2005 TAKVİM YILINDA ELDE EDILEN GELiRLERİN BEYANI

GiRİŞ

Bilindiği üzere, Gelir Vergisi Kanununda temel vergilendirme şekli, elde edilen kazanç veya
iradın yıllık beyanname ile bildirilmek suretiyle vergilendirilmesidir.
Bir kazanç ve iradın gelir vergisine tabi tutulabilmesi için aşağıda sayılan yedi gelir
unsurundan birine dahil olmasi gerekir. Gelir Vergisi Kanununun 85 ve 86 nci maddelerinde ise
hangi gelir unsurlarının yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilmesinin zorunlu olduğu, hangi
gelir unsurları için beyanname verilmeyeceği veya verilecek beyannameye dahil edilmeyeceği
hüküm altına alınmıştır.

Kanunun ikinci maddesinde sayılan gelir unsurları aşağıdaki gibidir:

- Ticari Kazançlar,
- Zirai Kazançlar,
- Ucretler,
- Serbest Meslek Kazançları,
- Gayrimenkul Sermaye Iradi,
- Menkul Sermaye iradi,
- Diğer kazanç ve iratlar.

Bu çalışmamızda, gerçek kişilerce 2005 takvim yılında elde edilen ve yıllık beyanname
ile beyan edilmesi zorunlu olan kazanç ve iratlarla ilgili olarak yıllık gelir vergisi beyannamesinin
nasıl doldurulacağı, farklı gelir unsurlarından elde edilen gelirlerin toplanmasi ve gelirden yapilacak
indirim ve mahsup işlemleri açıklanacaktir.

1. GELIR UNSURLARI iTIBARIYLA BEYAN

I. TiCARI KAZANCLARIN BEYANI
Gelir Vergisi Kanununa gore, her tiirlii ticari ve smai faaliyetten dogan kazanç
ticari kazanc olup, ticari kazançlarm vergilendirilmesi basit usul veya gergek usulde olmak
üzere iki sekilde yapilmaktadir. (G.V.K Madde 37)
Basit usul kosullanm tasimayan gelir vergisi miikelleflerinin ticari kazançları gerçek usule
gore tespit edilmektedir.
Ticari kazanclar için (basit usulde vergilendirilenler dahil) tutari ne olursa
olsun zarar edilmis olsa dahi yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecektir. (G.V.K
Madde 85, 86)
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin Eki'nde ticari kazanç sahiplerinin elde ettikleri
kazançlarım bildirmeye yonelik dort ayn tablo bulunmaktadir. Bunlar Ticari Kazançlara
iliskin Bildirim (Tablo 2), Diğer istisna ve indirimlere Ait Bildirim (Tablo 3), Basit Usulde
Ticari Kazançlara iliskin Bildirim (Tablo 4) ve tsletme Hesap Ozeti (Tablo 5) tablolandir.
Ticari kazanç sahipleri bu tablolardan durumlanna uygun olanlan dolduracaklardir.
Ticari Kazancin Tespiti:
Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahiplerinin ticari kazançları kanunen
tutmak zorunda olduklan defterler (birinci ve ikinci sinif tiiccarlar) bakimindan isletme hesabi
esasi veya bilan9o esasma gore tespit edilmektedir.

Ticari kazancm tespitinde, Vergi Usui Kanununun degerlemeye ait hilkiimleri ile
Gelir Vergisi Kanununun 40 ve 41 inci madde hiikumleri uygulanacaktir.
Gerek isletme hesabi esasi gerekse bilanco esasma gore defter tutan miikellefler "Tablo 2
Ticari Kazanclara iliskin Bildirim" tablosunu, "Tablo 3 Diğer istisna ve Indirimlere Ait
Bildirim" bolumilnde yer alan istisna kazanc tutarlanm da dahil etmek suretiyle toplam tutan
dikkate alarak dolduracaklardir. Diğer bir anlatimla 10 no.lu satirda yer alacak kar toplarm
olagan faaliyetten elde edilen kazanc ile "Tablo 3" de yer alan istisna kazanclann toplami
olacaktir. Toplam tutardan oncelikle gelirin elde edildigi yilda odenmis olmasi kaydiyla Bag-
Kur primi ile yatinm indirimi ve "Tablo 3" de yer alan ve 16 no.lu satira aktanlan istisna ve
indirimlerin diisiilmesi sonucu kalan tutar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin 17 no.lu Ticari
Kazanclar satinna aktanlacaktir.
"Tablo 3" de yer alan ve gelir vergisinden istisna edilen kazanclann zararla
sonuclanmis olmasi halinde, bu zarann "Tablo 2 Ticari Kazanclara iliskin Bildirim"in 10 no.lu
satirmdaki zarar bolumiinde veya beyannamenin 25 no.lu satmndaki zarar bolumiinde
gosterilmesi soz konusu degildir. Zira gelir vergisinden istisna edilen kazanclann zararla
sonuclanmasi durumunda bu zarann dikkate almmasi veya mahsubu miimkiin
bulunmamaktadir.
Isletme Hesabi Esasma G5re Ticari Kazancm Tespiti
Ikinci smif tiiccarlar kazanclarmi isletme hesabi esasinda tespit ederler. Gelir
Vergisi Kanununa gore, isletme hesabi esasinda ticari kazanc, bir hesap donemi içinde
elde edilen hasilatlarla, giderler arasmdaki muspet farktan olusur. (G.V.K Madde 39)
Giderlerin daha fazla olmasi halinde zarar dogmus olur.
Kazanclan isletme hesabi esasina gore tespit edilen miikellefler tarafmdan, Yıllık
Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinde yer alan Tablo 2'nin yamsira "Tablo 5 isletme Hesabi
Ozeti" boliimu de doldurulacaktir.

Bilanco Esasinda Ticari Kazancin Tespiti

Birinci sinif tuccarlar kazançlarmi bilan90 esasmda tespit ederler. Gelir Vergisi Kanununa
gore, bilanco esasinda ticari kazanc, tesebbiisteki 6z sermayenin hesap donemi sonunda
ve basmdaki degerleri arasindaki miispet farktir.
Kazançları bilan90 esasina gore tespit edilen mukellefler, Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamesi Ekinde yer alan Tablo 2'nin yamsira "Aynntih Bilanfo" ve "Aynntih Gelir
Tablosu" ile "Bilan90 Esasina Gore Defter Tutan Mukelleflere Ait Ticari Kardan Mali Kara
Ulasmak 19m Yapilan Hesaplamayi Gosteren Bildirim" i de doldurarak Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamesine ekleyeceklerdir. Ancak adi ge9en bildirim ticari kar ile mali karm farkli
olmasi durumunda doldurulacaktir.
Bag-Kur Primi
Mukellefler, beyan edecekleri ticari kazançlarmdan gelirin elde edildigi yilda Qdenmis
olmasi sartiyla, 1479 sayıli Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bagimsiz Cahsanlar Sosyal
Sigortalar Kurumu Kanununun (Bag-Kur) 49 uncu maddesi hiikmii geregince; Bag-Kur
primi, giris kesenegi, sosyal giivenlik destek primleri ve basamak ilerlemesi için yapilan
odemeleri indirebileceklerdir.
Bag-Kur giris kesenegi ve sigorta primlerinin Gelir Vergisi Kanununun 89/1
maddesi hiikmii geregince, gelirin elde edildigi yilda odenmis olduğunun tevsik edilmesi
kaydiyla mukellefler tarafindan ticari kazançları dolayisiyle verilecek yıllık beyannamede
bildirilen gelirden indirilmesi (Adi komandit sirketlerinin komanditer ortaklan ile limited sirket
ortaklan hakkinda da bu esaslar ge9erlidir.) mumkun bulunmaktadir. Adi komandit
sirketlerin komanditer ortaklan ile limited sirket ortaklarının gelirleri kar payi olup, menkul
sermaye iradi olarak beyan edilecek bu gelirlerde Bag-Kur primi yukandaki esaslar
9er9evesinde indirilebilecektir.
Bag-Kur Kanunu kapsamina giren serbest meslek erbabmin da, Gelir Vergisi
Kanununun 68/8 inci maddesi hiikmiine dayanarak hasilatlanndan emekli aidati veya sosyal
sigorta primi indirmemis olmalan sartiyla, anilan kanun geregince odedikleri Bag-Kur giri§
kesenegi ve primlerini serbest meslek kazanclan ile ilgili olarak verecekleri yıllık
beyannamelerinde gosterdikleri gelirden indirmeleri mumkiin bulunmaktadir.
 Dikkat edilmesi gereken husus, bu primlerin odenmis olmasi kosuluyla
indirilebilecegidir. Dolayisiyla, basamak ilerlemesi primleri de dahil olmak üzere, Bag-Kur
primleri ne zaman odenmisse o yılın gelirinden indirilebilecektir.
Yatirim indirimi
Bilanco esasma gore defter tutan ticari ve zirai kazanc mukelleflerinin faaliyetlerinde
kullanmak üzere satin aldiklan veya imal ettikleri amortismana tabi iktisadi kiymetlerin
maliyet bedellerinin % 40'i yatirim indirimi istisnasi olarak indirim konusu yapdabilecektir.
indirim konusu yapilacak tutar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinin Tablo 2 "Ticari
Kazanclara iliskin Bildirim" in 15 no.lu satinnda gosterilecektir.
Dikkat edilmesi gereken husus, cari yila iliskin yatirim indirimi tutan ile onceki
yillardan kazancm yetersiz olmasi nedeniyle indirilemeyen devreden yatirim indirimi
tutarimn topluca ayni satirda gosterilecegidir.
Devreden yatirim indirimi ile ilgili olarak Gelir Vergisi Kanununda, 01/01/2004
tarihinde yiirurliige giren 5024 sayıli Kanun ile yapilan degisiklikle, endekslemede yeniden
degerleme orani yerine, Devlet istatistik Enstitusu Toptan Esya Fiyatlan Genel Endeksinde
meydana gelen artis orani esas alınmıştır. (G.V.K Madde 19) Ancak 24/04/2003 tarihinden
once tesvik belgesine baglanmis olan ve miikellefler tarafmdan yatirim indirimine iliskin eski
hukiimlerin uygulanmasinin tercih edilmis olmasi halinde devreden yatirim indiriminde
"TEFE" endekslemesi degil, yeniden degerleme orani endekslemesi esas alinacaktir.
Yatirim indirimi istisnasi uygulamasma, istisnaya konu iktisadi kiymete iliskin
harcamalann yapildigi yilda baslanacak ve indirilecek tutara ulasilincaya kadar devam
edilecektir. Dolayisiyla, indirilemeyen tutarla ilgili olarak herhangi bir zaman smirlamasi soz
konusu degildir.
DİĞERISTISNA ve iNDIRIMLER
Egitim ve Ogretim isletmelerinde Kazanc istisnasi
31 Temmuz 2004 tarih ve 25539 sayıli Resmi Gazete'de yayimlanarak yurirrluge giren 5228
sayıli Kanunla, Gelir Vergisi Kanununun 20 nci maddesinde yapilan dilzenlemede, egitim ve
ogretim isletmeleri ile ilgili olarak elde edilen kazanclarm 5 vergilendirme donemi gelir
vergisinden istisna edilmesi ongoriilmektedir. Anilan madde hiikmii 01/01/2004 tarihinden
itibaren yiiriirluge girmistir.
Egitim ve ogretim isletmelerine tanman kazanç istisnasi, ticari kazanç miikellefleri
ile kurumlar vergisi miikellefleri tarafmdan 625 sayıli Kanun kapsammda isletilen okul
oncesi egitim, ilkogretim, ozel egitim ve orta ogretim ozel okullarmdan elde edilen
kazançlara uygulanacaktir.
Ayrica, kurumlar vergisi miikellefleri için Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti
tanman vakiflar veya kamu yararma calisan derneklere bagh rehabilitasyon merkezlerinin
isletilmesinden elde edilen kazançlara da istisna uygulanacaktir.
Istisna kapsammda yer alan;
Okul Oncesi Egitim Okulu, 1739 sayıli Milli Egitim Temel Kanununun 19,
20 ve 21 inci maddelerine gore kurulan ve mecburi ilkogretim 9agina gelmemis 90cuklarm
egitimini saglayan okullan, ilkogretim Okulu, 1739 sayıli Kanunun 22-25 inci maddelerinde
belirtilen ve 6-14 yaslarmdaki 90cuklarm egitim ve ogretimini saglayan okullan,
Orta Ogretim Okullan, 1739 sayıli Kanunun 26-30 uncu maddelerinde
belirtilen ilkogretime dayali, en az 119 yıllık ogrenim veren genel, mesleki ve teknik ogretim
okullarmi, Ozel Egitim Okullan, engelliler için agilan okul oncesi, ilkogretim ve ortaogretim
okullarmi,
Rehabilitasyon Merkezleri ise; 24/5/1983 tarih ve 2828 sayıli Sosyal Hizmetler
ve £ocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ve ilgili mevzuat 9er9evesinde kurularak faaliyet
gosteren ve bedensel, zihinsel ve ruhsal oziirleri nedeniyle normal yasamin gereklerine
uymama durumunda olan kişilerin, fonksiyon kayiplarmi gidermek ve toplum içinde kendi
kendilerine yeterli olmasim saglayan beceriler kazandirmak veya bu becerileri
kazanamayanlara devamli bakmak uzere kurulan sosyal hizmet kuruluslarmi, ifade
etmektedir.
\ Istisna, okullarm egitim-ogretim, merkezlerin ise rehabilitasyon faaliyetlerinden
elde edilen kazançlara uygulanacaktir. Dolayisiyla, egitim tesisleri ile rehabilitasyon
merkezlerinde yer alan kantin, biife, kafeterya, kitap satis yeri gibi tesislerin gerek bizzat
isletilmesinden gerekse kiraya verilmesinden elde edilen kazançlara istisna uygulanmasi
soz konusu degildir. Ancak, yemek ve konaklama hizmetlerinin de okul biinyesinde verildigi
ve yemek ve yatma bedelinin okul ucretine dahil olduğu durumlarda, herhangi bir aynma
tabi tutulmaksizm elde edilen kazanca istisna uygulanacaktir.
Yukanda belirtilenlerin dismda kalan; Qgrencileri istedikleri derslere yetistirmek,
bilgi diizeylerini yukseltmek amaciyla faaliyet gosteren dershaneler ile kişilerin sosyal,
kiilturel ve mesleki alanlarda bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini gelistirmek veya serbest
zamanlanni degerlendirmek üzere faaliyet gosteren ozel ogretim kurumlan (toiversiteye
veya Anadolu liselerine hazirhk, bilgisayar, suriicti, dans, bale, mankenlik ve spor kurslan
gibi) ile ogrenci etiit egitim merkezlerinin isletilmesinden elde edilen kazançlar hakkinda
istisna uygulanmayacaktir.
Aym sekilde rehabilitasyon merkezi dismdaki saghk tesislerinin isletilmesinden
elde edilen kazançlara istisna uygulanmasi da s6z konusu degildir.
Diğer taraftan, 01/01/2004 tarihinden once faaliyete gecmi§ bulunan okullarm
isletilmesinden elde edilen kazanclar ile bu okullan 01/01/2004 tarihinden sonra devralanlar
tarafmdan isletilmesinden elde edilen kazançlar istisna uygulamasi disinda bulunmaktadir.
Ozel egitim ve ogretim kuramlarının istisnadan yararlanabilmeleri i?in 01/01/2004
tarihinden itibaren faaliyete gecmi!? olmalan gereklidir. Soz konusu tarihten once faaliyete
ge9mis olan ozel okullar ile kalkmmada oncelikli yorelerde a9dan ozel okullarla ilgili olarak,
625 saydi Kanunun 5228 saydi Kanunla degistirilmeden onceki hiikmii uygulanacaktir.
Dolayisiyla, 01/01/2004 tarihinden once faaliyete gecmif? olan ozel kresler,
anaokullan ve meslek teknik okullan ile kalkmmada oncelikli yorelerde a9ilmis olan ozel
okullar, ogretime basladndan tarihten itibaren be? yd, diğer bolgelerde a9dmi§ olan ozel
okullar ise bir yd stire ile gelir/kurumlar vergisinden muaf tutulacaklarmdan, bu i^letmeler
hakkmda 5228 saydi Kanunla yeni getirilen istisna hiikmu uygulanmayacaktir.
istisnadan yararlanmak isteyen mukelleflerin faaliyete ge9melerini
miiteakiben Bakanhgimiza yazih olarak basvurmalan gerekmektedir.
Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarmda yapdan diizenleme 01/01/2004 tarihinden
ge9erli olmak ilzere yuriirluge girmis olduğundan, 01/01/2004 tarihinden itibaren faaliyete
ge9en okul ve rehabilitasyon merkezlerinin kazançları, faaliyete ge9ilen donemden itibaren
5 vergilendirme doneminde gelir ve kurumlar vergisinden istisna olacaktir. Kurum a9ma izin
belgesinin daha onceki bir tarihi tasimasi, istisna uygulamasmm siiresini etkilememektedir.
Ozetle, istisnadan yararlanan kazançlar, ticari kazanç mukellefleri tarafmdan
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinin "Tablo 3 Diğer Istisna ve indirimlere Ait Bildirim"
boliimunun ilk satirmda gosterilccektir.

Serbest Bolgelerden Elde Edilen Kazanç istisnasi

3218 sayıli Serbest Bolgeler Kanununda 5084 sayıli Kanunla yapilan degisiklik ile
serbest bolgeler gtimriik hatti dismda sayılmis; bu bolgelerde gilmriik ve kambiyo
mtikelleflyetine dair mevzuat hukumlerinin uygulanmayacağı belirtilmis; isletmeci ve
kullamcilann yatmm ve tiretim safhalarmda Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi disi
teipviklerden yararlandinlabilecegi hukme baglantmstir. (3218 sayıli Kanun Madde 6)
3218 sayıli Kanuna 5084 sayıli Kanimun 9 uncu maddesiyle eklenen gecici 3
iincti maddede de, serbest bolgelerde 06/02/2004 tarihi itibariyle faaliyette bulunmak üzere
ruhsat almis mukelleflerin, faaliyet ruhsatlarmda belirtilen silre ile smirh olmak tizere
bolgelerde gerceklestirdikleri faaliyetler dolayisiyla elde ettikleri kazanclan gelir ve kurumlar
vergisinden istisna edilmistir.
\ 3218 sayıli Kanunda yapilan degisikliklerin incelenmesinden de anlasilacağı
üzere, bolgelerde vergi miikellefiyetine dair mevzuat hukiimlerinin uygulanmasi saglanmis,
tam ve dar mukelleflerin bfilgedeki gelir ve kurumlar vergisi muafiyetine son verilmistir.
Dolayisiyla, 06/02/2004 tarihi itibariyle bolgede faaliyet gosteren mukelleflerin gelir veya
kurumlar vergisi miikellefiyeti tesis ettirmeleri ve bu tarihten sonra serbest bQlgelerdeki
faaliyetlerinden elde edilen kazanclarmi genel hiikumler ?er9evesinde beyan etmeleri
gerekmektedir. Dolayisiyla, istisnadan yararlanan kazanclar, gelir vergisi mukellefleri
tarafindan Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinin "Tablo 3 Diğer istisna ve indirimlere Ait
Bildirim" boliimunun ilk satirmda gosterilecektir.
Serbest bolgelerde faaliyette bulunan mukelleflerle ilgili olarak, 4 Eylill 2004 tarih
ve 25573 sayıli Resmi Gazete'de yayimlanarak yilriirluge giren 85 Seri No.lu Kurumlar
Vergisi Genel Tebliginde ayrintih aciklamalara yer verilmistir.

4691 sayıh Teknoloji Gelistirme Bolgeleri Kanunu kapsamindaki istisna

4691 Sayıh Teknoloji Gelistirme Bolgeleri Kanununa gore teknoloji gelistirme
bolgelerinde faaliyet gosteren mukelleflerin, miinhasiran bu bolgedeki yazihm ve AR-GE
faaliyetlerinden elde ettikleri kazanclan faaliyete basjamlan tarihten bagimsiz olmak üzere,
31/12/2013 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmistir. (4691 sayıh
Kanun Gecici Madde 2)
Gecici 2 nci maddenin yiiriirltige girdigi 01/01/2004 tarihinden once teknoloji
gelistirme bolgelerinde faaliyet gosteren mukelleflerin, bolgedeki yazihm ve AR-GE
faaliyetlerinden elde ettikleri kazanclar da, faaliyete basladiklan tarihten bagimsiz olmak
üzere, 31/12/2013 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden miistesnadir. Dolayisiyla,
istisnadan yararlanan kazanclar, gelir vergisi mukellefleri tarafmdan Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamesi Ekinin "Tablo 3 Diğer istisna ve indirimlere Ait Bildirim" bolumiiniin ilk
satmnda gosterilecektir.
4325 sayıh Kanun Kapsamindaki Gelir Vergisi i nil hi mi
4325 sayıh Kanun kapsamma dahil illerde 01/01/1998 tarihinden once isyeri
bulunan miikellefler ile 01/01/1998-31/12/2000 tarihleri arasmda bu illerde yeni bir isyeri
acan ve gelir ve kurumlar vergisi istisnasi uygulamasmdan yararlanan miikellefler için
istisna siiresinin bitiminden bajlamak ve 31/12/2007 tarihinde sona ermek üzere cahstirilan
isci sayısma bagh olarak %40 - %60 arasinda degisen oranlarda vergi indiriminden
yararlamlmasi miimkun bulunmaktadir.
Vergi indiriminden yararlanan miikellefler "4325 sayıh Kanun Kapsamindaki Gelir
Vergisi indirimine iliskin Bildirim" i doldurarak bu bildirime dayah olarak hesapladiklan gelir
vergisini "Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi TABLO-3 VERGI BiLDiRIMi" nin 39 numarah
satmnda yer alan hesaplanan gelir vergisi satirma aktaracaklardir.
Basit Usulde Ticari Kazancin Tespiti
Gelir Vergisi Kanummun 47 ve 48 inci maddelerinde yazili sartlara topluca haiz
olanlarm ticari kazançları basit usulde tespit edilir.
Basit usulde ticari kazanc, bir hesap donemi icerisinde elde edilen hasilattan aym
donemdeki giderler ve satilan mallarm ahs bedellerinin diisulmesi suretiyle bulunacak olup,
yapilan bu hesaplama sonucu bulunan tutar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinin "Tabic-
4 Basit Usulde Ticari Kazanclara iliskin Bildirim" boliimune aktanlacaktir. Aktanlan bu tutar
iizerinden ilgili yilda odenmis olmasi sartiyla Bag-Kur primi ve varsa sakathk indirimi
dusillecek ve bulunan tutar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin 17 No.lu Ticari Kazanclar
satinna aktanlacaktir.
 Ancak beyana tabi geliri sadece basit usulde tespit edilen ticari kazanclardan
ibaret olanlar, bu gelirlerini Subat aymin 15 inci giinii aksamina kadar 1001 C Yıllık Gelir
Vergisi Beyannamesi ile beyan edeceklerdir.
Sakathk indirimi
Calisma guciiniin asgari %80'ini kaybetmis bulunan hizmet erbabi birinci derece
sakat, asgari % 60'im kaybetmis bulunan hizmet erbabi ikinci derece sakat, asgari % 40'mi
kaybetmis bulunan hizmet erbabi ise iicuncii derece sakat sayılmaktadir (G.V.K Madde 31)
Sakathk indirimi;
- Birinci derece sakatlar için 480 YTL (2006 yih için 530 YTL)
- Ikinci derece sakatlar için 240 YTL (2006 yih için 265 YTL)
- Uciincu derece sakatlar için 120 YTL (2006 yih için 133 YTL)
Sakathk indirimi miiessesesinden serbest meslek faaliyetinde bulunan veya basit
usulde vergilendirilen oziirlii mukellefler ile bakmakla yukttmlu olduğu oziirlii kişi
bulunan serbest meslek erbabi ve hizmet erbabi (ucretliler) yararlanmaktadir.
Bu indirimi serbest meslek erbabi Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinin "Tabic-
7 Serbest Meslek Kazanclarma iliskin Bildirim" in ilgili satirmda, iicretliler ayni Ekte yer alan
"Tablo 8 Ucretlere Iliskin Bildirim" boliimunun indirimler siitununda, basit usulde
vergilendirilenler yine ayni Ek'in "Tablo 4 Basit Usulde Ticari Kazanclara iliskin Bildirimin" in
23 no.lu satirmda gostereceklerdir.
Sakatlik indiriminden yararlanma durumunda olan miikellefler ilgili Yonetmelikte
belirtilen yetkili hastanelerden alacaklan saghk raporanu Maliye Bakanhgi Gelir Idaresi
Baskanhginda kurulu olan Merkez Saghk Kuruluna ibraz edecekler, Merkez Saghk
Kurulunca kişilerin hangi dereceye girecegi (1,2,3) belirlendikten sonra indirimden
yararlanmak miimkiin olabilecektir.
II.ZIRAi KAZANCLARIN BEYANI
Gelir Vergisi Kanununa gore zirai faaliyetten dogan kazanc zirai kazanctir. Zirai kazançlar
ya satis hasilatlan iizerinden tevkifat yapilmak suretiyle ya da gercek usul kapsammda, zirai
isletme hesabi veya bilanco esasina gore defter tutmak suretiyle tespit edilir. Zirai kazanc
hangi usulde tespit edilirse edilsin zirai iiriinlerin ahs bedeli iizerinden her halukarda vergi
tevkifati yapilmasi temel kuraldir. (G.V.K Madde 52)
Ciftcilerden satin ahnan zirai mahsullerin ahs bedeli ve hizmet bedelleri iizerinden
tevkifat yapilacaktir. (G.V.K Madde 94/11) Ahm satim işlemlerinin ticaret borsasinda tescil
ettirilerek yapilmasi halinde tevkifat orani %50 indirimli uygulanacaktir.
10 Arahk 2003 tarihli ve 2003/6577 sayıh Bakanlar Kurulu Karan ile belirlenen ve
halen yurtirliikte olan tevkifat oranlan aşağıdaki gibidir:
Ticaret borsalarmda tescil ettirilerek satin ahnan; zirai mahsuller ifin % 2,
hayvanlar ve bunlarm mahsulleri ile kara ve su avcihgi mahsulleri için % 1,
Ticaret borsalanna tescil edilmeden satin ahnan; zirai mahsuller için % 4,
hayvanlar ve bunlarm mahsulleri ile kara ve su avcihgi mahsulleri için % 2,
Zirai faaliyet kapsammda ifa edilen hizmetler için; Orman idaresine veya orman
idaresine karsi taahhiitte bulunan kurumlara yapilan ormanlann agaclandinlmasi,
bakimi, kesimi, iiriiiilerin toplanmasi, tasmmasi vb. hizmetler için %2 , diğer
hizmetler için %4
oranmda tevkifat yapilacaktir.
Kamu kurum ve kuruluslan zirai (iriinleri kimden satm ahrsa alsm tevkifat yapmak
zorundadir.Vergi Usui Kammunun 11 inci maddesi ve 164 Seri Numarah Gelir Vergisi
Genel Tebligine gore, ticaret borsalan zirai iiriin ahm satiminda tevkifat yapilmasmi
sagladiktan sonra tescil yapacaklardir. Dolayisiyla ahm satimi ticaret borsalarmda tescil
edilmis olan bir iiriiniin satm almmasi ile kamu kurum ve kuruluslarmdan iiriin satm almmasi
halinde gelir vergisi tevkifati yapilmayacağı gibi miiteselsil sorumluluk da soz konusu x
olmayacaktir
Beyanname Vermeyen ve Defter Tutmayan Ciftfiter
Aşağıda belirtilen ciftfilerin defter rutma ve yıllık beyanname verme yiikiimliilukleri
bulunmamaktadir.
- Ziraat gruplanna gore belirlenen isletme btiyiiklugii olpusunti asmayan,
- Bir bicerdovere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca sahip olmayan,
- On yasma kadar ikiden fazla traktore sahip olmayan,
ciftciler, hasdatlan iizerinden tevkifat yapdmak suretiyle vergilendirilir.
Bu gruba giren ciftciler, beyanname vermezler. Ancak, yaptiklan satis ve hizmetleri
dolayisiyla miistahsil makbuzu almak ve saklamak zorundadirlar.
Dolayisiyla, Gelir Vergisi Kanununun 54 tincii maddesinde yazih olgiileri asmayan
fiftpilerin kazanclan 94 tincii maddeye gore tevkif suretiyle vergilendirilmekte olup, fift9iler
bu kazaniplan için aynca beyanname vermemekte ve tevkif suretiyle odedikleri vergiler
nihai vergileri olmaktadir.
Beyanname Veren ve Defter Tutan Ciftciler
Aşağıda belirtilen 9iftfiler gerçek usulde vergilendirilmektedir:
- Ziraat gruplarma gore belirlenen isletme buyiiklugu o^iisiinii asan,
- Bir bi9erdovere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca sahip olan,
- On yasina kadar ikiden fazla traktore sahip olan (Traktorun kendi isinde kullamlmasi
sartiyla, soz konusu sart 31/12/2007'ye kadar uygulanmaz) (G.V.K Ge9ici Madde 45)
giftgilerin kazançları gerçek usulde tespit edilerek vergilendirilir.
Bu gruba giren 9ift9iler, zirai isletme hesabi veya bilan9o esasina gore defter tutmak ve
beyanname vermek, alis. ve satisjan için beige almak, vermek ve saklamak zorundadirlar.
Onemli Not : Cift9iye ait olmakla beraber zirai isletmeye dahil edilmeyen
bi9erdover veya bu mahiyetteki bir motorlu ara9 veya on yasjna kadar ikiden fazla traktorun
isletilmesinden elde edilen gelirler ticari kazanç hükümlerine gore vergilendirilir.
Cift9ilerin zirai isletme hesabi veya bilan90 esasmda defter tutmalan kendi isteklerine
birakilmijtir. Bilan90 esasim kabul edenler iki yil ge9medik9e bu usulden donemezler.
Zirai isletme Hesabi Esasina Gore Kazancin Tespiti
Cift9iler isletme hesabi esasmda "Cift9i isletme Defteri" tutmak zorundadirlar. Zirai isletme
hesabi esasina gore zirai kazanç bir hesap donemi içinde elde edilen hasilat ile yapilan
giderler arasmdaki miispet farktir. Hasilat Gelir Vergisi Kanununun 56 nci maddesinde
belirtilen ve tahsil edilen veya alacak olarak tahakkuk eden unsurlardan, giderler
ise aym Kanunun 57'nci maddesinde sayılan ve odenen veya borflamlan meblaglardan
olusmaktadir. Ancak aym Kanunun 41'inci maddesinde yazih giderler hasilattan
indirilemeyecektir.
Bilanco Esasina Gore Kazancin Tespiti
Bilanfo esasinda zirai kazancm tespiti 6z sermayenin hesap donemi sonunda ve basmdaki
degerlerinin kiyaslanmasi yoluyla yapihr. Zirai kazancin bilanco esasina gore tespitinde
Gelir Vergisi Kanununun 56, 57 ve 58'inci maddelerinde yer alan hasilat sayılan unsurlar ve
giderler ile 41'inci (Gider Kabul Edilmeyen Odemeler) maddesinde yazih indirilemeyecek
giderlere iliskin hukiimler dikkate almir.
Ciftxjiler elde ettikleri biitun zirai kazanclan uzerinden ister iiriin ^ satisi olsun,
ister zirai hizmet karsihgi kazanc elde etmis olsun tevkifata tabi tutulmaktadir.
Gercek usulde vergilendirilen zirai kazanc sahipleri gelir elde etmemis
olsalar bile yıllık beyanname vermek zorundadirlar. (G.V.K Madde 85, 86)
Yıllık beyanname ile beyan edilecek zirai kazanci olan mukellefler "Tablo 6 Zirai
Kazançlara ilijkin Bildirim" i dolduracaklardir. Soz konusu bildirimin 26 no.lu satirma "Zirai
Kazanclara Ait Bildirim" adi verilen ek foy uzerinde yapilan hesaplama sonucu bulunan zirai
kazanclar toplami aktanlacaktir.
Zirai kazançları defter tutmak suretiyle tespit edilen mukellefler tarafmdan Yıllık
Gelir Vergisi Beyannamesi ekinde verilmesi gereken ve "Zirai Kazançlara Ait Bildirim" adi
verilen bu ek foy, ayn ayn muhtarliklar bolgesinde bulunan veya ayn ayn isletme niteliginde
olan zirai isletmeler ile adi ortaklik halindeki isletmelerden elde edilen zirai kazançlar için
ayn ayn yapraklar halinde diizenlenmek zorundadir.
Zirai kazanç sahipleri "Tablo 6 Zirai Kazançlara iliskin Bildirim" bolumiinun 26
no.lu satirmda yer alan tutardan Bag-kur primi ile yatinm indirimini diisecekler ve bulunacak
tutan Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin 18 numarah Zirai Kazanclar satirma
aktaracaklardir. Bag-Kur primi ve yatinm indirimi ile ilgili olarak Ticari Kazanclar boliimiinde
yapilan aciklamalar bu boltimde de ge9erlidir.
III. SERBEST MESLEK KAZANCLARININ BEYANI
Gelir Vergisi Kanununda, her turlii serbest meslek faaliyetinden dogan kazancm
serbest meslek kazanci olduğu belirtilmistir. (G.V.K Madde 65)
Gelir Vergisi Kanununa gore, serbest meslek kazanci, bir hesap donemi içinde
serbest meslek faaliyeti karsiligi olarak tahsil edilen para ve ayinlar ve diğer suretlerle
saglanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayisiyla yapilan giderler
indirildikten sonra kalan fark olarak tammlanmaktadir. (G.V. Madde 67)
Serbest meslek kazancmm tespitinde indirilecek giderler, Gelir Vergisi
Kanununun 68 inci maddesinde bentler halinde belirtilmistir. Serbest meslek kazancmda
hasilattan indirilecek giderlerin Vergi Usui Kanunu hukumlerine gore belgelendirilmesi ve
odenmis olmasi ge-rekmektedir.
Serbest Meslek Kazanclannda istisnalar
1. Telif Kazanclan istisnasi (G.V.K. Md. 18)
Gelir Vergisi Kanununda yer alan duzenlemeyle; muellif, mutercim, heykeltras,
hattat, ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunlann yasal mirascilarının siir, hikaye, roman,
makale, bilimsel arastirma ve incelemeleri, bilgisayar yazilimi, roportaj, karikatiir, fotograf,
film, video bant, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi,
bilgisayar ve internet ortami, radyo, televizyon ve videoda yaymlamak veya kitap, resim,
heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlanm satmak veya bunlar uzerindeki mevcut
haklanni devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasilat gelir
vergisinden istisna edilmistir. (G.V.K Madde 18)
Yukanda sozii edilen eserlerin 5846 Sayıli Fikir ve Sanat Eserleri Hakkinda
Kanun hiikumlerine gore eser niteliginde olmasi ve ihtira beratlannra da tescil edilmis
bulunmasi gerekmektedir. 5846 Sayıli Kanunun birinci maddesine gore, eser; "Sahibinin
hususiyetini tasiyan ve kanun uyarmca ilim, edebiyat, musiki, giizel sanatlar ve sinema
eserleri sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri" olarak tammlanmistir. Bu kanun
kapsamma giren eserler: Dim ve edebiyat eserleri ile musiki eserleri, giizel sanat ve sinema
eserleri ve bilgisayar yazihmi olmak üzere bes grup halinde sayılmistir.
a. istisnadan Yararlanacak Olan Killer
v istisnadan yararlanma hakki, miiellif, miitercim, heykeltras, hattat, i ressam,
bestekar ve mucitlerin kendileri ile bunlarm kanuni mirascilarma tanmmistir.
Dolayisiyla bunlarm disinda kalan serbest meslek erbabi ve yasal mirascilar disinda kalan
mansup mirascilar istisnadan yararlanamayacaklardir.
Bilindigi gibi yasal mirascilar; birinci derecede furuu, ikinci derecede ana ve baba ile
bunlarm furuu, uctincii derecede biiyiikanneler ve biiyiikbabalar ile bunlarm furuulandir. Sag
kalan es, her derecedeki miras9ilarla beraber yasal mirasci niteligini tasir.
b. istisna Kapsamma Giren Eserler
 Istisna kapsamma; siir, hikaye, roman, makale, bilimsel arastirma ve inceleme,
bilgisayar yazihmi, roportaj, karikatiir, fotograf, film, video bant, radyo ve televizyon senaryo
ve oyunu gibi eserler ve ihtira berati girmektedir.
c. Istisna Kapsamma Giren Hasilat
Hasilatm, eserlerin; gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortami, radyo, televizyon
ve videoda yaymlanmasi, kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserler ile ihtira beratlannm
satilmasi veya bunlar iizerindeki mevcut haklann devir ve temlik edilmesi veya kiralanmasi
karsiligmda elde edilmesi gerekmektedir.
Bu faaliyetlerden elde edilen gelirin tutan ne olursa olsun istisnadan
yararlanilacaktir. Ancak bu istisna, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'imcii maddesi uyannca
tevkif suretiyle odenecek vergiyi kapsamamaktadir. Dolayisiyla bu hasdat iizerinden
G.V.K.'mn 94/2-a maddesi uyannca % 17 oramnda tevkifat yapilacaktir.
d. Serbest Meslek Faaliyetinin Devamli veya Anzi Yapilmasinin Telif
Kazanclan Istisnasi Karsisindaki Durumu
Maddede istisna uygulamasma iliskin olarak serbest meslek faaliyetinin devamhligi
a9ismdan herhangi bir sinirlama getirilmemistir. Bu nedenle Gelir Vergisi Kanunu'nun 18
inci maddesi kapsammdaki kazanclarm devamli veya anzi olarak elde edilmesi istisnanin
uygulanmasinda engel teskil etmeyecektir.
Munhasiran Gelir Vergisi Kanunu'nun 18 inci maddesinde belirtilen tttrden
faaliyetlerde bulunan ve eserlerini sadece aym Kanunun 94 ilncii maddesinde belirtilen kişi
veya kurumlara teslim eden serbest meslek erbabinm defter tasdik ettirme/tutma ile beige
diizenleme ve beyanname verme yiikumlulukleri bulunmamaktadir.
e. istisnadan Yararlanamayacak Olanlar
Soz konusu istisna, Gelir Vergisi Kanunu'nun 18 inci maddesinde saydan
kişilerin, bir isverene bagli olmaksizin munhasiran serbest meslek faaliyetinin kapsami
içindeki sahsi mesaiye, ilmi ve mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan isleri yapmalan
karsiliginda elde ettikleri kazançlara uygulamr.
Bu gibi kişilerin odemeyi yapan kişi (isveren) ile iliskişi, hizmet iliskişi olduğu
takdirde alman bedel serbest meslek kazanci degil, vicret olarak vergilendirilecektir. Bu
durumda serbest meslek kazanclanna ait olan bu istisnadan yararlanmalan soz konusu
olmayacaktir.
2. Sergi ve Panayir Istisnasi (G.V.K. Md. 30)
Turkiye'de yerlesmis sayılmayan (dar mukellef) serbest meslek erbabinm,
hukiimetin izniyle acilan sergi ve panayirlarda yaptiklan serbest meslek faaliyetlerinden elde
ettikleri kazanclan, gelir vergisi kapsami dismda birakilmistir.
Serbest Meslek Kazanclannda Vergi Tevkifati
Serbest meslek kazanclannda, odemeyi yapanlar tarafmdan Gelir Vergisi
Kanununun 94'uncii maddesinin 2'nci ve 4'iincii bentleri uyarmca tevkifat yapilmasi
gerekmektedir. Soz konusu tevkifat, telif kazanclan nedeniyle yapilan odemeler (tarn
mukelleflere yapilan odemelerde % 17, dar mukelleflere telif ve patent .haklannm satisi
dolayisiyla yapilan odemelerden % 25) ve diğer serbest meslek kazanclanndan dolayi
yapilan Sdemeler [dar miikellef-tam mukellef ayinmi olmaksizin] % 22 olmak üzere ikiye
aynlarak vergileme yapilmaktadir. (Soz konusu tevkifat oranlan 10 Arahk 2003 tarihli ve
2003/6577 sayıh Bakanlar Kurulu Karan ile belirlenen ve halen yuriirliikte olan oranlardir.)
Serbest meslek kazançları, tevkif suretiyle on vergilendirmeye tabi tutulmakta olup nihai
vergi ise mukellefin beyani ilzerine almmaktadir.
Ancak, Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde sayılan telif kazanclan ile
dar mukelleflerin tevkif suretiyle vergilenmis serbest meslek kazanclarindan yapilan vergi
kesintisi nihai vergi olup, bu kazanclar i^in yıllık beyanname verilmemektedir.
 Serbest meslek kazanci sahipleri gelir elde etmemis olsalar bile ydhk
beyanname vermek zorundadirlar.
Serbest meslek kazancmi yıllık beyanname ile beyan edecek olan miikellefler
"Tablo 7 Serbest Meslek Kazanclarma iliskin Bildirim" i dolduracaklardir. Serbest meslek
faaliyeti karsiligi elde edilen hasilattan giderler diisiildiikten sonra kalan tutar soz konusu
bildirime yazilacak ve Bag-Kur primi veya SSK primi ile varsa sakatlik indirimi dusiildiikten
soma kalan tutar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin 19 numarah Serbest Meslek
Kazanijlan satinna aktanlacaktir.
IV.UCRET GELiRLERiNIN BEYANI
Gelir Vergisi Kanununa gore ucretler gerçek usulde ve diğer ucretler olmak üzere iki sekilde
vergilendirilmektedir.
Gerçek iicretlerin vergilendirilmesinde genel uygulama yil içinde tevkif suretiyle yapilmakta
olup, tevkif edilen vergiler isverenler tarafindan sorumlu sifatiyla beyan edilerek
odenmektedir. Tevkifata tabi tutulmayan ilcret gelirlerinin ise istisna kapsammda olmadigi
siirece mutlaka yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Yil içinde tevkifata tabi
natulan iicret gelirleri ise belli sartlarm mevcudiyeti halinde yıllık beyanname ile beyan
edilmekte ve yil içinde odenen vergiler hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmektedir.
Ger?ek Ucret Gelirlerinin Beyan Edilmeyeceği Durumlar
Tek isverenden elde edilen ve yil içinde tevkif suretiyle vergilendirilen ucret
gelirleri için tutan ne olursa olsun yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.
Dolayisiyla Gelir Vergisi Kanununun 94 iincti maddesine gore yapilan tevkifat nihai vergi
olmaktadir. Birden fazla isverenden iicret geliri elde edilmesi durumunda, birden sonraki
isverenden alinan iicretlerin toplammm gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan
tutan - ki bu tutar beyan smin olmaktadir. (2005 yih gelirleri için 15 bin Yeni Turk Lirasi)
asmasi halinde birinci isverenden alinan da dahil olmak üzere iicret gelirlerinin tamami
beyan edilecektir. (G.V.K Madde 86)
Birden fazla isverenden iicret almmasi halinde, birinci isverenden alinan iicretin
hangisi olacağı miikellef9e serbest9e belirlenebilecektir.
Birden fazla isverenden iicret almakla beraber, birden sonraki isverenden aldiklan iicretleri
toplami 15 bin YTL'yi asmayan mtikelleflerin tamami tevkif suretiyle vergilendirilmis
iicretleri beyan edilmeyecektir. Diğer gelirlerin beyani halinde de bu tutarlar beyannameye
dahil edilmeyecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus beyan sminnm tespitinde birinci
isverenden alinan iicretin toplama dahil edilmeyeceği, ancak iicret gelirlerinin beyan
edilmesi durumunda birinci isverenden alman iicretin de beyana dahil edilecegidir.
Dar miikellefiyette, tamami Ttirkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmis iicret gelirleri beyan
edilmeyecektir. Dolayisiyla yapilan tevkifat nihai vergi olacaktir.
Gercek Ucret Gelirlerinin Beyan Edilmesini Gerektiren ) Durumlar
Tevkifata tabi tutulmamis iicret gelirleri (Gelir Vergisi Kanununun 64 iincti maddesinde yer
alan diğer ucretler haric) için tutan ne olursa olsun yıllık beyanname verilecektir.
Birden fazla isverenden iicret almakla beraber, birden sonraki isverenden aldiklan iicretleri
toplami 15 bin YTL'yi a§an miikellefler, birinci isverenden aldiklan ticreti de dahil etmek
üzere iicret gelirlerinin tamamini yıllık beyanname ile beyan edeceklerdir.
Ornek: Bayan (A), tic ayn isverenden iicret geliri elde etmekte olup, iicretlerin
tamami tevkif yoluyla vergilendirilmis bulunmaktadir.
Birinci isverenden alinan ucret 35.000 YTL
Ikinci isverenden alman iicret 15.000 YTL
Uctincti isverenden alman iicret 7.000 YTL
Birinci isverenden alinan ticret toplama dahil edilmeyecek olup, 2 nci ve 3 tincti
isverenden alman Ucretler toplami (15 bin YTL + 7 bin YTL=) 22 bin YTL, 15 bin Yeni Turk
Lirasi olan beyan simrmi astigi ifin 57 bin YTL iicret gelirinin tamami beyan edilecektir.
Bilindigi üzere, Ttirkiye'de bulunan yabanci devlet elcilik ve konsolosluklarının Gelir Vergisi
Kanununun 94 iincti maddesine gore gelir vergisi tevkifati yapma zorunlulugu
bulunmamaktadir. Dolayisiyla, yabanci bir devlete ait e^ilik veya konsolosluktan iicret
almmasi ve iki Hike arasinda istisna uygulamasina iliskin anla^ma bulunmamasi
durumunda, mukelleflerin almis olduğu iicret gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannameleri
vermeleri gerekmektedir.
Ucret gelirinin beyan edilmesi durumunda dikkat edilmesi gereken husus, Yıllık
Gelir Vergisi Beyannamesi Eki'nde yer alan "Tablo 8 Ucretler iliskin Bildirim" boliimunde
irtdirimler sutununda yer alacak tutarlarm (§ahis sigorta primleri, sakatlik indirimi ...) yil
içinde indirim konusu yapilmissa, beyanname uzerinden aynca indirilemeyeceğidir.
Ucret gelirlerini yıllık beyanname ile beyan etmeleri gereken miikellefler, "Tablo 8
Ucretlere iliskin Bildirim" tablosunu dolduracaklardir. Beyan edilen iicret gelirinden Kanunun
63 iincii maddesinde sayılan indirimler ile yine aym Kanunun 31 inci maddesinde belirtilen
sakatlik indirimi tutarlan diistilecek olup, kalan tutar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin 20
no.lu Ucretler satirma aktanlacaktir.
Gayrisafi iicret matrahindan indirim konusu yapilacak hususlar aşağıda
belirtilmistir:
- 657 sayıh Devlet Memurlari Kanununun 190'inci maddesi uyarinca yapilan
kesintilerle, Ordu Yardimla§ma Kurumu ve benzeri kamu kurumlannca yapilan yasal
kesintiler:
Devlet Memurlari Kanununun 190'mci maddesi uyarmca yapilan kesintilerle,
OYAK ve benzeri kamu kurumlan i^in yapilan kanuni kesintiler ticretin safi tutarimn
tespitinde indirim konusu yapilmaktadir. (G.V.K Madde 63/1) Ancak 657 sayıh Devlet
Memurlari Kanununun 190'mci maddesi 1/3/1982 tarihinden gecerli olmak üzere ytiriirliikten
kaldinlmis olduğundan soz konusu maddeye istinaden bir kesinti yapilmamakta ve ucret
matrahindan indirim konusu yapilacak bir tutar da bulunmamaktadir.
- Kanunla kurulan emekli sandiklan ile Emekli Sandigina ve Sosyal
Sigortalar Kurumuna odenen aidat ve primler:
Kanunla kurulan emekli sandiklan olan Tiirkiye Cumhuriyeti Emekli Sandigi ile Sosyal
Sigortalar Kurumuna odenen aidat ve sosyal sigorta primlerinin gayrisafi iicret tutarmdan
indirilmesi miimkiin bulunmaktadir.
Aynca, Emekli Sandigi ve Sosyal Sigortalar Kurumuna odenen borclanma aidat
ve primleri iicretin safi tutarmm tespitinde gayrisafi iicret tutarmdan indirilebilecektir.
S6z konusu primler Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinin "Tablo 8 Ucretlere
iliskin Bildirim" in indirimler siitununda gosterilecektir.
- Sahis sigorta sirketlerine odenen primler ile bireysel emeklilik
sirketlerine odenen bireysel emeklilik katki paylari:
Gelir Vergisi Kanununda sigortanm veya emeklilik sozlesmesinin Tiirkiye'de kain
ve merkezi Tiirkiye'de bulunan bir sigorta veya emeklilik sirketi nezdinde akdedilmis olmasi
sartiyla; iicretlinin sahsina, esine ve kiictik 9ocuklanna ait hayat, oliim, kaza, hastalik,
sakatlik, i^sizlik, analik, dogum ve tahsil gibi sahis sigorta policeleri için hizmet erbabi
tarafmdan odenen primler ile bireysel emeklilik sistemine odenen katki paylannm
indirilmesine imkan tamnmistir. (G.V.K Madde 63/3 )
Indirim konusu yapilacak prim, aidat ve katkilarm toplami, odendigi ayda elde
edilen iicretin % 10'unu (bireysel emeklilik sistemi dismdaki §ahis sigorta poli9eleri için
odenen primlerde, odendigi ayda elde edilen iicretin % 5'ini) ve yıllık olarak asgari ucretin
yıllık tutarim asamaz.
Buna gore;
 - Ucretlinin kendisi, esi ve kii9tik 9ocuklan için sahis sigorta sirketlerine odemis
olduğu primler ile bireysel emeklilik sirketlerine odenen katki paylannm indirim konusu
yapilmasi,
- Prim, aidat ve katki paylarma ait odeme belgesinin, belgenin ait
olduğu ay içinde isverene ibraz edilmesi,
- Prim, aidat ve katki paylannm odendigi ayda elde edilen brut
iicretin % 10'unu (bireysel emeklilik sistemi dismdaki sahis sigorta poli9eleri için odenen
primlerde, odendigi ayda elde edilen brat iicretin % 5'ini) ve yıllık olarak asgari iicretin yıllık
tutanni asmamasi, asmasi halinde ise asan tutarm indirim olarak dikkate ahnmamasi,
- §ahis sigorta sirketlerine ve bireysel emeklilik sirketlerine ayni
donemde pirim ve katki payi odenmesi duramunda ise toplam indirim konusu yapilacak
tutarm briit iicretin %10'nu gecmemesi
gerekmektedir.
Indirimin dogru bir sekilde uygulanabilmesi için odeme tutan ile tarihinin
belgelendirilmesi gerekmektedir.
Prim ve katki payi odetneleri makbuz karsihgi dogrudan sigorta veya bireysel
emeklilik sirketine yapilabildigi gibi, banka subeleri, bankalann otomatik para cekme
makineleri (ATM), internet veya telefon bankacihgi, kredi kartlan veya posta feki aracihgiyla
da yapilabilmektedir.
Odeme tutan ve tarihinin; sigorta veya bireysel emeklilik sirketlerince dtizenlenen
makbuzlarla ya da odeyenin adi ve soyadi, odemenin ait olduğu donem, odenen prim veya
katki payi tutan, odeme yapilan sigorta veya bireysel emeklilik sirketinin iinvam ve
odemenin tiiriine (§ahis sigorta primi veya bireysel emeklilik katki payi) iliskin bilgilerin yer
almasi kosuluyla banka dekontlan, otomatik para cekme makinasi makbuzlan, kredi karti
ekstreleri ve posta cekleri ile tevsik edilebilmesi miimkundiir.
Ayrica, sigorta policesi veya emeklilik sozlesmesinin bir orneginin (fotokopisinin)
isverene verilmesi halinde sigorta veya emeklilik sirketlerince faks veya e-posta yoluyla
katilimcilara gonderilen makbuz ornekleri ile internet ortammda yapilan odemelere iliskin
olarak bilgisayardan alman ijiktilar esas almarak da indirim uygulanabilecektir. Bu durumda
bir onceki paragrafta belirtilen belgelerden birinin ya da yapilan odemelerin tutan, donemi
ve tarihini gosteren sigorta veya emeklilik sirketlerince diizenlenmis bir yazi veya ekstrenin,
indirimin uygulandigi iicretin ilgili olduğu yih izleyen yilin ikinci ayi sonuna kadar isverene
iletilmesi gerekmektedir. Herhangi bir sebeple isten aynlma olmasi durumunda soz konusu
belgeler isten aynlmadan once isverene iletilecektir. Ancak, isverence uygun goriilmesi
halinde, isten aynlma tarihinden itibaren bir ay içinde de iletilebilecektir.
Sigorta primi ve katki payinm sigorta veya emeklilik sirketine hizmet erbabi
tarafmdan dogrudan odenmeyip, isverenler aracihgiyla odenmesi halinde (grup sigortasi
veya grup bireysel emeklilik sozlesmesi), sigorta policesi veya bireysel emeklilik
sozlesmesinin bir orneginin isverende bulunmasi ve bu police veya sozlesmede sigorta
priminin veya bireysel emeklilik katki paylanmn odeme donemlerinin, aynca bu donemler
19m odenecek prim ve katki payi tutarlarının belli edilmis olmasi kaydiyla, hizmet erbabi
ipin isveren tarafmdan sigorta veya emeklilik sirketine odenen ve/veya hizmet erbabmm
iicretinden kesinti yapilmak suretiyle tahsil edilen sigorta primi ve katki payi, her bir kişi ifin
aynca yukanda belirtilen belgeler aranmaksizm iicretin vergi matrahmm tayininde indirim
olarak dikkate ahnabilecektir.
Gelir Vergisi Kanununun yukanda belirtilen 63/2 'nci maddesine gore, iicretlilerin
kendileri için Sosyal Sigortalar Kurumuna odedikleri sigorta primleri, iicretin safi tutannm
hesaplanmasmda indirim olarak dikkate alinmaktadir. Ucretlinin esi için istege bagh olarak
Sosyal Sigortalar Kurumuna veya Bag-Kur'a odedigi primlere amlan bent hukmiinde yer
verilmemis olduğundan, bu primlerin indirim konusu yapilmasi miimkiin degildir. Aynca,
Gelir Vergisi Kanununun 63/3'iincu maddesine gore es için sahis sigorta sirketlerine odenen
primler indirim konusu yapilmakta olup, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Bag-Kur sahis sigorta
sirketi niteliginde olmadigindan, odenen primlerin bu madde kapsammda degerlendirilmesi
de miimkiin degildir. Dolayisiyla es adma istege bagli olarak SSK'ya veya Bag-Kur'a
odenen primler safi iicret matrahinin tespitinde indirim konusu yapilamayacaktir.
- 2821 sayıh Sendikalar Kanununa gore kurulan sendikalara odenen
aidatlar
2821 sayıh Sendikalar Kanununa gore kurulan sendikalara odenen aidatlann
gayri safi iicret tutarmdan indirilmesi mtimkiin bulunmakta olup, 4688 sayıh Kamu
Gorevlileri Sendikalan Kanununa gore kurulan sendikalara odenen aidatlann, gayri safi
iicret tutarmdan indirilmesi miimkiin bulunmamaktadir. Madde hiikmiine gore isci
sendikalarma odenen aidatlann iicret matrahmdan indirim konusu yapilmasi, memur
sendikalarma odenen sendika aidatlarmin ise indirim konusu yapilmamasi Kanunun
lafzmdan kaynaklanmaktadir. Kanun hiikmiiniin konuldugu zamanlarda memur sendikalan
mevcut olmadigmdan, memurlarm sendika aidati odemeleri de soz konusu degildi. Ancak,
bu farkli uygulamamn yasal bir duzenleme ile ortadan kaldinlmasi ve memur sendikalarma
odenen aidatlann da iicret matrahmdan indirim konusu yapilmasi gerekmektedir.
Aynca, Kanun maddesinde sendika aidatimn odendiginin tevsik edilmesi sarti
olmakla birlikte, aidatlar isverenler tarafmdan calisanlarm iicretlerinden iicret bordrosu
tizerinden kesilmek suretiyle odenmekte ise makbuz istenmesine gerek bulunmamaktadir.
Soz konusu aidatlar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinin "Tablo 8 TJcretlere iliskin
Bildirim" in Indirimler siitununda gosterilecektir.
- I§sizlik sigortasi primleri
4447 sayıh issizlik Sigortasi Kanununa gore odenen issizlik sigorta primleri,
sigortalmm Sosyal Sigortalar Kanununun 77 ve 78'inci maddelerinde belirtilen prime esas
ayhk kazanclarmdan %2 sigortah, %3 isveren ve %2 Devlet katki payi olarak almmaktadir.
4726 sayıh 2002 Yih Biit9e Kanununun 61/f maddesine gore 2002 yılında bu oranlar
isciden %1, isverenden %2 ve Devlet katki payi %1 olarak uygulanmistir. Bu uygulamaya
4833 sayıh 2003 Yih Biit^e Kanununun 51/e maddesiyle devam edilmis ve son olarak da
5027 sayıli 2005 Yih Bvitce Kanununun 49/e maddesine gore bu uygulamaya 2005 yılında
da devam edilmistir. 4447 sayıli Kanunun 49'uncu maddesinde, issizlik sigortasma
isverenlerce odenen primlerin kazancm tespitinde gider olarak kabul edilecegi ve
sigortahlarca odenen primlerin de gercek iicretin hesaplanmasmda gelir vergisi
matrahindan indirilecegi belirtilmistir. Buna gore, sigortalimn %1 nispetinde odemis olduğu
issizlik sigortasi primi, sosyal sigorta primi gibi ilcret matrahindan indirilebilecektir.
Soz konusu primler Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinin "Tablo 8 Ucretlere iliskin
Bildirim" in indirimler siitununda gosterilecektir.
- Sosyal guvenlik destek primi
Sosyal Sigortalar Kanununun 3'uncti maddesinde, kanunla kurulu sosyal guvenlik
kurumlanndan maliilluk veya emekli ayhgi almakta iken bu Kanuna tabi sigortah bir iste
cahsanlarm Kanunun 78'inci maddesine gore tespit edilen prime esas kazanclan uzerinden
63'iincii madde hiikmiine gore Sosyal Guvenlik Destek Primi kesilecegi hilkum altına
ahnmistir. Amlan Kanunun 63'uncil maddesinde 4447 sayıli Kanunla yapilan degisiklige
gore %30 oranmda kesilen sosyal guvenlik destek priminin 1/4'ii sigortah hissesi, %'u ise
isveren hissesidir. 4447 sayıli Kanuna gore hesaplanan Sosyal Guvenlik Destek Primi de
iicretin safi tutarimn tespitinde indirim konusu yapilacaktir.
Soz konusu primler Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinin "Tablo 8 Ucretlere
iliskin Bildirim" in indirimler siitununda gosterilecektir.
- Vergi Indirimi
 4842 sayıh Kanunun 37 nci maddesiyle, Gelir Vergisi Kanununun 63 uncii
maddesinin birinci fikrasimn 5 numarah bendinde yer alan ozel gider indirimine iliskin
hukum 01.01.2004 tarihinden gecerli olmak tizere yurtirlukten kaldinlmis ve 4842 sayıh
Kanunun 15'inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanununun mukerrer 121'inci maddesinde
yapilan degisiklikle "iicretlilerde vergi indirimi" mtiessesesi getirilmistir.
Dolayisiyla, (icretlilerde vergi indirimi kapsammda, gerçek usulde vergilendirilen
iicretlilerin harcama tutarlan gayrisafi iicret tutarmdan indirim konusu yapilmayacak, belli
matrahlar ilzerinden hesaplanan vergi indirimi tutarlan galisanlarm odeyecekleri gelir
vergisinden mahsup edilmek suretiyle veya isverenlerce nakden iade edilmek suretiyle hak
sahiplerine odenecektir. Bu sistemin ilk uygulamasi gerfek usulde iicret geliri elde edenlerin
2004 yılında yaptiklan harcamalar 19m 2005 yılında elde ettikleri iicret gelirleri tizerinden
hesaplanan vergiden mahsup edilmek suretiyle gerceklesmistir.
Vergi indirimi uygulamasindan ttcretleri gercek usulde vergilendirilenler
yararlanabilecektir.
Ucretleri diğer iicret kapsammda vergilendirilen hizmet erbabi ile gelir vergisine
tabi diğer gelir unsurlarım elde edenlerin vergi indirimi uygulamasindan yararlanmalan
miimkiin degildir. Ucretleri gerçek usulde vergilendirilenler vergi indirimi uygulamasindan
yararlanacaklardir.
Uzerinden vergi indirimi hesaplanacak harcama tutan, iicretlinin vergi indirimine
konu harcamalanmn yapildigi yila iliskin iicret matrahmm yıllık toplammi asamayacaktir.
Ucret gelirinin elde edildigi takvim yilina iliskin vergi indirimi kapsamma giren harcamalar,
iicret gelirinin elde edildigi donemle iliskilendirilmeksizin vergi indirimi uygulamasmda
dikkate alinacaktir. Bu kapsamda, yil içinde yeni ise giren, isten aynlan, emekli olan,
iicretsiz izne aynlan kişilere ait harcama belgelerinin cahsilan donemle smirh olmaksizin
kabul edilmesi gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanununun 95 inci maddesi geregi iicretlerinden vergi tevkif usulii
cari olmayan ve bu nedenle iicretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan - ki
bunlar genelde, yukanda soziinu ettigimiz elgilik ve konsolosluklarda çalışan iicretliler
olmaktadir-iicretlilerde vergi indirimi, bu kişilerin bagh olduğu vergi dairesince
gerçeklestirilecektir. Anilan miikellefler vergi indirimine ait bildirimi ve harcama belgelerini
yıllık gelir vergisi beyanname verme siiresi iginde bagh olduğu vergi dairesine
vereceklerdir. Vergi dairesi bu bildirim iizerine; harcamalann vergi indirimi konusuna girip
girmedigi, belgelerin ge9erli beige olup olmadigmi kontrol ederek hesapladigi vergi indirimi
tutanm Nisan ayi sonuna kadar tlcretliye nakden odeyecektir. Ucretliye nakden iadesi
gereken soz konusu vergi indirimi tutarlarinin oncelikle yıllık beyannamede tahakkuk eden
gelir vergisine mahsup edilecegi tabiidir.
Ote yandan, tevkifata tabi olmayan iicretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek
zorunda olan iicretliler bu beyannameye tevkif suretiyle vergilendirilen iicretleri ile diğer gelir
unsurlarım da dahil etmeleri halinde vergi indirimi, yıllık beyannamede hesaplanan toplam
gelir vergisi matrahinin, tevkifata tabi olmayan ucret gelirlerine isabet eden kismi dikkate
almarak hesaplanacaktir. Bu hesaplama [(Tevkif usulii cari olmayan ucret matrahi X
Toplam gelir vergisi matrahi)/ Toplam gelir] formulime gore yapilacaktir
Diğer Ucretler
A^agida sayıli hizmet erbabinm safi iicretleri takvim yih ba§mda ge9erli olan ve
sanayi kesiminde caiman 16 ya§mdan biiyiik i§ciler için uygulanan asgari iicretin yıllık brut
tutarimn % 25'idir. Bu ucretler i^in beyanname verilmemektedir.
1. Kazanflan basit usulde tespit edilen ticaret erbabi yanmda 5ah§anlann iicretleri,
2. Ozel hizmetlerde ^ali^an §oforlerin iicretleri,
3. Ozel in§aat sahiplerinin iicretle 9ah§tirdigi in§aat i§9ilerinin iicretleri,
4. Gayrimenkul sermaye iradi elde edenlerin yanmda 9ali§anlann iicretleri,
Gerçek iicretlerinin tespitine imkan olmamasi sebebiyle, Dani§tayin miispet miitalaasiyla
Maliye Bakanliginca bu kapsama almanlar.
Bu gruba giren mtikellefler vergi karnesi alarak matrahlarmi bu karnede belirtmek
durumundadirlar.
V. GAYRIMENKUL SERMAYE IRATLARININ BEYANI
Gayrimenkul sermaye iradi Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde sayılan
mal ve haklann kiraya verilmesinden elde edilen gelirdir.
Soz konusu mal ve haklar ticari veya zirai bir isletmeye dahil bulundugu takdirde
bunlarm iratlan ticari veya zirai kazancm tespitine miiteallik hukiimlere gore
degerlendirilerek vergilendirilecektir.
Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde yazm mal ve haklan kiraya veren
sahipleri, mutasarnflari, zilyedleri, irtifa ve intifa haklan sahipleri ile kiracilan gayrimenkul
sermaye iradi mukellefleridir.
Elde edilen iradın vergilendirilecek olan safi tutan belirlenirken giderler indirilir. indirilecek
giderler ise gercek usul ve gotilru usul olmak uzere iki sekilde belirlenir.
Gelir Vergisi Kanununun 74 iincii maddesinde gayrisafi hasilattan indirilebilecek giderler
sayılrmstir. Bu giderlerin gercek tutarlan ile belgelendirilmeleri gerekmektedir.
Giderler indirilirken dikkat edilmesi gereken husus istisnaya isabet eden giderlerin
indirilemeyeceğidir.
GMSI'nin safi tutari= GMSI-(Gercek giderler - istisnaya isabet eden gider)
istisnaya isabet eden gider = istisna tutan X toplam gider =Toplam Hasilat
GMSI elde edenler isterlerse, gercek giderlerine karsihk olmak uzere,
hasilatlarının % 25'ini goturii gider olarak indirerek iratlarının safi tutanm belirleyebilirler. Bu
usulti se9en miikellefler;

- Iki yil gecmedikce gerçek usule donemezler.

- Haklarm iratlarma (intifa hakki harii?) gotiiru gider uygulayamazlar.
- Biitiln gayrimenkullerin aym gider usuliinil uygulamasi gerekir.
- GMSI istisna tutan hasilattan indirildikten sonra kalan tutara gotiiru gider
uygulayacaklardir.
Gayrimenkul Sermaye Iratlarmda istisna
Binalann mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yih içinde elde edilen
hasilatm 2005 takvim yih için 2.000 YTL'si gelir vergisinden mustesnadrr. (G.V.K Madde
21)
Ticari, zirai ve mesleki kazancini yıllık beyanname ile bildirmek
mecburiyetinde olanlar bu istisnadan faydalanamazlar.
Gelirleri basit usulde tespit edilen ticari kazanc mtikellefleri de bu istisnadan
faydalanamazlar.
Sozkonusu istisna sahsa baghdir. Ortak olarak sahip olunan gayrimenkullerden
saglanan gelirlerde istisna ayn ayn ve tam olarak uygulamr.
Istisna haddi tizerinde hasilat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan
edilmesi halinde bu istisnadan yararlamlamaz.
Aynca, ilgili doneme iliskin beyanname vermeyip daha sonra kendiliginden
pismanhk (VUK. Madde 371) hukilmleri 9er9evesinde beyanname verilmesi
halinde, istisna hiikmunden yararlanilabilecektir.
Gayrimenkul Sermaye iradinda Zarar
Gergek gider yontemini se9en ve konutlarmi kiraya vererek, baska konutlarda kirada
oturanlarm indirim konusu yapacaklan kira bedeli tutan elde ettikleri gayrimenkul sermaye
iradi ile simrhdir. Indirilemeyen kişim gider fazlahgi sayılmayacağı gibi zarar olarak da kabul
edilmez. Aynca, diğer gelirlerden mahsup edilemez. Ancak, alman konut kirasi kadar olan
kismi gider olarak indirilebilir.
Kira indirimi hari9 olmak uzere, yapilan giderlerin elde edilen gayrimenkul
sermaye iradindan fazla olmasi durumunda ortaya 9ikan zarar Gelir Vergisi Kanununun 88
nci maddesi hukmii 5er9evesinde zarar mahsubu kapsaminda degerlendirilir.
Gayrimenkul sermaye iratlannda sermayede meydana gelen eksilmeler zarar sayılmaz.
Gayrimenkul sermaye iradini yıllık beyanname ile beyan edecek olan mtikellefler "Tablo 9
Gayrimenkul Sermaye iradına iliskin Bildirim" i dolduracaklardir. Gayrisafi irattan istisna
tutan diisiildukten sonra kalan tutardan gerçek veya goturii gider indirilecek olup, bulunan
safi irat veya zarar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin 21 no.lu Gayrimenkul Sermaye
iratlan satinna aktanlacaktir. Kiraya verilen gayrimenkullerin sayısmm fazla olmasi
nedeniyle bildirimdeki satirlarm yetmemesi halinde "Gayrimenkul Sermaye iradına iliskin Ek
Foy" kullamlacaktir.
VI. MENKUL SERMAYE IRATLARININ BEYANI
Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dismda nakdi sermaye veya para ile temsil
edilen degerlerden mtitesekkil sermaye dolayisiyla elde edilen kar payi, faiz, kira ve benzeri
iratlar menkul sermaye iradi olarak tammlanmistir. Bu tammla, bireylerin sahip olduklan
nakdi sermayeyi baskalarının kullammma birakmalan sonucu elde ettikleri donemsel
nitelikteki gelirlerin menkul sermaye iradi olarak vergilendirilmesi ama9lanmaktadir.
Gerçek kişilerce elde edilen menkul sermaye iratlannm beyan edilip edilmeyeceğine, beyan
edilmesi halinde beyannamenin verilmesi ve verginin odenmesine iliskin a9iklamalar
aşağıda yer almaktadir.
Tutan Ne Olursa Olsun Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye Iratlan
Aşağıda belirtilen gelirler tutan ne olursa olsun beyan edilmez. Diğer gelirler nedeniyle
verilen beyannameye de dahil edilmez.
1. Vergi kesintisine tabi tutulmus olan, (Gelir Vergisi Kanunu Gecici 55.
Madde)
- Mevduat faizleri,
- Ozel fmans kuramlannca kar ve zarara katilma hesabi karsiliginda odenen kar paylan,
- Repo gelirleri,
- Menkul kiymetler yatinm fonlanmn katilma belgelerine odenen kar paylan.
2. 07/10/2001 tarihinden itibaren diizenlenen sahis sigorta policeleri ve
bireysel emeklilik sistemi dolayisiyla elde edilen menkul sermaye iratlari. (Gelir
Vergisi Kanunu 86/1-a)
(07.10.2001 tarihten once diizenlenen sahis sigorta poli9eleri eski hiikumlere gore iicret
olarak vergilendirilmektedir.)
3. Kurumlarm karlarim sermayeye eklemek suretiyle gerceklestirdikleri kar
dagitim işlemlerinde gercek kişi ortaklarca elde edilen kar paylan. (Bedelsiz hisse
senetleri ile istirak paylan) (231 ve 243 Numarah Gelir Vergisi Genel Tebligleri)
Belirli Bir Tutan Asmamasi Halinde Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye iratlari
Geliri sadece menkul sermaye iratlanndan ibaret olan mukelleflerin elde ettikleri menkul
sermaye iratlarının gayri safi tutarlan toplamimn 2005 yılında 15 bin Yeni Turk Lirasim
asmamasi halinde, vergi kesintisine tabi tutulmus olanlar beyan edilmeyecektir.
Vergi uygulamasinda, tevkifat orani sifir olarak belirlenmis kazançlar vergi tevkifatma tabi
tutulmus kabul edilmektedir.
Menkul sermaye iratlarının gayri safi tutarlan toplamimn belirlenen haddi asip
asmadigmm tespitinde, tutan ne olursa olsun beyan edilmeyecek olan menkul sermaye
iratlari dikkate almmayacaktir.
 Elde edilen gelirin beyan smirmi asmamasi halinde beyan edilmeyecek menkul
sermaye iratlan aşağıda belirtilmistir.
- Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut Idaresi ve Ozellestirme
Idaresince cikanlan menkul kiymetlerden saglanan gelirler.
- Tam miikellef kurumlardan elde edilen kar paylan.
Elde edilen gelirin beyan simn olan 15 bin YTL'yi asmasi halinde bu gelirlerin tamami
(istisna edilen tutarlar haric) yıllık beyanname ile beyan edilecektir.
Menkul sermaye iratlan toplaminm beyan sinirim asm asmadigimn tespitinde indirim oram
ve istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim oram ve istisna
uygulandiktan sonra kalan kişimlan dikkate almacaktir. Bu iratlann beyammn gerektigi
durumda ise indirim oram ve istisna uygulandiktan sonra kalan kişimlar beyan edilecektir.
Devlet Tahvili ve Hazine Bonolarindan Elde Edilen Faiz Gelirlerinin Beyani
Devlet ic borclanma kapsammda cikanlan bu kagitlardan Devlet tahvili 1 yil ve daha uzun
vadeli olup, Hazine bonolan ise kisa vadelidir. Bu kagitlardan elde edilen faiz gelirlerinin
beyan edilip edilmeyeceği hususu soz konusu menkul kiymetlerin ihrac tarihine ve TL
cinsinden, doviz cinsinden ya da dovize veya baska bir degere (TEFE, TUFE vb.) endeksli
olup olmadigina bagh olarak farklıhk gostermektedir. Zira ihrac tarihine bagh olarak istisna,
YTL veya doviz cinsinden yada herhangi bir degere endeksli ihrac edilme durumuna bagh
olarak indirim oram uygulanmasi/uygulanmamasi soz konusu olmaktadir.
*tndirim Oram Uygulamasi
Turk Lirasi cinsinden ihrac edilen Devlet tahvili ve Hazine bonosundan elde edilen faiz
gelirlerine 2005 yih için % 53,7 lik indirim oram uygulanacaktir. Soz konusu kamu
kagitlanmn doviz cinsinden, dovize altına veya baska bir degere endeksli (TTJFE, TEFE'ye
endeksli ) olarak ihrac edilmesi halinde ise indirim orani uygulanmasi s6z konusu degildir.
( G.V.K. Madde 76)
Indirim orani uygulanmasindan sonra kalan tutar için yıllık beyanname verilip
verilmeyeceğine iliskin degerlendirmede soz konusu kagidm ihra9 tarihi de onem
tasimaktadir.
Onemli Not: Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin 5, 6, 7, 12 ve 14
numarah bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlarma uygulanmakta olan indirim orani,
01/01/2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirler için uygulanmak üzere yuriirlukten
kaldmlmistir.
*Istisna Uygulamasi
26/07/2001-31/12/2005 tarihleri arasmda ihra9 edilmis olan kagitlann (Devlet tahvili, Hazine
bonosu) faiz gelirlerinde 2005 yili için 174.033 YTL'lik istisna uygulanacaktir. (G.V.K. Gecici
madde 59)
Bu durumda yukanda sozil edilen tarihler arasmda Turk Lirasi cinsinden ihraf
edilen Devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz gelirlerinde once % 53,7'lik indirim orani, sonra
istisna uygulanacak olup, kalan tutar 15 bin YTL'yi asiyorsa beyan edilecektir. Dikkat
edilmesi gereken husus 15 bin YTL'nin dusiilmesi gereken bir tutar olmayip beyanname
verilip verilmeyeceğine iliskin bir smirdir. Dolayisiyla 15 bin YTL'nin asilmasi halinde asan
kişim degil, indirim orani ve istisna uygulandiktan sonra kalan tutar beyan edilecektir.
Soz konusu kagidm ihrac tarihinin 26/07/2001 tarihinden onceki bir tarihi tasimasi halinde
istisna uygulanmayacaktir.
Eski ihrac tarihli olup, (26/07/2001 tarihinden once) Turk Lirasi dismda doviz
cinsinden ya da doviz veya baska bir degere endeksli kagitlarda indirim orani ve istisna
uygulanmayacaktir. Bu durumda elde edilen gelir 15 bin YTL'yi asiyorsa beyan edilecektir.
Devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz gelirlerinde gelir vergisi tevkifat orani
(01/10/1998 tarihinden itibaren ihra9 edilenler ifin bu tarihten ge9erli olmak ilzere) sifir (0)
olup, rakamin sifir olmasi bu gelirlerin tevkifata tabi olma ozelligini etkilememektedir.
Soz konusu gelirlerdeki sifir oranh tevkifat uygulamasi halen devam etmektedir.
(07.10.1998 tarihli ve 98/11794 sayıh Bakanlar Kurulu Karan )
Dolayisiyla, 26/07/2001-31/12/2005 tarihleri arasmda ihra9 edilen Devlet tahvili
ve Hazine bonolarının faiz gelirleri ve elden 9ikanlmasindan saglanan diğer kazançlar
(deger artis kazanci) toplaminm 2005 yilinda 174.033 YTL'si gelir vergisinden istisna
edilmistir. Istisna kapsamina giren soz konusu kazanflar ifin yıllık beyanname
verilmeyecektir.
Devlet i9 bor9lanma senetlerine getirilen bu onemli ve bilyiik vergi avantajindan,
dis bor9lanma senedi olan eurobondlardan elde edilen faiz gelirleri ve eurobondlarm alim
satimmdan (deger artis kazanci) elde edilen kazançlar da yararlanmaktadir.
Eurobond, Biit9e Kanununa dayanarak dis bor9lanma kapsammda 9ikanlan
doviz cinsinden menkul kiymettir. Baska bir ifade ile eurobond, yurtdisi piyasalarmdan bor9
para temin edebilmek için, yabanci para cinsinden ihra9 edilen genellikle uzun vadeli
bor9lanma ara9lan olarak tammlanabilir. Eurubondlarm, banka aracihgi ile yurtdismda bu
kagitlan pazarlayan bankadan temin edilebildigi gibi i9 piyasadan da satin almmasi
mumkiindur. Soz konusu tahvilleri Tiirkiye'de yasayan gerçek kişiler de satm alabilmektedir.
Gerçek kişilerce satin alman eurobondlar Devlet tahvili ve Hazine bonosu kapsammda
olup, bunlann 26/07/2001 (bu tarih dahil) tarihinden sonra ihra9 edilmis olmasi halinde
174.033 YTL'lik istisna uygulanacaktir. Ancak bu tahviller yabanci para cinsinden ihra9
edildigi için sadece istisna uygulanacak olup, indirim oranimn uygulanmasi soz konusu
degildir. Dolayisiyla, bu kagitlarm ihra9 tarihi 26/07/2001- 31/12/2005 donemi arasmdaki bir
tarihi tasiyorsa sadece istisna uygulanacak olup, kalan tutar 15 bin YTL'yi asiyorsa beyan
edilecektir.
Yukanda sozii edilen istisna sadece faiz gelirleri için degil, bu kagitlarm elden
9ikanlmasi dolayisiyla elde edilen diğer kazanflar (deger artis kazanci) için de
uygulanacaktir. Bir gercek kişinin, hem faiz hem de elden cikarma dolayisiyla elde ettigi
kazancmm bulunmasi ve gelir toplamimn istisna sininni asmasi halinde, istisnanm hangi
kazanca uygulanacağı ve kalan tutann faiz geliri mi yoksa deger artis kazanci olarak mi
beyan edilecegi miikellefce belirlenecektir. Diğer bir anlatimla, 174.033 YTL'lik istisna faiz
gelirleri için ayn, diğer kazanclar (deger artis kazanci) için ayn degil, bu kazanclar toplamina
bir kez uygulanacaktir.
Istisna; faiz gelirleri acisindan indirim oram, elden cikarma dolayisiyla elde edilen
diğer kazanclar acisindan ise maliyet bedeli endekslenmesi uygulandiktan sonra bulunan
tutara uygulanacaktir.
Gerek indirim oram, gerek endeksleme, gerekse istisna uygulamasi
beyannamenin disinda yapilacak olup, en son bulunan tutar beyannameye tasmacaktir.
Istisna sadece gercek kişilerce elde edilen kazanclar yoniinden gecerli olup, ticari
isletmelere ait olan bu tiir gelirler ile ilgili olarak uygulanmayacaktir.
Indirim Oram Uygulanarak Beyan Edilecek Diğer Menkul Sermaye iratlan
Gelir Vergisi Kanununda bazi menkul sermaye iratlarının enflasyondan armdinldiktan sonra
kalan tutarlarimn vergilendirilmesi ongoriilmustiir. Enflasyondan anndirmaya iliskin indirim
oram 2005 yih ifin % 53,7 olarak belirlenmistir.
Bu durumda, 2005 takvim yılında elde edilen menkul sermaye
iratlarmdan;
- Her nevi tahvil ve hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut idaresi ve Ozellestirme idaresince
9ikanlan menkul kiymetlerden saglanan gelirler, (Bu gelirlerin a9iklamasina yukanda yer
verilmistir.)
- Her nevi alacak faizleri,
- Menkul krymetler yatinm ortakhklanndan saglanan kar paylan indirim oram uygulanmak
suretiyle beyan edilecektir.
 Beyanname verme sinin olan 15 bin YTL'nin hesabmda, indirim oram
uygulanabilecek menkul sermaye iratlarmin indirim oram uygulandiktan soma kalan
kişimlan dikkate almacaktir.
Ticari isletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim oram uygulanmasi soz
konusu degildir.
Alacak Faizlerinin Vergilendirilmesi
Alacak faizleri Gelir Vergisi Kanunu'nun 75 inci maddesinin 6 numarali bendinde
adi, imtiyazh, rehinli, senetli alacaklarla kamu tiizel kişilerine bor9lamlan ve senede
baglanmis olan meblaglar için odenen faizler olarak tammlanmistir. Uygulamada ise
karsitmza daha 90k belediyelerce veya ilgili kurum ve kuruluslarca istimlak edilen arsa/
arazilerin bedellerinin diisiik olmasi nedeniyle a9ilan davalarla ilgili olarak verilen kararlarda
karsitmza 9ikmaktadir. Soz konusu uyu§mazhklarda gayrimenkul sahibi kişilerin talepleri
hakh goriilmekte, aynca bu bedelle ilgili olarak ge9en siirede paramn satin alma giicundeki
eksilme nedeniyle aynca faiz odenmesine hiikmedilmektedir.
Ya da ozellikle kidem tazminatlan eksik odendiginden bahisle a9ilan davalarda da aym
sekilde is9inin talebi yerinde gorillerek hem eksik kidem tazminatmin odenmesine, hem de
aynca bir faiz odenmesine karar verilebilmektedir.
Iste bu sekilde htikmolunan faizler Gelir Vergisi Kanunu uygulamasmda alacak faizi olarak
adlandinlmakta olup,bu gelirler Gelir Vergisi Kanununun 94 tincii maddesinde yer alan
tevkifat kapsammdaki gelirler içinde yer almadigmdan tevkifata tabi tutulmamaktadir.
Alacak faizlerine % 53,7 indirim oram uygulanacak olup, kalan tutarm 800 YTL'yi asmasi
halinde Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus 800 YTL'nin diisulmesi gereken bir istisna degil
beyanname verilip verilmeyeceğine iliskin bir smir olduğudur.
Menkul Kiymet Yatirim Ortakhklanndan Saglanan Kar Paylarinin Vergilendirilmesi
Menkul kiymetler yatirim ortakhklanndan saglanan kar paylarinin vergileme rejimi hisse
senetlerinden elde edilcn kar paylarinin vergilendirilmesine benzerlik gostermektedir. Tek
farki yatirim ortakhgi kar paylarmda once % 53,7'lik indirim oram uygulanacak olup, kalan
tutarm yansi istisna edilecek, kalan yansi bcyan sinin olan 15 bin YTL'yi asiyorsa beyan
edilecektir. ( G.V.K. Madde
22,75,76,86)
Bu hesaplamalar daha 6nce de belirttigimiz gibi beyanname dismda yapilacaktir.
Kar Paylarinin Beyani ve Kesilen Vergilerin Mahsubu
Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin 1, 2 ve 3 numarali bentlerinde yer alan gelirler,
vergi uygulamasi bakimmdan kar payi olarak adlandinlmaktadir. Soz konusu kar paylan
aşağıda aciklanmaktadir:
1. Her nevi hisse senetlerinin kar paylan (Sermaye Piyasasi Kanununa gore kurulan
yatirim fonlan katilma belgelerine odenen kar paylan da bu kapsamdadir.)
Soz konusu hisse senetleri daha ziyade Anonim Sirket hisse senetleri olmaktadir.
2. Istirak hisselerinden dogan kazançlar
Limited sirket ortaklarının, is ortakhklan ortaklarinm ve komanditerlerin kar paylan ile
kooperatiflerin dagittiklan kazançlar bu kapsamdadir.
3. Kurumlarm idare meclisi baskan ve uyelerine verilen kar paylan Gelir Vergisi Kanununun
22 nci maddesinin 2 numarah fikrasmda; tarn miikellef kurumlardan elde edilen kar
paylarının yansi gelir vergisinden istisna edilmis, kar paymm beyam halinde, kann dagitimi
asamasmda kurum biinyesinde yapilan tevkifatm tamaminm yıllık beyanname iizerinden
hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecegi hiikme baglanmistir.
Buna gore; tam miikellef kurumlardan elde edilen ve yukanda sayılan kar paylarının yansi
gelir vergisinden istisnadir. Bu hesaplamada kar paymm brut tutan esas almacaktir. Istisna
sonrasi kalan tutar 2005 yib için belirlenen 15 bin YTL beyan smirini asiyor ise beyan
edilecektir. Beyan edilen tutar iizerinden hesaplanan gelir vergisinden kann dagitimi
asamasinda kurum biinyesinde yapilan tevkifatm tamami mahsup edilecektir. Mahsup
sonrasi kalan tutar genel hükümler cercevesinde red ve iade edilecektir.
4842 sayıli Kanunla yapilan diizenlemede, halka a9ik anonim sirketlerle diğer sirketlerdeki
farkli tevkifat orani uygulamasi kaldinhms olup, soz konusu tevkifat oram 10/12/2003 tarih
ve 2003/6577 sayıli Bakanlar Kurulu Karan ile tiimii için % 10 olarak belirlenmistir.
Ornek : Bay (A), 2005 takvim yılında (Y) Anonim §irketine ait hisse senetlerinden 40.000
YTL, (Z) Anonim §irketine ait hisse senetlerinden ise 20.000 YTL kar payi elde etmistir.
Elde edilen kar payi her iki kurum biinyesinde % 10 nispetinde tevkifata tabi tutulmus olup,
tevkif edilen vergi toplam 6.000 YTL'dir.
Yapilacak hesaplamada kar paymin brut tutan esas almacak olup, miikellefm beyam
aşağıdaki gibi olacaktir:
Kar Payi Toplam Tutan (Brut) 60.000, YTL
Istisna Edilen Tutar(60.000.000.000 x A) l
30.000, YTL
Beyan edilen Tutar 30.000, YTL
Hesaplanan Gelir Vergisi 7.920, YTL
Mahsup Edilecek Vergi 6.000, YTL
Odenecek Gelir Vergisi 1.920, YTL
Beyan Edilmeyecek Kar Paylan
- Gercek kişilerce elde edilen ve yukanda yazih olan kar paylan, beyana tabi baska
gelirlerin bulunmamasi, Tiirkiye'de tevkifata tabi tutulmus olmasi ve beyan sinirmi asmamasi
kosuluyla beyan edilmeyecektir.
- Kurumlann 31/12/1998 ve daha onceki tarihlerde sona eren hesap donemlerinde elde
ettikleri kazanclanm dagitmalan halinde, gercek kişilerce elde edilen bu kar paylan, tutan ne
olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.
- Kann sermayeye ilavesi sonucu elde edilen kar paylan (kurum kazancmm dagitilmayip
sermayeye ilave edilmesi nedeniyle ortaklara verilen bedelsiz hisse senetleri) için
beyanname verilmeyecektir.
Buraya kadar yapilan aciklamalar soz konusu gelirlerin menkul sermaye iradi olarak elde
edilmesi halinde yapilacak vergilemeye yoneliktir. Bu gelirlerin ticari isletmeye bagh olarak
elde edilmesi halinde ticari kazanc hukumlerine gore vergilendirme yapilacaktir.
800 YTL'lik Tutan Asmamasi Halinde Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye iratlari
Tiirkiye'de vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan aşağıda belirtilen menkul
sermaye iratlannm 2005 yih için 800 YTL'lik tutan asmamasi halinde, bu iratlar beyan
edilmeyecektir.
- Kiyi bankacihgmdan (off-shore bankacihk) elde edilen faiz gelirleri
- Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemis kuponlarının satismdan elde edilen
bedeller
- istirak hisselerinin sahibi adma hentlz tahakkuk etmemis kar paylarinm devir ve temliki
karsihgmda alman para ve ayinlar
- Her cesit senetlerin lskonto edilmesi karsihgmda alman lskonto bedelleri
- Her nevi alacak faizleri
- Yurt dismdan elde edilen diğer menkul sermaye iratlari.
800 YTL'lik tutar bir istisna olmayip, gelirin beyan edilip edilmeyeceğine yonelik
tespitte dikkate alraacak bir haddir. Bu had yukanda belirtilen gelirlerin her biri için ayri
ayn uygulanmayacak olup, bu gelirler ile vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna
uygulanmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlanmn toplam tutan dikkate ahnacaktir.
Safi iradın Tespitinde indirilecek Giderler
Menkul sermaye iradınin elde edilmesi için gayrisafi irattan indirilebilecek smirh sayıdaki
giderlerin neler olduğu Gelir Vergisi Kanununun 78 inci maddesinde a9iklanmis olup,
gayrisafi irattan iradın elde edilmesi için yapilan giderler dusuldiikten sonra kalan net tutar
safi irat olarak beyan edilecektir. Bu tutar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin 22 no.lu
Menkul Sermaye Iratlan satirma aktanlacaktir.
VII. DİĞER KAZANC VE 1RATLARININ BEYANI
Diğer kazanç ve iratlarm vergilendirilmesine iliskin olarak 01.01.2003 tarihinden gecerli
olmak üzere, Gelir Vergisi Kanununun 80, mukerrer 80, 81, mukerrer 81 ve 82'nci
maddeleri yuriirluge girmi§tir.
Yapisi itibariyle devamlihk gostermeyen mutad meslek halinde yapilmayan, daha 90k
spekulatif ve anzi denilebilecek kazanclar diğer kazanç ve irat olarak adlandinlmaktadir. Bir
kazanç veya iradın "Diğer kazanç ve irat" kapsammda vergiye tabi tutulabilmesi için, bu
irada ili§kin faaliyetin Kanunda a9ik9a yazili olmasi gerekmektedir.
Diğer kazanç ve iratlar deger artisi kazançlari ve anzi kazançlar olmak tizere iki farkli gelir
unsurundan olusmaktadir.
Deger artisi kazanci olarak vergilendirilen gelir, mal ve haklarm elden 9ikarilmasmdan
saglanan kazançtir.
Anzi kazaiujlar ise, yapilmasi devamhhk arzetmeyen faaliyetlerden elde edilen
gelirlerin vergilendirilmesine yonelik diizenlemeler i9ermektedir.
Deger artisi kazançları Gelir Vergisi Kanununun 80 inci maddesinde alti bent halinde
sayılmistir. Uygulamada karsimiza sik?a 9ikan menkul kiymetlerin elden fikanlmasi ile
gayrimenkullerin elden 9ikanlmasi halinde dogan deger artis kazançlarıdir.
Menkul Kiymetlerin Elde Cdtanlmasi Halinde Vergileme
Aşağıda belirtilen menkul kiymetler vergileme dismda tutulmustur.
- Ivazsiz olarak iktisap edilen menkul kiymetler,
- Tiirkiye'de kurulu menkul kiymet borsalarmda işlem goren ve 119 aydan fazla siireyle
elde tutulan hisse senetleri ile tam miikellef kurumlara ait olan ve bir yildan fazla siireyle
elde tutulan hisse senetleri.
Bu kazançlar için yıllık beyanname verilmeyeceği gibi diğer gelirler nedeniyle verilecek
beyannameye de dahil edilmeyecektir. Yukanda belirtilenlerin disinda kalan yani ivazh
olarak elde edilmis olmasi sartiyla;
- Ttirkiye'de kurulu menkul kiymet borsalarmda i§lem goren ve 119 ay içinde elden
9ikanlan hisse senetlerinden saglanan kazançlar ile tam miikellef kurumlara ait olan ve en
fazla bir yil siireyle elde tutulan hisse senetlerinin elden 9ikanlmasmdan saglanan
kazançlar,
- Diğer menkul kiymetlerin elden 9ikanlmasmdan saglanan kazançlar,
diğer kazanç ve irat olarak vergilendirilecektir.
Onemli Not: ilerideki boliimlerde a9iklanacağı üzere, 01/01/2006 tarihinden menkul
kiymetlerin elden 9ikanlmasmda elde edilen gelirler uzerinden Gelir Vergisi Kanununun
Ge9ici 67 inci madde hükümleri uygulanacaktir.
Gayrimenkullerin Elden Cikanlmasi Halinde Vergileme
Gayrimenkullerin iktisap tarihinden itibaren 4 yil içinde elden cikanlmasi halinde dogan
kazanc deger artis kazanci olarak vergilendirilecektir. Dolayisiyla, 4 yildan fazla bir sure ile
elde tutulduktan sonra satilan gayrimenkulla ilgili olarak vergilendirme yapilmasi soz konusu
degildir.
Ornegin; miras yoluyla intikal eden arsanin daire karsihgmda miiteahhide verilmesi ve elde
edilen dairenin 4 yil içinde satilmasi halinde dogan kazanc vergilendirilecektir. £iinku ivazsiz
intikal konusu arsa olup, satisi yapilan gayrimenkul ise dairedir. Bu durumda gayrimenkul
için ivazsiz intikalden soz edilemeyeceğinden vergileme yapilacaktir.
Deger artisi kazancmda vergilendirilecek kazanca "safi deger artisi" denilmektedir.
Safi kazanç, elden cikarma karsihgmda ahnan para ve ayinlarla saglanan ve para ile temsil
edilebilen her tilrlu menfaatlerin tutanndan, elden 9ikanlan mal ve haklarm maliyet bedelleri
ile elden cikarma dolayisiyla yapilan ve saticmin uhdesinde kalan giderlerin ve odenen vergi
ve harclann indirilmesi suretiyle bulunacaktir.
Vergilendirilecek deger artis kazancimn tespitinde miikelleflerin enflasyondan kaynaklanan
fiktif kazanclarının vergilendirilmemesi ifin iktisap bedelinin TEFE artis oramnda arttmlmasi
suretiyle bulunan tutar esas ahnacaktir. Bu uygulamada mal ve haklarm elden cikanldigi
aydaki TEFE artis oram dikkate ahnmayacaktir. Bu sekilde endekslemeye esas almacak
oranm tespitinden sonra vergilendirilecek deger artis kazanci aşağıdaki sekilde
hesaplanacaktir.
Onemli Not: 5281 sayıh Kanunla, 01.01.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere
uygulanmak üzere endekslemenin yapilabilmesi ifin artis orammn % 10 veya iizerinde
olmasi sarti getirilmistir.
Sati§ Bedeli (Elden 9ikarma bedeli) - Endekslenmis Iktisap veya Maliyet Bedeli =
Deger Artis Kazanci
Bu tutardan 13 bin Yeni Turk Lirahk istisna dtlsiilecek olup, kalan tutar ne olursa olsun her
haliikarda yıllık beyanname ile bildirilecektir. iktisap bedeli endeksleme işlemi beyanname
dismda yapilacak olup, endekslenmis tutar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinde yer alan
"Tablo 11 Diğer Kazanç ve Iratlara Iliskin Bildirim" in 54 no.lu satinna yazilacaktir. 13 bin
YTL istisna soz konusu tabloda gosterilerek indirim konusu yapilacak olup, bu işlemden
sonra 59 no.lu satirda yer alan vergilendirilecek safi deger artisi kazanci Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamesinin TABLO- 2 GELIR BiLDiRIMi bolumumin 23 numarah satinna
aktanlacaktir.
Ornek: Bay (C), tarn mukellef kurum olan (X) A.§'nin hisse senetlerinin 50.000 YTL'lik
kismini 21/07/2004 tarihinde satin almistir. Bay (C), (X) A.§ hisse senetlerini 01/05/2005
tarihinde 80.000 YTL bedelle elden cikarmistir. Aynca, Bay (C) bu işlemler neticesinde
2.700 YTL damga vergisi odemistir.
21/07/2004'de iktisap edilen hisse senetlerinin 01/05/2005 tarihinde elden cikanlmasi
sonucu olusan gelirin vergilendirilmesi aşağıdaki gibidir:
Hisse senetleri, Temmuz 2004'de iktisap edildigi ve Mayis 2005'te elden 9ikanldigi için;
maliyet bedeli Haziran 2004 ile Nisan 2005 arasmdaki aylardaki TEFE artis oramnda
artinlarak tespit edilecektir.
TEFE artis orani (Nisan 2005 TEFE oram / Haziran 2004 TEFE oram)=
8.675,43/7.982,7=1,086
Hisse senetlerinin TEFE uygulanmis iktisap bedeli: 50.000 YTL* 1,086= 54.300 YTL
Vergilendirme:
(80.000 YTL - 54.300 YTL) - 2.700 YTL = 23.000 YTL
Bir takvim yihnda elde edilen deger artisi kazancmin 13 bin YTL'lik kismi (2005
yih için istisna tutan 13 bin YTL'dir.) gelir vergisinden istisna olup, (23.000 YTL - 13.000
YTL =) 10 bin YTL deger artis kazanci olarak beyan edilecektir.
Diğer kazanf ve iratlardan zarar olusmasi halinde bu zararm ertesi yila devri soz konusu
olmadigi gibi, diğer gelir unsurlarından olusan kazanca mahsubu da soz konusu degildir.
(G.V.K Madde 88)
Ancak deger artis kazanclarindaki zararm kendi içinde mahsubu mumkun bulunmaktadir.
Ornegin; (A) hisse senetlerinin satisindan zarar, (B) hisse senetlerinden kazanc dogmasi
halinde bu zararm mahsubu mumkun bulunmaktadir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, zarar ve kazanc doguran olayin vergilendirme
kapsammda olmasidir. Ornegin; zarar doguran hisse senedi satisimn (Borsada işlem
goren) iktisap tarihinden itibaren 4 ay sonra gerceklestigini varsaydigimizda bu satis
Kanunda yazili 3 ayhk siireyi ge9tigi için verginin konusuna girmeyeceğinden zarar
mahsubu da yapilamayacaktir.
Devlet tahvili ve Hazine bonolarının elden 9ikanlmasi halinde elde edilen gelir deger artis
kazanci olmaktadir. Gerçek kişilerin soz konusu Devlet I9 Bor9lanma Senetleri dolayisiyla
deger artis kazanci elde etmeleri halinde de iktisap bedeli endeksleme işlemi yapilacak
olup, bu menkul kiymetlerin ihra9 tarihinin 26/07/2001 tarihinden sonraki bir tarihi tasimasi
durumunda aynca 174.033 YTL istisna da uygulanacaktir. Ancak bu istisnadan
yararlananlar mukerrer 80 inci madde de yer alan 13 bin YTL istisnadan
yararlanamayacaktir.
Eurobondlarm satisindan dogan kazancinm tespitinde TL cinsinden ihra9 edilen Devlet
tahvili ve Hazine bonolarmda olduğu gibi iktisap bedeli endekslemesi yapilabilecektir. Aym
sekilde eurobondlarm ihra9 tarihinin 26/07/2001 tarihinden sonraki bir tarihi tasimasi
halinde 174.033 YTL istisnanm da uygulanacağı tabidir.
MENKUL KIYMETLERDEN ELDE EDILEN GELIRLER 01/01/2006
TARiHINDEN iTIBAREN NASIL
VERGiLENDiRILECEK?
Gelir Vergisi Kanununa 5281 sayıli Kanunun 30 uncu maddesiyle eklenen Gecici 67 nci
maddeye gore, menkul kiymetler ve diğer sermaye piyasasi araclanmn elden cikanlmasi ve
elde tutulmasi siirecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve ozel fmans
kurumlanndan elde edilen gelirler %15'lik tek bir oranda vergilendirilecektir.
56z konusu gelirlerin vergilendirilmesini aşağıdaki bashklar altmda aciklamaya cahsacağız.
Mevduat Faizleri, Repo Gelirleri ve Ozel Finans Kurumlanndan Elde Edilen Gelirler
Soz konusu gelirler iizerinden odemeyi yapanlarca %15 vergi tevkifati yapilacaktir. Bu
gelirlere iliskin hesaplarm 01/01/2006 tarihinden once acilmis olmasi, YTL veya doviz
cinsinden acilmis olmasi veya vadeli/vadesiz hesap olmasi durumu degistirmemektedir.
Dolayisiyla, ozel kanunlarmda gelir ve kurumlar vergisinden muaf olduğu belirtilen kurum ve
kuruluslara (dernek ve vakiflar dahil) ait hesaplardan elde edilen gelirler iizerinden de, aym
sekilde tevkifat yapilacaktir.
Bu gelirler için tarn ve dar mukelleflerce tutan ne olursa olsun yıllık beyanname
verilmeyecektir.
Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Faiz Gelirleri ile Ahm-Satim Kazanclari
01.01.2006 tarihinden sonra ihra? edilen Devlet tahvili ve Hazine bonolan dahil turn tahvil
ve bonolar ile bu tarihten sonra iktisap edilen menkul krymetlerden elde edilecek olan faiz
gelirleri ve ahm-satim kazanclari iizerinden % 15 oranmda tevkifat yapilacaktir.
01.01.2006 tarihinden once ihrac/iktisap edilen her nevi tahvil ve hazine bonolan
ile menkul kiymetler ve diğer sermaye piyasasi araflarının vergilendirilmesinde ise tevkifat
yapilmayacak olup, bu gelirler gerek tam gerekse dar miikellefler a9isindan 31.12.2005
tarihinde ge9erli olan eski hukiimlere gore vergilendirilecektir.
Eurobondlar Ge9ici 67'nci madde kapsaminda bulunmadigindan, bu kagitlardan elde edilen
gelirler uzerinden anilan madde kapsammda tevkifat yapdmasi soz konusu degildir. Bu
gelirler, 31.12.2005 tarihindeki ge?erli olan hükümlere gore vergilendirilmeye devam
edilecektir.
Hisse Senedi Kar Paylari ile Ahm-Satim Kazanclari
Hisse senedi kar paylari Ge9ici 67'nci madde kapsaminda bulunmadigindan tevkifat
yapilmayacaktir. Bu gelirler, 31.12.2005 tarihinde ytiriirliikte bulunan mevzuata gore
vergilendirilecektir.
Hisse senetlerinin ahm-satimmdan dogan kazançlar uzerinden % 15 oramnda tevkifat
yapilacaktir. Ancak tam miikellef kurumlara ait olup, Istanbul Menkul Kiymetler Borsasmda
işlem goren ve bir yildan fazla silreyle elde tutulan hisse senetlerinin elde 9ikanlmasinda
tevkifat uygulanmayacağı gibi bu gelirler için yıllık/munferit beyanname de verilmeyecektir.
01.01.2006 tarihinden once iktisap edilen hisse senetleri ile ilgili olarak 2006 yılında elde
edilen kar paylari ile ahm-satim kazançlarına Ge9ici 67'nci madde hukiimleri degil,
31.12.2005 tarihinde yururliikte bulunan eski hiikumler uygulanacaktir.
Menkul Kiymetler Yatirim Fonlari
Sermaye Piyasasi Kanununa gore kurulan menkul kiymetler yatirim fonlari (borsa yatirim
fonlari hari9) fon biinyesinde - i9erden- tevkif yoluyla vergilendigi için bu fonlann katilma
belgelerinin ilgili olduğu fona iadesi durumunda tevkifat yapilmayacağı gibi beyanname de
verilmeyecektir.
ihtiyari Beyan
Ge9ici 67'nci madde kapsaminda tevkifata tabi tutulan ve yıllık veya munferit beyanname
ile beyan edilmeyeceği belirtilen gelirler için takvim yih itibanyla ihtiyari olarak yıllık
beyanname verilebilecektir. Soz konusu beyan menkul krymetlerin ahm-satim kazanclarma
ili§kin olarak verilecek olup, itfa gelirleri ile mevduat faizi, repo kazanclan gibi gelirlerin
beyannameye dahil edilmesi soz konusu degildir.
Ahm-satim kazancina iliskin ihtiyari beyanda bulunacak mukelleflerce, ayni turden menkul
kiymetlere iliskin olmasi kosuluyla zarar mahsubu yapilabilecektir. Bu beyana % 15'lik tek
bir oran uygulanacak olup, hesaplanan vergiden yil içinde tevkif yoluyla alman vergiler
mahsup edilecek, kalan tutar olmasi halinde red ve iade yapilacaktir.
VII. FARKLI GELIR UNSURLARININ BIRARADA ELDE EDILMESI HALINDE
BEYAN
Gelir Vergisi Kanununun 2'nci maddesinde sayılan gelir unsurlarının bir kacinin birarada
elde edilmesi halinde bu gelirlerin beyan edilip edilmeyeceği belirlenirken iki husus goz
oniinde bulundurulacaktir.
- 2005 yih gelirleri için beyan smin olan 15 bin YTL'nin tespitinde iicret gelirleri diğer gelirler
ile iliskilendirilmeksizin ayn degerlendirilecektir. Bu degerlendirme sonucu iicret gelirinin
beyani halinde diğer gelirler tutan ne olursa olsun (istisna tutannm altmda kalanlar haric)
beyannameye dahil edilecektir.
- Ucret geliri dismdaki diğer gelirler 15 bin YTL'lik haddin hesabmda ayn dikkate
almacaktir. Indirim orani ve istisnaya isabet eden tutarlar 15 bin YTL'lik haddin hesabinda
dikkate ahnmayacaktir.
Tevkifat ve istisna uygulanmayan gelirler ise 800 YTL'lik haddi asiyorsa beyan edilecektir.
Bu gelirler ile tevkifath olan gelirler (hangi tur gelir olursa olsun) toplanacak olup, bulunan
tutar 15 bin YTL'nin altmda ise tevkifath gelirler beyannameye dahil
edilmeyecektir. Bu gelirlerin beyan disi kalabilmesi hem kendi içinde hem de iicret geliri
nedeniyle 15 bin YTL'yi asmamasma baglidir.
Ucret geliri nedeniyle 15 bin YTL'nin asilmadigi, diğer gelirler nedeniyle 15 bin YTL'nin
asildigi durumda sadece diğer gelirler beyan edilecek olup, ucret gelirleri beyannameye
dahil edilmeyecektir.
Yıllık beyannameye ucret gelirlerinin dahil edilmesi durumunda, toplam vergiye tabi gelir
(matrah) uzerinden Gelir Vergisi Kanununun 103 iincii maddesinde yer alan nispetler ile
104 iincii maddesindeki diizenlemeler esas almarak gelir vergisinin hesaplanmasi, daha
sonra ise matrahm iicret gelirinden tesekkiil eden kismi uzerinden % 5 nispetinde gelir
vergisi hesaplanarak ilk hesaplanan gelir vergisi tutarmdan diisiilmesi gerekmektedir. Bu
yontemle ulasilan gelir vergisi tutan, yıllık beyannamenin "TABLO-3 VERGI BiLDIRiMi"
boltimunun 39 numarah satinnda "Hesaplanan Gelir Vergisi" olarak gosterilecektir.
Sonuc olarak; beyanname verilip verilmeyeceğine iliskin durum ucret gelirlerine
bagb olarak belirlenecektir.
VIII. YILLIK BEYANNAMEDE iNDiRIM
Yıllık beyannamenin "TABLO 2 GELIR BiLDIRiMi" boltimunde 28 numarah satirda baslayip
35 numarah satirda bitmek üzere indirim konusu yapilacak hususlara yer verilmistir.
Bu indirimler, beyannamede yer alan sirasiyla aşağıda a9iklanmaktadir:
1. §ahis Sigorta Primleri ile Bireysel Emeklilik Sistemine Odenen Katki Paylan:
§ahis sigorta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ait katki paylan beyannamenin
"TABLO- 2 GELiR BiLDiRiMI" boliimiinun 28 numarah satinnda gosterilerek indirim konusu
yapilacaktir.
Soz konusu primler bireysel emeklilik sistemine ait ise indirilebilecek tutar beyan
edilen gelirin % 10'nunu asamayacaktir. Bireysel emeklilik sistemi dismdaki sahis sigorta
primleri için ise bu oran % 5 olarak uygulanacaktir. indirim konusu yapilacak tutarm
belirlenmesinde % 10 ve % 5'lik oranin uygulanacağı tutar yıllık beyannamenin "TABLO- 2
GELIR BiLDiRJMi" bolumiinun 26 numarah satinndaki tutar olup, bu tutar indirimler ve
gecmis yil zararlan toplamindan onceki tutar olmaktadir.
indirim konusu yapilacak tavanm belirlenmesinde sadece bu oranlar degil, oranlarla birlikte
asgari ucretin yıllık tutanni (2005 yih için 5.864,40 YTL) asmama sarti da beraber
aranacaktir.
Bireysel emeklilik sistemi ile diğer sahis sigortalan için odenen primlerin birlikte olmasi
halinde matrahtan indirim konusu yapilabilecek tutar beyan edilen gelirin % 10'u ile simrli
olacaktir. Bu durumda sahis sigorta primleri için % 5 lik sinirda aynca aranacaktir.
Mukelleflerin esi ve kiifiik 90cuklannin' ayn beyanname vermeleri halinde ese ve cocuklar
adma odenen prim ve katki paylan oncelikle kendi gelirlerinden indirilecektir.
Ucret Gelirinden indirim
Ucret geliri nedeniyle yıllık beyanname veren miikellefler vergiye tabi matrah belirlenirken
soz konusu primleri indirim konusu yapacaklardir. Bu indirim bireysel emeklilik sistemine
odenen katki paylan i?in odendigi ayda elde edilen brut ucretin % 10'unu, bireysel emeklilik
sistemi dismdaki sahis sigorta policeleri için % 5'ini asamayacaktir.
indirim konusu yapilacak olan bireysel emeklilik sistemine odenen katki payi veya
diğerlerine odenen prim tutarlannm tespitinde esas almacak ucret, isveren tarafmdan
cahsana hizmeti karsihginda
1
Kiifiik focuk tabirinden, 18 ya^im doldurmami§ ve mukellef tarafmdan bakraakla yiikumlu
olunan (nafaka verilmek suretiyle bakilanlar dahil) kijilerin anlajilmasi gerekmektedir.
odenen aylik (maas), prim, ikramiye, sosyal yardimlar ve zamlar gibi siirekli
nitelikteki brilt tutarlann toplami olacaktir. Gider karsihgi olarak odenen tutarlar (yapilan
gerçek bir giderin karsihgi olsun olmasin) dikkate almmayacaktir.
Ucret geliri nedeniyle indirimden yararlanan mukelleflerin yıllık beyanname ile beyan edilen
gelirleri için tekrar bu indirimden yararlanmalan soz konusu degildir.
2. Egitim ve Saghk Harcamalan:
Mukellefler egitim ve saghk harcamalanni Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin "TABLO- 2
GELIR BiLDIRIMi" boliimiinun 29 numarah satinnda gostereceklerdir.
Egitim ve saghk harcamalarmda da indirim konusu yapilacak rutar beyan edilen gelirin %
10 'unu asmayacaktir.
Soz konusu harcamalann indirim konusu yapilabilmesi için, harcamalann Tiirkiye'de
yapilmasi ve gelir ve kurumlar vergisi miikellefiyeti bulunan gercek veya tuzel kişilerden
ahnacak belgelerle tevsik edilmesi gerekmektedir.
Ucret gelirleri nedeniyle bu indirimden yararlanan mukellefler yıllık beyannamede tekrar bu
indirimden yararlanamayacaklardir.
3. Genel ve 6zel btitceli kamu idarelerine, il ozel idarelerine, belediyelere ve koylere
bagislanan okul, saghk tesisi ve yuz yatak (kalkmmada oncelikli yorelerde elli yatak)
kapasitesinden az olmamak uzere ogrenci yurdu ile cocuk yuvasi, yetistirme yurdu,
huzurevi, bakim ve rehabilitasyon merkezi insasi dolayisiyla yapilan harcamalar veya bu
tesislerin insasi için bu kuruluslara yapilan her tiirlu bagis ve yardimlar ile mevcut tesislerin
faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapilan her tiirlii nakdi ve ayni bagis ve yardimlann
tamami, yine ayni bildirimin 30 numarah satinnda gosterilecektir.
Soz konusu bagis ve yardimlar ister nakdi ister ayni olsun tamami
indirilebilecektir. Sinirsiz indirim denilen bu indirimden yararlanacak bagis ve yardimlar;
- Bagislanan okul, saghk tesisi ve ytlz yatakli kapasitesinden az olmamak uzere
( kalkinmada oncelikli yorelerde 50 yatak) ogrenci yurdu ile 9001k yuvasi, yetistirme yurdu,
huzurevi, bakim ve rehabilitasyon merkezi insaasi için yapilan harcama,
- Bu tesislerin insaasi için yapilan bagis ve yardim,
- Mevcut okul, saghk tesis, ogrenci yurdu, cocuk yuvasi, yetistirme yurdu huzurevi, bakim
ve rehabilitasyon merkezlerinin faaliyetlerine devam etmelerini saglamak amaciyla yapilan
bagis ve yardim,
niteliginde olmahdir.
Aynca, bu bagis ve yardimlann;
- Genel biit9eli kamu idarelerine,
- Ozel but9eli kamu idarelerine,
- II ozel idarelerine,
- Belediyelere
- Koylere,
yapilmis olmasi gerekmektedir.
4. Fakirlere yardim amaciyla gida bankacihgi faaliyetinde bulunan dernek ve vakiflara
Maliye Bakanhginca belirlenen usul ve esaslar 9er9evesinde bagislanan gida, temizlik,
giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamami "TABLO-2 GELIR BiLDiRIMi"
boliimiinun 31 numarah satirda gosterilecektir.
Smirsiz indirimden yararlanabilmek için gida bankacihgi kapsammda yapilacak bagislarm
gida, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliginde olmasi, aynca bedelsiz olarak ihtiya9
sahiplerine dagitilmak üzere sarth bagis olarak, dernek veya vakfa yapilmasi
gerekmektedir.
21 Mart 2004 tarih ve 25409 sayıli Resmi Gazete'de yayimlanan 251 seri
numarah Gelir Vergisi Genel Tebligi ile gida bankacihgi kapsaminda yapilacak bagislara
iliskin usul ve esaslar diizenlenmistir.
5. Bu bentte yer alan kiiltur ve sanat faaliyetlerine iliskin olarak yapilan ayni ve nakdi bagis
ve yardimlann tamami da yine aym bildirimin 32 numarah satinnda gosterilerek indirim
konusu yapilabilecektir.
6. Sponsorluk harcamalan adi altinda yapilan bagis ve yardimlar 33 numarah satirda
gosterilerek indirim konusu yapilacaktir.
3289 sayıli Gen9lik ve Spor Genel Mudurluguniin Teskilat ve Gorevleri Hakkinda Kanun ile
3813 sayıh Turkiye Futbol Federasyonu Kurulus ve Gorevleri Hakkmda Kanun ve bu
Kanuna dayamlarak ?ikanlan Gen9lik ve Spor Genel Mudiirlugu Sponsorluk Yonetmeligi
9er9evesinde yapilan sponsorluk harcamalan gelir vergisi matrahmdan indirim konusu
yapilabilecektir.
Bu 9er9evede yapilan sponsorluk harcamalarimn amator spor dallan tamami profesyonel
spor dallan için ise % 50 si indirilebilecektir.
7. Miikelleflerin isletmeleri biinyesinde gerçeklestirdikleri miinhasiran yeni teknoloji ve
bilgi arayisina yonelik arastirma ve gelistirme harcamalan tutannin % 40'i oranmda
hesaplanacak Ar-Ge indirimi Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi "TABLO- 2 GELIR
BiLDiRIMi" boliimuniin 34 numarah satinnda gosterilecektir.
8. Genel ve ozel biit9eli kamu idareleri, il 5zel idareleri, belediyeler, koyler ile kamu
yaranna çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tamnan vakiflara yapilan
bagis ve yardimlar (Gelir Vergisi Kanunu Madde 89/4) Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi
"Tablo 2 GELIR BiLDiRIMi" boliimiinun 35 numarah satinnda gosterilecektir.
indirim yapilabilmesi için bagism yukanda sayılan kurum ve kuruluslara nakit olarak
yapilmasi gerekmektedir.
% 5 ve % 10 luk Indirimlerde Esas Ahnacak Tutar
Beyan edilen gelirin % 5'i veya % 10'u ile smirh olarak yapilacak indirimlerde baz ahnacak
tutar, sahis sigorta primlerinin indirimi bolumtinde soz ettigimiz gibi yıllık beyannamenin
TABLO- 2 GELIR BILDIRiMi boliimiinun 26 numarah satinndaki tutar esas almacaktir. Bu
tutar indirimler ve gecmis yil zararlan toplammdan onceki matrah olmaktadir.
indirimlerin, Bagis ve Yardimlarm Belgelendirilmesi
Yıllık gelir vergisi beyannamesi uzerinden yapilacak indirimlerde beyanname ekinde
herhangi bir beige ibrazma gerek bulunmamaktadir. Ancak, bu miikellefler bagis ve yardim
yaptiklan kurum veya kuruluslarca bu bagism almdigmi gosteren belgeleri vergi idaresince
istenilmesi halinde ibraz etmekte yiikumltidurler. Dolayisiyla, defter kayit ve belgelerini buna
gore diizenleyeceklerdir. Ornegin, Milli Egitim Bakanligma okul bagislayan ya da mevcut
okulun tamiri için nakit bagismda bulunan miikellef Milli Egitim Bakanligi ya da Bakanhgin
yetkili kildigi birimlerce diizenlenecek belgeyi almak ve istenildiginde ibraz etmekle
yuktimludurler.
Aym sekilde dernek veya vakfa gida bagismda bulunmasi halinde dernek ve vakiflar kendi
mevzuatlarının ongordugii belgeleri diizenleyerek bir Qrnegini bagista bulunanlara
vereceklerdir.
Sponsorluk harcamalan kapsammda yapilan bagis ve yardimlarda da mukellefler gerek
sponsorluk sozlesmelerin, gerekse bu sozlesme kapsammda yaptiklan harcamalan
gosteren belgeleri gerektiginde ibraz edeceklerdir.
Ayni bagislarda bagis yapilacak malm isletmenin kendi uriinii olmasi halinde ise bagis
yapilan mal isletmeden emsal bedeli ile cekis gosterilecek ve fatura diizenlenerek
belgelendirilmis olacaktir.
Beyannamede Kazancin Yetersiz Olmasi veya Zarar Olmasi Durumu
Miikelleflerin beyan ettikleri kazanclan indirim konusu yapilabilecek tutardan daha diisiik
olabilmektedir. Diğer bir anlatimla bagis ve yardimlarm hepsini indirememe gibi bir durum
ortaya cikabilmektedir. Bu durum beyan edilen gelirin % 5'i veya % 10'u ile simrh olan
indirimler de s6z konusu olmamakla birlikte zarar beyamnda ya da simrsiz indirim denilen
durumlarda karsimiza cikmaktadrr.
Gelir Vergisi Kanununun 88'inci maddesinde faaliyetin zararla sonuclanmasi halinde bu
zarann 5 yil ile simrh olmak üzere takip eden yillardaki kazanctan mahsup edilecegine
iliskin hiikumlere yer verilmistir. Dolayisiyla, zarar beyam ya da beyan edilen gelirin yetersiz
olmasi nedeni ile indirilemeyen bir tutann (sigorta primleri, egitim-saghk harcamalan, bagis
ve yardimlar, sponsorluk harcamalan, Ar-Ge indirimi vb.) olmasi halinde indirilemeyen
tutarlarm ertesi yillara devredilmesi miimkiin degildir. Cunku s6z konusu harcamanm veya
bagis ve yardimm indirim konusu yapilacak gelirden fazla yapilmis olmasi veya faaliyetin
zararla sonuclanmasi nedeniyle indirilememis olmasi yukanda soziinii ettigimiz Kanun
hiikumlerinde yer alan zarar niteligini tasimamaktadir.
Dolayisiyla, gerek zarar beyam gerekse kazancin yetersiz olmasi nedeniyle indirilemeyen
bagis ve yardimlarm veya indirim konusu yapilacak harcamalann daha sonraki yillarda
indirim konusu yapilmasi veya zarar olarak devredilmesi mumkiin degildir.
YILLIK GELIR VERGISI BEYANNAMESINtN DOLDURULMASİ
A. GELIR BiLDiRIMi TABLOSUNUN DOLDURULMASİ
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin "TABLO-2 GELIR BiLDiRIMi" boliimiinde yukanda
sayılan yedi gelir unsurundan elde
edilen gelirler 17-23 numarah satirlara yazilmak suretiyle 24 numarah satirda
toplanmaktadir.
Yıllık beyannamenin 17-23 numarah satirlarda yer alan gelir unsurlarına iliskin tutarlar,
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Ekinde yer alan bildirim tablolannda belirtilen tutarlar esas
almarak yazilacaktir. Aynca miikelleflerin durumuna uygun olarak Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamesi Ekinde yer alan "Beyannameye Eklenen Bildirim ve Belgeler" bolilmuniin
doldurulmasi gerekmektedir.
Amlan Tablonun 36 numarah satira ise 27-35 numarah satirlarda yer alan indirimler ve
gecmis yil zararlan toplami yazilacaktir.
Gelirin kar cikmasi halinde 36 numarah satirda yer alan zarar ve indirimler toplami
diisulecektir. Ancak, dusulecek tutar 26 numarah satirda yer alan tutar ile simrh olacaktir.
Gelirin zarar cikmasi halinde daha once de belirttigimiz gibi herhangi bir zarar mahsubu ve
indirim soz konusu olmadigi gibi 89 uncu madde kapsammdaki indirimlerin sonraki yillarda
indirim konusu yapilmasi veya zarar olarak devredilmesi de miimkun bulunmamaktadir.
37 numarah satira, 26 numarah satirda yer alan kardan 36 numarah satirda yer alan
mahsup edilecek indirimler ve gecmis yil zararlan toplaminm diisiilmesi suretiyle bulunan
tutar yazilarak "Mahsup Sonrasi Kalan Tutar" a ulasilacaktir. Bu tutar aym zamanda
TABLO-3 VERGI BiLDiRIMi bolumiinde yer alan vergiye tabi gelire yani matraha karsihk
gelmektedir.
B. VERGI BiLDiRIMi TABLOSUNUN DOLDURULMASİ
Yıllık Beyanname Uzerinde Mahsup
Vergiye tabi gelirlerini yıllık beyanname ile bildiren mukellefler, beyanname iizerinden
hesaplanan vergiden yil içinde kesinti yoluyla Qdenen vergileri, gecici vergileri,
beyannamede yabanci iilkelerden elde edilen gelir olmasi halinde bu gelirler nedeniyle o
iilkelerde odedikleri vergileri mahsup edebilmektedirler.
Yabanci Ulkelerde Odenen Vergilerin Mahsubu:
Tarn miikellefiyet esasinda vergilendirilen kişiler gerek Turkiye'de gerekse yabanci
memleketlerde elde ettikleri kazanclan iizerinden vergilendirilir.
Yıllık beyannamede hem Turkiye'de hem de yabanci ulkelerde elde edilen gelirlerin
bulunmasi halinde beyanname iizerinden hesaplanan gelir vergisinden yabanci iilkedeki
gelire isabet eden tutar bulunur. Bu tutar iizerinden yabanci memlekette soz konusu gelir
için odenen vergi mahsup edilir. Fazlalik kişim dikkate almmaz. Bu mahsubun yapilabilmesi
için odenen verginin beyanname ekinde tevsik edilmesi gerekmektedir. (G.V.KMadde 123)
Kesinti Yoluyla Odenen Vergilerin Mahsubu:
Yil içinde kesinti yoluyla odenen vergiler yıllık beyanname iizerinden hesaplanan gelir
vergisinden mahsup edilir. Bu mahsup işleminin yapilabilmesi için 252 seri numarali Gelir
Vergisi Genel Tebligi'nin ekinde yer alan "Kesinti yoluyla Odenen Vergilere iliskin Liste" nin
yer aldigi Ek:l Tablo'nun beyannameye eklenmesi gerekmektedir.
Dikkat edilecek husus yıllık beyanname ile bildirilecek gelirin tevkif yoluyla kesilen gelire ait
olmasidir. Diğer bir anlatimla, tevkif yoluyla vergisi alman kazanc beyan edilmiyorsa tevkif
edilen verginin mahsup ve iadesi yapilmayacaktir.
Gecici Verginin Mahsubu:
Ilgili olduğu yilda tiğer aylik donemler itibanyla odenen gecici vergiler kesinti yoluyla odenen
vergiler gibi yıllık beyanname iizerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir. Bu mahsubun
yapilabilmesi için gecici verginin odenmis olmasi sarttir.
Yıllık beyannamenin "TABLO 3 VERGI BiLDiRIMi" boliimimde gecici vergiye iliskin satirda,
beyannamenin ilgili olduğu gecici vergi donemlerinde odenen gecici vergi tutan (ilgili
gecici vergi
beyannamelerinin odenecek gecici vergi satirinda yer alan tutarlar toplami)
gosterilecektir.
IX. 2005 YILINDA ELDE EDILEN GELIRLERE UYGULANACAK GELIR VERGISI
TARIFESt
Gelir Vergisi Kanunumm 103 ilncii maddesinin birinci fikrasmda, gelir vergisine tabi gelirlere
uygulanacak "Vergi Tarifesi" yer almakta olup, maddenin ikinci fikrasmda, ucret gelirlerinin
vergilendirilmesinde tarifede yer alan vergi oranlarmin bes puan indirilmek suretiyle
uygulanmasi ongorulmustur. Buna gore, 2005 takvim yili gelirlerine uygulanacak vergi
tarifesi aşağıda gosterilmistir.
2005 TAKVIM YILI GELIRLERINE UYGULANANACAK VERGI TARIFESi
6.600 Yeni Turk Lirasma kadar....................................................% 20
15.000 Yeni Turk Lirasinm 6.600 Yeni Turk Lirasi için
1.320 YTL, fazlasi........................................................................% 25
30.000 Yeni Turk Lirasinm 15.000 Yeni Turk Lirasi için
3.420 YTL,fazlasi.........................................................................% 30
78.000 Yeni Turk Lirasinm 30.000 Yeni Turk Lirasi için
7.920 YTL, fazlasi........................................................................% 35
78.000 Yeni Turk Lirasmdan fazlasimn 78.000 Yeni
Turk Lirasi için 24.720 YTL, fazlasi............................................% 40
X. YILLIK BEYANNAMENIN VERILMESi ve VERGILERIN ODENMESI
Gelir Vergisi Kanununun 92 ve 117 inci maddelerinde yapilan diizenleme ile bir takvim
yılına ait beyanname izleyen yihn Mart aymin onbesinci giinu aksamma kadar verilecek (1-
15 Mart), beyanname iizerinden hesaplanan gelir vergisi ise Mart ve Temmuz aylarmda
odenecektir.
Gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticari kazanclardan ibaret olmasi halinde
ise beyanname, izleyen yılın Subat ayinin onbesinci gunii aksamina kadar verilecek (1-15
Subat), beyanname uzerinden hesaplanan gelir vergisi §ubat ve Haziran aylannda olmak
ilzere iki e§it taksitte odenecektir.
Hesaplanan vergi, mukellefin bagli olduğu vergi dairesine odenebilecegi gibi, vergi tahsiline
yetkili banka subelerine de odenebilecektir.
XI. YILLIK BEYANNAMENIN SERBEST MUHASEBECI VE SERBEST
MUHASEBECI MALI MUSAVIRLERCE
IMZALANMASİ
Vergi beyannamelerinin 3568 sayıli Kanuna gore yetki almis meslek mensuplan tarafindan
da imzalanmasi mecburiyetine iliskin usul esaslar 29 Haziran 1997 tarih ve 23034 sayıli
Resmi Gazete'de yayimlanan 4 sira no.lu Vergi Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci ve
Serbest Muhasebeci Mali Musavirlerce imzalanmasi Hakkmda Genel Tebligle belirlenmistir.
Soz konusu Genel Tebligde 1998 yili gelirlerine iliskin olarak verilecek beyannamelerin
meslek mensuplan tarafindan imzalanmasi zorunlulugu belirli tutarlara baglanmistir. Aynca
miiteakip yillarda yeni hadlerin Maliye Bakanliginca belirlenmemesi halinde, tebligde
belirtilen hadlerin her yil Vergi Usui Kanunu hukumleri uyannca tespit edilen yeniden
degerleme oramnda artinlarak uygulanacağı aciklanmistir. 2005 yili vergilendirme donemi
ile ilgili olarak Gelir Vergisi Beyannamelerini imzalatmak mecburiyetinde olmayan
mukellefler sirasiyla su sekildedir:
1. tkinci simf tacirlerden;
- Ahm satim veya imalat faaliyetinde bulunanlardan bir onceki yil (2005) ahslan tutan
109.800 YTL'yi
- Yukanda yazih olanlar dismdaki islerle ugrasanlardan bir onceki yil (2005) gayrisafi is
hasilatlarının 54.900 YTL'yi,
2. Zirai kazanci isletme hesabi esasina gore tespit eden ciftcilerden bir onceki yil (2005)
hasilatlan tutan 109.800 YTL'yi
3. Serbest meslek faaliyetinde bulunanlardan bir onceki yil (2005) gayrisafi is hasilatlan
tutan 76.860 YTL'yi
asmayanlar ile
bu hadlere bakilmaksizin noterler beyannamelerini im/alatmak zorunda degildir.
XII. YILLIK BEYANNAMEMN DOLDURULMASİNDA DIKKAT EDILECEK
HUSUSLAR
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin doldurulmasmda aşağıdaki
hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.
Beyanname;
"KARBON KAGIDI KULLANILMADAN iki ornek doldurulacaktir. Fotokopi ile cogaltilan
beyannameler kesinlikle kullamlmayacaktir.
"Mavi veya siyah tukenmez kalem kullamlarak BUYUK" MATBAA HARFLERI ile
doldurulacaktir.
"Kursun kalem kesinlikle kullamlmayacaktir.
"Her kutuya bir harf veya rakam yazilacaktir.
"Silinti ve kazmti yapilmayacak, beyanname katlanmayacak ve burusturulmayacak,
okunakh diizenlemeye ozen gosterilecektir.
"Rakamlar arasma herhangi bir isaret konulmayacaktir. BILGILER ILGILi ALANA SIGDIGI
KADAR YAZILACAKTIR.
"Sayısal ifadeler Romen Rakami ile yazilmayacaktir.
"Alfabetik karakterler sola, sayısal karakterler saga yanasik olarak yazilacaktir.
"Kelimeler arasmda bir karakter bosluk birakilacaktir.
"Noktalama isaretinden sonra bosluk birakilmayacaktir.
1- 4 No'lu alanlara kimlik bilgileri, niifus ctizdaninda yazih olduğu sekilde ve kisaltınadan
aynen yazilacaktir. Kimlik bilgilerinin aynlan alana sigmamasi durumunda, isimler sigdigi
kadanyla yazilacaktir.
5 No'lu dogum yeri alanma, ILQE ADI YAZILACAKTIR. ILCENiN AYRI BIR ADI YOKSA IL
ADI YAZILACAKTIR. KOY VE BUCAK ISMi YAZILMAYACAKTIR.
6 No'lu uyrugu alanma, Tiirkiye Cumhuriyeti vatandasi olanlar T.C rumuzunu, baska iilke
tabiyetinde olanlar ise, iilkelerinin Uluslararasi Traçık Kodunu yazacaklardir.
7 No'lu alanda dogum tarihi giin, ay ve yil olarak belirtilecektir.
9 No'lu meslegi alanma miikellefm esas ugra§ konusu yazilacaktir. Birden fazla meslekle
ugras soz konusu ise agirlikli olan yazilacaktir.
11-12 No'lu adres alanma mahalle, cadde / sokak bilgileri yazilacak ve POSTA KODU
muhakkak belirtilecektir. Varsa telefon numarasi alan kodu ile birlikte yazilacaktir. Adres
bilgileri acik bir sekilde alanlara sigiyorsa kisaltına yapmadan yazilacaktir. Alanlara
sigmamasi halinde anla§ihr kisaltınalar yapilabilir.
Beyannameyi imzalayan SM veya SMMM'nin kasesi ile beyanname ve eklerini tasdik eden
YMM'nin muhrti ve imza yerinin altmda aynlan alana diizgiin ve okunakh bir sekilde
basilacaktir.
BEYANNAMENIN DOLDURULMASİNDA PARA BIRIMi OLARAK YENI TURK LIRASI
ESAS ALINACAKTIR.
ACIKLAMALI ORNEKLER
Ornek 1. TICARI KAZANCIN BEYANI
Tekirdag ilinde ikamet eden ve ikinci sinif tacir olan Bay Osman GOREN'in 2005 takvim yih
beyamna iliskin bilgiler aşağıdaki gibidir.
- Mtikellef mobilya imalati faaliyeti ile istigal etmektedir.
- Milkellefin beyan ettigi ticari kazanci 30.000 YTL olup, aynca 4.500 YTL Bag-Kur primi
odemistir.
- Milkellefin 2005 yilinda odedigi ve mahsubu gereken ge9ici vergi tutan 2.800 YTL'dir.
- Mtikellef kiictik cocugu için 2005 ydinda 5.000 YTL egitim harcamasi yapmi§tir.
- Miikellef (X) Bankasmdan 2005 ydinda 25.000 YTL mevduat faiz geliri elde etmistir. (Soz
konusu gelir ticari isletmesine dahil bulunmamaktadir.)
Ornek Hakkinda Aciklama
- Mtikellef ticari kazancmi tutan ne olursa olsun beyan etmek zorundadir.
- 2005 yılında 30.000 YTL ticari kazanç elde etmi§ olup, yd içinde odedigi Bag-Kur primi de
dikkate almdigmda beyan edilen safi ticari kazanç 25.500 YTL olacaktir.
- Aynca miikellefm 9 ya§mdaki 9ocugu için Tiirkiye'de yaptigi ve belgelendirdigi egitim
harcamasi tutan beyan ettigi gelirin % 10'unu asmamasi sartiyla indirim konusu
yapilabilecektir. Bu durumda indirim konusu yapilabilecek tutar (25.500 YTL x % 10 =)
2.550 YTL olmaktadir.
- Gelir Vergisi Kanununun Ge9ici 55 inci maddesi geregince, 1/1/1999-31/12/2005 tarihleri
arasmda elde edilen mevduat faiz gelirleri ifin beyanname verilmeyeceğinden, mukellefin
2005 yılında elde ettigi faiz geliri beyannameye dahil edilmeyecektir.
Miikellef 2005 yılına ait ticari kazanci ile ilgili olarak Tablo 5 isletme Hesap Ozeti
ile Tablo 2 Ticari Kazanclara ili§kin Bildirimi dolduracak ve Bag-Kur primi diistildukten soma
kalan tutan Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin 17 numarah satirma aktaracaktir.
Miikellef aynca Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Tablo - 5'de yer alan "isletme Hesabmda
Defter Tutanlar ile Serbest Meslek Erbabina iliskin Performans Bilgileri" ni dolduracaktir.
Yukanda yapilan a9iklamalar cercevesinde Bay Osman GOREN'in Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamesi ekte yer aldigi sekilde doldurulacaktir.
Ornek 2. SERBEST MESLEK KAZANCI ile GAYRIMENKUL SERMAYE IRADININ
BEYANI
Kocaeli ilinde avukathk yapan Bayan Canan SARI'mn 2005 takvim yih beyanma iliskin
bilgiler aşağıdaki gibidir.
- Miikellefin serbest meslek faaliyeti ile ilgili olarak elde ettigi hasilat 45.000 YTL'dir.
- Miikellefin faaliyetine iliskin giderleri toplami 22.000 YTL'dir.
- Miikellef 3.000 YTL Bag-Kur primi odemistir.
- Serbest meslek kazanci odemelerinden 9.900 YTL gelir vergisi tevkifati yapilmistir.
- Bursa Ilinde mesken olarak kiraya verdigi gayrimenkuliinden 2005 yılında elde ettigi gelir
3.600 YTL'dir.
- Miikellef elde ettigi gayrimenkul sermaye iradi ile ilgili olarak goturti gider yontemini
secmistir.
- Miikellefin 2005 yılında odedigi ve mahsubu gereken gecici vergi tutan 3.000 YTL 'dir.
Ornek Hakkinda Aciklama
- Miikellef serbest meslek kazancini tutan ne olursa olsun beyan etmek zorundadir.
- 2005 yılında elde ettigi serbest meslek kazanci 45.000 YTL olup, faaliyetine iliskin
giderler ile yil içinde odedigi Bag-Kur primi dikkate almdigmda beyan edilen serbest meslek
kazanci 20.000 YTL olacaktir. - Mukellef serbest meslek kazanci dolayisryla beyanname
verdigi için 2005 yılında elde ettigi mesken kira gelirini istisnadan yararlanmaksizm
beyannameye dahil edecektir.
Mukellef 2005 yilina ait serbest meslek kazanci ile ilgili olarak Tablo 7 Serbest Meslek
Kazanclarma iliskin Bildirimi dolduracak ve faaliyetine iliskin giderler ile Bag-Kur primi
dusiildiikten soma kalan tutari Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin 19 numarah satirma
aktaracaktir.
Mukellef aynca Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Tablo - 5'de yer alan "isletme Hesabmda
Defter Tutanlar ile Serbest Meslek Erbabina Iliskin Performans Bilgileri" ni ve 2005 yilina ait
mesken kira geliri ile ilgili olarak Tablo 9 Gayrimenkul Sermaye iradına iliskin Bildirimi
dolduracaktir.
Yukanda yapilan aciklamalar 9er9evesinde Bayan Canan SARI'mn Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamesi ekte yer aldigi sekilde doldurulacaktir.
Ornek 3. UCRET GELIRI ile GMSI ve MENKUL SERMAYE IRADININ BEYANI
Bay Sener AK izmir ilinde ikamet etmekte ve (Z) Devleti Baskonsoloslugunda gorev
yapmaktadir. Bay Sener AK'in 2005 takvim yih beyanma iliskin bilgiler aşağıdaki gibidir.
- Mukellef (Z) Devleti Baskonsoloslugundaki gQrevi nedeniyle 30.000 YTL gayrisafi iicret
geliri elde etmistir.
- Mukellef 2005 yilinda Sosyal Sigorta Kurumuna 4.000 YTL sigorta primi odemistir.
- Mukellef Karsiyaka il9esindeki gayrimenkuliinii bir sirkete isyeri olarak kiraya vermis olup,
4.800 YTL kira geliri elde etmistir. Bu tutar uzerinden 1.056 YTL gelir vergisi tevkifati
yapilmistir.
- Miikellef ihrac tarihi 25/07/2001 olan eurobondlardan 2005 yilinda 250.000 YTL faiz geliri
elde etmistir.
- Miikellef ihrac tarihi 03/08/2003 olan Turk Lirasi cinsinden Hazine Bonosundan 460.000
YTL faiz geliri elde etmistir.
Ornek Hakkinda Aciklama
- Bay §ener AK, Gelir Vergisi Kanununun 16 nci maddesinde yer alan iicret istisnasi
kapsamma girmeyen bir miikellef olduğundan baskonsolosluktan aldigi iicret geliri ipin tutan
ne olursa olsun yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek zorundadir. Bilindigi tizere,
Tiirkiye'de bulunan yabanci devlet elcilik ve konsolosluklarının Gelir Vergisi Kanununun 94
iincii maddesine gore gelir vergisi tevkifati yapma zorunlulugu bulunmamaktadir. Bu
durumda miikellef baskonsolosluktan aldigi iicret geliri için yıllık gelir vergisi beyannamesi
vermek zorundadir. Dolayisiyla, miikellefin elde ettigi iicret geliri tevkifatsiz olduğu için tutan
ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilecektir.
- 26/07/2001 tarihinden once ihra9 edilen eurobond faiz gelirine indirim oram ve istisna
uygulanmayacagmdan elde edilen faiz gelirinin tamami beyannameye dahil edilecektir.
Eurobond Faiz Geliri 250.000 YTL
- 26/07/2001 tarihinden sonra ihrac edilen Hazine Bonosu faiz gelirlerinin beyan konusu
yapihp yapilmayacağı aşağıdaki sekilde hesaplanmistir.
Hazine bonosu faiz geliri 460.000 YTL
Indirim oram % 53,7 247.020 YTL
KalanTutar 212.980 YTL
(460.000 YTL- 247.020=)
Istisna Tutan
(212.980 YTL- 174.033 YTL =) 38.947 YTL
TOPLAM 288.947 YTL
Miikellef, 2005 yılına ait faiz gelirleri ile ilgili olarak beyanname dismda yaptigi bu
hesaplamayi Tablo 10 Menkul Sermaye iratlanna iliskin Bildirimin 48 numarah satirma
aktaracaktir.
- Miikellefm 2005 yılında elde ettigi faiz geliri ve isyeri kira geliri toplami 15 bin YTL'yi astigi
için isyeri kira geliri de beyannameye dahil edilecektir.
- Yıllık beyannameye iicret geliri dahil edildiginden, toplam vergiye tabi gelir (matrah)
uzerinden Gelir Vergisi Kanununun 103 iincu maddesinde yer alan nispetler ile 104 iincil
maddesindeki duzenlemeler esas almarak gelir vergisi hesaplanacak, daha sonra matrahm
iicret gelirinden tesekkill eden kismi uzerinden % 5 nispetinde gelir vergisi hesaplanarak ilk
hesaplanan gelir vergisi tutanndan dusiilecektir. Bu yontemle ulasilan gelir vergisi tutari,
yıllık beyannamede "Hesaplanan Gelir Vergisi" olarak gosterilecektir.
Yıllık beyannamede 26 bin YTL'si gercek iicret gelirinden olmak tizere toplam vergiye tabi
geliri (matrahi) 318.947 YTL olan Bay §ener AK'in vergi tutari aşağıdaki sekilde
hesaplanacaktir:
Vergiye tabi gelir (matrah) 318.947 YTL
Hesaplanan gelir vergisi 120.938,80 YTL
Ucret gelirleri için hesaplanan 5 puan vergi indirimi
tutari 1.300 YTL
(26.000 YTL x % 5 =)
Hesaplanan Gelir Vergisi Tutari 119.638,80 YTL
(120.938,80 YTL - 1.300 YTL =)
Mtlkellef 2005 yihna ait iicret geliri ile ilgili olarak Tablo 8 Ucretlere Iliskin Bildirimi ve Tablo
9 Gayrimenkul Sermaye tradma iliskin Bildirimi dolduracaktir.
Yukanda yapilan aciklamalar 9er?evesinde Bay §ener AK'in Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamesi ekte yer aldigi sekilde doldurulacaktir.