SPAJANJE LEMLJENJEM

 LEMLJENJE

je postupak spajanja
metalnih delova pomoću rastopljenog
dodatnog metala – lema
 lemni spojevi se postižu fizikalnom
promenom materijala na mestu spoja
 atomi rastopljenog lema difuzijom ulaze u
površinski sloj spojnih delova, pa se stvara
legura - lem
7. velj 2022 1
 Lemni spoj postignut uz prozračnost z
 dva su dela preklopljena tako da dužina ne bude
manja od l= (4 do 6) * s (mm)
s – debljina tanjeg spojnog dela
z – prozračnost, osigurava kapilarno prodiranje
lema (0,02 do 0,4 mm)

 Lemljenje sa šavom
 krajevi delova obra-
de se tako da buduće
spojno mesto ima
oblik šava V
 razmak > 0,5 mm
Načini lemljenja:
a) Lemljenje preklopljenih
delova uz prozračnost z
b) Čeono lemljenje sa V-šavom
7. velj 2022 1) lemilo; 2) lem; 3) spojni delovi 2
 Lemljenje se prema temperaturi topljenja lema deli
na:
 - meko lemljenje tL < 450 °C
- tvrdo lemljenje tL > 450 °C
 Uslovi za dobru čvrstoću spoja:
-površine spojnih delova moraju biti metalno
čiste i jednolično glatke (hrapavost do 20 µm)
-površine delova moraju biti zagrejane na
radnu temperaturu lemljenja
 Pri proveri prekidne čvrstoće mora se predvideti
koeficijent sigurnosti spoja (k > 2)
 Najčešći koeficijent sigurnosti u finomehanici:
k = 10 za meko lemljene spojeve
k = 4 do 6 za tvrdo lemljene spojeve
7. velj 2022 3
 Lemovi se prema nameni dele u tri grupe:
1. meki lemovi
2. tvrdi lemovi
3. aluminijumski lemovi:
- meki i
- tvrdi aluminijumski
lemovi

 Od lemova se najčešće traže sledeće osobine:

-određena temperatura topljenja;
-sposobnost legiranja s metalima spojnih delova
-određena čvrstoća
 Za meko lemljenje najčešće se koriste kalajni lemovi
s različitim odnosima kalaja i olova
7. velj 2022 4
 Tvrdi lemovi se dele na:
-teško topljive (tL =875 do 1100 °C)
-lako topljive (tL =450 do 875 °C)

 Aluminijumski lemovi služe za lemljenje

aluminijuma i aluminijumskih legura i
mogu biti meki i tvrdi lemovi

 Lemovi mogu imati ove oblike: lemna žica

ili šipka, lemna traka ili folija, lemni
prsten, lemna kupka i lem u obliku praha

7. velj 2022 5
Postupak lemljenja
 Sa površina spojnih delova na mestu spoja

moraju se ukloniti masnoće i korozivni produkti.

Čišćenje može biti:

 odmašćivanje pomoću organskih otapala kao što

su trihloretilen, alkohol za čišćenje,aceton..

 mehaničko čišćenje debljih korozivnih naslaga

pomoću čeličnih četaka, brusnog papira ili ploča

ili peskaranjem
 Hemijsko čišćenje dezoksidacijskim sredstvom

(otapalom) kojim se odstranjuje tanki korozivni

sloj pre, ali i u toku lemljenja.

7. velj 2022 6
 Hemijski sastav otapala zavisi od vrste metala
spojnih delova

 Temperatura topljenja dezoksidacijskog

sredstva mora biti niža od tačke topljenja lema
da bi se ono razlilo na mestu spoja, otopilo
korozivne produkte i isplivalo kao troska na
površinu rastopljenog lema

 Za postizanje lemnog spoja primenjuju se

postupci: lemljenje lemilom, lemljenje gasnim
plamenikom, lemljenje u pećima,
elektrootporno lemljenje, lasersko lemljenje itd.

7. velj 2022 7
Postupci lemljenja:
a) Elektrootporno lemljenje;
c) Lemljenjem zapljuskivanjem
rastopljenog lema
7. velj 2022
b) uranjanjem u kupku lema;
d) hladnim presovanjem
8
Primeri lemljenih spojeva:
a) Ravni čeoni b) Kosi čeoni c) Čeoni s dve vezice
d) Čeoni spoj cevi e) kosi čeoni spoj f) spoj kukičasto sa-
i poklopca cevastih delova vijenih žica
g) Spoj
7. velj 2022 električnih h) Spoj provodnika i) spoj otpornika sa 9

provodnika za ušicu izolacionom pločom

Primena lemljenja

 Lemljenje se ubraja među najvažnije postupke

spajanja u finomehanici, elektrotehnici i
elektronici, jer se međusobno mogu spojiti delovi
od različitih metala i delovi od nemetala

 Meko lemljenje često je u elektrotehnici i

elektronici npr. u radio-industriji, TV industriji,
industriji računara, video-uređaja, muzičkih
uređaja i u limarstvu

 Tvrdo lemljenje često je u limarstvu, izradi cevi i

industriji kućanskih aparata

7. velj 2022 10
 PONAVLJANJE:
1) Šta je lemljenje?
2) Kako se ostvaruje lemljenje?
3) Koje su vrste lemljenja?
4) Prema temperaturi topljenja lema lemljenje se deli na..

BRAVO !!!
5) Koji su uslovi za dobru čvrstoću spoja?
6) Kako se dele lemovi?
7) Koje uslove moraju zadovoljiti lemovi?
8) Kakvo čišćenje mesta lemljenja može biti?
9) Koji se postupci koriste za postizanje lemnog spoja?
10) Navedi neke primere lemnih spojeva!
11) Gde
7. velj 2022se koristi meko, a gde tvrdo lemljenje? 11