ˝À|ü* >∑TeTà+ <ë{Ï áe\≈£î sê>±H˚ ‘·eT ø£fi¯fl
ø£sT¡ e⁄ Bsê #·÷∫qyês¡T ªn<äT“¤‘+· μ nqT≈£îHêïs¡T. ÄyÓT ø=+#Ó+ Çe‘·*øÏ
q&ç#˚dü]øÏ ` yê] X¯Øsê+>±\ìï+{Ï˙ |ü⁄\øÏ+|ü#˚dæq ÄyÓT n+<ëìøÏ
qeTdüÿ]+#ê\ì #˚‘T· \T CÀ&ç+∫ m‘·uÔ ÀsTTq yês¡T ≈£L&Ü #ê˝≤ eT+~
ñHêïs¡T.
eTT≈£îÿMT<ä #·÷|ü⁄&ÉT y˚\T y˚dTü ≈£îì, ‘·\ |ü+øÏ+∫, s¬ |üŒ\ ∫es¡\T
n‘·T≈£îÿH˚≥Tº>± ø£fi¯ófl ∫*øÏ+∫ eT∞fl ø£qTu§eT\T m&ÉeTj˚T´+‘·>± ø£fi¯ófl
ô|<ä$› #˚dTü ≈£îì #·÷dü÷Ô ÄyÓT Äq+<ëìï yÓT#·TÃø√ìyê&ÉT Ä düu˝ÑÛ À ˇø£ÿ&ÉT
≈£L&Ü ˝Ò&TÉ .
düuÛ≤dü<äT\T <äeTj·T+‹ n+<ëìï s¡ø£s¡ø±\T>± eTqdüT˝À¢H˚
e]í+#·T≈£î+≥THêïs¡T.
l
74
ªªÄyÓT yÓ÷eTT #·+<äe÷eT e+{Ï~. Hê_ÛkÕúq+ ≈£L&Ü n˝≤+{Ï<.˚
ø£qTu§eT\T ø±eTTì u≤D#êbÕ\T. s¡r eTqà<∏äT\ πø∞kÂ<Ûë\ es¡≈£L
ô|]–q ã+>±s¡Tø£\XÊ˝≤¢ ñHêïsTT ÄyÓT #·qTï\T. áyÓT ˝Ò˝‘Ò · |üPe⁄\ø£+f…
düT≈£îe÷]. n≥Te+{Ï ÄyÓT≈£î ‘·T+>∑HH’Ó ê ø√j·T>∑\+‘· |ü<Tä HÓq’ >√fi¯flHÓ+<äT≈£î
düèwæ+º #ê&√ Ä ÁãVü≤à! ÁãVü≤à áyÓTqT ‘·j÷· s¡T#˚ùd|ü &˚ q&ÉTeTTq |æ&øç ≥ Ï
ã≥Tº≈£îì, Á‘êdüT<ä+&É+ ˝≤>± m‹Ô n≥T Ç≥T ãs¡Te⁄ düe÷q+>±
ñ+&Ü\ì ` n≥T ≈£î#· <ä«j·÷ìï, Ç≥T |æsT¡ <ä<«ä j·÷ìï dü] düe÷qeTT>±
neT]Ãe⁄+{≤&ÉT.μμ
Ç+‘·˝À <äeTj·T+‹ ‘·+Á&ç dü÷#·qô|’ düsd¡ «ü r<˚$øÏ qeTdüÿ]+∫+~.
XÊs¡<ë<˚$ e<ÛTä e⁄qT |ü\Ts¡ø±\ Äos¡«~+∫+~. ‘·\MT<ä nøÏ+å ‘·\T #·*¢
`ùde≈£î\T uÛTÑ C≤\MT<ä yÓ÷ùd ªª•_ø£μμ nH˚ yêVü≤q+ MT<ä møÏÿ+∫, ‘êqT
≈£L&Ü Á|üøÿ£ qT ì*∫ düu≤Û dü<Tä ˝À¢ ˇø=ÿø£ÿ]H˚ |ü]#·jT· + #˚jT· Hês¡+_Û+∫+~.
ªªns¡T>√qe÷à! n≥T ‘·÷s¡TŒ~≈£îÿq ≈£Ls¡TÃqïyês¡T <˚e‘·\T. yê]˝À
ˇø=ÿø£ÿ]ì >∑T]+∫ #ÓbÕŒ\+fÒ y˚sTT dü+e‘·‡sê\T |ü&TÉ ‘·T+~. n+<äT˝Àq÷
yês¡T eTTô|ŒÌ ¤ eT÷&ÉT ø√≥¢ eT+~ ñHêïsêjÓT! ø£qTø£ yê]˝À MT≈£î mes¡T
q∫Ã‘˚ yê]ì e]+#·T`Hê u≤<Û´ä ‘· Ç+‘·{‘Ï √ eTT>∑TdüT+Ô ~. q+<äH√<ë´q
eHê\÷, ∫+‘êeTDÏ y˚~ø£\÷, eT+<ëøÏqT\÷ M]øÏ $Vü‰s¡d˝úü ≤\T. ndü˝Ò
ø£qT¬s|üŒ\T eT÷j·Tìyês¡T, eT]+‘· ÁX¯<>∆ä ± ìqTï #·÷dü÷Ô ÄX¯|&ü TÉ ‘·THêïs¡T.
neTè‘·+ Á‘êπ> M]øÏ ˙ n<Ûsä êeTè‘·+ eT¬sH√ï s¬ ≥T¢ s¡T∫>± ñ+≥T+~μμ
nì <˚$ #Ó|Œæ +~.
Ä e÷≥\T $q>±H˚ <äeTj·T+‹ #˚‘T· \T CÀ&ç+∫ qT<äTs¡T ø¬ <äTs¡T>±
ô|≥Tº≈î£ ì, ‘·\e+∫ <˚e‘·\≈£î qeTdüÿ]+∫+~. n+‘·{‘Ï √ ‘·q≈£î yê]ì
l
75
#·÷#˚ nedüsy¡ TÓ qÆ ˝Òq≥T¢ #·÷|ü⁄\T ‘·sT¡ yê‹ yê]MT~øÏ eTs¡*Ã+~. ÄyÓT≈£î
y˚\TŒ\ MT<ä Çwüº+˝Ò<äì Á>∑Væ≤+∫q yêVü≤≈£î\T •_ø£qT eTT+<äT≈£î
yÓ÷düT≈£î yÓfi≤fls¡T.
yêdüTøÏ
ªª<äeTj·T+r! áj·Tq yêdüTøÏ, •e⁄ìøÏ #˚‹ ø£+ø£D+>±, yÓT&É˝À
ÄuÛsÑ D¡ +>±, •KeTT&çô|’ |üPe⁄˝≤ ñ+≥÷ Äj·Tìï |üPõ+#˚ eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT.
Ç‘·ì s¬ +&ÉT Hê\Tø£\˝À ` ˇø£<ëì‘√ •e⁄ì dæ>˝∑ À ñqï #·+Á<äT&ÉT Ç#˚Ã
yÓHïÓ \ nH˚ neTè‘ê˙ï, s¬ +&√ Hê\Tø£‘√ ˙$#˚Ã n<Ûsä êeTè‘ê˙ï Á‘ê>∑e#êÃ&ÉT.
˙ n<Ûsä êeTè‘·+ ùd$ùd>Ô ±ì Ç‘·ìøÏ ndü\T s¡T#·+fÒ <˚ì<√ ns¡+ú ø±<äT˝Ò!
øπ ∞düeTj·T+˝À Ç‘·ìï eTT<äTô› |≥Tº≈î£ +fÒ Vü‰ì »s¡T>∑T‘·T+ <äqTø√≈£î.
n‘·ì H√{Ï˝Àì $cÕìøÏ $T+∫q X¯ø>ÔÏ \∑ neTè‘·+ ˙ H√{Ï˝À ñ+~˝Ò!μμ
nì düsd¡ «ü r<˚$ $e]+∫+~.
eTDÏeTj·T |”sƒ¡+ eT<Ûä´ ì\∫, H˚efi¯+>± ñqï ‘·q X¯Øsêìï
ì{≤s¡T>± ì>∑T&ç+∫, |ü&>É q∑ T $XÊ\+>± $|ü ≈£îì, Hê\Tø£\T ÄX¯>± #êdü÷Ô
yêdüTøÏ Ädüø‘ÔÏ √ <äeTj·T+‹ì #·÷düTHÔ êï&ÉT. n~ >∑eTì+∫q ÄyÓT efi¯ófl
>∑>∑Ts=Œ&ç∫+~. Ç‘·s¡T\~ #·÷∫ ªÁù|$T+∫ |ü⁄\ø£]+∫+<√, uÛÑj·T+‘√
eDÏøÏb˛sTT+<√μ ‘Ó*j·Tø£ ‹ø£eTø£ |ü&ÉT‘·THêïs¡T.
<äeTj·T+‹ ‘·\qT nsTTwüº+>± ‹|ü ≈£î+~. •_ø£ eTT+<äT≈£î
q&ç∫+~. ÄyÓT ‘·eTqT Áù|$T+#·&+É ˝Ò<ìä Á>∑V≤æ +∫q Hê>∑sêE \+<äs÷¡
ì≥÷ºsT¡ Œ\T $&ÉTdü÷Ô u≤<Û‘ä √ ãTdüø=&ÉT‘·THêïs¡T. Çø£ düu˝ÑÛ Àì yês¡+<äs÷¡
‘·eT z≥$TøÏ m>∑‘ê[ #˚kÕÔπsyÓ÷qì |ü&É>∑\T eTT&ÉT#·T≈£î+≥÷ #·s¡#·s¡
ãj·T{ÏøÏ yÓ[flb˛j·÷s¡T.
l
76
|ü⁄wüÿs¡B«bÕ~Û|ü‹
n|ü &ÉT düsd¡ «ü ‹ |ü⁄wüÿs¡B«bÕ~Û|‹ü ì #·÷|æ+∫ : ªáj·Tq |ü⁄wüÿs¡
B«bÕ~Û|ü‹. Ä B«|ü düeTT<ëj·T+˝Àì Ç‘·s¡ Be⁄\qT @˝Ò yês¡+<äs¡÷
≈£L&Ü Ä Á|üøÿ£ H˚ es¡Tdü>± ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. yê]q+<ä]˙ u≤>± #·÷&ÉT. n+<äs÷¡
eTVü‰s¡<∏äT˝Ò!
|ü⁄wüÿs¡B«|ü+ dü«s¡˝Z Àø±ìøÏ Hê_Û˝≤ eT<Û´ä ˝À ñ+≥T+~. Ä B«|ü+
#· T ≥÷º rj· T ì #· \ ¢ ì eT+∫˙{Ï dü e TTÁ<ä + ñ+≥T+~. n+<=ø£
eTÁ]#Ó≥Tº˙&ÉqT, ˇø£ ~eéT+~s¡+˝À u≤\ø£èwüßí&ÉT |üe«[+∫ ñ+{≤&ÉT.
|ü⁄wüÿs¡B«bÕ~Û|ü‹ì ô|+&Ü¢&ç, qTe⁄« uÛÑs¡Ô‘√ ø£\dæ Ä <˚e⁄ì #·÷&Ü¶ìøÏ
yÓ[flq|ü &ÉT Äj·Tq ‘êqT düèwæ+º ∫q ìqTï #·÷∫ ª#ê˝≤ >=|üŒ •*Œμqì
>∑]«kÕÔ&ÉT.
Ä eTÁ]#Ó≥Tº |ü⁄wüÿs¡B«bÕì ø£+‘·{Ïø° >=&ÉT>∑T|ü{Ïº ùd$düTÔqï
≥Tº+≥T+~. <ëì ˙&É |ü&qç #·\ì¢ ˙{Ï˝À MT]<äs› ÷¡ »\ø±˝≤&Ée#·TÃqT.μμ
nì #Ó|æŒ+~. <äeTj·T+‹ ‘·\qT n&É¶+>± Ä&ç+#·&É+˝ÀH˚ nsTTwüº‘·qT
‘Ó*j·TCÒdæ+~.
XÊø£B«bÕ~Û|ü‹
düsd¡ «ü ‹ Ä ø£q´qT eTT+<äT≈£î q&ç|æ ` ªªÇ‘·&TÉ XÊø£ B«bÕ~Û|‹ü .
ù|s¡T Vü≤e⁄´&ÉT. #ê˝≤ |ü⁄Dé+‘·T&ÉT. n+<ä+˝Àq÷, Áù|e÷qT‘ê|ü+ rs¡Ã&É+
˝ÀqT eTqà<∏äTì‘√ düe÷qT&ÉT. ‘·\ dü]>±Z m‹Ô #·÷&ÉT. Ç‘·ìï e]+∫
m+‘·≈L£ ‘·s>¡ ì∑ ◊X¯«sê´ìï, eTTdü*‘·q+ sêì J$‘ê˙ï nqTuÛ$Ñ +#·T.
Ä B«|ü+˝À XÊø£eèø£+å ˙&ÉqT MT]<äs› ÷¡ Áø°&dç ÷ü +Ô fÒ ` Ä #Ó≥Tº
Ä≈£ î \T ˙&É * kÕÔ s TT. ø=eTà\˝Àì |æ # · T Ãø£ \ T ∫\Tø£ \ T eT<Û ä T s¡ + >±
l
77
bÕ&ÉT‘·÷+{≤sTT. Ä B«|ü+ #·T≥÷º bÕ\düeTTÁ<ä+ ñ+~. n+<äT˝À X‚wü
X¯jT· qT&Ó’ eTVü‰$wüßí ñ+{≤&ÉT.Äj·Tìï s√p dü«j·T+>± |üPõ+#·Tø√e#·TÃ.
bÕ\düeTTÁ<ä+ MT~qT+∫ e#˚Ã rj·Tì >±\T\T |”*Ã |”*Ã u§»®
ô|]–q ˇø£ Hêπ>+Á<äT&ÉT á Vü≤e⁄´ìøÏ bÕqTŒ>± ñ+≥T+~. X‚wXü j
¯ T· qT&Óq’
$wüßíeT÷]Ô‘√ \øÏÎ˝≤>±, Ç‘·ì‘√ ˙e⁄ |üe«[+∫ eTqà<∏äTìøÏ ãT~∆
#Ó|üŒ>∑\e⁄μμ nì $e]+∫+~.
n‘·&TÉ ≈£L&Ü <äeTj·T+‹ øπ e÷Á‘·eT÷ q#·Ã˝Ò<Tä . •_ø£ eTT+<äT≈£î
ø£~*+~.
Áøö+#·B«bÕ~Û|ü‹
düsd¡ «ü ‹ eTs=ø£]ï #·÷|æ+∫ : ªªÇ‘·&TÉ Áøö+#·B«bÕ~Û|‹ü . uÛTÑ »ã\
|üsêÁø£e÷\˝À y˚T{Ï. m≥T #·÷∫Hê n+‘·T ø£ì|æ+#·ì ô|s¡T>∑T düeTTÁ<ä+˝À
ñqï Áøö+#·B«|ü+ #ê˝≤ n+<ä+>± ñ+≥T~. Ä B«|ü+˝À ñqï Áøö+#ê#·\
eTH˚ ø=+&É ˙ bÕ<ë\≈£î |üP» #˚dTü +Ô ~.
Ä B«|ü+˝À HÓ\e+ø£qT dæ>˝∑ À <Û]ä +∫q •e⁄&ÉT+{≤&ÉT. Äj·Tìï
ø√{≤¢~ ô|s¡T>∑T_+<Ó\T HÓy’ <˚ ´ä + ô|{Ïº |üPõ+#·T. ˝À|ü\ ñqïyê&ÉT u…{’ øÏ Ï
ø£ì|æ+#˚ bÕs¡<sä Ù¡ ø£ düŒ{Ïø£ kÂ<Ûë˝À¢ düj÷· ´≥˝≤&ÉT‘·÷+fÒ ` <ä~Û düeTTÁ<ä+
MT~qT+∫ e#˚Ã rj·Tì #·*>±\T\≈£î ˙ #ÓeT≥ _+<äTe⁄\T eT+#·T>∑T[ø£˝’…
|ü{øÏ >£ √&É\‘√ ø£\dæb˛‘êsTT. ˙≈£î ÁX¯yT˚ nì|æ+#·<Tä μμ nì n_Ûe]í+∫+~.
ø±ì ` <äeTj·T+‹ ø£‘&· TÉ ≈£L&Ü eTqdüT ø¬ ø£ÿ˝Ò<Tä . •_ø£ eT]ø=+‘·
eTT+<äT≈£î yÓ[fl+~. •eÁ|üuÛ≤e+ bı+~q ˇø£ eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT n#·{Ï
|”s+¡ƒ MT<ä ≈£Ls¡TÃì Ädüø‘ÔÏ √ <äeTj·T+‹ì #·÷düTHÔ êï&ÉT.
l
78
≈£îX¯B«bÕ~Û|ü‹
düsd¡ «ü ‹ Ä‘·ì >∑T]+∫ Ç˝≤ $e]+∫+~ : ªªÇ‘·qT ≈£îX¯B«bÕ~Û|‹ü .
Ä B«|ü+ H˚‹ düeTTÁ<ä+ eT<Û´ä ñ+≥T+~. Ç‘·ìï ô|[fl #˚dTü ≈£î+fÒ ˙≈£î
ì‘·´+ edü+‘· yÓu’ ÀÛ >∑ düTU≤\T \_ÛkÕÔsTT. H˚‹ düeTTÁ<ärsê˝À¢ >∑\ eHê\˝À
$Vü≤]+#·e#·TÃ.
Ä Á|üø£ÿH˚ ˙ø=ø£ eTVü‰<äT“¤‘·+ ì‘·´+ ø£ì|ædü÷Ô+≥T+~. H˚‹
düeTTÁ<ä+˝À m–]|ü&ÉT‘·÷+&˚ ñ<Ûäè‘·‘·s¡+>±\≈£î n\y√ø£>± }>∑T‘·÷,
ø£‹Ô n+#·TMT<ä qè‘·´+ #˚düTÔqï≥Tº eT+<äs¡ |üs¡«‘·eTT ≈£qTï\ |ü+&ÉT>∑
#˚düTÔ+~. n<=ø£ düÔ+uÛÑ+˝≤>± Äø±X¯+˝ÀøÏ ô|]– ñ+≥T+~. <ëì πø
Ä<Ûës¡+>±ì, |ü⁄Hê~ |”sƒ¡+>±ì ˝Òe⁄. n\\ ‘êøÏ&çøÏ eTTì– b˛≈£î+&Ü
n+‘· ô|<ä› ø=+&É ì\ã&ç ñ+≥Tqï<ä+fÒ n<äT“¤‘+· ø±<ä÷ eT]!
Ä |üs«¡ ‘· dü+Ô uÛ+Ñ qT+∫ H˚sTT ø±>∑T‘·Tqï düTyêdüq\T edü÷+Ô {≤sTT.
<˚e<ëqe⁄\T bÕeTTH˚ ø£e«+ ‘ê&ÉT>∑ #˚dæ Ä |üs«¡ ‘·+‘√ düeTTÁ<ëìï ∫*øÏq
ø±\+˝À, Ä bÕeTT ø±fi¯fle\¢ Ä |üs«¡ ‘·+˝À nH˚ø£ s¡+Á<Ûë˝ÒsŒ¡ &çHêsTT. H˚‹
düeTTÁ<ä|⁄ü n\\ ‘êøÏ&øç Ï Ä s¡+Á<Ûë\˙ï s¡øs£ ø¡ ±\ >∑TVü≤\T>±, eT+~sê\T>±
s¡÷bı+<ësTT. •e⁄&Ó≈î£ ÿe dü+‘√wü+>± ñqï|ü &ÉT Ä _\eT+~sê˝À¢ qè‘·´+
#˚d÷ü +Ô {≤&ÉT. n+<äTe\¢ yê{Ï˝À¢ Á|ü‹ uÛ≤>∑eT÷ |ü⁄D´Á|ü<yä TÓ +Æ <˚. Ä >∑TVü≤˝À¢
MT]<äs› ÷¡ Áù|eT ø£˝≤bÕ\‘√ @fi¯Sfl |üPfi¯Sfl >∑&|É +ü &ç.
Ä |üs«¡ ‘· >∑TVü≤<ë«sê\H˚ yÓT≥T¢>± #˚dTü ≈£î+≥÷ MT <ä+|ü‘T· *<äs› ÷¡
ô|ø’ ,Ï ô|ô’ |ø’ Ï yÓ[fl Äq+<ä |üse¡ X¯ó˝…’ Áø°&+ç #·e#·TÃ.μμ
Ä es¡T&ÉT <äeTj·T+‹øÏ q#·Ã˝Ò<äT. •_ø£ eTT+<äT≈£î ø£~*+~.
düs¡dü«r<˚$ eTs=ø£‘·ì >∑T]+∫ #Ó|üŒe\dæ e∫Ã+~.
l
79
XÊ\à*B«bÕ~Û|ü‹
ªª‘˚HÓ düeTTÁ<ä+˝À ñ+&˚ XÊ\à* B«bÕìøÏ n~Û|‹ü n&ÉT>√, n‘·&!˚
X¯‘è· e⁄*ï ‘·q K&É+Z ‘√ ne©\>± »sTT+∫q jÓ÷<ÛTä &ÉT. á uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝Àì
sêE ˝…e«s¡÷ ≈£L&Ü n‘·ìï m~]+#·˝<Ò Tä .
<ä ÷ sê«dü T &É T ø√|æ + ∫ ˙{Ï d ü e TTÁ<ëqï+‘· { Ï ˙ ˇø£ ÿ >∑ T ø£ ÿ >±
‘ê–y˚dqæ |ü⁄&ÉT $T>∑‘ê düeTTÁ<ë\˙ï s¡ø+åÏ #˚yês¡T ˝Òsì¡ >∑&>É &∑ É eDT≈£î‘·T+fÒ
Ç‘·&˚ s¡ø+åÏ #ê&ÉT. Ä eTTì ˙{Ïdeü TTÁ<ëìï eT∞fl e~˝Ò es¡≈L£ Ç‘·&TÉ ‘·q
düeTTÁ<ä|ü⁄‘˚HÓ‘√ n+<ä] <ëVü≤eT÷ rsêÃ&ÉT.
|üP\‘ê ≈£î{°sê\T ` Ç‘·ì ‘˚HÓ düeTTÁ<ä+ |ü+#·qTqï eHê\ eTT+<äT
m+<äT≈£L |üìøÏsêì ø£f…º\T. qTe⁄« Ç‘·ì‘√ ≈£L&ç n˝≤+{Ï eHê˝À¢
$Vü≤]+#·T. Ä XÊ\à*B«|ü+˝À Á<√D≤#·\eTH˚ ø=+&É ñ+~. Ä ø=+&É
MT≈£î $Vü‰s¡ düú\+>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. Ä ø=+&É nH˚ø£ Wwü<Ûä eèø£å,
eT÷*ø£\‘√, düT>∑+<ÛÁä <äe´ eèøå±\‘√ Äø£XÊqï+≥T‘·Tqï≥Tº+≥T+~ düTe÷!μμ
á $<Û+ä >± #Ó|Œæ Hê Ä <äeTj·T+‹øÏ Ä Á|üuTÑÛ eP q#·Ã˝Ò<Tä . •_ø£
eT]ø=+#Ó+ eTT+<äT≈£î yÓ[fl+~.
|ü¢ø£å B«bÕ~Û|ü‹
XÊ s¡<ä Ä sêE≈£îe÷]øÏ |ü¢ø£å B«bÕ~Û|ü‹ì #·÷|æ+∫ Ç˝≤
e]í+∫+~. ªª#ÓsT¡ ≈£îs¡d|ü ⁄ü düeTTÁ<ä+˝Àì |üø¢ Bå£ «bÕìï @˝Ò á‘·&TÉ <˚y+˚ Á<äTìøÏ
$TÁ‘·T&ÉT. Ç‘·ì ø°]Ô ø±oàs¡|ü⁄ |üP\ düTyêdüq\ ø£+f… m≈£îÿeì Á|ü»\T
#Ó|ü ≈£î+{≤s¡T. ñ‘·ÔeT uÛÑ≈£îÔ&ÉT ¬s+&ÉT |üP≥˝≤ #·+Á<äTì #·÷&É≈£î+&Ü
uÛÀ+#ÓjT· ´&ÉT. Çø£ eTT+<äT ˙ yÓTT>∑eTH˚ #·+Á<ä_+u≤ìï #·÷dü÷Ô uÛÀ»qy˚T
e÷qT≈£î+{≤&˚yÓ÷!
l
80
#Ós≈¡ î£ s¡d|ü ⁄ü düeTTÁ<ä+ n+#·T\MT<ä >∑\ eHê+‘·sê˝À¢ $Vü≤]dü÷,Ô
rj·Tì #Ós≈¡ î£ eTTø£ÿ\T ‹+≥÷, #Ós≈¡ î£ ‘√≥\ eT<Û´ä qT+&˚ ÇdüTø£ ‹HÓï\MT<ä
|üe«[+#˚ Áù|j·Td” Á|æj·TT˝…+‘· Äq+~kÕÔs√>∑<ëμμ nì H√s¡÷]+∫Hê
<äeTj·T+‹ nsTTcÕºH˚ï Á|ü<ä]Ù+∫+~.
düsd¡ «ü ‹ ø£HïÓ eTqdüT ‘Ó\TdüT≈£îì •_ø£ yêVü≤≈£î*ï ªª|ü<+ä &ç, |ü<+ä &çμμ
nì ôV≤#·Ã]+∫+~. sê»Vü≤+kÕø±s¡+˝À ñqï Ä •_ø£qT yêVü≤≈£î\T ø=+#Ó+
eTT+<äT≈£î yÓ÷düT≈£î yÓ[fl eTs=ø£ es¡Tdü≈î£ eT∞fl ì\ã&Ü¶sT¡ .
»+ã÷B«|ü sêE\T
XÊ s¡<ë<˚$ <ä e Tj· T +‹‘√, ªªÄ es¡ T dü ˝ À ≈£ L s¡ T Ãqï yêfi¯ ó fl
»+ã÷B«|ü+˝Àì <˚XÊ\≈£î sêE\T. ˇø=ÿø£ÿ s=ø=ÿø£ÿ eTqà<∏äTì e˝…
n+<ä+>± ñHêïs¡T. $T>∑‘ê Äs¡T Be⁄\÷ M] »+ã÷B«|ü+ #·T≥÷º ø±|ü˝≤
ñqï≥Tº+{≤sTT. á B«|ü+ #·T≥÷º ñ|ü ˙{Ï düeTTÁ<ä+ ñ+~. á B«|ü+˝Àì
H˚πs&ÉT|üfi¯ófl ì>∑ì>∑˝≤&ÉT‘·÷ ã+‘·T\+‘·+‘· ñ+{≤sTT.
n$ ã+‘·T\÷, ˙{Ï eTT<ä˝› ≤, H˚sπ &ÉT |üfi≤fl nì >∑+<Ûsä «¡ ø±+‘·\T
|ü+<˚\T y˚düT≈£î+≥÷+{≤s¡T. »>∑‹ ø£+‘·{Ïø° n\+ø±s¡ ÁbÕj·TyÓTÆq á
B«|üsêE\˝À ˇø£]ì e]+#·T. me]MT<ä Áù|eT ñ+<ä+fÒ Ä sêEqT
>∑T]+∫q $esê\˙ï #ÓãT‘êqTμμ n+~. Ä e÷≥\≈£ î <ä eTj· T+‹
$#ês¡+>± ‘·\ e+#·T≈£î+~— düs¡dü«r<˚$ ªª˙ ø£+‘· ø£wüº+>± ñ+fÒ M]
HÓeØï e]+#·e<äT›˝Ò, eTs=ø£]ì #·÷|ækÕÔqT, |ü<äμμ eTì ãT»®–+∫+~.
ñ»®sTT˙|ü‹
ªªsê≈£îe÷Ø! Ç‘·&ÉT ñ»®sTT˙ sêE. <ëq<Ûäsêà\T #˚j·T&É+˝À
Ç‘·ìøÏ‘&· ˚ kÕ{Ï. j·÷#·≈î£ \T Ç‘·ìï n&ç– bı+<ä˝ìÒ uÛ≤>∑úÛÀ>±\T ˝Òe⁄.
n+<äTe\¢H˚ j·÷#·≈£î*‘·ìï ø±eT<Û˚qTy√ ø£\Œeèø£åyÓ÷ nì n_Ûe]í+#·T
l
81
‘·÷+{≤s¡T. mìï s¡ø±\ m+‘Ó+‘·>± <ëq+ #˚dHæ ê ‘·sT¡ >∑ì s¡‘ï· sêdüT˝À,
∫+‘êeTDÏ e+{Ï ~e´s¡‘·ïyÓ÷ Ç‘·ìøÏ ñ+<äqT≈£î+{≤s¡T.
ñ»®sTTì˝À y˚T&É\˙ï ˙&É\T ‘˚˝Ò #·\Tesê\‘√ ì]à+∫qy˚. •e⁄ì
dæ > ∑ ˝ Àì #· + Á<ä π s K Ä q>∑ s êìï ‘· q neTè‘· + ‘√ ø£ & ç – X¯ ó ÁuÛ Ñ + >±
ñ+#·T‘·÷+≥T+~. Ä HÓ\e+ø£‘√H˚ •e⁄&ÉT`ñ»®sTT˙ q>∑s¡ Åd”Ô »HêìøÏ
Á|ü‹ø£D å + Á|üDj·T»«s¡+ ø£*Œdü÷+Ô {≤&ÉT. n˝≤+{Ï •e⁄&˚ ˇø£| ü &ÉT eTqà<∏Tä ì
eT÷&√ ø£+{ÏeT+≥‘√ m+<äT≈£î ãT–Z #˚XÊ&√ Ç|üŒ{Ïø° ns¡+ú ø±<äT.
Ä ñ»®sTTì˝Àì Åd”Ô\T uÛÑs¡Ô\MT<ä n\>∑&Üìπø uÛÑj·T|ü&É‘ês¡T.
m+<äTe\¢q+fÒ ø£åDø£åD≤ìø° ø=‘·Ôs¡ø£+ eT<äqÁø°&Ü yê+#Û·\T |ü⁄&ÉT‘·÷+&˚
q>∑s¡+ n~! ô|’>± Ä q>∑s¡+ XÊ+‹øÏ |ü⁄{Ïº\T¢. Ä Á|üø£ÿH˚ •ÁbÕq~
Á|üeVæ≤dü÷+Ô ≥T+~. Ä q~˝À »\ø±˝≤&É+¶ , Ä q>∑] kÂ<ÛëÁ>±\MT~ ÄdüHê\
MT~ Áø°&+ç #·&+É ÅdÔ” »qà≈£î kÕs¡øú ±\+{≤s¡Tμμ nì $e]+∫+~.
<äeTj·T+‹øÏ n‘·&É÷ q#·Ã˝Ò<äT. Ä dü+>∑‹ |üdæ>∑{Ïº yêVü≤≈£î\T
•_ø£qT ‘·eT+‘· ‘êy˚T eTT+<äT≈£î rdüT≈£îyÓfi≤fls¡T.
>ö&ÉsêE
düs¡dü«‹ Ä ‘·s¡Tyê‘· sêEqT Ç˝≤ |ü]#·j·T+ #˚dæ+~. ªªÇ‘·&ÉT
>ö&ÉsêE. eTè<äTeT<ÛäTs¡+>± Á|üDj·T Áø°&É\T »s¡|ü&É+˝À H˚s¡Œ], Ç‘·ìï
dü]>±Z #·÷&ÉT` Ç‘·ì n+<ä+ eTT+<äT #·+<äe÷eT yÓHïÓ \ q\¢ã&ç b˛‘·Tqï~
ø£<÷ä ? eTqà<∏Tä ì –s¡C≤\ E‘·TÔ eTT&ç˝À dü+ô|+>∑ |üP\e÷\ ñqï≥T¢ `
Ç‘·ì øö–*˝À ã+>±s¡+ e+{Ï j·TTe‘·T˝…+<äs√ ñ+{≤s¡T. Ç‘·ì bı&Éyq’Ó
#˚‘·T\T j·TT<ä∆s¡+>∑+˝À X¯Á‘·Te⁄\qT N*Ã #Ó+&Ü&ÉT‘·÷H˚, ªyÓ’] uÛ≤s¡´\
l
82
#·qTyÓTTq\MT<ä |ü&ÉT‘·Tqï nX¯èø£D≤*ï #ÓeT≥ _+<äTe⁄\T>± e÷]Ã
ø=q>√{Ï‘√ MT{Ï y˚dü÷Ô+&É>∑\ Á|üDj·T#·‘·Ts¡T&ÉT. Ç‘·ì #·]Á‘· nìï
˝Àø±\˝ÀqT n<äT“¤‘·+>± yê´|æ+∫+~.μμ
n‘·ìï #·÷&É>±H˚ <äeTj·T+‹ yÓT>∑+˝À yÓ>∑≥T ‘√∫+~. n~
Á>∑V≤æ +∫q düsd¡ «ü ‹ •_ø£ yêVü≤≈£î\≈£î eTT+<äT≈£î bı+&Éì ôd>’ ∑ #˚d+æ ~.
eT<ÛäTsê~Û|ü‹
ªªÇ‘·&˚ eT<ÛTä sê~Û|‹ü ù|s¡T |üè<∏Tä &ÉT. Ç‘·&TÉ #·+Á<äTq+‘· #·øÿ£ >±
<˚XÊìï |ü]bÕ*düTÔHêï&ÉT. MTkÕ˝…’Hê ˝Òì Ç‘·ì yÓTTVü≤+ Ä ø£èwüßíìø£+f…
m+‘√ n+<ä+>± ñ+~ #·÷&ÉT! n‘·ì #˚‘T· ˝…+‘·ã\+>± ñHêïjÓ÷ #·÷&ÉT.
Ä uÛTÑ C≤q <Û]ä +∫q $\¢+ãT\T X¯‘è· dü+Vü‰s¡+˝À ù|s¬ ìïø£ >∑qï$.
j·TeTTHê q~ Hê_Û˝≤>± ø±[+~ eT&ÉT>∑Tqï ÁbÕ+‘·+˝ÀH˚ eT<ÛTä s¡
ñ+~. MT]<äs› ÷¡ y˚d$ü ø±\+˝À Ä #·\ì¢ q~˝À »\Áø°&˝É ≤&Ée#·TÃ. >√es¡q∆
|üs¡«‘·+ MT<ä y˚T|òü÷\T Ä&ÉT≈£îH˚|ü &ÉT, n&É$ HÓeTfi¯ófl |ü⁄s¡T\T $|æŒ
Hê≥´+ #˚dTü +Ô fÒ ` MT]<äs› ÷¡ #Ó{≤º|{ü ≤¢\T |ü≥Tº≈î£ ì yêVü‰´[ #ÓjT· ´+&ç.
eT<ÛäTsêq>∑s¡+ Á|üø£ÿH˚ >∑\ ãè+<ëeq+˝Àì |üP\ düTyêdüq\T
MT~ eTqdüT‘√ ø£èwüß&í TÉ yêVü‰´[øÏ edü÷+Ô {≤&ÉT. Ä eq+˝À ‹]– ‹]–
n\dæq|ü &ÉT <ëVü≤+ rs¡TÃø√&ÜìøÏ MT <ä>sZ∑ ≈¡ î£ ekÕÔ&TÉ . Ä düeTj·T+˝À
MT]<ä›s¡÷ s¡‹πø[˝À ñHêï ø£èwüßíì #·÷∫ dæ>∑TZ|ü&Éqø£ÿs¡˝Ò<äT. n‹~Û
eTsê´<ä\T #˚j·Tqø£ÿs¡˝Ò<äT. |üP‘·q #·qT\˝Àì $cÕìï ‘ê–qyê&ÉT `
s¡‹πø∞ düeTj·T+˝À ˙ düÔHê\≈£î |ü{Ïºq #ÓeT≥ _+<äTe⁄˝Ò ‘ê– <ëVü≤+
rs¡TÃ≈£î+{≤&ÉT˝Ò!μμ nì düs¡dü«‹ $e]dü÷Ô+fÒ <äeTj·T+‹ $˙ $qq≥T¢
q{Ï+∫+~, ô|&ÉyTÓ TVü≤+ ô|{Ï+º ~. Ä sêE #ê˝≤ ∫qïuÀj·÷&ÉT bÕ|ü+ !
l
83
njÓ÷<Ûë´|ü‹
düs¡dü«‹ Ä ‘·s¡Tyê‘· ñqï njÓ÷<Ûë´|ü‹ì |ü]#·j·T+ #˚dæ+~.
ªªÇ‘·ì ù|s¡T ãTT‘·T|üs¡Tí&ÉT. njÓ÷<Ûä´sêE. m+‘· $XÊ\H˚Á‘·T&√ >∑eTì+
#êyê ? Ç‘·ì ‘ê‘·jTÆÓ q uÛ^Ñ s¡<Tä∏ &ÉT Äø±X¯>+∑ >∑qT uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝À Á|üeVæ≤+|ü
CÒùd,Ô Ç‘·&TÉ ‘·q ø°]Ô nH˚ >∑+>∑qT eT÷&ÉT˝Àø±\˝Àq÷ Á|üeVæ≤+|üCdÒ Tü HÔ êï&ÉT.
ø£e⁄\T m+‘· e]í+∫Hê Ç‘·ì ø°]Ô nH˚ düeTTÁ<ä+˝À _+<äTe+‘· e÷Á‘·yT˚
#Ó|üŒ>∑\s¡T.
Ç‘·ì <Ûsä à¡ ø°]HÔ ˚ ø±ø£, Ms¡‘ê«ìï ≈£L&Ü mes¡÷ |üP]Ô>± e]í+#·˝sÒ T¡ .
X¯‘·èsêE düeTTÁ<ä+˝À Ç‘·&=ø£ ã&Éu≤q\+ e+{Ïyê&Éì Á|ür‹. ø±[+B
‘·{Ï‘√düVü‰ j·TeTTq, >∑+>±q<äT\˝À >∑\ ˙{Ïø£+f… Ç‘·&ÉT dü+Vü≤]+∫q
X¯‘è· sêE\ ÅdÔ” »q+ s√~Û+#·>± bÕ]q »\+ m≈£îÿe ñ+≥T+<ä+{≤s¡T.μμ
njÓ÷<Ûë´|ü‹ e+ø£ <äeTj·T+‹ ø£HïÓ ‹ÔjTÆÓ Hê #·÷&É≈î£ +&Ü Ä ‘·sT¡ yê‘·
yêìe+ø£ #·÷&ÉuÀsTT+~. ø£HÓï eTH√uÛ≤e+ Á>∑Væ≤+∫q düs¡dü«‹ •_ø£qT
nø£ÿ&çøÏ q&ç|+æ ∫+~.
ø±osêE
ªªÇ‘·&ÉT ø±osêE. Ç‘·ì sê»<Ûëì |ü⁄D´πøåÁ‘·yÓTÆq ø±•. Ç‘·ì
≈£î\<Óe’ + •e⁄&ÉT. eT÷&ÉT˝Àø±\ Á|ü»\ <äT'U≤˙ï ‘·T&ç∫y˚jT· >∑\ >∑+>±q~
ˇ&ÉTq¶ n+‘· $XÊ\yÓTqÆ $&ÉT<äT\T j·÷Ár≈£î\≈£î ø£{+ºÏ #ê&ÉT. Ç‘·&s˚ Œ¡ s¡∫q
nqïdüÁ‘ê\ e\¢H˚ •e⁄ì uÛ≤s¡´ j·T>∑T nqï|üPsêí<$˚ ù|]+ø± ì\ã&ç+~.
ø±osêE uÛTÑ C≤ìï #·÷ùdHÔ ˚ X¯Á‘·TsêE\T |üd_æ &É˝¶ ≤¢ s¡a&ÉTdüT≈£î+{≤s¡T.
n‘·ì #˚‘T· \T ˙ #·Áø£d˝úü ≤ìï ˇ‘·T‘Ô ÷· +fÒ— ∫\Tø£\T |ü+&ÉM¢ T<ä Áyê* ªø±jÓ÷
|ü+&√μ qì ^dæq≥Tº. nqï|üPsêí<$˚ bÕ<ë\ ≈£î+≈£îeT #Ó~] |ü&qç ≥T¢ ˙
l
84
#·qTï\ô|’ mÁs¡ì ^‘·\T |ü&ç‘˚ m+#·ø±ÿ ñ+≥T+~.μμ nì XÊs¡<ë<˚$
eTT]ô|+>± #ÓãT‘·÷+fÒ <äeTj·T+‹ ø£qTu§eT\T ∫{Ï¢+∫ nsTTwüº‘·
Á|ü<ä]Ù+∫+~.
bÕ+&ÉT´&ÉT
Ä ‘·s¡Tyê‘· ≈£Ls¡TÃì ñqï sêE bÕ+&ÉT´&ÉT. n‘·ìï düs¡dü«‹
|ü]#·jT· + #˚jT· kÕ–+~. ªªÇ‘·&TÉ bÕ+&É´sêE, eTqà<∏Tä ìø£+f… n+<ä>±&ÉT.
Ç‘·ì ø°]Ô uÛÑ÷˝Àø£ eT+‘·{≤ |üs¡´{Ï+∫, dü«s¡Z˝Àø£+˝À yê´|æ+#·&ÜìøÏ
~q~q+ ô|’ ø¬ >∑Tdü÷Ô ñ+≥T+~. Ç‘·&TÉ @fÒ{≤ <ä+&Ó‹Ô X¯Á‘·Te⁄*ï <äTqT
e÷&ÉT‘·÷ ñ+{≤&ÉT. n+<äTe\¢ X¯Á‘·TsêE\T @fÒ{≤ n&Ée⁄˝À¢øÏ bÕ]b˛sTT
‘·\<ë#·Tø√e\dæ edüTÔqï~. yêfi¯ófl dü«+‘· q>∑sê\øÏ ‹]– e#˚Ã|ü &ÉT
≈£L&Ü e÷s¡Ty˚cÕ\T <Ûä]+∫ <=+>∑˝≤¢ eéVü≤]+#·e\dæ edüTÔqï~.
Ç‘·ì Ms¡Á|ü‘êbÕìï dü÷s¡´_+ã+˝Àì eT+≥\+‘· rø£åD+>±
ñ+≥T+~. Ç‘·ì @qT>∑T\ã\+ ø=+&É˝≤¢ q&É∫yÓ[fl j·TT<ä∆s¡+>∑+˝À
|òT” +ø£]dü÷+Ô fÒ <äX~¯ X¯˝≤ Áã<ä\∆ e⁄‘·Tqï+‘· <Û«ä ì yê´|ædTü +Ô ~. X¯Á‘·Te⁄\
eT<Û´ä eT+&˚ dü÷s¡T´&ç˝≤ Ç‘·&TÉ u≤D|üs+¡ |üs\¡ T $düTs¡T‘·÷+{≤&ÉT. Ç‘·ì
eø£då \úü + MT<ä $»j·Tl m|ü &É÷ ø=\Te⁄+≥T+~.
Ç‘·ì‘√ j·TT<ä∆+ #˚j·T&ÜìøÏ X¯Á‘·TsêE\T ãj·T\T<˚]‘˚, yê]
uÛ≤s¡´\≈£î Äø±X¯+˝À q\¢ì >∑T+≥\Tqï <√e ø£ì|ædTü +Ô ~. ‘·eT uÛsÑ \Ô¡ Hê
>∑T+≥\˝À |üP&ÉTkÕÔs¡ì, yê] s¡ø£Ô+‘√H˚ |ü&ÉeT{Ï ~≈£îÿ mÁs¡ã&ç+<ä˙ Ä
Åd\Ô” T uÛ≤$+#·&+É ø£<Tä μ› μ
düs¡dü«‹ á $<Ûä+>± n‘·ì >=|üŒ<äHê\T e]ídü÷Ô+fÒ <äeTj·T+‹
eT<Û´ä ˝ÀH˚ nsTTwü+º >± ‘·\÷|æ+~. n~ >∑eTì+∫q ˇø£ #Ó*ø£‘ÔÓ ªªnø±ÿ,
l
85
n≥T #·÷&É+&ç. n≥T y˚T&ÉMT<ä ˇø£ C…+&Ü m>∑Ts¡T‘·÷+~. Ä |ü‘êø£+
MT<ä ˙s¡T Á|üeVæ≤düTqÔ ï≥T¢ >∑Ts¡T+Ô ~. Ä ∫Vü≤ï+ ì»+>±H˚ ˙s¡qT≈£îì <ëVü≤+
rs¡TÃø√&ÜìøÏ ˇø£ ø±øÏ m–]+~ ..ø±˙ ` Ä düsd¡ Tü ‡˝À ~π> M\T<=s¡øÿ£
ªø±ø±ø±μ j·Tì @&ÉTdüTqÔ ï~μμ nì nqedüs¡ Á|üd+ü >∑+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~.
Ä |æ≥øº <£ $ä∏ ì düu˝ÑÛ Àì yês¡+‘ê qe⁄«‘·T+fÒ bÕ+&É´sêE yÓTTVü≤+
q\¢ã&çb˛sTT+~. düs¡dü«‹ $X‚cÕs¡ú+ Á>∑Væ≤+∫ •_ø£qT eTT+<äT≈£î
q&ç|æ+∫+~.
ø±[+>∑T&ÉT
ªªÇ‘· & É T eTùV≤+Á<ä – ]ì @\T ø£ [ +>∑ >∑ » |ü ‹ . ˙≈£ î ‘· – q
s¡÷|üd+ü |ü<ä >∑\yê&ÉT. nsTT‘˚ n‘·ì sê#·q>∑]˝À ˇø£ Á|üe÷<ä+ ñ+~.
nø£ÿ&ç eT<ä >∑C≤\T ã*dæ ‘·eT ‘·\\‘√ |ü≥T¢|&ü TÉ ‘·÷ >∑s>¡ s∑ ¡ sêdüT≈£î+≥÷+
{≤sTT. yê{Ïì #·÷∫q|ü &ÉT ˙ ≈£î+uÛdÑ HÔü ê\≈£î |ü⁄\ø£]+‘·\T |ü⁄{Ïº ` ˙eP
Ä @qT>∑T\ ≈£î+uÛÑdüú˝≤\‘√ ˙ #·qT\qT yÓ÷{Ï+∫ b˛sê&Ü\H˚ ø√¬sÿ
ø£\>∑e#·TÃqT.
>∑»|ü‹ edüTÔHêï&ÉH˚ e÷≥ $+fÒ j·TT<ä∆s¡+>∑+˝Àì X¯Á‘·TsêE\T
|üs¡T>∑T |üs¡T>∑Tq bÕ]b˛sTT ìÁ<äb˛‘ês¡T. ìÁ<ä˝À≈£L&Ü >∑»|ü‹ e∫Ã
#·+|ü⁄‘·THêï&Éì |ü\e]+#·T‘·÷ eDÏøbÏ ˛‘ês¡≥. Ç~ >∑eTì+∫q sêeT∫\Tø£
≈£L&Ü ª>∑»|ü‹ e#ÓÃμqì ‘·eT sêE*ï uÛj Ñ T· ô|&ÉT‘·÷+{≤sTT.
Ç‘·ì X¯‘è· sêE\ Åd\Ô” T yÓ<’ eäÛ ´+‘√ n&Ée⁄\bÕ˝…H’ ê, nø£ÿ&ç #Ó+#·T
Åd”Ô\‘√ ùdïVü≤+>± ñ+≥÷ ` ªe÷ sêC≤´ìï Ç|ü &˚˝Ò >∑»|ü‹ #·\¢ì
#·+Á<äTìe+{Ïyêμ&Éì bı>∑&ÉT‘·÷+{≤s¡≥! Ä~X‚wüß&ÉT, Ç‘·s¡ »\<˚e‘·\÷
l
86
kÕïq+ #˚d÷ü eÔ ⁄+fÒ bÕ‘êfi¯ düeTTÁ<ëìøÏ ≈£L&Ü ‘·q ø°]ìÔ yê´|æ+|üCdÒ qæ
>∑»|ü‹ì >∑T]+∫ Hê>∑ø£q´\T e]ídü÷Ô+fÒ ` Hê>∑sêE #Óe⁄\T ]øÏÿ+∫
$+≥÷ Äq+<äu≤cÕŒ\T sê\Tdü÷+Ô {≤&ÉT, |ü⁄\ø£]kÕÔ&TÉ . uÛ÷Ñ $Tì ‘·q ‘·\ô|’
yÓ÷dü÷Ô ≈£L&Ü ‘·\÷–+#·T‘·÷+{≤&ÉT.μμ nì düs¡dü«r<˚$ e]ídü÷Ô+fÒ
<äeTj·T+‹ yÓ>∑≥T>± q$«+~.
ÄyÓT ø± ø±[+>∑T&ÉT Çwü+º ˝Ò&ìÉ ‘Ó*dæq XÊs¡<ä eTs=ø£]ì |ü]#·jT· +
#˚dæ+~.
H˚bÕfi¯sêE
ªª<äeTj·T+r, Ç‘·&TÉ H˚bÕfi¯ <˚X|¯ ⁄ü sêE. Ç‘·ì Á|ü‘êbÕ–ïøÏ >∑Ts¬ ‘’ ˚
yêj·TTe⁄ ≈£L&Ü yêj·TTy˚>+∑ ‘√ bÕ]b˛e\dæ+<˚. Ç‘·ì ø°]Ô nìï ˝Àø±\˝Àì
nìï ~≈£îÿ\≈£L yê´|æ+∫ Hê≥´+ #˚düTÔqï~. Ç‘·ì X¯s¡˝≤|òüTe+ #ê˝≤
>=|üŒ~. Ç‘·&ÉT $+{ÏHê]ì kÕ]ùdÔ ` düeTTÁ<ä ¬øs¡{≤\ |òüTÀwü. •e⁄ì
&ÛøÉ ±ÿyÓ÷‘· ø£*dæ $ì|æ+#˚ <Û«ä ì |ü⁄&ÉT‘·T+~. uÛ÷Ñ $Te+ø£ #·÷dü÷Ô Äø±X¯+˝À
ñqï \øå±´ìï >∑T] ‘·|Œü ≈£î+&Ü ø=≥º>\∑ &ÉT. X¯Á‘·TsêE\ @qT>∑T\ eTdæcÔ Õÿ\qT
∫\T¢\T>± ø=≥º>∑*>±&ÉT.
Ç‘·ì#˚‘· z&çb˛sTTq sêE\ eTTKø±+‘·T\T Ç‘·ì ø±fi¯fl >√fi¯fl≈£î
#˚sT¡ ≈£î+{≤sTT. yêfi¯fl eTTU≤\T q\¢ã&çb˛‘êsTT. X¯Á‘·Te⁄\ ÁbÕD≤\T Ç‘·&TÉ
neTè‘·+˝≤ ùd$kÕÔ&TÉ . |ü≥|º ⁄ü fÒqT>∑T\ <ä+‘ê\ ø±+‹ì, •e⁄ì ÄuÛsÑ D¡ yÓTqÆ
HÓ\e+ø£ ø±+‹ì, dü«s¡Z˝Àø±˝À¢>∑\ eT+#·Tø=+&É\ ø±+‹˙ $T+∫q+‘·
<Ûeä fi¯+>± Á|üø±•düTqÔ ï~ Ç‘·ì XÖs¡´ø°].Ô μμ
n‘·ì˙ sê≈£îe÷] e]+#·˝Ò<äT.
l
87
ø±eTs¡÷bÕ~Û|ü‹
‘·sT¡ yê‘· sêEqT yêDÏ e]í+∫+~ ! ªªÇ‘·&TÉ ø±eTs¡÷|ü <˚XÊìøÏ
Á|üuÛÑTe⁄. M] sê»<Ûëì ÁbÕ>√®´‹wü|ü⁄s¡eTT. Ms¡T\˝À >=|üŒyê&ÉT. j·TT<ä∆
s¡+>∑+˝À Ç‘·&TÉ kÕ~Û+∫q ø°]Ô ø±+‹ dü÷s¡´ø±+‹ #˚s>¡ \∑ Á|ü<X˚ Ê\+‘·{≤,
düT>∑+<Û+ä yê´|æ+#·>\∑ Á|ü<X˚ Ê˝À¢q÷ ≈£L&Ü Á|üy•˚ +∫+~. Ç‘·ì ªe]+#·Tμ
n+~. <äeTj·T+‹ yÓ÷eTTqT eTs√ yÓ|’ ⁄ü ≈£î ‹|ü ≈£î+~.
<˚$ n_ÛÁbÕj·÷ìï >∑T]Ô+∫q #Ó*ø£‘ÔÓ ªªdüsd¡ «ü r<˚M! á‘·ìì e÷
sê≈£îe÷] e]+#·<äT. ø£qTø£ Ä ‘·s¡Tyê‘· ≈£Ls¡TÃì ñqï ñ‘·ÿfi¯ sêEqT
>∑T]+∫ $es¡+>± #Ó|Œü +&çμμ nì ÁbÕ]ú+∫+~. •_ø£ eT] ø=+#Ó+ ne‘·*øÏ
yÓ[fl Ä–+~.
ñ‘·ÿfi¯ó&ÉT
XÊs¡<ä Ç˝≤ #Ó|Œæ +~! ªªÇ‘·&TÉ ñ‘·ÿfi¯ <˚XÊBÛXó¯ &ÉT. m<äTs¡T ‹]–q
sêE\ qes¡‘·ïK∫‘· øÏØ{≤\‘√ bÕ<ä|üP» \+<äT≈£îqï yÓTTq>±&ÉT.
ø√{ÏeT+~ì »sTT+∫q á‘·ì #˚ã{Ï‘º `˚ #·+Á<äT&˚ e∫Ã ˙e⁄ »\Áø°&˝É ≤&˚
ø=\qTqT ‘·q _+<äTe⁄\‘√ ì+|ü⁄‘ê&ÉT, |ü<ëà\T sêÁ‘·T\+<äT ≈£L&Ü
ìÁ<äb˛e⁄. eT*¢ yÓTT\¢ yÓTT<ä˝q’… qe|ü⁄wü≈º î£ düTe÷\T ˙ dæ>q∑ T n\+ø£]kÕÔsTT.
Ç‘·&TÉ j·TT<ë∆ìøÏ ãj·T\T<˚]q|ü &ÉT #Ó\sπ >π X¯u≤›\≈£î uÛj
Ñ T· |ü&,ç
<˚e‘êMs¡T\T ≈£L&É #ê≥T≈£î ‘·|ü ≈£î+{≤s¡T. ø£åDø£åD+ <ëHê\T #˚düTÔHêï
‘·sT¡ >∑ì dü+<ä\Tqï á sêE ≈£Ls¡TÃH˚ eTVü‰dæ+Vü‰düq+ ≈£L&Ü dü>s∑ «¡ +>±
m+‘√ m‘·TÔ+≥T+~. n&ç–q yê]øÏ n&ç–qø£+f… m≈£îÿ yÓ≈£îÿe>± <ëq+
#˚dTü qÔ ï Ç‘·ìï #·÷∫ ø£\Œeèø£+å dæ>T∑ |Z &ü TÉ ‘·÷+≥T+~.μμ
Ç˝≤ e]í+∫Hê <äeTj·T+‹ ñ\ø£ø£, |ü\ø£ø£ ì*∫+~. ÄyÓT
Vü≤è<äj·T+˝À q\sêE≈£î ‘·|üŒ eT¬se]ø° #√≥T˝Ò<äì ‘Ó*dæq düs¡dü«r
l
88
<˚$, ô|ø’ Ï ‘Ó*j·TqfÒ¢ q{Ïd÷ü Ô yêVü≤≈£î\≈£î ø£qTôd>’ ∑ #˚d,æ •_ø£qT ‘·sT¡ yê‘·
sêEe<ä›≈£î q&ç|æ+∫+~.
ø°ø£≥T&ÉT
ªªÇ‘·&ÉT ø°ø£≥<˚X¯|ü⁄ sêE. Ä <˚XÊìï Á‹$wüº|ü+ nì ≈£L&Ü
n+{≤s¡T. Ç‘·&ÉT u≤≥kÕs¡T\T ÁX¯eT rs¡TÃø√&ÜìøÏ <˚X¯eT+‘·{≤ nH˚ø£
#·\ì¢ düÁ‘ê\T ø£{+ºÏ ∫, rj·Tì eT+∫˙{Ï #ÓsT¡ e⁄\T Á‘·$«+#ê&ÉT. Ç‘·ì
ø°]Ô nH˚ |üPs¡#í +· Á<äT&ÉT ‘·eTMT~øÏ <ä+&Ó‹Ô ekÕÔ&HÉ ˚ uÛj
Ñ T· +‘√H˚ dü÷s¡T´&É÷,
#·+Á<äT&É÷ ≈£L&Ü Äø±X¯+˝À ˇ~– ˇ~– bÕ]b˛‘·T+{≤s¡T >±ì uÛ÷Ñ $TMT<ä
q&Ée&ÜìøÏ ~>∑&+É ˝Ò<Tä μμ nì düsd¡ «ü r<˚$ m+‘√ #·eT‘êÿs¡+>± #Ó|Œæ Hê
<äeTj·T+‹ qe«q÷˝Ò<Tä . Ä ø°ø≥£ Tì #·÷&Éq÷˝Ò<Tä .
q\|ü+#·ø£+
Ä ‘·sT¡ yê‘· ˇπø es¡Tdü˝À nsTT<äT>∑Ts¡T q\sêE\T ˇπø uÛ+Ñ –eT˝À
Øƒ $ >± ≈£ L s¡ T Ãì ñHêïs¡ T . yê]˝À ì»yÓ T Æ q q\T&Ó e s√, Ç+Á<ë–ï
j·TeTes¡TDT˝…es√ düsd¡ «ü r<˚$øÏ ‘Ó\TdüT>±ì <äeTj·T+‹øÏ ‘Ó*j·T<äT >∑<ë!
Ä nsTT<äT>∑T]˝ÀqT q\Tì Á|ü‘´˚ ø£+>± >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ M\T>±q÷ ` Ç‘·s¡
e÷j·÷ q\T¬s’q q\T>∑T]ø° nq«j·T+ ñ+&˚≥Tº>±qT, qs¡à>∑s¡“¤+>±
düs¡dü«r<˚$ $esê\T e]í+#· Hês¡+_Û+∫+~.
ªªÇ‘·ìï #·÷&ÉT ` nbÕj·÷\ ø£bÕj·T&ÉT, n‹$XÊ\ |ü<äàdüe÷q
H˚Á‘·T&ÉT. ì» Ms¡ùdqT q\]+#·Tyê&ÉT, düs«¡ ˝Àø±\ sêE\qT »sTT+#·>\∑
ã˝≤&ÛÉT´&ÉT, uÛÑ÷$TqàùV≤+Á<äT&ÉT.
n‘·DíÏ #·øÿ£ >± #·÷&ÉT ` uÛ≤dü«s¡s÷¡ |ü dü|+ü <ä >∑\yê&ÉT, m|ü &É÷
ô|ø¬’ –πs X¯øÔÏ #·÷ù|yê&ÉT. n~Ûø£ Á|ü‘ê|ü⁄&ÉT, n–ï•K\ e\¢ |ü⁄{Ïqº yê&ÉT.
l
89
m\¢|ü &É÷ $ãT<ÛäT\yÓ’ù| #·÷#·Tyê&ÉT, X¯Á‘·Te⁄*ï >∑&ç¶b˛#·\T>± uÛ≤$+#·T
yê&ÉT, á‘· &Éq\T&ÉT, ˝Àø£bÕ\≈£î\+<äT ~≥º. nH˚ø£ s¡T#·T\ ùdïVü≤+‘√
ã\dæqyê&ÉT.
Ç+ø=ø£¬ses¡qT≈£î+{≤y√ ` uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq ô|<ä› >∑<ä‘√ <ä+&ç+#˚
e´øÏÔ, düeTe]Ô, <Ûäs¡àsêE, $TÁ‘·q+<äqT&ÉT, ø£eT\˝À#·qT&ÉT, <äøÏåD
Hêj·T≈£î&ÉT.
ªeTs=ø£&TÉ Hêï&˚ ` Äj·Tq nbÕs¡ >∑+;Ûs¡ $X‚cÕ\ ì~Û, qBqT&ÉT,
dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ eT+∫˙{Ï düeTTÁ<ä+ ø£+f… ã\+ >∑\yê&ÉT, uÛTÑ eHê~Û|⁄ü &ÉT.μμ
á Hê\T>∑T es¡íq\˝À e÷j·÷ q\s¡÷|ü⁄˝…’ es¡Tdü>± Ç+Á<äT&ÉT,
n–ï, j·TeTT&ÉT, es¡TDT&ÉT >∑Ts¡T+Ô &ÉTq≥T¢ XÊs¡<ë<˚$ #Ó|Œæ Hê <äeTj·T+‹
yê]ì dü]>± b˛\TÃø√˝Òø£ ‘·‘·Ôs¡|ü&ç+~. nsTT<äT>∑Ts¡T q\sêE\T ˇπø
es¡Tdü˝À mes¡T q\T&Éì ìX¯ÃsTT+#·>∑\<äT ? ø£qTôd’>∑\‘√H˚ Á|üX¯ïy˚dü÷Ô
düsd¡ «ü r <˚$ e+ø£ #·÷∫+~.
Ä yêπ > › $ eT]+‘· #· e T‘êÿs¡ + >± Ä ~ø±Œ\T]ï q\T>∑ T ]˙
bı&ÉT>∑T‘·Tqï≥T¢ q{Ïd÷ü HÔ ,˚ ì»yÓTqÆ ìwü<äÛ sê≈£îe÷s¡Tì #·÷|ü⁄‘·÷, n‘·ì
>∑TD>∑D≤<äT*ï ø°]Ô+#·kÕ–+~.
ªªÇ‘·ìï ÁX¯<>∆ä ± #·÷&ÉT. e+<äeT+~ X¯Á‘·Tsêø£då Tü ˝…‹Ô e∫ÃHê z&ç+#·
>∑\qqï≥Tº #˚wüº\‘√H˚ #ÓãT‘·Tqï Ç‘·&ÉT JeT÷‘·yêVü≤qTì e˝… ñHêï&ÉT.
Ç~ ì»+. n+‘˚>±ø£ n–ïôVAÁ‘·Tì e˝… nH˚ø£ j·TC≤„\˝À |üP»\+~q
‘˚»düT‡‘√ Á|üø±•düTÔHêï&ÉT. Ç+ø± ` j·TeT<Ûäs¡àsêE e˝… ÁbÕD≤\T
rj·T&Üìø° sTTe«&Üìø° ≈£L&Ü düeTs¡T&∆ TÉ ˝≤>±qT, C≤„qT*ï dü+‘√wüô|fÒyº ê&ÉT
>±qT ñHêï&ÉT. eTs√ $X‚w+ü @$T≥+fÒ es¡TD<˚e⁄ì ˝≤>± m<äTs¡T>±*øÏ
˝Ò∫|ü&˚ ‘·s¡+>±\ düeTTÁ<ä+‘√ ùd$+|üã&ÉT‘·Tqï≥Tº ø£ì|ædüTÔHêï&ÉT. ˇπø
l
90
s¡÷|ü⁄q ø£ì|ædüTÔqï á nsTT<äT>∑Ts¡T |ü⁄s¡Twüß˝À¢ ˙ Çwüº+ e∫Ãq yê]ì
mqTïø√μμeTì }s¡T≈£î+~.
düsd¡ «ü r<˚$ #·eT‘êÿs¡ uÛ≤wü˝À dü÷∫+#·&+É e\¢H√, Ä‘·à bÕ‹Áe‘·´
eTVæ≤eT e\¢H√, |üPs¡«|ü⁄D´+ e\¢H√ <äeTj·T+‹ ø£|ü≥y˚wü<Ûës¡T˝…’q
~ø±Œ\T]ï q\T>∑TØï <ë{Ï, nsTT<äe q\T&ÉT>± ñqï ì»yÓTÆq q\sêE
m<äT{ÏøÏ yÓ[fl ì•‘·+>± #·÷∫+~.
ø±ì ` n+‘·˝ÀH˚ eTqà<∏äT&ÉT ‘·q |ü⁄wüŒX¯sê\qT e&çe&ç>±
<äeTj·T+‹ Vü≤è<äjT· +˝ÀøÏ >∑T]#·÷∫ ø=&ÉT‘·÷ $s¡V≤ü y˚<qä qT, dü+ø√#êìï
ô|+bı+~+#ê&ÉT. ÄyÓT eTqdüT‡ ∫ø±¬ø’ b˛sTT+~. <äèwæº #Ó~]+~. eT∞fl
Ä nsTT<äT>∑T]˝À mes¡T ì»yÓTÆq q\T&√, me]ï e]ùdÔ ‘·b˛Œ, me]ï
ø√]‘˚ ˇb˛ŒqH˚ dü+<˚V≤ü +‘√ ÄyÓT eTqdüT‡ ‘=øÏÿdü˝≤&ç+~.
ªá düeTj·T+˝À e÷ sTT<ä]› ø° ÁbÕD$TÁ‘·T&Óq’ sê»Vü≤+dü ñ+fÒ `
˙{Ï qT+∫ bÕ\qT y˚sT¡ #˚dqæ ≥T¢>± e÷j·÷ s¡÷|ü⁄\˝Àì ì»yÓTqÆ q\TDÏí
#·÷ù|~ >∑<ëμ nì Ä ø£q´ nqT≈£î+~ ` sêj·T+#· sêq+<äT≈£î m+‘√
∫+‹+∫+~.
ÄyÓT ‘·q eTqdüT˝À Ç˝≤ ‘·]ÿ+#·Tø√kÕ–+~. ª¬s+&ÉTs¡ø±\
#·+Á<äT\T+{≤s¡H˚ Á|ür‹ì $q&É+ e\¢Hê ? n‹ dü«#·Ã+¤ >± ñ+&˚ |ü<ës¡+ú ˝À
ø£qT|æ+#˚ nH˚ø£ Á|ü‹_+u≤˝≤ ? Hê ø£fió¯ fl #Ó~sêj·÷ ? eT<äqT&ÉT n<äèX¯´
$<ä´‘√ Çìï s¡÷bÕ\T <ë˝≤Ã&Ü ? $s¡V≤ü + m≈£îÿyÓ’ H˚H˚ ÁuÛ$Ñ TdüTHÔ êïHê ?
q\T&˚ $X¯«s¡÷bÕìï Á|ü<]ä ÙdüTHÔ êï&Ü ? <˚e‘·˝Ò ø£|≥ü Hê≥ø£+ Ä&ÉT‘·THêïsê ?
düs¡dü«r<˚$ |ü]Vü‰dü+ #˚düTÔqï<ë ? ˝Òø£ á nsTT<äT>∑T]˝À ` ˇø£&ÉT
q\T&ÉT, ˇø£&TÉ |ü⁄s¡÷s¡e⁄&ÉT, eTs=ø£&TÉ eTqà<∏Tä &ÉT, eT<Û´ä qTqï Ç<äs› T¡ <˚e‘·\
yÓ<’ Tä ´\÷H˚y÷Ó ` @MT ns¡+ú ø±e≥+˝Ò<Tä .
l
91
<˚e‘·˝…’‘˚ q\Tì #·÷|æ+#·e\dæ+<äì ÁbÕ]úkÕÔqT. ø±ì ` yê]πø
ø±eT»«s¡+ m≈£îÿyÓ’ n~Ûø£ <ëVü≤+‘√ qqTï ˝Àãs¡#·Tø√ #·÷düTÔqï|ü &ÉT
q\Tì Hê≈£î <äøÿ£ ìe«s¡T ø£<ë !
nsTTHê ` qqTï e+∫dü÷Ô nsTT<äT ÄdüHê\ MT<ä ˇπø s¡÷|ü⁄‘√,
ˇπø <äTdüTÔ\‘√, ˇπø s¡ø£+ ÄuÛÑs¡D≤\‘√, ˇπø e÷~]– ≈£Ls¡TÃqï á
nsTT<ä T >∑ T Øï C≤Á>∑ ‘ · Ô > ± |ü ] o*+∫ ì»yÓ T Æ q q\T&Ó e «&√ Á>∑ V æ ≤ +#·
Á|üjT· ‹ïkÕÔqTμ nì ÄyÓT ìX¯ÃsTT+#·T≈£î+~.
q\Tì >∑T]Ô+|ü⁄
Ä nsTT<äT>∑Ts¡q÷ ì•‘·+>± #·÷∫+~. yê]˝À q\T>∑Ts¡T $∫Á‘·+>±
ø£ì|æ+#ês¡T. yêfi¯fl bÕ<ë\T H˚\MT<ä Äq≥+ ˝Ò<Tä . yê] qT<äTs¡T\ MT<ä
#ÓeT≥ #·Tø£ÿsTTHê ˝Ò<Tä . yê] eøå±\MT<ä Áy˚˝≤&ÉT‘·Tqï e÷*ø£\˝À ˇø£ÿ
|üPe⁄>±ì, |üP\πødüsê\T >±ì edæyê&É˝<Ò Tä . yêfi¯fl ø£qT¬s|üŒ\T ˇø£ÿkÕ¬sH’ ê
eT÷‘·\T |ü&&É +É ˝Ò<Tä . n+<äTe\¢ Ä q\T>∑Ts¡÷ <˚e‘·\ì, nsTT<äeyê&˚
q\sê»˙ <äeTj·T+‹ Á>∑Væ≤+∫+~.
ª<˚e‘·\ <äj·T ˝Òì<˚ @ |ü˙ ø±<äT. yê]øÏ B|ü<Ûä÷|ü n_Ûùwø£
|üPC≤ HÓy’ <˚ ë´\T düeT]ŒùdÔ >±ì ø£sT¡ DÏ+∫ ø£\Œeèøå±\÷, ø±eT<Ûq˚ Te⁄\÷,
s√E≈£î y˚sTT eTDT>∑T\ ã+>±s¡+ Ç#˚Ã ∫+‘êeTDÏ e+{Ï$ <ëq+ #ÓjT· ´s¡T
>∑<ëμ nì eTqdüT˝À ‘·]ÿ+#·T≈£îqï <äeTj·T+‹ düuÛÑ˝Àì <˚e‘·\≈£î
qeTdüÿ]+∫, uÛøÑ >πÔÏ j·÷\T bÕ&ç yê]ì Äq+~+|ü#d˚ +æ ~.
<˚e‘·\T dü+‘√wæ+∫ Á|ükÕ~+∫q C≤„qX¯ø‘ÔÏ √ ì»yÓTqÆ q\Tì eT∞fl
#·÷∫, n+‘·˝ÀH˚ ø£Hê´düV≤ü »yÓTqÆ qTqTdæ>T∑ ‘Z √ Á|üøÿ£ ø=~–+~. Á|æjT· TDÏí
dü÷{Ï>± #·÷&Éq÷˝Òø,£ #·÷&É≈î£ +&Ü $s¡V‰ü ìï Ä|ü⁄ø√q÷ ˝Òø£ dü‘e· T‘·eTÚ‘·÷
yÓT\¢>± yÓq≈£îÿ q&ç∫ Ä XÊs¡<ë<˚$ Vü≤è<äjT· + MT<ä yê*, uÒ\>± #·÷∫+~.
l
92
düs¡dü«r<˚$ Ä ø£qúÛ≤yêìï >∑T]Ô+∫, düqï>± qe⁄«‘·÷ ø£q´ Vü≤kÕÔìï
‘·q #˚‹˝ÀøÏ rdüT≈£îì <Ûs’Ó ´¡ + Çdü÷,Ô düu˝ÑÛ Àì yês¡+<äs÷¡ $H˚≥Tº Ç˝≤ n+~.
ªªÇ+Á<äT&ÉT, n–ï, j·TeTT&ÉT, es¡TDT&ÉT á <äeTj·T+‹ì ø£sT¡ D≤Ás¡›
<äèwæ‘º √ #·÷&Ü*. ˇπø ˇø£ÿ ø£q´ Ç+<ä]HÓ˝≤ e]+#·>\∑ <√ MTπs #Ó|Œü +&ç.
MT q\T>∑T]˝À ˇø£]ï e]ùdÔ $T>∑‘ê eTT>∑TØZ ï øÏ+#·|sü ∫¡ qfÒ>¢ <∑ ë ? á
$wü e T dü e Tdü ´ ‘· ˝ … ‘ · Ô ≈ £ î +&Ü áyÓ T MT q\T>∑ T ] >∑ T D>∑ D ≤\÷,
Á|ükÕ<ë+XÊ\‘√ |ü⁄{Ïqº ˇπø ˇø£ÿ eTVü‰qTuÛ≤e⁄&Óq’ q\TDÏí e]+∫ ‘·]düT+Ô ~.
n~ n+<ä]ø° Äq+<ä <ëj·Tø£yT˚ >∑<ë!μμ
á e÷≥\T $q>±H˚ Ä q\T>∑Ts¡T ~ø±Œ\≈£î\÷ dü+‘·dæ+#ês¡T.
düsd¡ «ü r<˚$ Á|üuÀ<Ûeä TT, q\Tì ∫‘·XÔ ó¯ ~∆, <äeTj·T+‹ uÛøÑ ÔÏ bÕ‹Áe‘ê´\qT
‘·\#·T≈£îì ‘·eT ø±eT yê+#Û·\qT ñ|üdü+Vü≤]+#·T≈£îHêïs¡T. q\Tì e˝…
ñqï ‘·eT s¡÷bÕ\qT ≈£L&Ü j·T<Ûëdæ‹ú øÏ e÷s¡TÃ≈£îì Á|ü‘´· ø£eå Tj·÷´s¡T.
n|ü &ÉT <äeTj·T+‹ #·÷|ü⁄\T ‘·eT _&É¶ #·÷|ü⁄\e˝… yê]øÏ ‘√#êsTT.
Ç+Á<äT&ÉT ‘·q y˚sTTø£fifl¯ ‘√qT ÄyÓTqT #·\>¢ ± #·÷#ê&ÉT. n–ï ø±e÷+<Ûøä ±s¡+
‘=\–q #·\ì¢ yÓ\T>∑T\T Á|üd]ü +#·T‘·÷ eT<äqTì Áù|eTu≤D≤\T ‘êø£˝ìÒ
ã÷&ç<sä +¡ >∑T <Û]ä +#ê&ÉT. j·TeTT&ÉT ø±eTbÕX¯+ ˝Òì ì» bÕX¯+‘√ Á|ü‘´· ø£yå TÓ Æ
Äos¡«~+#ê&ÉT. Ä q\T>∑Ts¡÷ ‘·eT ‘·eT ì»s¡÷bÕ\˝À ø£ì|æ+#˚dü]øÏ
düuÛÑ˝Àì yês¡+<äs¡÷ ª>±s¡&ûyêπsyÓ÷μ nqT≈£îHêïs¡T.
düsd¡ «ü r<˚$ sê#·øH£ ïÓ ‘√ : ªªMs¡T <˚e‘·\ì, n‘·&TÉ q\T&Éì düŒwü+º >±
‘Ó\TdüT≈£îHêïe⁄ >∑<ë, eTT+B <˚e‘·\≈£î qeTdüÿ]+∫, ‘·s¡Tyê‘· q\Tì
e]+∫, ø£\ø±\+ |ü‹Áe‘ê <Ûäs¡à+ bÕ{Ïdü÷Ô düTK <ë+|ü‘·´ J$‘·+
>∑&ÉT|ü⁄μμeTì #Ó|æŒ+~.
l
93
<äeTj·T+‹ #˚‹ø£+ø£D≤\T s¡aDs¡aD ÁyÓ÷>∑Tq≥T¢>± #˚‘·T\T
CÀ&ç+∫ ~ø±Œ\Ts¡≈î£ qeTdüÿ]+∫ ÄodüT‡\T bı+~+~.
dü«j·T+es¡eTT
<äeTj·T+‹ •_ø£ qT+&ç ~–, düsd¡ «ü r<˚$ #˚‹ì |ü≥Tº≈î£ ì, yÓT\¢>±
q\T&ÉTqï ã+>±s¡T|”sêƒ ìï møÏÿ, n‘·ì yÓT&É˝À |üP\Vü‰sêìï y˚dæ e]+∫+~.
Ä <ä+&É˝À nø£ÿ&Éøÿ£ &É ˝Ò˝‘Ò · Ä≈£î\Tq÷ï ñHêïsTT. Ä e÷\˝Àì
|üP\ düT>∑+<Ûä |ü⁄bıŒ&ÉT\ ø±•+∫ ‘·TyÓTà<ä\T s¡a+ø±s¡+ #˚d÷ü Ô yê{Ï #·T≥÷º
‹s¡T>∑T‘·÷H˚ ñHêïsTT.
ø£qT|æ+N ø£qT|æ+#·≈î£ +&Ü ñqï eT<äq u≤D≤\e˝… Ä |üP\<ä+&É
q\Tì #ÛêrMT<ä #·øÿ£ >± neT], Á|ü‹|ò*ü dü÷Ô Á|üDj·TuÛ≤yê\qT düèwædº Tü qÔ ï~.
<ä e Tj· T +‹ X¯ Ø s¡ e T+‘· { ≤ |ü ⁄ \øÏ ] +‘· \ T »ì+#· & É + e\¢ , dæ > ∑ T Z ‘ √
‘·\e+#·T≈£îì eT]+‘· n+<ä+>± ø£qT|æ+∫+~.
ÄyÓT ‘·q yÓT&É˝À y˚dqæ <ä+&ÉqT q\T&ÉT Áù|eT‘√ ‘êπødü]øÏ, n‘·ì
ns¡#˚sTTøÏ, #ÓeT≥ |ü{Ïºq≥¢sTT+~. ô|[fl düeTj·T+˝À ø£Hê´<ë‘· e~˝Ò
»˝≤ìøÏ Ç~ dü ÷ #· q >± ‘√∫+~. Ä dü e Tj· T +˝À eT<ä q u≤D≤\≈£ î
düT≈£îe÷]jÓÆTq <äeTj·T+‹‘√bÕ≥T, y˚Ts¡T|üs¡«‘·+ø£+f… <ÛÓ’s¡é+‘·T&Ó’q
q\T&ÉT ≈£L&Ü #·*+∫, ‘·÷*b˛uÀj·÷&ÉT. á $<Û+ä >± q\sêE ø±eTTìøÏ
ã+B nj·÷´&ÉT.
Ç+Á<ë<äT\ esê\T
m+‘√ø±\+>± ˇø£]H=ø£sT¡ eTqkÕsê ø√s¡T≈£î+≥÷ á X¯óuÛÑ |òTü &çjT·
ø√düyT˚ m<äTs¡T #·÷∫q Ä e<Û÷ä es¡T*ï <˚e‘·\T Äos¡«~+#ês¡T.
l
94
Ç+Á<äT&ÉT ªª˙e⁄ e÷≈£î <ä÷‘·>± eéVü≤]+#·&É+˝À ∫‘·ÔX¯ó~∆‘√
eéVü≤]+#êe⁄ >∑qTø£ yÓT∫Ã, esê*düTHÔ êïeTT. ˙$ø£ eTT+<äT #˚ùd j·T»„
j·÷>±\˝À H˚qT Hê ì»dü«s¡÷|ü+‘√ e∫Ã HÓy’ <˚ ë´\T d”«ø£]kÕÔqTμμ nHêï&ÉT.
n–ï ø±eTs¡÷|ü eT+Á‘êìï ñ|ü<˚•+#ê&ÉT. j·TeTT&ÉT <Ûäs¡àãT~∆ì, mìï
>∑T<äT›\T >∑T<äT›‘·THêï n\dü≥sêì X¯øÏÔ˙ Á|ükÕ~+#ê&ÉT. es¡TDT&ÉT ªª˙e⁄
ø√]q#√≥˝≤¢ e]¸kÕÔqT. ˙e⁄ <Û]ä +#˚ |üP\T mqï{Ïø° yê&çb˛ø£T+&ÉT>±ø£μμ
nì esê*#êÃ&ÉT.
∫+‘êeTDÏ eT+Á‘·+
düs¡dü«r<˚$ n+‘·es¡≈£î <Ûä]+∫q qs¡Åd”Ô s¡÷bÕìï e<ä*y˚dæ `
|ü⁄düøÔ e£ TT, MD |ü≥Tº≈î£ qï #˚‘T· \‘√, s=eTTà\ô|’ ÄH˚ ‘·T\d”<fiä ≤\ <ä+&É‘√,
eT+#·T _+<äTe⁄\ e+{Ï X¯Øs¡+‘√ yêπ>$› s¡÷|ü+˝À Á|ü‘´· ø£yå TÓ +Æ ~.
Ä nsTT<äT>∑Ts¡T <˚e‘·\÷ ø£*dæ ! ªªVæ≤e÷#·\Tì ≈£îe÷¬s,Ô Ä~X¯øÔÏ
j·T>∑T bÕs¡«r<˚$ e˝… ø£\ø±\+ eTT‘·sÔ TT<äTe⁄>± e]ú\T¢, uÛsÑ ≈Ô¡ î£ ns¡Xú Ø¯ ]yÓ’
n‘· ì J$‘· + ˝À uÛ ≤ >∑ k Õ«$T$ ø£ e TTà. sêE\T ˙≈£ î bÕ<ä | ü P »\T
#˚j·TT#·T+<äTs¡T>±ø£!μμ nì <äeTj·T+‹ì B$+#ês¡T.
<äeTj·T+‹ yê]øÏ bÕ<ë\+{Ï qeTdüÿ]+∫+~. Ä ‘·s¡yê‘·
düsd¡ «ü r<˚$ q\Tì‘√ Ç˝≤ #Ó|Œæ +~ !
ªª∫+‘êeTD° eT+Á‘·+ ` ø£\Œ‘·sT¡ e⁄, ø±eT<Ûq˚ Te⁄\ e˝… ø√]ø£\T
rπsÃ eTVü≤‘·TÔ >∑\~. n~ qqTï ÁbÕ]ú+#˚ eT+Á‘·yT˚ . <ëìì eTqTe⁄ m|ü &É÷
eTqq+ #˚d÷ü +Ô {≤&ÉT. n<˚ $<Û+ä >± qTe⁄« ≈£L&Ü uÛøÑ ‘ÔÏ √ düà]+∫ ‘·]+#·T.
<ëìï ˙≈£î s¡V≤ü dü´+>± uÀ~ÛdTü HÔ êïqT.
Ç|ü &ÉT ˙ #Ó$˝À H˚ #Ó|Œæ q eT+Á‘·+ ã+>±s¡T ÄuÛsÑ D¡ + e+{Ï~,
s¬ +&ÉT yÓ|’ ⁄ü ˝≤ |ü<Tä qTqï ø£‹Ô e+{Ï~. bÕbÕ*ï b˛>={Ïº eTVü‰X¯øÔÏ ìdüT+Ô ~.
Á|üd<æ ∆ä <˚e‘·\+<ä] ÁbÕs¡Hú ê |ü<ë\÷>∑\ á eT+Á‘êìï ñbÕdæ+#·T.
l
95
X¯ó∫>±, ‘Ó\y¢ ês¡Ts¡a≤eTTqH˚ ˝Ò∫, ‘·÷s¡TŒyÓ|’ ⁄ü ≈£î ‹s¡– ÁX¯<>∆ä ± á
eT+Á‘êìï ñ#·Ã]¤ +#·T. ˙≈£î X¯óuÛ≤\T \_ÛkÕÔsTT. á ∫+‘êeTD° eT+Á‘·+‘√
qqTï ñbÕdæùdÔ eTπs ø£èw” ˝Ò≈î£ +&ÜH˚ kÕs¡d«ü ‘êìï düèwæ+º #˚ X¯øÔÏ j·TT≈£î\Ô T
\_ÛkÕÔsTT.
m≥Te+{Ï eT÷s¡T&â H’Ó êdüsπ ` á eT+Á‘êìï ñbÕdæ+#·T‘·÷ nã›ø±\+
(ˇø£ dü+e‘·‡s¡+) uÛÑøÏÔ‘√ >∑&ç|æ‘˚, ø£$‘ê dæ<ë∆+‘· s¡Vü≤k˛´|üìwü‘·TÔ\T
uÀ~Û+#·>∑\ ñbÕ<Ûë´j·TT&˚ ø±>∑\&ÉT. dü÷s√´<äj·Ty˚fi¯ ˙ M eT+Á‘·+‘√
qqTï ÁbÕ]ú+∫ ` <äeTj·T+‹ì bı+~qfÒ,¢ ø£$‘ê ø£q´qqT ≈£L&Ü bı+<äT.
•e⁄ìe˝… bÕbÕ\T b˛>=fÒº yê&ÉyÓ’ eTVü‰ ø°]Ôe+‘·T&Ée⁄ ≈£eTTàμμ nì
Äos¡«~+∫+~.
eT∞fl <äeTj·T+‹ì Ç‘·s¡ <˚e‘·\‘√ ø£\dæ XÊs¡<ë<˚$ ≈£L&Ü Ç˝≤
Äos¡«~+∫+~ : ªª|ü‹Áe‘·\≈£î Ä<äsÙ¡ yÓTqÆ |ü‹Áe‘·e⁄ >∑qTø£ ˙e⁄ kÕ~Û+#·˝ìÒ
<äT+&É<Tä . ø±ì ` <˚e‘·\yÓTqÆ y˚TeTT Á|ü‘´· ø£yå TÓ qÆ |ü &ÉT qs¡T\≈£î es¡eTT
©j·T≈£î+&Ü yÓfi¯flsê<äT. ˙ bÕ‹Áe‘·´ ìj·Te÷ìï bÕ&ÉT#˚ùd <äTsêàs¡TZ&ÉT
yÓ+≥H˚ e÷&ç eTôdb’ ˛‘ê&ÉT! y˚TeTT Çwü+º e∫Ãq e÷s¡Ts¡÷bÕ\T <Û]ä +#·&+É
#·÷∫ ˙e⁄ m+‘√ ÄX¯Ãs¡´|ü&Ü¶e⁄. ˙e⁄ ø√]q|ü &ÉT n˝≤ ø±eTs¡÷|ü<ëÛ ]DÏ$
ø±>∑\eì es¡$TdüTÔHêïeTT.μμ
n|ü &ÉT düsd¡ «ü ‹ Ç+Á<ë–ï j·TeT es¡TDT\‘√ ø£\dæ »+ã÷ B«|ü+
sêE>±] $e÷q+ møÏÿ ô|ø¬’ –sês¡T. Ç‘·s¡ sê≈£îe÷s¡T\T ≈£L&Ü ˝Ò∫ ‘·eT
‘·eT $&ÉT<äT\≈£î ãj·T\T<˚sês¡T. n˝≤ yÓ&ÉT‘·Tqï yê] n+<Ó\ s¡e[‘√
bÕ≥T <˚e<äT+<äT_Û <Ûä«qT\T ø£\dæ Äø£kÕìï ˇs¡TdüT≈£îH˚≥Tº #Ó\πs>±sTT.
q\T&ÉT ô|[fl≈£îe÷s¡Tì>± n\+ø£]+#·Tø√&ÜìøÏ $&ç~øÏ ãj·T\T<˚sê&ÉT.
<äeTj·T+‹ ‘·q eT+~s¡+˝ÀøÏ yÓ[flb˛sTT+~.
l
96
<äeTj·T+‹ Ç+‘·eT+~˝À ‘·qqT e]+∫, ‘·q ø√¬sÿqT dü|òü\+
#˚dæq dü+<äsê“¤ìï |ü⁄s¡düÿ]+#·T≈£îì q\T&ÉT <√dæfi¯fl‘√ yÓ+&ç ã+>±sê\T,
qes¡‘êï\T |ü+∫ô|&ÉT‘·÷ $&ç~øÏ yÓ&ÉT‘·THêï&ÉT. ‘·qqT bı–&˚yê]ø£+f…
<äeTj·T+‹ì bı>∑T&ÉT‘·Tqï yê]øÏ m≈£îÿe eTT≥º#ÓãT‘·THêï&ÉT.
ø=+<äs¡T sêE\T n‘·ì n<äècÕºìøÏ ndü÷j·T|ü&ÉT‘·÷ ªªm‘ÓÔ–]q
yê&ÉT ÁøÏ+<ä |ü&É≈£ e÷q&ÉT˝Ò!μμ ªªô|s¡T>∑T≥ $s¡T>∑T≥ ø=s¡πø μμ... ªªn‹
düs«¡ Á‘· es¡j® T˚ ‘Yμμ ªªø±eTeTT‘√ ø£fió¯ fl eT÷düT≈£îb˛sTTqyê&çøÏ dæ>T∑ +Z &É<Tä ˝Òμμ
ªªÅdÔ” dü+>∑eT+‘√ $Á|ü‘«· + q•düT+Ô ~˝Òμμ n+≥÷ >∑Tdü>T∑ dü\‘√ q\Tì m>∑‘ê[
#˚düTÔHêïs¡T.
q\T&û dü÷{Ïb˛{Ï n|üyê<äT\T $+≥÷ ∫s¡Tqe⁄«‘√ $qq≥T¢
q{Ï+#ê&ÉT. mes√ n|üyê<äT\T düèwæ+º #·e\dæ e∫Ã+<ä+fÒ ‘·q˝À ndü\T
<√wü + ˝Ò < ä H ˚ >∑ < ë! ñ‘· Ô e T eT˙wæ ‘· q ˝À ˝Ò ì <√cÕ*ï Ç‘· s ¡ T \T
#Ó| ü ≈£î+≥÷+fÒ qe⁄«≈£î+{≤&ÉT. q\T&ÉT ‘·q $&ç~˝ÀøÏ yÓfi≤fl&ÉT.
ô|[fl @sêŒ≥T¢
$<äs“¡ s¤ ê»>∑T ;ÛeTùdqT&ÉT yÓ~’ ≈£î*ï |æ*∫, ø£s÷¡ Œs¡+ ‘ê+ã÷˝≤*∫Ã,
>∑+<Û+ä ‘√ |üPõ+∫ ªªeT+∫ ô|[fl eTTVüAs¡+Ô ìX¯ÃsTT+#·+μμ&Éì n&ç>±&ÉT.
yês¡≥Te+{Ï X¯óuÛ\Ñ >∑ï+ yÓ+≥H˚ ñqï<äì, ô|+&çø¢ =&ÉTøÏÿ ø£ãTs¡+|æ e<ÛTä e⁄qT
dæ<ä∆+>± n\+ø£]+#· e\dæ+<äì ‘=+<äs¡ô|{≤ºs¡T. ø£Hê´<ë‘· yÓ+≥H˚
ô|[flø=&ÉTøÏÿ ø£ãTs¡+bÕ&ÉT.
e<ÛäTe⁄
düœj·T\T, |ü]#ê]ø£\T <äeTj·T+‹ì rdüT≈£îyÓ[fl eTT‘ê´\ ø=\qT˝À
≈£î˝≤#ês¡+ Á|üø±s¡+ ‘·\+{Ï kÕïq+ #˚sTT+#ês¡T. Ä düeTj·T+˝À #Ó*ø£‘ÓÔ\
l
97
#·+ø£\˝À qTqï ã+>±s¡T #Ó+ãT\T ªª<äeTj·T+r ≈£î#ê\ n+<ä+ eTT+<äT
z&çb˛j·÷eTT>∑<ëμμ nì <äT'U≤ÁX¯óe⁄\‘√ ì+&ç bıs¡T¢‘·Tqï≥Tº ‘√#êsTT.
<äeTj·T+‹ q>∑ïX¯Øs¡+‘√ |ü˙ï≥ kÕïq+ #˚dTü +Ô fÒ, #·\Tesê‹e˝…
qTqï>± ‘Ó\>¢ ± ñqï ÄyÓT X¯Øs¡+ eT]+‘· yÓTs¡Tdü÷Ô ` es¡¸, X¯s<¡ èä ‘·Te⁄\˝À
ø£ q T|æ + #˚ dü + <Û ë ´ø±+‘· e ˝… eTT#· Ã ≥>± ñ+~. ÄyÓ T X¯ Ø s¡ + MT<ä
˙{Ï_+<äTe⁄\T eT+∫ eTT‘ê´\qT eT]|ædüTÔHêïsTT.
Ä ‘·&ç ˝Ò≈î£ +&Ü #Ó*j·T\T yÓT‘·ìÔ ã≥º‘√ ˇ‘·T‘Ô ÷· +fÒ ` ã+>±s¡|⁄ü
u§eTà≈£î düqïì Ä≈£îsê‹‘√ yÓTs¡T>∑T ô|&ÉT‘·Tqï≥T¢+~ ÄyÓT X¯Øs¡+.
düTyêdüq\‘√ >∑TuÛ≤[düTÔqï yÓTs¡T|ü⁄r>∑˝≤+{Ï ÄyÓT n+<ä+ ` düT>∑+<Ûä
|ü⁄cÕŒ\ kÕs¡+ s¡+>∑]+#·T≈£îqï ã+>±s¡+˝≤ ñ+~.
#Ó*ø£‘\ÔÓ T ÄyÓT H=ø£ ã+>±s¡T |”≥ MT<ä ≈£Ls√Ãu…{ºÏ ‘·\yÓ+Á≥Tø£\
‘·&ç ˇ‘êÔsT¡ . ‘·TyÓTà<ä s¬ ø£ÿ*ï >π * #˚jT· >∑\+‘· q\¢>± ì>∑ì>∑ ˝≤&ÉT‘·Tqï
ÄyÓT ≈£îs¡T\qT düT>∑+<ÛäÁ<äyê´\‘√ bı>∑|ü{Ïº+#ês¡T. ˇø£‘Ó ‘·q düqïì
bı&ÉesTTq >√fi¯fl‘√ E≥Tº ∫≈£îÿrdæ+~. ˇø£ düœj·T ` bı>∑\\TeTT≈£î+≥Tqï
<äeTj·T+‹ X¯Øsêìï m>±~>± #·÷∫, ÄyÓT düÔHê\ yÓTTq\#·T≥÷º ñqï
q\¢ì e˝j·÷\T ≈£L&Ü EfÒºqqT≈£îì ‘·q ∫{Ï¬øqy˚fi¯fl >√fi¯fl‘√ ∫≈£îÿ
rj·TuÀsTT+~. #Ó\T\+‘ê |òü≈£îÿq qyê«s¡T.
düèdæºø£s¡Ô j·T>∑T ÁãVü≤àe<ä›H˚ n\+ø±s¡ $<ä´ H˚]ÃHês¡ì|æ+#˚
|ü]#ê]ø£\T ô|+&ç≈¢ î£ e÷¬sqÔ T n\+ø£]+#·&+É Äs¡+_Û+#ês¡T. ˇø£‘Ó ‘·\˝À
|üP\T ô|&ÉT‘·T+fÒ, eTs=ø£‘Ó ã+>±s¡T u≤dæø£+ qT<äT≥ ø£{Ïº+~. ˇø£‘Ó
H=dü\MT<ä ø±≥Tø£ ~~›+~. eTs=ø£‘Ó ≈£qT>=q\ n+#·Tq ˙* s¡+>∑T
ø±≥Tø£sπ K\T düe]+∫+~. Ç+ø=ø£‘Ó |ü<ëà\e+{Ï Äø±s¡+˝À >∑\ s¡‘ï· K∫‘·
˝À\ø±*ï #Óe⁄\≈£î ô|{Ïº+~.
l
98
ˇø£‘Ó eTT≈£îÿ≈£î eTT‘ê´\ ãTfi≤øÏ ô|{Ï+º ~. Ç+ø=ø£‘Ó ø£+sƒ+¡ MT<ä
>∑+≥dü]¬> neT]Ã+~. y˚s=ø£‘Ó |ü<äàsê>±\ Vü‰s¡+ y˚dæ+~. ˇø£‘Ó
qes¡‘êï\÷ n+<ä+>± neTs¡Ãã&çq ˇ&Ü¶D+ ô|{Ïº+~. ˇø£‘Ó ã+>±s¡T
ø£&j
ç ÷· \T ‘=&ç–+~. Ç+ø=ø£‘Ó ø£+ø£D≤ \\+ø£]+∫+~. y˚s=ø£‘Ó eTf…\º T
düe]+∫+~. ˇø±yÓT ø=‘·ÔbÕsêD° |üPdæ+~.
eTT‘ê´\qT |æ+&ç#d˚ æ n+>±+>±\ MT<ä #·˝≤¢sT¡ . qT<äT≥ #ê<äT‘√
#·+<äe÷eT e+{Ï u§≥Tº~~›, |üPπs≈£î\T ≈£L&Ü ∫Á‹+#ês¡T. ‘·\ô|’
‘·eT\bÕ≈£î, bÕ|æ≥ ` s¡‘·ïVü‰sê\T, yÓT&É˝À eT¬sH√ï uÛÑ÷wüD≤\T,
<ä+&Éø£&çj·÷\T, Ms¡eTT~›j·TT\T ` bÕj·Te≥ºeTT yÓTT<ä\sTTq y˚˝≤~
s¡ø±\ q>∑\T n\+ø£]+#ês¡T. ãT>∑MZ T<ä ~wæ#º T· ø£ÿ ≈£L&Ü ~<ë›sT¡ .
n|ü &ç<ä›s¡T |ü]#ê]ø£\T ˇø£ ì\Te⁄≥<ä›+ m‹Ô ÄyÓT ¬ø<äTs¡T>±
ô|{≤º s ¡ T . <ä e Tj· T +r ø£ q ´ ‘· q Á|ü ‹ _+u≤ìï #· ÷ ∫ ` ªª#· + Á<ä T DÏ í
yÓøÿÏ ]+#ê\H˚ HêøÏ+‘· n\+ø±s¡+ #˚XÊπsyÓ÷ á #Ó*ø£‘\ÔÓ T μμ nqT≈£î+~.
n+‘· n+<ä+>±, ø£qTï\ |ü+&ÉT>±Z ñ+~ Ä e<ÛäTe⁄. ÄyÓT yÓ+≥H˚ ˝Ò∫
Áu≤Vü≤àD Åd\Ô” qT |üPõ+∫, qeTdüÿ]+∫+~. Ä |ü⁄D´ <ä+|ü‘T· \T ø£q´qT
eTqkÕsê B$+#ês¡T. nøÏ+å ‘·\T »*¢, ‘ê+ã÷\ |ò˝ü ≤\T |ü⁄#·TÃ≈£îì $yêVü≤
y˚~ø£yÓ’|ü⁄ yÓfi≤fls¡T.
es¡T&ÉT
$&ç~˝À ñqï q\TìøÏ ≈£L&Ü ùd$ø£\T eT+>∑fi¯ kÕïq+ #˚sTT+∫,
ô|[flø=&ÉT>±Z n\+ø£]+#·kÕ>±s¡T. $düqø£Ás¡\‘√ >±* M∫ ≈£îs¡T\ ‘·&ç
Äs¡CXÒ Ês¡T –s¡C≤\ E‘·TqÔ T n>∑sT¡ <Û÷ä |ü+ |ü{+ºÏ #ês¡T. Ä bı&Éyê{Ï E‘·TqÔ T
n+<ä+>± ø=+#Ó+ ≈£î&çÁ|üøÿ£ qT+&˚≥Tº eTT&ç #·T{≤ºsT¡ .
l
99
|ü<ës¡TeHÓï ã+>±s¡+˝≤ Á|üø±•düTqÔ ï q\Tì X¯ØsêìøÏ eT+∫ >∑+<Û+ä
|üPXÊs¡T. düTyêdüq\T >∑TuÛ≤[+#˚ |üP\‘√ #Ó+>∑\Te C≤E\T ø£*|æ <ä+&É\T
ø£{,ºÏ n‘·ì ø=|ü #·T≥÷º neTsêÃs¡T. ˇø£‘Ó qes¡‘ï· eTDÏjT· yÓTqÆ øÏØ≥+
ô|{Ï+º ~. n‘·ì >∑T+Á&Éì yÓ÷eTT eT<Û´ä q ã+>±s¡T u≤dæø+£ ø£{≤ºsT¡ . uÛTÑ C≤\T
‘êπø≥Tº Áy˚˝≤&˚ #·Áø±\e+{Ï ≈£î+&É˝≤\qT #Óe⁄\≈£î ‘=&ç>±s¡T. nH˚ø£ s¡‘ï·
eTDÏeTj·T uÛÑ÷wüD≤\T <Ûä]+|üCÒXÊs¡T. ˇø£‘Ó |üdüT|ü⁄ø=|ü . e÷$T&Ü≈£î
>∑\ ‘√s¡D≤ìï n‘·ì eTDÏø≥£ Tº MT<ä ô|+&ç¢ ø£+ø£D+>± ø£{+ºÏ ~.
ø£+ø£D≤\T, eTTs¡T>∑T\T, uÛÑT»ø°s¡TÔ\T, eTT‘ê´\düsê\T neT]q
ø£\Œeèø£åeT+‘·{Ï $XÊ\ X¯Øs¡T&Ó’q q\TìøÏ ‘·\MT<ä øÏØ≥+ |üP\
‘·TsêsTT˝≤>± uÛ≤dæ+∫+~. Ä $<Û+ä >± n\+ø±sê\T |üP]Ô nsTTq ‘·sê«‘·
q\T&ÉT ˇø£ ì\Te⁄≥<ä›+˝À ‘·qqT ‘ê #·÷#·T≈£îHêï&ÉT. ø±ì m≈£îÿeùd|ü⁄
‘·q n+<ëìï #·÷#·Tø√˝Òøb£ ˛j·÷&ÉT. }Vü‰ø±X¯+˝À <ë– ñqï eTqà<∏Tä &ÉT
|ü⁄wüŒu≤D≤\qT m&É‘>Ó ≈∑ î£ +&Ü $düTs¡T‘·÷ $s¡V≤ü $eX¯óDÏí #˚dTü +Ô fÒ, ‘êfi¯˝øÒ £
áe*øÏ q&ç∫ e#êÃ&ÉT.
$yêVü‰ìøÏ Á|üj·÷D+
Ä&Éô|[flyês¡T |ü+|æ+∫q eTVü‰s¡<∏ä+ MT<ä ô|[fl ø=&ÉT≈£î $yêVü≤
eT+&ÉbÕìøÏ ãj·T\T<˚sê&ÉT. X¯‘·èsêE ˝…+<ä]H√ ¬>\∫ ªõwüßí&ÉTμ, nH˚
≈£î\ øÏØ{≤\‘√ bÕ<ä|Pü » \+<äT≈£îì ªøÏØ{Ïμ, ª$»j·TT&ÉTμ, ª<Ûqä T+»j·TT&ÉTμ
nì ø°]Ô bı+~q q\T&ÉT ô|[fl≈£îe÷s¡T&Ó’ sê»M<ÛTä \˝À }πs>∑T‘·÷ ô|[fløÏ
‘·s¡* yÓ&ÉT‘·T+fÒ |ü⁄s¡ø±+‘·\T ‘·eT y˚T&É\ô|’ ¬øøÏÿ |æ≥º>√&É\ MT<äT>±
Ç‘·ìï #·÷düTÔHêïs¡T.
ˇø£ j·TTe‹ ‘ê+ã÷\+ y˚düT≈£î+<ëeTì ‘·eT\bÕ≈£î\ ∫\ø£
#·T≥Tº≈î£ +≥÷H˚ y˚T&ÉMT<ä møÏÿ q\Tì #·÷&ÉkÕ–+~. n‘·ìï #·÷dü÷Ô ø£fió¯ fl
l
100
‹|ü ø√˝Òì Äq+<ä+˝À ñ+&ç Ä Á|üø£ÿ ‘√s¡D≤˝À¢ ñqï e÷$T&Ü≈£î˝Òï
‘ê+ã÷\eTì qeT\kÕ–+~.
ˇø£ ÅdÔ” ªªH˚qT bı{Ï<º ëìï, Hêø± ô|[flø=&ÉT≈£îqT #·÷|æ+#·e\dæ+μμ<äì
‘·q‘√ ñqï ñ|üHêj·T≈£îDÏí n&ç–+~. uÛTÑ C≤\MT<ä møÏÿ+#·Tø√eTì ˇ‹Ô&ç
#˚dæ+~. ªªq\T>∑Ts¡÷ #·÷∫ q$«b˛‘êμμs¡+fÒ ÄyÓT Á|æj·TTìMT<ä n*–
ªªÇø£ Hê sTT+{ÏøÏ sêe<äTμ› μ n+~. n‘·&ÜyÓT‘√ s¡V≤ü dü´ Á|üDj·÷ìï ø√˝ÀŒ˝Òø£
ÄyÓTqT uÛÑTC≤\MT<ä møÏÿ+#·T≈£îHêï&ÉT.
ˇø£‘Ó ø£qT¬s|üŒ\˝≤¢s¡Œ≈£î+&Ü q\Tì n+<ëìï #·÷dü÷Ô n|ü‡s¡
kÕ+>∑q>± e÷], ã+uÛÑs¡qè‘·´+ #˚dæ+~. Åd”Ô \+<ä]ø° m+‘· ÄdüøÏÔ
ñ+<√ n+‘· ÄÁ‘·T‘· yÓTT‘·+Ô ‘·q˝ÀH˚ ñqï≥T¢>± ˇø£‘Ó X¯Øs¡eT+‘ê ø£fifl‚
#˚dTü ≈£îì q\Tì kÂ+<äsê´ìï #·÷düTqÔ ï~.
ˇø£ j·TTe‹ q\Tì n+<ëìï #·÷düTÔ+fÒ ÄyÓT #·qT\T |æ≥|æ≥
ñ_“, ô|’ô|’≥qT ≈£L&Ü ∫+|æy˚XÊsTT. Ä >∑Tã“\MT~ X¯è+>±s¡eTTÁ<ä\T,
yÓTTq\T |üP\u≤D≤\T ‘·–*q≥T¢>± >∑>∑Ts=Œ&ÉTdü÷Ô }>∑T‘·÷+fÒ ÄyÓT≈£î
eT<äq»«s¡+ m≈£îÿesTT+~.
ªªÇ‘·&˚ C≤D, Ç‘·&ÉT eT>∑yê]˝À |ü⁄s¡Twüß&ÉT, BÛs√<Ûë‘·TÔ&ÉTμμ
nqT≈£î+≥÷ |ü⁄s¡ø±+‘·\T q\Tì ø£fifl¯ |üŒ–+∫ #·÷düTHÔ êïs¡T. ªªn+‘· eT+~
<˚e‘·\T, sêE\ eT<Û´ä <äeTj·T+‹#˚ mqTïø√ã&çq Ç‘·&TÉ ` eT<äqøπ [˝À
eTqà<∏äTì »sTT+#·>∑\ yÓTTq>±&˚ nsTTe⁄+{≤&ÉTμμ nqT≈£î+≥THêïs¡T.
ªªeTqà<∏äT&ÉT, »j·T+‘·T&ÉT, q\≈£Lãs¡T&ÉT, Ç+Á<äõ‘·TÔ ≈£L&Ü
n+<ä+˝À Ç‘·ì ø±*>√s¡T eTT+<äT ã˝≤<ä÷s¡Tμμ nqT≈£î+≥THêïs¡T eT]
ø=+<äs¡T Åd”Ô\T.
l
101
ˇø±yÓT : ªªá dü«j·T+es√‘·‡e+˝À z&çq Ç+Á<äT&ÉT Çø£ sTT+{ÏøÏ
yÓfi¯fl&Éì |ü+<Ó+! dæ>∑TZ˝Òì yÓTTVü≤+‘√ Ç+{ÏøÏ yÓ[flHê Ä X¯N<˚$ n‘·DÏí
eT∞fl |üPs¡«+ e˝… Áù|eT‘√ #·÷düTÔ+<ë @+ ?μμ nì ùdïVæ≤‘·Tsê*‘√
|ü+<Ó+ y˚dæ+~.
ªªÄ ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT düø£\ Åd”Ô\˝Àì n+<ë©ï Åd”Ô‘ê«˙ï s¡+>∑]+∫
<äeTj·T+‹ì düèwæº+∫, ÄyÓT≈£î ‘·–q yê&ÉT>± q\TìøÏ eT>∑yê] n+<ä]
|ü ⁄ +kÕÔ «˙ï ø£ { Ï º ô |{Ï º ñ+{≤&É T . eTqà<∏ ä T &É T ‘· q X¯ ø Ï Ô q +‘· { Ï ˙ á
e<Û÷ä es¡T*<ä]› ø° düeT+>± |ü+∫ ñ+{≤&ÉT˝Ò !μμ nì eT]ø=+<äsT¡ >∑èVæ≤DT\T
#Ó|ü ≈£îHêïs¡T.
ªª<˚y˚+Á<äTì e]ùdÔ X¯N<˚$øÏ düe‹ nj˚T´~. q\TDÏí ô|fi≤fl&ç‘˚
<äeTj·T+‹ <äeTj·T+‹>±H˚ ñ+≥T+~. düe‹>± ñ+&É&+É ø£+f… dü«j·T+
e´øÏ‘Ô «· +‘√ ñ+&É&yÉ T˚ Åd\Ô” ≈£î düTK+ nì <äeTj·T+‹ Á>∑V≤æ +∫+<ä+fÒ `
m+‘· $y˚øe£ ‘√ `μμqì Ç+ø=+<äsT¡ Ç+‘·T\T ÄX¯Ãs¡´+>± #Ó| ü ≈£îHêïs¡T.
q\T&ÉT <Ûäs¡+∫q ÄuÛÑs¡D≤\˝Àì qes¡‘·ï\ ø±+‘·T\T ø£fi¯ófl
$Ts¡T$T≥T¢ >=*ù|≥Tº yÓTs¡TdüTÔHêïsTT. ùd$ø£\T $+C≤eTs¡\T MdüTÔHêïs¡T.
e+~e÷>∑<∏äT\T k˛ÔÁ‘·bÕsƒê\T #·<äTe⁄‘·THêïs¡T. kÕeT+‘·sêE\T, ô|+&ç¢øÏ
e∫Ãq Ç‘·s¡T\T eTT+<äT q&ÉTdüTÔHêïs¡T. HêHê$<Ûä eT+>∑fi¯yê<ë´\T
eT<ÛTä s¡+>± yÓ÷>∑T‘·THêïsTT. düTyêdüq\ q÷HÓ\‘√ yÓ\T>∑T‘·Tqï ø±>∑&Ü\T
yÓ’uÛÑyêìï #ê≥T‘·THêïsTT.
sê»eT+~s¡+ yêøÏfi¯fl˝À ø£s¡÷Œs¡+‘√, eTT‘ê´\‘√ eTT>∑TZ\T
~~›e⁄HêïsTT. |üP\÷, ø£d÷ü ØÔ , |ü⁄qT>∑T, »yê«J, n>∑sT¡ <Û÷ä bÕ\ düTyêdüq\T
ø£eTTà≈£î+≥THêïsTT. eTT‘·ÔsTT<äTe⁄\T |üP\÷, |üfi¯Sfl N¬s\÷, ø±qTø£\÷,
|ü˙ïs¡T |ü≥Tº≈£îì dæ+Vü≤<ë«s¡+ <ë|ü⁄\≈£î yÓfi≤fls¡T.
l
102
;ÛeTùdqTì |æ\T|ü+<äT≈£îì ≈£î+‘·\, >ö&É, #√fi¯, >±+<Ûësê~ <˚XÊ\
sêE\T ô|[fl #·÷&Ü¶ìøÏ ‘·s*¡ e#êÃs¡T. eT¬s+<äs√ Á|üeTTKT\T, kÕeT+‘·T\T
eT+Á‘·T\T uÛ≤s¡´\‘√ düV‰ü $yêVü≤eT+&É|+ü #·T≥÷º ñ∫‘êdüHê\ MT<ä
≈£Ls¡TÃHêïs¡T.
<äeTj·T+‹ ‘·eTTà&ÉsTTq ª<äeTT&ÉTμ ø±*q&Éø£q m<äTs¡T e∫Ã
ô|[flø=&ÉT≈£îqT |üPõ+∫, >ös¡yê#êsê\ Á|üø±s¡+ s¡<∏ä+ qT+∫ ~+bÕ&ÉT.
ô|[fl ô|<ä›\T $j·÷´\yê]e˝… düs¡dü dü˝≤¢|ü Á|üdü+>±\‘√, #·eT‘êÿs¡
dü+uÛ≤wüD\‘√ ø£&ÉTbÕs¡ qe⁄«≈£î+≥THêïs¡T.
u≤eeT]~ ÄVü‰«q+‘√ q\T&ÉT <ë«s¡ Á|üyX˚ +¯ #˚d,æ eTT‘·sÔ TT<äTe⁄\
Vü‰s¡‘T· \+<äT≈£îì, $yêVü≤ y˚~ø£ MT<ä Áu≤Vü≤àD√‘·eÔ TT\T dü÷∫+∫q≥T¢ Ä
Á|üøÿ£ qTqï ‘Ós¡ #ê≥T≈£î yÓfi≤fl&ÉT. eT+>∑fi¯ yêsTT<ë´\T s¬ {Ï+º |ü⁄>± ÁyÓ÷>±sTT.
ô|[fl
‘Ó s¡#ê≥Tq eTT‘· Ô s TT<ä T e⁄\T q\TìøÏ ø£ s ¡ ÷ Œs¡ V ü ‰ s¡ ‘ · T *∫Ã
B$+#ês¡T. n‘·&TÉ Ä#ês¡ Á|üø±s¡+ <äeTj·T+‹ #˚‹ì |ü≥Tº≈î£ ì ` ÄyÓT‘√
ø£*dæ $yêVü≤y˚~ø£ MT~øÏ e#êÃ&ÉT. e<Ûä÷es¡T\T ‘·>∑T ô|+&ç¢|”≥\ MT<ä
Äd”qT\j·÷´s¡T.
;ÛeTùdqT&ÉT es¡TìøÏ bÕqø£+ Ç∫Ã,eT<∏äT|üsêÿ\T düeT]Œ+#ê&ÉT.
e÷eT Ç∫Ãq bÕqø£+ ‘ê>∑T‘·÷ ªáj·Tq ≈£L‘·T] n<Ûsä êeTè‘·+ Ç+¬ø+‘·
s¡T∫>± ñ+≥T+<√μ nqT≈£îHêï&ÉT q\T&ÉT.
|ü⁄s√Væ≤‘·T\T e<Ûä÷es¡T\ #˚‘·T\T eTs=ø£ |ü#·Ã‘√s¡D+‘√ ø£{Ïº,
es¡Tì #˚‹MT<ä e<ÛäTe⁄ #˚‹ì u…{Ïº |ü⁄D≤´Vü≤yê#·q+ #˚sTT+#ês¡T.
;ÛeTùdqT&ÉT ≈£L‘·Ts¡T #˚‹˝À düTesêíø‘å£ \· T, |ü˙ïs¡÷ b˛dæ n\T¢ìøÏ ‘·q
ø£q´qT <ëq+ #˚XÊ&ÉT.
l
103
sêE n‘·ìøÏ ∫+‘êeTDÏ e+{Ï ø√¬sÿ\TBπsÃ s¡‘êïìï, ‘·q |ü<Tä qT‘√
j·TeTTìH˚ düyê\T #˚jT· >∑\ ã+>±s¡|⁄ü K&ÜZìï, •e⁄&ÉT ‘·q øÏ∫Ãq ã+>±s¡T
s¡<ë∏ ìï ø±qTø£\T>± Ç#êÃ&ÉT. Ä s¡<+ä∏ møÏÿqyê&ÉT ‘·\∫q #√{ÏøÏ mø£ÿ&çø¬ H’ ê
düsπ y˚>+∑ >± #˚s>¡ \∑ &ÉT. j·TT<ä+∆ ˝À <˚y+˚ Á<äTì ≈£L&Ü m~]+#·>\∑ kÕVü≤kÕìï
|ü⁄]ø=˝ÒŒ ˇø£ ‘Ó\¢ >∑TÁsêìï, eTVü≤‘·«+ >∑\ eÁkÕÔ\qT ≈£L&Ü ;ÛeTùdqT&ÉT
es¡ø£≥ï+>± Ç#êÃ&ÉT.
$X¯«ø£s¡à ˇπø e÷DÏø±´ìï ‘=\∫ ô|<ä› ô|f…ºì ‘·j·÷s¡T #˚dæ
eTùV≤+Á<äTì øÏ#êÃ&ÉT. <ëìï $<äs“¡ s¤ êE Ç+Á<äTì yÓT|æŒ+∫ bı+<ë&ÉT. Ä
eTVü‰<äT“¤‘· es¡Á|ükÕ<ëìï Ç|ü &ÉT e÷eT>±s¡T q\TìøÏ Ç#êÃ&ÉT. Ä ô|f…ìº
#·÷ùdÔ HÓeT* $cÕVü‰s¡+ ‹q&ÉeT÷, |æ+#·+ $|æŒ Hê≥´+ #Ój·T´&É+
e÷ìy˚düTÔ+~. •e⁄&ÉT ø£bÕ\qè‘·´+ #Ój·T´&É+ Ä|ü⁄‘ê&ÉT. Çø£ Ä ô|f…º≈£î
m+‘·{Ï eTVü≤‘·TÔ ñqï<√ >∑<ë!
;ÛeTùdqT&ÉT n\T¢ìøÏ Äs¡D+>± @qT>∑T\T, >∑TÁsê\T, ˝§{Ïº |æ≥\º T,
qes¡‘êï\T, ã+>±s¡+, <ëdü<ëd”»q+, Hê≥´ø£‘\ÔÓ T, yê<ä´>±fi¯fl‘√ Ç#êÃ&ÉT.
Ä ø±qTø£\T yê{Ïøy£ ˚ kÕ{Ï nH˚+‘· >=|üŒ>± ñHêïsTT.
e<∏ä÷es¡T\T n–ïøÏ Á|ü<äøÏåD+ #˚dæ $yêVü≤ Á|ü‹»„\T #˚XÊs¡T.
Äø±X¯ + ˝Àì ñ‘êÔ q bÕ~, ns¡ T +<Û ä r qø£ å Á ‘· <ä s ¡ Ù q+ #˚ d ü T ≈£ î Hêïs¡ T .
Áu≤Vü≤àDT\T, eTT‘·sÔ TT<äTe⁄\T, ô|[fl ô|<ä\› T Äosê«<äø‘å£ \· T »*¢q ‘·sê«‘·
‘·\+Áu≤\T b˛düT≈£îHêïs¡T.
‘·\+Áu≤\T b˛düT≈£îH˚|ü &ÉT <äeTj·T+‹ eT>∑ì m≈£îÿekÕs¡T¢
#·÷&É>*∑ –+~. n+‘·≈î£ eTT+<äT eTØ dæ>T∑ ‘Z √ ‘·\ e+#·T≈£îH˚ ñqï<ëyÓT.
¬s+&ÉT #˚‘·T˝≤ nøÏå+‘·\T <√dæ*|ü{Ïº, ô|’¬ø‹Ô n‘·ì ‘·\MT<ä b˛ùd|ü &ÉT
l
104
ø£qT\T ô|<ä›$#˚dæ˙ï, Áø°>∑+{Ï‘√q÷ q\Tì yÓ÷eTTqT #·÷düTÔqï~. n˝≤
<√dæ* ô|’¬ø‘˚Ô≥|ü &ÉT #·qTø£≥Tº MT~ ø£+#·Tø£+ ˇ<äT\T‘·Tqï ≥Tº+&ç ‘·q
uÛÑT»<ä+&É ø£&çj·÷\ sê|æ&çøÏ #·qT\MT<ä –*–+‘·\T |ü⁄&ÉT‘·THêïsTT.
Ä $<Û+ä >± uÛsÑ Ô¡ yÓ÷eTTqT #·÷∫q|ü &É˝≤¢ ÄyÓT≈£î qe⁄« edüTqÔ ï~.
Äj·Tq ‘·qMT<ä b˛düTÔqï ‘·\+Áu≤\T #Óe⁄\≈£î, #ÓøÏÿfi¯fl≈£î, s=eTTà\≈£î
‘·–* |üP\yÓTT>∑Z˝≤¢ –*–+‘·\T ô|&ÉT‘·THêïsTT. ˇfi¯fl+‘ê »\»\eT+≥÷
|ü⁄\ø£˝…‘·TÔ‘·÷+~. ø√]ø£ \÷s¡T‘·÷+fÒ ÄyÓT≈£î eTØ dæ>∑Ze⁄‘·Tqï~.
ô|[fl nsTTb˛sTT+~. ˇø£ eTT‘·ÔsTT<äTe e∫Ã e<∏ä÷es¡T\qT
˝ÒeBdæ ˇø£] ∫{Ïø¬ q Áy˚\TqT eTs=ø£] ø=qÁy˚*øÏ ^*+∫ ªª>∑{>ºÏ ± |ü≥Tºø√+&çμμ
nì ôV≤#·Ã]+∫+~. XÀuÛqÑ >∑èVü≤Á|üyX˚ ÊìøÏ Ç<äs› ÷¡ »+≥>± q&ÉTdü÷+Ô fÒ
q\T&ÉT ø=q>√{Ï‘√ ÄyÓT Áy˚*ì >∑T#êÃ&ÉT. n~ ÄyÓT≈£î u≤<Ûä ø£*–+#·ø,£
eT<äqu≤D+ ‘·–*q≥T¢ ˇ&É\+‘ê »\<ä]+|ü CÒdæ+~. Ä uÛ≤e+‘√
$eX¯jTÆÓ q ÄyÓT ø=+#Ó+ eT+<ä+>± n&ÉT>∑T\T y˚d÷ü +Ô fÒ eT>∑&TÉ ‘=+<äs>¡ ±
∫{Ïø¬ qÁy˚\TqT H=øÏÿ|ü{ºÏ ˝≤≈£îÿb˛‘·THêï&ÉT.
q÷‘·q <ä+|ü‘·T\qT Åd”Ô\+‘ê ø£\dæ πø∞eT+~s¡+˝À Á|üy˚X¯ô|{Ïº
‘·\T|ü⁄\T eT÷ùdXÊs¡T. ø±ì Ä eT+~sêìøÏ m≥T #·÷∫Hê y˚sTTø£+‘·
\THêïj·Tì— Åd”Ô\T ‘·eT≈£î »]–q XÀuÛÑHê\qT, »s¡T>∑qTqï πø∞düTU≤\qT
|ü⁄øÏÿ*+‘·\T>± ‘·\#·Tø√&ÜìøÏ Ä ø£+‘·\≈£î ø£fió¯ fl #˚sêÃs¡ì q\ <äeTj·T+‘·T
\≈£î ‘Ó*j·T<äT >∑<ë! dæ>∑TZ‘√ ¬s+&ÉT#˚‘·T˝≤ ø£fi¯fl eT÷düT≈£îì, eT∞fl
≈£î‘·÷Vü≤\+‘√ Áy˚fi¯ófl m&É+#˚dæ eT>∑ì #·÷düTÔqï <äeTj·T+‹ì q\T&ÉT
ne÷+‘·+ øö>∑*+#·T≈£îì, n\y√ø£>± m‹Ô eTT<ë›&ÉT‘·÷ eT+#·+ MT~øÏ
m‘·TÔ¬øfi≤fl&ÉT.
l
105
ô|[fl düs¡<ë\T
n|ü &ÉT ô|[fløÏ e∫Ãq yês¡+<ä]ø° uÛÀ»Hê\T e&ç+¶ #·&+É yÓTT<ä˝+’… ~.
ô|+&ç¢|ü+~] q+‘·{Ï˙ X¯óÁuÛÑ+ #˚sTT+∫, |ü˙ïs¡T»*¢, |ü{≤º\ es¡Tdü\T
y˚XÊs¡T. n>∑sT¡ q÷HÓ\ BbÕ\T neTsêÃs¡T. yÓ+&ç|≥” \ MT<ä ã+>±s¡T|üfifl‚ \T
ñ+#ês¡ T . ‘· > ∑ T »+‘· T e⁄\ yÓ + Á≥Tø£ \ ‘√ H˚ j · T ã&ç q s¡ ø £ s ¡ ø ±\
s¡‘·ïø£+ãfi≤\qT ÄdüHê\T>± y˚XÊs¡T.
Áù|eT‘√, yê$es¡Tdü\‘√ jÓTø£døπü ÿ\T Ä&ÉT‘·÷, øπ ]+‘ê\T ø=&ÉT‘·÷
düs<¡ ë\T rs¡TÃ≈£î+≥THêïs¡T` eTsê´<ä\T #˚dTü qÔ ïyês¡÷, n‹<∏Tä \÷ ≈£L&ÜqT.
ªªˇπs ` n+‘·+‘· ˙s¡T ‘ê–Hê <ëVü≤+ rs¡≥+ ˝Ò<äT ˙≈£î— ø±eT<ëVü≤
yÓTes¡T rs¡TkÕÔÁsê u≤yêμμ nì ˇø£&ÉT m>∑‘ê[ #˚ùdÔ, Ä u≤e>±s¡T ªªMT
nø£ÿH˚ n&É>∑sêμμ nHêï&ÉT. Åd”Ô\qT |üs√ø£å+>± e]í+#˚ mu…“≥Tº e÷≥\‘√
≈£L&Ü ø=+<äsT¡ $s¡d+ü ø±ì düsk¡ Õìï ˇ*øÏ+#ês¡T.
|æ+&çe+≥\T, bÕqø±\T, bÕj·TkÕ\T, ≈£Ls¡>±j·T\T, |ü#·Ãfi¯ófl,
s¡kÕ\T, ô|s¡T>∑T, MT>∑&,É yÓqï, H˚‘T· \‘√ n|üPs¡«eTsTTq $+<äT\T e&ç+¶ ∫
n+<ä]˙ ‘·è|æÔ|ü]#ês¡T. ‘ê+ã÷˝≤*∫Ã |ü+bÕs¡T.
n|üŒ–+‘·\T
q\ <äeTj·T+‘·T\T eT÷&ÉTsêÁ‘·T\T ìÁ<ä\sTTq ‘·sy¡ ê‘· ìwü<ëÛ ìøÏ
ãj·T\T<˚sês¡T.
|ü⁄s√Væ≤‘·T\T ‘·>T∑ eT+Á‘· XÀ¢ø±\T #·~yês¡T. q\T&ÉT ‘·q |ü]yêsêìï
>∑T&Üs¡+ eTT&ç∫, ãj·T\T<˚s¡e\dæ+<äì ø£ãTs¡+|æ+#ê&ÉT.
ªªe÷ ne÷àsTT ˇø£ÿ s√»sTTHê eTeTTà e<ä* j·TT+&É˝<Ò Tä . m|ü &É÷
e÷ <ä>sπZ∑ |ü&TÉ ≈£îH˚~. ˙‘√ ø±|ü⁄sêìøÏ rdüT≈£î yÓfió¯ ‘·THêïe⁄. <ëìï e~*
l
106
y˚ T eTT, eTeTTà e~* nB <ä ÷ sêq ñ+&É e \dæ e∫Ã+~μμ n+≥÷
n‘·Ôe÷eT\T ø£˙ïs¡T ô|≥Tº≈£îHêïs¡T. eT÷Hêïfi¯fl ÁøÏ‘·+ n\T¢&ÉsTTq q\Tì
kÕ>∑q+|ü&Üì ≈£Lÿ&Ü Ä <ä+|ü‘T· \ ø¬ +‘√ u…+>∑>± ñ+~.
q÷‘·q <ä+|ü‘·T*ï s¡<∏äyÓTøÏÿ+#ês¡T. s¡<∏ä+ ø£<ä\uÀj˚T eTT+<äT
<äeTj·T+‹ ‘·*<ä+Á&ÉT\ e+ø£ C≤*>± #·÷∫ ~>∑TqZ øÏ+<äøÏ ~– e∫Ã+~.
‘·+Á&ç ÄyÓTqT <ä>sZ∑ >¡ ± rdüT≈£îì ªªne÷à! Çø£eTT+<äT q\T&˚ ˙≈£î uÛsÑ ,Ô¡
Á|üuÛÑTe⁄, >∑Ts¡Te⁄, #·T≥º+, |ü⁄D´+, <˚e⁄&ÉT, eTqdüT‡, ‘·è|æÔ, yê‘·‡\´+,
düs¡«dü«eT÷qT. e÷MT<ä u…+>∑ ô|≥Tºø√e<äT›.
<˚e‘·*ï, n‘·Ôe÷eT*ï |üPõ+#·Tø√... düe‘·T*ï ‘√ãT≥Tºe⁄˝≤¢>±
bı>∑T&ÉT, |ü]#ês¡≈£î\qT <äj·T‘√ #·÷&ÉT, uÛÑs¡Ô yÓT#·TÃ≈£î+fÒ >∑s¡«|ü&É≈£î,
Äj·Tq ø√|æ+∫‘˚ n\T>∑≈î£ , ‘√&çø√&Éfifl¯ ‘√ ø£\dæyTÓ \dæ ñ+&ÉT,<ëd” »Hêìï
‘·*˝¢ ≤ #·÷&ÉT, >∑Ts¡T Áu≤Vü≤àD ã+<ÛTä e⁄\qT uÛøÑ ÔÏ $XÊ«dü ùdïVü≤ uÛ≤yê\‘√
#·÷&ÉT, <Ûsä à¡ + ‘·|Œü ≈£îμμ nì eT+∫ ãT<äT\∆ T >∑Ts¡T#Ô d˚ ,æ ÄyÓT ø£˙ïs¡T ‘·T&ç∫
ãT»®–+∫ |ü+bÕ&ÉT.
ÄyÓT ‘√&ÉãT{Ïºq yêfi¯ófl ` ø£dü÷Ô], |ü⁄qT>∑T, õyê«õ, ≈£î+≈£îeT
|ü⁄e⁄«, |ü#·Ãø£s¡÷Œs¡+, |ü˙ïs¡T, #ê<äT, ø±≥Tø£, ã+>±s¡T>±E\T, Ç‘·s¡
ÄuÛÑs¡D≤\T ãfi¯fl¬ø‹Ô <äeTj·T+‹ yÓ+≥ |ü+|æ+#ês¡T. |üP\‘√≥\T,
|ü+&É¢‘√≥\T, ˙{Ïedü‘·T\T, »\bÕ‘· bÕcÕD≤~ ì<∏äT\‘√ düVü‰ q÷s¡T
Á>±e÷\qT ÄyÓT≈£î |üdTü |ü⁄ ≈£î+≈£îeT\ø£ì ø£≥ï+>± Ç#êÃs¡T.
ã+<ÛäT $TÁ‘· >∑Ts¡T |ü⁄s√Væ≤‘·T*ï e<ä* yÓfi‚fl|ü &ÉT <äeTj·T+‹
ø£ + ≥ $#ês¡ + ô|\T¢ ã T≈£ î ‘· T +fÒ , Á|ü ø £ ÿ ≈£ î #˚ ] q q\T&É T ø=q>√≥
nX¯è_+<äTe⁄\T ‘·T&ÉTdü÷Ô <ÛÓ’s¡´+ #Ó|æŒ, ô|<ä›\≈£î qeTdüÿ]+∫, s¡<∏ëìï
eTT+<äT≈£î ‘√*+#ê&ÉT. n˝≤ ø±|ü⁄sêìøÏ yÓ&TÉ ‘·Tqï <äeTj·T+‹ì |ü⁄s¡yêdüT\T
≈£L&Ü u…+>∑>=qï≥Tº #·÷XÊs¡T.
l
107
|ü⁄s¡Á|üy˚X¯eTT
q\T&ÉT uÛ≤s¡´‘√ edüTÔHêï&Éì eTT+<˚ es¡Ôe÷q+ n+~q+<äTe\¢
` ìwü<äÛ eT+Á‹ kÕeT+‘· <ä+&ÉHê~Ûø±s¡T\T, |ü⁄s¡Á|üeTTKT\T, bÂs√Væ≤‘·T\T,
|ü]#ês¡≈î£ \T, eTT‘·sÔ TT<äTe⁄\T sê»<Ûëì ø√≥\ ãsTT{Ïøπ eT+>∑fiy¯ ê<ë´\‘√
m<äTs¡T e∫Ã Vü‰s¡‘·T*#êÃs¡T.
ø√≥ >∑TeTà+ #˚sπ es¡≈L£ Á|üøÿ£ \H˚ nqTdü]düTqÔ ï eT+Á‹, <ä+&ÉHê<ÛTä &ÉT
@y˚y√ sê»ø°jT· $X‚cÕ\T q\TìøÏ #Ó|Œæ ‘·>T∑ düe÷<ÛëHê\T bı+<äT‘·÷H˚
ñHêïs¡T. ø±ì ` <äeTj·T+‹ ‘·<˚ø£+>± ‘·qe+πø #·÷düTÔqï<äì m]–q
q\T&ÉT Áø°>+∑ {Ï‘√ ÄyÓTqT #·÷dü÷Ô ø=+‘· |üsê≈£î>± ñqï≥TºHêï&ÉT.
q÷‘·q <ä+|ü‘·T\≈£î ìwü<Ûä bÂs¡ø±+‘·\T |òüTq+>± dü+‘√wü+>±
kÕ«>∑‘ê*#êÃs¡T. y˚T&É\MT~qT+∫ |üP\T »˝≤¢sT¡ . ø=‘·Ô sêD°>±]ï #·÷&Ü\ì
»q+ ‘=øÏÿdü˝≤&ÉT‘·÷ ˇø£] uÛTÑ C≤\MT<ä Äì eTs=ø£ s¬ >∑Ts¡T‘·÷ #·÷düTHÔ êïs¡T.
q\T&ÉT <äeTj·T+‹‘√ n+‘·'|ü⁄s¡ Á|üy˚X¯+ #˚ùd|ü &ÉT ` ô|[fl
Hê{ÏqT+∫ n|üŒ{Ïes¡≈£î Á|ü‹ ø±sê´˙ï Äq+<ä+‘√ #·÷dü÷Ô n<äèX¯´+>±
ñqï ` <˚e‘·\T yê]MT<ä |üP\es¡¸+ ≈£î]|æ+∫ Äos¡«~+#ês¡T. q÷‘·q
<ä+|ü‘T· \T ô|<ä\› ≈£î qeTdüÿ]+∫ øπ ∞>∑èVü≤+˝ÀøÏ yÓ[fl ‘·\T|ü⁄\T y˚dTü ≈£îHêïs¡T.
<˚e‘·\ Á|üj·÷D+
n|ü &ÉT Ç+Á<ë~ <˚e‘·\T ‘·eT ˝Àø±ìøÏ Á|üj÷· DyÓTÆ Äø±X¯ e÷sêZq
yÓfi¯flkÕ>±s¡T. Ç+Á<äTì s¡<∏ä+ Ä kÕs¡~Û yÓT\≈£îe\ Á|üø±s¡+ y˚>∑+>±
q&ÉTdüTÔ+fÒ y˚T|òü÷\T <ë]>± @s¡Œ&ÉT‘·THêïsTT. Ä s¡<∏ä#·Áø±\T <=πs¢|ü &ÉT
y˚T|òü÷\qT+&ç ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T |ü⁄&ÉT‘·THêïsTT. s¡<∏ä+ MT~ C…+&Ü
dü>∑s¡«+>± m>∑Ts¡T‘·÷+~. Ä yÓqTø£ n–ïôVAÁ‘·T&Ó+‘√ Äq+<ä+‘√
l
108
qè‘·´+ #˚düTÔHêï&ÉT. #·÷#˚yêfi¯ófl ª<äeTj·T+‹ Ç‘·H˚ï e]+∫+<˚yÓ÷μ
nqT≈£î+≥THêïs¡T.
dü«j·T+es√‘·‡e dü+<äs¡“¤+˝À <äeTj·T+‹ |ü*øÏq e÷≥\T ‘·eT
#Óe⁄˝À¢ Ç+ø± eTè<äTeT<ÛäTs¡+>± Á|ü‹<Ûä«ìdüTÔqï+<äTe\¢ Ç+Á<ë–ï j·TeT
es¡TDT\T dü+‘√cÕ‹X¯j·T+‘√ y˚>∑+>± ‘·eT‘·eT Çfi¯fl≈£î yÓ&ÉT‘·THêïs¡T.
yêfi¯ófl #ê˝≤ ø±\+ <äeTj·T+‹ì eTqkÕsê ø√]Hê ` n+‘·{Ï n+<ä>‘∑ ÔÓ
‘·eT •wüß´ìπø \_Û+∫+~ nH˚ ‘·è|æÔ‘√ Äos¡«~+#˚ >∑Ts¡÷‘·ÔeTT˝≤¢>±,
|æ‘è· uÛ≤yê\‘√ |üse¡ X¯eTÚ‘·THêïs¡T. yêdüTøÏ yÓTT<ä\sTTq ø=+<ä]øÏ e÷Á‘·+
Ç+ø± <äeTj·T+‹ MT<ä ÄX¯ e<ä\q÷ ˝Ò<Tä , ô|s¡>q∑ ÷ ˝Ò<Tä .
<˚e‘· ˝≤$<Ûä+>±, |ü≈£åî\T m–πs ÁbÕ+‘·+, y˚T|òü÷\T q&Éj·÷&˚
Á‘√e, >∑+<Ûäs¡«˝Àø£+, #·+Á<ä˝Àø£+, dü÷s¡T´&ÉT ‹s¡T>±&˚ ø£ø£å´, eT+<ëøÏ˙
q~ Á|üeVæ≤+#˚ ˝Àø£+, <Ûèä eqø£Áå ‘·eT+&É\+ es¡Tdü>± <ë{Ï dü«s¡Z ˝Àø±ìøÏ
#˚s¡T≈£îHêïs¡T.
eTqà<∏äT&ÉT
yê sê ˝Àø£+˝À Á|üy•˚ +#˚d]ü øÏ @<√ >=|üŒ ø£\ø£\+ $ì|æ+∫+~.
nH˚øe£ T+~ »q+ ˇπøkÕ] øÏ\øÏ\ qe⁄«‘·Tqï <Û«ä qT\T, yê] ÄuÛsÑ D ¡ ≤\T
ø£<äT\T‘·Tqï düe«&ÉT\T, s¡‘êï\ qT+&ç ‘·fi¯‘·fi¯ yÓ&É\T‘·Tqï ø±+‘·T\T
ì+&ÜsTT. Ä <˚e‘·\≈£î m<äTs=∫Ã ÄVü‰«ìdüTÔqï≥T¢>± ˇø£ sê»Vü≤+dü
∫>∑Ts¡T{≤≈£î\T eTT≈£îÿq ã{Ïº yÓT\¢yTÓ \¢>± yê] <√e˝À m<äTs¡sTT+~.
Ä ‘·sT¡ yê‘· ì‘·´j·TÚeq dü+‘√wüß˝…q’ j·TTer j·TTe≈£î\ >∑T+bıø£{Ï
πø]+‘·\T ø=&ÉT‘·÷ ø£ì|æ+∫+~. Ä >∑T+|ü⁄ eT<Ûä´q ˇø£ ∫\Tø£ s¡<∏ëìï
˝≤>∑T‘·÷+~. Ä s¡<kä∏ Õs¡~Û ˇø£ ˝Ò‘· Ä≈£îH˚ #ÓsD
¡ ≤ø√\>± ñ|üj÷Ó –düTHÔ êï&ÉT.
Ä s¡<+ä∏ MT<ä s¡r eTqà<∏Tä \T Hê≥´+ #˚dTü qÔ ï≥TºHêïs¡T.
l
109
s¡r<˚$ ≈£î#·<ä«j·T+ n≥T ì≥T ø£<äT\T‘·÷+fÒ eTqà<∏äTì ø£fi¯ófl
Äq+<ä+‘√ yÓTs¡TdüTÔHêïsTT. #Ós¡≈£î$\T¢, |üP\u≤D≤\T m&ÉeT #˚‹˝À
|ü≥Tº≈£îHêï&ÉT. eø£ådüú\+ MT<äT>± uÛÑTC≤\ MT<ä |ü#·Ã õ\T>∑T |ü≥Tº|ü+#Ó
y˚düT≈£îHêï&ÉT. qè‘·´+ #˚düTÔqï n‘·ì bÕ<ë\T Ms¡ X¯è+>±s¡ s¡kÕ*ï
düèwæºdüTÔHêïsTT.
Nø£{Ï˝À |üs¡dü‘·T*ï ø£*ùdyês¡T, <ä÷‹ø£\T ø£ãTs¡T #Ó|üŒ>±H˚
dæ>T∑ eZ <ä* |üs|¡ ⁄ü s¡Twüß*ï #˚sπ yês¡T, y˚fi≤ ìj·Te÷\T ˝Ò≈î£ +&Ü ø±e÷‘·Ts¡T
\j˚Týês¡÷ Ä eTqà<∏Tä ì #·T≥÷º CÒ] uÛøÑ ‘ÔÏ √ uÛ»Ñ q\T #˚dTü HÔ êïs¡T. n‘·ì
s¡<+ä∏ MT<ä >∑+&ÉT#˚|ü ∫Vü≤ï+>∑\ C…+&Ü s¬ |üs¬ |ü˝≤&ÉT‘·÷qï~. ‘·T\d”<fiä ≤\
<ä+&É n‘·ì eø£då \úü + MT<ä Áy˚˝≤&ÉT‘·Tqï~. Ä <äfi≤\T yê&É≈î£ +&Ü ô|q’ z
õ\T>∑T\ >=&ÉT>∑T+~.
ø±˙ ` q\Tì, <äeTj·T+‹ì #·÷∫q <˚e‘·\ ø£fi¯fl≈£î á s¡r
eTqà<∏äT\T &√≈£îe#êÃs¡T. Ä yÓ>∑≥TqT <˚eyÓ’<äT´˝…’Hê b˛>=≥º>∑\s√ ˝Òs√
qqT≈£î+≥÷ ~ø±Œ\Ts¡T ‘·«s¡ ‘·«s¡>± eTT+<äT≈£î yÓfi¯ó‘·THêïs¡T.
Áø√<ÛäT&ÉT
ø=+‘·<ä÷s¡+ yÓfi‚fldü]øÏ ˇø£ uÛÑj·T+ø£s¡T&ÉT m<äTs¡j·÷´&ÉT. n‘·ì
ø£fiflË Ás¡>± ôd>∑\T ≈£≈î£ ÿ‘·THêïsTT. ø√|ü+‘√ ˇfi¯fl+‘ê ø±$s¡+>∑T≈£î e÷]+~.
#ÓeT≥\T ø±s¡TdüTHÔ êï&ÉT. ∫eTàNø£{Ï e+{Ï ø£qTu§eT\T qT<äTs¡T eT<Û´ä ≈£î
˝ÒdTü HÔ êïsTT. ø√s¡\e+{Ï <ä+‘ê\T q÷s¡T≈£î+≥T+fÒ H√{Ï n+#·T\ qT+∫
s¡ø£Ô+ ø±s¡T‘·T+~. ô|<äe⁄\~]|ü&ÉT‘·THêïsTT. MTkÕ\T ø£+|ædüTÔHêïsTT.
>=+‘·T˝À VüQ+ø±s¡+ $qedüTqÔ ï~. Áø√<ÛTä &ÉH˚ n‘·&TÉ H˚\˙ Äø±XÊ˙ï ≈£L&Ü
$T+π>kÕÔq+≥THêï&ÉT.
l
110
n‘·&ÉT ˝Àø±\T <ä<ä›]˝Ò¢≥T¢ VüQ+ø£]dü÷Ô <˚e‘·*ï m<äT]+#ê&ÉT.
|üPs¡«+ ` eTqà<∏äTì u≤D≤\T mqï&É÷ ‘·>∑\ì <ä÷sê«düT&ÉT ˝Àø±\MT<ä
n*–q|ü &ÉT Ä eTTì eTqdüT˝À |ü⁄{Ïqº ø√|ü+ n~. <ëì¬øqï&É÷ |ü{≤º_ùÛ wø£+
»s¡>˝∑ <Ò Tä . Ä ø±+ø£‘å √ m~]+∫q Áø√<Ûëìï #·÷∫ <˚y+˚ Á<äT&ÉT ‘·q y˚sTTø£fiS¯ fl
eT÷düT≈£îì s¡<ë∏ ìï Á|üøÿ£ <√e≈£î eT[fl+∫ yÓfik¢¯ Õ>±&ÉT.
Áø√<Û ä + ‘· q Vü ≤ è<ä j · T +˝À eT÷\eT÷\\≈£ L yÓ [ fl ‘· H ˚
eT+&ÉT‘·÷+≥T+~. ø£fi¯ófl ãj·Ts¡T¢ >∑eTTà‘êsTT. u…’sê–øÏ Áù|eTø£˝≤|ü+
‘Ó*j·TqfÒ¢ Áø√<ÛëìøÏ ‘·q düTK dü+‘√cÕ˝Ò$T{À ‘Ó*j·Te⁄. ø£qTu§eT*ï
q\¢Á‘ê#·T˝≤¢ #˚dTü ≈£î+≥÷, eÁø£<+ä ‘ê\T q÷s¡T≈£î+≥÷, ‘·q s¡ø±Ôìï ‘êH˚
Á‘ê– Ä s¡T∫øÏ eT‘ÓøÔ ÿÏ eT]+‘· VüQ+ø£]dü÷Ô Áø√<ÛTä &ÉT eT¬s{À yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
˝ÀuÛÑT&ÉT
<˚e‘·\T eT]ø=+‘· <ä÷s¡+ yÓfifl‚ dü]øÏ ˝ÀuÛTÑ &ÉT m<äTs¡T e#êÃ&ÉT.
˝ÀuÛÑT&ç yê\ø£+ #·÷ùdÔH˚ C≤* |ü⁄&ÉT‘·T+~. yÓTTVü≤+˝À @<√
b˛>=≥Tº≈î£ qï ~>∑T\T— nqedüs+¡ >± |üfió¯ fl ÇøÏ*+#·&+É , #˚‘T· \T u≤s¡\T
kÕ∫ yê&çb˛sTTq ‘√≥≈£Ls¡ ø±&É˝≤¢ $<ä\Ã&É+, dü>∑+ eT÷düT≈£îb˛sTTq
>=+‘·T‘√ ns¡ø=s¡>± e÷{≤¢&+¶É n‘·ì n\yê≥T.
ø£ & É T |ü ⁄ ˝À <ä V æ ≤ +#· T ≈£ î b˛sTTq Äø£ * eT+≥\ ôd>∑ \ T ‘· – *
ø£qTø=\≈£î\T e÷&çb˛sTTqyês¡T. nqTuÛÑ$+#˚yê]ì |ü⁄\T≈£L |ü⁄\÷≈£L
ndü÷j·T>±, @Vü≤´+>± #·÷∫ >∑T≥ø£\T $T+π>yês¡T— me¬sH’ ê }s¡øπ ô|&ç‘˚
Äø£˝q’… ø£+f… m≈£îÿe>± ‹H˚yês¡T— Ç‘·sT¡ \T &ÉãT“ ÇkÕÔeT+fÒ |üsT¡ \ ÁbÕD≤\T
rùd |üqT\¬øH’ ê ˇ|ü ≈£îH˚yês¡T— ø±øÏøÏ ø£&#É ‘˚ √Ô, á>∑ø¬ &É+#˚‘√Ô m+–˝…H’ ê
$düsì¡ yês¡T— <Ûqä sêdüT\≈£î ø±|ü˝≤ ñ+&˚ <äj÷· ´ìï ‘√˝Òyês¡T ` Ç˝≤+{Ï
yês¡+‘ê Ä ˝À_Ûì |üPõdü÷Ô ø°]dÔ ÷ü Ô #·T≥÷º #˚sês¡T.
l
111
ø±eT Áø√<Û ë \ø£ + f… ˝ÀuÛ Ñ + ãVü Q #Ó & É ¶ ~ . ø±eTÁø√<Û ë \ e\¢
|ü⁄D´bÕbÕ˝À¢ ˇø£{>Ï ±ì, s¬ +&ÉT>±ì \_Û+#·e#·TÃ. ˝ÀuÛ+Ñ |ü+#· eTVü‰bÕ‘·
ø±\≈£L ø±s¡DuÛÑ÷‘·+.
<˚Vü≤eTH˚ >∑èVü≤+˝À nH˚ø£ n+>±\T, C≤„H˚+Á~j·÷\T ñHêïsTT.
nìï{Ï˝Àq÷ >∑èVü‰ìøÏ >=|üŒ~ Hê\Tø£. Ä Hê\Tø£≈£î ø±e\dæq s¡T#·T\T
‘·q kıeTTà‘√ n+~+#·&TÉ . ô|>’ ± Ä Hê\Tø£‘√H˚ ‘·qø¬ +‘· dæ]dü+|ü<\ä THêï
ìs¡Tù|<äqì Bq+>± yê>∑T‘·÷+{≤&ÉT. Äø£˝…’qyê&ÉT @&ÉTdü÷Ô _Ûøå±bÕÁ‘·qT
eTT+<äT≈£î #êùdÔ, Ä bÕÁ‘·˝À |ü&ÉT‘·Tqï n‘·ì ø£˙ïs¡T ≈£L&Ü ‘·q
≈£î|üjÓ÷>∑|ü&Ü\ì ‘·q ô|s¡{Ï#Ó≥¢≈£î b˛sTT+∫, <Ûäs¡àMTj·Tø£, uÛ≤sê´
_&É˝¶ e… s¬ H’ ê _#·Ã+ y˚kÕÔeT+fÒ e<äì› ø£≥&º #ç k˚ ÕÔ&TÉ . Ç‘·sT¡ \ e˙ï ‘·q≈£î
#˚sê\ì dü<ë ø√s¡T‘·÷+{≤&ÉT. #√s¡, C≤s¡, <Û÷ä s¡‘Ô ê«\T H˚sπ Œ ø£*eTVü‰sêE≈£î
q∫Ãq ùdïVæ≤‘·T&ÉT`˝À_Û. Ä ˝ÀuÛÑT&ÉT <˚e‘·\≈£î ÁyÓTTøÏÿ <ä÷s¡+>±
yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
yÓ÷VüQ&ÉT
ø=+‘·ùd|ü{øÏ Ï Ç+Á<ë~ <˚e‘·\≈£î yÓ÷VüQ&ÉHy˚ ê&ÉT m<äTs¡T e#êÃ&ÉT.
n‘·ì X¯Øs¡+ #ê˝≤ ô|<ä~› . nìï+{≤ ‘·qøπ ª|ü{≤º_ùÛ wø£+μ »s¡T>∑T‘·T+<äH˚
>∑s¡«+‘√ qe⁄«≈£î+≥÷ ˇ+ø£s¡ {Ï+ø£s¡ <√e\>∑T+&Ü q&ÉTdü÷Ô yÓ÷VüQ&ÉT
e#êÃ&ÉT. |üdæyêfi¯ófl, ‘êy˚T >=|üŒ nqT≈£îH˚yêfi¯ófl, $T&ç$T&ç C≤„qT\T,
uÛÀ>∑˝≤\düT\T, Ç‘·s¡T\‘√ eTyÓTÆø£+>± ñ+&É˝Òì yês¡T ` yÓ÷VüQìøÏ
|ü]yês¡+>± yÓ+≥ edü÷Ô, n‘·ìï y˚H√fi¯fl bı>∑T&ÉT‘·THêïs¡T.
yÓ÷Vü≤+ n+fÒ`C≤„q eTH˚ BbÕìøÏ düT&ç>±* e+{Ï~, ø±eT, Áø√<Û,ä
˝ÀuÛ≤\≈£î ø±s¡D+, ì‘·´ J$‘·+˝À ø£|≥ü $<ä´, <Ûsä à¡ e÷s¡+Z ˝À eTTfi¯flø£+|ü,
X¯Sq´+˝ÀH˚ ã+>±s¡+ |ü+&ç+#·e#·TÃqH˚ |æ&yç ê<ä+. C≤„H√<äj÷· ìøÏ n&ÉT‘¶ sÓ ,¡
n+<Ûäø±sêìï yê´|æ+|ü#˚dæ n<˚ yÓ\T>∑qT≈£îH˚~. ø£fi¯fl≈£î ìÁ<ä, eTqdüT≈£î
l
112
CÀ\bÕ≥, ø£fi¯fl≈£î #·‘ê«s¡+, #Óe⁄\≈£î #Óe⁄&ÉT, n˝≤+{Ï >∑TD≤\˙ï ñqï
yÓ÷VüQ&ÉT m<äTs¡jT˚ ´dü]øÏ Ç+Á<äT&ÉT yÓTT<ä\sTTq <˚e‘·\+‘ê ø£fi|¢¯ Œü –+∫
#·÷dü÷Ô ì\ã&çb˛j·÷s¡T.
ø£*sêE
n+‘·˝À ø£*sêE Á|üy˚•+#ê&ÉT. bÕbÕ\H˚ ˙*s¡+>∑T eÁkÕÔ\T
uÛÑ]+∫qyês¡T, |ü>∑{Ïy˚fi¯ ìÁ<ä˝H˚ <Û√e‘·T\T ø£{Ïºqyês¡T. |üs¡<Ûä÷wüD≤\H˚
uÛÑ÷wüD≤\T>± <Ûä]+∫qyês¡T>± nq´ø±+‘·\ô|’ ø±eTyê+#Û· X¯Øs¡eTT\
s¡+>∑T\ >∑\yês¡T, ndü÷j·T nH˚ |üs¡«‘·+ô|’ Hê≥´+ #˚ùdyês¡T, eT+∫
yê]ì ‹≥º&yÉ T˚ |üP\<ä+&É\T>± <Û]ä +∫qyês¡T, nã<ë∆\H˚ u§≥T¢ yÓ≥Tº>±
ô|≥Tº≈î£ qïyês¡T, rs¡ì Äø£*H˚ Äj·TT<Û+ä >± >∑\yês¡T ` ø£*sêE≈£î q$Tàq
ã+≥T\T. n˝≤+{Ï yês¡+‘ê Ä sêE yÓ+≥H˚ ñHêïs¡T.
n˝≤+{Ï |ü]yês¡+ Á|üøÿ£ qT eT]ø=+<äsT¡ Hêïs¡T. yê]˝À ` ø=+<äsT¡
≈£î+&É˝≤¢ ô|]–q u§»®\øÏ+<ä ~+&ÉT¢˝≤>± ∫{≤º Äesê®\T ø£≥Tº≈£îHêïs¡T.
ø=+<äsT¡ ã÷E|ü{,ºÏ yêdüqy˚dTü qÔ ï X¯Øsê\ô|q’ n>∑sT¡ q÷HÓ\T »\T¢≈î£ Hêïs¡T.
eT]ø=+<äs¡T ‘·eT ã≥º‘·\\T ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü |ü≥TºN¬s\T ‘·\bÕ>±\T>±
#·T≥Tº≈£îHêïs¡T. Ç+ø=+<äs¡T uÛÑTC≤\ø£+{≤ Áy˚˝≤&˚ #Óe⁄\ ‘·eTà\≈£î
mÁs¡b˛>∑T\T ‘=&ÉT≈£îÿHêïs¡T. e÷{Ïe÷{Ïø° ø£*sêE >=|üŒ‘·Hê*ï bı>∑&TÉ ‘·÷
yÓ+≥e#êÃs¡T.
yêfi¯fl+‘ê ø£\dæ eT÷&ÉT˝Àø±\÷ $H˚≥+‘· _>∑sZ >¡ ± e÷{≤¢&kÉ Õ>±s¡T!
ªªj·÷>∑|òü\eTT, #·\¢ì ˙{Ï˝À kÕïqeTT, <˚XÊ+‘·s¡+˝À, <˚Vü‰+‘·s¡+˝À,
ø±˝≤+‘·s¡+˝À ≈£L&Ü bı+<˚~ Ä‘˚àqH˚ e÷≥ ì»y˚T. y˚<ä s¡Vü≤kÕ´\˙ï
$&ÉeT]Ã, $eT]Ù+∫ y˚<ä Á|üe÷D≤\T #·÷|æùdÔH˚ >∑<ë ãT<äT∆&ÉT J$‘·+,
»>∑r dæsú +¡ ø±<äì ìs¡÷|æ+#ê&ÉT! ø£qTø£ m|ü &˚~ Ä‘·à≈£î düTK+, dü+‘√wü+,
l
113
‘·è|”Ô ÇdüT+Ô <√ <ëìï #˚d,æ nqTuÛ$Ñ +#·&yÉ T˚ <Ûsä à¡ +, ãT~∆. bÂs¡TcÕ\T ˝Òì
n<ÛäeTT\T e÷Á‘·y˚T n–ïkÕøÏå n˙, áwüD Á‘·j·TeT˙, bÕ|ü|ü⁄D≤´\˙
yÓs’ ê>∑éT˙ #ÓãT‘·÷ ñbÕj·T+>± J$dü÷+Ô {≤s¡T. dü«#·Ã+¤ <ä+>± eTqdüT˝À
ø√πs<˚ <Ûäs¡à+! ø±eTT&˚ <Ó’e+! #êe⁄‘√ J$‘·+ eTT>∑TdüTÔ+~. eT+&ç
ã÷&ç<b’Ó ˛sTTq eTìwæ eT∞fl »ìàkÕÔ&qÉ ≥+ ø£+f… ãT~∆ ‘·≈î£ ÿe eTs=ø£{Ï
˝Ò<Tä . n+<äTe\¢ Áã‹øÏ ñqï Á|ü‹ø£Då + @ $<Û+ä >± qsTTHê düsπ ø√]qe˙ï
nqTuÛÑ$+#·&Éy˚T <Ûäs¡à+.
‘·eTqT ‘êeTT s¡øÏå+#·Tø√˝Òì ˙s¡düT\T ª|üs¡ Åd”Ô\qT ‘·\T¢\T>±
#·÷&Üμ\+≥÷ s¡ø+åÏ #· Á|üjT· ‹ïkÕÔsT¡ . n<˚ e+XÊ#ês¡+ n+{≤s¡T. eTqà<∏Tä &ÉT
‘·eTqT ‘·|Œü eT¬seØï Áù|eT»«s¡ |”&‘ç T· *ï #˚jT· &Ü @+? Ç+Á<äTì ø£+f…
<Ûäsêà\T ‘Ó*dæqyê&ÉT @ ˝Àø£+˝Àq÷ ˝Ò&É+{≤s¡T. n‘·&ÉT nVü≤\´‘√
e´_Û#ês¡+ #˚dæ |ü⁄D´˝Àø±˝Ò\T‘·THêï&É+fÒ ` n+<äs¡÷ e´_Û#ês¡+
#˚jT· &ÜìøÏ nqTeT‹ Ç∫ÃqfÒ¢ >∑<ë?
eT<äqTDÏí mes¡÷ m<äTs√ÿ˝ÒsT¡ . á dü+kÕs¡eTH˚~ |üPs¡«ø±\+ qT+N
ñqï<˚. e+XÊìï ô|+#·&É+, dü+s¡øÏå+#·&É+ m|ü &É÷ Ä&Éyêfi¯fl #˚‘·T˝À¢
ñqï u≤<Û´ä ‘˚. Çø£ C≤‹ì |ü$Á‘·+>± ø±bÕ&ÉTø√yê\+fÒ m˝≤ kÕ<Û´ä +.
Áu≤Vü≤àDT˝≤sê! MT≈£î sêE #Ó|æŒ+<ä˝≤¢ <Ûäs¡ày˚T. #·+Á<äT&ÉT MT
sêE. yê&ÉT >∑Ts¡Te⁄>±] eT+#·yT˚ møÏÿ >∑Ts¡TuÛ≤s¡´‘√ |üe«[+#ê&ÉT. MTs¡÷
n˝≤π> <Ûäs¡à+>± Á|üe]Ô+#·&Éj·÷´!
@ |üì düTU≤ìïdüT+Ô <√ Ä<˚ düTø£è‘·+ nì y˚<ë\T |òTü ÀwædTü HÔ êïsTT.
düTø£è‘· |ü⁄D´+ø£+fÒ J$‘·\ø£´å + ˝Ò<ìä n+‘ê n+{≤s¡T. nsTT‘˚ @ ø±s¡ýÓTHÆ ê
s¡‹ø±s¡´+ ø£+fÒ Äq+<ëìïdüT+Ô <ä≥j·÷´ ? eT]`n~ düTø£è‘·+ ø±<ä+{≤πs+
eTVü‰qTuÛ≤e⁄˝≤sê ?
l
114
sêfi¯flqT m+‘· n+<äyÓTÆq u§eTà\T>± #ÓøÏÿHê yê{Ï MT<ä
$‘·T\Ô T »*¢‘˚ yÓTT\ee⁄. |ü⁄eP« |ü⁄eP« ø£\TdüT≈£î+fÒ>±ì |ò˝ü ≤\T |ü⁄≥ºe⁄.
n&Ée⁄˝À¢ì |ü⁄e⁄«\T ø=j·T´≥+, $‘·HÔ ê\T »*¢ yÓTT\¬ø‹Ô+#·&+É ‘·|Œü +{≤s¡T
m+<äTø£j·÷´?
Ç‘·s¡ Åd\Ô” qT Çwü+º ˝Ò≈î£ +&Ü s¡$T+#·&+É Væ≤+dü, bÕ|ü+ n+{≤s¡T.
nsTT‘˚ ` z y˚<ä |ü+&ç‘· $Á|ü⁄˝≤sê! JeVæ≤+dü bÕ|üeTì m]–≈£L&Ü
j·T»„ j·÷>±\T e÷qπseTj·÷´ ? eTqTe⁄ ˙‹XÊg+˝À ` ã˝≤‘êÿs¡
ÁøÏjT· \˙ï n<Ûsä à¡ + nì ÁyêXÊ≥º>± ? j·T»„ j·÷>±\˝À mìï ã\‘êÿsê\T
#˚dTü HÔ êïs√>∑<ë Áu≤Vü≤àDT\÷ sêE\÷qT ! Çø£ ‘·‹e÷àyêfi¯ófl »qT\+<äs÷¡
≈£L&Ü mìï s¡ø±\ ã˝≤‘êÿsê\T #˚ùdÔ e÷Á‘·+ bÕ|üyT˚ $T≥+&û ?
$$<Ûä XÊÁkÕÔ\ eT<Û´ä ◊ø£eT‘·´+ ˝Ò<Tä . ì>∑eT XÊÁkÕÔ\T ˇø£#√{≤
ì\ee⁄. Ä>∑eTXÊÁkÕÔ\T eTs√s¡ø£+>± q&ÉTkÕÔsTT. ‘·s¡ÿXÊg+ ãTs¡<ä˝À
≈£Ls¡T≈£îqï dü+Ô uÛ+Ñ ˝≤+{Ï~`ñ+&Éq÷ ñ+&É<Tä . }&Éq÷ }&É<Tä . eT+Á‘·
bÕsêj·TD\T y˚\s¡ø±\T. kÕ+K´jÓ÷>∑+ <ëπs eTs=ø£{.Ï <äsÙ¡ q+ @<äsTTHê
Áyêdæqyê&ç ‘Ó*$‘˚≥\T e÷Á‘·yT˚ . M{Ïì @ $<Û+ä >± qsTTHê yêÚ≤´ì+#·T
ø√e#·TÃ. Çìï s¡ø±˝…+<äT≈£î ndü\T ` <äT'K+ ø±≈£î+&Ü düTK+ bı+<˚
e÷sêZ˝yÒ √ ny˚ nqTdü]+#·&+É ndü\T <Ûsä à¡ +.
Áã‹øÏq+‘·ø±\+ Çwü+º e∫Ãq düTU≤\˙ï bı+~q X¯Øs¡+ n–ï˝À
eT+&ç ã÷&ç<Ó’ b˛sTTq ‘·sê«‘· Ç+ø± bÕ|ü+, |ü⁄D´+ @$T≥j·÷´ ?
n+<äTe\¢ Áã‹øÏq|ü &˚ n+~qe˙ï nqTuÛ$Ñ +∫, dü«Åd\Ô” T, |üsÅ¡ d\Ô” T nH˚
uÛ<Ò +ä ˝Ò≈î£ +&Ü n+~qyê]q˝≤¢ nqTuÛ$Ñ +∫ MT Ä‘·à\qT düTK ô|≥Tºø√+&ç.
#·∫Ãb˛sTTqyê&É{≤ ` |ü⁄&É‘ê≥º, ô|s¡T>∑T‘ê≥º ! ô|’>± Ç+¬øe&√
‹+fÒ Ä #·∫Ãqyê&çøÏ ‘·è|”,Ô |ü⁄DéT÷q≥ ! ø£sà¡ |ò\ü eT≥ ! Ç<ä+‘ê ãT~∆˝ìÒ
l
115
yÓ÷dü>±fi¯ófl bı≥º≈£L{Ï ø±X¯|ü&ç #Óù|Œ ˙‘˚ düTe÷! qeTàø£+&ç. q$Tà‘˚
yÓ÷düb˛‘ês¡T. düTœ+#·+&ç!
@ |ò*ü ‘·+ ø√dü+ ø£èwæ #˚dHæ ê ` ø=ìï |ò*ü kÕÔsTT, ø=ìï »s¡>e∑ ⁄.
|ò*ü ùdÔ ` eT+Á‘· ‘·+Á‘· X¯≈î£ q <Óe’ |ü⁄D´ |ò*ü ‘·+ n+{≤s¡T. #Ó&bç ˛‘˚ `
bÕ|ü|\üò + n+{≤s¡T. Ç+‘·ø+£ fÒ eT÷s¡‘â · ñ+&É<Tä . eTqTe⁄ <Ûsä à¡ XÊg+˝À
` j·÷∫+∫qyê&çøÏ ô|{≤º˝À, nø£ÿsπ <¢ √, n~ |ü⁄DýÓ÷ bÕ|üy÷Ó ‘˚\Ã≈£î+&Ü
ñuÛj Ñ T· |üø±å \≈£L ã\+ #˚≈L£ s¡Tdü÷Ô yê<ë\T #˚XÊ&ÉT. Ç{≤¢ m+<äT≈£î #˚XÊ&√
MTs¡T Á>∑Væ≤+#êsê ? ˝À≈£î˝À¢ me]e<ä› ‘·q ¬ø≈£îÿe ˝≤uÛÑ+ ñ+fÒ yê]
‘·s|¡ ⁄üò q yê~+∫, <Ûqä düTK uÛÀ>∑ dü+bÕ<äq #˚ùd+<äTøπ !
e÷qe⁄\T #˚ùd bÕbÕ\≈£î uÛÑ÷<˚$ ≈£L&Ü u≤<Ûä\T |ü&ÉT‘·T+<äì
eTq*ï uÛÑj·Tô|&ÉT‘·÷+{≤s¡T. á uÛÑ÷˝Àø£+˝Àì ø√{≤qTø√≥¢ Je⁄\T
ø£D
å ø£D
å + nH˚ø£ s¡ø±\T>± bÕbÕ\H˚$ #˚d÷ü HÔ ˚ ñHêïsTT. nìï ø√≥¢ ø√≥¢
ø√≥¢ bÕbÕ\ uÛ≤s¡+ yÓ÷ùd uÛÑ÷<˚$øÏ ˙ ˇø£ÿ&ç bÕ|ü+ ãs¡Te≥j·÷´ ?
ã+&çì+&Ü sêfi¯ófl yÓ÷düTqÔ ï m<äT≈› î£ ˇø£ ∫+øÏ#≥˚ ãs¡Te≥j·÷´ ?
Çø£ eTTqT\T, jÓ÷>∑T\H˚yês¡T #Óù|Œ ˙‘·T\T eTØ $&É÷¶s¡+>±
ñ+{≤sTT. Åd”Ô\ X¯Øsê\T ` ˝≤˝≤»\+‘√, eT÷Á‘· ø£X¯à˝≤\‘√, #ÓeT≥
s=#·TÃ\‘√ ì+&ç s√‘·>± ñ+{≤j·Tì e]íkÕÔsT¡ . Ä Åd\Ô” H˚ ` |ü˙ïs¡T ø£+f…,
>∑+<Û+ä ø£+f…, n>∑sT¡ q÷HÓ ø£+f…, |üP\ ø£+f… düTyêdüq\T m>∑õeTTà‘·÷,
neTè‘·<ëÛ s¡ ø£+f… düTU≤qTuÛ÷Ñ ‘·T*kÕÔsì¡ bı>∑T&ÉT‘êπs+ Mfi¯ófl ?
Çø£`|ü⁄sêD≤˝À¢ <Ûsä êà˝Ò nqTdü]+#·e\dæq Á|üe÷D≤\T n+{≤sê ?
|üsêX¯sT¡ &ÉT bÕ+&Ée⁄\ |ü≥Dº +˝À #ê≥Tø£$. ø£e⁄\ dü+>∑‹ e~˝…jT· ´+&ç.
eT‘·‡´ |ü⁄sêD+˝À #˚ùd ñ|üHê´dü+ #˚dTü +Ô ~. Çø£ e÷qe⁄\+<äs÷¡ |æ≥\º ,
»+‘·Te⁄\, »\#êsê\ ˙‘·T˝Òï bÕ{Ï+#ê\qï e÷≥ !
l
116
dü÷s¡T´ì ≈£îe÷s¡T&Ó’q ø£s¡Tíì ‹‹Ô ˇ*#˚XÊs¡T. <äBÛ∫ meTTø£˝Ò
@]y˚XÊs¡T. ã*#·Áø£e]Ô e+{Ï <ëqo\TDÏí bÕ‘êfi¯+˝À bÕ‹ ô|{≤ºs¡T.
JeT÷‘·yêVü≤qT&ç ÁbÕD≤\T rXÊs¡T. •_#·Áø£e]Ôì yÓ÷dü+ #˚XÊs¡T.
bÕ\düeTTÁ<ëìï ;uÛ‘Ñ ‡· + #˚XÊs¡T. #·+Á<äTDÏí e÷+dü+>± e+&ÉT≈£îì ‹H˚yês¡T.
Ç‘·sT¡ \≈£î y˚sπ ˙‘·T\÷qT yêfi¯fl≈£î kÕ«s¡˙ú ‘·T\÷Hê ?
nìï ø√]ø£\÷ e<ä* eTT≈£îÿ eT÷düT≈£îì ‘·|dü Tü ‡ #˚dTü ≈£îH˚ yêfi‚fl
#ê˝≤ yÓTs¡T>∑T. nsTT‘˚ ` yêfi¯ófl dü«sêZìøÏ yÓ[fl s¡+uÛÑ, }s¡«•, y˚Tqø£,
‹˝À‘·eÔ T\ s¡$T+#·e#·TÃqH˚ ÄX¯\‘√H˚ ‘·|dü Tü ‡ #˚ùdÔ qeTàø£+&ç.
j·TT<ä∆+˝À #·ìb˛sTTqyêfi¯fl+‘ê dü«s¡Z˝Àø±qøÏ yÓfi¯‘ês¡H˚ e÷≥
nã<ä∆+. n<˚ ì»yÓTÆ‘˚ ` $wüßíe⁄ yÓTT<ä˝…’q <˚e‘·\‘√ j·TT<ä∆+ #˚dæq
sêø£då Tü \T #·∫Ã dü«sêZìøÏ yÓ[‘˚, nø£ÿ&É eT∞fl j·TT<ä+∆ #ÓjT· ´sê ? yÓ÷ø£eå TH˚~
sêfi¯flMT<ä #ÓøÿÏ q ˇø£ e÷≥. n˝≤+{Ï$ #·~$ J$‘·+ bÕ&ÉT#˚dTü ø√e≥+
ne÷j·T≈£î\ |üì.
ñ|üyêkÕ\T+&É≥+ ø£&ÉT|ü⁄ e÷&ÉTÃø√e≥y˚T >±ø£ Ä‘·àe+#·q
≈£L&ÜqT. n+‘ê uÛÑ>∑e<˚#·Ã¤ nq&É+ ˙s¡dü <äTs¡“¤\‘ê«ìøÏ ∫Vü≤ï+,
ãTTEePqT. eT~øÏ ‘√∫q≥¢˝≤¢ düTœ+#·&yÉ T˚ uÀ~Ûd‘ü T· «ì eT‘·+ !
‘·eT≈£î eTT≈£îÿMT<˚ ø√|ü+ ñHêï ` $XÊ«$TÁ‘ê~ eTTqT\T Ç‘·sT¡ \≈£î
XÊ+‹ì uÀ~ÛkÕÔs¡T. u…’sê>∑T\T ø=+<äs¡T ìs¡Tù|<ä\T>± ñ+&ç ≈£L&Ü `
Ç‘·s¡T\≈£î ã+>±sêìï düèwæº+#˚ s¡düdæ~∆ eT+Á‘·+ H˚s¡TŒ‘êeTì yÓ÷dü+
#˚dü÷Ô+{≤s¡T.
X¯ è ‘· T \˝ÀeT+Á‘ê\≈£ î eT÷&˚ d æ ns¡ ú u Û ≤ >±\THêïsTT. yê{Ï ˝ À
Ä]úø±+X¯+ ‘·|Œü eTπs n+X¯eTT MT≈£î ns¡+ú ø±<äT. n+<äTe\¢ MT dü+bÕ<äq,
l
117
düTU≤\qT >∑T]+#˚ MTs¡T Á|ü‹ø£Då eT÷ Á|üjT· ‹ï+∫ nqTuÛ$Ñ +#·&+É eT+∫~μμ
nì yê~dü÷+Ô {≤s¡T ø£*sêE |ü]yês¡+˝À n+<äs÷¡ qT.
ø£*sêE yÓ+≥ ñqïyês¡T á $<Û+ä >± yê~+#·&+É e\¢ ` C…q’ T\≈£î
düHêàqeTT, uÖ<äT\∆ ≈£î ÁbÕã\éTT, #êsê«≈£î\≈£î eT<ä‘› T· , *+>±j·T‘·T\≈£î
dü+‘√wüeTT, bÂwü+&ÉT\ #Óe⁄\≈£î |ü+&ÉT>∑, ø±bÕ*≈£î\ ≈£î|üø±s¡eTT
\_ÛdTü qÔ ïeì Ç+Á<ë–ï j·TeT es¡TDT\≈£î #ê˝≤ ø√|ü+ e∫Ã+~.
Ä q\T>∑Ts¡T <˚e‘·\÷ Hê\T>∑TyÓ|’ ⁄ü \≈£î ‹]– ªªz] <äTsêàs¡T˝Z ≤sê!
y˚TeTT Äj·TT<Ûë˝…‹‘Ô ˚ MTs¡T Áã‘·øs£ T¡ . j·T»„j÷· >±\e\¢ ø£*>π |ü⁄D´|ò*ü ‘êìï
#·÷dü÷Ô yÓ~’ ø£ ø£sà¡ *ï m>∑‘ê[ #˚dTü HÔ êïπs+ ? ÁXÊ<ë∆\T ø±yê\ì m<äTs¡T
#·÷#˚ uÛ÷Ñ ‘ê\qT MTs¡T >∑eTì+#·sπ $T ? ø=+<äsT¡ |ü⁄D´ e+‘·T\T n–ï˝À
|ü&Hç ê ˇfi¯ófl ø£+<ä&+É ˝Ò<ìä , >∑T&çy¶ êfi¯fl≈£î #·÷|ü⁄ e∫Ã+<äì ` <˚e‘·*˝≤+{Ï
esê\T ÇkÕÔsì¡ MT≈£î ‘Ó*dæ ≈£L&Ü n<Ûsä à¡ Á|ü#ês¡+ #˚dTü HÔ êïs¡T >∑qTø£ MT
Hê\Tø£\T ø√kÕÔ+, #·+|ü⁄‘ê+μμ nì u…~]+#ês¡T.
Ä <˚e‘·\ ø√bÕ\T #·÷∫ ø£*sêE |ü]yês¡+ uÛj Ñ T· |ü&bç ˛sTT+~.
ªªMT≈£î <äD+í ô|&ÉT‘·THêï+. y˚TeTT ø£*sêE ùde≈£î\+, uÛÁÑ {≤E\+, y˚T$T˝≤
yê~ùdÔH˚>±ì Äj·Tq yÓT#·Ã&ÉT. yê]øÏ ùde≈£î\yÓTÆq eTeTTà •øÏå+|üø£+&çμμ
nì ÁbÕ]ú+#ês¡T.
n+‘·˝À ø£*sêCÒ eTT+<äT≈£î e#êÃ&ÉT. n‘·ì C…+&ÜMT<ä ªe÷\ø±øÏμ
>∑Ts¡TÔ+~. n‘·&ÉT q\¢ì eTìwæ. ø±ì n‘·ì E‘·TÔ bı{Ïº>± _s¡TdüT>±
qT+#·T+~. ‘·\eT<Ûä´ #·${Ï>∑T+&ÉT ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü ø±$s¡+>∑T ‘·\>∑T&É¶
#·T{≤º&TÉ . yÓTT>∑* Ä≈£î\ >∑]ø£ e+{Ï >∑&+¶É . Ä >∑&+¶É ÁøÏ+~øÏ C≤] eø£då \úü +
MT<ä ÄqT‘·Tqï≥T¢+~. ã+&ç Çs¡TdüT≈£î y˚ùd ‘ês¡Te+{Ï X¯Øs¡+. ˙*|ü+#Ó
≈£≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. dæ+<Û÷ä s¡+ u§≥Tº Hêe÷\T ˝≤>± ô|≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. ø√s¡ MTkÕ\T,
$T&ç>T∑ &ÉT,¢ <=|üŒ#Óe⁄\T, >=–Z|fiü ó¯ fl, bı&Ée⁄Hêï e+– q&ÉTdüTHÔ êï&ÉT.
l
118
Á|ü|ü+#êìøÏ Hê\T>∑e j·TT>∑eTsTTq ªø£*μøÏ sêC…’q n‘·ìï #·÷∫
n+≥sêì e÷\*ï #·÷∫q ñ‘·ÔeT Áu≤Vü≤àDT˝≤¢>± <˚e‘·\T ‘·\\T
e+#·T≈£îHêïs¡T. Ç≥T >∑Ts¡Te⁄ ø√bÕìø°, n≥T <˚e‘·\ ø√bÕìø° >∑Ts¡sTTq
Á‹X¯+≈£îì˝≤>± ` ø£*sêE <˚e‘·*ï #·÷&É>±H˚ ‘Ó\¢uÀj·÷&ÉT. uÛÑj·T+‘√
eDT≈£î‘·÷ yêfi¯fløÏ qeTdüÿ]+#ê&ÉT. yê]ï q\T>∑TØï ù|s¡T ù|s¡THê
ª≈£îX¯\e÷ ?μ nì n&ç>±&ÉT.
ªªMT <äs¡Ùq+ e\¢ Hê ø√|ü ‘ê|ü eT÷s¡â‘·\T ‘=\–b˛j·÷sTT.
n+‘ê MT #·\y˚! H˚qT <äeTj·T+r dü«j·T+esêìøÏ yÓ&TÉ ‘·THêï. Ä\dü´+
ø±≈£î+&Ü XË\$|æŒ+#·+&ç. Hê ø√]ø£ rπs≥Tº Äos¡«~+#·+&ç. <äjT· eT+‹ì
ô|[fl #˚düT≈£îì ÄyÓT‘√ düVü‰ e∫Ã MT <äs¡Ùq+ #˚düT≈£î+{≤μμq+≥÷
qeTdüÿ]+#ê&ÉT.
á e÷≥\T $ì <˚e‘· ˝§ø£] yÓTTVü≤+ ˇø£s¡T #·÷#·T≈£î+≥÷,
m>∑‘ê[>± qe⁄«≈£îHêïs¡T.
ªªø£*sêC≤ ! uÛÑ˝Òyê&çej·÷´, <äeTj·T+‹ ô|[fl eT÷&ÉT ˝Àø±\
yês¡÷ Äq+~+#˚≥Tº>± m|ü &√ nsTTb˛sTT+~. y˚T+ nø£ÿ&ÉqT+#˚ edüTHÔ êï+,
Hê>∑T*ï, <˚e‘·*ï >=|üŒ >=|üŒ sêE*ï e~* q\T&ÉH˚ sêEqT ÄyÓT
e]+∫+~. n<˚ <˚e⁄&ÉT Áyêdæô|{≤º&ÉT. eTqy˚T+ #˚kÕÔ+ ? Çø£ qTe⁄«
e÷Á‘·+ n≥T yÓfifl¯ ≥+ <˚ìøÏ ` ‹]– |ü<μä μ nì ø£*ì ôV≤#·Ã]+#ês¡T.
<˚e‘·\ e÷≥\T $H˚dü]øÏ ø£*sêE≈£î ø√|ü+ eTT+#·Tø=∫Ã+~.
ªªMTπø+ r|üse¡ Tj·÷´ ? MT≈£î ô|fi≤fl\THêïs¡T, ô|>’ ± @ø£|rü ï Áe‘·yT˚ <Ûsä à¡ +
|ü⁄D´+ nì Ç‘·sT¡ \≈£î uÀ~Ûd÷ü +Ô {≤s¡T. eT∞fl <äeTj·T+r dü«j·T+esêìøÏ
m+<äTø¬ fi≤fls¡j÷· ´ ? Ç‘·sT¡ \øÏ #Ó|Œü &É+ ‘˚*øπ >±ì ` MTs¡T Ä#·]+#·˝sÒ q¡ ï
e÷≥ ˙‘·T*ï ?μμ ø£*sêE m˝≤>√ #Ó&É¶yê&ÉH˚ ù|πs dü+bÕ~+#·T≈£îHêï&ÉT
>∑qTø£ ` yÓ[flHê ø=‘·>Ô ± #Ó&<˚ M˚ T ˝Ò<Tä .
l
119
ªMTs¡T ˙r, dæ>T∑ Z e<ä* yÓfi≤flsê ? Ä |æ\¢ $TeTà*ï e]+#·˝<Ò Tä >±!
<äeTj·T+‹ q\Tì e]ùdÔ ` MTs¡T dæ>∑TZqT e]+∫ <˚u…yÓTTVü‰˝ÒdüT≈£î
e#˚ÃdüTÔHêïs¡qïe÷≥ ! dü«j·T+es¡ düeTj·T+˝À <äeTj·T+‹ $TeTà*ï
zs¡ø£+≥ #·÷∫ ≈£L&Ü e]+#·≈£î+&Ü eTT+<äT≈£î yÓ&ÉT‘·÷+fÒ ` m˝≤
}s¡T≈£îHêïs¡j÷· ´ ? n+‘· nee÷q+ m˝≤ düV≤æ +#ês¡j÷· ´ ? #ÓsTT´ã{Ïº
˝≤≈£îÿ sê˝Òøb£ ˛j·÷sê ?
MT n+‘·{Ï <˚e‘·*ï ˇ~*, n<=ø£ sêEqT ô|[fl #˚dTü ≈£î+≥T+fÒ
Ä q\T&ÉT e÷Á‘·+ ∫Hêï ô|<ë› nì m+#·e<ë› ? n‘·&TÉ ÄX¯|&ü Ü¶&TÉ b˛˙
` á n–ï $yêVü≤ düeTj·T+˝À kÕøÏå>± m+<äT≈£îHêï&Éj·÷´ ? MTs¡+‘ê
m+‘· eTVü‰qTuÛ≤e⁄˝À ` Ç+‘· nee÷q+ uÛÑ]+∫ }s¡T≈£îHêïs¡T. á
dü+>∑‹ $+fÒ Hê≈£î ‘·\ø=fÒºdæq+‘· dæ>∑TZ#˚≥T>± ñ+~. Ä <äeTj·T+‹ì
eT]#˚~ ˝Ò<äT.
MTø£+<ä]ø° ˇø£ÿ eTq$ #˚kÕÔqT nqTÁ>∑V≤æ +#·+&ç. H˚H˝Ó ≤ >∑sTTHê
q\TDÏí yÓ÷dü+ #˚dæ Ä |æ\ì¢ á ˝Àø£+ m‘·T≈Ô î£ e#˚ÃkÕÔ. eT∞fl MTsêyÓTì
<=+>∑#÷· |ü⁄\T #·÷dü÷Ô ÄX¯|&ü sÉ T¡ >∑<ë ? MT≈£î ø√|ü+ sê<äT >∑<ë ? n˝≤+{Ï
˝≤uÛ≤ìï #·÷ùdÔ me]ø£sTTHê ás¡¸´, Á|ü˝ÀuÛ+Ñ , s√wü+ |ü⁄&É‘êsTT. nHê~>±
edüTqÔ ï á >∑TD≤\T e÷s¡e⁄˝Ò ! b˛˙ Ç+ø√ ñbÕj·T+ #ÓãT‘êqT. H˚qT
<äeTj·T+‹ì m‘·TÔø=∫Ãq ‘·sê«‘· MTs¡T q\T>∑Ts¡÷, Hê‘√ nsTT<äT>∑Ts¡+
ø£*dæ ` bÕ+&Ée⁄\T Á<Í|ü‹ì #˚düT≈£îqï≥Tº Ä |æ\¢ì ô|fi≤fl&É<ë+!μμ nì
H√s¡÷]+#·T≈£î+≥÷ #ÓbÕŒ&ÉT.
n‘·ì \|ü≥|ü⁄ e÷≥\T $qï <˚e‘·\T Á|ü˝ÀuÛÑ |ü&≈É î£ +&Ü ªªq\T&ÉT
>∑TD>∑D≤˝À¢, n+<ä+˝À, ø°]Ô˝À e÷ n+‘·yê&ÉT. n‘·ìï yÓT∫Ã, ì+&ÉT
ø=\Te⁄˝À yê]øÏ ô|[fl »]|æ+#ê+. Ç|ü &É÷ ˙‹ ‘·|üŒ+. ÄyÓT e÷≈£î
≈£L‘·Ts¡T e+{Ï~. q\T&ÉT e÷ n\T¢&!˚ ø£qTø£ qTe⁄« #Óù|Œ yÓ÷Vü≤|ü⁄ e÷≥\T,
l
120
≈£L≥˙‘·T\T e÷≈£î q#·Ãeì Á>∑Væ≤+∫, <äeTj·T+‹ì m‘·TÔ≈£î sêyê\H˚
Á|üj·T‘·ï+ e÷qTø√. sêVüQeH˚ bÕeTT #·+Á<äTì $T+>±\ì |üs¡T¬>{Ïºq≥Tº
qTe⁄« Ä q\TDÏí uÛÑ+>∑|ü⁄#êÃ\ì yÓfi¯fl≈£î. C≤Á>∑‘·Ô>± eTdüT\Tø√μμ eTì
ôV≤#·Ã]+#ês¡T. ô|>’ ± <ë«|üsj
¡ T· T>∑+˝À ø£* uÛ÷Ñ ˝Àø±ìøÏ yÓfifl¯ sê<äì ìùw<Û+ä
≈£L&Ü ô|{≤ºsT¡ .
nsTTHê ø£*sêE ‘·q eT÷s¡|â ⁄ü |ü≥Tº<\ä qT e÷q˝Ò<Tä . ªª<˚e‘·˝≤sê!
MT≈£ î |ü ~ y˚ \ <ä D ≤í \ T. Hê MT<ä <ä j · T T+#· + &ç . @<√ ø=+‘· ø ±\+
uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝À düsê›>± ‹]– ekÕÔ Ä ˝Àø£+˝À @<√ ˇø£ n<Ûsä à¡ + #˚ùdyê&ÉT
ˇø£ÿ&ÉHêï Hê≈£î ø£ì|æ+#·&É≥˝Ò! n≥Te+{Ïyê&ç <ë«sê q\Tì MT<ä
n|üyê<äT\T y˚sTTkÕÔ. Ä q\T&ç˝À @ e÷Á‘·+ ˝À|ü+ ø£ì|æ+∫Hê n‘·DíÏ
|üfÒºkÕÔ, |ü{Ïº #·#˚Ã<ëø± e<ä\Tï. H˚qT ø=*#˚ <˚e‘·\T Hê ø± q\Tì˝À
@<√ ˇø£ q\Tdü+‘· <√wüyTÓ HÆ ê #·÷|æ+#·øb£ ˛s¡T˝…+&ç.
Äe–+»+‘· dü+<äT+fÒ ‘ê{Ïø±j·T\+‘· ‘·| ü \ì Á|ü#ês¡+ #˚kÕÔ.
á ø£* ‘·\T#·T≈£îHêï&É+fÒ á>∑ ø±\+‘· ‘·|üŒsTTHê #·÷N #·÷&É≈£î+&Ü
e<ä\&É+&û! <ëì n+‘·T #·÷&Ée\dæ+<˚ qH˚ |ü≥Tº<ä\˝À Hê eTT+<äT Ä
Vü≤]Vü≤s¡ ÁãVü‰à\T ≈£L&Ü kÕ{Ïsês¡T.
Ä q\Tì#˚‘· ø£\T¢ Á‘ê–kÕÔ, p<ä+ Ä&çkÕÔ, e\˝À y˚düTø√+&Éì
y˚X´¯ *ï m>∑<√\‘ê, Ä <äeTj·T+‹ MT<ä Áù|eT˝Ò≈î£ +&Ü #˚ùdkÕÔqT. yÓsTT´
e÷≥˝…+<äT>±Zì ` MT bÕ<ë\ kÕøÏ>å ± Á|ü‹»„ #˚dTü HÔ êïqT, Ä <äeTj·T+‹ø°
uÛ÷Ñ ˝Àø±ìø° dü+ã+<Û+ä ˝Ò≈î£ +&Ü #˚dæ ekÕÔμμ qHêï&ÉT.
ª<Ó’e©\ Ç‘·ìï Ç˝≤ Áù|πs|æ+∫ |ü+|ü⁄‘·÷+&É>±, eTq+ ˙‘·T\T
#Ó|Œæ Hê á ø£* $q&ÉT. nqedüs+¡ yê>±«<ä+. ø±\j·÷|üHê <˚ìμ ø£qT≈£î+≥÷
<˚e‘·\T dü«sêZìøÏ yÓ[flb˛j·÷s¡T.
l
121
ìwü<Ûä˝À ø£* Á|üy˚X¯+
ø£*eTVü‰sêE ‘·q |ü≥Tº<\ä qT m˝≤¬>H’ ê kÕ~Û+#ê\ì uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝À
Á|üy•˚ +#ê&ÉT. ø±ì uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝À Á|ü»\T, |ü]dæ‘ú T· \T, q\Tì bÕ\q n‘·ìøÏ
nqT≈£L\+>± ˝Òe⁄.
j·T»„>∑T+&Ü\ qT+∫ ˝Ò#˚ yêdüq≈£î uÛÑj·T|ü&ÉT‘·÷, j·÷>∑XÊ\\
qT+∫ e#˚Ã bı>∑\≈£î u≤<Û|ä &ü TÉ ‘·÷, >∑èVü≤düT\Ô T n‹<∏Tä \ ø±fi¯ófl ø£&>É ≥ ∑ +
e\¢ yêøÏfifl¯ ˝À ø£ì|æ+#˚ ‘·&øç Ï eDT≈£î‘·÷, #·˙ïfi¯fl kÕïHê\T #·÷∫ |ü&Xç +Ë
|ü{Ïºq≥¢sTT, düT>∑+<ÛäÁ<äyê´\ yêdüq\≈£î eTT≈£îÿ|ü⁄{≤\T bıø£ÿ>±, |üX¯óe⁄\
bı<äT>∑T\T #·÷∫ uÛjÑ T· |ü&TÉ ‘·÷ ‹s¡T>∑T‘·THêï&ÉT. ÁãVü≤à#ês¡T\≈£î, j·T‘·T\≈£î,
j·÷>±\T #˚ùdyê]øÏ, Áe‘ê\T Ä#·]+#˚yê]øÏ <ä÷s¡ <ä÷s¡+>± ‘·|ü ≈£î
‹s¡>∑e\dæ edüTÔqï~.
j·T»„XÊ\˝À¢ ã*|üXó¯ e⁄*ï ø=s¡‘y· ù˚ d }|üd+Ôü uÛ≤\T #·÷∫ X¯S˝≤\ì
uÛj
Ñ T· |ü&TÉ ‘·÷, ‹s¡THêe÷\qT #·÷∫ Á‹X¯S˝≤\ì u…<Tä s¡T‘·÷, ÁãVü≤à#ês¡T\
»+<Ûë´\T #·÷∫ ñ]Á‘êfi¯flì _ø£ÿb˛‘·÷, bÂs√Væ≤‘·T\ »+<Ûë´\T bÕeTT\ì
ñ*øÏ|&ü TÉ ‘·÷, nqTcÕºq düeTj·÷˝À¢ Áu≤Vü≤àDT\T ì\ã&ç #˚‘T· ˝À¢ <Ûës¡y√ùd
˙{Ïì XÊ|ü»\+ nì Ä+<√fi¯q |ü&TÉ ‘·÷ ø£*sêE ÁbÕD≤\s¡#‘˚ · |ü≥Tº≈î£ ì
‹s¡T>∑T‘·THêï&ÉT.
uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝À n+<äs÷¡ uÛøÑ ìÔÏ , <Ûsä êàìï bÕ{Ïd÷ü Ô #·øÿ£ >± Á|üe]ÔdTü qÔ ï+<äT
e\¢ ø£*øÏ <äTs¡“¤s¡+>± ñ+~. n‘·&ÉT uÖ<äT∆*ï ã+<ÛäTe⁄>± #·÷dü÷Ô,
#êsê«≈£î\≈£î qeTdüÿ]dü÷,Ô C…q’ T*ï #·÷∫ dü+‘√wæd÷ü ,Ô ˝Àø±j·T‘·T\≈£î CÒC\Ò T
#ÓãT‘·÷, $‘·+&ÉT\≈£î qeTdüÿ]dü÷,Ô bÕwü+&ÉT\qT bı>∑T&ÉT‘·÷, ø±bÕ*≈£î\qT
düHêàìdü÷Ô, ~>∑+ãs¡T\qT |ü]#·j·÷\T #˚düT≈£î+≥÷ ø=+‘· }s¡≥
bı+<äT‘·THêï&ÉT. ø±ì •euÛÑ≈£îÔ\ $uÛÑ÷~ >±*˝À ø£*dæ e∫Ã ‘·qMT<ä
l
122
|ü&ç‘˚ ªªnjÓ÷´! uÛÑ÷˝Àø£eT+‘·{≤ •e⁄ì eT÷&√ø£+{Ï n–ï C≤«\˝Òμμqì
>∑&É>∑&É eDT≈£î‘·THêï&ÉT.
<Ó’euÛÑ≈£îÔ\T ‘Ó\¢yês¡TC≤eTTH˚ ˝Ò∫ uÛ≤>∑e‘· ø£<∏ä\T, uÛÑ>∑eBZ‘·
bÕsêj· T D+ #˚ d ü T Ô + fÒ ø£ * sêE #Ó e ⁄\≈£ î eTT\T≈£ î \T ‘· – *q≥Tº
u≤<Ûä|ü&ÉT‘·THêï&ÉT.
ø£*sêE M<ÛäT\˝À q&ç#˚|ü &ÉT ` |ü‹Áe‘· m<äT¬s’‘˚ <√e˝À+∫
‘·| ü ≈£î+≥THêï&ÉT. düHê´dæ m<äTs¬ ‘’ ˚ ˇø£ Á|üøÿ£ ≈£î ‘=\– qT+#·T+≥THêï&ÉT.
ñ|ü y êdü Á e‘· + #˚ d ü T Ô q ï Åd” Ô ˙&É q T ‘=ø£ ÿ uÀsTTHê ø±fi¯ ó fl yÓ T *ø£ | ü & ç
≈£L*b˛‘·THêï&ÉT. j·÷#·≈£î˝…<äT¬s’‘˚ ª|ü>∑yê] <ë]sê Ç~μ nqT≈£î+≥÷
eTs√ <ë]øÏ yÓ&TÉ ‘·THêï&ÉT. n‘·ìøÏ yÓU’ ≤qdüT\+fÒ ø£d,æ ÁXÀÁ‹j·TT\+fÒ
m>∑‘ê[,, k˛eTj·÷E\+fÒ eT+≥, nqTcÕ˜‘·+fÒ ndüVü≤´+.
ø±ì ` ø£*sêE≈£î mø£ÿ&É ‹]–Hê, m+<ä]ï #·÷∫Hê ªbÕ|üμeTH˚~
Äe–+»+‘Ó’Hê ø£ì|æ+#·˝Ò<äT. eTs√ m‘·TÔ y˚<ë›eTì ‘·q |ü]yês¡+˝À
eTTKT´©ï, ‘· q +‘· { Ï yêfi¯ fl ˙ ˇø£ ns¡ ú s êÁ‹y˚ fi ¯ dü e ÷y˚ X ¯ | ü s ¡ # ê&É T .
ªªs¡+Á<ÛëH˚«wüD+ #˚ùdÔ>±ì ‘·|ü \T ø£ì|æ+#·e⁄. ø£qTø£ eTqeT+<äs¡+
C≤Á>∑‘·Ô>± s¡+Á<ÛëH˚«wüD #Ój·÷´*. ø±\Áø£e÷q >±ì ‘·|ü \T u…’≥|ü&Ée⁄.
n+‘·es¡≈£î z|æ>±Z eTq+ y˚sTTø£fi¯fl‘√ nH˚«wædü÷Ô+&Ü*. Ç+<äT≈£î eTq+
u≤<Û´ä ‘·*ï $uÛ≤>±\T #˚dæ |ü+#·T≈£î+<ë+μμ nì #Ó|Œæ yêfi¯flì ˇ|æŒ+#ê&ÉT.
ªªjÓ÷–ì, e÷#·øe£ Tà, >=Á&Ü\T, Áe‘ê\T #˚ùd Åd\Ô” T, $‘·+‘·e⁄\T`
eTqà<∏äTì uÛ≤>∑+. |ü⁄D´rsêú\T ùd$+#˚yês¡T, e÷+Á‹≈£î\T, <ëj·÷<äT\T,
‘·s¡ÿyê<äT\T ` Áø√<ÛäTì uÛ≤>∑+. k˛eTj·÷E\T, XÊÁdüTÔ\T, >∑Ts¡Te⁄\T,
$<ë´s¡T\ú T, $uÛ÷Ñ ~ |üPdüT≈£îH˚ düHê´düT\T ` ˝À_Ûe+‘·T. u≤\ u≤*ø£\T,
$‘·+&Éyê<äT\T, eT÷s¡Tâ\T, >∑]«wüß˜\T, m|ü &É÷ eTT<äT›˝Ò ø√πs yês¡÷ `
l
123
yÓ÷Vü≤+ e+‘·T. øπ ∞ >∑èVü≤+˝À Vü≤+dü‘÷· *ø± ‘·\Œ+MT<ä, m|ü &ÉT #·÷∫Hê
qe e<ÛTä e⁄‘√ Áù|eTø£˝≤bÕ\T »s¡T|ü⁄‘·÷ ñ+≥Tqï q\T&=ø£ÿ&˚ ` Hêe+‘·Tμμ
nì uÛ≤>±\T @sêŒ≥T #˚XÊ&ÉT. me]e+‘·T u≤<Û´ä ‘·\T yêfi¯ófl ìs¡«]Ô+#ê\ì
#Ó|æŒ |ü+|æ+#˚XÊ&ÉT. m\T>∑Tã+{Ï e+{Ï s¡<∏ä+ møÏÿ, <äTs¡à‹ì kÕs¡~Û>±
ìj·T$T+∫, qø£ÿ*ï >∑TÁsê\T>± ø£{Ïº, ø±øÏ >∑Ts¡TÔ>∑\ C…+&Ü m>∑Ts¡y˚dæ,
meTTø£ \ T, |ü ⁄ Á¬ s \T ÄuÛ Ñ s ¡ D ≤\T>± >∑ \ øÏ + øÏ D Ï ø±|ü ˝ ≤‘√ ø£ * sêE
ãj·T\T<˚sê&ÉT.
n˝≤ ø£*sêE ìwü<äÛ sê»<Ûëì˝À Á|üy•˚ +∫ eTdüø£ Nø£{yÏ fi˚ ¯ me]ø°
ø£qT|æ+#·ø£ q\¢ì eTTdüT>∑T y˚düT≈£îì <=&ç¶ <√e\>∑T+&Ü yÓfi¯ó‘·THêï&ÉT.
mes¡÷ ìedæ+#·ì U≤∞ sTTfi¯flyêøÏfifl¯ ˝À ≈£Ls¡TÃì ø=+#Ó+ $ÁXÊ+‹ rdüT≈£îì
eT∞fl ãj·T\T<˚s¡T‘·THêï&ÉT. <˚yê\j·÷\≈£î <ä÷s¡+>± ‘=\T>∑T‘·÷, y˚XÊ´
eT+~sê\ |ü&>É <Z∑ Tä ˝À¢>T∑ +&Ü q&ÉTdü÷,Ô nø£ÿ&É »s¡T>∑T‘·Tqï |üqT\≈£î ‘·è|æ>Ô ±
dü+‘√wædü÷Ô, q\sêE eT+~sêìï #˚s¡T≈£îHêï&ÉT.
πø∞eT+~s¡+
Ä sê»kÂ<ÛëìøÏ ne‘·\ q\Tì πø∞eT+~s¡+ #·\Tesêfi¯fl‘√
ì]à+|üã&ç n+<ä+>± Á|üø±•düTqÔ ï~. Ä øπ ∞eT+~s¡+ Á|üøÿ£ H˚ q+<äq eq+
e+{Ï |üP\‘√≥, Ç‘·s¡ eèøå±\‘√ düVü‰ ñ+~. <ëì#·T≥÷º sê‹ >√&É\T
|üV≤ü sê ø±düTHÔ êïsTT. Ä eq+ eT<Û´ä ˝À ˇø£ eT+∫˙{Ï ø=\qT ñ+~. Ä
ø=\qT˝À ‘êeTs¡|Pü e⁄˝…H√ï ñHêïsTT. Ä ø=\qT≈£î |ü&eÉ T≥>± ` n+fÒ
øπ ∞eT+~sêìøÏ ñ‘·sÔ +¡ >± ` >∑Ts¡T$+<ä, >√]+≥, u≤&ç<,ä Ks¡÷s® ,¡ øπ ‘·øÏ
eèøå±\ >∑T+|ü⁄ e‘·TÔ>± ô|]– ñ+~. Ä >∑T+|ü⁄ eT<Ûä´≈£î >±* yÓfi‚fl+‘·
dü+<ÓH’ ê ˝Ò<Tä . Ä eT<Û´ä ˝À ˇø£ ‘ê{Ï#≥Ó Tº ô|]–e⁄+~. ø£*sêE Ä ‘ê{Ï#≥Ó Tº
yÓTTe⁄«˝ÀøÏ møÏÿ ≈£Ls¡TÃì s¡+Á<ÛëH˚«wüD #˚jT· kÕ>±&ÉT.
l
124
πø∞eT+<äs¡+, Ä ÁbÕ+‘·+ ≈£L&Ü ø£qTï\ |ü+&ÉTe>± ñHêïsTT.
ˇø£#√≥ |üP\|ü+~], ˇø£#√≥ #·\Te#·|üŒs¡+, eTs=ø£#√≥ }j·T\,
y˚s=ø£#√≥ –*–*eT+#·+. Ç+ø=ø£#√≥ ø£s¡÷Œs¡|ü⁄ sêdüT\T.
ˇø£#√≥ kÕ\uÛ+Ñ õø£ (>∑+<Ûsä «¡ ÅdÔ” Á|ü‹eT) #˚‘T· \‘√ #·øÿ£ ì bÕÁ‘·
|ü≥Tº≈£î qT+#·T+~. ˇø£ >√&ÉeT÷\˝À <ë– ˇø£ j·TTe‹ bÕ&ÉT‘·Tqï~.
ˇø£#√≥ »\j·T+Á‘·+ ˙{Ïì <Ûës¡\T>± ô|ø¬’ >∑su¡ Àdü÷Ô ‘·T+|üs\¡ T y˚T|ò÷ü \T
düèwæºdüTÔqï~. ˇø£ #·\Tesêfi¯fl eT+&É|ü+˝À |ü>∑\T ≈£L&Ü #·+Á<äT&É÷,
qø£åÁ‘ê\÷ ø£ì|ækÕÔsTT. ø=ìï #√≥¢ |ü+»sê˝À¢ì ∫\Tø£\T Á|üDj·TXÊg
$X‚cÕ\T e*¢düTÔHêïsTT.
s¡r eTqà<∏Tä \ n+>±+>∑ø±\qT eT]|æ+#˚ n+<ë\‘√ q>∑ï<ä+|ü‘T· \
Áø°&Ü<äèXÊ´˝…H√ï •˝≤Œ\T>± nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü ì*∫e⁄HêïsTT. >√&É\MT<ä,
dü+Ô uÛ≤\MT<ä nH˚ø£ s¡ø±\ ø±eTπø∞ ∫Á‘ê\T ≈£L&Ü ñHêïsTT.
<˚y˚+Á<äT&ÉT >ö‘·eTTì s¡÷|ü+˝À nVü≤\´qT nqTuÛÑ$+#·&É+,
#·+Á<äT&ÉT ãèVü≤düŒ‹ uÛ≤s¡´MT<ä ø£qTïy˚ùd,Ô ÄyÓT ø£fifl¯ ‘√H˚ n‘·ìï s¡$T+#·&+É ,
q~˝Àì |ü&ÉeMT<ä eT‘·‡´>∑+~Ûì |üsêX¯s¡T&ÉT ø±$T+#·&É+, ÁãVü≤à ‘êqT
düèwæ+º ∫q ≈£L‘·Ts¡T (düsd¡ «ü ‹) MT<äH˚ eTs¡T\‘√ #·÷&É+¶ , <ës¡Tø±eq+˝À
•e bÕs¡«‘·T\T Á|üDj·Tøπ ∞, ø£èwüß&í TÉ >√|æø\£ ‘√ »]|æq sêdüÁø°&\É T Ç˝≤+{Ï
∫Á‘ê\T ˝…øÿ£ ˝Òqìï ñHêïsTT Ä eT+~s¡+˝À
|òTü Às¡‘|· dü Tü ‡ #˚dæ kÕ~Û+∫q |ü⁄D´+ |ò*ü ‘·+>± J$‘·eTH˚ düeTTÁ<ëìï
<ë{Ï yÓ÷ø£å˝Àø±ìøÏ yÓfi¯ó‘·Tqï eTTqT\T ` e÷j·÷ yÓ÷Væ≤qT\ #·qT\H˚
•Ksê\qT #·÷∫, ‘·eTø£+‘√ yÓqøÏÿ ‹s¡T>∑T‘·Tqï≥Tºqï ∫Á‘ê\qT <ä÷˝≤\
MT<ä ∫Á‹+#ês¡T.
l
125
@ ‘·\T|ü⁄ ‘Ó]∫Hê ø£d÷ü ØÔ düTyêdüq\T u…{’ øÏ Ï edüTHÔ êïsTT. >±E
≈£îô|Œ\˝À düT+>∑+<Û<ä ÷äÛ bÕ\T ˝ÒdTü HÔ êïsTT. nø£ÿ&Éøÿ£ &Ü n‹ düqïì |ü≥Tº‘sÓ \¡ T
õ\T>∑T\ n+<ë\‘√ neT]Ã e⁄HêïsTT. Ä eT+~s¡+˝À <ë«sê\≈£î,
øÏ{øÏ \° ≈£î ô|’ n+#·T\T >∑\ ø=j·T´|ü\ø£\ MT<ä ø±eTπø[øÏ dü+ã+~Û+∫q
s¡V≤ü kÕ´\T, |ü<‘∆ä T· \T, Vü‰dü´\T, ø£<\ä∏ T ‘Ó*ù| XÀ¢ø±\T #Óøÿ£ ã&ç ñHêïsTT.
yê{Ïì ÁbÂ&ÛøÉ ±+‘·\T ‘·|Œü Ç‘·sT¡ \T #·~$ $s¡V‰ü ìï uÛ]Ñ +#·˝sÒ T¡ .
q\<äeTj·T+‘·T\ $Vü‰s¡+
n˝≤+{Ï eT+~s¡+˝À qT+∫ q\T&ÉT, <äeTj·T+‹ s¡reTqà<∏Tä ˝≤¢>±
ô|’ n+‘·düTÔMT~øÏ mø±ÿs¡T. #·T≥÷º nH˚ø£#√≥¢ yÓ\T>∑T‘·Tqï BbÕ\qT+∫
e#˚Ã düTyêdüq\T m˝≤+{Ïyê]¬ø’Hê ø±eTπø[øÏ |ü⁄]ø=˝ÒŒ≥TºHêïsTT.
Ä qe<ä+|ü‘·T\T ˇø£] H=ø£s¡T øö–*+#·T≈£îqï+‘· eTyÓTÆø£+>±
yÓT\¢>± ‹s¡T>∑T‘·÷, n+‘·es¡≈£L »]–q ‘·eT $s¡Vü≤>±<∏ë+X¯\qT >∑Ts¡TÔ
#˚düT≈£î+≥THêïs¡T. ªªeTT+<äT MTπs>± ` ` sê»Vü≤+dü‘√ sêj·TuÛ≤s¡+
|ü+|æ+#ês¡÷ ? MTπs ‘=+<äs|¡ &ü Ü¶sT¡ ˝Òμμ n+~ ÄyÓT. ªªn+<äTø£H˚ >±uÀ\T
` H˚H˚ sêj·Tu≤]>± e∫Ãq|ü &ÉT ô|<ä› dæ+Vü‰düq+MT<ä qT+∫ ~>∑≈î£ +&Ü
u…≥Tº>± e÷{≤¢&Üe⁄!μμ nì q\T&ÉT <ÓbÕŒ&ÉT.
<ä e Tj· T +‹ ªªMTs¡ T e÷Á‘· + e÷≥≈£ î e÷≥ #· e T‘êÿs¡ + >±
n+{Ï+#·˝<Ò ë @+ ? m+‘· >∑&TÉ düTyês¡T! mìïkÕs¡&¢ –ç Hê ù|sπ #Ó|Œü ≈£î+&Ü
qqTï @&çŒ+#ês¡T>±μμ n+fÒ — n‘·&TÉ ªª˙ >∑&TÉ düT‘·qy˚THê ‘·≈î£ ÿe? <˚y+˚ Á<äTì
n+‘·{yÏ ê&ç e÷j·÷y˚cÕìï ø£ìô|{Ïº z&ç+∫, Hê ø√dü+ Ç<ä+‘ê eTT&ÉT|ü⁄
>∑{≤ºqHêïe⁄>±!μμ n+≥÷ #ÓøÿÏ *ô|’ –*–+‘·\j˚T´≥Tº eTT<äT› ô|≥Tº≈î£ Hêï&ÉT.
ˇø£]H=ø£sT¡ eTqkÕsê yÓT#·TÃø√e&ÉyT˚ >±ì, m>∑‘ê[ ø±B <Ó| ü fi¯ófl nì
Á>∑Væ≤+∫q <äeTj·T+‹ dæ>∑TZ|ü&Ü¶ìøÏ dæ>∑TZ|ü&ç n‘·ì ø£+f… ‘·eTø£eTT‘√
>∑{Ïº>± eTT<äT›ô|≥Tº≈£î+~.
l
126
mH√ï y˚\kÕs¡T¢ ø£\˝À¢ øö–*+#·T≈£îHêïs¡T. mH√ï \ø£å\kÕs¡T¢
eTqdüT˝À¢ ˇø£] n+<ë˝§ø£sT¡ #·÷#·T≈£îHêïs¡T. ø√{Ï eTTU≤\T>± eTqdüT\T
ø√]ø£ \÷]dü T Ô H êïsTT. Ç+ø£ dæ > ∑ T Z | ü & ç ‘ ˚ @+ ˝≤uÛ Ñ + ? ‘· ì $Bsê
nqTuÛ$Ñ +#·&Üìπø >∑<ë á øπ ∞eT+~s¡+. á sêÁ‘·T\T, á n+<ë\T, á
J$‘ê\T !
ndü\T ` Åd\Ô” Vü≤è<äj÷· *ï ‘Ó\TdüTø√e≥+ me] ‘·se¡ T÷ ø±<äT,
ˇø√ÿkÕ] ñ≈£îÿø£+f… ø£]ƒq+>±, eTs=ø√ÿkÕ] |üP\ø£+fÒ \*‘·+>±
Á|üe]ÔdTü +Ô {≤s¡T. n+<äTe\¢ yêfi¯fløÏ \C≤® uÛj Ñ ÷· \Tqïy√ ˝Òy√ #Ó|Œü ˝Ò+.
Ä <ä+|ü‘T· \T eT∞fl eT+#·+ ñqï >∑~˝ÀøÏ yÓfi≤fls¡T. Ä eT+#·+
ø£fi≤‘·àø£+>± ñ+~. ‘Ó\¢ì <äT|üŒ{Ï Á|üø£ÿMT<ä |üs¡#·ã&ç ñ+~. eT+#·+
ø√fi¯ófl ø£<\ä ≈£î+&Ü •\˝À¢ ã+~Û+#·ã&ç ñHêïsTT.. ã+>±s¡T bÕÁ‘·˝À¢ #·T≥÷º
düT>∑+<Ûä Á<äyê´\T, |üfi¯ófl, |üfi¯fls¡kÕ\T, n>∑s¡T<Ûä÷bÕ\T, ‘ê+ã÷˝≤\T,
ì\Te⁄<ä{≤º\T, $düqø£Ás¡\T, >±E>√fi≤˝À¢ yÓ*π> BbÕ\T #·ø£ÿ>± neT]Ã
ñHêïsTT. |ü&Éø£eT+#·+ #·T≥÷º |üP\e÷\\T ‘Ós¡˝≤¢ Áy˚˝≤&ÉT‘·THêïsTT.
Ä bÕqTŒ <ä>∑Zs¡ø£+{≤ e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘· <äeTj·T+‹øÏ dæ>∑TZ
eTT+#·Tø=∫Ã+~. ‘·\ e+#·T≈£îì, eTTdæeTTdæ>± qe⁄«‘·÷, ø±* u§≥q
Áy˚*‘√ H˚\qT ^dü÷Ô qT+#·T+~. q\Tì Vü≤è<äjT· + |ü⁄\ø£]düTqÔ ï~. ÄyÓTqT
s¬ +&ÉT #˚‘T· ˝≤ |ü≥Tº≈î£ ì yÓT\¢>± |üP\bÕqTŒ møÏÿ+∫, ô|≥ ’ qT ˝≤–y˚d÷ü HÔ ˚
øö–*˝À ã+~Û+∫y˚XÊ&ÉT. ÄyÓT q\Tq+‘· bı&Ée⁄ ˝Ò<Tä . n+<äTe\¢ ‘êqT
q&ÉT+ ô|ø’ Ï e+∫ n<Ûsä êeTè‘·+ ùd$+#ê&ÉT.
ªªø£+sƒV¡ ‰ü sê\T #ê˝≤ n+<ä+>± ñHêïsTT. @M, dü]>±Z #·÷&ÉH˝˚ <Ò Tä μμ
n+≥÷ ` Ä kÕ≈£î‘√ eø£ådüÔ\+ es¡≈£L #˚‘·T\T b˛ì∫Ã, Vü≤sƒê‘·TÔ>±
≈£î#·<«ä j·÷ìï ã+~Û+∫, ø=q>√fi¯fl‘√ yÓTq\T ^dü÷Ô ÄyÓT˝À |ü⁄\ø±+≈£îsê\T
|ü⁄{Ïº+#ê&ÉT.
l
127
<äeTj·T+‹ ô|’≥ #Ó+>∑T‘√ >±*ì ‘√*Hê Ä Á|üø£ÿqTqï BbÕ\T
Äs¡˝Ò<äT. q\T&ÉT ˇø£ MT≥qT H=πøÿdü]øÏ nìï BbÕ\÷ Ä]b˛j·÷sTT.
eT∞fl ø=+#Ó+ ùd|ü{ÏøÏ n˙ï ˇπøkÕ] yÓ*>±sTT. q\T&ÉT ‘·q‘√q÷, Ä
BbÕ\T Ä]Œ yÓ*–+#·≥‘√qT Ä&ÉT≈£î+≥÷+fÒ ÄyÓT≈£î Ä<äT“¤‘êdüø,ÔÏ dæ>T∑ ,Z
Äq+<ä+, |üs¡eX¯‘·«+ ø£\T>∑T‘·THêïsTT. n‘·ì ∫*|æ #˚‘·T\T Ä&ÉTø√ì
dü\ú + ÄyÓT X¯Øs¡+˝À mø£ÿ&Ü ˝Ò<Tä ! ÄyÓT Äq+~+#·ì n+X¯eT÷ ˝Ò<Tä !
yê]<äs› ÷¡ >±&Û+É >± eTT<äT\› T ô|≥Tº≈î£ H˚≥|ü &ÉT ˇø£] |üfió¯ fl eTs=ø£]
ô|<äe⁄*ï dü÷ø£àå +>± >±j·T|üsT¡ düTHÔ êïsTT. Ä u≤<Ûä ` bÕqø£+˝À $T]j·÷\
bı&ç˝≤>± n<Ûsä êeTè‘·|⁄ü s¡T∫ì eT]+‘· ô|+bı+~düTqÔ ï~. ˇø£] ø=ø£sT¡ ,
ˇø£]˝À ˇø£sT¡ dü+‘√cÕq+<ë‹πsø£ neTè‘êìï Á|üeVæ≤+|ü #˚dTü ≈£î+≥÷ `
#·÷∫q<˚ #·÷dü÷,Ô #˚dqæ |üH˚ eT∞fl eT∞fl #˚d÷ü Ô düTBs¡+È >± nqTuÛ÷Ñ ‘·T\T
bı+<äT‘·THêïs¡T. ˇø£]˝À ˇø£s¡T ©qyÓTÆb˛‘·THêïs¡T. düe÷q+>± ‘·è|æÔ
bı+<äT‘·THêïs¡T.
eTT+>∑Ts¡T\T, eTT&çπs–q E‘·TÔ, #ÓeT≥ _+<äTe⁄\T |üs¡düŒs¡+
düe]+#·T≈£î+≥÷ n\dü≥ rs¡TÃ≈£î+≥÷+fÒ eT∞fl X¯Øsê\T yÓTT>∑Z‘=&ç–
»\»\ $ø£ddæ Tü qÔ ï≥Tº |ü⁄\ø£]düTHÔ êïsTT. ‘·è|æ˝Ô <Ò Tä , ‘·è|æÔ ø£\T>∑T‘·÷+~ `
á s¬ +{ÏeT<Ûë´ eTs=ø£ s¡kÕq+<äkÕúsTT ñ+~. Ä kÕúsTT˝ÀH˚ ‘·eT X¯Øsê\T,
Vü≤è<äj÷· \÷ XÊX¯«‘·+>± ñ+&çb˛‘˚ u≤>∑T+&ÉTqT! n<˚Hy˚ ÷Ó yÓ÷ø£+å , dü«s¡+Z !
ÄVü‰ ` ø£D å ø£D
å + ø=‘·Ô s¡T#·T˝Ò!
eTqà<∏Tä &ÉT Ä <ä+|ü‘T· \ MT<ä m&É‘>Ó ≈∑ î£ +&Ü $düTs¡T‘·Tqï u≤D≤\≈£î
Äø£≥Tº>± ø√fi¯ófl ≈£LXÊsTT. sêC≤kÕúq yÓ’‘ê[≈£î\T >∑TeTà+˝ÀøÏ e∫Ã
y˚T\Tø=\T|ü⁄\T bÕ&É Hês¡+_Û+#ês¡T.
Ä düeTj·T+˝À q\Tì H=dü≥ ‘·q bÕ<ë\bÕsêDÏ n+≥T≈£îì
ñ+&É&É+ <äeTj·T+‹ #·÷∫+~. ÄyÓT≈£î |òü≈£îÿq qe⁄« e∫Ã+~. ø±ì `
l
128
|ü~à˙C≤‹ Åd”Ô\T ‘Ó\¢ì |üfi¯fløÏ+<ä >∑Ts¡T$+<ä s¡+>∑T˝À ñ+&˚ ∫>∑Tfi¯ófl
m<äT{Ïyê]øÏ ø£ì|æ+#˚≥Tº qe«s¡T. ÄyÓT n\y√ø£>± qe⁄«‘·÷ yÓTTVü≤+ n≥T
‹|ü ≈£î+~. q\T&ÉT ªª@$T{Ï ` n+‘· qe⁄« edüTqÔ ï~ ˙≈£î ? u…≥Tº #˚dæ Hê
#˚‘· bÕ<ë\≈£î yÓTTøÏÿ+#·T≈£îHêïeH˚Hê ? H˚qT n+‘· ÁbÕ<Ûj
˚ T· |ü&qç +<äTø±
á qe⁄« ?μμ nì n&ç>±&ÉT. ÄyÓT #˚‹ n<ä+› ˇø£{Ï n‘·ì #˚‹øÏ∫Ã+~.
q\T&ÉT n<ä›+˝À #·÷#·T≈£îì Ä ø£+≈£îeT \‘·TÔø£qT ÄyÓT ‘=&ÉÉ\
MT<˚ ‘·T&ÉT#·T≈£îHêï&ÉT. ÄyÓT ~>∑TqZ ˝Ò∫, n‘·ìï ≈£Ls√Ãu…{,ºÏ M|ü⁄ yÓqTø£≈î£
yÓ[fl, n‘·ì E‘·TÔ ∫≈£îÿ rdüTqÔ ï~. ÄyÓT #·qTyÓTTq\T ‘·–* n‘·ì M|ü⁄
»\<ä]+∫+~. ªªn≥Tø±<äT Ç≥Tμμ nì n‘·&ÉT mø£dü¬øÿ+ Ä&˚dü]øÏ ÄyÓT
n\Tø£>± eT+#·+ ~– ne‘·\øÏ yÓ[flb˛sTT+~.
düTÁ|üuÛ≤‘·eTT
yÓ’‘ê[≈£î\T dü÷s√´<äjT· y˚fiq¯ T e]íd÷ü Ô y˚T\Tø=\T|ü⁄ bÕ&ÉT‘·THêïs¡T.
ªª#·+Á<äe+X¯dü+uÛÑyê, ìwü<ÛäsêC≤! #·+Á<äT&ÉT düeTTÁ<äø£q´qT #˚s¡
yÓfi≤fl&ÉT. #·Tø£ÿ\T düVü≤>∑eTq+ #˚düTÔHêïsTT. dü÷s√´<äj·T+ ø±edüTÔqï~.
MTs¡T ø£fi¯ófl ‘Ós¡e>±H˚ X¯óuÛÑX¯≈£îq <äèX≤´\T ø£qT|ækÕÔsTT. <äeTj·T+r
düyT˚ ‘·+>± ìÁ<ä ˝Òe+&ç kÕ«MT.
n<äT>√ ` dü÷s¡T´ì yÓTT<ä{Ï øÏs¡D+ y˚T|òü÷\ Nø£{Ïì bÕs¡Á<√\T
‘·Tqï~. |ü≈£åî\T øÏ\øÏ˝≤ sêyê\‘√ ˝Ò∫ y˚T‘·\≈£î ãj·T\T<˚s¡T‘·THêïsTT.
|ü<ëà\T Á|æjT· Tì sêø£ø√dü+ ns¡y÷Ó &ÉTŒ ø£qTï\‘√ #·÷düTHÔ êïsTT. ñ<äj÷· Á~
mÁs¡qe⁄‘·÷+~. ‘·TyÓTà<ä\T ¬sø£ÿ\T $|ü ≈£î+≥THêïsTT.
‘·÷s¡TŒ ~ø£ÿ+‘ê ≈£î+≈£îeT #·*q¢ ≥T¢+~. dü÷s¡T´&ÉT ô|ø¬’ ≈£îÿ‘·THêï&ÉT.
yÓ\T>∑T <äX~¯ X¯˝≤ ÁbÕøÏ+~. ‘·TyÓTà<ä\T $ø£d+æ ∫q |üP\MT<ä yê* ‘˚H\Ó T
l
129
EÁs¡T≈£î+≥THêïsTT. >∑]ø£b˛#·\ MT~ eT+#·T _+<äTe⁄\T eTT‘ê´\˝≤
ñHêïsTT. yê{ÏMT<ä dü÷s¡´s¡•Ù |ü&ç Ç+Á<ä<qäÛ TdüT‡\T ‘·fi¯ ‘·fi¯ eT+≥THêïsTT.
ø√sTT\\T eTH√Vü≤s¡+>± bÕ&ÉT‘·THêïsTT.μμ
dü+<Ûëé+<äq+
<äeTj·T+‹ yÓ\˝Òì ÄuÛsÑ D¡ ≤\qT ˇø£ |ü]#ê]ø£‘√ yÓ‘’ ê[≈£î\≈£î
ãVüQeT‘·T\T>± |ü+|æ+∫+~. q\T&ÉT eTT+–*˝ÀøÏ e∫Ã e÷eT>±s¡T
ø£Hê´<ëq düeTj·T+˝À ‘·qøÏ∫Ãq •eÁ|ükÕ<ä s¡<ë∏ ìï ‘·\#·T≈£îHêï&ÉT. yÓ+≥H˚
Ä s¡<∏ä+ eTT+–≥ Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ+~.
q\T&Ü s¡<∏ä+ møÏÿ >∑s¡T&ÉyêVü≤q yÓTøÏÿq $wüßíe⁄˝≤>± Øƒ$>±,
ñ<äj·T kÕïq+ #Ój·T´&ÜìøÏ ˇø£ eTVü‰q~øÏ yÓfi≤fl&ÉT. Ä q~e<ä› ˇø£
eT+∫ sπ e⁄˝À yÓT≥T¢ ~– |ü+#ê+>∑+ #·~$, ‘·˝≤sê kÕïq+ #˚XÊ&ÉT.
kÕïHêq+‘·s¡+ <˚e‘·\≈£î, ãTTwüß\≈£î, |æ‘·è<˚e‘·\≈£î ‘·s¡ŒD≤\T
e~* dü+<Ûëé+<äq eT+Á‘ê\T düà]+#ê&ÉT. >±j·TÁ‹ |ü]+ƒ #ê&ÉT. ˇ&ÉTq¶
ñqï ÇdüTø£‘√ •e*+>±ìï #˚dæ ã+>±s¡T|üP\‘√ |üPõ+#ê&ÉT. Äø±X¯+˝À
eTTqT˝…q’ qø£Áå ‘ê\≈£î qeTdüÿ]+#ê&ÉT.
eT∞fl Ä <Óe’ s¡<+ä∏ møÏÿ Äø±X¯e÷s¡+Z ˝À, q>∑sk¡ Â<Ûë\T <ë{Ï, ‘·q
øπ ∞>∑èVü≤+ |üøÿ£ s¡<ë∏ ìï ~+|æ ‘êqT ~>∑T‘·THêï&ÉT. n|üŒ{ÏøÏ ø±\ø£è‘ê´\T
rs¡TÃ≈£îì düsê«+>∑dTü +<äs+¡ >± n\+ø£]+#·T≈£îqï <äeTj·T+‹ ∫s¡Tqe⁄«\‘√
m<äTs¡T e∫Ã kÕ«>∑‘+· #Ó|Œæ +~.
düj·÷´≥\T
‘·q≈£î
kÕ«>∑‘·$TdüTÔqï uÛ≤s¡´≈£î q\T&ÉT q~qT+∫ ‘Ó∫Ãq
ã+>±s¡T |ü<ëàìï ãVüAø£]+#ê&ÉT. uÛÑs¡Ô Ç+‘· Áù|eT‘√ |üPe⁄ ‘Ó∫Ã
l
130
Ç∫Ãq+<äT≈£î ÄyÓT eTTK|ü<àä + m+‘√ $ø£d+æ ∫ q$«+~. n|ü &ÜyÓT kÕøå±‘·TÔ
\ø°Î<˚$˝≤ ñ+~.
q\T&ÉT Áø°>∑+≥ uÛ≤s¡´qT #·÷dü÷ÔH˚ n–ï>∑T+&É+ e<ä›≈£î yÓ[fl,
n–ï<˚e⁄ì |üPõ+#ê&ÉT. Çe˙ï >∑eTìdüTÔqï ø£*sêE≈£î Äe–+»+‘·˝À
@yÓTHÆ ê ø£ì|æ+#·&+É ˝Ò<Tä . |ü>{∑ Ï ìÁ<ä n\yêf…qÆ n‘·&TÉ mø£ÿ&√ $ÁX¯$T+#ê&ÉT.
n–ï|üP»˝…’q ‘·s¡Tyê‘· Ä qe<ä+|ü‘·T\T πø∞eq+˝À $Vü≤]düTÔ
Hêïs¡T. yÓ+≥ <ëd”»q+ ≈£L&Ü ñHêïs¡T. n+<äTe\¢ uÛ≤s¡´øπ <√ ôd>’ ∑ #˚d÷ü Ô
q\T&ÉT ÄyÓT bÕ<ëìï yÓT‘·Ô>± ‘=ø±ÿ&ÉT. ÄyÓT #·÷N #·÷&Éq≥T¢ Á|üø£ÿ≈£î
‹]– #Ó*ø£‘\ÔÓ H˚ #·÷düTqÔ ï~.
q\T&Éø£ÿ&˚ ì\∫Hê ÄyÓT eTT+<äT≈£î q&É∫b˛‘·Tqï~. ˇø£ÿ ø£åD+
#·÷∫ n‘·&ÉT |üs¡T>∑Tq yÓ[fl ÄyÓT ø£fi¯flqT ¬s+&ÉT #˚‘·T˝≤ eT÷dæy˚XÊ&ÉT.
#·*ø£‘ÓÔ\+<äØï yÓ[flbı+&Éì ø£fi¯fl‘√ ÄC≤„|æ+#ê&ÉT. yêfi¯ófl yÓ[flb˛‘·T+fÒ
ø£fi≤e‹ nH˚ ∫qï~ e÷Á‘·+ yÓqøÏÿ ‹]– ‹]– #·÷düTqÔ ï~. q\T&Ü <ëd”ì
ø£fi¯fl‘√H˚ |æ*∫, <ëì #˚‘·T\T |ü≥Tº≈£îì <äeTj·T+‹ ø£fi¯flqT eT÷dæ, ‘·q
#˚‘T· \T rdæyd˚ æ <ä÷s¡+>± yÓfi≤fl&ÉT. ªªmes√ #Ó| ü ø√μμ nì øπ ø£yX˚ Ê&ÉT.
n+‘·es¡≈£L ‘·q ø£fi¯ófl eT÷dæq #˚‘·T\T ‘·q≈£î X¯Øs¡eT+‘·{≤
|ü⁄\ø£]+‘·\T düèwæ+º #êsTT. Ç|ü &ÉT ø£fifl¯ MT<äTqTï #˚‘T· \T #·\>¢ ± ñHêïsTT.
<äeTj·T+‹ |üs¡Vü≤kÕÔ*ï <ä÷s¡+>± ‘√dæy˚dæ, <=+>∑˝≤>± <ä>∑Z]øÏ edüTÔqï
uÛsÑ qÔ¡ T ø√|ü+>±, <ÛTä eT<ÛTä eT˝≤&ÉT‘·÷ #·÷∫+~. q\T&ÉT _>∑sZ >¡ ± qyê«&ÉT.
ÄyÓT n*–q≥T¢ ô|&ÉyTÓ TVü≤+ ô|{Ïº eTT+<äT≈£î yÓ[flb˛‘·Tqï~. yÓ+≥ edüTqÔ ï
ø£fi≤e‹ì ‘·q »&É‘√ ø=≥ºuÀj˚Tdü]øÏ, n~ uÛj Ñ T· |ü&ç bÕ]b˛sTT+~.
uÛ≤s¡´ ‘·qMT<ä n*–+<äì Á>∑V≤æ +∫q q\T&ÉT ÄyÓTqT düsk¡ Õ\‘√
q$«+#ê\ì Á|üjT· ‹ï+#ê&ÉT. ø±ì ` ÄyÓT eT÷‹ eTT&ÉT#·T≈£îì eTÚq+>±
l
131
ñ+&çb˛sTT+~. ªªsêÁ‹ eTqà<∏Tä ì kÕøÏ>å ± ˙ bÕ<ë\≈£î ÁyÓTTø±ÿqT. Ç|ü &˚
düø\£ <˚e‘·\q÷ |üPõ+∫ e∫Ãq H˚qT á ‘·&‘ç \· ‘√ Çø£ÿ&˚ ˙ bÕ<ë\≈£î
eT∞fl ÁyÓTT≈£îÿ‘êqT ` ˇø£ÿkÕ] Hê e+ø£ #·÷&ÉePμμ nì Áã‹e÷˝≤&ÉT.
ªªnsTTHê ˙ n\Tø£ ˝Ò‘· m+&É˝≤>± n+<ä+>±H˚ ñ+~˝Òμμ nHêï&ÉT. ªª˝Ò‘ê≈£î˝≤¢
ñ+&˚ ˙ ô|<äe⁄*ï n{≤¢ _–+#·T≈£î+fÒ >∑+≥T¢|&ü ç bÕ&Ée⁄‘·THêïsTT düTe÷μμ
nì ôV≤#·Ã]+#ê&ÉT. ÄyÓT |ü\ø£˝<Ò Tä .
ªª|ü*øÏ‘˚ H√{Ï eTT‘ê´\T sê*b˛e⁄˝Ò. <äj·T‘√ ˇø£ÿ e÷f…ÆHê
#Ó| ü <ä÷μμ nHêï&ÉT. ªª˙ <ëdüTDÏ>í <∑ ë, ˇø£ÿ <äD+í ‘√ qqTï ø£$å T+∫, #·\>¢ ±
#· ÷ ∫ øö–*+#· s ê<ëμμμ nHêï&É T . ªªHê eTqdü T ˝À @y˚ y √ uÛ ≤ yê\T
‘=+<äs#¡ d˚ Tü HÔ êïsTT. Çø£ Ä>∑˝μÒ μq+≥÷ ÄyÓTqT ã\e+‘·+>± øö>∑*+#·T≈£îì
` πø∞>∑èVü≤+˝Àì eT+#·+ <ä>∑Zs¡≈£î m‘·TÔ≈£îb˛j·÷&ÉT.
<äeTj·T+‹ì Ä ‘·\Œ+MT<ä |ü&TÉ ø√u…{ºÏ ` ø£fi≤e‹ nH˚ ∫qï<ëìï
|æ*#ê&ÉT. ‘êqT eT+#·+ |üf…ºMT<ä ≈£Ls¡TÃì Ä |æ\¢‘√ dü+uÛ≤wüD
ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. n~ ‘·q k˛<ä] <ëd”øÏ ≈£L‘·Ts¡T >∑qTø£ n‘·ìøÏ #·qTyÓ≈î£ ÿe.
ªªá $<äs¡“¤sêE ≈£L‘·Ts¡T |üs¡|ü⁄s¡Twüß*ï eTqdüT˝ÀHÓ’Hê ‘·\#·<äì
ø√‘·\T ø√XÊe⁄. eT] eTqà<∏äTDÏí m+<äT≈£î eTqdüT˝ÀH˚ ñ+#·T≈£î+<√ ?μμ
nì m>∑‘ê[>± n&ç>±&ÉT. Ä ø£fi≤e‹ #ê‘·Ts¡´+˝À ‘·≈£îÿe~ ø±<äT.
ªªeTqà<∏äT&ÉT MT #Ûêj·Te÷Á‘·y˚T. e÷ <˚$ eTqdüT˝À ñqï~ MT s=ø£ÿπs.
ndü\T X¯Øs¡yT˚ ˝Òì eTqà<∏Tä ìøÏ s¡÷|ü+ @$T{Ï ? MT s¡÷|ü+ Á|ü‹_+ã+˝≤>±
ñ+{≤&˚y÷Ó eTqà<∏Tä &ÉT!μμ n+~.
q\T&ÉT qe⁄«‘·÷ ! ªªáyÓT $TeTà\ï+<äØï ô|<ä› ô|<ä› ø£fifl¯ ‘√ dü÷{Ï>±
#·÷düTÔ+~. qqTï ns¡yÓ÷&ÉTŒ ø£fi¯fl‘√HÓ’Hê dü]>± #·÷&É<äT. H˚H˚+ bÕ|ü+
#˚XÊH√ ?μμ nì n&ç>±&ÉT. Ä |æ\¢ ! ªªsêC≤ ! Ä&Éyêfi¯ófl ø£fi≤flsê #·÷ùdÔ MT
l
132
n+<ëìøÏ ~wæº ‘·>∑T\T‘·T+~. n+<äTø£ì dü>∑+ #·÷|ü⁄˝Ò #·÷düTÔ+~ e÷
<˚$! eT] MT X¯Øs¡+ ø£+~‘˚ ÄyÓT eTqùd ø£+<äT‘·T+~ ø£<ëμμ n+~.
ªªáyÓT ìqTï e÷{Ï e÷{Ïø° ªø£*ø°μ nì |æ\TdüTÔ+~. ªø£fi≤e‹μ
ø£+f… ªø£*ø°μ ‘·≈î£ ÿe nø£så ê˝Ò. n+‘·ø+£ f… s¬ +&Éøså£ ê\‘√ ñqï ªq\μ nì
|æ\e>∑÷&É<ë ? Hê ù|s¡TqT |ü\ø£&yÉ T˚ uÛ≤s¡+>± ñ+<ë ?μμ nì ìwüOsº +¡ >±
n&ç>±&ÉT. Ä |æ\¢ ªªe÷ <˚$ ì‘·´+ »|ü+˝≤>± #·qTyÓTTq\˝À ˇø£{Ï ªqμ
¬s+&Ée~ ª\μ s¡TÁ<ëø£å\qT≈£î+≥÷ MT ù|s¡TH˚ ñ#·Ã]dü÷Ô+≥T+~. Ç+ø£
|æ\e{≤ìøÏ uÛ≤s¡y˚TeTT+B!μμ n+~.
q\sê C≤ |æ\e¢ ÷≥\≈£î dü+‘√wæd÷ü Ô ªªn~ düsπ >±ì ` MT <˚$ á
|üP≥ e÷‘√ |ü\ø£&yÉ T˚ ˝Ò<Tä . ˙yêyÓT eTqdüT˝Àì e÷≥ ‘Ó\düT≈£îì, e÷≈£î
‘Ó*j·TC…sTT´ `n|ü &ÉT ‘Ó\TdüT+Ô ~ ˙ HÓsC¡ ≤D‘·q+!μμ nì |ü⁄]ø=˝≤Œ&ÉT.
ø£fi≤e‹ sêE>±]ï m˝≤¬>H’ ê yÓT|æŒ+#ê\H˚ |ü≥Tº<\ä ‘√ <äeTj·T+‹
e<ä≈› î£ yÓ[fl ªnwü&øÉ D
å° μ eT+Á‘· Á|üu≤Û e+‘√ ndü\T $wüjT· + ‘Ó\TdüT≈£î+~.
<˚$‘√ düs¡kÕ˝≤&ÉT‘·÷ ! ªªHêø£+‘ê ‘Ó*dæ+~˝Ò! yê‘ê‡j·THê~ Á|üDj·T
dü÷Á‘ê\ s¡V≤ü kÕ´\˙ï H˚]Ãq C≤D‘·q+‘√, n+‘·ø+£ f… |ü+&ç‘T· &Óq’ ˙ uÛsÑ qÔ¡ T
nH˚ø£ s¡ø±\ s¡‹ düTU≤\‘√ Äq+<ä|sü ∫¡ ` ny˚ ‘·\#·T≈£î+≥THêïe⁄ ø£<÷ä !μμ
n+~. <äeTj·T+‹ dæ>T∑ #Z ]˚ q n\ø£‘√ Ä #Ó*ø£‘qÔÓ T #ÓøÿÏ *MT<ä düsd¡ +ü >±
ø={Ï+º ~. ô|>’ ± ø£qTu§eT\T eTT&ç∫ ø√|ü+>± #·÷∫+~.
ø£fi≤e‹ <˚$MT<ä n*–q≥Tº q{Ïd÷ü Ô ªªá ø£fi\¯ ˙ï H˚]Œq >∑Ts¡Te⁄HÓq’
Hêπø ˙ nqTuÛÑyê\T #Ó|üŒe⁄ ø£<ä÷! Hê H˚s¡TŒ‘√ ˙ eT>∑ì#˚‘·H˚
#Ó|Œæ +#·T≈£î+{≤qT #·÷düTø√μμ nì u…~]+∫+~.
eT∞fl q\Tì‘√ ªªsêC≤! áyÓT Ä˝À#·q\T eTq Ä˝À#·q˝≤¢
ñ+&Ée⁄. Ä Ä˝À#·q\≈£î <äs“¡ >¤ &∑ ¶ç Ä≈£î˝≤¢>± s¬ +&ÉTyÓ|’ ⁄ü ˝≤ |ü<Tä H˚. eTq+
≈£îÁs¡<äqT≈£î+≥THêï+ >±ì ‘Ó*$‘˚≥˝À¢ ÁbÂ&ÛÉ düTe÷! Á|üDj·T ø√bÕ\T
l
133
Áù|eT ©˝≤dü≈£îÔ\qT ô|+bı+~+#˚ Wwü<Ûë\e+{Ï$. n|ü &É|ü &É÷ n\ø£ÿ
b˛‘˚ Åd\Ô” T uÛsÑ \Ô¡ qT q÷‘·q+>± Äø£]¸+#·˝sÒ T¡ . Ä n\Tø£\T eTØ m≈£îÿyÓ‘’ ˚
$s¡dü+>± Áù|eTH˚ HêX¯q+ #˚kÕÔsTT. á e÷fÒ ÄyÓT‘√ #Ó|æŒ ` MT≈£î
ã<äT\T>± H˚qT qeTkÕÿs¡+ #Ój·TúÀ‘˚ ø±*‘√ ‘·Hêïs¡T <˚$>±s¡T. ‘·+‘˚
‘·Hêïs¡T>±ì ndü\T $wüj·T+ ‘Ó*dæ+~.
MTs¡T ì»+>± q\sêE˝À, <˚y+˚ Á<äT&√ qH˚ nqTe÷q+‘√ <˚$>±s¡T
eTÚq+>± ñ+≥THêïs¡T. <˚y+˚ Á<äT&ÉT ø±ø£ eT¬se¬sH’ ê ã+>±s¡T |ü<àä + ‘Ó∫Ã
uÛ≤s¡´øÏe«>∑\sê nì n+≥THêïs¡T. <˚y+˚ Á<äT&ÉT Ç+Á<ä C≤\ $<ä´ >∑\yê&ÉT.
@ e÷j·Ty˚wyü TÓ HÆ ê y˚jT· >∑\&ÉT. q\Tì y˚w+ü ˝ÀH˚ e#êÃ&˚y÷Ó . dü«j·T+es¡
düeTj·T+˝À n˝≤π> e#êÃ&ÉT >∑<ë ? MTe+ø£ #·÷ùdÔ ` <˚y˚+Á<äìe˝…
uÛTÑ C≤\÷, eÁ»X¯Øs¡+, düy÷Ó àVü≤qX¯øÔÏ ø£qT|ædTü HÔ êïsTT. ≈£qTø£ MTs¡T q\T&√,
<˚y˚+Á<äT&√ >∑T]Ô+#·˝Òø£ dü+<˚Væ≤+#·e\dæ e∫Ã+~.
ô|>’ ± <˚y+˚ Á<äT&ÉT n+<äeTsTTq Åd\Ô” qT #Ós#¡ &· ÜìøÏ m˝≤+{Ï y˚cÕ\T
y˚XÊ&√ ˝Àø±\ø£ìï+{Ïø° ‘Ó\TdüT>± ? >ö‘·e÷ÁX¯e÷ìøÏ yÓ[fl ø√&ç|ü⁄+E
y˚wü+˝À ø=ø=ÿs√ø√eTì ≈£Lj·T˝Ò<ë, eT∞fl Ä eTTì y˚wü+˝À nVü≤\´qT
e+∫+#·˝Ò<ë ?
á dü + <˚ V ü ≤ + rsê\+fÒ MTs¡ T ì»+>± q\T&˚ q ì s¡ T p
#˚düTø√yê*. s¡‹Áø°&É\T »]–q Ø‘·T\T @ <˚e‘·\≈£L ‘Ó*j·Te⁄. ø£qTø£
MTs¡T sêÁ‹ »]|æq Áø°&Ü s¡Vü≤kÕ´*ï <˚$>±]øÏ >∑Ts¡TÔ#˚ùdÔ $TeTà*ï
qeTTà‘·T+~. ˝Òøb£ ˛‘˚ <˚y+˚ Á<äT&ç e÷j·Ty˚wyü T˚ nqT≈£î+≥T+~.μμ nì ô|<ä›
m‘·TÔ y˚dæ+~.
q\T&ÉT eTTdæeTTdæ qe⁄«\‘√ <äeTj·T+‹ì #·÷dü÷Ô sêÁ‹ »]–q
Áø°&Ü $X‚cÕ˝À¢ ø=ìï+{Ïì >∑Ts¡T#Ô j
˚ T· kÕ>±&ÉT.
l
134
ªªˇø£kÕ] Áø°&+ç ∫q ‘·sê«‘· $ÁXÊ+‹ rdüT≈£îì, eT∞fl düj÷· ´≥\≈£î
‘·«s¡>± ñ‘ê‡Vü≤+ #·÷|ü˝Òì ìqTï ªeT+#·T>∑&É¶yêμ nì m>∑‘ê[ #˚XÊqT
>∑Ts¡TÔ˝Ò<ë?μμ
qTe⁄« bÕqTŒMT<ä <=+>∑ìÁ<ä q{ÏdTü +Ô fÒ ` H˚qT ˙ u§&ÉT˝¶ À y˚\Tô|{Ïº
–*–+‘· \ T dü è wæ º + #êqT. n|ü &É T qTe⁄« |ü < ä à +˝≤ $ø£ d æ + #êe⁄ `
eT]Ãb˛j·÷yê ?
Áø°&Ü dü+<äs¡“¤+˝À #ÓeT≥|ü{Ïº ø£dü÷Ô]u§≥Tº ø=+‘· ø£]–, #ÓøÏÿfi¯ófl
ø£+{≤ ø±s¡T‘·÷+fÒ H˚qT Hê Vü‰s¡+˝Àì s¡‘·ï+˝À ˙ Á|ü‹_+u≤ìï
#·÷|æ+#êqT >∑<ë ?
eTT‘·ÔsTT<äTe⁄\ m<äT≥ qTe⁄« Hê≈£î ‘·eT\bÕ≈£î\T n+~dü÷Ô `
eT<Û´ä ˝À düsk¡ ÕìøÏ ˙ #˚‹ ‘√s¡D|ü⁄ e÷$&Ü≈£î≈£î áHÓ rdæ #·T{Ïº Ç#êÃe⁄.
H˚qT ˙ #˚‹ì >√{Ï‘√ –#˚ÃXÊqT, >∑Ts¡TÔ ˝Ò<ë ?
uÛÀ»q+ #˚ùd|ü &ÉT ˙e⁄ e&ç+¶ #˚ Äe⁄bÕ\T, ‘˚H,Ó MT>∑&,É |ü+#·<ës¡,
bÕqø±\qT yÓT#·TÃø√qT. yê{Ïì bı–&ç‘˚ ˙ n<Ûsä êeTè‘·+ s¡T∫ì eT]#êqì
˙ ô|<äe⁄\T ø√|æ+∫ qqTï u≤~ÛkÕÔjT· H˚ >∑<÷ä ?
yÓ÷eTTqT+∫ Hê_Ûes¡≈£L ˙ X¯Øs¡+˝À H˚qT eTT<äT› ô|≥Tºø√ì
düú\+ MdüyÓTÆHê ˝Ò<äT. ∫e]kÕ] eTT<äT› ô|≥Tº≈£îH˚|ü &ÉT #·ø£ÿ*–+‘·\T
ô|{≤ºqT >∑<ë ?μμ
á $<Ûä+>± uÛÀ–+∫q s¡Vü≤kÕ´\qT ≈£L&Ü Äj·Tq #ÓãT‘·T+fÒ
<äeTj·T+‹ yê\T>∑qTï\‘√H˚ ªªÇø£ #ê\T˝…+&ç ` Ä|ü+&çμμ nqï≥Tº
yê]+∫+~. n‘·&+ç ø± s¡V≤ü kÕ´\T #ÓãT‘·T+fÒ eT÷&√ e´øÏÔ $q&É+ Çwü+º
˝Òq≥Tº ø£fi≤e‹ #Óe⁄*ï <˚$ #˚‘T· \‘√ eT÷dæyd˚ +æ ~.
Ä ø£fi≤e‹ ªªsêC≤! áyÓT #˚‘T· \T Hê #Óe⁄\MT<ä Ç+ø=+#Ó+ ùd|ü⁄+fÒ
ø£+~b˛‘êj˚TyÓ÷. áyÓT n‹ düT≈£îe÷]>∑<ë, MTs¡T e∫Ã Ä #˚‘·T\qT
l
135
ø±bÕ&ÉTø√+&ç. MT≈£î ÁX¯yTÓ HÆ ê ‘·|Œü <äTμμ nì #·eT‘·ÿ]+∫+~. q\T&ÉT ªªeT+∫
e÷≥ #ÓbÕŒe⁄ ` ˙ e÷≥ $qe\dæ+<˚μμ q+≥÷, <äeTj·T+‹ #˚‘·T*ï
ã\e+‘·+>± ‘·qyÓ’|ü⁄ ˝≤≈£îÿHêï&ÉT.
Ç<˚ dü+<äì ø£fi≤e‹ bÕ]b˛sTT+~. q\T&ÉT <äeTj·T+‹ì >∑{>ºÏ ±
øö–*+#·T≈£îì eT+#·+ MT<ä |ü&ÉTø√u…{Ïº, n<ë›˝≤¢+{Ï #ÓøÏÿfi¯flMT<ä eTT<äT›
ô|≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. ÄyÓT≈£L&Ü ‘·>T∑ $<Û+ä >± »yê_∫Ã+~.
Ä düeTj·T+˝À yÓ‘’ ê[≈£î\T eT<Ûë´Vü≤ï y˚fi¯ nsTT+<äì, mH√ï |üP»\T
»s¡T|üe\dæ+<äì q\TìøÏ >∑Ts¡TÔ #˚d÷ü Ô <ä÷s¡+ qT+∫ ôV≤#·Ã]+#ês¡T.
q\Tì |üP»\T
q\T&ÉT kÕïqXÊ\≈£î yÓfi≤fl&ÉT. <ëd”»q+ n>∑s¡T q÷HÓ\T |üPdæ,
düT>∑+<ÛÁä <äyê´\‘√ q\T>∑Tô|{Ï,º |ü˙ï{Ï‘√ kÕqï+ #˚sTT+#ês¡T. Áu≤Vü≤àDT\T
‘·>∑T eT+Á‘ê\T |ü]ƒ+#ês¡T.
|ü]#ê]ø£\T Äj·Tq≈£î |ü≥Tºã≥º\T ø£{ºÏ ‘·>T∑ n\+ø±sê\˙ï #˚dqæ
‘·sê«‘· ` q\T&ÉT •e|üP», Vü≤]|üP» uÛøÑ ‘ÔÏ √ #˚XÊ&ÉT. lVü≤]ì düT‹Ô +#ê&ÉT.
<äXÊe‘êsê\qT ø°]+Ô #˚ XÀ¢ø±\T e*¢d÷ü Ô ø£*sêEqT ≈£L&Ü uÛøÑ ‘ÔÏ √ eX¯+
#˚dTü ≈£îHêï&ÉT. n+<äTe\¢ ø£*sêE ‘·q øÏø£ Ä <˚X+¯ ˝À kÕúq+ ˝Ò<ìä ìsêX¯‘√
yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
<˚e‘ês¡ÃHêq+‘·s+¡ uÛÀ+#˚dæ ` eT∞fl øπ ∞eT+~s¡+˝À Á|üy•˚ +∫q
q\TìøÏ <äeTj·T+‹ ‘ê+ã÷\+ dü«j·T+>± H√{Ïø£+~+∫+~. eT∞fl
düsk¡ Õ\T, Áù|eT ©\˝‘√ #ê˝≤ùd|ü⁄ >∑&bç Õs¡T.
Ä <ä+|ü‘T· \T nqTsê>∑+‘√, $XÊ\ sê»´ dü+|ü<\ä ‘√ #ê˝≤ ø±\+
Á|ü»\qT düTKô|{≤ºs¡T.
` dü+|üPs¡+í `
l
136

శృంగార నైషధం

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

శృంగార నైషధం

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

lHê<∏äø£$

You might also like