Διδακτική Μεθοδολογία της Μουσικής

Schinichi Suzuki
(Ιαπωνία: 1898 – 1998)

Ζωή Διονυσίου










 Γενικές πληροφορίες
Γιος ενός από τους πρώτους κατασκευαστές βιολιών στην Ιαπωνία.
Άρχισε να µαθαίνει βιολί ως αυτοδίδακτος στα 17 του χρόνια στη Nagoya.
1921-28: συνεχίζει τις µουσικές του σπουδές στο Βερολίνο, Γερµανία.
1933: πρώτοι προβληµατισµοί και πειραµατισµοί στην εκµάθηση βιολιού
για µικρά παιδιά.
1945: µετά τον πόλεµο ξεκίνησε να διδάσκει µουσική σε ένα σχολείο στην
πόλη Ματσουµότο της Ιαπωνίας, µε τον όρο ότι θα είναι ελεύθερος να
εφαρµόσει και να δοκιµάσει τη θεωρία του για τη διδασκαλία του βιολιού
σε µικρά παιδιά. Η µέθοδός του είχε γρήγορα σηµαντικά αποτελέσµατα.
Δεκαετία 1950: Η µέθοδος γίνεται γνωστή γύρω στην Αµερική και
γρήγορα κερδίζει µεγάλη αναγνώριση (Tanglewood Symposium, µεγάλο
ενδιαφέρον για την εκµάθηση οργάνων από την προσχολική ηλικία, εποχή
που αναγνωριζόταν το δικαίωµα κάθε παιδιού στη µουσική αγωγή).
1975 στην Ιαπωνία η οµάδα µουσικής εκπαίδευσης Suzuki είχε 83
παραρτήµατα, 280 τάξεις, 160 δασκάλους και 6000 µαθητές.
Δεκαετία 1970: δηµιουργούνται τα πρώτα καλοκαιρινά ινστιτούτα
διδασκαλία της µεθόδου στην Αµερική. Τώρα υπάρχουν περισσότερα από
200 κέντρα εκπαίδευσης δασκάλων µε τη µέθοδο Suzuki στην Αµερική.

 Βασικές αρχές του Schinichi Suzuki

Τα παιδιά µπορούν να µάθουν να κατανοούν, να επικοινωνούν και να
παίζουν µουσική µε την ίδια ευκολία και φυσικότητα µε την οποία
µαθαίνουν τη µητρική τους γλώσσα, εφόσον η µουσική υπάρχει στο
περιβάλλον τους και µεγαλώνουν σε πλαίσιο επιβράβευσης. Βασική
αρχή για κάθε εκµάθηση είναι η επανάληψη, όπως συµβαίνει µε τη
γλώσσα. Γι’αυτό το λόγο η µέθοδός του ονοµάστηκε «Μέθοδος της
Μητρικής Γλώσσας» (“Mother Tongue Approach”).
Πίστευε ότι ο κάθε άνθρωπος µπορεί να αναπτύξει µουσικές
ικανότητες µε κατάλληλη εκπαίδευση. Στόχος της µεθόδου του ήταν
να κάνει τη ζωή των παιδιών πιο πλούσια και ολοκληρωµένη µέσα από
τη µουσική και η µουσική να συµβάλλει στην µέγιστη δυνατή
αξιοποίηση του ταλέντου του. Γι’αυτό και η µέθοδος ονοµάστηκε
επίσης «Μέθοδος Εκπαίδευσης Ταλέντου» (“Talent Education”).
Πίστευε στη σπουδαιότητα των πρώτων χρόνων της ζωής για την
ανάπτυξη ικανοτήτων των παιδιών.
Επηρεάστηκε από παιδαγωγικές ιδέες του Emile Jaques-Dalcroze,
της Maria Montessori και του Jean Piaget. Ήταν ιδιαιτέρως θετικός
και δηµιουργικός άνθρωπος µε µεγάλη ευστροφία να καταλαβαίνει
τους ανθρώπους και να δουλεύει µαζί τους.

 Βασικές αρχές της μεθόδου Suzuki

Εισαγωγή στο πρόγραµµα σε όσο πιο µικρή ηλικία

είναι δυνατόν: ήδη από την ηλικία των 3 ή 4 χρόνων.
Στόχος να γίνει η ενασχόληση µε τη µουσική µέρος της
καθηµερινής ρουτίνας του παιδιού, ώστε να γίνει η µουσική
συνειδητά ή ασυνείδητα ένα αναπόσπαστο κοµµάτι της
ζωής του.
Συµµετοχή και συνεργασία των γονιών: Ο γονιός
εκπαιδεύεται από τον δάσκαλο σχετικά µε τη µέθοδο και το
όργανο. Παρακολουθεί, συµµετέχει σε όλα τα µαθήµατα,
κρατά λεπτοµερείς σηµειώσεις και λειτουργεί ως δάσκαλος
στο σπίτι καθηµερινά παρακινώντας και βοηθώντας τη
µελέτη του. Καθορίζει σταθερή ώρα και καθορισµένο χρόνο
µελέτης. Κάνει την ενασχόληση του παιδιού µε τη µουσική
µέρος των δραστηριοτήτων της οικογένειας.

Ακρόαση: Το παιδί πριν αρχίσει τις µουσικές του σπουδές

ακούει καθηµερινά ηχογραφηµένες εκτελέσεις των έργων
που πρόκειται να παίξει. Στην αρχή η ακρόαση γίνεται
ασυνείδητα και σταδιακά πιο συνειδητά. Σε ώρες ή µέρες
που το παιδί δεν µπορεί να µελετήσει η ακρόαση µπορεί να
αντικαταστήσει τη µελέτη.
Κίνηση και ηχοµιµητικά παιχνίδια : Τα παιδιά
µαθαίνουν να περπατούν, να κινούν τα χέρια τους σε
κυκλική θέση, να λυγίζουν και να κινούν το σώµα τους ενώ
παίζουν µουσική. Οι ασκήσεις αυτές βοηθούν στο να
αποφεύγονται τα σφιξίµατα και οι κακώσεις του σώµατος
κατά τη µελέτη και εκτέλεση της µουσικής. Οι µαθητές
ακούν και κινούνται ρυθµικά µε τη µουσική, τραγουδούν ή
παίζουν παράλληλα µε την µαγνητοφωνηµένη µουσική.
Μιµούνται κινήσεις ζώων κλπ. ψάχνοντας να βρουν τη
σωστή στάση σώµατος. Μαθαίνουν να παίζουν κυρίως
όρθιοι.

Ατοµικά και οµαδικά µαθήµατα και

δραστηριότητες: Ο κάθε µαθητής έχει ένα ή δύο
ατοµικά µαθήµατα κι ένα οµαδικό µάθηµα την εβδοµάδα.
Στα οµαδικά µαθήµατα οι µαθητές έχουν την ευκαιρία να
βιώσουν εµπειρίες οµαδικής εκτέλεσης, να δουλέψουν
πάνω σε διάφορα στοιχεία τεχνικής µέσα από παιχνίδια
και οµαδικές δραστηριότητες, να συνηθίζουν να παίζουν
ατοµικά µπροστά σε άλλους, να αναπτύξουν ευγενή
άµιλλα, να αισθανθούν τη χαρά της οµαδικής εκτέλεσης
και δηµιουργίας. Άτυπες οµαδικές συναυλίες µία φορά το
µήνα, τακτικές συναυλίες για γονείς και κοινό, διάφορες
µουσικές εξορµήσεις- συναυλίες σε ιδρύµατα,
νοσοκοµεία, κλπ. Στόχος αυτών των οµαδικών
δραστηριοτήτων είναι η ανάπτυξη µιας απόλυτης
φυσιολογικής σχέσης του παιδιού µε το όργανο, τη
σκηνή, το κοινό.
Ρεπερτόριο: Η µέθοδος περιλαµβάνει
συγκεκριµένο ρεπερτόριο για κάθε όργανο. Το
ρεπερτόριο απαρτίζεται κυρίως από µουσικά
κοµµάτια κι όχι από ασκήσεις. Η τεχνική του
οργάνου δουλεύεται κυρίως µέσα από γνωστά
κοµµάτια του έντεχνου ρεπερτορίου της
δυτικής Ευρωπαϊκής µουσικής. Οι µαθητές
µαθαίνουν όλα τα κοµµάτια από µνήµης και
ποτέ δεν εγκαταλείπουν οριστικά ένα κοµµάτι.
Συνεχής επανάληψη. Σωστή επιλογή των
κοµµατιών από το δάσκαλο µε καλές
ηχογραφήσεις εκτελέσεών τους.
Μουσική ανάγνωση: Η µουσική µαθαίνεται κυρίως µε
βάση τη µίµηση. Η ανάγνωση της µουσικής εισάγεται
όταν ο µαθητής έχει κατακτήσει τα βασικά στοιχεία του
οργάνου κι έχει αποκτήσει άνεση στην εκτέλεση,
όµορφο ήχο. Σωστή στάση, καλό τονισµό στο παίξιµο
και άνεση στις µουσικές φράσεις. Στην Ιαπωνία η
ανάγνωση εισάγεται στο τέλος του τρίτου έτους των
µουσικών σπουδών. Ωστόσο αυτό ελλοχεύει δυσκολία
των µουσικών να συµµετέχουν µε άνεση σε συµβατικές
ορχήστρες και µουσικά σύνολα, όπου η γνωριµία µε ένα
µουσικό κοµµάτι γίνεται µέσα από µια παρτιτούρα.
Κάποιοι τελευταία άρχισαν να θεσπίζουν την εισαγωγή
της µουσικής ανάγνωσης γύρω στο τέλος του 1ου ή
στις αρχές του 2ου χρόνου σπουδών.
Ρόλος του δασκάλου: Ο δάσκαλος εκτός
από καταρτισµένος µουσικός και γνώστης της
µεθόδου Suzuki πρέπει να είναι παιδαγωγός µε
πίστη στις αρχές της µεθόδου και σεβασµό
στην προσωπικότητα και ρυθµό ανάπτυξης
του κάθε µαθητή. Στόχος είναι µέσα σε µια
ατµόσφαιρα ασφάλειας κι αποδοχής να
παροτρύνει τον µαθητή και να τον βοηθήσει
να αξιοποιήσει στο µέγιστο δυνατό βαθµό το
δυναµικό που διαθέτει. Τα επιτεύγµατα του
κάθε παιδιού συγκρίνονται µε αυτά που ο ίδιος
ο µαθητής δύναται να έχει, όχι µε τα
επιτεύγµατα άλλων παιδιών.
Διαδικασία εκµάθησης: Ο δάσκαλος
χρησιµοποιεί διάφορους τρόπους για να
βοηθήσει τους µαθητές να κατανοήσουν µια
συγκεκριµένη πληροφορία, όπως λεκτική
εξήγηση, προσεκτική επίδειξη, δηµιουργία
φανταστικών εικόνων, χρήση παιχνιδιών, κλπ.
Δουλεύει µεθοδικά, δεν αγχώνει το µαθητή,
λειτουργεί προνοητικά, δουλεύει τα δύσκολα
σηµεία ή τεχνικές πριν την παρουσίαση του
κοµµατιού, εντοπίζει τις αιτίες κάθε δυσκολίας
για να φτάσει στη λύση της. Το µάθηµα πρέπει
να αποτελεί θετική εµπειρία για το παιδί
βασιζόµενο σε ενθάρρυνση και επανάληψη.
 Σκοπός της µεθόδου
Η ευαισθησία και η αγάπη προς τη
µουσική
«Πιστεύω ότι η ευαισθησία και η αγάπη προς
τη µουσική και όλες τις τέχνες είναι πολύ
σηµαντικά πράγµατα για όλους τους
ανθρώπους, είτε αυτοί είναι πολιτικοί,
επιστήµονες, επαγγελµατίες ή εργάτες. Αυτά
είναι τα πράγµατα που κάνουν τις ζωές µας
πλούσιες.» Suzuki

Στοιχεία της µεθόδου που επιβεβαιώνονται από τη σύγχρονη

µουσικοπαιδαγωγική έρευνα

Επίδραση γονικής συµµετοχής και οικογενειακής

υποστήριξης στη µουσική ανάπτυξη του παιδιού.
Σηµαντικό για τη µουσική µάθηση του παιδιού είναι όχι
το αν ένας γονιός παίζει ένα µουσικό όργανο, αλλά η
στάση του γονιού απέναντι στην προσπάθεια
εκµάθησης του παιδιού.
Οι ικανότητες στη µουσική εκτέλεση οφείλονται όχι τόσο
στο ταλέντο, αλλά στην επίβλεψη της καθηµερινής τους
µελέτης από τους γονείς και την ενθάρρυνσή τους.
Ανάγκη εξοικείωσης στη σχέση του µουσικού µε το
όργανο, τη σκηνή, και το κοινό.
Μάθηση µε το αυτί (άτυπη µάθηση)
Εκτέλεση από µνήµης (µουσική µνήµη).

“[…] there is no need for any of us to despair. We are all born with a high potential, and if
we try hard we can all become superior human beings and acquire talent and ability.”

“If you have really understood my message, you will not put it off until tomorrow, but will put it
into action right now, today. And your life will become happier as a result. That this may become
true for everyone is my heartfelt dream.”

“There is no limit to our shortcomings. Until we die, we should spare no time or effort in

changing our weaknesses into merits. To do so can be pleasant and interesting.  Don’t
rush, but don’t rest; patience is an important faculty for achievement.”

“Ability is one thing we have to produce (or work for) ourselves. That means to repeat and
repeat an action until it become a part of ourselves. It is easy to say, but to have the energy to
do it—there lies the problem.”
Φωτοφραφία
Κώστας Μάνος

Φωτ. Κώστας Μάνος

Φωτογρ. Νίκος Οικονοµόπουλος
Φωτογρ. Νίκος Οικονοµόπουλος
 Μάθηση µουσικής ως κοινωνική µάθηση (social learning)
✴ Η θεωρία κοινωνικής µάθησης υποστηρίζει ότι η µάθηση
επιτυγχάνεται µέσα από διαπροσωπικές σχέσεις.
✴ Σύµφωνα µε τον Lev Vygotsky (1986) zone of proximal
development (ζώνη εγγύτερης ανάπτυξης), όρος ο
οποίος αναφέρεται στη διαφορά του τι µπορεί να κάνει ο
µαθητής από µόνος του και τι είναι σε θέση να κάνει µε τη
βοήθεια κάποιου σηµαντικού άλλου προσώπου. Με αυτό
τον τρόπο µπορούν οι µαθητές να ταξιδεύουν από
σχέσεις συνεργασίας σε σχέσεις ανεξαρτησίας στη
διαδικασία µάθησής τους.
✴ Ο ρόλος του δασκάλου είναι να καθοδηγεί τον µαθητή
από την υπάρχουσα/διδασκόµενη γνώση στην κατάκτηση
της αυτονοµίας του στη µάθηση.
✴ Η προσέγγιση του Suzuki δείχνει σε άµεση σχέση µε τη
θεωρία κοινωνικής µάθησης γιατί ο µαθητής µαθαίνει
κυρίως µέσω του οικογενειακού, και εκπαιδευτικού
περιβάλλοντος.

 Βιβλιογραφία

Campbell, P.S. & Scott-Kassner, C. (1994) Music in childhood education:

from preschool through the elementary grades. New York: Schirmer
Books.
Campbell, P.S. (1991) Lessons from the World. New York: Schirmer
Books.
Kendall, J. (1986) “Suzuki’s mother tongue method”, Music educators
Journal. 72, 6, February: 47-50.
Mark, M. (1978) Contemporary Music Educators. USA: Shirmer Books.
McDonald, D. (1989) Music Growth and Development. London: Schirmer
Books.
Shibata, M & Kanazawa, M. (2001) “Suzuki Shinichi”, στο Sadie, St.
(Ed.) The New Grove Dictionary of Music and Musicians, Vol 24.
Suzuki, Sh. et.al. (1991) The Suzuki Concept: An introduction to a
successful method for early music education. 4th edition. Diablo Press,
Berkley.
Suzuki, Sh. (1983) Nurtured by Love. USA: Warner Bros Publications.
Σέργη, Λ. (1994) Θέµατα Μουσικής και Μουσικής Παιδαγωγικής. Αθήνα:
Gutenberg.
www.suzukimusicacademy.com

https://www.youtube.com/watch?v=A511WtJqzQM
What is Suzuki Violin Teaching method
https://www.youtube.com/watch?v=Cr4v5fni7Q0
Play with heart - The Suzuki method
https://www.youtube.com/watch?v=-
ZFUUYWZaTM, Violin Video Tutorial No. 4C by Mimi
Zweig, BOW HOLD GAMES (Group Lesson)
https://www.youtube.com/watch?v=h5ja_l79eCU,
The Journey Through Pre-Twinkle
https://www.youtube.com/watch?v=2-GvFwoK92U,
The Suzuki Method Compared to Traditional Method