5.11.

2020

Stres MEKANİZMASI
*Balığın yaşamanı sürdürebilmesi için yaşadığı iç
ortamın dengede olması ve çevreye uyum
sağlaması gerekir.

*Normalden farklı şartlar, balıklarda stres

oluşturur.

*Stres metabolizmanın değişmesine yol açar,

balıkların verim durumunu etkiler.

*Akut stresdurumunda balık tepki verir. tepki

sonucu kortizol salınımı artar

1 2

A-) Fiziksel Stres Faktörleri

*Balıklarda stres faktörleri aşağıdaki gibi 1. Sıcaklık

gruplanabilir;
2. Işık

3. Ses
* A. Fiziksel Stres
* B. Kimyasal Stres 4. Çözünmüş gazlar
* C. Biyolojik Stres
* D. Balıkçılık yönetiminden kaynaklanan stres 5. Çevresel tuzluluk

3 4

B-) Kimyasal stres faktörleri C-) Biyolojik Stres Faktörleri

1. Stok yoğunluğu (toplanma, kalabalık)

1. Düşük su kalitesi, düşük çözünmüş O2,
optimal olmayan pH 2. Diğer balık türleri (baskıcı, alan muhafazası, yer
ihtiyacı, rekabet)

2. Kirlilik 3. Mikro canlılar (patojenik olan veya

olmayan)

3. İlaç ve kimyasal kullanımı 4. Makro canlılar (iç ve dış parazitler)

5. Genetik geçmiş
4. Diyet içerikleri, aminoasit metabolitleri
6. Yaşam evresi

5. Nitrojen içerikli atık maddeler (dışkı –yem) 7. Cinsiyet

5 6

1

D-) Balıkçılık yönetiminden kaynaklanan stres
faktörleri:
1.Bakım, temizlik, sayım, boylama
2. Transfer
3. Hastalık tedavisi
7 8
*Omurgalılarda genel olarak strese karşı oluşan fizyolojik
değişiklikler, bu canlıların hayatta kalmasına yardımcı
olur.
* Ancak tekrarlanan ve kronik stres balıklar için zararlıdır.
* Stres durumunda, sinir sistemi fonksiyonlarında değişimler,
immun sistem, büyüme, üreme ve metabolizmada
bozukluklar ortaya çıkar.
9 10
2. Hipotalamus-Hipofiz ve Gonad Üzerine Etkileri
*Plazmada kortisol seviyesinin artması plazmadaki sex
steroidlerinin(testesteron ve 17ß-östradiol) azalmasına
neden olur.
*Kortizolun vitellogenezisi inhibe eder (glukokortikoid
reseptörlerinin aktive etmesi sonucu östradiol salınımını
baskılaması).
11
5.11.2020
1.Hipotalamusdaki spesifik nöronlar
tarafından sentezlenen ve salınan CRF ön
hipofize iletilir.
2. Burada bulunan kortikotrop hücreler
tarafından ACTH salgılanır.
3.CRF, proopio-melano-corticotropin
(POMC) sentezini uyarır (POMC :ACTH ‘ın
ön maddesidir).
4.ACTH interrenal dokuda sterogenik
hücreleri uyararak kortizol salınımına
neden olur.
5.Plazma kortizol konsantrasyonu artığı
zaman hipotalamusdaki CRF uyarıcı
nöronlar ve ön hipofizde bulunan ACTH
uyarıcı hücreler tarafından kontrol edilir
(feed back mekanızması sağlanır).
1. Metabolik Olarak
* Akut strese maruz bırakılan balıklarda, kortizol artışına bağlı
olarak glikolitik enzim aktivitesinde yükselme ve karaciğerde
enerji talebinde artış görülür.
* Buna bağlı olarak kaslar ve karaciğerde bulunan glikojen
depolarında glikoneogenezis gerçekleşir.
* Kortizol özellikle büyüme hormon (GH) ve insulin benzeri büyüme
hormonu (IGF-1) üzerine etki ederek büyümeyi engeller.
* Kronik strese maruz kalan balıklarda; kortizolün ön beyinde
bulunan iştah merkezini etkilediği ve gelişme geriliğine yol açtığı
bilinmektedir.
3. Stress immun Sistem İlişkisi
*Kortizol seviyesi ile immun sistemin baskılanması ve
duyarlılığın artması ile bir korelasyon vardır.
*Plazmada kortizol artışı hücresel immuniteyi baskılar.
12
2
 5.11.2020

Stres’in

* Plazma kortizol ve katekolamin seviyesi.

* Kanda glikoz seviyesinin yükselmesi

* İyon regulasyonunun göstergesi olarak kandaki Cl¯

miktarı

Stresin belirlenmesinde kullanılabilir.

13