MALİYE İSİMLER

SAMUELSON: İktisadi Rasyonalite

PEACOCK - WISEMAN: Sıçrama-Savaş-İngiltere-

Plato Teorisi

NİTTİ: Sadece Savaş

NİSKANEN: Bürokrasi

BAUMOL: Maliyet

DUPUİT: Fayda-Maliyet, Tüketici rantı

LAFFER: Optimal vergi-Arz yönlü iktisat

PİGOU: Gerçek- Transfer-Piguvan vergi(Düzeltici

Vergi)

FRİEDMAN: Negatif Gelir Vergisi

RAMSEY: Esnekliği küçük olan mallardan daha çok

vergi

WAGNER: Kamu Malı Talebinin Gelir Esnekliği >1

Kamu Harcaması > Kamu Gelirleri
Kamu Har. Eko. ve Sosyal gelişmelere
bağlı olarak artar

MUSGRAVE: Kamu Harc. artışı istikrarlı, Erdemli mal

ROSTOW: Gelişme Aşamaları

PUVİANNİ: Mali Yanılsama

C.CLARK: %25

T.MUN: Merkantalizm

QUESNAY: Fizyokratlar

A.SMITH: Bırakınız yapsınlar- Klasik İktisat

KEYNES: Modern Maliye- Eko. Sorunların Sebebi

“Toplam Talep Yetersizliği”
Çözüm Maliye Pol.

BUCHANAN: Maksimizasyon, Klüp mal

J.BENTHAM: Faydacı İktisat

TİEBOUT: Yerel Kam. Mal, Ayağı ile oy vermek

WİCKSELL: Dışsallık

A.MARSHALL: Dışsal Ekonomi

TOBİN: Sıcak Paradan Vergi

TOBATİNO: Transfer- Harcama

DEHA’nızla kazanacaksınız 1 www.dehaonline.com
 MALİYE KISA NOT
ÜNİTE -1
Maliye Biliminin Konuları
Kamu harcamaları
Kamu gelirleri (Vergiler
Bütçe
Mali Hukuk______ Bütçe,Vergi Yasaları
Mahalli İdareler Maliyesi ____Ademi mer.
Uluslararası Maliye_________Küreselleşme
MERKANTİLİZM – (15. - 18. yy İNGİLTERE )
 Thomas Mun,
 Toplumun zenginliği üzerinde duruyorlar
 Zenginlik altın ve gümüş ile ölçülür.
 Dış ticareti önerirler (X>M)
 Devlet müdahale etmelidir. Bu konuda ilk örnek
 İktisadi milliyetçilik akımı olarak adlandırılırlar
 Almanya’daki kolu Kameralizm,
 Fransa’daki kolu ise Colbertizm
FİZYOKRASİ – (18.yy FRANSA )
 Quesnay .
 Tek üretken sektör Tarım dır.
 Tek ve dolaysız vergi tarım dan alınmalıdır.
 Ekonomide Doğal düzen vardır.
 Devletin ekonomiye müdahalesine karşıdırlar
 Devlet harcamaları az olmalıdır. Borçlanmayı istemezler.
 Liberalizmin öncüsüdürler,
KLASİK LİBERAL GÖRÜŞ (18. yüzyıl)
 A . Smith
 Bırakınız yapsınlar…
 Ekonomide Görünmez El vardır.
 Devletin ekonomiye müdahalesine karşıdırlar
 Kamu har. Az olmalı Vergiler, düşük düzeyde tutulmalı.
 Devlet borçlanmaya olağanüstü dönemler dışında
başvurmamalıdır. Klasiklere göre borçlanma ertelenmiş
bir vergidir
 Jandarma devlet anlayışını savunurlar
 Tarafsız maliye –vergi
 Denk bütçe
 I.- II. Derece ihtiyaçlar
 Say Kanunu
KEYNESYEN GÖRÜŞ – (1929 )
 Modern maliye görüşü olarak da adlandırılır
 Müdahaleci devlet anlayışı
 Eko dengesizlikler toplam talepteki yetersizliğe bağlıdır.
 Çözüm Maliye Politikasıdır.
 Araç olarak kamu har vergiler, borçlanma ve bütçe
 1936’da İstihdam Faiz ve Para’nın Genel Teorisi
 Tasarruflar Harcanabilir Gelire bağlıdır.
MONETARİST GÖRÜŞ - (1970’li yıllar)
 Temsilcisi Milton Friedman’dır.
 İşsizlik ile enflasyon bir arada (stagflasyon) yaşanmıştır.
DEHA’nızla kazanacaksınız
 Monetaristlere göre, ekonomideki istikrarsızlıkların bir
çoğu parasal kökenlidir.
 Para politikası etkili maliye politikası etkisizdir.
 Monetarist yaklaşıma göre,tüketim “sürekli gelire” bağlı
 Dışlama Etkisi
KAMU TERCİHİ TEORİSİ VE ANAYASAL İKTİSAT
 Kurucusu James M. Buchanan’dır
 Devleti, kendi çıkarları için çalışan politikacı ve bürokratlardan
oluşan bir alan olarak modelleştiren yaklaşımdır
 Kamu Ekonomisinin Başarısızlığı” veya “devletin yetersizliği”
ilkesinden hareket etmektedir.
 Maksimizasyon davranışı
 Anayasalar borçlanma, para basma ve vergi koymaya ilişkin mali
kurallar koymalıdır
ARZ YÖNLÜ İKTİSAT GÖRÜŞ - (1970’li yıllar)
- 1970’li ABD de Arthur Laffer liderliğinde.
- Arz yönlü iktisat görüşünün önemli dayanaklarından biri olan -
Laffer eğrisi optimum vergi oranını açıklamaya çalıştı.
- Yüksek oranlı vergiler ve devletin ekonomiye müdahalesi
ekonomik faaliyetleri olumsuz etkiler.
ÜNİTE – 2
Kamu ekonomisi + Özel ekonomi = Genel ekonomi
Devlete düşen görevler
a) Kaynak tahsisi
b) Gelir dağılımı
c) Ekonomik istikrar
Pareto Optimum : Kaynakları yeniden dağıtarak, hiç kimsenin refahını
azaltmadan en az bir bireyin refahını artırmak mümkün değil ise,
kaynak dağılımı Pareto optimal (etkin kabul edilir.
Bu aşamaya gelinceye kadar kaynakları yeniden dağılımı diğerlerinin
faydasını azaltmadan bir bireyin bile faydasında artma sağlıyorsa
buna Pareto İyileşme denir
Tam rekabet piyasasında gerçekleşen kaynak dağılımı
birinci en iyi teori olarak tanımlanmaktadır. Pareto optimumunun
varsayımları ya da koşullarından birinin geçerli olmaması nedeniyle
ortaya çıkan etkinsizliklerin, kamusal müdahalelerle optimal duruma
ulaştırılmasını ifade eden yaklaşım ise ikinci en iyi teori olarak
adlandırılmaktadır.
1- Kaynak Tahsisi Piyasa baş.Sebepleri:
Ortak mal kaynaklar ----Deniz--Balıkçılar----Ortakların Trajedisi
Tam kamusal ----Samuelson---Bilgi Yetersizliği
Yarı kamusal mal----Eğitim ,Sağlık ---Sıkışıklık Maliyeti
Küresel Kam.- Ulusal Kamusal mal (adalet)
Yerel Kam Mal(saat kulesi)----Tiebout----Ayağıyla oy vermek
Dışsallıklar ----K. Wicksell , Dışsal Eko -----A. Marshall
MSF>MÖF, Negatif dış. –Fazla ür. Pigovian vergi , Coase
Pozitif dış -eksik ür.
Tekelleşme, Doğal tekel,
Erdemli – erdemsiz mallar---Musgrave---Paternalist devlet
Klüp mal---Buchanan
Risk ve belirsizlik----Sigorta----Asimetrik Bilgi
2 www.dehaonline.com
 2- Gelir Dağılımı görevi ***Devletin, finansal kaynakları stratejik sanayi sektörlerine tahsis
Lorenz Eğ. ----- Gini Katsayısı (0-1) etmesiyle ekonomik büyümenin hızlanacağını savunan görüştür.
3. Ekonomik İstikrar görevi Güney Kore, Taywan, Singapur ve Hong kong

Gerçekte Artış Nedenleri

ÜNİTE- 3 KAMU HARCAMALARI  Savaşlar ve savunma harcamaları

 Doğal afetler ve göçler
Dar : Merkezi ve yerel yön  Teknik ilerlemeler
 Nüfus artışı
Geniş : Merkezi- yerel yön-sosyal-kit
 Devlet anlayışındaki değişmeler
10.12.2003 tarihinde kabul edilen 5018 sayılı Kamu Mali  Ekonomik nedenler
Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile birlikte kabul edilen “Analitik Bütçe
Sınıflandırması”na göre, kamu giderleri; Görünüşte Artış Nedenleri
(1) kurumsal, (2) fonksiyonel, (3) ekonomik ve  Paranın satın alma gücündeki azalma (Enflasyon)
(4)finansman tipi sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır.  Bütçe yöntem ve tekniğindeki değişmeler
 Siyasal nedenlerle devlet sınırlarının (yüzölçümünün)
Fonksiyonel sın. Amaçları
değişmesi ve nüfusun artması
Bu sınıflandırma ile kamu harcamalarının hedefleri  Kamu hizmetlerinin para ile görülmesi
belirtilir.
Kesin olan harcamalarla ilgilenir. Wagner'in Kamu Harcamaları Artışı Kanunu
Kamuoyuna açık ve sağlıklı bilgiler verir. Kamu har, ekonomik yapıya bağlı olarak artış gösterdiğini
Karar organlarına geniş amaçları belirleme imkanı Bir başka deyişle kamu harcamaları, milli gelirden daha
sağlayacaktır. Denetimi kolaylaştıracaktır. fazla artmaktadır. kamu malı talebinin gelir esnekliği birden
Ekonomik Sınıf. büyüktür.
ekonomik sınıflandırma kamu harcamalarının ekonomiye Peacock ve Wiseman---Sıçrama ---Plato teo---İngiltere
olan etkisi dikkate alınarak yapılmaktadır. Musgrave ----İstikrarlı ve Rostow----İlk aşamalarda çok kamu har.
Ekonomik Sınıflandırma “gerçek (reel)” ve “transfer”. Bu Maksimizasyon—siyasetçi oy seçmenlerin fayda maks
ayrımın öncüsü A.C.Pigou’dur.
Downs, Buchanan, Tullock gibi iktisatçılarca ileri sürülmüştür.
Gerçek har.—Cari (tekrar eden 1 yıl kısa) , Yatırım (tekrar etmeyen)
Kamusal Tercihler Politik sürece göre harcamaları açıklar.
Gerçek (reel) Harcamalar: Toplam talebin bir öğesini oluşturan ve
William Baumal girdi fiyatlarının artması,
mal ve hizmet alımına yönelik iolan bu har. cari dönem üretimi ya
da fiyat düzeyini etkileyen harcamalardır. Niskanen Bürokratların
Von Wieser Kamu ekonomisini kamu harcamalarından hareketle ilk
kez açıklayan marjinalist bir iktisatçıdır.
Transfer Harcamaları: Cari dönem üretimine karşı devlet tarafından
doğrudan bir talep yaratmazlar. Bazı kaynaklar devlet bütçesi Nitti kamu har sürekli artışı kabul etmez, artışın ancak savaş
aracılığı ile kişi ve kurumlar arası karşılıksız el değiştirir. Bu niteliği Samuelson. İktisadi rasyonalite
olan harcamalardır.
Milli gelirde bir değişiklik yaratmazlar. Satın alma gücü Fayda – maliyet analizi kamu kesiminde kaynakların etkin
sosyal gruplar arasında el değiştirir. (H.Brocher ve P.Tabatino) kullanımını sağlamak ve marjinal faydanın marjinal maliyetinden
(Bina alımı inşa edildiği yıl oluyorsa yatırım harcamasıdır. yüksek olan girişimlerde bulunmak ve bu girişimleri Marjinal Fayda
Bina alımı daha önceki yıllarda tamamlanmış niteliğinde ise transfer = Marjinal Maliyet noktasına kadar geliştirmektir
harcamasıdır) Fayda maliyet analizinin en önemli öğesi faydanın ölçülmesi olup bu
Transfer harcama örnekleri: kamulaştırma ve bina alımları, alanda ilk adım Jules Dupuit
kurumlara katılma payları, sermaye teşkilleri, iktisadi transferler, Gölge fiyat- piyasa fiyatı
mali transferler, sosyal transferler, borç ödemeleri gibi.
Kalkınma Carileri: Eğitim ve sağlık
ÜNİTE-4 BÜTÇE
Yedek ödenekler, Maliye Bakanlığı bütçesinde yer almaktadır.
Bütçe hakkının gelişimi “vergi alma hakkı”, “harcama hakkı” ve
Devletin ekonomideki yeri; Kamu Harcaması / Gayrisafi Milli Hasıla “yıllık bütçeyi onama hakkı” olmak üzere üç aşamada
oranına göre belirlenir. Kamu harcamasının üst sınırı, milli gelirdir. gerçekleşmiştir. ----TBMM
Klasik İşlevleri
Colin Clark; Kamu harcamasının milli gelirin % 25 ini aşamayacağını
Mali-iktisadi İşlevi
ifade eder. Eğer sınır aşılırsa milli gelir düşer.
Hukuki İşlevi
Siyasi İşlevi
Denetim İşlevi
Kalkınmacı Devlet Modeli(2014/2 s89)
Çağdaş (Modern) İşlevleri
DEHA’nızla kazanacaksınız 3 www.dehaonline.com
 Kaynak Tahsisi İşlevi Jestiyon –Egzersiz Yöntemi ---Türkiyede kull yöntem
Adil Gelir Dağılımı İşlevi
Büt. Yargı Denetimi-------Sayıştay yapar
Konjonktürel İşlevi
Yönetim Aracı ve Planlama İşlevi
ÜNİTE 5 KAMU GELİRLERİ
Bütçe İlkeleri
Vergi ----Karşılıksız
Genellik Prensibi--Tüm gelir ve gider—Ademi Tah.-Gayrisafi hs. Harç----Hizmet karşılığı
Teklik Prensibi Resim----İzin karşılığı
Yıllık Olma Prensibi—kontrol ü sağlamak için
Önceden İzin Alma Prensibi Şerefiye---Bayındırlık hiz. Karşılığı
Açıklık Prensibi---- kolayca anlaşılabilir bir belge Parafiskal(vergi benzeri)—Oda aidatları , sos.güv kuruluş primleri
Samimiyet Prensibi--- gelir ve giderlerinin gerçeğe en yakın tahmin Vergi İlkeleri
Doğruluk Prensibi--- tahminlerinin ekonomik koşullara uygun olması
Adalet İlkesi-----Yatay, dikey adalet ,mutlak eşitlik
Denklik Prensibi
Faydalanma ilk.----Harç , şerefiye
Alenilik Prensibi—bilgileri kamuoyunun dikkatine ve bilgisine sunul
Ödeme gücü ilk. --- Ayırma ilk. İkili vergi sistemi
Tasarruf Prensibi
Spesifik vergiler: fiziki ölçü üzerinden,(Mtv)
Bütçedeki Giderlerin Bölümler İtibariyle Onaylanması İlkesi
Advalorem vergi---Parasal değerin yüzdesi (Kurumlar,gelir)
Sınırlı Yetki İlkesi
İstisna ---Konu, objektif
Mali Saydamlık İlkesi denetimin sağlanması amacıyla kamuoyunun
zamanında bilgilendirme Muafiyet-----Kişi , subjektif

Hesap verme sorumluluğu İlkesi Verginin amortisman----sermaye değ azalış

BÜTÇE SÜRECİ Verginin kapitalizasyonu ---Sermaye değ artış

Orta Vadeli Program—3 yıl) Mali yanılsama-----Puvianni Siyasetçiler seçmenleri yanıltır

Orta Vadeli Mali Plan---Maliye Bak –Bütçe çağ Negatif Gelir Vergisi: minimum gelirin altında geliri olanlara para yardımı

Kurumlar ----Cari (maliye)----yatırım (kalkınma) Vergi Gayreti: toplanan vergilerin vergi kapasitesine oranlanması.

C.B.---(17 Ekim)---mali yılbaşı (75gün önce-)--TBMM ye Mali Anestezi: vergilerin, farkına varılmadan yerine getirilmesi(kdv)

Plan Bütçe –30 üye--55 gün EKONOMİK KAYNAKLARINA GÖRE VERGİNİN SINIFLANDIRILMASI
Gelir üstünden alınan vergiler
Genel kurul---20 gün
a- Gelir Vergisi :Kaynak Teorisi,Net Artış Teorisi:
Cumhurbaşkanı------Resmi gazete
Sedüler Gelir Vegisi: Gelirler ayrı ayrı vergilendirilir.
Stratejik plan 5 yıl

Bütçede gelir kısmını ---Maliye Bak Üniter Gelir Vergisi: Çeşitli kazanç ve iratlar birlikte
vergilendirilir.
Giderler( A cetveli), Gelir (B Cet) ,Temel hük(C cet) Finansman (F
cet) b- Kurumlar vergisi

Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştay ile Düzenleyici ve Servet üstünden alınan (Genel- özel- veraset ve intikal)
denetleyici kurumlar, bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan
Türkiye Büyük Millet Meclisine, bir örneğini de Maliye Bakanlığına Harcamalar üstünden (ötv,gümrük,kdv(1985), taşıt alım)
gönderirler.
Ö𝑑𝑒𝑛𝑒𝑛 𝑣𝑒𝑟𝑔𝑖
Gid.Taahüd-Gid. Taahkuk.—Gid. Ödeme. Em bağ. .—Ödenmesi Vergi Yükü : =
Gelir

Tarh-Tebliğ-Tahakkuk-Tahsil
Bireysel Vergi Yükü,
Toplam Vergi Yükü,
Faaliyet raporları --Üst yöneticiler hazırlar—Sayıstay,Mal .Bak
Net vergi Yükü (Vergiler- Faydalar)
Kesin hesap kanunu tasarısı, Maliye Bak hazırlanır.—Bak. Gerçek Vergi Yükü ( yansıyan ve yansıtılan vergiler
Kurulunca—Haziran sonuna kadar TBMM sunulur Vergiden Kaçınma (yasaların içinde)
Genel uygunluk bildirimi ---Sayıştay hazırlar Vergi Kaçakçılığı (yasalara aykırı)
Vergi Grevi
DEHA’nızla kazanacaksınız 4 www.dehaonline.com
 Verginin Yansıması ( Ödeme- vurgu- aktarma-yerleşme) 5. İtfaiye hizmetleri
Mutlak Yansıma: Bir verginin oranının değişmesinin gelire etkisi.
Diferansiyel Yansıma: Eski vergi yerine yeni vergi konulmasının gel Olağan Belediyelerin Gelirleri
1. Genel bütçe vergi gelirleri tahsilatından verilen pay
Gelir Etkisi: Vergi sonrası daha çok çalışmak 2. Belediye Gelirleri Kanununa göre;
İkame Etkisi: Vergi sonrası çalışmak yerine dinlenmeyi tercih -Belediye Vergileri (İlan reklam, eğlence, haberleşme, elektrik ve
Karar Etkisi: Vergi sonrası tüketim,tasarruf, yatırım kararlarının hava-gazı, çevre temizlik vb.)
değ. -Harçlar
-Harcamalar Katılma Payı
ÜNİTE -6 DEVLET BORÇLARI 3. Emlak Vergisi
4. Yardımlar (Belediye fonundan, Genel bütçeden)
İÇ BORCUN KAYNAKLARI
Büyükşehir Belediyelerinin gelirleri
1- Özel kişi ve kuruluşlar
1. Genel bütçe vergi gelirleri tahsilatından verilen pay
2- Kamu kurum ve kuruluşları
2. Çevre temizlik vergisinden alınan pay
3- Tasarruf kurum ve kuruluşları
3. Eğlence vergisinden alınan pay ,
4- Merkez Bankası
4. İlan ve reklam vergisi
5. Harcamalar katılma payları, çeşitli resim harç vb. gelirler.
DIŞ BORÇ ÇEŞİTLERİ
a- Proje Kredileri: Yatırım projelerinin gerçekleştirilmesi için alınan
Belediye Bütçesi
b- Program Kredileri: Hammadde, yedek parça gibi ithalatı için
1. Belediye Başkanı hazırlayarak Eylül ayı başına kadar Belediye
c- Satıcı Kredileri: veren de alan da özel sektör veren teminat
Encümenine gönderir.(Bütçe çağrısını da başkan yapar)
ister.
2. Belediye Encümeni 2 ay içinde inceler.
d- Röfinansman Kredisi: eski borcun yeni borçla kapatılması.
3. Belediye Meclisi tarafından kabul edilir ve kesinleşir.
e- Serbest Krediler: Herhangi bir koşula bağlı olmadan verilir.
4. Kabul edilen bütçenin yürürlüğe girebilmesi için mahallin en
f- Bağlı Krediler: Borç verenler borcu çeşitli koşullara bağlar.
büyük mülki amirine 1 hafta içinde gönderilir. 1 Ocak tarihinden
itibaren yürürlüğe girer.
BORÇ YÖNETİMİ
İL ÖZEL İDARESİ
Dar Anlamda Borç Yön: Borçların vadeleri dolduğunda
1. Vali (Yürütme Organı ve Merkezi yönetim temsilcisi)
ödenmesidir.
2. İl Genel Meclisi (Karar ve Danışma Organı)
Geniş Anlamda Borç Yönetimi: Borcun vadesinde geri
3. İl Daimi Encümeni (Karar ve Danışma Organı)
ödenmesinin yanında ekonomik bazı amaçları gerçekleştirmek için
borcun miktar ve bileşiminde değişiklik yapmak.
Görevleri
1. Eğitim ve öğretim hizmetleri
Olağanüstü Borç Yönetimi:
2. Sağlık ve sosyal yardım hizmeti
1. Konversiyon: Faiz oranı yüksek tahvillerin, düşük faizli tahville
3. Bayındırlık hizmetleri
değiştirilmesidir.
4. Tarım ve hayvancılık hizmetleri
2. Konsolidasyon (Tahkim): Kısa vadeli borçların uzun vadeli
5. İktisadi ve ticari alandaki hizmetler
borçlara çevrilmesidir.
Bütçesi
Borcun reddi: Devletin tek taraflı bir kararla egemenlik gücünü
1. Vali hazırlar Eylül ayı başına kadar İl Daimi Encümenine
kullanarak mevcut borcunun tamamını veya bir kısmını
gönderir.
ödememesi halidir.
2. Encümen 2 ay içinde inceler İl Genel Meclisine sunar.
Moratoryum: Bir ülkenin dış borç servisini yerine
3. İl Genel Meclisi aynen veya değiştirerek kabul eder.
getiremeyeceğini açıklamasıdır.
Monetizasyon: Devlet borçlarının Merkez Bankasınca para
KÖYLER
basılarak ödenmesine monetizasyon denmektedir.
Nüfusu 2.000’den az olan yerleşme birimlerine köy denir. Köy
Monetizasyonda, devlet borçlarının parasallaştırılması söz
Kanunu’na göre nüfus en az 150 olmalıdır.
konusudur.
Rachat: Devletin kendi borçlanma kağıtlarını kaynak bulduğunda
Köy Organları;
zamanından önce kendisinin almasıdır.
1. Muhtar (Yürütme Organı)
2. Köy Derneği (Karar ve Danışma Organı)
ÜNİTE -7 YEREL YÖNETİMLER
3. İhtiyar Meclisi (Karar ve Danışma Organı)
BELEDİYELER
1. Olağan Belediyeler (İl, İlçe, Belde Belediyeleri)
Köy Gelirler;
2. Büyükşehir Belediyeleri
1. İmece: Köylülerin zorunlu olarak bedenen çalışmasıdır.
3. Büyükşehir belediye sınırları içindeki ilçe belediyeleri
2. Salma: Hane başına ve yılda bir kez alınan gelirdir. .
Organları
. Belediye Başkanı (Yürütme Organı)
Köy Bütçesi;
. Belediye Meclisi (Karar ve Danışma Organı)
Muhtar ve İhtiyar Meclisi birlikte hazırlar.
. Belediye Encümeni (Karar ve Danışma Organı)
Görevleri
1. Sağlık ve sosyal yardım hizmetleri
2. İmar hizmetleri
3. Temizlik, Aydınlatma hizmetleri
4. Zabıta, Fiyat Kontrolü hizmetleri
DEHA’nızla kazanacaksınız 5 www.dehaonline.com