Oorlog

Word huur soldaat De term ‘huursoldaat’ roept een beeld op van een

H
uurlingen noemen zich
gespierde vent, omhangen met munitie en wapens. meestal geen huurling.
Ze zijn beveiliger, con-
Voor een flinke zak geld doet hij jouw vuile werk. tractor of vrijwilliger.
De werkelijkheid is nog veel schokkender. In de media gaan ruigere typerin-
gen rond. Zoals guns for hire, of
dogs of war. Rende van de Kamp
77TEKST: SANDER KOENEN kan het niet zo veel schelen. Deze
49-jarige ex-militair diende eerst
in de Nederlandse krijgsmacht.
En daarna werkte hij elf jaar lang
als huursoldaat in drie verschil-
lende legers. ‘Ik wilde spanning en
avon-tuur in mijn leven en iets
mee-maken wat in een vergeten
hoekje in de wereld gebeurt. Dan
zie je dat de werkelijkheid soms
heel anders is dan je leest in de
korte krantenberichten.’
A Dagen waren saai
Van de Kamp sloot zich in 1981
in Zuid-Libanon aan bij de mili-
ties van de beruchte majoor Saad
Haddad. Deze majoor was gede-
serteerd uit het Libanese leger en
werd financieel en militair door
Israël gesteund. De Nederlander
hoopte onder Haddad in actie te
kunnen komen: ‘Ik was eerder al
met de VN vredesmissie UNIFIL
in Libanon geweest. Maar dat was
vooral pappen en nathouden. Met
deze milities wilden we Israël van
de Palestijnse PLO bevrijden.’
Van de Kamp beschrijft zijn dage-
lijks leven als huurling in zijn boek
Onder vreemde vlag. De spanning
waarop hij hoopte, bracht Libanon
Huurlingen in Irak. Voordat je je maar zelden. Het waren lange en
bij hen aansluit: het is geen beroep saaie dagen, die af en toe werden
dat je alom geliefd maakt. onderbroken door een patrouille.
Het salaris
was met
twee­honderd
gulden per
TIP 55
maand ook niet
indrukwekkend.
Na Libanon meldde Van
de Kamp zich aan bij het vreemde­
lingenlegioen in Frankrijk. Daar
was hij zeven jaar actief. Het loon
was wel wat beter, maar opnieuw
bleven gevechtsacties uit. De huur-
soldaat verliet het legioen en ging
freelance verder in het voormalige
Joegoslavië: ‘In die tijd was het
niet moeilijk om als huursoldaat
aan de bak te komen. Je pakte de
trein in Amsterdam en stapte uit
in een oorlogsgebied. Met andere
huurlingen vocht ik aan de kant
van de Kroaten tegen de Serviërs.
We werden daar beschoten door
scherpschutters, mitrailleurvuur
en mortieren.’
A Huurleger groeit
3500 jaar lang was een huurling
simpelweg een soldaat die vocht
voor geld (zie kader ‘Historische
huurlingen’). In de laatste twintig
jaar is dat veranderd. Overal ont-
stonden bedrijven die gewapende
én ongewapende krachten gingen
verhuren. Bekende voorbeelden
zijn het Amerikaanse Blackwater
(nu Xe Services), DynCorp en de
ArmorGroup. Oorlog werd big
business. Een huursoldaat ging
private militaire uitvoerder of
contractor heten. In de Eerste
Golfoorlog (1990) was een op
honderd militairen ingehuurd. In 0

TIP WORD HUURSOLDAAT TIP LUISTER JAZZ TIP CITEER SHAKESPEARE

55 Geen baan? 100 miljard dollar per 56 Je kunt natuurlijk wéér Radio 538 opzetten 57 Imponeer je day?’ (Sonnet 18): it’ (Macbeth): ‘Wat
Sinds de jaar. Alleen het bedrijf en de laatste hits je hersenpan binnen laten collega’s, je ‘Jij bent echt het is dat mens van de

De meeste huursoldaten Amerikaanse invasie

in Irak is oorlog big
business geworden.
Halliburton is al goed
voor 13 miljard dollar
aan contracten in Irak
dreunen. Maar echt ontspannen word je daar niet
van. Wellicht is jazz iets om mee te relaxen? Jazz
in 6 cd’s:
vrienden en potentiële lekkerste wijf dat op
liefdes met citaten uit aarde rondloopt.’
het werk van de grote 2. ‘Nature teaches
administratie toch
een secreet.’
4. ‘All the world’s a
van nu zijn ongewapende Zogenoemde private
military companies,
(2003-2007). Dat is
2,5 keer meer dan de 1. Kind of Blue, Miles Davis (1959)
William Shakespeare
(1564-1616). Hier 4
beasts to know their
friends’ (Coriolanus):
stage, and all the
men and women

arbeidskrachten
die defensiepersoneel totale kosten voor de 2. My Favourite Things, John Coltrane (1960) klassieke citaten plus ‘Die gast is echt niet merely players’ (As
verhuren, opereren in Eerste Golfoorlog in 3. Heavy Weather, Weather Report (1977) hun losse moderne te vertrouwen.’ you Like It): ‘Ach, joh,
meer dan 50 landen. 1991. Andere groot- 4. Future Shock, Herbie Hancock (1983) vertaling... 3. ‘Look like the na vijven klokken we
Samen hebben ze een verdieners zijn Xe 5. Doo-bop, Miles Davis (1992) 1. ‘Shall I compare innocent flower, but lekker uit en gaan we
geschatte omzet van services en DynCorp. 6. The Hermit Sessions, Kyteman (2009) thee to a summer’s be the serpent under naar huis.’

54 03/2010 03/2010 55
Oorlog
Het gedrag van huursoldaten in Irak zorgde meer dan eens voor flinke opschudding
0 de oorlog in Irak (2003) was dat
een op twee! In Afghanistan zijn
nu zelfs meer contractors dan
militairen actief.
Rem Korteweg is onderzoeker bij
het The Hague Centre for Strate-
gic Studies. Hij zegt: ‘Sinds de
Koude Oorlog gaan de defensie-
budgetten omlaag. Maar landen
willen ook de veiligheid en stabili-
teit in de wereld waarborgen. De
trend is verder om overheidstaken
te privatiseren. VN-operaties
kunnen vandaag de dag niet meer
zonder particuliere beveiligers.
Dat geldt ook voor het Neder-­
landse leger in Afghanistan. Wil
je alles zelf doen? Dan moet je de
dienstplicht weer invoeren.’
A Beveiliger is huurling
De moderne private militaire uit-
voerder is de geëvolueerde versie
van de ouderwetse huursoldaat.
Hij kan nu van een helikopter-
monteur tot een veldchef of een
gewapende beveiliger zijn. ‘Het
grootste deel van de uitvoerders
heeft tegenwoordig onbewapende
Contractor gaat vrijuit
functies’, zegt Korteweg. ‘Zo zit
O ver de juridische
aansprakelijkheid
van contractors bestaat
wetgeving. Daardoor zijn
ze, als ze zich misdragen,
alleen verantwoording
in 2007. De Nederlandse
regering moet volgens
de AIV ‘betere juridische
de ArmorGroup veel in Irak en veel onduidelijkheid. Zelfs schuldig aan hun hoogste waarborgen scheppen’.
Afghanistan. Dit bedrijf is onder- bij landen die ze inzetten. baas. En dus niet aan de Er zou ook een Europese
deel van Group4Securicor, dat is Private militaire uitvoer- rechter. gedragscode moeten
met een half miljoen medewerkers ders vechten wel in een De wetgeving schiet komen en uiteindelijk
het grootste beveiligingsbedrijf oorlog, maar het blijven tekort. Dat stelt de zelfs internationale
van de wereld. In Nederland kom burgers. Ze vallen dus Adviesraad Internationale wetgeving. Alles om
je ze ook tegen, als beveiligers van niet onder het militaire Vraagstukken (AIV). De ervoor te zorgen dat
bedrijventerreinen.’ tuchtrecht. Amerikanen AIV deed onderzoek naar Nederland greep blijft
Verreweg het grootste deel van de krijgen bovendien vaak het inhuren van dit soort houden op de private
uitvoerders is ongewapend. Maar immuniteit voor de lokale private militaire bedrijven militaire uitvoerders.
de klassieke huursoldaat bestaat
toch ook nog wel? Omhangen met
munitie, op zoek naar ruzie? Van Afghan Secu­rity Guard die de ook ter wereld kan inzetten. ‘We
deze extreme variant van de huur- Nederlandse kampen bewaken, zoeken geen knapen van zeven-
ling zijn er enkele tienduizenden mogen zich dus wel verweren. tien die op zoek zijn naar een
tot honderdduizend in de wereld, spannend bestaan. De meeste van
schat Korteweg. Ze duiken zo nu A Soldaat zoekt werk onze mensen hebben meer dan
en dan wel op in de media. In Stel: je wil ook tien jaar ervaring bij Defensie of
2004 bijvoorbeeld, toen vier zwaar contractor de politie. Het zijn solide mannen,
bewapende beveiligers van het worden. En vaak voormalig commando’s en 0
bedrijf Blackwater op patrouille dan geen
waren in de Iraakse stad Fallujah. veredelde
Volgens ooggetuigen hadden ze stadswacht,
hun gezichten bedekt en gooiden maar iets in het
ze handgranaten naar auto’s. De hogere ‘gewelds
Blackwater-huursoldaten werden spectrum’. Waar
aangevallen, verbrand, verminkt moet je in dat geval
en opgehangen aan een brug. Het heen? Volgens ex-huursoldaat
Van de Kamp is het sinds de com-
mercialisering allemaal erg lastig
Huursoldaten in opspraak geworden. ‘Vroeger kreeg iedere
idioot een godsvermogen om in
A 16 september 2007: verbiedt Blackwater om Guinea afzetten om de presidentieel pardon. conflictgebieden te werken. Nu
5 beveiligers van Black- daar nog langer te ope- oppositieleider Severo A 2 juni 2000: de In een model van een passagiersvliegtuig oefenen wordt dat een halt toegeroepen.’
water openen het vuur reren. Het beveiligings­ Moto in het zadel te Amerikaanse militaire medewerkers van het beruchte bedrijf Blackwater. Wie het toch wil proberen, moet
op ongewapende burgers contract ter waarde van helpen. Moto bood 1,8 politie doet een inval bij echt iets te bieden hebben, zegt
in Irak. Er komen 17 915 miljoen dollar wordt miljoen dollar en olie- DynCorp in Bosnië. De Anton Melein. Hij is eigenaar
mensen om het leven. overgenomen door con- contracten in Zimbabwe aanleiding is het relaas incident leidde de Amerikaanse en het onderhoud aan materieel. van het private beveiligings-
De 5 zeggen dat op hen current DynCorp. Black- voor de coup. Eén van van klokkenluider Ben invasie van Fallujah in, waardoor Dat soort taken wordt dus voor bedrijf The Group, vroeger High
werd geschoten, maar water verandert de naam de financiers is Mark Johnston. Medewerkers de oorlog in Irak nog verder werd een deel uit­besteed. Onder andere Level Security Holland. Melein
de FBI vindt hiervoor in Xe Services. Thatcher, de zoon van maken zich volgens hem aangewakkerd. aan het Amerikaanse DynCorp. is ex-marinier en was zeventien
geen bewijs. Een rechts- A 7 maart 2004: in oud-minister-president op grote schaal schuldig Ook het Nederlandse leger is in Het mono­polie op alle offensieve jaar in dienst bij Defensie. The
zaak wordt geseponeerd Zimbabwe wordt een van Engeland Margaret aan mensenhandel en de Afghaanse provincie Uruzgan acties ligt bij de Nederlandse Group heeft de beschikking over
na vormfouten. Irak vliegtuig met 67 huur- Thatcher. Hij krijgt een seksslavernij. Een aantal afhankelijk van private uitvoer- staat. Al wil dat niet zeggen dat ruim honderd mensen die hij waar
lingen onderschept. boete van 500.000 van hen wordt ontslagen. ders. Dat zegt een woordvoerder contractors in Nederlandse dienst
Een autobom ontploft Het privé-leger moest dollar. De huurlingen Ze worden niet vervolgd, van het ministerie van Defensie. helemaal niet schieten. Bij defen- Het huurlingenvak is interna­tionaal.
als een Blackwater- Teodoro Obiang, presi- zitten een korte straf uit vanwege hun immuniteit Maar de uitvoerders voeren níet sieve acties mogen die private Deze Servische huursoldaat legt in
konvooi langsrijdt. dent van Equatoriaal- en krijgen daarna een voor de Bosnische wet. de militaire kerntaken uit. Ze zijn militaire uitvoerders wel geweld 1997 aan het Zaïrese leger uit hoe
actief in de catering, transporten gebruiken. De 250 leden van de je een raketwerper hanteert.

TIP STOP MET KLAGEN TIP MAAK EEN BORD: ‘TOETER ALS JE VROLIJK BENT!’ TIP MAAK JE KIND WETENSCHAPPER
58 We klagen 7 Doe de armband dan moet hij hem Het werd een enorm 59 In zijn boek huis waar het bord 60 Kleuters zijn Het resultaat is het in 2010. In februari
zo’n 15 tot 30 om een van je polsen. wisselen en jij ook. succes. De paarse A Complaint stond. Een man onderzoekers. programma Kleuters kunnen ouders en
keer per dag, zegt Will 7 Elke keer als je 7 Probeer 3 weken je bandjes waren niet Free World (zie tip liet hem binnen en Ze zijn nieuwsgierig, aan zet. Daar leren kinderen meedoen
Bowen. Maar vaak is klaagt, roddelt of armband om dezelfde aan te slepen. Inmid- 58) vertelt Will Bowen vertelde hem dat kennen geen grenzen kleuters alles over aan een wetenschap-
dat onnodig. De Ame- kritiek uit, doe je pols te houden. Niet dels zijn er wereldwijd over een bord dat hij hij het bord neer- en geven niet snel op. hun schaduw, door pelijk onderzoek. Een
rikaanse predikant het armbandje om gelukt? Begin weer 6 miljoen verspreid. langs een snelweg in gezet had toen zijn Het zijn een soort onder andere een ontwikkelingspsycho-
stelde zijn volgelingen je andere pols. Zo opnieuw. Gemiddeld Meer weten? Bowen South Carolina zag. vrouw ernstig ziek miniwetenschappers. voorstelling en het loog bekijkt hoe jouw
daarom voor om te ontdek je hoe nega- doen mensen er 5 schreef het boek Een ‘Honk if you’re happy’ was. Veel mensen Daar moeten we iets maken van een kleuter observeert,
stoppen met klagen. tief je bent. tot 7 maanden over betere wereld en hij stond erop, toeter als toeterden. Al dat mee, dachten het schilderij. Kleuters ondervraagt en
Hij gaf hen een paars 7 Wijs je een ander om het doel van 21 heeft ook een site: je vrolijk bent. Op een getoeter maakte sciencecenter NEMO aan zet vindt plaats speelt. Meer info:
armbandje en de met een armband klachtenvrije dagen www.acomplaintfree- dag besloot Bowen hem en zijn vrouw en de Universiteit van op vrijdagen, zater- www.e-NEMO.nl/
volgende instructies: erop dat hij klaagt, te halen. world.org aan te bellen bij het ook weer vrolijk. Amsterdam. dagen en zondagen kleutersaanzet

56 03/2010 03/2010 57
Oorlog
Huurling worden? Bereid je voor op het
betalen van forse verzekeringspremies
0 mariniers.’ The Group wordt ook
ingeschakeld bij de bestrijding
van piraterij aan boord van de in-
ternationale koopvaardijschepen
rond Somalië, beveiligt hoog-
waardigheidsbekleders en geeft
trainingen aan non-gouverne-
mentele organisaties. The Group
opereert binnen de wet. Of, zoals
Melein het zorgvuldig verwoordt:
‘Als het erop aankomt, onder de
juiste omstandigheden en volgens
de lokale wetgeving, kunnen we
over wapens beschikken.’
A Univé verzekert niet
Voor mensen met huursoldaat-
ambities heeft Melein een belang-
rijke tip: denk eerst goed na. Het
Historische
klinkt spannend om te werken in
een oorlogsgebied. Maar weet wat
er allemaal bij komt kijken. Hoe
ga je om met geweld? Hoe ga je
om met de religie en de gebruiken
van een land? En met het risico
dat je loopt om te sterven?
Welk salaris krijg je voor het lopen
van dat risico? Als monteur, cate-
raar of bevoorrader heb je een
mooie loonstrook, maar niet mooi
genoeg om over op te scheppen.
De ‘zware jongens’ verdienen veel
meer, aldus onderzoeker Korte-
weg. ‘Als vuistregel krijgt een
particulier in een maand wat een
militair in een jaar verdient. Denk
aan bedragen van duizend dollar
per dag, oplopend tot 50.000 per
maand. Daar wordt meestal geen
belasting over betaald. Maar je
krijgt ook geen ziektekostenver-
goeding, pensioen of verzekering.’
Melein zegt dat dat hier niet geldt.
Je verdient in Nederland minder.
‘De markt doet z’n werk. De
private beveiliging is een vol­
wassen bedrijfstak geworden. In
Nederland zijn het freelancers en
zelfstandigen zonder personeel die
dit werk doen. Ze betalen gewoon
belasting en verzekeringspremies.
Voor dat laatste hoef je overigens
niet aan te kloppen bij Univé. Je
hebt het dan over gespecia­liseerde
verzekeringsmaat­schappijen. En
over premies van soms wel 1200
euro per week. Er blijven met die
kosten echt geen duizenden euro’s
over als dagloon. De tijd dat je als
huursol­daat stinkend rijk kon,
worden, is voorbij.’ 7
redactie@quest.nl
Prototype
huurling
R obert (Bob) Denard was
zelfbenoemd kolonel. Hij
leidde vanaf 1961 een groep
nietsontziende huurlingen,
‘de verschrikkelijken’. Later
was hij betrokken bij wel 4
staatsgrepen op de Comoren.
Frederick Forsyth baseerde de
bestseller Dogs of War op het
leven van Denard. Dat leven
eindigde verrassend: Denard
stierf op 78-jarige leeftijd een
natuurlijke dood.
De Franse
Bob Denard
was vooral
in Afrika
actief.

huurlingen
V oor professionele vechters­
bazen is altijd werk geweest.
Een greep uit de geschiedenis.
A Oudheid: het Oude Egypte en
Perzië (nu Iran) zetten complete MEER INFORMATIE
legers van huursoldaten in. Shadow Company, Nick Bica-
A Romeinse Rijk: maakte gebruik nic en Jason Bourque, Purpose
van auxilia, hulptroepen van niet- Films (2006): documentaire
Romeinse afkomst, zoals ‘Neder- over huursoldaten.
landse’ Bataven. Onder vreemde vlag, Rende
A Middeleeuwen: huursoldaten­ van de Kamp, Aspekt (2006):
legers domineerden in Europa. relaas van een huursoldaat.
A 19de en 20ste eeuw: natio- Guns for hire, Tony Geraghty,
nale legers vochten de oorlogen Portrait (2007): over het leven
uit. Huursoldaten werden vooral van freelance soldaten.
in kleine groepjes ingehuurd voor www.privateforces.com: online
staatsgrepen of aanslagen. private security-gemeenschap.
www.blackwaterwatch.com:
De Bataven vochten voor én tegen volgt alles over het omstreden
de Romeinen. Hier zijn ze aan de Blackwater.
winnende hand. www.privatecontractor.nl:
nieuws, blogs, boeken en meer.

TIP WORD DEEN

61 Voor een van landen geven Nederland staat
flinke portie aan hoe gelukkig ze in de lijst op de
geluk hoef je niet zo zijn, op een schaal 8ste plaats. Hele-
ver van huis: ga naar van heel gelukkig maal onderaan
Denemarken. In dat tot heel ongelukkig. bungelt Zimbabwe,
land wonen de geluk- Doorslaggevende vermoedelijk door
kigste mensen van factoren voor een de economische
de wereld. Dat blijkt hoge score zijn malaise en de poli-
uit de World Values volgens de onder- tieke instabiliteit.
Survey, een interna- zoekers een open Vermoedelijk wilde
tionaal cultuuronder- democratie en een je daar toch al niet
zoek. Inwoners van tal hoog inkomen. naartoe verhuizen.

58 03/2010