Bài 1. Cho trước số nguyên dương .

Chứng minh rằng tồn tại số nguyên tố sao

cho có thể chọn các số nguyên dương phân biệt thỏa
mãn chia hết cho với mọi .
Lời giải

Trước tiên ta xây dựng dãy số hữu tỉ như sau:

.
Trong đó là một số hữu tỉ tùy ý thỏa mãn điều kiện sau:

Sử dụng quy nạp ta dễ dàng chứng minh được .

Bây giờ ta chứng minh các số hạng của dãy đôi một phân biệt. Từ cách xây

dựng dãy số ta thấy ngay:

Nhận thấy:

.
Do đó các số hữu tỉ trong dãy là đôi một khác nhau. Tiếp theo ta chọn số

nguyên tố và xây dựng như sau:

Đặt . Khi đó tồn tại số nguyên tố

đủ lớn thỏa mãn:

Ta có ngay: . Tiếp theo, với mỗi

ta chọn sao cho trong đó là phần tử nghịch đảo

của trong . Điều này là khả thi do . Ta đi chứng minh
thỏa mãn bài toán.

+ thì . Thật vậy giả sử (vô

lý).

+ .
Bài 2.

Với mỗi số nguyên tố lẻ cho trước, kí hiệu là số dư

trong phép chia cho . Ta gọi là một dãy, nếu và
với mọi .
a. Tồn tại hay không vô hạn các số nguyên tố thỏa mãn tìm được hai
dãy và sao cho với vô hạn , với
vô hạn ?
 b. Tồn tại hay không vô hạn các số nguyên tố thỏa mãn tìm được hai
dãy và sao cho nhưng với mọi
?
Lời giải

Để thuận tiện cho việc trình bày, ta thay kí hiệu bởi kí hiệu . Vì là số
nguyên tố lẻ nên đặt thì dễ thấy . Với mỗi dãy

ta thấy ngay . Vì nên tuần hoàn với chu

kì . Lại có nên với mọi thì và

là một hằng số với mỗi dãy .

a. Chọn là một số nguyên tố thỏa mãn . Theo nguyên lý Dirichlet

tồn tại vô số số nguyên tố có dạng này. Ta xét hai dãy và
với các số hạng đầu tiên là , và chứng minh chúng thỏa mãn
yêu cầu đề bài. Vì 2 không phải thặng dư bình phương mod nên:

.
Do đó:

với mọi .

Từ đây ta có: là một hằng số

không phụ thuộc vào . Chứng minh tương tự với dãy và từ đó suy ra:
 Hay với mọi . Từ đó ta thấy cũng là dãy
tuần hoàn với chu kì . Lại có và nên
với mọi và với mọi .
b. Chọn là một số nguyên tố thỏa mãn . Theo nguyên lý Dirichlet
tồn tại vô số số nguyên tố có dạng này. Ta xét hai dãy và
với các số hạng đầu tiên là , với là các số
nguyên nào đó. Vì 2 là thặng dư bình phương mod nên:

Để ý rằng là số lẻ nên không tồn tại nguyên dương nào thỏa mãn

. Hơn nữa dễ thấy là ước của nên là số lẻ. Do đó các

số hạng của dãy không trùng với bất cứ số hạng nào của dãy

. Vì vậy các số hạng của cũng không trùng với bất cứ số hạng
nào của . Với nhận xét từ đầu bài ta đặt:

Ta có: là một số lẻ (vì là các số lẻ).

Do đó trong hai số có một số lớn hơn số còn lại. Không mất tính tổng
quát, giả sử . Thay vào ta được:

Như vậy hiệu là một dãy tăng ngặt. Do đó: kể từ một giá trị đủ
lớn nào đó thì ta luôn có . Bây giờ chọn là các số nguyên sao
cho . Tồn tại chỉ số thỏa mãn và với mọi
 . Xét hai dãy và thỏa mãn và thì đây
chính là hai dãy thỏa mãn đề bài.
Bài 3.

Kí hiệu là tập hợp gồm tất cả các số nguyên tố. Tìm tất cả các hàm
thỏa mãn đẳng thức sau: với mọi .
Lời giải.

Từ đẳng thức đã cho ta có: . Với là các số

nguyên tố lẻ bất kì thì là số chẵn nên dễ thấy phải cùng tính
chẵn lẻ.

Giả sử đều chẵn thì do nên . Thay vào ta

được , vô lý. Do đó với mọi số nguyên tố lẻ thì lẻ.

Thế và là một số nguyên tố lẻ bất kì vào đẳng thức đã cho ta được:

. Vì vế phải là một số lẻ nên và khác tính
chẵn lẻ. Lại có lẻ nên .

Bây giờ xét là một số nguyên tố lẻ bất kì: . Xét hàm số

. Ta chứng minh với mọi Thật vậy:

với mọi Do đó từ
đẳng thức ta thu được với mọi số nguyên tố lẻ
.

Kết luận: hàm số cần tìm là hàm (thử lại thấy thỏa mãn).
Bài 4.
Cho là một số nguyên tố. An và Bình cùng chơi một trò chơi như sau: An viết
một số nguyên dương lên bảng, sau đó đưa cho Bình một dãy số nguyên dương
. Tới lượt Bình, cậu tiến hành thực hiện một chuỗi các biến đổi theo quy tắc
sau: ở lần biến đổi thứ , xóa số đang được viết trên bảng và thay nó bởi số
 hoặc . Bình thắng cuộc nếu như tại một bước nào đó, trên bảng xuất
hiện một số là bội của . Hỏi rằng bất kể ban đầu An chọn và như thế
nào, liệu Bình có thể thắng được hay không nếu:

a.
b.
Lời giải.

a. Câu trả lời là không. Ta sẽ chỉ ra cách An chọn và để Bình không

thể thắng.

Kí hiệu là số xuất hiện ở trên bảng sau bước thứ .

Chọn là một số nguyên dương thỏa mãn . Chọn

, trong đó là phần tử nghịch đảo của trong hệ

thặng dư thu gọn mod (lưu ý vì nên nằm trong hệ thặng
dư thu gọn mod và do đó có phần tử nghịch đảo ).

Tại bước thứ nhất: sau khi xóa số Bình sẽ điền lên bảng số hoặc
. Ta có:

.
Như vậy dù Bình chọn cách nào trong hai cách thì cũng đều thu được số

. Ta chứng minh , . Thật vậy:

Vì nên hiển nhiên .

 Giả sử , vô

lý vì là số nguyên tố chia 3 dư 2. Do đó .

Vì nên có thể chọn . Chứng minh tương tự như

trên thì sau bước thứ hai trên bảng sẽ xuất hiện mà . Tiếp
tục quá trình này ta luôn có thể kiểm soát được số dư khi chia cho của các
xuất hiện trên bảng sau mỗi bước là duy nhất và đảm bảo rằng .
Tổng quát hóa quá trình trên chúng ta có dãy được xây dựng như sau:

Trong đó là số nguyên được chọn sao cho với chính là số sẽ

xuất hiện trên bảng sau bước thứ . Sử dụng chứng minh ở trên ta thấy ngay
. Như vậy Bình sẽ không bao giờ thắng cuộc.

b. Câu trả lời cũng là không. Ta cũng chỉ ra cách An chọn và để

Bình không thể thắng.
Chọn là số nguyên dương thỏa mãn phương trình đồng dư:
. Phương trình này tương đương với .
Vì nên -1 là thặng dư bình phương mod và do đó
phương trình trên có nghiệm. Ngoài ra dễ thấy .
Chọn giống như phần a. Ta chứng minh . Tương tự phần a
ta có:

.
 Lập luận tương tự để thu được . Ta có:

Từ đó . Lại có:

Điều này luôn đúng do cách chọn . Vậy ta chỉ cần chọn thỏa mãn:

Thì các số Bình viết trên bảng khi chia cho sẽ luôn có số dư trùng với số
dư của hoặc và do đó, Bình không thể giành chiến thắng.
Bài 5.

Cho dãy số được xây dựng như sau:

Đặt , trong đó là các số nguyên dương nguyên tố cùng nhau. Chứng

minh rằng: nếu là một ước nguyên tố của thì hoặc .
Lời giải.
Ta sẽ chứng minh bằng quy nạp với mọi . Thật vậy:

Giả sử mệnh đề đúng tới . Tức là . Ta có:

Vậy mệnh đề trên được chứng minh. Ta có:

nên . Đặt ,

với . Từ đó dễ thấy . Gọi là một ước nguyên tố của . Ta

có:

Do đó là số chính phương mod . Điều này chỉ xảy ra khi hoặc

. Cả hai trường hợp này ta đều có .

Bài 6.
Cho là một số nguyên tố lẻ. Chứng minh rằng: với mỗi số nguyên cho trước,
tồn tại một số nguyên thỏa mãn:

Lời giải.

Nếu thì ta chỉ cần chọn .

Nếu thì ta xét hai trường hợp sau:

 - TH1: nếu là thặng dư bình phương mod , tức , chọn . Khi
đó:

- TH2: nếu không là thặng dư bình phương mod , tức , xét hai
khả năng:

+ Nếu thì . Chọn thì ta có:

+ Nếu thì và do đó .
Xét hệ thặng dư thu gọn mod gồm các số :

trong số này có đúng thặng dư bình phương mod và số

không phải thặng dư bình phương mod .
Chọn là số đầu tiên thỏa mãn không phải thặng dư bình phương
mod . Khi đó là thặng dư bình phương mod . Chọn thì
ta được:

Bài 7.

Cho là một số nguyên tố lẻ. Tìm tất cả các bộ thỏa mãn:

 .
Lời giải (dựa theo lời giải của TheUltimate123)

Với thì mỗi tổng trên chỉ có một số hạng nên ta có thể chọn tùy ý.

Xét trường hợp :

Kí hiệu là tập hợp các thặng dư bình phương mod thì

. Trước hết ta đi chứng minh bổ đề sau:

Bổ đề: nếu với mọi ta có thì mod .

Thật vậy: nếu thì với mọi (thỏa mãn).

Nếu , do là thặng dư bình phương mod , xét ánh xạ:

Vì nên là một đơn ánh.

Ngược lại với mỗi tồn tại , trong đó là phần tử nghịch

đảo của trong hệ thặng dư thu gọn mod , sao cho . Do đó là một
toàn ánh.

Vậy là một song ánh từ vào chính nó. Đặt là một căn nguyên thủy mod
thì:

.
Vì là căn nguyên thủy mod nên , lại có nên , từ

đó . Lại do nhận xét là một song ánh nên:

.
Bổ đề hoàn toàn được chứng minh. Quay trở lại bài toán. Giả sử

là một bộ thỏa mãn đầu bài. Đặt:

Với , đặt . Ta có:

.
Vì nên , từ đó suy ra . Lại có: với mỗi thì

chỉ có thể có số dư khi chia là (lần lượt tương

ứng với các trường hợp chia hết cho , là thặng dư bậc hai mod và

không là thặng dư bậc hai mod ). Do đó .

Từ đó suy ra là thặng dư bậc hai mod với mọi và với mọi .

Sử dụng bổ đề trên ta có được mod . Thử lại vào đẳng thức ở đầu bài
thấy thỏa mãn.
Bài 8. (Turkey EGMO TST 2020) -chương 1

Kí hiệu là số các ước nguyên tố phân biệt của số nguyên dương . Đặt

là ước nguyên tố nhỏ thứ của . Tìm tất cả các số nguyên

dương thỏa mãn đẳng thức sau:

.
Lời giải
Vì mọi ước nguyên tố đều lớn hơn hoặc bằng 2 nên:

- Với : (loại).
- Với : (thỏa mãn).
- Với : (loại).
- Với : (loại).

Ta chứng minh bổ đề sau: nếu là một hợp số thì . Xét hai trường hợp:

- Nếu với . Khi đó và .

- Nếu mà , vì nên ước nguyên tố thứ
của cũng lớn hơn , vô lý vì không thể có hai ước nguyên tố
phân biệt cùng lớn hơn .
Bổ đề trên được chứng minh. Quay lại bài toán, chỉ xét và sử dụng bổ đề

ta có và

- Nếu thì (vô lý). Tương tự nếu

thì (vô lý).
- Nếu thì (vô lý). Tương tự
nếu thì (vô lý). Suy ra

(1).
- Nếu thì (vô lý). Do đó

(2).

Từ (1) và (2) suy ra (loại).

Vậy là giá trị duy nhất thỏa mãn đề bài.
Bài 9 (Gặp gỡ toán học 2020)- chương 3
Chứng minh rằng: với mọi số nguyên dương và số nguyên tố lẻ , tổng

chia hết cho .

Lời giải
Xét là một nghiệm khác 1 của phương trình . Khi đó:
. Vì là số nguyên tố nên dễ thấy .
Ta có nhận xét sau:c

.
Xét khai triển nhị thức Newton:

Lần lượt thay vào khai triển trên ta được:

.
Cộng vế với vế của tất cả các đẳng thức trên và kết hợp với hai nhận xét trên ta
thu được:

Đặt thì do là nghiệm phân

biệt của phương trình nên là các nghiệm phân biệt của

phương trình . Ta phải chứng minh (*). Ta

sẽ làm điều này bằng quy nạp.
Trước hết ta chứng minh (*) đúng với mọi . Với thì

. Ta có:

Bây giờ giả sử (*) đúng với mọi . Ta chứng minh (*) đúng
với mọi . Thật vậy: đặt
thì với mọi . Vì là các nghiệm phân biệt của phương trình

nên: .

và với mọi
.
Cộng các vế của các biểu thức trên và cho chạy ta thu được:

với mọi .
Trong đẳng thức trên lần lượt cho

ta thu được với

mọi . Bài toán hoàn toàn được chứng minh.

Bài 10 (Đề luyện TST 2020)- chương 3

Cho là một số nguyên tố. Với mỗi số nguyên dương , đặt
. Chứng minh rằng:
a. Nếu và là một số nguyên dương lẻ sao cho thì
chia hết cho .
b. Nếu thì chia hết cho .
Lời giải.
a. Xét là một số nguyên dương lẻ tùy ý thì:

(*)
Ta chứng minh hai mệnh đề sau:
- Mệnh đề 1: nếu là số nguyên dương nhỏ hơn thì .

Giả sử là một căn nguyên thủy của . Khi đó là một hệ

thặng dư thu gọn mod và do đó:

.
Vì là số nguyên dương nhỏ hơn nên , mà

nên .
- Mệnh đề 2: nếu là số nguyên dương lẻ thỏa mãn thì .

Vì lẻ nên theo (*) thì . Kết hợp

với mệnh đề 1 ta có .
Lại áp dụng mệnh đề 2 cho (*) ta thu được chia hết cho .
b. Với là một số nguyên tố lẻ ta có:
 .
Vì đều chia hết cho mà theo mệnh đề 1 thì và theo
mệnh đề 2 thì nên ; từ đó dẫn
tới chia hết cho .
Bài 11 (NICE MO 2021)-chương 1

Với mỗi số nguyên tố , kí hiệu . Tìm tất cả các số nguyên

tố sao cho tồn tại hàm thỏa mãn: là bội của
với mọi .
Lời giải

Ta chứng minh là một đơn ánh. Thật vậy:

Giả sử tồn tại sao cho . Khi đó .

Theo bài ra ta có:

Lại có: và , mặt khác và đều

không chia hết cho (do tập giá trị của hàm là ). Do đó: .
Nhưng nên . Do đó là một đơn ánh.
Nhưng tập nguồn và tập đích của hàm đều là có hữu hạn phần tử nên
phải là một song ánh. Từ đây ta có và
.
Do đó:

Theo định lý Wilson ta có: .

Vậy , suy ra . Thử lại thấy là giá trị thỏa mãn.

Bài 12 (IMO Shortlist 2013)-chương 3
Cho là một số nguyên tố lẻ. Với mỗi số nguyên dương , ta đặt

Đặt với . Chứng minh rằng .

Lời giải

Bổ đề: với là một số nguyên tố lẻ, .

Thật vậy:

Sử dụng bổ đề trên ta được: với mọi .

Do đó ta có:
 .
Thay vào ta được:

Vì là số nguyên tố lẻ nên theo định lý Fermat nhỏ thì . Do đó

. Vậy , hay .
Bài 13 (IMO 2018)-chương 1

Cho là dãy vô hạn các số nguyên dương. Giả sử tồn tại số nguyên
dương đủ lớn sao cho:

là số nguyên với mọi . Chứng minh rằng là dãy dừng.

Lời giải

Đặt .

Ta có: nên với mọi .

.
 Ta chứng minh bổ đề sau: nếu thì

với mọi số nguyên tố .

- Nếu thì:
(vô lý).

- Nếu thì:
(vô lý).

Bổ đề hoàn toàn được chứng minh. Áp dụng vào ta thu

được . Do đó:

Từ đây ta thu được là dãy số nguyên dương không giảm và bị

chặn trên bởi ; là dãy số nguyên dương không tăng và bị chặn

dưới bởi . Do đó và là các dãy dừng. Tức là tới

một lúc nào đó, ta luôn có là một hằng số, suy ra
là dãy dừng.
Bài 14 (CGMO 2019)-chương 1

Cho là một số nguyên tố thỏa mãn . Xét dãy số được xác

định như sau:

.
Chứng minh rằng: với mọi thì .
Lời giải:

Ta chứng minh bằng quy nạp mệnh đề sau: với mọi .

- Với : (đúng).

- Giả sử mệnh đề trên đúng tới , tức là . Ta cần chứng

minh . Thật vậy:

Vì và là một số nguyên tố lẻ

nên , suy ra . Ta hoàn tất chứng

minh.
Bây giờ sử dụng liên tiếp mệnh đề trên ta thu được:

.
Ta đi chứng minh với mọi thì . Thật vậy:

Giả sử . Khi đó .

Đặt thì và . Vì 2019 là số lẻ nên . Nhưng

khi đó thì và do đó (vô lý).
Vậy với mọi .
Bài 15 (CMO 2015)-chương 3
Cho số nguyên dương , chứng minh rằng có vô hạn số nguyên dương
thỏa mãn:
.
 Lời giải
Xét các trường hợp sau:
- Trường hợp 1: có ước nguyên tố lẻ . Đặt và chọn
với . Khi đó và:

Do đó với .
- Trường hợp 2:
Chọn với thì . Lại có:

.
Vì vậy trong trường hợp này các số có dạng thỏa mãn bài toán.
- Trường hợp 3: với .
Chọn với . Khi đó và:

.
Vì vậy trong trường hợp này các số có dạng thỏa mãn bài toán.