2021.01.07 Тэжээлийн Үйлдвэр

МАЛ, АМЬТНЫ ТЭЖЭЭЛИЙН ҮЙЛДВЭР
Агуулга
Нэг: Зах зээлийн шинжилгээ, маркетингийн төлөвлөлт
1.1 Макро орчны шинжилгээ
1.2 Зах зээлийн сегментчилэл, зорилтот зах зээл
1.3 Хэрэглэгчийн судалгаа
1.4 Өрсөлдөгчийн судалгаа
1.5 SWOT шинжилгээ
1.6 Маркетингийн тєлєвлєлт стратеги
1.7 Борлуулалтын прогноз
1.8 Маркетингийн зардлын тєсєв
Хоёр: Їйлдвэрлэлийн шинжилгээ /бїтээгдэхїїн їйлчилгээний тодорхойлолт/
2.1. Үйлдвэрлэлийн байршилын сонголт
2.2. Їйлдвэрлэлийн тєлєвлєлт
2.3. Ажиллах хїчний хэрэгцээ
2.4. Хугарлын цэгийн шинжилгээ
2.5. Тоног төхөөрөмжийн хэрэгцээ
2.6. Хэрэгцээт материалын төлөвлөлт
Гурав: Удирдлага, зохион байгуулалтын тєлєвлєгєє
3.1. Байгууллагын эрхэм зорилго
3.2.Үйл ажиллагааны стратегийн зорилтууд
3.3. Удирдлага, зохион байгуулалтын схем
3.4. Менежментийн бодлого, тєлєвлєлт
Дєрєв: Хїний нєєцийн шинжилгээ, төлөвлөлт
4.1. Хїний нєєцийн хэрэгцээ тєлєвлєлт /бїрдїїлэлт/
4.2. Цалин хєлс, шагнал, урамшуулал
4.3. Ажлын шинжилгээ, ажлын байрны тодорхойлолт
4.4. Хїний нєєцийн сургалт хєгжил
4.5Хїний нєєцийн бодлого, тєлєвлєлт
Тав: Санхүү, үр ашгийн тооцоо
5.1Санхүүгийн хэлтсийн зорилго
5.2 Шаардагдах хөрөнгө бэлтгэх асуудал
5.3 Компани, байгууллагын тоног төхөөрөмж бэлтгэх
5.4 Компани, байгууллагын үндсэн хөрөнгө, капитал бэлтгэх
5.5 Компани, байгууллагын ажиллах боловсон хүчний цалин, хөлсийг бэлтгэх
5.6 Эхлэлтийн баланс
5.7Байгууллагын орлого зарлагын төлөвлөгөө /4 жилээр/
Зургаа: Хавсралт
1
НЭГ. ТӨСЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА

Төслийн зорилго:
Монгол орны хөрсөнд ургасан үр тариан ургамалаар шим тэжээллэг чанартай тэжээл
үйлдвэрлэн бэлчээрийн болон эрчимжсэн мал аж ахуйн хэрэгцээг хангах, малын аж ахуйн
гаралтай бүтээгдэхүүний гарцыг сайжруулахад төслийн зорилго оршино.
Төслийн үндэслэл:
Манай улсын хувьд тэжээлийн үйлдвэрлэл явуулах нь өнөөгийн нөхцөлд хэд хэдэн талын
ач холбогдолтой.
 Сүүлийн жилүүдэд цаг агаарын өөрчлөлт ган зуд зэрэг байгалийн нөлөөллөөс
шалтгаалан мал аж ахуй илүү суурьшсан,эрчимжсэн чиглэл рүү орж эхэлж
байна.Тухайлбал бүрэн суурин фермүүд жилийн дөрвөн улиралд малыг тэжээлээр
тэжээдэг.
 Манайулсын нийт бэлчээрийн 70.0 шахам хувь нь ямар нэгэн хэмжээгээр
доройтолд оржбэлчээрт ургах ургамлын зүйлийн бүрэлдэхүүн өөрчлөгдөн, малд
шингэц муутайургамал нэмэгдэж тэжээллэг чанар нь муудсаар байна.
 Бэлчээрийн ургамлын шимт чанар өвөл,хаврын улиралд зуныхаас 2-3 дахин,
шингэх протеины агууламж 3-4 дахин буурдгаасмал сүрэг жилийн 180-200 хоног
дундуур идэштэй байдаг.
 Сүүлийн жилүүдэд эрчимжсэн мах, сүүний фермерийн аж ахуй болон
гахай,шувууны аж ахуйг чанартай, тухайн мал, амьтны ашиг шимийг нэмэгдүүлэх
тэжээлээр хангах заалшгүй шаардлага
 Тариалангийн бүтээгдэхүүний нэр төрөл, түүний завсрын бүтээгдэхүүнийг бүрэн
ашиглах, экспортыг нэмэгдүүлэх ач холбогдолтой.
2
ХОЁР. ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ШИНЖИЛГЭЭ, МАРКЕТИНГИЙН ТӨЛӨВЛӨЛТ
2.1 Макро орчны шинжилгээ

2.1.1 Улс төр, эрх зүйн орчин
Монгол улсын засгийн газраас малын тэжээлийг нэмэгдүүлэх жижиг дунд

үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор Малын тэжээл хөтөлбөр боловсруулсан.
Энэхүү хөтөлбөр нь малын тэжээлийн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлж, чанарыг дээшлүүлэх,
мал аж ахуйн салбарыг эрсдлээс хамгаалах, эдийн засаг, эрх зүйн таатай орчинг
бүрдүүлэх, Хадлан тэжээл үйлдвэрлэлийн техник, технологийг сайжруулах, дэвшилт
технологи нэвтрүүлэх, төрөл бүрийн тэжээл бэлтгэх арга туршлагыг түгээн дэлгэрүүлэх
замаар хангамжийг нэмэгдүүлэх “Малын тэжээл” хөтөлбөрийг 2 үе шаттайгаар 2015 оныг
хүртэл хэрэгжүүлэх юм.
2.1.2 Эдийн засгийн орчин
Манай улсын эдийн засгийн хөгжилд хөдөө аж ахуйн салбар нь ихээхэн чухал байр
эзэлдэгсалбарын нэг юм.Салбарын бүтцээр анхдагч салбар буюу хөдөө аж ахуйн салбар,
үүн дотроо мал аж ахуйн салбар 1999 он хүртэл ДНБ-ий 30-40 орчим хувийг үйлдвэрлэж,
2000 оноос хойш хөдөө аж ахуйн салбарт учирсан байгалийн гамшиг, үйлчилгээний
салбарын өсөлтөөс шалтгаалж, хөдөө аж ахуйн салбарын ДНБ-д эзлэх хувийн жин буурч,
үйлдвэрлэл, үйлчилгээний салбарын хувийн жин өссөөр байна.
Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 2009 оны урьдчилсан гүйцэтгэлээр, оны үнээр 6055.8
тэрбум төг, 2005 оны зэрэгцүүлэх үнээр 3564.3 тэрбум төг болж, өмнөх оныхтой
харьцуулахад оны үнээр 0.6 хувиар өсч, зэрэгцүүлэх үнээр 1.6 хувиар буурч байна. ДНБ-
ий (зэрэгцүүлэх үнээр) 1.6 хувийн бууралтад өмнөх оныхоос бөөний болон жижиглэн
худалдааны салбарын нэмэгдэл өртөг 26.6 хувь, санхүүгийн гүйлгээ хийх үйл
ажиллагааны салбарынх 20.4 хувь, барилгын салбарынх-48.8 хувь, бүтээгдэхүүн
үйлчилгээний татварын нийт хэмжээ 16.6 хувиар тус тус буурсан нь голлон нөлөөллөө.
Улсын хэмжээгээр 2010 оны эхний 2 сарын байдлаар 2.1 мянган тэмээ, 110.7
мянган адуу, 186.4 мянган үхэр, 1196.2 мянган хонь, 1901.9 мянган ямаа буюу оны эхэнд
тоологдсон нийт малын 7.7 хувьтай тэнцэх 3397.4 мянган том мал зүй бусаар хорогдсон
байна. Нийт хорогдсон малын дийлэнх буюу 56.0 хувийг ямаа эзэлж байна. Том малын
хорогдол 2010 оны эхний 2 сард 2002 оноос хойшхи онуудын бүтэн жилийн хорогдлоос
давсан байгаа бөгөөд дээрх хугацааны жилийн дундаж хорогдолтой харьцуулахад 3.7
дахин их байна.
Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэлт 2019 оны эхний 2 сард (2005 оны
зэрэгцүүлэх үнээр) 266.2 тэрбум төгрөгт хүрч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 38.7 тэрбум төг
буюу 17.0 хувиар өслөө. Аж үйлдвэрийн салбарын дүнгээр 2019 оны эхний 2 сард 507.3
тэрбум төгрөгийн (оны үнээр) бүтээгдэхүүнийг дотоод, гадаадын зах зээлд борлуулав.
2.1.3 Экологийн орчин
Монгол орны экологийн тэнцвэрт байдал сүүлийн жилүүдэд ихээхэн алдагдаж

байгаа. Хуурайшилт, цаг уурын дулаарал нь сүүлийн жилүүдэд Монгол орны төдийгүй
3
дэлхийн нийтийн тулгамдсан асуудлын нэг болоод байгаа билээ. Манай оронд цөлжилт
төвөөсөө эхлэн явагдаж цөл, говь хээр, хээр, ойт хээрийн бүсүүдэд ихээхэн ажиглагдах
болсон байна. Одоогоор манай улсын нутаг дэвсгэрийн 80% орчим нь цөлжилтөд өртсөн
гэсэн судалгаа гарчээ.
Манай улс 1992 онд Рио Де Жанерогийн цөлжилттэй тэмцэх конвенц болон
Киотогийн протоколд нэгдэн орсон байдаг. Ингэснээрээ дэлхийн 191 орны өмнө
экосистемийн тогтвортой байдлыг хамгаалах, хүлэмжийн хийг багасгах үүрэг хүлээсэн
юм.Экологитой холбоотой хурцаар тавигдаж байгаа өөр нэгэн асуудал бол бэлчээрийн
даац юм. Монгол орны бэлчээрийн нийт талбайн хэмжээ 1.27 сая га байдаг бөгөөд
бэлчээрийн нөөц 46.5 сая тонн өвс болж байгаа юм. Харин газрын албаны мэдээлж
буйгаар бэлчээрийн нийт талбайн 90 орчим хувь нь ямар нэгэн байдлаар тахлагдсан,
элэгдэл эвдрэлд орсон байна. Тиймээс сүүлийн жилүүдэд өвсний гарц ч муудсаар байгаа.
Ийм учраас бэлчээрт бус тэжээлийн хангамжинд тулгуурласан мал аж ахуйг хөгжүүлэх
шаардлага тулгараад байна.
2.2 Микро орчны шинжилгээ

2.2.1 Зах зээлийн сегментчилэл
Малын тэжээлийн зах зээлийг сегментчилэн авч үзвэл:

 малчин өрх
 эрчимжсэн мал аж ахуйн фермер
Монгол Улсын нийт малын тоо

50000
45000
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
2004 он 2005 он 2006 он 2007 он 2008 он 2009 он
Зураг1.2.1.Монгол улсын нийт малын тоо
Улсын хэмжээгээр нийт малын тоо 2004 оноос 2009 он хүртэл өссөн үзүүлэлттэй
байна. 2009 онд 44.0 сая толгой мал, үүний дотор 277.1 мянган тэмээ, 2 221.3 мянган адуу,
2 599.3 мянган үхэр, 19274.7 мянган хонь, 19651.5 мянган ямаа тоологдсон. Харин улсын
хэмжээгээр 2010 оны эхний 2 сарын байдлаар 2.1 мянган тэмээ, 110.7 мянган адуу, 186.4
мянган үхэр, 1196.2 мянган хонь, 1901.9 мянган ямаа буюу оны эхэнд тоологдсон нийт
малын 7.7 хувьтай тэнцэх 3397.4 мянган том мал зүй бусаар хорогдсон байна. Нийт
хорогдсон малын дийлэнх буюу 56.0 хувийг ямаа эзэлж байна. Том малын хорогдол 2010
оны эхний 2 сард 2002 оноос хойшхи онуудын бүтэн жилийн хорогдлоос давсан байгаа
бөгөөд дээрх хугацааны жилийн дундаж хорогдолтой харьцуулахад 3.7 дахин их байна.
4
Эрчимжсэн фермерийн аж ахуй. Хот суурин газрын хүн амыг аюулгүй хүнс
тэжээлээр хангах хэрэгцээ шаардлагын улмаас эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх талаар
төр засгаас ихээхэн анхаарч байгаатай холбоотойгоор сүүлийн жилүүдэд эрчимжсан
фермерийн аж ахуйн тоо нэлээд нэмэгдэж, энэ чиглэлийн бизнес эрхлэгчдийн тоо
нэмэгдсээр байна. ХХААХҮ яамны мэдээгээр сүү, махны чиглэлийн төрөлжсөн мал болон
гахай, шувуу үржүүлэх тэжээл үйлдвэрлэх, тэжээлийн ургамал тариалах зорилгоор
ирүүлсэн төслүүдэд сонгон шалгаруулалт хийж 90 аж ахуйн нэгж, иргэнд 705.0 сая
төгрөгний зээлийн дэмжлэг үзүүлжээ.
хүснэгт 1.2.1.Эрчимжсэн фермерийн аж ахуйн тоо
2008/2007
2005 2006 2007 2008
хувь Зөрүү
Бүгд 284 599 750 980 130.7 230
Сүүний үхрийн ферм 186 395 494 412 83.4 -82
Махны үхрийн ферм 11 7 10 48 480.0 38
Мах ноосны хонины
12 13 15 57 380.0 42
ферм
Гахайн ферм 21 72 79 172 217.7 93
Тахайн ферм 38 81 111 225 202.7 114
Зөгийн ферм 16 31 40 56 140.0 16
Туулайн ферм - - 1 10 10.0 9
хүснэгт 1.2.2 Эрчимжсэн аж ахуй эрхэлж байгаа фермерийн аж ахуйн өсгөн үржүүлж байгаа малын тоо
Сүүний үхэр Махны үхэр Мах, ноосны хонь
Фермерийн аж
ахуйд ногдох
1 фермерийн аж
үхрийн тоо
үхрийн тоо
Малын тоо
ахуйн тоо
ахуйн тоо
ахуйн тоо
39 133
2006 8012 20 7 191 13 6750 519
5 4
49 170
2007 10070 20 10 171 15 7350 490
4 5
41 528
2008 12648 31 48 110 57 30619 537
2 5
5
ýðчèìæñýí ôåðìåðèéí àæ àõóéí òîî

284
980
599
2005îí
2006îí
2007îí
2008îí
750
Зураг1.2.2. эрчимжсэн фермерийн аж ахуйн тоо
2008 оны байдлаар улсын хэмжээнд 980 эрчимжсэн аж ахуй үйл ажиллагаа явуулж
байгаа бөгөөд өмнөх оныхтой харьцуулахад фермерийн аж ахуйн тоо 230 буюу 30.7
хувиар нэмэгдсэн байна.Эндээс үзэхэд сүүлийн жилүүдэд эрчимжсэн фермерийн аж ахуйн
тоо нэмэгдэхийн хирээр тэжээлийн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэхийг зайлшгүй шаардаж
байна.
2.2.2 Зорилтот зах зээл
Энэдээс манайх зорилтод зах зээлийг Төв аймгийн малчин өрхүүд ба эрчимжсэн
мал аж ахуйн фермерүүд гэж сонгон авсан. Учир нь Төв аймаг бол малын тоогоор улсдаа
дээгүүрт ордогоос гадна эрчимжсэн фермерийн аж ахуйн нилээд нь тус аймагт байдаг юм.
Түүнчлэн малын тэжээлийн түүхий эд болох үр тариандаа ойр.
Зураг1.2.3.Төв аймгийн малын тоо
Хүснэгт 1.2.3 Малтай өрхийн тоо

2006 2007 2008
Төв 8469 9255 9156
аймаг
6
Төв аймгийн фермерийн тоо:

Төв аймагт нийт эрчимжсэн мал аж ахуйн 230-аад фермер үйл ажиллагаагаа явуулж
байна.
Зах зээлийн багтаамж:
Q=n*q*p
n – Боломжит хэрэглэгчдийн тоо
р – Зах зээлийн дундаж үнэ /хэрэглэгчийн судалгаанаас нэг малчин өрхийн нэг
удаагийн худалдан авалтын үнэ дунджаар/
q – Нэг удаагийн худалдан авалтын хэмжээ гэсэн томъёонд дээрх өгөгдлүүдийг
ашиглан гаргасан болно. /жилд авах давтамжийн тоо хэрэглэгчийн судалгааны дунджаар/
Q=171127*2*100000=34,225,400,000 /жилийн/
Зорилтод зах зээлийн багтаамж:

Q=9156*2*100000=1,831,200,000 /жилийн/
Хүснэгт 4-Төв аймгийн хадлан, тэжээл бэлтгэл
2009 2008 2007 2006 2005
Бэлтгэсэн өвс 79939.4 86807,2 62566,2 82507,6 58893,0
Үүнээс улсын фондонд 396.0 650,0 1117,7 766,3 1263,2
Бэлтгэсэн гар тэжээл /тонн/ 1081.6 916,1 1093,0 1278,2 2829,1
Ногоон тэжээл олон наст өвс 765.5 2011,0 534,0 514,0 6573,0
Бэлтгэсэн дарш /тонн/ 2100.0 860,0 450,0 566,0 400,0
Техникийн ургамал /тонн/ 100.0 1703,6 511,5 296,2
2.2.3 Хэрэглэгчийн судалгаа
Малын тэжээлийн өнөөгийн хэрэгцээг тандах судалгааны дүгнэлт.

Судалгааны обьект: Энэхүү судлалгааны объект нь Төв аймгийн 200 орчим
малчин өрх байв.
Судалгааны зорилго: Судалгааны ажлаараа малчин өрхийн малын тэжээлийн
хэрэгцээг тандахийг зорьсон. Малчид ямар тэжээлийг ихэвчлэн худалдан авдаг,
тэжээлийг жилд ямар давтамжтай авдаг ба худалдан авахдаа хэдий хэмжээтэй хэдэн
төгрөг зарцуулдаг, хаанаас авдаг, ихэвчлэн малын тэжээлийн талаарх мэдээллийг ямар
сувгаар авдаг, худалдан авахдаа юуг нь илүү анхаардаг ба анхаардаггүй зэрэг асуултанд
хариу өгөхийг зорьсон.
Судалгаанд төвийн бүсийн 200 малчин хамрагдсаны малын тоогоор авч үзвэл
хамгийн бага нь 20, хамгийн их нь 1640, дундажаар 320 толгой малтай малчин өрх
байсан.
Та малдаа тэжээл авдаг уу?
Судалгаанд хамрагдсан 200 өрхийн 182 буюу 91% нь тийм гэсэн бол 18 буюу 9%
нь үгүй гэж хариулсан байна. Энэдээс үзэхэд судалгаанд хамрагдсан ихэнх өрх малын
тэжээл худалдан авдаг байна.
Хэрвээ та тэжээл авдаг бол голчлон ямар тэжээл худалдан авдаг вэ?
7
140
126
120 108
100 хорголжин
80 76 хивэг
ногоон тэжээл
60
шүүст тэжээл
40 бусад
20 11 13
0
Зураг1.3.1- Хэрвээ та тэжээл авдаг бол голчлон ямар тэжээл худалдан авдаг вэ?
Судалгаанд давхардсан тоогоор 37,7% нь хорголжин, 32,3% нь хивэг, 22,8% нь

ногоон тэжээл, 3,3% нь шүүст тэжээл, бусад /будаа, овъёос, шаар, сүрэл гэх мэт/ 3,9%
гэсэн байна. Энэдээс үзвэл малчдын ихэнх нь хорголжинг авдаг харагдаж байна.
Тэжээлээ жилд ямар давтамжаар худалдан авдаг вэ?
Нэг удаагийн худалдан авалтаар хэдий хэмжээний тэжээл авдаг вэ?
Хүснэгт 1.3.1
Нэг удаагийн худалдан авалтаар хэдий Total
хэмжээний тэжээл авдаг вэ?
50- 300- 500- 700- 1000-с
300kг 500kг 700kг 1000kг дээш кг
Тэжээлээ жилд ямар 1 yдаа 5 1 6 0 1 13
давтамжаар худалдан
авдаг вэ?
2 yдaa 12 38 10 2 1 63
3 yдaa 5 22 2 1 0 30
4 yдaa 4 11 4 1 0 20
4-с 25 7 4 2 2 40
дээш
yдaa
Total 51 79 26 6 4 166
Эндээс үзвэл малчдын ихэнх нь жилд 2 удаа буюу нэг удаа худалдан авахдаа 300-
500кг тэжээл худалдан авдаг юм байна. Түүнчлэн 4с дээш удаа буюу нэг удаагийн
худалдан авалтаараа 50-300кг малын тэжээл голдуу бас худалдан авдаг юм байна.
Малын тэжээлээ хаанаас худалдан авдаг вэ?
8
84
90
80
70
60 48 45 47
захаас
50 тэжээлийн
40 үйлдвэрээс
30 улсын нөөцөөс
20 бусад
10
0
Малын тэжээлээ хаанаас худалдан авдаг вэ?
Зураг1.3.2.- Малын тэжээлээ хаанаас худалдан авдаг вэ?
Судалгаанд хамрагсадын давхардсан тоогоор дийлэнх нь буюу 37,5% нь улсын

нөөцөөс, 21,4% нь захаас, 20,9% нь бусад, 20,1% нв тэжээлийн үйлдвэрээс гэсэн байна.
Энэдээс үзвэл ихэнх малчид малын тэжээлээ орон нутагт очсон улсын нөөцөөс тэжээлээ
авдаг байна.
Малын тэжээл худалдан авахдаа анхаардаг уу?
Тэжээл худалдан авахдаа анхаардаг уу?
анхаардаг
анхаардаггүй
бага зэрэг
анхаардаг
маш их
анхаардаг
Зураг1.3.3.- Малын тэжээл худалдан авахдаа анхаардаг уу?
Энэдээс үзэхэд судалгаанд хамрагсадын талаас илүү хувь нь малын тэжээл

худалдан авахдаа анхаардаг гэсэн байна.
Малын тэжээл авахдаа юуг нь анхаардаг ба анхаардаггүй вэ?
хүснэгт 1.3.2
Бага зэрэг Маш их
анхаардаггүй анхаардаг
анхаардаг анхаардаг
Үйлдвэрлэсэн газар 17 7 26 11
Үйлдвэрлэсэн
21 6 25 10
хугацаа
Олдохуйц байдал 10 7 18 8
Сав баглаа боодол 11 10 40 14
Чанар 3 8 48 28
Үнэ 7 65 34
Орц найрлага 4 13 32 22
9
Шим тэжээл 6 47 30
Энэдээс үзэхэд давхардсан тоогоор судалгаанд хамрагдсан малчдын тэжээл авахдаа

анхаардаггүй хэсгийн ихэнх нь үйлдвэрлэсэн хугацаа болон үйлдвэрлэсэн газрыг
төдийлөн анхаардаггүй юм байна. Харин бага зэрэг анхаардаг хэсгийн дийлэнх нь орц
найрлага, сав баглаа боодол бол анхаардаг хэсгийн дийлэнх нь үнэ, чанар, шим тэжээлд
анхаардаг гэсэн байна. Маш их анхаардаг хэсгийн дийлэнх нь үнэ, шим тэжээл гэсэн
байна.
Энэ бүхнээс үзвэл малчид тэжээл авахдаа үнэ, шим тэжээл, чанарыг илүү анхаардаг
бол харин эсрэгээрээ үйлдвэрлэсэн газар, үйлдвэрлэсэн хугацааг төдийлөн анхаарч
үздэггүй байна.
Та ямар шалтгаанаар тэжээл худалдан авдаггүй вэ?
тээвэрлэлтийн зардал сав баглаа муутай чанарын баталгаа

10 өндөр муутай орц найрлага
муутай
0 өндөр үнэтэй хэлбэр хэмжээ хэрэглэж заншаагүй
та ямар шалтгаанаар тэжээл худалдаж авдаггүй вэ? зохимжгүй
шим тэжээл муутай зах зээлээс хол Column1
Зураг 1.3.4- Та ямар шалтгаанаар тэжээл худалдан авдаггүй вэ?
Судалгаанд хамрагдсан малын тэжээл авдаггүй гэсэн малчдын 8 нь тэжээл авдаггүй

шалтгаанаа тээвэрлэлийн зардал өндөр байдаг гэсэн байна.
Та дээрх бүтээгдэхүүний талаарх мэдээллийг хаанаас авдаг вэ?
Та дээрх бүтээгдэхүүний талаарх мэдээллийг

хаанаас авдаг вэ?
зурагт
24.90% 17.50%
радио
сонин
20.60% тараах материал
9.60% найз нөхөд төрөл садан
27.40%
Зураг 1.3.5-Та дээрх бүтээгдэхүүний талаарх мэдээллийг хаанаас авдаг вэ?
Судалгаанд оролцогчид давхардсан тоогоор дийлэнх нь буюу 27,4 % нь сонин,

24,9% нь найз нөхөд төрөл садан, 20,6% нь радио, 17,5 % нь зурагт, 9,6 % нь тараах
10
материал гэсэн байна. Энэдээс үзвэл ихэнх малчид малын тэжээлийн талаарх мэдээллийг
сонин, найз нөхөд, радиогоор олж авдаг юм байна.
2.2.4 Өрсөлдөгчийн судалгаа
2010 оны байдлаар Алтан тариа ХК-ий багсармал тэжээлийн үйлдвэр, Булганы
гурилын үйлдвэрийн дэргэдэх хорголжин тэжээлийн үйлдвэр, Говь-Алтай аймгийн Оюу-3
хорголжин, багсармал тэжээлийн үйлдвэрүүд байна.
“Алтан тариа” малын тэжээлийн үйлдвэр
“Алтан тариа” компани 2007 онд Швейцарийн БЮЛЕР компанийнтоног
төхөөрөмжөөр тоноглогдсон тэжээлийн үйлдвэр байгуулсан байна. Энэ нь цагт 15 тонн
тэжээл үйлдвэрлэх хүчин чадалтай, бүрэн автоматжсанүйлдвэр юм. Компьютерийн
удирдлага хяналттай, хэмжилтийн нарийвчлал сайтай зэрэг ньолон хүн ажиллуулах
шаардлагагүй.Мөн 24 цагт өндөр хүчин чадлаар ажиллах хэрнээ нэг ээлжиндээ 3-4 хүн
ажиллах цомхонбүтэц зохион байгуулалттай ажилладаг. Одоогоор тус компани тахиа,
гахай, саалийн үнээ,хивэгч малын уурагт багсармал, хорголжинг үйлдвэрлэж байна. Уг
тэжээлд эрдэнэ шиш, шарбуурцаг, арвай, улаанбуудай, овъёос хөвөнгийн үрийн шахдас,
бурам, ургамлын тос, уургийннэмэгдэл, амино хүчлүүд зэрэг 30 гаруй нэр төрлийн түүхий
эдийг ашигладаг.
“Оюу-3” тэжээлийн үйлдвэр
Говь-Алтай аймгийн“Ундрам-Оюу” компаниас шинээр “Оюу-3” тэжээлийн
үйлдвэрийгэнэ жил ашиглалтанд оруулсан. Тэжээлийн үйлдвэрийг байгуулахын тулд
компанийн захирал Я.Жүгдэр ХХААХҮЯ-нд уламжилж тоног төхөөрөмж авчээ.
Тэжээлийн үйлдвэр нь өдөрт 1.0 тн буюу 50 шуудай хорголжин болон багсармал тэжээл
үйлдвэрлэдэг. Хольцонд нь солоон орох ёстой боловч орон нутгийн онцлогоор солоон
байхгүй учир оронд нь ногоон өвс оруулдаг. Ногоон өвс оруулснаар чанар нь улам
сайжирч байгаа сайн талтай, шингэц сайтай, таваарлаг чанартай болдог байна. Өдгөө уг
үйлдвэрт 3 сарын нөөц түүхий эд байгаа Иргэд үйлдвэрээс газар дээр нь жигнүүлээд
тэжээл авах боломжтой юм.
Булганы гурилын үйлдвэрийн дэргэдэххорголжин тэжээлийн үйлдвэр
2.2.5 SWOT шинжилгээ
Хүснэгт 1.5.1- SWOT шинжилгээ

Боломж Аюул занал
 Хууль эрх зүйн орчин  Цаг агаарын өөрчлөлт /байгалийн гамшигт
 Малын өсөлт үзэгдэл/
 эрчимжсэн мал аж ахуйн  Түүхий эдээр тасалдах
өсөлт  Харилцагчбайгууллагуудын найдваргүй байдал
Давуу тал Сул тал

 захиалгаар хүргэж өгөх  Түүхий эдийн гарцын хэмжээнээс шалтгаалж
үйлчилгээтэй үйлдвэрлэл явагдана.
 борлуулалтын урамшуулал
ихтэй
11
 ямар ч мал идэхэд

тохиромжтой
2.2.6 Маркетингийн стратеги, төлөвлөлт
Маркетингийн зорилго
Малын тэжээл худалдан авагчдын хэрэгцээг хангахад зориулан тусгай
маркетингийн иж бvрдлийг боловсруулан хэрэгжvvлэх явдал юм.
Хүснэгт1.6.1-маркетингийн стратеги
Тогтворжилты
Нэвтрэлтийн үе Өсөлтийн үе
н үе
БАРИМТЛАХ
БҮТЭЭГДЭХҮҮНЭЭ ТАНИУЛАХ ЗАХ ЗЭЭЛЭЭ

ЗАХ ЗЭЭЛЭЭ
СТРАТЕГИ
СТРАТЕГИ ХӨГЖҮҮЛЭХ
ӨРГӨЖҮҮЛЭХ
ЗАХ ЗЭЭЛД НЭВТРЭХ СТРАТЕГИ
Хорголжин, багсармал үйлдвэрлэнэ.

Фермерүүдийн
Малын тарга тэвээр өгөх тэжээллэг
төрлөөс
байдлыг гол болгон түүхий эд нь 75%-ийн
хамааруулан
тэжээлийн нэгж бүхий холимог багсармал
бүтээгдэхүүнээ
болон хорголжин тэжээлийн жорын дагуу
төрлийг Зорилтод зах
БҮТТЭЭГДЭХҮҮН
тэжээлийн буудай 30%, буудайн хивэг

нэмэгдүүлнэ. зээлээ
30%, үр тарианы сүрэл 30%, давс 2%, үр
Тухайлбал: өргөжүүлэн
тарианы цэвэрлэгээнээс гарах тэжээллэг
- Сүүний ойролцоо
үлдэгдэл 8%-ийн найрлагатай байхаар
чиглэлийн аймгууд руу
боловсруулах ба тодорхой хэрэгцээ
- Махны бүтээгдэхүүнээ
шаардлагадаа тохируулан хольцын
чиглэлийн нэвтрүүлнэ.
төрлийг өөрчилнө. Харин энэ
фермерүүдэд
багсармалыг шахаж хорголжин хийх ба
зориулсан тэжээл
түүнд наалдуулагч бодис Меласыг
үйлдвэрлэнэ.
технологийн дагуу нэмж холино.
12
Зардалд
Зах зээлийн сегментчилэлийн онцлогийг тулгуурлан үнээ
харгалзан /малчдад/ зардалд үндэслэн үнэ тогтоохоос гадна Хямд үнийн
тогтоох аргаар үнээ тогтооно. Хямд үнээр тэжээлийн онцлог бодлого
зах зээлийн гүнд нэвтрэх үнийн шинжийг баримтлаж зах
ҮНЭ
стратегийг баримтлана. харгалзан зээлийн гүнд

бүтээгдэхүүний нэвтрэх стратеги
үнэт чанарт баримтлана.
тулгуурлан үнээ
тогтооно.
Борлуулалтын сувгаа зах зээлийн

сегментүүдийн онцлогт тохируулан
зохион байгуулна. Үүнд:
 Фермерүүдэд шууд хуваарилалтын
сувгаар буюу тэдэнд өөрийн
унаагаар хүргэж өгч үйлчилнэ.
Ингэхдээ тэжээлээ хүргэж өгөхдөө
дараагийн удаа авах тэжээлийн
Аймгуудын
захиалгыг авах журмаар явуулна.
тэжээлийн
 Малчдад шууд болон шууд бус Зах зээлээ
бөөний болон
борлуулалтын сувгаар зохион хөгжүүлэн
ХУВААРИЛАЛТ
жижиглэнгийн
байгуулна. өргөжүүлэх тул
төвүүдэд
Шууд : Эхний жилүүдэд /нэвтрэлтийн үе/ фермерүүдэд
бүтээгдэхүүнээ
тэжээлийн үйлдвэр байрлах Жаргалант шууд
түгээх замаар
сумын малчдад их хэмжээгээр тэжээл борлуулалтын
шууд бус
авах хэрэгцээтэй үед нь унаагаар хүргэж сувгаар
борлуулалтын
өгнө ингэхдээ тээвэрлэлтийн зардлыг борлуулна.
сувгаар
тэжээлийн үнэн дээрээ нэмж тооцно. Зах
борлуулна.
зээл өргөжих үед сум болгонд дахь
тэжээлийн борлуултын цехээсээ уг
үйлчилгээг нэвтрүүлнэ.
-Шууд бус: малын тэжээлээ аймгийн төв
болсумдын жижиглэн худалдаачид болон
бөөний төвүүдэд хөнгөлттэй үнээр
тараана.
13
Бүтээгдэхүүнийг таниулах
Нэвтрэлтийн үед бүтээгдэхүүнээ
хэрэглэгчдээ илүү таниулахын тулд
биечилсэн борлуулалт хийнэ. Үүний тулд
малчид болон фермерүүдээр явж
өөрсдийн бүтээгдэхүүнийг импортын Зах зээлээ Зах зээлээ
бүтээгдэхүүнийг орлож чадахуйц хөгжүүлэх тул өргөтгөж
ИДЭВХЖҮҮЛЭЛТ
чанартай болохыг таниулах, үйлдвэрлэл урамшууллын ойролцоох

болон бүтээгдүүний талаарх мэдээлэл бодлого аймгууд руу
өгөх, бүтээгдэхүүн болон үйлдвэрлэлийн баримтлана. бүтээгдэхүүнээ
давуу талаа тодотгож өгч боршур тараах. Тухайлбал: нэвтрүүлэх тул
Хэрэглэгчийн судалгаан дээр үндэслэн Хорголжин зар
малчдад зориулсан орон нутгийн сонин тэжээлээс 10-ийг сурталчилгаагаа
дээр реклам сурталчилгаагаа явуулна. авбал 1үнэгүй. р идэвхжүүлнэ.
Сонин дээр гарах сурталчилгаа нь
бүтээгдэхүүний чанар, нэр төрөл, ач
холбогдлыг танилцуулах зорилготой
байна.
1.7 БОРЛУУЛАЛТЫН ПРОГНОЗХүснэгт1.7.1-борлуулалтын прогноз

Үзүүлэлтүүд 2010он 2011он 2012он
Тоног төхөөрөмжийн хүчин 75% 80% 90%
чадлын ашиглалтын
хувь /хорголжин /
Зорилтод зах зээлд эзлэх 4,6% 4,9% 5,55%
хувь / хорголжин/
Борлуулах тоо хэмжээ/ 564,75тн 602.4тн 677,7тн
хорголжин/
Борлуулалтын орлого/ 141,187,500төг 150,600,000төг 169,425,000төг

хорголжин/
Тоног төхөөрөмжийн хүчин 75% 80% 90%
чадлын ашиглалтын
хувь /багсармал/
Зорилтод зах зээлд эзлэх 4,6% 4,9% 5,55%
хувь/багсармал/
Борлуулах тоо 564,75 602.4 677,7
хэмжээ/багсармал/
Борлуулалтын 84,712,500төг 90,360,000төг 101,655,000төг
орлого/багсармал/
Нийт борлуулалтын орлого 225,900,000төг 240,960,000төг 271,080,000төг
14
1.8. МАРКЕТИНГИЙН ЗАРДЛЫН ТӨСӨВ
I-жилЗар сурталчилгаа:
Хүснэгт 1.8.1-маркетингийн зардал
№ Зар сурталчилгааны Тоо Нэгжийн өртөг Нийт өртөг
зардал
1 Тараах материал 8000ш 500 4,000,000
2 Сонин Нэг удаа 500,000
Нийт 4,500,000
II-жилБорлуулалтын урамшууллын зардал:

10000*500=5,000,000
III-жил
№ Хийгдэх ажил Гүйцэтгэх Мөнгөн дүн

хугацаа
1 UBS
Телевиз  City news 30cek -14 840000
TV9 телевиз  Оройн мэдээний 30сек-14 840000

дундуур 40сек-21 420000
 Зар мэдээгээр
TV5 телевиз  Мэдээлийн цаг 30сек-14 710000
нэвтрүүлэг 2 удаа 58000
Судалгаа 500000
Нийт 3,900,000
15
ГУРАВ. ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ШИНЖИЛГЭЭ
Тэжээлийн ургамалыг ашиглан малын тэжээл бэлтгэнмалчид фермерүүдийн

хэрэгцээг хангах зорилготой бөгөөд мэргэжлийн түвшинд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлээ
явуулж, орчин үеийн олон улсын стандарт шаардлагыг хангасан тоног төхөөрөмжийг
ашиглах болно Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамж, бараа бүтээгдэхүүний аюулгүй байдал,
чанартай бүтээгдэхүүнийг дээд зэргээр хангах явдал нь бидний үндсэн зорилгын нэг юм.
3.1 Үйлдвэрийн байршилын сонголт
Байршлын талаарх шийдвэр нь үйлдвэрлэлийн менежерүүдийн гаргадаг урт хугацааны

гол шийдвэрүүдийн нэг юм. Учир нь байршлын буруу сонголтын сул тал нь үйл
ажиллагаанд урт хугацаанд нөлөөлж байдаг ба байршилтай холбоотой шийдвэр нь их
хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаардаж байдаг. Иймд үйлдвэрлэлийн газрын байршлын
хувилбар бүрийг үнэлж оновчтойг нь сонгох шаардлагатай. Бид төслийн хүрээнд
тэжээлийн үйлдвэрийн байршлыг
1. Төв аймгийн Жаргалант сумын сангийн аж ахуйд
2. Батсүмбэр
Энэ 2 байршилд шинжилгээ хийсний үндсэн дээр тэжээлийн үйлдвэрээ байршуулна.
A. Хүчин зүйлийг эрэмбэлэн үнэлэх арга.
Хүснэгт-2.1.1-хүчин зүйлийг эрэмблэх арга
Хүчин зүйлс Ач
холбогдол Төв аймаг Батсүмбэр
Жаргалант
Өрсөлдөгчид 0.15 90 13.5 90 13.5
Байшин барих болон газрын түрээсийн 0.25 90 22.5 80 20
зардал
Төв замтай ойр байрлал болон замын 0.15 85 12.8 90 13.5
хөдөлгөөн, тээврийн зардал
Түүхий эд нийлэгчдийн ойр байдал 0.3 90 27 90 27
Цаашид өргөжүүлэх боломж 0.15 90 13.5 80 12
ДҮН 1.00 89.3 86
Дээрх аргаар тооцож үзсэний үндсэнд байрлал 1 буюу Төв аймгийн Жаргалант
сумыг сонгож авах/ нь зохимжтой байна.
B. /Зардал тоо, хэмжээний шинжилгээний арга

Хүснэгт2.1.2- Зардал тоо, хэмжээний шинжилгээний арга
Төв аймгийн
/Зардлууд Батсүмбэр
Жаргалант
Түүхий эдийн 484,000 520,000
өртөг
Тээврийн зардал 90,000 110,000
16
Хүснэгт-2.1.3
Давуу тал Сул тал
 Хамгийн оновчтой байршлыг сонгосон  Хүн амын
 Өрсөлдсөн байршлуудаас бэлтгэн нийлүүлэгчид, нягтшилт бага
материал түүхий эдэд хамгийн ойр 
 Түрээсийн зардал бага
 Хот хөдөөгийн хөгжлийн түвшинг ойртуулах боломж
бий болно
Материал түүхий эдийн нийлүүлэлт. Тэжээлийн түүхий эд болох үр тариа хивэг

буудайг Төв аймгийн Жаргалант сумын сангийн аж ахуйгаас нийлүүлнэ. Бэлтгэн
нийлүүлэгчидтэйгээ ойрхон байрласнаараа боломжтой.
Ажиллах хүч. Монгол улсын хэмжээнд бүртгэлтэй ажилгүйүүдийн тоо 2009 оны
эцсийн байдлаар 38 077 байна. Тэжээлийн үйлдвэрт ажиллах хүчинг хөдөө орон нутгаас
бүрдүүлэхийг эрмэлзэх бөгөөд Төв аймгийн Жаргалант сумд байнга ажиллаж амьдрах
шаардлага тавих болно.
Монгол улсад Техник технологийн болон ХАА-н чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэдэг

их дээд сургуулийг төгсөгчдийн талаарх статистик мэдээллээр нийт 4664 төгсөгч 2009 онд
төгссөн гэсэн үзүүлэлт гарсан. Үүнээс эмэгтэй 2135. Энэ нь хөдөлмөрийн зах зээл дээрх
үйлдвэрлэлийн мэргэжилтэн хангалттай байгаа нь харагдаж байна.
Эхний ээлжинд үйл ажиллагаагаа явуулахад доорх ажлын байранд ажиллах хүчинг
бүрдүүлэх шаардлагатай.
3.2 Үйлдвэрийн төлөвлөлт

Машин тоног төхөөрөмж, үндсэн хөрөнгө.
Тэжээлүйлдвэрлэхэд шаардагдах үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжийг БНХАУ улсаас
оруулж ирнэ.
Үйлдвэрлэл явуулахад шаардагдах тоног төхөөрөмжийн зардал
Үндсэн тоног төхөөрөмжхүснэгт 2.2.1-үндсэн тоног төхөөрөмж

Үндсэн тоног Хэмжих Нэг Тоо Нийт Тээвэрлэх
төхөөрөмж нэгж бүрийн ширхэг үнэ суурилуулах
үнэ зардал Нийт
дүн
Багсармал Ш 3000000 2 6000000 60000 6060000
тэжээлийн
холигч машин
Хорголжлох Ш 3000000 2 6000000 40000 6040000
машин
Оёгч машин Ш 600000 2 120000 10000 130000
ДҮН 12230000
17
Туслах тоног төхөөрөмжхүснэгт2.2.2-туслах тоног төхөөрөмж

Оффисийн Хэмжих Нэг Тоо Нийт үнэ Тээвэрлэх
тоног нэгж бүрийн ширхэг суурилуулах
төхөөрөмж үнэ зардал Нийт дүн
Компьютер Ш 500.000 3 1500.000 1500.000
Принтер Ш 200.000 1 200.000 200.000
Ширээ Ш 50.000 3 150.000 10.000 155.000
Сандал Ш 15000 10 150.000 155.000
Утас Ш 45.000 1 45.000 90.000
Ус буцалгагч Ш 25.000 2 50.000 50.000
Шкаф Ш 350000 1 350000 350000
Өлгүүр Ш 15.000 1 15.000 15.000
Машин Ш 6000.000 2 12000.000 12000.000
Хүрз Ш 8000 5 40.000 40000
Бусад 949000
Нийт
Үйлдвэрлэлийн зардал.
Хүснэгт 2.2.3-үйлдвэрлэлийн зардал
Тогтмол зардал 2619650
1 Удирдлагын зардал 120.000
2 Түрээсийн зардал 250.000
3 Цалингийн зардал 2131650
4 Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл 118000
10547000
Хувьсах зардал
Үйлдвэрлэлийн түүхий эд материал 10164000
Цахилгаан, дулааны зардал 110000
Түлш шатахууны зардал 273000
ДҮН
Үйлдвэрлэлийн нийт зардал
TC=FC+VC= 2619650+10547000=13,166,650
Сард 84тн үйлдвэрлэдэг гэвэл нэгж бүтээгдэхүүний өртөг 156 төг болно. Нэгжийн
худалдаалах үнийг үйлдвэрийн газрын үнэ тогтоох арга болох 30% ийн ашигтайгаар
тооцвол 200 төг болно.
3.3 Ажиллаххүчний төлөвлөлт

Хүснэгт2.3.1.-ажиллах хүчний төлөвлөгөө
¹ Албан тушаал Ажилчдын Нийт ажилагсад
тоо
1 Захирал 1
2 Санхүүгийн менежер 1
3 Үйлдвэрлэлийн менежер 1
18
4 Борлуулалтын менежер 1 10
5 Технологич 1
6 Савлагч 2
7 Жолооч 2
8 Туслах ажилтан 1
3.4 ХУГАРЛЫН ЦЭГИЙН ШИНЖИЛГЭЭ
2619650
Qbep= =60922
200−156
Хүснэгт 2.4.1-хугарлын цэгийн шинжилгээ
Бүтээгдэхүүни 40922 50922 60922 70922 80922
й хэмжээ /кг/
Нийт орлого 8184400 10184400 12184400 14184400 16184400
Нийт зардал 9003482 10563482 12184400 13683482 15243482
Тогтмол зардал 2619650 2619650 2619650 2619650 2619650
Хувьсах зардал 6383832 7943832 9564750 11063832 12623832
18000000
16000000
14000000
12000000
10000000 нийт орлого

нийт зардал
8000000 тогтмол зардал
6000000 хувьсах зардал
4000000
2000000
0
40922 50922 60922 70922 80922
Зураг2.4.1-хугарлын цэгийн шинжилгээ
Үндсэн хөрөнгийн элэгдлийг шулуун шугамын аргаар тооцвол.

Үзүүлэлт. Машин Тоног төхөөрөмжийн үлдэх өртөг 600.000
Ашиглагдах жил 10 жил
Туслах тоног төхөөрөмжийн үлдэх өртөг 200.000
19
Ашиглагдах жил 5 жил

12120000−1200000
Жилд =118000
10
3.5 ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖИЙН ХЭРЭГЦЭЭ
2.4.1 Стратеги төлөвлөгөө

o Үйлдвэрийн хэлтсийн баримтлах гол стратеги нь чанарын өндөр түвшинд хүний биед
шаардлагатай шим тэжээлийг өгөхүйц бяслагыг үйлдвэрлэн хэрэглэгчийг татах
o Өөрсдийн үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэн бүхий л төрлийн сүүн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх
боломжийг бүрдүүлэх
2.4.2 Үйлдвэрлэлийн зорилт

o Хүчин чадлаа бүрэн ашиглах
o Чанарын хяналтыг бүх шатанд тавьж гологдолгүй бүтээгдэхүүнээр хэрэглэгчдээ
хангах
o Хэвийн тасралтгүй үйл ажиллагааг хангахын тулд техник, тоног төхөөрөмжийн засвар
үйлчилгээг цаг тухайд нь хийж ажлыг тогтмолжуулна.
o Ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг дотоодын компаниудтай хамтран ажиллах
замаар гэрээ хэлцэл байгуулж одоо байгаа нөөц бололцоогоо ашиглан цаашад зах
зээлээ тэлэх боломжийн судалгааг улирал, жилд тогтмол хийж байх болно.
o Хөдөө аж ахуй сайн хөгжсөн улс орнуудыг судлан өөрийн үйлдвэрлэлд шинэлэг
зүйлсийг байнга нэвтрүүлж байх болно. Мөн мэргэжилтэн, инженир техникийн
ажилтнуудаа сургалт семинарт явуулж ажиллах хүчнээ хөгжүүлэн бусад улс орны
туршлагыг судлах болно.
o Улсынхаа хөгжилд хувь нэмэр оруулахын зэрэгцээ байгаль орчинд сөрөг нөлөөтэй
аливаа үйл ажиллагааг явуулахгүй ажиллах
o Хүнсний үйлдвэрлэлийн зах зээлд өөрийн эзлэх хувиа дээшлүүлэхийн хэрээр
бүтээгдэхүүнийхээ чанарыг сайжруулж, тоног төхөөрмжийнхөө хүчин чадлыг
нэмэгдүүлэх болно.
2.4.3. Бүтээгдэхүүний тодорхойлолт
Хүснэгт2.4.2-бүтээгдэхүүний тодорхойлолт
Орц: Тэжээлийн буудай,буудайн хивэг-
үр тарианы сүрэл/солоон/,давс
Онцлог давуу тал: Хорголжилсоноор малын идэмж болон зажлалт

сайжирч, шингэц нэмэгддэг.Малын тэжээлийн
хэрэгцээ шаардлагыг ашиг шимийн хэмжээнд нь
бүрэн хангахуйц шаардлагатай түүхий эд, эрдэс
бодис, витаминуудыг оруулсан учир малд зайлшгүй
хэрэгцээтэй уураг, эрдэс бодис, витаминуудыг өгнө.
20
2.4.4. Түүхий эдийн чанарын үзүүлэлт

Багсармал тэжээл үйлдвэрлэлийн үндсэн түүхий эд бол үр тариа юм тэжээлийн үр тариаг
хогт хольц,тарианы хольц,хөлдөлтэйнь холбоотойгоор1,2-р ангийн гэж чанараар нь
ангилдаг.
Физик үзүүлэлтүүд: Өнгө- тухайн тарианы болц гүйцсэн үрийн өнгийг
хадгалсан.алагласан өнгөтэй байх учиргүй.
Үнэр-Үр тарианы өөрийн өвөрмөц үнэртэй.Хөгц мөөгөнцөрийн болон исгэлэн
үнэргүй
Бусад үзүүлэлтүүд
I-анги II-анги
Чийг (%дээшгүй) 17 19
Хогт хольц(%дээшгүй) 5 8
Үүнээс эрдэс хольц(%дээшгүй) 1.0 1.0
Хорьт хольц(харгуу,харга,дангаараа 0.5 0.5
буюу хамтдаа)(%дээшгүй)
Тарианы хольц(%дээшгүй) 15-20 20-25
Тэжээлийн
үр тариаг бэлтгэхдээ УСТ1081-85ийг мөрдөнө
Багсармал тэжээлийн үйлдвэрийн нэг гол түүхий эд бол буудайн хивэгний чанарын
үзүүлэлтүүд
Физик үзүүлэлтүүд: Меламин 1кг-д 2.5мг-аа ихгүй ,Пестицид 1кг-д 0.1мг-аа ихгүй
Чанарын үзүүлэлтүүдхүснэгт2.4.3.-чанарын үзүүлэлтүүд
Үзүүлэлтүүд Чанарын зэрэг
I II III
1кг-д байх Хивэгч мал 8.8 8.5 8.0
солилцолын Гахай тахиа 9.5 9.2 9.0
энерги,МДж(багагүй)
Чийг %-иас ихгүй 15 15 15
Нийт протейн%-иас ихгүй 14 12.7 10
Тос%-иас ихгүй 2.8 2.8 2.8
Нийт эслэг %-иас ихгүй 8 10 1.0
Үнс %-иас ихгүй 6 6 6
Буудайн хивэгний чанарын үзүүлэлт MNS0961:2008-д тохирч байх ёстой

Витаминт өвсний гурил(УСТ1629-83)
хүснэгт2.4.4.- Витаминт өвсний гурил(УСТ1629-83)
I-зэрэг II-зэрэг
Каротин 1кг-д мг-аас доошгүй 180 120
Протейн%-иас багагүй 16 12
Эслэг%-иас багагүй 22 26
үнс%-иас ихгүй 10-12 10-12
Ясны гурил(УСТ2059)
21
Чийглэг 7 %-иас ихгүй,уураг 20%-иас багагүй,тослог 4%-иас ихгүй

фосфорын хүчил 16%-иас ихгүй.
Малын тэжээлийн давс (УСТ1786-73)Хлорт натри (хуурай ) 85-96%, хүхэр
хүчлийн натри (хуурай ) 12-3.0; хүхэрт хүчлийн магни 2-1.0; кальци 1.0-0.5; усанд
уусахгүй хэсэг (хуурай ) 4-ээс дээшгүй; чийг 6%-иас ихгүй.
Эрдэс нэмэгддэг тэжээл нь бүрэн найрлагат ердий найрлагат гэж ангилагдах бөгөөд
чанарын үзүүлэлт нь УСТ1083-70-аар зохицуулагдана.
Амьтны гаралтай уурагт тэжэээлийн гурил нь мах ясны,ясны,махны, цусны,гэж байх
бөгөөд чанарын үзүүлэлт нь УСТ547-70-аар зохицуулагдана. Сүрэл нь
УСТ17087-70-д харин шүвтэржүүлсэн сүрэл нь УСТ5008-2
2.4.5. Тоног төхөөрөмжийн үзүүлэлт

Зориулалт: Нунтаглах ,холих
Багтаамж:
Хүчин чадал: 300-400кг/ц
Хөдөлгүүр : 7.5кW 380V
Үйлдвэрлэсэн
Үнэ
Зориулалт: Нунтагласан тэжээлийг

хорголжих
Багтаамж:
Хүчин чадал: 300-400кг/ц
Хөдөлгүүр: 11kw
Үйлдвэрлэсэн газар : Хятад
Зориулалт: шуудайны ам оёх
Хүчин чадал: 500ш/ц
Үйлдвэрлэсэн газар: Хятад
2.4.6. Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хүчин чадал
А. Òºñëèéí õ¿÷èí ÷àäàë íü òºãñ íºõöºëä ãàðöûí áàéæ áîëîõ õàìãèéí äýýä ò¿âøèí þì .
Хүснэгт2.4.5- Төслийн хүчин чадал
22
Бүтээгдэхүүний Цагт Ажиллах цаг 1êã-èéã Òºñëèéí õ¿÷èí

íýð үйлдвэрлэх (1 өдөрт) õóäàëäàõ ÷àäàë(òºã)
хэмжээ(кг) ¿íý(òºã)
Багсармал 750 8 150 900,000
тэжээл
Хорголжин 750 8 250 1.500.000
тэжээл
ДҮН 2,400,000
Á.Àøèãëàëòûí õ¿÷èí ÷àäàë íü бүтээгдэхүүний õîëüö, àæëûí õóâàарилалтын òºâºãòýé áàéäàë,

ìàøèí òºõººðºìæèéí çàñâàð ¿éë÷èëãýý, ÷àíàðûí õ¿÷èí ç¿éëñ çýðãèéã õàðãàëçñàí ãàðöûí áîëîìæèò
äýýä õýìæýý þì .
Хүчин зүйлс:
Ажилчдын цайны цаг 1 цаг
Өдөрт дунджаар засвар үйлчилгээнд 0,5 цаг
Ажилчдын бэлтгэл үйл ажиллагаа 0,5 цаг
Нийт 2 цаг *750=1500 кг тэжээл үйлдвэрлэх боломжгүй гэсэн үг.
Хүснэгт 2.4.6 Ашиглалтын хүчин чадал

Бүтээгдэхүүний Өдөрт үйлдвэрлэх 1êã-èéã õóäàëäàõ ¿íý(òºã) Àøèãëàëòûí
íýð хэмжээ õ¿÷èí ÷àäàë(òºã)
Багсармал
750*6 150 675,000
тэжээл(кг)
Â. Áîäèò ãàðöíü áîäèò áàéäëààð ãàðöûí õ¿ðñýí ò¿âøèí.Àøèãëàëòûí õ¿÷èí ÷àäëààñ äàâäàãã¿é .
Хүснэгт 2.4.7 Бодит гарц

Бүтээгдэхүүний Өдөрт 1êã-èéã õóäàëäàõ ¿íý(òºã) Àøèãëàëòûí
íýð үйлдвэрлэх õ¿÷èí
хэмжээ ÷àäàë(òºã)
хорголжин тэжээл 750*6 250 1,125,000
ДҮН 1,800,000
Үр ашгийн хувь /Е/, Ашиглалтын хувь /U/-г тооцон процессын сонголтыг үнэлбэл:
Үүнд; АО/Бодит гарц/, EC/Ашиглалтын хүчин чадал/, DC/Төслийн хүчин чадал/
AO AO
E= = U= = = 0.72
EC DC
Дээрх тооцооноос харахад тоног төхөөрөмжийн сонголт зөв, хүчин чадлын ашиглалт
сайн, бүтээгдэхүүний эрэлт ба суурилагдсан хүчин чадал тохиромжтой байгааг харуулж
байна.
23
Процессын сонголтын хувьд хэсэг хэсгээр үйлдвэрлэнэ. Энэ нөхцөлд бяслаг болон сырийг
өөр тоног төхөөрөмж ашиглан үйлвэрлэх шаардлагатай бөгөөд нэгжийн зардал их хэсгээр
үйлдвэрлэсэнээс харьцангуй өндөр тогтоогддог. Үнэ нь зах зээлийн дундаж үнийн
түвшинд байх болно.
3.6 ХЭРЭГЦЭЭТ МАТЕРИАЛЫН ТӨЛӨВЛӨЛТ
“ПРОГРЕСС”ХХК-ийн үндсэн бүтээгдэхүүн нь тэжээл бөгөөд малд хэрэгцээтэй

тэжээлийн хэрэгцээ шаардлагыг ашиг шимийн хэмжээнд нь бүрэн хангахуйц
шаардлагатай түүхий эд, эрдэс бодис, витаминуудыг оруулсан учир малд зайлшгүй
хэрэгцээтэй уураг, эрдэс бодис, витаминуудыг өгөх ач холбогдолтой
Манай компани дунджаар 1130тн тэжээл үйлдвэрлэхэд
Хүснэгт 2.5.1 Õýðýãöýýò ìàòåðèàëûí òºëºâëºëò

№ Түүхий эд 2010 он 2011 он 2012 он
1 Тэжээлийн будаа 339тн 360тн 405тн
2 Буудайн хивэг- 339тн 360тн 405тн
давс
3 Үр тарианы сүрэл 339тн 360тн 405тн
солоон
4 Давс 22.6тн 24тн 27тн
5 Үр тарианы тэжээллэг 90.4тн 96тн 108тн
үлдэгдэл
2үйл ажиллагаанд тавигдах шаардлага, стандартууд

Хүснэгт 2.5.2 стандартууд
Õºäºëìºðèéí àþóëã¿é àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóé. Àæëûí áàéðíû àãààð äàõü MNS 5010:2001
òîîñíû àãóóëãûã õýìæèõýä òàâèãäàõ åðºíõèé øààðäëàãà
Õºäºëìºðèéí àþóëã¿é àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóé, õèìèéí õîðò áîäèñûí øîøãî, MNS 5029:2001
òýìäýãò òàâèãäàõ øààðäëàãà
Àæëûí áàéðíû àãààð, àãààðûí óðñãàë øààðäëàãà MNS 5077:2001
Àâòî õýðýãñýëèéí ìàññ, òàéëáàð òàë áà êîäîä òàâèõ øààðäëàãà MNS(ISO)
1176:2001
Ãàëûí àþóëààñ õàìãààëàõ, ãàë óíòàðàõ áàãàæ õýðýãñýëä òàâиãäàõ MNS(ISO)
øààðäëàãà 5108:2001
Àâòîòýýâðèéí õýðýãñýëèéí òåõíèêèéí áàéäëûí ¿çëýã, òàâèõ шаардлага MNS 5011:2001
Зарим стандартуудын тайлбар.

MNS(CAC) 4670:1998 Бяслагны ерөнхий стандарт:
Ургамлын гаралтай байгалийн амтлагч, халуун ногоог бяслаганд тодорхой хэмжээгээр
нэмж, өвөрмөц амт оруулж болох бөгөөд энэ нь сүүний аливаа бүрэлдэхүүн хэсгийг
орлохгүй бөгөөд бяслаг нь тухайн бүтээгдэхүүний гол бүрэлдэхүүн хэсэг байна.
24
Хөдөлмөр зохион байгуулалт:

Хөдөлмөр зохион байгуулалт дараах 2 үндсэн зарчмаар явагдана.
1. Хөдөлмөрлөх тав тухтай, хэвийн орчинг бүрдүүлэх
2. Ажилчдыг урамшуулан ажиллах идэвхийг өрнүүлэх
Хөдөлмөрлөх тав тухтай, хэвийн орчинг бүрдүүлэх
 Ажлын байрны чийгшэлтийг 30-50 % байлгах
 Ажлын байрны гэрэлтүүлгийг сайжруулна
 Осол аваарыг хяналтын өндөр түвшинг үргэлж чанд сахиж ажиллах нөхцлийг
хангах
 Ажлын цаг өглөө 08.00-13.00 хүртэл, 14.00-18.00 хүртэл өдрийн 8 цаг байна.
 Хөдөлмөрийн зохион байгуулалтай холбоотой хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөнө
 Ажилчдыг эрүүл мэндийн даатгалд хамруулна
 Ажилчин бүрийн бүтээмжийг дээшлүүлэх, ажилдаа хандах хандлагыг
сайжруулахын тулд хөдөлмөрлөх таатай орчинг бүрдүүлнэ.
 Байгууллагын зорилтыг тодорхой болгож, хүн бүр түүнд чиглэсэн үйл ажиллагаанд
гар бие оролцон, нэгдмэл үзэлтэй болох нөхцөл бүрдүүлэх
 Удирдлага, ажилчны хоорондын эрх ашгийг дээдэлсэн уур амьсгалыг бүрдүүлэх
Хөдөлмөрлөх үйл ажиллагааг дээд зэргээр зохион байгуулах нь тухайн байгууллагын
ашиг орлогыг нэмэгдүүлэх боломж юм. Өндөр цалин, ажлын хямд хүчний шүтэлцээг
хангах нөхцлийг үндсэн зарчмаа болгох бөгөөд хөдөлмөрийн бүтээмж дээшлэх үзүүлэлт
нь хувь хүний мөн чанар, чадвар, боломж зэргийг харгалзах явдал юм.
Гурав: Удирдлага, зохион байгуулалтын тєлєвлєгєє
3.1 БАЙГУУЛЛАГЫН ЭРХЭМ ЗОРИЛГО

Ýðõýì çîðèëãîîòîäîðõîéëîõûíòóëä èæèë ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã êîìïàíèóäûí ýðõýì çîðèëãûã
õàðüöóóëàí аâ÷ ¿çüå.
“Алтан тариан” ХХК-ны Эрхэм зорилго: Байгаль орчинд халгүй орчин үеийн шилдэг
технологийн шинэчлэлийг ашиглан дээд зэрэгийн чанартай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг
хэрэглэгчиддээ нийлүүлж, үүний үр дүнд ажилчид болон хувьцаа эзэмшигчдийнхээ ашиг
хуримтлалыг нэмэгдүүлэх, түүнчлэн ил тод бизнесийг дэмжих.
Байгууллагын эрхэм зорилго:Мал аж ахуй фермерүүд болон малчдын эрэлт хэрэгцээг
шим тэжээл сайтай бүтээгдэхүүнээр бүрэн хангаж чанарын өндөр түвшинд үйл
ажиллагаагаа ÿâóóëíà.
3.2 ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЗОРИЛТУУД

Энэ зорилгодоо хүрэхийн тулд дараах зорилтуудыг тавьж ажиллах болно.
 Чанарын өндөршаардлагад нийцñýí бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ.
 Үйлдвэрлэлд хяналт тавьж гологдол бүтээгдэхүүн гаргахгүй
 Хэрэглэгчид болон ажилчдынхаа санал хүсэлтийг хүлээн авч тэдний шинэ санал
санаачлагыг дэмжин ажиллана
3.3. УДИРДЛАГА ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫН БҮТЭЦ
3.3.1 Óäèðäëàãûí á¿òýö

25
Åðºíõèé çàõèðàë
¯éëäâýðëýëèéí Ìàðêåòèíãèéí
Íÿãòëàí áîäîã÷
ìåíåæåð ìåíåæåð
3.3.2 Байгууллагын бүтэц зохион байгуулал
Ерөнхий захирал
Үйлдвэрëýëийн Ìàðêåòèíãèéí
Íÿãòëàí áîäîã÷
ìåíåæåð ìåíåæåð
Савлагч-1
Жолооч-2
Технологич
Туслах ажилтан-2
3.3.3 Чиг үүргийн хуваарилалт

Чиг үүргийн хуваарилалт ªäºð á¿ð Äîëîî õîíîã Ñàð Óëèðàë
26
 Удирдан зохион байгуулах 2 öàã
 Стратегийн төлөвлөгөө 6 öàã

боловсруулах
 Шийдвэр гаргах Òóõàé á¿ð
 Ажилчдыг хянах, зөвлөгөө өгөх 2 öàã
 Хүний нөөцийн хэрэгцээ хангалтыг Òóõàé á¿ð

үнэлэх
Ерөнхий  Хүний нөөцийг бүрдүүлэх Òóõàé á¿ð
захирал
 Шаардлагатай боловсон хүчнийг Òóõàé á¿ð
ажилд шилж сонгон авах
 Хүний нөөцийг сургаж, хөгжүүлэх 4 öàã
 Нийлүүлэгч болон харилцагчдтай Òóõàé á¿ð
гэрээ хэлэлцээр хийх
 Гүйцэтгэлийг хэмжих 3 öàã
 Үйлдвэрлэлийн үйл явцыг хянаж 3 öàã

удирдах
Íèéò 8 öàã 2 öàã 4 öàã 6 öàã
 Нийлүүлэгчидтэй харилцах 5 öàã
 Бэлэн мөнгөний оролт гаралтыг 2 öàã

Ìàðêåòèíãè хянаж байх
éí ìåíåæåð  Ажилчдын санал хүсэлтийг сонсох 2 öàã
 Хэрэглэгчидтэй харилцаж 3 öàã
борлуулалтын үйл ажиллагааг
удирдах
Íèéò 5 öàã 2 öàã
 Санхүүгийн тайлан гаргах 8 öàã
 Бэлэн мөнгөний оролт гаралтыг 2 öàã

хянаж байх
 Захиралд тайлан тавих 3 öàã
Íÿãòëàí
áîäîã÷  Аж ахуйн бүртгэл хөтөлнө 2 öàã
 Цалин урамшуулалыг олгох 4 öàã
 Байгууллагад хэмнэлтийг бий 5 öàã

болгох
Íéèò 2 öàã 2 öàã 15 öàã 5 öàã
 Хүчин чадлын төлөвлөлтийг хийх 6 öàã
 Шаардлагатай нөөцийг үнэлэõ 4 öàã
Үйлдвэрлэ  Бүтээгдэхүүний чанарыг хянах 2 öàã

лийн
менежер  Үйлдвэрлэлийн процессыг удирдан 2 öàã
ажиллах
 Тоног төхөөрөмжийн хэрэгцээг 4 öàã
тодорхойлох
Íèéò 4 öàã 10 öàã 4 öàã
 Бүтээгдэхүүний сав баглаа боодлыг 4 öàã
Савлагч хариóöàõ
 ¯éëäâýðëýëèéí ýñöèéí ¿éëàæèëëàãààã 2 öàã
õÿíàõ
Íèéò 6 öàã
 Машин тоног төхөөрөмжийн хэвийн 1 öàã
ажиллагааг хангаж ажиллах
27
 Урсгал засвар болон гэнэтийн Òóõàé á¿ð

гэмтлийг засах
 Ажлын байрны аюулгүй ажиллагааг 2 öàã
Жолооч хангаж ажиллах
 Үүрэг даалгавараа цаг тухайд нь Òóõàé á¿ð

биелүүлэх
Íéèò 3 öàã
 Бүтээгдэхүүний орц, найрлагыг 4 öàã
тохируулах
 Түүхий эдээс эцсийн бүтээгдэхүүн 2 öàã
Технологи хүртэлх үйлдвэрлэлийн шат
ч дамжлагыг хариуцах
 Түүхий эд, бүтээгдэхүүний чанар, 2 öàã
стандартыг бүрэн хариуöàõ
Íèéò 8 öàã
 Өгсөн үүрэг даалгаварыг цаг тухайд 2 öàã
нь биелүүлэх
 Байгууллагаас явуулж буй сургалт , 4 öàã
Туслах үйл ажиллагаанд идэвхитэй оролцох
ажилчид  Á¿òýýãäýõ¿¿í à÷èæ, áóóëãàõ 3 öàã
Íéèò 5 öàã 4 öàã
3.4. МЕНЕЖМЕНТИЙН БОДЛОГО, ТӨЛӨВЛӨЛТ

 Компаний гол үйл ажиллагааг явуулдаг хүний нөөцийг онцгойлон анхаарч цаашид
ажилчдаа мэргэжил дээшлүүлэх, мэргэшүүлэх сургалтуудад хамруулж хүний
нөөцийн хэрэгцээгээ дотоод эх үүсвэрээсээ бүрдүүлэх
 5-10 æèëèéí äàðàà ¿йл ажиллагаагаа өргөтгөнòэжээлийн ургамалаа өөрсдөө
тариалан түүхий эдээ бий болгох
Дөрөв. Хүний нөөцийн бодлого, төлөвлөлт

28
4.1.ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН ХЭРЭГЦЭЭ, ТӨЛӨВЛӨЛТ

Компанийн үйл ажиллагааны онцлогоос шалтгаалан хүний нөөцийн хэрэгцээ
төлөвлөлтийг шүүн тунгаах аргыг ашиглан үйлдвэрлэлдээ ашиглах тоног төхөөрөмжийн
хүчин чадал, удирдлагын зохион байгуулалтын бүтэц зэрэг дээр үндэслэн хүний нөөцийн
хэрэгцээгээ тодорхойллоо.
Хүний нөөцийн төлөвлөлтөө óðò хугацаатайгаар буюу хоёр жилийн хугацаатай хийнэ.
Энэ нь байгууллагын баримтлан ажиллаж буй стратегиас хамаардаг. Манай компаний
хувьд хүний нөөцийн төлөвлөлтийн хайх стратегийг баримтлан ажиллана.
¯éëäâýðëýëèéí õýìæýý: 2010 îíä 1129,5 òîíí
2011 îíä 1204,8 òîíí
2012 îíä 1355,4 òîíí
Хүснэгт4.1.1 хүний нөөцийн хэрэгцээ төлөвлөлт
д/д Албан тушаал Орон Хэрэгцээ Ýõ ¿¿ñâýð
тоо
2010 2011 2012 Ãàäààä Äîòîîä
1 Захирал 1 1 - - 
2 Нягтлан бодогч 1 1 - - 
3 Борлуулагч 1 1 - - 
4 Үйлдвэрèéí инженер
1 1 - - 
5 Технологич 1 1 - - 
6 Жолооч 2 2 - 1 
7 Туслах ажилтан 2 2 1 1 
8 Савлагч 1 1 1 1 
Нийт ажиллагсдын 10 10 2 3
Тоо
4.1.1 Хүний нөөцийн бүрдүүлэлт

Манай компани хүний нөөцийн төлөвлөлтийн хайх стратеги баримталж байгаа бөгөөд үйл
ажиллагаа эхлээд удаагүй учраас хүний нөөцөө гадаад эх үүсвэрээс бүрдүүлнэ.
Төв аймãèéн Жаргалант сумын хөгжил цэцэглэлтэнд хувь нэмэр оруулах үүднээс үндсэн
ажилтнууд болон гэрээгээр ажиллах хүмүүсийг тус сумаас авч ажиллуулах бодлого
баримтална . Үүний тулд аймгийн болон сумын хөдөлмөр зохицуулалтын албанд хандаж
эдгээр байгууллагуудтай хамтарч ажиллана.
Ажилд авах зар түгээх
- ХАА-н мэргэжилтэн бэлтгэдэг их дээд сургуулиудад хандах
- Зар түгээх
29
4.1.2 Хүний нөөцийí шилэн сонголт дараах үе шаттайгаар явагдана
ªðãºäºë õ¿ëýýí àâàõ 1 õîíîã

Àæèë ãîðèëîã÷äûí Àíêåò áºãë¿¿ëýõ
á¿ðòãýë: Á¿ðòãýõ
Óð ÷àäâàðûí øàëãàëò 1 õîíîã

Óð ÷àäâàðûí ¿íýëãýý Òåñò àâàõ
Àæèëëàõ çîðèëãî 1 õîíîã

Àæèëä àâàõ ÿðèëöëàãà Õóâèéí çàí ÷àíàð
Õàðèëöààíû ÷àäâàð
Àæèëëàõ õ¿ñýë ñîíèðõîë
Õºäºëìºðèéí ãýðýý áàéãóóëàõ 1 õîíîã

ªºðèéí àæèëòíààð Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿çëýãò õàìðóóëàõ
á¿ðòãýõ Àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòòîé
òàíèëöóóëàõ
4.1.3.Ажилтны бүрдүүлэх материал:

1. Ажилд îðîõîîð øàëãàðñàí íýð äýâøèã÷ дараах материалуудыг заавал бүрдүүлүүлнэ.
- Ажилд орохыг хүссэн өргөдөл
- Цагдаагийн газрын тодорхойлолт
- Диплом, гэрчилгээ эх хувь ба хуулбарын хамт
- Ýì÷èéí áè÷èã
- Өìíº íü àæèëëàæ áàéñàí áàéãóóëëàãûí òîäîðõîéëîëò
- 3 үеийн намтар
2. Дээрхээс гадна шаардлагатай гэж үзсэн материалыг ажилтанд санал болгож байгаа
ажлын онцлогоос хамааран шаардаж болно.
30
4.2 ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН БОДЛОГО, ТӨЛӨВЛӨЛТ
“ПРОГРЕСС” ХХК-ийн хүний нөөцийн бодлого

Байгууллагынхаа эрхэм зорилго , зорилтууд , стратегитэйгээ хүний нөөцийн бодлогоо
уялдуулан байгууллагын зорилгодоо хүрэхийн тулд хүний нөөцөө зөв удирдан зохион
байгуулах бодлого баримтлах нь чухал юм .
1.Ажил эрхлэлтийн тэгш, шударга харилцааг хөгжүүлэх бодлого
 Ажилтан ажилд авах, томилох, аливаа удирдлагын шийдвэр гаргалтад тэгш,
шударга байх зарчмыг баримтална.
 Бүх ажилтнууд хүний нөөцийн бодлого, арга хэмжээ болон удирдлагын талаар
санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх нөхцлийг компани бүрдүүлж ажилтнуудын
санал сэтгэгдлийг сонсохыг чухалчилна.
2.Багаар ажиллах дотоод соёлыг дэмжих бодлого
 Ажилтнууд компанийн эрх ашгийн төлөө багаар ажиллах ур чадварыг
эзэмшиж, хамтын ажиллагааг эрхэмлэнэ.
 Аливаа ажлын байранд өндөр бүтээмжтэй ажиллах эерэг соёлыг бүрдүүлнэ.
3.Ажилчдыг тогтвор суурьшилтай ажиллуулах бодлого:
 Ур чадвар, ажлын гүйцэтгэл сайтай ажиллагсадыг компанид дор хаяж 3 жил
ажиллуулах тогтвортой хөдөлмөрийн гэрээг байгуулна.
4. Цалин хөлс , урамшууллын бодлого
 Цалин хөлсний зах зээлийн дундаж түвшин, амьжиргааны өртгийн түвшинг
харгалзан чадварлаг хүний нөөц татах, ажилчдыг тогтвортой ажиллуулах,
идэвхийг өдөөхөд чиглэсэн цалин, тэтгэмж, шагналын бодлогыг баримтална.
 Цалин, тэтгэмж, шагналын тогтолцоо нь зах зээлийн өөрчлөлтөд нийцэхүйц уян
хатан байна.
5. Шинэ санал санаачлагыг дэмжин ажиллах
 Шинэ санал санаачлагыг байнга хүлээн авч , түүнийг хэрэгжүүлэхэд хамтарч
ажиллана
 Шинэ санаачлагыг бий болгох үүднээс ажлын гүйцэтгэлийн шалгуур стандарт
болгосон
Хүний нөөцийн бодлогод мөрдөгдөх хэм хэмжээ
1. Компанийн бүх ажилтнууд компанийн батлан гаргасан дүрэм, журмыг заавал дагаж
мөрдөнө.
2. Ажилтан бүр мэргэжлийн өндөр ур чадвартай байж, түүнийгээ байнга хөгжүүлж байна
3. Ажилтнууд хооронд, ажилтан-компанийн хооронд, компанид хохиролтой аливаа ашиг
сонирхлын зөрчил байх ёсгүй.
4. Холдингийн ажлаас гадуур давхар цалин болон түүнтэй адилтгах орлоготой ажил
эрхлэхийг хориглоно.
Ажилтан нь компаний хөрөнгө (биет ба биет бус)-ийг хамгаалж, түүнийг үрэгдэх,
зориулалтын бусаар ашиглахаас урьдчилан сэргийлж ийм зүйл ажиглагдвал таслан
зогсоох арга хэмжээг авдаг байна.
5. Ажилтан нь одоогийн болон ирээдүйн харилцагч, хамтран ажиллагч, нийлүүлэгчдээс
хувьдаа ямар ч шан харамж, авлига огт авахгүй байх зарчмыг баримтална.
31
6. Ажилтан бүр өөр бусад ажилтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзвэл энэ нь
Шинэчлэл компанид хохирол учруулсан эсэхээс үл хамааран гүйцэтгэх захирал,
хяналт, шалгалт хариуцсан мэргэжилтнүүд, газрын дарга нарын аль нэгэнд холбогдох
баримт үндэслэлийг бичгээр тодорхой мэдэгдэнэ. Ийнхүү мэдэгдсэний төлөө тухайн
ажилтны эсрэг үйлдэл хийж үл болно.
Дээрх бодлогод хэрэгжүүлэхийн тулд дараах зорилтуудыг тавьж ажиллана .
 Байгууллагын үр ашиг, тогтвортой байдлын хангахын тулд ажлын чиг үүргийг
нарийн төлөвлөх, зардлын хяналт өндөр байлгахын тулд хүний нөөцийг цаашид
урт хугацаанд буюу3- 5 жилээр төлөвлөх
 Урамшууллын системийг шинэчлэн оновчтой тодорхойлон , урамшууллыг 60:40-н
харьцаатай олгох , мөн ажилчдын сэтгэл ханамжийг дээшлүүлэх тогтвор
суурьшилтай ажиллах боломжийг бүрдүүлэх үүднээс шагналын систем бий болгох
 Ажиллагчдын хэрэгцээ шаардлага, дотоод нөөц боломжинд тулгуурласан сургалт
хөгжлийн хөтөлбөр боловсруулж , идэвхжүүлэх
 Ажиллагчдын албан тушаал ахих , мэргэжлээрээ өсөж хөгжих боломжийг хангаж ,
түүнийг ил тод нээлттэй төлөвлөх
4.2.1“ПРОГРЕСС “ХХК-ийн Хөдөлмөрийн дотоод журам
Нэг .Нийтлэг үндэслэл

1.1 Энэхүү хөдөлмөрийн дотоод журам \ цаашид журам гэх\ ын зорилго нь ажлын
хариуцлага , эмх цэгцтэй шуурхай ажиллагаа , хөдөлмөрийн зохион байгуулалт,
ажиллагчидад тавих шаардлага , хөдөлмөрийн гэрээ ажил амралтын цаг ,
хөдөлмөрийн хөлс , ажлын байрны дэг журам , удирдлагын шийдвэрийн хэрэгжилт ,
хурал зөвлөгөөний зохион байгуулалт , бичиг хэргийн стандарт зэрэг хөдөлмөрийн
харилцаа , дотоод ажилтай холбоотой асуудлыг зохицуулахад оршино .
1.2 Энэхүү журам нь Монгол улсын Хөдөлмөрийн болон бусад хууль , тэдгээрийн эрх
зүйн баримт бичигт нийцсэн байна .
1.3 Энэхүү журмыг “Прогресс” ХХК –д мөрдөнө .
1.4 Журмын биелэлтэнд ажил олгогч , ажилтнууд эрх хэмжээ , үүргийн дагуу хяналт
тавьж ажиллана .
Хоёр . Хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах , цуцлах
2.1 Ажил олгогч нь иргэдийн мэргэжил боловсрол , дадлага , туршлага , ажлын
онцлогыг харгалзан ажлын байрны буюу албан тушаалын нэр , гүйцэтгэх ажил
үүрэг , эрх мэдэл , цалингийн хэмжээ хөдөлмөрийн нөхцлийг тусгасан хууль
тогтоомжид нийцсэн хөдөлмөрийн гэрээг ажилтантай байгуулна .
2.2 Ажилд орж байгаа иргэд өргөдөл , иргэний үнэмлэхний хуулбар , боловсролын
буюу мэргэжлийн үнэмлэхний хуулбар , анкет , цагдаагийн газрын
тодорхойлолт , засаг даргын тодорхойлолт гэсэн бичиг баримтуудыг бүрдүүлж
өгнө .
2.3 Ажил орж байгаа иргэдтэй ажил олгогчийг тухайн компаний захиралын
тушаалыг үндэсэлэн гэрээ байгуулан ажилтанд хөдөлмөр хамгаалал болон
аюулгүй ажиллагааны талаар мөрдөж байгаа болон бусад холбогдох баримт
бичгүүдийг танилцуулан хувийн хэрэгт нь хадгална .
2.4 Гэрээ байгуулагч талуудын санаачилгаар гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулж ,
хугацаанаас нь өмнө цуцалж болно.
Гурав . Ажилтнуудад тавигдах шаардлага
3.3 Ажил хэрэгтэй холбоотой асуудалд бодитой хандаж идэвх санаачилгатай
ажиллах , мэдлэг боловсролоо байнга дээшлүүлж идэвх санаачилгатай
32
ажиллах
3.4 Зах зээлийн өндөр мэдрэмж , ёс суртахуунтай байж компаний соёлыг
хүндэтгэн хамт олны дунд биеэ зөв авч явах
3.5 Компаний эдийн засгийн үр ашгийг дээшлүүлж үргүй зардлыг бууруулахад
өөрийн бололцоог дээд зэргээр дайчлан ажиллаж , санал хүсэлтээ удирдлагад
хүргэх
3.6 Компаний эрх ашигт харш аливаа асуудалд шүүмжлэлтэй хандаж алдаа
дутагдлыг арилгахын тулд шаардлага тавьж ажилладаг байх
3.7 Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааг баримтлах болон бусад зааврыг чанд
баримтлан ажиллаж өөрийн ажлын таатай орчныг бүрдүүлэхийг шаардах
3.8 Ажилтан нь эдгээр шаардлагаас гадна албан тушаалын тодорхойлолтонд
заасан шаардлагыг бүрэн хангана .
Дөрөв . Ажил амралтын цаг
4.1 Ажилд ирэх боломжгүй тухайгаа урьдчилан мэдэгдээгүй бол ажил тасалсанд
тооцно .
4.2 Ажилтны ажилласан хугацаа , нэмэгдэл амралтыг тооцож , амрах хувиарыг
Захиралын тушаалаас баталж мөрдүүлнэ .
4.3 Ажилтан шинээр ажилд орсноос хойш 11 сараас доошгүй хугацаанд
ажилласны дараа ээлжийн амралт олгох
4.4 Ажилтнууд хүндэтгэх шалтгаангүйгээр 3-аас дээш хоног ажил тасалсан ,
амралтаас хоцорсон бол ажил олгогчийн санаачилгаар хөдөлмөрийн гэрээг
цуцалж болно. Хөдөлмөрийн гэрээг цуцалсан тохиолдолд ажил хүлээлцэх
комисс ажил хүлээлцэх бөгөөд хэрвээ үүнтэй холбоотой маргаан гарсан
тохиолдолд журмын 2.11-д заасны дагуу шийдвэрлэнэ .
4.5 Ажил олгогч ажилтанд чөлөө олгох
4.5.1 Нэг сард нийт ажлын 5 хүртэлх цагын чөлөөг шууд удирдлагаас
4.5.2 Сард 3 хүртэлх хоногийн чөлөөг Захиралаас тус тус олгоно .
Тав. Ажилтанд хариуцлага тооцох
5.1 Ажилтны гаргасан зөрчил дутагдалд тохируулан
 Удирдлагууд уулзах
 Хамт олны хурлаар хэлэлцэх
 Протколоор хатуу анхааруулах
5.2Ажил үүргүүд хангалтгүй биелүүлсэн , хөдөлмөрийн дотоод журам болон компаний
дотоод журам зааврыг зөрчсөн хүмүүст хөдөлмөрийн тухай хуулийн дор дурьдсан
шийтгэлийг захиралын тушаалаар ногдуулж хамт олонд мэдэгдэнэ .
 Сануулах
 Цалинг 3 сар хүртэлх хугацаагаар 20% хүртэл хасах
 Ажлаас халах
Зургаа . Шийдвэрийг хэрэгжүүлэх талаар
6.1 Хууль тогтоомж захирамж, албан даалгавар, тушаал, шийдвэр, протколоор
даалгасан үүрэг даалгаварыг бүрэн чанартай биелүүлэх нь нийт ажилтны
ажлын үр дүн , хариуцлага , амжилтын үндсэн хэмжүүр болно.
6.2 Өгөгдсөн үүрэг даалгаварыг тасалдуулсан буюу хожимдуулсан , чанар муутай
гүйцэтгэсэн тохиолдолд сарын ажлын үзүүлэлтээс хасах хариуцлагыг
хүлээлгэнэ.
6.3 Ажилтнуудын чадвар, мэргэжлийн түвшинг дээшлүүлэх талаарх сургалтанд
оролцох
33
4.3ÀЖЛЫН ШИНЖИЛГЭЭ, ГҮЙЦЭТГЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ
4.3.1.Ажлын гүйцэтгэлийн үнэлгээ:

Ажиллагчидад цалин хөлс, шагнал урамшуулал олгох журмын дагуу ажилтнуудад
гүйцэтгэлийн үнэлгээнээс хамааруулан урамшууллыг олгохдоо дараах гүйцэтгэлийн
стандартуудыг тодорхойллоо. Эдгээр стандартуудыг албан тушаалын тодорхойлолт,
удирдлага зохион байгуулалтын бүтэц, ажил үүргийн хувиарлалт, ажлын байрны онцлог
зэргийг харгалзан үзэж судалсны үндсэн дээр тодорхойлсон юм .
4.3.2.Ажлын гүйцэтгэлийн стандарт хүснэгт
4.3.1 ажлын гүйцэтгэлийн стандарт хүснэгт
Албан тушаалууд Гүйцэтгэлийн стандартууд
Захирал  Байгууллагын ашиг орлогын өсөлт
 Ажилтнуудын ажлын гүйцэтгэл
 Шинэ санаачлага
 Ажилтнуудын сэтгэл ханамж
 Хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамж
 Бүтээгдэхүүний хэмжээ
Үйлдвэрлэлийн менежер  Ажил үүргийн биелэлт
 Бүтээгдэхүүний хэмжээ
 Сургалт явуулсан байдал
 Удирдаж байгаа ажилтнуудын ажлын гүйцэтгэл
Нягтлан бодогч  Байгууллагын ашиг орлогын өсөлт
 Зардлын бууралт
 Ажил үүргийн биелэлт
 Нэмэлт ажлын цаг
Борлуулагч  Шинэ санаачлага
 Үүрэг даалгаварын биелэлт
 Хэрэглэгчдийн санал гомдол
 Борлуулалтын орлогын өсөлт
 Нэмэлт ажлын цаг
Үндсэн ажилтан  Үүрэг даалгаварын биелэлт
 Түүхий эд ашиглалтын байдал
 Бэлэн бүтээгдэхүүний хэмжээ
 Сургалтанд хамрагдсан байдал
Туслах ажилтан  Үүрэг даалгаварын биелэлт
 Тоног төхөөрөмжийн аøиглалт
 Сургалтанд хамрагдсан байдал
34
4.4 ЦАЛИН ХӨЛСИЙН ТОГТОЛЦОО

Åðºíõèéäºº õºäºº îðîí íóòãèéí áàéãóóëëàãóóäûí óäèðäàõ àëáàí òóøààëòàíû äóíäàæ öàëèí
300.000- 400.000 төгрөг бол
ажилчдын цалин 150.000-250.000 төгрөгний хооронд байдаг байна. Цалингаа тооцохдоо
цагаар бүртгэж тооцдог бөгөөд нэг цагийн ажлын хөлс 640 төгрөг байдаг байна.
Ажилчдын ажлаас хоцорсон цагийн бүртгэл болон ЭМД, НДШ суутгасаны эцэст бодит
цалинг олгодог. Мөн үйлдвэрлэл явуулаагүй үеийн ажлын хөлсийг хасч тооцдог учраас
бодит цалин төдийлөн их гардаггүй
Түүнчлэн тус байгууллагын хувьд ажиллагсдадаа урамшуулалыг ямар нэгэн хэлбэрээр
олгодоггүй.
Байгууллагын хувьд ажилчдын цалин нь урамшуулал болж чаддаггүй тал ажиглагдаж
байсан.
Байгууллагын ерөнхий захирлын цалинг тооцохдоо
хүснэгт4.2.1цалингийн тогтолцоо
Түвшин бүрд Àâñàí
Гол харгалзах оноо Авàõ îíîî
Онооны Дэд хүчин
хүчин ¸ñòîé
хязгаар зүйлс 1-р 2-р 3-р 4-р
зүйлс оноо
зэрэг зэрэг зэрэг зэрэг
Мэдлэг 35 75 105 140 140 140
Ур 260 80
Туршлага 20 40 60 80 80
чадвар
40
Санаачлага 10 20 30 40 40
Биеийн хүчний 20 40 60 80 80 40
Хичээл 240 ажил
зүтгэл Оюуны ажил 40 80 120 160 160 160
Байгууллагын 40 80 120 160 160 160

Хариуцл 360 хүрээнд
ага Бусдын өмнөөс 20 40 60 80 80 80
Олон нийтэд 20 40 60 80 80 80
Мөнгө санхүү 10 20 30 40 40 40
талаар
Ажлын Ажлын 20 40 60 80 80 60
нөхцөл 140 байрны орчин
Аюул осол 15 30 45 60 60 15
“ПРОГРЕСС”ХХК-ны хувьд ажилчдын цалин хөлсний системийг илүү боловсронгуй

болгох үүднээс 1000 онооны аргаар цалингаа тооцов.
35
Үндсэн цалинхүснэгт4.2.2 мянган онооны аргаар захирлын цалинг үнэлсэн байдал

Àâñàí îíîî Íýðëýñýí öàëèí
Óð ÷àäâàð 260 104000
Õè÷ýýë ç¿òãýë 200 80000
Õàðèóöëàãà 360 144000
Àæëûí îð÷èí 75 30000
Íèéò 895 358000
1 îíîîã 400 òºãðºãººð òîîöîâ.
Байгууллагын íÿãòëàí áîäîã÷èéí цалинг тооцохдоо

Үндсэн цалин
хүснэгт4.2.3мянган онооны аргаар нягтлан бодогчийн цалинг үнэлсэн байдал
Óð ÷àäâàð 250 87500
Íèéò öàëèí 765 267750
Байгууллагын ¿éëäâýðèéí ìåíåæåðèéí цалинг тооцохдоо
хүснэгт4.2.4 мянган онооны аргаар үйлдвэрийн менежерийн цалинг үнэлсэн байдал
Óð ÷àäâàð 260 91000
Байгууллагын Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåðèéí цалинг тооцохдоо
хүснэгт4.2.5мянган онооны аргаар маркетингийн менежерийн цалинг үнэлсэн байдал
Óð ÷àäâàð 250 87500
36

Байгууллагын òóñëàõ àæèë÷äûí öàëèíã тооцохдоо

“ПРОГРЕСС”ХХК-ны хувьд ажилчдын цалин хөлсний системийг илүү
боловсронгуй болгох үүднээс 1000 онооны аргаар цалингаа тооцов.
хүснэгт4.2.6мянган онооны аргаар туслах ажилчдын цалинг үнэлсэн байдал
Óð ÷àäâàð 215 38700
Òåõíîëîã÷èéí öàëèíã тооцохдоо

хүснэгт4.2.7мянган онооны аргаар технологчийн цалинг үнэлсэн байдал
Óð ÷àäâàð 215 53750
Ñàâëàã÷èéí öàëèíã тооцохдоо
хүснэгт4.2.8мянган онооны аргаар савлагчийн цалинг үнэлсэн байдал
Óð ÷àäâàð 195 39000
Æîëîî÷èéí öàëèíã тооцохдоо
37
хүснэгт4.2.9мянган онооны аргаар жолоочийн цалинг үнэлсэн байдал
Óð ÷àäâàð 185 40700
Төв аймгийн Жаргалант сумын цалингийн дундаж судалгаа, õºäºº îðîí íóòàãò ¿éë
àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà байгууллагуудын цалингийн дундаж хэмжээ, компаний
орлого зардал дээр үндэслэн тогтоолоо.
хүснэгт4.2.10бодит цалингийн тооцоо
Íèéãìéèí Áîäèò Æèëèéí
Албан тушаалууд Орон Сарын äààòãàëûí öàëèí öàëèí
тоо öàëèí øèìòãýë
1 Захирал 1 358000 35800 322200 3866400
2 Үйлдвэрлэлийн 1 294000 29400 264600 3175200
ìåíåæåð
3 Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåð 1 274750 27475 247275 2967300
4 Нягтлан бодогч 1 267750 26775 240975 2891700
5 Технологич 1 183750 18375 165375 1984500
6 Туслах ажилтан 2 279000 27900 251100 3013200

7 Жолооч 2 323400 32340 291060 3492720
8 Савлагч 1 151000 15100 135900 1630800
Нийт 10 2131650 213165 1682585 23021820
“Прогресс” ХХК-ний 2010-2012 оны цалинг тогтоолоо.

Хүснэгт 4.2.11 гурван жилийн цалингийн тооцоо
д/ Албан тушаал Орон 2010 Орон 2011 Орон 2012
д тоо тоо тоо
1 Захирал 1 358000 358000 1 358000 397090 1 397090 444990
2 Íÿãòëàí áîäîã÷ 1 267750 267750 1 267750 387230 1 387230 433940

3 Үйлдвэрлэлийн 1 294000 294000 1 294000 326100 1 326100 365440
менежер
4 Маркетингийн 1 274750 274750 1 274750 304750 2 304750 341520
менежер
5 Савлагч 1 151000 151000 2 302000 334970 3 334970 375380
6 Технологич 1 183750 183750 1 183750 203810 1 203810 228400

7 Туслах ажилтан 2 139500 279000 3 418500 464190 4 464190 469760
38
8 Æîëîî÷ 2 161700 323400 2 323400 358710 3 358710 401980
Нийт дүн 11 2131650 13 277685 16 30611410

0
4.5 УРАМШУУЛАЛ
 Илүү ажилласан цагаар нэмэгдэл цалин олгох

Өөрийн сард ажиллах ёстой ажлын цагаас илүү ажилласан бол илүү цагийн цалинг
доорх аргаар тооцон олгоно.
 Борлуулалтын орлогоос хамааруулан урамшуулал олгох
Борлуулалтын орлогоос хамааруулан олгох урамшуулалт цалинг тооцохдоо тухайн
сарын нийт борлуулалтын орлогоос хувиар тооцно.
 Баяр ёслолын үед шилдэг ажилтан шалгаруулж цалингийн 20% хувиар шагнах
 Түүнчлэн удаан хугацаанд тогтвор суурьшилтай, бүтээмж өндөртэй ажилласан
ажилтнуудыг мэргэжил дээшлүүлэх сургалтанд явуулах, сургалтын төлбөрийн
тодорхой хувийг даах зэрэг урамшууллыг авч хэрэгжүүлнэ.
4.6ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН СУРГАЛТ,

Манай компаний хувьд үйл ажиллагаагаа эхлээд удаагүй бөгөөд нэвтэрэлтийн үе шатанд
байгаа бөгөөд хүний нөөцийн хайх стратегийг баримтлан ажиллаж байгаа учраас сургалт
бага явуулж үйл ажиллагаагаа тогтворжуулахад илүү анхаарна.
Хүснэгт 4.3.2 хүний нөөцийн сургалт

Үйлдвэрлэл Сургалтанд Сургалтын Сургалт
Дадлага
эхэлэхэд явагдах хамрагдах зардал явуулах албан

Лекц
сургалтууд албан тушаалтан

тушаалтан
1 Танилцуулах сургалт 3 Бүх ажилтнууд Цалинг
100% Захирал
олгоно
3 Тоног 2 2 Туслах - Үйлдвэрийн
төхөөрөмжтэй ажилтнууд инженер
ажиллах,
дадалагажих
сургалт
39
4 Технологийн 2 2 Үйлдвэрлэлий - Үйлдвэрлэлийн

зааварчилгаа өгөх н ажилчид инженер
сургалт
2012 онд үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэн түүхий эдээ өөрсдөө бэлтгэх ба газар тариалан
эрхэлж хүн сургалтанд хамруулж хүний нөөцийн хэрэгцээгээ дотоод эх үүсвэрээсээ
бүрдүүлнэ.
Сургалтын хэрэгцээ төлөвлөлт

Хүснэгт 4.3.3 Сургалтын хэрэгцээ төлөвлөлт
Сургалтын зорилго Сургах Сургах чиглэл Сургалтын зардал

ажилтан
Газар тариалан Үйлдвэрлэлий Хөдөө аж ахуй Байгууллагад 3жил
эрхлэхтэй н инженер газар тариалан тасралтгүй ажилласан бол
холбоотойгоор сургалтын төлбөрийн 30
агрономич бэлтгэх % Ажилтны цалингийн
сургалт 50%- г байгууллагаас
олгоно.
Дээрх төлөвлөлтийн Технологич тариаланч Байгууллагад 3жил

дагуу шинээр тасралтгүй ажилласан бол
тариаланч бэлтгэх сургалтын төлбөрийн 30
зорилготой %, цалингийн 50%
байгууллагаас олгоно.
Туслах Газар тариалангын Цалинг бүтэн олгоно. Тус

Мэргэжлийн ажилтан туслах ажилтан сургалт ХААИС-д үнэгүй
үнэмлэхтэй болгох бэлтгэх 45 явагддаг ба сард 45төг-
хоногийн сургалт ийн тэтгэмж олгодог
40
Òàâ: Ñàíõ¿¿, ¿ð àøãèéí òîîöîî

5.1 САНХҮҮГИЙН ЗОРИЛГО
Байгууллагын санхүүгийн тайланг нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандартын
дагуу тайлан балансыг бэлтгэх, дотоод болон гадаад хэрэглэгчдэд цаг тухайд нь үнэн зөв
хэрэгцээт мэдээллээр хангах, байгууллагын хөрөнгийг зөв зүйтэй оновчтой удирдаж
шаардлагатай хөрөнгө оруулалт хэрэгцээг тодорхойлж, төсөв төлөвлөгөө боловсруулан,
менежментийн үндсэн чиг үүргийн дагуу байгууллагын санхүүгийн үйл ажиллагааг
удирдах болно.
5.2 ØААРДАГДАХ ХӨРӨНГӨ БЭЛТГЭХ АСУУДАЛ
“ÏÐÎÃÐÅÑÑ”ÕÕÊ íü ººðñäèéí ¿éë àæèëëàãààã ýõýëõýä øààðäëàãàòàé “32569000” ìÿíãàí

òºãðºãèéã ¿¿ñãýí áàéãóóëàã÷èä áîëîõ:
¯¿ñãýí áàéãóóëàã÷èäûí íýð Õºðºíãº îðóóëàëòûí

¹ % Õýìæýý/òºã./
1 Á.Óóãàí÷èìýã 28% 9100000
41
2 ×.Çóëáàÿð 24% 7800000

3 Ý.Ìºíõöýöýã 16% 5200000
4 Á.Åðººëòáèëýã 16% 5200000
5 Æ.Ìºíõæàðãàë 16% 5200000
Òóñ òóñ ãàðãàæ á¿ðä¿¿ëíý.
5.3Êîìïàíè, áàéãóóëëàãûí òîíîã òºõººðºìæ áýëòãýõ

Үйлдвэрлэл явуулахад шаардагдах тоног төхөөрөмжийн зардал
Үндсэн тоног төхөөрөмж

Үндсэн тоног Хэмжих Нэг Тоо Нийт үнэ Тээвэрлэх
төхөөрөмж нэгж бүрийн ширхэг суурилуулах
үнэ зардал Нийт
дүн
Багсармал Ш 3000000 2 6000000 60000 6060000
тэжээлийн
Хорголжлох Ш 3000000 2 6000000 40000 6040000
машин
Оёгч машин Ш 600000 2 120000 10000 130000
ДҮН 12230000
Туслах тоног төхөөрөмж

Оффисийн Нэг Тээвэрлэх
Хэмжих Тоо
тоног бүрийн Нийт үнэ суурилуулах Нийт дүн
нэгж ширхэг
төхөөрөмж үнэ зардал
Компьютер Ш 500.000 3 1500.000 1500.000
Принтер Ш 200.000 1 200.000 200.000
Ширээ Ш 50.000 5 250.000 255.000
10.000
Сандал Ш 15000 10 150.000 155.000
Утас Ш 45.000 1 45.000 90.000
42
Ус буцалгагч Ш 25.000 2 50.000 50.000

Шкаф Ш 350000 1 350000 350000
Өлгүүр Ш 15.000 1 15.000 15.000
Машин Ш 6000.000 2 12000.000 12000.000
Хүрз Ш 8000 5 40.000 40000
Шуудай Ш 1000 500 500,000 500,000
Хөшиг Ш 25000 2 50,000 50,000
Хөшиг тогтоогч Ш 4500 2 9000 9000
Ажилчдын Ш 15000 5 75000 75000
хувцас
Ачааны тэрэг Ш 35000 2 70000 70000
Буйдан Ш 145000 1 145000 145000
Íèéò ä¿í 15249000
5.4Êîìïàíè, áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí õºðºíãº, êàïèòàë áýëòãýõ

Албан газар үйлдвэрлэлийн түрээсийн зардал
Д/Д Талбайн хэмжээ / м2 / Нэгжийн Сарын төлбөр Жилийн

төлбөр /төгрөг/ төлбөр /төгрөг/
1 120 2084 250000 3000000
Нийт 3000000
Үндсэн тоног Нэг Тоо Нийт Тээвэрлэх Нийт

¹ төхөөрөмж бүрийн үнэ ширхэг үнэ/сард/ суурилуул дүн/мян.т
ах зардал өг//жил/
Áàðèëãà
¯éëäâýðèéí ãàçàð 2084 120 250000 3000000
Ä¿í 3000000
Багсармал 3000000 2 6000000 60000 6060000
тэжээлийн холигч
машин
Хорголжлох машин 3000000 2 6000000 40000 6040000
Оёгч машин 600000 2 120000 10000 130000
Машин 6000.000 2 12000.000 12000.000
43
Ä¿í24230000
Компьютер 500.000 3 1500.000 1500.000
Принтер 200.000 1 200.000 200.000
Ширээ 50.000 5 250.000 255.000
Сандал 15000 10 150.000 10.000 155.000
Утас 45.000 1 45.000 90.000
Ус буцалгагч 25.000 2 50.000 50.000
Шкаф 350000 1 350000 350000
Өлгүүр 15.000 1 15.000 15.000
Хүрз 8000 5 40.000 40000
Шуудай 1000 500 500,000 500,000
Хөшиг 25000 2 50,000 50,000
Хөшиг тогтоогч 4500 2 9000 9000
Ажилчдын хувцас 15000 5 75000 75000
Ачааны тэрэг 35000 2 70000 70000
Буйдан 145000 1 145000 145000
Ä¿í 3434700
5.5Êîìïàíè, áàéãóóëëàãûí àæèëëàõ áîëîâñîí õ¿÷íèé öàëèí, õºëñèéã áýëòãýõ

Төв аймгийн Жаргалант сумын цалингийн дундаж судалгаа, õºäºº îðîí íóòàãò ¿éë àæèëëàãàà
ÿâóóëæ áàéãàà байгууллагуудын цалингийн дундаж хэмжээ, компаний орлого зардал дээр
үндэслэн тогтоолоо.
Íèéãìéèí Áîäèò Æèëèéí
Албан тушаалууд Орон Сарын äààòãàëûí öàëèí öàëèí
тоо öàëèí øèìòãýë
/10/
1 Захирал 1 358000 35800 322200 3866400
2 Үйлдвэрлэлийн 1 294000 29400 264600 3175200
ìåíåæåð
3 Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåð 1 274750 27475 247275 2967300
4 Нягтлан бодогч 1 267750 26775 240975 2891700
44
5 Технологич 1 183750 18375 165375 1984500
6 Туслах ажилтан 2 279000 27900 251100 3013200

7 Жолооч 2 323400 32340 291060 3492720
8 Савлагч 1 151000 15100 135900 1630800
Нийт 10 2131650 213165 1682585 23021820
“Прогресс” ХХК-ний 2010-2012 оны цалинг тогтоолоо.
д/ Албан тушаал Оро 2010 Орон 2011 Орон 2012

д н тоо тоо тоо
1 Захирал 1 358000 358000 1 358000 397090 1 397090 444990
2 Íÿãòëàí áîäîã÷ 1 267750 267750 1 267750 387230 1 387230 433940
3 Үйлдвэрлэлийн 1 294000 294000 1 294000 326100 1 326100 365440
менежер
4 Маркетингийн 1 274750 274750 1 274750 304750 2 304750 341520
менежер
5 Савлагч 1 151000 151000 2 302000 334970 3 334970 375380
6 Технологич 1 183750 183750 1 183750 1 203810 228400
203810
7 Туслах 2 139500 279000 3 418500 464190 4 464190 469760
ажилтан
8 Æîëîî÷ 2 161700 323400 2 32340 358710 3 358710 401980
0
Нийт дүн 11 213165 13 2776850 16 3061410

0
5.6 Ýõëýëòèéí áàëàíñ

45
ìÿíãàí.òºã
Õºðºíãº ªð òºëáºð áà ýçýìøèã÷èéí ºì÷
Ýðãýëòèéí õºðºíãº: 5000000 ªð òºëáºð:
Ìºíãº 5000000 Áîãèíî õóãàöààò çýýë
ÒÝÌ Óðò õóãàöààò çýýë
Õàíãàìæèéí ç¿éë
Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº: 27569000 Ýçíèé ºì÷: 32569000

Áàðèëãà áàéãóóëàìæ Äîòîîäûí õóâü íèéë¿¿ëýã÷èä 32569000
Òîíîã òºõººðºìæ 12120000 Ãàäààäûí õóâü íèéë¿¿ëýã÷èä
Òàâèëãà ýä õîãøèë 15449000
Íèéò õºðºíãº 32569000 Íèéò ºð òºëáºð áà ýçýìøèã÷èéí ºì÷ 32569000
5.7 Áàéãóóëëàãûí îðëîãî çàðëàãûí òºëºâëºãºº /4 æèëýýð/
Èíôëÿöèéí ºñºëòèéí õóâü õýìæýý
Îí 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Èíôëÿöè
éí
5.72 5.72
ºñºëòèéí 8.1 2.1 1.7 4.7 10.9 9.5 6 5 5 5 5
õóâü 73 73
õýìæýý
õýìæýý
Ýíäýýñ õàðõàä ñ¿¿ëèéí 3-í æèëèéí òóðø èíôëÿöèéí ºñºëòèéí õóâü õýìæýý òîãòìîë ºñºëòòýé áàéíà.
Ñ¿¿ëèéí 3-í æèëèéí çàðäàëûí ºñºëòèéã èíôëÿöèéí ºñºëòèéí õóâü õýìæýýãýýð áóþó 5.7%-èàð
òîãòìîë ºñãºæ òîîöîâ.
Шаардагдах материал түүхий эдийн зардлын тооцо/2019îí/

46
Д/Д Нэр төрөл Хэмжих Нийт Нэгжийн Нийт үнийн дүн /мян.төг/
нэгж /кг/ хэрэгцээ үнэ /төг/
1 Òýæýýëèéí кг 339000 150 50,850,000
áóóäàé
2 Буудайн хивэг кг 339000 110 37,290,000
3 Үр тарианы кг 339000 100 33,900,000
сүрэл солоон
4 Давс кг 22600 300 6,780,000
5 Үр тарианы 90400 8,136,000
тэжээллэг
үлдэгдэл 90
Нийт 136,956,000
1 Òýæýýëèéí кг 360000 60480000
áóóäàé 168
2 Буудайн хивэг Кг 360000 120 43200000
3 Үр тарианы Кг 360000 37800000
сүрэл солоон 105
4 Давс Кг 24000 320 7680000
5 Үр тарианы 9120000
тэжээллэг 96000
үлдэгдэл 95
Нийт 158300000
1 Òýæýýëèéí Кг 405000 71685000
áóóäàé 177
2 Буудайн хивэг Кг 405000 126 51030000
47
3 Үр тарианы Кг 405000 44550000

сүрэл солоон 110
4 Давс Кг 27000 338 9126000
5 Үр тарианы 1080000
тэжээллэг 108000
үлдэгдэл 100
Нийт 177471000
Албан газар үйлдвэрлэлийн түрээсийн зардал
Д/Д Талбайн Нэгжийн Сарын төлбөр Жилийн төлбөр

хэмжээ / м2 / төлбөр /төгрөг/ /төгрөг/
1 120 2084 250000 3000000
Нийт 3000000
Цахилгааны зардал 2019
Д/Д Цахилгаан хэрэглэгч Тоо Хүчин Жилд Жилийн Нийт

ба гэрэлтүүлэх цэг чадал /кв. ажиллах нийт дүн
цаг/ цаг хэрэгцээ / /Мян.төг/
квт/
1 Багсармал тэжээлийн 2 7.5 1506 11295 1802682

2 Хорголжлох машин 2 11 753 8283 1321966.8
3 Оёгч машин 2 2 1506 480715.2
4 Компьютер 3 0.3 1004 301.2 72107.3
5 Принтер 1 13.7 50 685 54663
6 Ус буцалгагч 2 0.3 630 378 30164.4

Íèéò 3762300
48

квт/

2 Хорголжлох машин 2 11 753 8283 1397318
3 Оёгч машин 2 2 1506 508115
4 Компьютер 3 0.3 1004 301.2 76217
5 Принтер 1 13.7 50 685 57778
6 Ус буцалгагч 2 0.3 630 378 31883

Íèéò 3976745

квт/

3 Оёгч машин 2 2 1506 537077
4 Компьютер 3 0.3 1004 301.2 80561
5 Принтер 1 13.7 50 685 61071
49
6 Ус буцалгагч 2 0.3 630 378 33700

Íèéò 4203417

квт/

3 Оёгч машин 2 2 1506 567690
4 Компьютер 3 0.3 1004 301.2 85152
5 Принтер 1 13.7 50 685 64552
6 Ус буцалгагч 2 0.3 630 378 35620

Íèéò 4443009
Удирдлагын зардал
№ Çàðäëûí àíãèëàë Íèéò ä¿í /òºã/

1 Àëáàí òîìèëîëòûí çàðäàë 300000
2 Õàðóóë õàìãààëàëòûí çàðäàë -
3 Áè÷èã õýðãèéí çàðäàë 110000
4 Õàðèëöàà õîëáîîíû çàðäàë 320000
Íèéò ä¿í 730000
50
Тээврийн зардал
(2019 îí)
Тээврийн зардал (материал түүхий эдийн татан авалт)
Нэг удаагийн
Жилд хэдэн удаа татан
№ Түүхий эд материал татан авалтын Нийт зардал
авах
зардал
1 Òýæýýëèéí áóóäàé 4 120000 480000
2 Буудайн хивэг 4 120000 480000
Үр тарианы сүрэл
3 4 120000 480000
солоон
4 Давс 1 30000 30000
Үр тарианы
5 2 60000 120000
тэжээллэг үлдэгдэл
1530000
Тээврийн зардал(áàðàà материал ò¿ãýýõ)
1 Багсармал 4 240000 960000
2 Хорголжèí 4 240000 960000
1920000
Íèéò 3450000
Тээврийн зардал (2011îí)

авах
зардал
2 Буудайн хивэг 4 126840 507360
3 4 126840 507360
солоон
4 Давс 1 31710 31710
5 Үр тарианы 2 63420 126840
51
1680630
1 Багсармал 4 253680 1014720
2 Хорголжèí 4 253680 1014720
2029440
Íèéò 3710070
Тээврийн зардал (2012 îí)
авах
зардал
2 Буудайн хивэг 4 134070 541640
3 4 134070 541640
солоон
4 Давс 1 33517 33517
Үр тарианы
5 2 67034 134068
17811505
1 Багсармал 4 255143 1020572
2 Хорголжèí 4 255143 1020572
2041144
Íèéò 3822649
Үйлдвэрлэл үйл ажиллагааны нийт зардал
№ Зардлын нэр Нийт дүн /мян.төг/

1 Маркетингийн зардал 4,500,000
2 Цахилгааны зардал 3762300
3 Үндсэн хөрөнгийн элэгдлийн зардал 3671000
4 Харилцаа, холбооны зардал 320000
5 Удирдлагын зардал 730000
6 Хөдөлмөр хамгааллын хувцас,
хэрэглэлийн зардал 75000
7 Тээврийн зардаë 3450000
8 Ò¿¿õèé ýäèéí çàðäàë 136,956,000
9 Цалингийн зардал 23021820
52
10 ÍÄØ-èéí çàðäàë 213165

11 ÕÕÎÀÒ-èéí çàðäàë 1551697
12 Ò¿ðýýñèéí çàðäàë 3000000
Нийт дүн 181250982
МАРКЕТИНГИЙН ЗАРДЛЫН ТӨСӨВ
I-жилЗар сурталчилгаа:
№ Зар сурталчилгааны Тоо Нэгжийн өртөг Нийт өртөг

зардал
1 Тараах материал 8000ш 500 4,000,000
2 Сонин Нэг удаа 500,000
Нийт 4,500,000
II-жилБорлуулалтын урамшууллын зардал:

10000*500=5,000,000
III-жил
№ Õèéãäýõ àæèë Ã¿éöýòãýõ Ìºíãºí ä¿í

õóãàöàà
1 UBS
Òåëåâèç  City news 30cek -14 840000
TV9 òåëåâèç  Îðîéí ìýäýýíèé äóíäóóð 30ñåê-14 840000

 Çàð ìýäýýãýýð 40ñåê-21 420000
TV5 òåëåâèç  Ìýäýýëèéí öàã 30ñåê-14 710000
íýâòð¿¿ëýã 2 óäàà 58000
Судалгаа 500000
Нийт 3,900,000
53
Áîðëóóëàëòûí ïðîãíîç
Үзүүлэлтүүд 2010он 2011он 2012он
Тоног төхөөрөмжийн 75% 80% 90%
хүчин чадлын
ашиглалтын
хувь /хорголжин /
Зорилтод зах зээлд 4,6% 4,9% 5,55%
эзлэх хувь / хорголжин/
Борлуулах тоо хэмжээ/ 564,75тн 602.4тн 677,7тн
хорголжин/
Борлуулалтын орлого/ 141,187,500төг 150,600,000төг 169,425,000төг
хорголжин/
Тоног төхөөрөмжийн 75% 80% 90%
хүчин чадлын
ашиглалтын
хувь /багсармал/
Зорилтод зах зээлд 4,6% 4,9% 5,55%
эзлэх хувь/багсармал/
Борлуулах тоо 564,75 602.4 677,7
хэмжээ/багсармал/
Борлуулалтын 84,712,500төг 90,360,000төг 101,655,000төг
орлого/багсармал/
Нийт борлуулалтын 225900000 240960000 271080000
орлого
Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ººðèéí ºðòºãèéí òîîöîî

54
Çàðäëûí àíãèëàë Íèéò ä¿í

1 ¯íäñýí õºðºíãº áýëòãýëèéí çàðäàë 27569000
2 Ìàòåðèàë ò¿¿õèé ýäèéí çàðäàë 136,956,000
3 Õºäºëìºðèéí çàðäàë 2023750
4 Ýð÷èì õ¿÷íèé çàðäàë 5408045
6 Ò¿ðýýñèéí çàðäàë 3000000
7 Òýýâðèéí çàðäàë 1530000
6 ¯íäñýí õºðºíãèéí ýëýãäëèéí çàðäàë 3840800
7 Ñóðãàëòûí çàðäàë 1000000
8 Õºäºëìºð õàìãààëëûí çàðäàë
75000
10 ¯éëäâýðëýëèéí çàðäàë 181402595

11 Á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî (æèëä.êã) 1129500
12 íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íèé ººðèéí ºðòºã 160.6
13 Íýãæèéí ¿íý 200
14 Íýãæèéí àøèã 39.4
Îðëîãûí òàéëàí
55
2010 2011 2012

1 Îðëîãî Íèéò ä¿í Íèéò ä¿í Íèéò ä¿í
¯éë÷èëãýýíèé îðëîãî 225900000 240960000 271080000
Ä¿í 225900000 240960000 271080000
2 Çàðäàë Íèéò ä¿í Íèéò ä¿í Íèéò ä¿í
¯íäñýí õºðºíãº áýëòãýëèéí çàðäàë 27569000 0 0

¯íäñýí õºðºíãèéí ýëýãäëèéí
3840800 3840800 3840800
çàðäàë
Òýýâðèéí çàðäàë 3450000 3710070 3822649
Õàðèëöàà õîëáîîíû çàðäàë 3840000 3840000 3840000
Ò¿ðýýñèéí çàðäàë 3000000 3000000 3000000
Ìàðêåòèíãèéí çàðäàë 4500000 5000000 3900000
Øààðäàãäàõ ìàòåðèàë ò¿¿õèé ýäèéí
136956000 158300000 177471000
çàðäàë
Õºäºëìºðèéí çàðäàë 2131650 2776850 3061410
Àâòî òýýâðèéí òàòâàð 64000 64000 64000
Íèéò 185351450 180531720 198999459
¯éëäâýðëýë ¿éë àæèëëàãààíû
3 40585550 60429000 72080541
íèéò çàðäàë
Íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýëèéã öàëèíãààñ õàñàæ òîîöñîí áîëíî.
ХӨДӨЛМӨРИЙН ГЭРЭЭ
2010/ ...
56
Ерөнхий зүйл
Монгол улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийг удирдлага болгон нэг
талаас Улсын мэргэжлийн хяналтын газар /цаашид ажил олгогч гэх/-ыг төлөөлж хүний
нөөцийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн Ж.Мөнхжаргал , нөгөө талаас “Прогресс”ХХК-
ны Үйлдвэрлэлийн менежер Б.Батбаяр /цаашид ажилтан гэх/ нар дор дурьдсан нөхцлөөр
хэлэлцэн тохиролцож энэхүү гэрээг байгуулав.
Талуудын эрх, үүрэг болон хүлээх хариуцлагыг тодорхойлоход энэ гэрээний зорилго
оршино.
Нэг. Гэрээний нөхцөл

1.1. Ажлын нэгж : 1
1.2. Албан тушаал: Үйлдвэрлэлийн менежер
1.3. Үндсэн үүрэгт ажил: Ажлын байрны тодорхойлолтод заагдсан ажил
үүргийггүйцэтгэнэ.
1.4. Цалингийн хэмжээ:294000
1.5. Хөдөлмөрийн тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжид заасны дагуу
ажилтанд нэмэгдэл, нөхөн олговор олгож болно.
1.6. Хөдөлмөрийн нөхцөл: Хөдөлмөрийн хэвийн нөхцөлд ажиллана.
1.7. Гэрээний хугацаа: Хугацаагүй.
Хоёр. Ажил олгогчийн хүлээх үүрэг
2.1 Хөдөлмөрлөх нөхцөл, орчинг бүрдүүлнэ.

2.2. Ажилтан үүргээ биелүүлэхэд шаардагдах ажлын байраар хангана.
2.3. Хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан өдрөөс ажилтанд нийгмийн болон эрүүл
мэндийн дэвтэр нээж, зохих журмын дагуу сар тутам шимтгэл хураамж төлсөн
тухай бичилт хийнэ.
2.4. Ажилтан, албан хаагчийн хүсэлтээр ажил, мэргэжил, мэргэшил, албан тушаал,
цалин хөлсний тухай тодорхойлолтыг гаргаж өгнө.
2.5. Ажил олгогч ажлын үр дүнг харгалзан тогтоосон журмын дагуу нэмэгдэл
урамшуулал олгож болно.
2.6. Амьдралын гачигдал тохиолдсон үед Хөдөлмөрийн дотоод журамд заасан
хэмжээгээр тусламж үзүүлнэ.
Гурав. Ажил олгогчийн эрх
3.1. Ажилтнаас гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэхийг шаардана.

3.2. УМХГ-ын Хөдөлмөрийн дотоод журам болон энэхүү хөдөлмөрийн гэрээнд
тодорхойлсон ноцтой зөрчил гаргасан тохиолдолд сахилгын шийтгэл ногдуулж,
Ажилтантай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг Ажил олгогчийн санаачлагаар
цуцална.
3.3. Эрхэлсэн ажилдаа санаачлага, үр бүтээл гаргасан бол шагнаж урамшуулж
болно.
3.3. Энэ гэрээний 7 дугаар зүйлийн дагуу хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах
3.4. Эд хөрөнгийн хохирол учруулсан тохиолдолд эд хөрөнгийн бүрэн болон
хязгаарлагдмал хариуцлага хүлээлгэж, хохирлоо нөхөн төлүүлэхээр шаардаж
57
болно.
Дөрөв. Ажилтны хүлээх үүрэг
4.1. Монгол улсын Хөдөлмөрийн тухай хууль, холбогдох бусад хууль тогтоомж,
Хөдөлмөрийн гэрээ, ПРОГРЕСС-ын Хөдөлмөрийн дотоод журмыг чанд
мөрдөж ажиллана.
4.2. Ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил үүргээ хугацаанд нь чанартай хийж
гүйцэтгэх ба удирдлагаас өгсөн хуульд нийцсэн үүрэг даалгаврыг бүрэн
биелүүлнэ.
4.3. Байнгын сонор сэрэмжтэй байж, журмын хашаанд хураагдсан эд зүйлийн бүрэн
бүтэн байдлыг хангаж ажиллана.
4.4. Ажил үүргээ биелүүлэхдээ хөдөлмөрийн сахилгыг чанд биелүүлж, Улсын
мэргэжлийн хяналтын газар, ажилтны нэр хүндийг өндөрт өргөн хүндэтгэж
ажиллана.
4.5. Ажлын цагийг үр бүтээлтэй ашиглана.
4.6. Үндсэн ажлын зэрэгцээ бусад байгууллагад хөдөлмөрийн гэрээгээр өөр ажил
хавсран гүйцэтгэхийг хориглоно.
4.7. Байгууллага, хувь хүний нууцыг хууль тогтоомжийн дагуу чанд хадгална.
4.8. Ажилтан ажилд ирэхгүй байх тохиолдол /өвчтөй, чөлөөтөй, гачигдал
тохиолдсон г.м./-д харъяалах удирдлагадаа тухайн үед яаравчлан мэдэгдэнэ.
4.9. Сар бүр ажлын тайлангаа ПРОГРЕСС-ын Санхүү, аж ахуйн хэлтэст гаргаж
байна.
4.11. Журмын хашаанд байгаа эд хөрөнгөд хохирол учирахуйц нөхцөл байдал
үүссэн тохиолдолд Байгаль орчин, геологи, уул уурхайн хяналтын улсын
албаны дарга болон Санхүү, аж ахуйн хэлтсийн даргад тэр даруй мэдэгдэнэ.
4.12. Журмын хашаанд байгаа эд хөрөнгөд хохирол учирахуйц нөхцөл байдал
үүссэн тохиолдолд Байгаль орчин, геологи, уул уурхайн хяналтын улсын
албаны дарга болон Санхүү, аж ахуйн хэлтсийн даргад 1 хоногийн дотор тус тус
мэдэгдэнэ.
4.13. Ажилтан нь Тамгын газарт урьдчилан мэдэгдэж чөлөө авалгүйгээр ажлын
байрыг хараа хяналтгүй орхих, хашаанд хөндлөгийн этгээдийг оруулах, эд зүйл, тээврийн
хэрэгслийг давагдашгүй хүчин зүйлээс бусад шалтганаар гэмтэж, чанар байдлаа алдахаар
байдалд хүргэхгүй байх арга хэмжээ авна.
Тав. Ажилтны эрх

5.1. Эрхэлж буй ажил, албан тушаалдаа тохирсон цалинг тогтмол хугацаанд авч
байхыг шаардах
5.2. Ажил үүргээ гүйцэтгэх нөхцөлөөр хангуулах, ажил хөдөлмөрийн үр дүнгээ
үнэлүүлэх
5.3. Амьдралын гачигдал тохиолдсон нөхцөлд Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасны
дагуу хөнгөлөлт, тусламж авах
5.4. Хөдөлмөрийн чадвараа түр болон бүрэн алдсан тохиолдолд хууль тогтоомжийн
дагуу тэтгэвэр, тэтгэмж, нөхөн олговор авах
5.5. Алба гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй тохиолдолд Газрын удирдлага,
дээд шатны байгууллага болон хөдөлмөрийн маргаан таслах комисс, шүүхэд
ханда
Зургаа. Ажилтны хүлээх хариуцлага
58
6.1. ПРОГРЕСС-ын дотоод журмыг зөрчсөн болон хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээсэн

ажил үүргээ биелүүлээгүй бол Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлд заасны
дагуу сахилгын шийтгэл ногдуулна.
6.2. Ажилтан өөрийн буруугаас эд хөрөнгийн хохирол учруулсан тохиолдолд
Монгол улсын “Хөдөлмөрийн тухай хууль”-ийн 132, 133, 135 дугаар зүйлд заасан эд
хөрөнгийн бүрэн болон хязгаарлагдмал хариуцлага хүлээнэ
6.3. ПРОГРЕСС-ын Хөдөлмөрийн дотоод журам болон энэхүү хөдөлмөрийн гэрээнд
заасан ноцтой зөрчил гаргасан тохиолдолд ажлаас халах арга хэмжээ авна.
Долоо. Хөдөлмөрийн гэрээ дуусгавар болох, цуцлах үндэслэл
7.1. Монгол улсын “Хөдөлмөрийн тухай хууль”-ийн 37, 40 дүгээр зүйлд заасан
үндэслэл бий болсон
7.2. ПРОГРЕСС-ын Хөдөлмөрийн дотоод журамд заасан ноцтой зөрчил болон
дараахь зөрчлийг гаргасан тохиолдолд “ноцтой зөрчил”-д тооцож Ажил олгогчоос
ажилтантай байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээг цуцлана. Үүнд:
· Харуул хамгаалалтын ажилд сонор сэрэмж алдснаас журмын хашаанд хураагдсан
эд зүйл дутсан, алдагдсан, хэмжээ, чанар байдал нь муудсан;
· Ажлын байраа орхин явах зэрэг шалтгаанаас улсын байцаагч болон бусад
этгээдийн ажилд саад учруулсан;
· Журмын хашаанд байгаа эд зүйлийг ашиг олох зорилгоор ашигласан, худалдан
борлуулсан;
· Журмын хашааны өөрийнх нь бүрэн бүтэн байдлыг хангаж чадаагүй.
Найм. Бусад зүйл

8.1. Хоёр тал гэрээний биелэлтийг гэрээ байгуулсан хугацаагаар буюу улирал,
жилээр дүгнэнэ.
8.2. Гэрээг адил хүчинтэй 2 хувь үйлдэж талууд хадгална.
8.3. Хөдөлмөрийн гэрээ нь талууд гарын үсэг зурсан өдрөөс хүчин төгөлдөр болно.
8.4. Талууд харилцан тохиролцсоноор гэрээнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж болно.
8.5. Энэ гэрээгээр зохицуулаагүй бусад харилцааг Хөдөлмөрийн тухай хууль,
ПРОГРЕСС-ын Хөдөлмөрийн дотоод журамд зааснаар зохицуулна.

8.6. Маргаан гарсан тохиолдолд талууд харилцан тохиролцож шийдвэрлэх ба
тохиролцож эс чадвал холбогдох байгууллагаар шийдвэрлэнэ.
Гэрээг 2010 оны ......... дүгээр сарын ..........-ний өдөр байгуулав.
ГЭРЭЭ БАЙГУУЛСАН
Ажил олгогчийг төлөөлж,

“Прогресс"ХХК-ны хүний нөөцийн асуудал
хариуцсан мэргэжилтэн: Ж.Мөнхжаргал /....................................../
Үйлдвэрлэлийн менежер: Б.Батбаяр /...................................../

3.4.1 Албан тушаалын тодорхойлолт
59
Байгууллагын нэр: “ПРОГРЕСС” ХХК

Албан тушаалын нэр: Захирал
Шууд харъяалан удирдах албан Борлуулаã÷, Íÿãòëàí áîäîã÷, Үйлдвэрийн инженер
тушаалтан:
Ажлын үндсэн зорилго: Компаний үйл ажиллагаа , харилцаа холбоо, хүний нөөцийг
удирдан зохион байгуулж , стратегийн төлөвлөгөөг боловсруулах , шийдвэр гаргах ,
хяналт тавих
Нэг . Ажлын үүрэг
1.1 Тогтмол гүйцэтгэх ажил үүргүүдХүснэгт 4
№ Ажил үүрэг Давтамж
1 Компаний стратеги төлөвлөгөө боловсруулах ºäºð òóòàì
2 Ажиллагсадын ажиллах нөхцөл, ахуй хангамжийг сайжруулах ºäºð òóòàì
талаар санаачлагатай ажиллах
3 Үйлдвэрлэл, үйл ажиллагаанд хяналт тавьж, шалгалт үзлэг ºäºð òóòàì
зохион байгуулах
4 Албаны ажилтнуудыг өдөр тутмын удирдлагаар хангах, үйл ºäºð òóòàì
ажиллагааг чиглүүлэх, хяналт тавих;
5 Тогтсон хугацаанд хуралдан хийгдсэн болон хийхээр төлөвлөж ºäºð òóòàì
буй ажлуудыг танилцуулах, санал авах, хэлэлцэж батлуулах;
6 Ажил байдалтай танилцан заавар зөвлөлгөө болон үүрэг ºäºð òóòàì
даалгавар өгөх, биелэлтийг дүгнэх;
7 Барааны нэр төрлийг нэмэгдүүлэх талаар санаачлагатай ºäºð òóòàì
ажиллах, судалгаа явуулах, зах зээлийн мэдрэмжтэй байх;
8 Зах зээл дээр эрэлттэй болон захиалгатай барааг хурдан Àæëûí 8 öàã
шуурхай нийлүүлэх ажлыг удирдах;
9 Батлагдсан зардлын төсвийн хэрэгжилтийг хангуулах; 8 öàã
10 Гэрээт байгууллага, хэрэглэгчидээс ирсэн санал гомдлыг 1 öàã
холбогдох удирдлагуудтай хамтран шийдвэрлэх;
11 Албаны борлуулалт, ашигт ажиллагаанд сараар, улирлаар, ºäºð òóòàì

жилээр харьцуулалт дүн шинжилгээ хийж авах арга хэмжээний
жил, улирал, сар, долоо хоногийн төлөвлөгөөтэй ажиллах;
Долоо Сар Улирал Жил Давтамж
хоног гүй
1 Нийлүүлэгч болон харилцагчидтай гэрээ 
хэлэлцээр хийх
2 Баримт бичиг боловсруулах, 
3 Сургалт семинарт хамрагдах 
4 Үйл ажиллагааний төлөвлөлт боловсруулах 
5 Орон тоо, бүтцийг шинэчлэх, оновчтой бодлого 
60
боловсруулж санал оруулах;

6 Шинээр ажлын байранд ирсэн ажилтныг ажлын 
байранд дадлагажуулах
7 Ажилтны албан тушаал болон ур чадварын 
зэргийг дэвшүүлэх буюу бууруулах, сахилгын
шийтгэл, арга хэмжээ авах санал үндэслэлийг
баримтжуулан асуудлыг хүний нөөцийн хэлтэст
тавих
8 МУ-ын Хөдөлмөрийн хууль болон 
байгууллагын дотоод журмыг хэрэгжүүлэх
ажлыг зохион байгуулж, хэрэгжилтэнд хяналт
тавин зөрчигдсөн тохиолдолд зохих арга
хэмжээг тухай бүр нь авах;
Хоёр . Эрх мэдэл , хариуцлага , харилцаа холбоо

2.1. Эрх мэдэл
 Компаний дотоод дүрэм журмыг батлах
 Шийдвэр тушаал захирамж гаргах
 Байгууллагын санхүүгийн тайлан , мэдээг шаардах
 Ажилчдад шаардлага тавих
 Хөдөлмөрийн хууль, дотоод журам, гэрээ, ХОМСЗохицуулалтын журам,
АХСЗохицуулалтын журам, бусад журамд заасан эрх.
2.2. Хариуцлага
 Хууль бус үйл ажиллагаа эрхлэхгүй байх
 Ажилчдад хууль бус шаардлага тавихгүй байх
 Ажил үүргээ өндөр түвшинд гүйцэтгэх
 Ажлын нөхцөл байдлыг хангах
 Ажилчдын санал хүсэлтийг хүлээн авах
 Монгол Улсын холбогдох хууль тогтоомжуудад заасан хариуцлага
 Компанийн хөдөлмөрийн дотоод журамд заасан хариуцлага
 Компанитай байгуулсан гэрээгээр хүлээх хариуцлага
2.3 . Байгууллага доторх харилцаа холбоо
Хүснэгт 6
№ Албан тушаалтан Харилцах зорилго Харилцах давтамж
Өдөр Долоо Сар Бус
хоног ад
1 Борлуулалтын Үүрэг даалгавар, бусад
менежер мэдээллийг дамжуулах , ажил
үүргийн биелэлтэнд хяналт
тавих
2 Үйлдвэрийн Үүрэг даалгавар, бусад
инженер мэдээллийг дамжуулах, ажил
61

тавих
3 Санхүүгийн Үүрэг даалгавар, бусад
менежер мэдээллийг дамжуулах, ажил
тавих
4 Бусад ажилчид Үүрэг даалгавар, бусад
мэдээллийг дамжуулах, ажил
тавих
2.4 . Байгууллагаас гадуурх харилцаа

№ Харилцагч Харилцах зорилго Харилцах давтамж
Өдөр Долоо Сар Бус
хоног ад
1 Хэрэглэгч Бүтээгдэхүүн нийлүүлэх , гэрээ 
хэлэлцээр хийх
2 Нийлүүлэгч Түүхий эдийн татан авалт 
3 Мэргэжлийн Зээл тусламж авах , хяналт 

байгууллагууд шалгалт хийлгэх , үйл
ажиллагааны зөвшөөрөл авах ,
Хөрөнгө оруулалт , ажилтан авах
Гурав . Ажлын байрны орчин , нөхцөл

1. Ажлын байрны нөөц, хэрэгсэл:
 Компьютер /иж бүрэн
 Бичгийн хэрэгсэл
 Утасны лимит
2. Мэдвэл зохих хууль дүрэм, журам
 Монгол Улсын Компанийн тухай хууль
 Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хууль
 Монгол Улсын Хүнсний тухай хууль
 Монгол Улсын авилгалын эсрэг хууль
 Компанийн дотоодод батлагдан, мөрдөгдөх бусад дүрэм, журмууд
 Худалдаалж байгаа бүтээгдэхүүнтэй холбоотой Монгол Улсын стандартууд
 Эрүүл ахуй, галын аюулгүй ажиллагаа, хөдөлмөр хамгааллын дүрэм, журам
3. Ажлын байрны нөхцөл
 Хэвийí
 Ажлын зайлшгүй шаардлагаар илүү цагаар ажиллах
62
 Ажилд шаардлагатай тавилга хэрэгсэлээр хангана

 Зах зээлийн дундаж цалин хөлсөөр хангана
Дөрөв. Ажлын байранд тавигдах шаардлага
1.Åðºíõèé øààðäëàãà
Áîëîâñðîë: Дээд /бакалавр түүнээс дээш/
Мэргэжил: Бизнесийн удирдлага
Мэргэшил: Маркетинг, санхүү, үйлдвэрлэл
Туршлага: Удирдах албан тушаалд 2-оос багагүй жил ажилласан
Ур чадвар:Бие даан оновчтой шийдвэр гаргаж, хариуцлага хүлээх чадвартай.
 Хамт олныг удирдан зохион байгуулж, эрхэм зорилго руу чиглүүлэх
чадвартай.
 Багаар ажиллах чадвартай.
 Цаг ашиглалт сайн, бүтээмж өндөр.
 Идэвхи санаачлагатай, бүтээлч байх.
 Шүүмжлэлийг хүлээн авч дүгнэлт хийх чадвартай
 Харилцааны өндөр соёлтой
 Компьютерийн мэдлэг
 Гадаад хэлний мэдлэг
2.Тусгай шаардлага:
 Байгууллага болон хувь хүний нууцыг хадгалах
 Байгууллагын нэр хүндийг өндөрт өргөж явах.
 Хувийн соёлдоо анхаарч үлгэр жишээч ажиллах.
 Өөрчлөлт шинэчлэлттэй зэрэгцэн хөгжиж байх.
 Гэмт хэрэг зөрчилд холбогдож байгаагүй.
Тав. Ажлын байрны тодорхойлолтын баталгаажуулалт
Тодорхойлолт боловсруулсан:
Албан тушаал:
Гарын үсэг: ………………………….
2020 оны …-р сарын …-ны өдөр
Уншиж танилцсан:
Гарын үсэг: ………………………… / /
63
Албан тушаалын тодорхойлолт

Байгууллагын нэр: “ПРОГРЕСС” ХХК
Албан тушаалын нэр: Íÿãòëàí áîäîã÷
Шуудхаръяалагдах албан тушаалтан: Ерөнхий захирал
Ажлын үндсэн зорилго : Байгууллагын өдөр тутмын тооцооны ажлыг зохион байгуулах ,
байгууллагын төлбөр тооцоог үнэн зөв нягт нямбай хөтөлж ажиллах .
Компанийн одоогийн болон ирээдүйн ашигт ажиллагааг хангах нягтлан бодох бүртгэлийн
чанартай, түргэн шуурхай, зөв шударга үйлчилгээг үзүүлэх, санхүүгийн бүртгэл тооцоонд
хяналт тавих, дэмжлэг үзүүлэх, хэрэглэгч болон харилцагч түншүүдийн сэтгэл ханамжийг
өндөр түвшинд байлгах замаар компанийн ашигт ажиллагааг хангах;
1.1 Тогтмол гүйцэтгэх ажил үүргүүд
1 Борлуулалтанд хяналт тавьж , орлого зардлыг бүртгэх Өдөр тутам
2 Бүтээгдэхүүний зах зээлийн үнэ ханшийг судалж мэдээлж байх Өдөр тутам
3 Ажилчдын цалин хөлсийг тооцож олгох Сар тутам
4 Өдөр тутмын ажил гүйлгээг бүртгэх Өдөр тутам
5 Захирал болон бусад албан тушаалтанд тогтмол давтамжтайгаар үйл Сар тутам
ажиллагаагаа тайлагнах
6 Эд зүйлсийн бүртгэл хөтлөх Өдөр тутам
7 Харъяалагдах татварын албанд тайлан баланс гаргаж өгөх; Сар тутам
8 НДШ, ЭМДШ, эхийн чөлөөний мөнгө зэргийн тайланг холбогдох Сар тутам
газруудад гаргаж өгөх;
9 Байгууллагын өртөг зардлыг бууруулах талаар санал, санаачлага Өдөр тутам
гаргаж, хэрэгжилтийг хянах;
1.2 Тодорхой хугацаанд хийж гүйцэтгэх ажлууд Хүснэгт 11
Долоо Сар Улирал Жил Давтамжгүй
хоног
1 Удирдлага болон харилцагчдыг 
64
санхүүгийн тайлан мэдээллээр хангах

2 Баримт бичиг боловсруулах
3 Гүйцэтгэсэн ажлын талаарх 
илтгэл ,мэдээг ерөнхий захиралд
тайлагнах
4 Компанийн гадаад, дотоод өр авлагын
мэдээг гаргах, өр авлагыг барагдуулах
талаар санаачлагатай ажиллаж
багасгах;
5 Санхүүгийн шинжилгээ хийж, улирал 
бүр удирдах зөвлөлд танилцуулах;
6 Өр дутагдал шинээр гарахаас 
урьдчилан сэргийлэх, буруутай
этгээдэд хуулийн дагуу хариуцлага
тооцох;
7 Санхүү бүртгэлийн үйл ажиллагаатай 
холбогдолтой тогтоол, тушаал
шийдвэрийн биелэлтийн талаар шууд
удирдах ажилтнуудад хяналт тавьж,
биелэлтийг хугацаанд нь хангуулах;
8 Байгууллагын өртөг зардлыг 
бууруулах талаар санал
Эрх мэдэл , хариуцлага , харилцаа холбоо
 Ашигглагдаж байгаа эд хөрөнгө , тоног төхөөрөмж , бараа бүтээгдэхүүнд хяналт
тавьж , эвдэж гэмтсээсэн , үрэгдэж алга болсон тохиолдолд эзэн холбогдогчийг олж
тогтоон баримтжуулж хариуцлага хүлээлгэх , хохиролыг барагдуулах талаар
холбогдох албан тушаалтанд мэдэгдэх
 Санал хүсэлтээ чөлөөтэй илэрхийлэх
 Цалин хөлс , урамшуулалыг тогтсон хугацаанд шаардаж авах эрхтэй .
 Шаардлагатай тоног төхөөрөмж бусад зүйлсийг холбогдох албан тушаалтнаас
хүсэх
 Удирдлагыг шаардлагатай мэдээллээр хангах
 Ээлжийн амралтаа батлагдсан графикийн дагуу эдлэх
 Монгол Улсын НББ-ийн тухай хуулинд заасан хариуцлага
 Компанийн хөдөлмөрийн дотоод журамд заасан хариуцлага
 Компанитай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээх хариуцлага
 Ажил үүргээ биелүүлэх явцдаа өөрийн буруугаас компанид эд хөрөнгийн хохирол
учруулбал эд хөрөнгийн бүрэн хариуцлага хүлээнэ
65
 Өмч хөрөнгийн хадгалалт, хамгаалалт, ашиглалт, зарцуулалтанд бүртгэлээр тавих

хяналтыг сулруулсанаас хөрөнгө, мөнгө үрэгдвэл гарах үр дүнгийн хариуцлага
хүлээнэ
 Улирал, жилийн тайланг хугацаа хожимдуулсан, буруу гаргасан бол гарах үр
дүнгийн хариуцлага хүлээнэ
 Мөнгөн хөрөнгө, бараа материал, бусад үнэт зүйлсийг хүлээн авах, орлого болгох,
хадгалах, зарцуулах талаар гаргасан дүрэм журам бусад холбогдох зааврыг зөрчсөн
бол гарах үр дүнгийн хариуцлага хүлээнэ;
2.3 . Байгууллага доторх харилцаа холбоо Хүснэгт 12
№ Албан Харилцах зорилго Харилцах давтамж
тушаалтан Өдөр Долоо Сар Бусад
хоног
1 Ерөнхий захирал Компаний санхүүтэй холбоотой 
асуудлаар тайлагнах
2 Борлуулалтын Цалин хөлс олгох , борлуулалтын 
менежер үйл ажиллагаатай холбоот
асуудлаар
3 Үйлдвэрлэлийн Үйлдвэрлэлийн орлого зардлыг 
инженер бүртгэж , хөрөнгө зарцуулалтанд
хяналт тавих цалин хөлс олгох , аж
ахуйн бүртгэл хөтлөх
4 Бусад ажилчид Үйлдвэрлэлийн орлого зардлыг 
бүртгэж , хөрөнгө зарцуулалтанд
хяналт тавих цалин хөлс олгох
2.4 . Байгууллагаас гадуурх харилцаа Хүснэгт 13
Өдөр Долоо Сар Бусад
хоног
1 Хэрэглэгч Хөрөнгө санхүүтэй 
холбоотой асуудлаар
2 Нийлүүлэгч Хөрөнгө санхүүтэй 
3 Татварын байгууллага Татвар төлөх хяналт 
шалгалт хийлгэх
4 Хөрөнгө оруулагч Хөрөнгө санхүүтэй 
5 Худалдааны Байгууллагад шаардлагатай 
байгууллага зүйлсийг худалдан авах
Гурав . Ажлын байрны орчин , нөхцөл
1.Ажлын байрны нөөц, хэрэгсэл:
 Компьютер /иж бүрэн/
66
 Тооны машин
 Хэвийí
Мэргэжил: Ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñàã
Мэргэшил: Ñàíõ¿¿ãèéí ìåíåæåð, Íÿãòëàí áîäîã÷
Туршлага: Ìýðãýæèëýýðýý 1-ýýс багагүй жил ажилласан
Ур чадвар:
 Îíîâ÷òîé øèéäâýð ãàðãàõ
 Багаар ажиллах чадвартай.
 Цаг ашиглалт сайн, бүтээмж өндөр.
 Идэвхи санаачлагатай, бүтээлч байõ
 Харилцааны өндөр соёлтой
Тав. Ажлын байрны тодорхойлолтын баталгаажуулалт
Гарын үсэг: ………………………….. / /

67
Албан тушааал: Санхүүгийн менежер
Гарын үсэг: ………………………… / /

Албан тушаалын тодорхойлолт

Байгууллагын нэр:
Албан тушаалын нэр: Үйлдвэрлэлийн инженер
Шууд харъяалагдах албантушаалтан: Ерөнхий захирал
Шууд харъяалан удирдах албан Технологич, туслах ажилтан
тушаалтан:
Ажлын үндсэн зорилго : Удирдлагын өгсөн үүрэг даалгаварын дагуу үйлдвэрлэлийн үйл
ажиллагааг удирдан зохион байгуулж , үйлдвэрлэлийг өргөтгөх , үр ашгийг нэмэгдүүлэх
стратеги төлөлвлөгөө боловсруулж ажиллах
1.1 Байнга хийж гүйцэтгэх ажил үүргүүд Хүснэгт 16
1 Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг хянах Өдөр тутам
2 Ажлын байрны нөхцлийг хянаж ажлын байрны сайжруулалтыг санал Сар тутам
болгоно
3 Ажилчдад заавар зөвлөгөө өгөх Өдөр тутам
4 Захиралд тогтмол давтамжтайгаар үйл ажиллагаагаа тайлагнах Сар тутам
5 Бүтээгдэхүүний чанар болон гарцыг сайжруулах судалгаа хийж санал Өдөр тутам
дүгнэлт гаргах
6 Ажилчдын үүрэг даалгаварын биелэлтэнд хяналт тавьж , хэвийн үйл Өдөр тутам
ажиллагааг хангах
68
1.2 Тодорхой хугацаанд хийж гүйцэтгэх ажлууд Хүснэгт 17

Долоо Сар Улирал Жил Давтамжгүй
хоног
1 Удирдлага болон харилцагчдыг 
үйлдвэрлэлийн үйл явцийн мэдээллээр
хангах
2 Баримт бичиг боловсруулах 
3 Гүйцэтгэсэн ажлын талаарх 
илтгэл ,мэдээг ерөнхий захиралд
тайлагнах
4 Компаний стратеги төлөвлөгөөний 
дагуу үйлдвэрлэл үйл ажиллагааг
өргөтгөх ажиллагааг төлөвлөн
удирдаж ажиллах
5 Бүтээгдэхүүнд чанарын хяналт тавих 
6 Удирдах ажилчид болон шинэ 
ажилчдыг сургаж дадлагажуулах
7 Ажлын байрны нөхцлийг 
хянаж ,Ажлын байрны сайжруулалтыг
санал болгох
8 Үйлдвэрлэлийн өртөг зардлыг хянаж 
байх Түүхий эдийн татан авалт хйих
гэрээ хэлцэл хийх
Хоёр . Эрх мэдэл , хариуцлага , харилцаа холбоо

 Ашигглагдаж байгаа эд хөрөнгө , тоног төхөөрөмж , бараа бүтээгдэхүүнд хяналт
тавьж , эвдэж гэмтсээсэн , үрэгдэж алга болсон тохиолдолд эзэн холбогдогчийг олж
тогтоон баримтжуулж хариуцлага хүлээлгэх , хохиролыг барагдуулах талаар
холбогдох албан тушаалтанд мэдэгдэх
 Санал хүсэлтээ чөлөөтэй илэрхийлэх
 Цалин хөлс , урамшуулалыг тогтсон хугацаанд шаардаж авах эрхтэй .
 Шаардлагатай тоног төхөөрөмж бусад зүйлсийг холбогдох албан тушаалтнаас
хүсэх
 Удирдлагыг шаардлагатай мэдээллээр хангах
 Ээлжийн амралтаа батлагдсан графикийн дагуу эдлэх
Хөдөлмөрийн хууль, дотоод журам, гэрээ, ХОМСЗохицуулалтын журам,
АХСЗохицуулалтын журам, бусад журамд заасан эрх
 Компанитай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээх хариуцлага
69
 Ажил үүргээ биелүүлэх явцдаа өөрийн буруугаас компанид эд хөрөнгийн хохирол

учруулбал эд хөрөнгийн бүрэн хариуцлага хүлээнэ
 Мөнгөн хөрөнгө, бараа материал, бусад үнэт зүйлсийг хүлээн авах, орлого болгох,
хадгалах, зарцуулах талаар гаргасан дүрэм журам бусад холбогдох зааврыг зөрчсөн
бол гарах үр дүнгийн хариуцлага хүлээнэ;
 Ажлын талаарх мэдээлэл баримтыг бусдад ашиглуулах , хувьдаа ашиглах зэргээр
хууль бус үйлдэл хийхгүй байх
 Ажлаа мэргэжлийн өндөр түвшинд хийж гүйцэтгэх
 Байгууллагын дотоод журам хөдөлмөрийн гэрээнд тусгагдсан заалтуудыг
зөрчихгүй байх
2.3 . Байгууллага доторх харилцаа холбоо Хүснэгт 18
№ Албан Харилцах зорилго Харилцах давтамж
тушаалтан Өдөр Долоо Сар Бусад
хоног
1 Ерөнхий захирал Үүрэг даалгавар авах , бусад 
мэдээллийг дамжуулах
2 Борлуулалтын Мэдээллийн солилцоо 
менежер
3 Санхүүгийн Цалин урамшуулалаа бодуулж 
менежер авах , ажлаа үнэлүүлж байх
4 Бусад ажилчид Үүрэг даалгавар өгөх , бусад 
мэдээллийг дамжуулах, үйл
ажиллагааг хянах дүгнэх ,
заавар зөвлөгөө өгөх , сургах
2.4 . Байгууллагаас гадуурх харилцаа Хүснэгт 19

Өдөр Долоо Сар Бусад
хоног
1 Хэрэглэгч Үйлдвэрлэлийн үйл 
ажиллагаа онцлогийг
танилцуулах
2 Нийлүүлэгч Шаардлагатай түүхий 
эдийг авах , түүний
чанарын талаар
3 Сургалтын төв , Үйлдвэрлэлийн хэсгийн 
Хөдөө аж ахуйн их ажилтан авах сургаж
дээд сургуулиуд хөгжүүлэх
4 Хөрөнгө оруулагч Хөрөнгө санхүүтэй 
6 Худалдааны Үйлдвэрлэлд 
70
байгууллага шаардлагатай тоног

төхөөрөмж худалдан авах
Ãóðàâ. Ажлын байранд тавигдах шаардлага

1.Ажлын байрны нөөц, хэрэгсэл:
 Компьютер /иж бүрэн/
 Тооны машин
 Хэвийí
Мэргэжил: ¯éëäâýðëýëèéí èíæåíåð
Мэргэшил: ¯éëäâýðëýëèéí ìåíåæåð
Туршлага: 1-2 æèë õºäºº àæ àõóéí ñàëáàð, ¿éëäâýðèéí ãàçðóóäàä àæèëñàí áàéõ
Ур чадвар:Шийдвэр гаргаж, хариуцлага хүлээх чадвартай
 Бүтээлч сэтгэлгээ өндөр
 Хамт олныг зохион байгуулж, манлайлах чадвартай
 Багаар ажиллах чадвартай
 Цаг ашиглалт сайн, бүтээмж өндөр
71
Äºðºâ. Ажлын байрны тодорхойлолтын баталгаажуулалт

Гарын үсэг: ………………………….. / /
Албан тушааал: Үйлдвэрлэлийн инженер
Гарын үсэг: ………………………… / /
72

2021.01.07 Тэжээлийн Үйлдвэр

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2021.01.07 Тэжээлийн Үйлдвэр

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

МАЛ, АМЬТНЫ ТЭЖЭЭЛИЙН ҮЙЛДВЭР

НЭГ. ТӨСЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА

ХОЁР. ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ШИНЖИЛГЭЭ, МАРКЕТИНГИЙН ТӨЛӨВЛӨЛТ

2.1 Макро орчны шинжилгээ

Монгол улсын засгийн газраас малын тэжээлийг нэмэгдүүлэх жижиг дунд

2.1.2 Эдийн засгийн орчин

2.1.3 Экологийн орчин

Монгол орны экологийн тэнцвэрт байдал сүүлийн жилүүдэд ихээхэн алдагдаж

2.2 Микро орчны шинжилгээ

Малын тэжээлийн зах зээлийг сегментчилэн авч үзвэл:

Монгол Улсын нийт малын тоо

хүснэгт 1.2.1.Эрчимжсэн фермерийн аж ахуйн тоо

ýðчèìæñýí ôåðìåðèéí àæ àõóéí òîî

Зураг1.2.2. эрчимжсэн фермерийн аж ахуйн тоо

2.2.2 Зорилтот зах зээл

Зураг1.2.3.Төв аймгийн малын тоо

Хүснэгт 1.2.3 Малтай өрхийн тоо

Төв аймгийн фермерийн тоо:

Зорилтод зах зээлийн багтаамж:

2.2.3 Хэрэглэгчийн судалгаа

Малын тэжээлийн өнөөгийн хэрэгцээг тандах судалгааны дүгнэлт.

Судалгаанд давхардсан тоогоор 37,7% нь хорголжин, 32,3% нь хивэг, 22,8% нь

Судалгаанд хамрагсадын давхардсан тоогоор дийлэнх нь буюу 37,5% нь улсын

Тэжээл худалдан авахдаа анхаардаг уу?

Зураг1.3.3.- Малын тэжээл худалдан авахдаа анхаардаг уу?

Энэдээс үзэхэд судалгаанд хамрагсадын талаас илүү хувь нь малын тэжээл

Энэдээс үзэхэд давхардсан тоогоор судалгаанд хамрагдсан малчдын тэжээл авахдаа

тээвэрлэлтийн зардал сав баглаа муутай чанарын баталгаа

Зураг 1.3.4- Та ямар шалтгаанаар тэжээл худалдан авдаггүй вэ?

Судалгаанд хамрагдсан малын тэжээл авдаггүй гэсэн малчдын 8 нь тэжээл авдаггүй

Та дээрх бүтээгдэхүүний талаарх мэдээллийг

Зураг 1.3.5-Та дээрх бүтээгдэхүүний талаарх мэдээллийг хаанаас авдаг вэ?

Судалгаанд оролцогчид давхардсан тоогоор дийлэнх нь буюу 27,4 % нь сонин,

2.2.4 Өрсөлдөгчийн судалгаа

2.2.5 SWOT шинжилгээ

Хүснэгт 1.5.1- SWOT шинжилгээ

Давуу тал Сул тал

 ямар ч мал идэхэд

2.2.6 Маркетингийн стратеги, төлөвлөлт

БҮТЭЭГДЭХҮҮНЭЭ ТАНИУЛАХ ЗАХ ЗЭЭЛЭЭ

Хорголжин, багсармал үйлдвэрлэнэ.

тэжээлийн буудай 30%, буудайн хивэг

стратегийг баримтлана. харгалзан зээлийн гүнд

Борлуулалтын сувгаа зах зээлийн

чанартай болохыг таниулах, үйлдвэрлэл урамшууллын ойролцоох

1.7 БОРЛУУЛАЛТЫН ПРОГНОЗХүснэгт1.7.1-борлуулалтын прогноз

Борлуулалтын орлого/ 141,187,500төг 150,600,000төг 169,425,000төг

1.8. МАРКЕТИНГИЙН ЗАРДЛЫН ТӨСӨВ

II-жилБорлуулалтын урамшууллын зардал:

№ Хийгдэх ажил Гүйцэтгэх Мөнгөн дүн

TV9 телевиз  Оройн мэдээний 30сек-14 840000

ГУРАВ. ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ШИНЖИЛГЭЭ

Тэжээлийн ургамалыг ашиглан малын тэжээл бэлтгэнмалчид фермерүүдийн

3.1 Үйлдвэрийн байршилын сонголт

Байршлын талаарх шийдвэр нь үйлдвэрлэлийн менежерүүдийн гаргадаг урт хугацааны

B. /Зардал тоо, хэмжээний шинжилгээний арга

Материал түүхий эдийн нийлүүлэлт. Тэжээлийн түүхий эд болох үр тариа хивэг

Монгол улсад Техник технологийн болон ХАА-н чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэдэг

3.2 Үйлдвэрийн төлөвлөлт

Үндсэн тоног төхөөрөмжхүснэгт 2.2.1-үндсэн тоног төхөөрөмж

Туслах тоног төхөөрөмжхүснэгт2.2.2-туслах тоног төхөөрөмж

3.3 Ажиллаххүчний төлөвлөлт

3.4 ХУГАРЛЫН ЦЭГИЙН ШИНЖИЛГЭЭ

10000000 нийт орлого