‫ماستر المهن القضائية و الجنائية‬

‫وحدة ‪ :‬التنظيم القضائي الخاص ‪.‬‬

‫تمرين ‪ :‬تحقيق الخطوط و الزور الفرعي ‪.‬‬

‫تحت إشراف األستاذة ‪ :‬هند طاقطاق‬ ‫الطالب ‪ :‬بادا ياسين‬

‫محتوى الورقة ‪:‬‬

‫القسم األول ‪:‬تعريف المسطرتين و الفرق بينهما‪.‬‬
‫القسم الثاني ‪ :‬تصميم المسطرتين في قانون المسطرة المدنية‬
 ‫القسم األول ‪:‬تعريف المسطرتين و الفرق بينهما ‪.‬‬

‫‪‬المطلبببببب األول‪ :‬تعريبببببف مسبببببطرتي تحقيبببببق الخطبببببوط و البببببزور‬

‫الفرعي‪.‬‬

‫‪ ‬الفقرة األولى‪ :‬مسطرة تحقيق الخطوط‪.‬‬

‫ااا ضاااج ه ااا‬ ‫ه ااا فاااه " إذ أهكاااع‬ ‫إواااق ضياتااافجل و ااا ‪ 89‬ضااا‬ ‫باااجوع‬
‫إوفاااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااا ضاااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااا كاجباااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااا "‪...‬‬
‫فضااا ااا فاااذ و ااا فاتااا وهاااج أ إهكاااجع و ااا وضاااج ه ااا إوفااا ضااا كاجبااا و فيااا‬
‫وضااا وق بضااااج تاااا أ با وفماااا مفضااااج اض اااا بضاااج ضاااا واااا ضضج بماااا إهااااذ ع ضاااا ااااع‬
‫ويجتاااوق واااا فاااذ ا فاااع ماااق و فيااا أضاااع باقيفاااذ ااا فاااذ و فيااا أ وا وفاااا‬
‫ف ااااااع ويجتاااااو وضياااااعع أ ويجتاااااو وضكمااااا بجويتاااااف ماااااق فاااااذ‬ ‫مفضاااااج بمااااا‬
‫وض اااااها جل كااااو ت فيااااا اااااب وضج بااااو عت ضتااااجفجاضج بضكا بااااجل أ ااااعت ومضه اااا ب‬
‫إوفااا و فيااا ضيجعهااا ا وفمااا بمااا ر ا وفماااجل أ اااعت فااا ضع بضاااج ضااا اااع ويجتاااو أ‬
‫وااااذذ فمفهااا ويجتااااو وااااذو ق إذ باااال ضاااا اقيفااااذ‬ ‫ضااا ااااع و بفااااع فااااو و اااا‬
‫اااق ا وفاااا وض ااااه أ ضااا اااع ضااا أهكاااع اباااع و اااه اااقفقجق قكااا‬ ‫و ااا‬
‫أ فضهاااا فاااذ‬ ‫ماااق وضهكاااع بمجعضااا ضااا ضج ااا إواااق ضج ااا عفااا و ج ااا ر و فهااا‬
‫واااو فضكاا وضياا و فياا وض ااا ف ضهضااج أ فيفضضاااجق‬ ‫اا ت واماا ف‬ ‫وقكاا ضاا إوجضاا‬
‫ابااااعل و فياااا تسفااا بجوه ااااب وضااااذ ويتااااف‬ ‫إذ وااا فابااااخ أ و اااا أ وا وفاااا واااا‬
‫فااو فااذ و ا ذفاا ويتااج وضمعبااو‬ ‫ابااعل كااو واا اك ا‬ ‫أبم ا ل ض ا وضماا‬
‫فاااو إقاااا ت وع ع ااااا أهاااا إذ أهكااااع و ااا ا وفماااا مااااق وكضبفجواااا وض م باااا ضهاااا أ‬
‫وااا ايااا‬ ‫ماااق إضتاااج‬ ‫وفضاضاااج أكااا فاااذ بهكاااجع با كفااا اااج إواااق ضقجضفااا ضااااض‬
‫ضمااااف‬ ‫وضقكضااا بض ااا عر واقيفاااذ و ااا بممااا أ وااا ت وااا ا ااا تااا اااا‬
‫عتااااال وتاااااج فج‬ ‫اكااااا وااااا عوااااال ضياتااااافجل و ااااا ‪ 92 – 89‬ضااااا‬
‫ومااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااهي ‪.‬‬
‫وض قااان ضااا ااا فاااذ وياااع ع أ اقيفاااذ و ااا فااا إ اااع ضضااا ف ااا أ اااا ضع‬
‫أ وااااو اااا ذ إوااااق‬ ‫اااج إذ اممااااذ ب فيااا فاااو ض تااا وهاااا‬ ‫ففااا وضقكضااا‬
‫و اااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااا ففاااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااا ‪.‬‬
‫و اااع‬ ‫ماااق وضقكضااا أ امااا‬ ‫ض ضاااج فاقيفاااذ و ااا فااا إ اااع ضضااا ت ف ااا‬
‫هاااااااااااااااااااااااااااااااااااااا إت امااااااااااااااااااااااااااااااااااااااع وتااااااااااااااااااااااااااااااااااااااج فج ومااااااااااااااااااااااااااااااااااااااهي ‪.‬‬

‫‪ ‬الفقرة الثانية‪ :‬مسطرة الزور الفرعي‪.‬‬

‫اقاااا خ وضاااااع وضمعبااااو اااا واااا ع و ع ااااو ضاااا و اااا ‪ 92‬إوااااق ‪ 102‬ضاااا‬
‫فاااذ و ااا اباااف وهاااج ب اااع ل وااااو ف ااا إابج ضاااج ب باااجل وااا ع فاااو وض ااااه ل‬
‫اقيفااااذ‬ ‫ااا كجهااال فاااذ وض ااااه ل ع اااضف أ أ عففااا ب ااا‬ ‫وضي ضااا ومضقكضااا‬
‫ب اااج باااجو ع واااف فماااج ف اااا و‬ ‫واااذذ ت ف اااج إت وض ااااه ل ومعففااا‬ ‫و ااا‬
‫إهضااج ف ا كضااج ف ااا ج ج اا ض ا و اا ‪ 92‬ضاا‬ ‫ض ا وضقكضاا ويفااج بااوذ إ ااع‬
‫اااااا ت أ اااااامف أ جعتاااااا اكاااااا فااااااو‬ ‫ماااااا ف اااااا أ فياااااا فااااااو اااااااك‬
‫كضااااج فكاااا ب اااااج‬ ‫مفضااااج فااااو وياااااجه‬ ‫وضه مااااذ وميفااااج بااااجب ع ل وضه ااااا‬
‫بفهضضاااج فاااو‬ ‫فا ماااق فاااذ ت اااا‬ ‫باااجو ع ضاااج ضااا هفج أ هج فاااج فضاااج باااذو ف ام اااج‬
‫كااا ا وااا ت فضااا إواااق ب اااج باااجو ع و هاااج و بضمهاااق أ وضااا و ف ااااض ضااا‬
‫ع ااا فيااا إب اااج و فيااا إبمج فاااج ااا ضمااا ويتاااف بفهضاااج و اااجهو – وااا ع و هاااج و‬
‫– فإهااا ف ااااض بجبتاااجف إوااااق إب اااج و فيااا ضمجوباااا ضعاكااا وا فاااع ض ااااامضم ‪.‬‬
‫وكاا ضاا ضاا جهفاا إذ عفماال واا ت و هج فاا كجهاال اا ت واا ع وضاا هو ضعف اا‬
‫ماااق وضقكضااا وااااو اهناااع وااا ت وض هفااا أ ا وااا وباااخ فاااو ويتاااف إواااق أ‬ ‫ف ااا‬
‫فهاضااااو وقكاااا فااااو واااا ت و هج فاااا ف ااااب بج ااااج ضااااجت وميج اااا ر وضمع فاااا و هااااج و‬
‫فمياااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااا وضاااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااا هو‪.‬‬
‫فااااإذ وتاااال وضقكضاااا و هج فاااا با فااااع و فياااا ض تاااا واااا ت أ بماااا ا فعفااااج‬
‫فكااا وضاااذ وقكااا وباااجخ ق فااا أضاااج وضقكضااا وض هفااا فاماااف مفضاااج أ اماباااع و فيااا‬
‫فاااااااااااااااااااااا ‪.‬‬ ‫ت فضكهضااااااااااااااااااااااج أ امفاااااااااااااااااااااا وبقااااااااااااااااااااااخ ضاااااااااااااااااااااا‬ ‫كاااااااااااااااااااااذو‬
‫ب اااج باااجو ع وضااا هو إضاااج أ فكااا إ اااج أ ااامفج أ إ اااج فع فاااج ق و مااا ففااا‬
‫فاقياااذ بض ااا عر ج ااا بقفاااخ إذ اااا جبل وضقكضااا و جوااا و مااا فإهااا فياااا مفضاااج‬
‫إهاااذ ع و اااع وضيااا ومض ااااه وض مااا ففااا وفف اااجس ااا عسباااا فاااو واض ااا بااا أ‬
‫وا ماااااااااااو ااااااااااا واض ااااااااااا بااااااااااا أ إ ت ااااااااااا بمفاااااااااااع ضضاااااااااااج ف بااااااااااال ااااااااااا ‪.‬‬
‫واااااو ع اماااا فج أ وااااااو واااا فاااااع‬ ‫اااا وياااا إ إ اااااع ل واقيفااااذ ااااا‬
 ‫إذ ضاااج أضاااع بضاااج ضااا اااع‬ ‫امااا فج فاااو و ااا ‪ 55‬اماباااع ضضضااا ومق ااا فاااو وهااا‬
‫اااج ب باااجل فاااو‬ ‫ويجتاااو أ وض اااااجع وضياااعع بج ابجعفاااج إ اااع ل اامماااذ بايااا ف‬
‫ااا إ اااع ل اامماااذ أ ج اااج بابمفااا وضاااذكع ل و فج فااا ا اااففع وض ااا عر‬ ‫باااذو ا امااا‬
‫ويتاااااج ف ق وااااااو اااااضجفج وضااااااع باااااإ ع ل واقيفاااااذ وض ااااا عف اضففااااا وضاااااج ااااا‬
‫جبياضج‪.‬‬

‫المطلب الثاني ‪ :‬الفرق بين تحقيق الخطوط و الزور الفرعي ‪.‬‬

‫‪ ‬الفقرة األولى ‪ :‬نقاط التشابه بين المسطرتين‪.‬‬
‫‪ -1‬يعتبررتحقيق ررخحوط وررزوح وطررع حوطاتيررمحواررتواي حلرر حواررتواويحوطتيق ررخحوط رروتي ح‬
‫نصحيل هاحوط شتعحفمحوطاصزلحل ح‪89‬حوطىح‪102‬حل حقحمحم‪.‬‬
‫‪-2‬ح حرررطرحورررتقحوفيبرررايحفرررمحوط ررروتق ح شرررمحاوط ررراطويحو حةرررها رحوطشرررهز حو حوط برررترح‬
‫وطاصالنح‪89‬ح ح‪.98‬‬
‫‪ -3‬فرررمحورررانزنحوط ررروترحوط طن ررر حوطيررراطمحفحي ررر حلباةرررتقه احوفح اا رررب ح يرررز ح و ررر ح‬
‫ألررررامحوطق رررراا حوفحونررررةح زاررررمحل ررررز رحلشررررت عحقحمحمحو ررررب ح افل ررررانحوطتقررررطمح ه رررراح‬
‫صا حو ل حولامحوطق اا‪.‬‬
‫‪ ‬الفقرة الثانية ‪ :‬أوجه االختالف بين المسطرتين ‪.‬‬
‫‪-1‬علىىىستوىىىىطبيتة‪ :‬ىىى تي ارررمحفرررمحل رررو ترحقيق رررخحوط ورررزو حققرررطييحوطوعررر حفرررمحةررر ح‬
‫فرررإح ان رررا حوط رررقحأ حوطتزو رررإ حأ ش ررراحلعرررا حولررراح يرررز حوطرررع حوطاتي ررر حوبقررراحطلاصررر ح‪94‬ح‬
‫قحمحمحف رررمحق رررا ضح قت رررىحولرررمحيرررا تحل رررتزيحطلشررر ل ايحوطقانزن ررر حوط تولبررر حفرررمح‬
‫وط قافي حلؤ حياةحوطت زمحوطق ا حقيتحوا ل حوطي يح عطمحوبزطة‪.‬‬
‫‪-2‬علىىىىستوىىىىىىطبيتط ىىىىى تة‪:‬ىىىىىى فتة‪ ::‬ىىىىىب ت ىىىى ت تقيق رررررخحوط ورررررزوحفحي رررررزنحوفحفرررررمح‬
‫وط رررتاطويحوطعتف ررر حولررراحوطرررع حوطاتيرررمحف رررراحي ررر حونحي رررزنحفرررمحوط رررتاطويحوطعتف رررر ح‬
‫‪.‬‬ ‫فانةحي زنحفمحوط تاطويحوطت‬
‫‪ -3‬علىىىستوىىىىطبيتة‪ ::‬ةوىىى ت توذوح ُ فرررلحوطولرررمحوطعرررا تح ررراطع حوطاتيرررمحفرررانحلطي رررةح‬
‫يي رررريحيل ررررةح فتولرررر حق ارررر حوطاصرررر ح‪98‬ح قحمحمح تيطيررررطشا حولرررراحفررررمحقيق ررررخحوط وررررزوحفررررالح‬
‫يي ررريح شرررماحيلرررىحوطرررطوفإح تيق رررخحوط ورررزو ح ون ررراحيي ررريح اطفتولررر حيلرررىحوط رررطيىحيل رررةح‬
‫وطذيحيبتحونحوط تاطحليت حو حلزوإحل حوتفة ‪.‬‬
‫‪-4‬علىىىستوىىىىطبيتبتىىى تة‪ :‬ىىىالت ىىى تة‪ :‬لىىى تة ىىىل ت حفرررمحقيق رررخحوط ورررزوحفحيزارررطحلررراح‬
‫يلررعمحوط ي ر ح زو ر حوطبررتحفررمحوطولررمحوف ررلمحوطررىحح ر حوطبررتحفررمحقيق ررخحوط وررزو حولرراح‬
‫فررررمحوطررررع حوطاتيررررمحفررررانحوطاصرررر ح‪93‬حقحمحمحيلررررعمحوط ي رررر ح زورررر حوطبررررتحفررررمحوطولررررمح‬
‫وف لمح عطحونحيعل حوط ت كح اطزي ق حونةحيازيحو تع اطها‪.‬‬
‫‪ -5‬علىىىستوىىىىطبيتة‪:‬ط ل ىىىيتة‪:‬ىىىستة‪ :‬ىىى تة‪ :‬وىىى ت حو ررراياحوطرررع حوطاتيرررمحيلرررىح ررراليح‬
‫قيق رررخحوط ورررزوحوطرررعمحوط شرررتعحقبل فهررراحوطرررىحوطا ا ررر حوطعالررر ح قت رررىحوطاصررر ح‪9‬حلررر حقحمح‬
‫م‪.‬‬
‫ت توطوعرررر ح رررراطاقلحفررررمحوطي رررريح‬ ‫‪ -6‬علىىىىستوىىىىىطبيتبتىىىى تة‪:‬ط ن ىىىىقتة‪:‬ىىىى تة‪ :‬ىىىى ت ىىىى ‪:‬‬
‫وطاا رر حفرررمحوطرررع حوطاتيررمحيزوررر حوطتاا رررذحفا رررت اااحوبقرراحطلاصررر ح‪361‬حلررر حقحمحملحيلرررىح‬
‫اليحقيق خحوط وزو‪.‬‬
‫‪ -7‬علىىىستوىىىىطبيتة‪ :‬ىىىف ت تقهرررطيح يرررز حوطرررع حوطاتي ررر حوطرررىحشرررطمح ط ررر حورررا يح ذطررركح‬
‫اف يرررااح ع يترررة حولررراحقيق رررخحوط ورررزوحفهررررطيحلطي رررةحووالررر ح ط ررر حون رررتحلررر حوررررتيح‬
‫لزوعةحو حليت ه‪.‬‬
‫شاررراخحو تالفرررايحي ل ررر حو رررت حلاهررراحلررراحنرررصحيل رررةحوط شرررتعح لاهررراحلررراحونت هررراحوطع ررر ح‬
‫وطق ا محو تعصىحقعطو شاحوفن‪...‬‬

‫القسم الثاني ‪ :‬هيكلة المسطرتين في قانون المسطرة‬

‫المدنية ‪.‬‬
‫الفرع السادس من الباب ثالث من ق‪.‬م‪.‬م‪:‬‬

‫تحقيق الخطوط و الزور الفرعي‬

‫مسطرة الزور الفرعي ‪:‬‬ ‫مسطرة تحقيق الخطوط ‪:‬‬

‫( الفصول من ‪ 92‬إلى ‪) 102‬‬ ‫( الفصول من ‪ 89‬إلى ‪)91‬‬
 ‫الفصل ‪: 96‬‬

‫األمر بتسليم المستند‬

‫الفصل ‪:97‬‬

‫إجراء التحقيق‬

‫الفصل ‪: 98‬‬

‫البت‬

‫الفصل ‪: 99‬‬

‫نتائج البت‬

‫الفصل ‪:100‬‬

‫إرجاع المستندات‬

‫الفصل ‪: 101‬‬

‫تسليم المستند المطعون فيه ‪.‬‬

‫الفصل ‪: 102‬‬

‫توقف المسطرة‬

‫الزور الفرعي‬