You are on page 1of 98
BO GIAO DUC VA PAO TAO GIAO TRINH KINH TE CHINH TRI MAC - LE NIN (DANE CHO BAC DAI HQC - KHONG CHUYEN LY LUAN CHINH TRI) HANOI -2019 Chi dgo bign soan Déng chi V6 Van Thuéng, Uy vién BO Chinh tri, Bi thy Trung vong Dang, Trudng Ban Tuyen gido Trung uong. Déng chi Phiing Xuén Nha, Uy vién Trung wong Dang, BG truéng BO Gido duc va Dao tao. Déng chi Pham Van Linh, Ph6 Chi tich Hoi déng Ly lun Trung wong, Trudng Ban chi dao bién sogn gido trinh ede mén LY Ivan Chinh tr) Chirbién PGS.TS Ngé Tuan Nghia Cal teed (9) abrig hale oem, Tham gia bién soan Chuong 1: PGS.TS Ng6 Tuan Nghia, GS.TS Nguyén Quang Thudn Chuong 2: TS. Trin Kim Hai Chuong 3: PGS.TS Doan Xuan Thuy Chuong 4: PGS.TS. T6 Bite Hanh Chuong 5: PGS.TS. Nguyén Minh Khai, PGS.TS Ngé Tudn Nghia, PGS.TS. Pham Van Ding Chuong 6: TS. Nguyén Hing Cir, PGS.TS.Nguyén Minh Tudn, GS.TS Pham Quang Phan LOI NOI DAU ‘Thye hign tinh than chi dgo cia Ban Bi thy Trung wong Bang COng san Viét Nam tai Két ludn s6 94/KLTW/2014 vé viée tiép tye ddi méi ngi dung chuong trinh, gido trinh cae mén khoa hoc Mae - Lénin va Quyétdinh cia BO Gido due va Dao tao ve vige thanh lap Hi dong bién sogn giso trinh Kinh té chinh rj Méc - Lénin theo tinh than doi méi va néing cao chat Ingng gido due dai hoe dinh cho hé Dai hoc, Héi ding bign sogn Gido tinh, Kinh té chinh tri Me - Lénin da bién soan va cho ra mat cudn gido trinh danh cho hé dao tgo Dai hoc khong chuyén I luan chinh tr. Noi ding cudn gio trinh nay dge bién soan theo tinh thin trung than véi chit nghia Mac - Lénin, co ban, cp nhat, dang thai cé sy tiép thu tinh hoa k&t qua nghién eiru méi ciia khoa hoe kinh 16 ehinb ti trén thé gigi ed ve ndi dung va hinh thé trinh bay eiia mgt cuén gido trinh khoa hoe Kinh té chinh tri trong diéu kign méi Theo tinh than déi méi noi_dung va phuong phap giéo duc dai hoc, cudn gido trinh duge trinh bay gdm 6 chuong nhim dap (mg quy dinh cba BO Gio duc va Dao tgo a thai long 2 tin chi. So v6i cdc gido trink da timg xuat bin trong cde lan gin day, gido trinh kinh 1 chink tr] Mac - Lénin lin nay duge trinh bay theo thé thiic méi, nhaim phat huy nbumg gid trj bén_vimng ola kinh té chink tri Mac - Lénin dng thoi nang cao tinh thiét thuc d6i vGi vige hinh thanh ky ning, tw duy, tim nhin cia sinh viéa Kh tham gia hé théng cdc hoat dng kinh té xa hoi sau khi t6t nghigp chuong, trinh dio tgo tai nha trudng, ‘V6i_mye tigu nhu vay, hé théng cdc chuong duge thiét ké légic theo nguyén tic sur pham cia gio trinh bic dai hge gin véi hé théng tri thie cia kinh 1 chinh tr Mée - Lénin; gdm nhiing tri dhite kin chink tej vé phuong thife sin xuAt tu ban chi nghia va nbimg van dé kinh té chinh tri cia théi ky qué d@ Ién chii nghia xd hi 6 Viét Nam. Tham gia bién soan cudn gido trinh nay la tp thé cde gido siz pho gido su, tién st dang giing day trong cée Truong Dai hoc, cic Hoe vign trong hé thing gido duc quoc din. YV6i tinh thin nghiém cin eda vige xdy dung gido tinh bac Dai hoc, Hi déng bién soan di thye hign lay y kién nhiéu vong thong qua trao 46i 5 va tigp thu chuyén mon vé dé euong so b6, khung chong trinh, 48 curng chi tet, bam théo gio trinh tr d0i ngdi cde nha gio dang truc tiép tham gia gidng day tai hé thong ede truég dai hoe trén pham vi od nude qua cdc dot tigp xiic tryc tiép cing nhu ede dot tap huan va gidng day thi diém do BO Gido duc va Dao tao 16 chite. Ciing véi dé, Héi déng cling nhén dug rat nhiéu y kién g6p y quy bau ctia céc nha khoa hoc nhu: GS.TS Nguyén Xuan Thang; PGS.TS Nguyén Vin Thao; PGS.TS Bai Ngoc Quynh; PGS.TS Dao Thi Ngoc Minh; PGS.TS Lé Danh Ton; PGS.TS Dao Thi Phong Liem, POSTS Nauyén Héng Son, PGS.TS Trin Dire Hiép. co's d6, gido txinb duuge bign soan, hoa thign véi sy nd luc ya huyét cla ce nha giéo trong Hoi dong bién soan. Mac dit vay, chic chiin khéng trénh khoi thiéu s6t, Hi ddng mong tiép tue nhin duge sy chia 8@ Ve tri thitc khoa hoc tir phia doi ngit cae nha gido, nha khoa hgc dé cudn gido trinh duge hoan chinh hon. Y kién gép ¥ xin gti vé: BO Gido due va Dao tao, 49 Dai Cé Viet, HANGi. TM. HOI DONG BIEN SOAN CHU TICH PGS.TS Ng6 Tuiin Nghia Chuong 1 DOL TUQNG, PHUONG PHAP NGHIEN CUU VA CHUC NANG CUA KINH TE CHINH TRI MAC - LENIN Noi dung chuong 1 cung e§ip nhiing tri thite cor ban VE sy ra di va phat trién cia mon hoe kinh t¢ ehinh tri Méc - Lénin; vé d6i tuong nghién cima, phuong phép nghign ctu va chic nang ciia khoa hoc kinh té chinh tr) Mac - Lénin trong nhan thite cfing niu trong thy tién, Trén co s6 dé, sinh vién hiéu duoc su hinh thanh, phat trién ni dung khoa hoe cia mén hoc kinh t& chinh trj Mac - Lénin, biét duge ¥ nghia cia mén hoe d6i véi ban than khi tham gia cdc hoat déng kinh té - xd hdi. 1.1, KHAI QUAT SU’ HIN THANH VA PHAT TRIEN CUA KINH TE CHINH TRI MAC - LENIN ‘Trong dong chiy tu tudng kinh t6 cia nhiin Jogi ké tir thoi ky ob dai cho ti ngay nay, do dae thi trinh a phat trién img v6i mdi giai doan lich sit, méi nen sn xudt xd hdi ma hinh thanh nbiéu tr twéng, trudng phdi ly Juan vé kinh té khdc nhau. Mie dit 06 sy da dang vé ndi him ly Iugn, ndi dung tiép efin vi di twgng nghién eta riéng phan én trink d6 nh tite, Lap tring tu tug va quan diém Igi ich ctia méi trudng phdi, song khoa hoc kinh té néi chung va Khoa hoe kinh té chinh trj néi riéng déu 6 diém chung & ché: 1a ké qua cia qué trinh khOng aging hon thign. Cae pham tri, khdi niém khoa hoc v6i fur céch Ia két qué nghién ei va phat trién khoa hoc kinh t6 chinh tri ¢ giai don sau déu cé sur ké thira mt cdch sing tao trén co so nhiing tién dé Jy luan 4% duge khém pha & giai doan trrdc 46, dong thé, dra trén cor so két qua tong két thuc tién kinh té cla xa hi dang dién re Kinh té chin tri Mic - Lénin, m6t trong nhiing mén khoa hoc kinh té chinh trj eta nhan logi, duge hinh thanh va phat trién theo logic lich sit nhu vay. ‘Thugt ngit khoa hoe kinh 1é chinh wi duoc xuét hign 6 chéu Au nim 1615 trong téc phim Chuyén fudn vé kin té chink tr] ciia nha kinh té nguéi Phap tén la A. Montehretien. Trong te pham nay, te gia dé xuat mon khoa hoe méi - mén kink 1é chinh wi. Tuy nhign, tée phim nay mbi chi li phée thao vé mén ‘hoc kinh té chinh tri. Toi thé ky XVIIL, v6i su xudt hign he thong ly luin oiia nha kinh té hoc ngudi Anh tén 18. A.Smith, kinh té chinh inh thite tra thanh mén hoe véi cic pham tra, khéi nig¢m chuyén nginh. Tir 46, kinh té chinh khéng ngimg duge bd sung, phat trién cho dén 7 hign nay. Qué tinh phat trién cia khoa hoc kinh té chinh tri durge khai quat qua cée thoi ky lich sir nhur sau: ‘Thir nhat, tir thoi 6 dai dén thé ky XVI. ‘Thit hai, tir sau thé ky thir XVIII dén nay. Trong thoi ky c6, trang dai (tr thé ky XV ve truce), trinh 49 phat ign cia cae nén sin xudt con lac hau, chua ¢6 day di nhiing tien dé can thiét cho sw hinh thanh céc ly lugn chuyén vé kinh t& Céc tu trong kinh té thudng duge thdy trong cde tic pham triét hoe, luan ly. Sang thé ky XV, phuong thie sin xudt t bén chi nghia hinh thinh trong lén, re quoe gia Tay Au va dan thay thé phwong thite san xuét phong kién 6 46, Trinh 46 méi ca san xudt xa hOi da tro thanh tién a8 cho sur phat trién ly Tuan kinh t€ chin ti. Chi nghia trong thong duge ghi nhgn 1 hg théng Wy wan kinh té chinh tr] bude dau nghién citu vé nén sin xuat tur ban chit nghia. Chi nghia trong thuong hinh thinh va phat trién trong giai doan tir gitta the ky XV dén gitia thé ky thir XVIE 6 Tay Au véi cae nha kinh té tiéu biéu & cdc nuée nhw Starfod (Anh); Thomas Mun (Anh); Xcaphuri (Italia); A Serra (Italia); A.Montchretien (Phap), Trong thoi ky nay, tw ban thuong nghigp c6 vai tro thong tri nén kinh 6. Do vay, chi nghia trong thucng dinh trong tm vao nghign eu linh vue lum thong. Chi nghia trong thumg da khai quat ding myc dich cia céc nha tw ban la tim kiém loi nhuan, Tuy u tinh khoa hoc khi cho ring nhign, cha nghfa trong thuong ly giai thi thOng qua viée mua ré, ban ngudn géc ctia Igi nhugn 1a tir thuong nghi dat. Sw phat trién eda chit nghia tr ban trong thoi ky tir nia cudi thé ky XVII dén mira dau thé ky thi: XVIII da lam cho cée quan diém cia chit nghia trong thwong tr nén khéng con phi hop. Linh vyc ly Iwan kinh té chinh (rj trong thdi ky nay duge bé sung béi sie hinh thank, phat trién cia chi nghia trong nong 6 nude Phap véi cdc dai biéu tigu biéu nhu Boisguillebert; F.Quesney; Turgot, ‘Chit nghfa trong ndng huéng vige nghién ettu yao Tinh yye sin xuit. ‘Tir do, cht nghia trong ndng dat durge bude tién vé mat ly lun so véi cho nahfa trong thong khi Iuan giai vé nhigu pham tra kinh té nhu gid tri, sin pham rong, tu ban, tién Iuong, loi nhudn, tai sin xudt. Day 1d nhimg déng 8 6p quan trong vio ly Ian kinh t& chinh tr} cita chit nghia trong néng. Tuy vay, ly ludn cia chu nghia trong ndng cling khong vugt qua duce han ché lich sir khi cho ring chi cé néng nghiép mdi fi sin xuAt, tir dé ly gid cde khia canh ly lun dya trén co sé de tumg sin xudt cua finh vue nong nghi@p. Sw phat trién eda nén san xuat tw ban chit nghia trong thdi ky tiép theo da lam cho chil nghia trong néng tr nén Ine héu va din nhurémg vi tri cho If Iugn kinh t8 chink tri c6 dién Anh. Kinh 6 chinh tri c6 dién Anh duge hinh thénh va phat tién trong thes Ky tiv oudi thé ky thir XVIII dén mira dau thé ky thie XIX, mi du la ede quan diém ly Iudn cia W.Petty, tiép dén Ia A.Smith va két thttc 6 hé thong Jy lan c6 nhiéu gid tr] khoa hoc ciia D.Ricardo ‘Anh nghién cia céc quan hé kinh 6 trong i sin xudt, trinh bay mot cach hé théng (dic biét tir A.Smith - mot tién béi Ién nhat cé nhigu céng tinh nghién eu dd s6 véi nhiéu Inn diém gid tr} khoa hge ma D.Ricardo ké thira) cde pham tri kinh té chinh tri hu phén cng lao dng, hing héa, gid wi, tién ¢, gid ca, gid ca thj truémg, tién rong, loi nhudn, Igi tite, dja t6, tur ban... dé nit ra ede quy Iudt kinh te. Ly lugn kinh té chinh tri c6 dién Anh da rit ra duge gid tr] [A do hao phi lao dng tao ra, gid tri khac véi cia cai... Dé i nhiing déng gop khoa hoc rat Jon ota ede dai biéu kinh té chinh tri e6 dién Anh vao Link vue Iy lun kink té chinh tri cda nhan loai, thé hign sy phat trién vugt bac so véi hé théng ly Iufin cia chi nghia trong néng. Nhu vay, c6 thé rat ra: Kinh 1é chinh tri ld mon khoa hoc kinh té nghién cizu cdc quan hé kinh té dé tim ra céc quy ludt chi phdi sy van ding cuia céc hién tuong va qué trinh hoat dong kink 1€ ctia con ngwoi tong ting voi nhiing trinh dé phist trién nhat dinh ciia nén sén xudt xii hdi. Ké tt sau A.Smith, ly luan kinh 8 chinh tr chia thanh hai dong chinh: Dang ly thuyét khai thée cde luan diém cia A.Smith khéi quat dua trén cde quan sét mang tinh tm ly, hanh vi dé xay dyng thanh cic If thuyét kinh t& méi; khdng tip tue di sdu vao vio phan tich, ludn gidi cde quan hé xi hoi trong nén sin xuat, TW dé, tao co sb cho vige x4y dung cdc IY thuyét kinh t€ vé hanh vi ciia ngueiitigu diing, nguéi sin xuat hoje cae dai hong J6n ca nén Kinh 18. Dong ly thuyét nay duoc khOng ngimg b6 sung va phat trién béi rft nhidu nha kinh té va nhiéu trung phai ly thuyét & c&c quéc gia chau Au, Bic My cho dén hign nay. Dang ly thuyét thé hign tir D.Ricardo ké thira nhiing gid tri trong ly n khoa hge eda A.Smith, tiép tye b6 sung, hodn chinh n6i dung Iwan giai vé ce pham tri kinh té chinh tri, di sau vao phan tich cdc quan hé xi héi trong nén sn xudt, (go ra nhting gid tr Ly Luan khoa hoe chudn xée, CMa (1818-1883) da ké thita tru tiép nhimg thinh qua ly Inn khoa hoe dé cia D.Ricardo dé phat trién thanh IY Iugn ly Iudn kinh t€ chinh tr] mang tén dng vé phurong thite sén xuat tir ban chi nghia Dy trén su ké thita mOt each 6 phé phan ly Inn kink t8 chinh tr dién, tryc tigp la ca D-Ricardo, C.Mée dai thue hign xay dung h¢ théng ly lugn kinh ¢é chinb tr] mang tinh eich mang, khow hye, todn dign vé nén sin xudt tur ban chil nghfa, tim ra nhimg quy Iuat kinh té chi phdi sw hinh thanh, phat trign va ludn ching vai td lich st clia phuwong thire sin xuét tur bin chi nghia. Cing véi C.Mac, Ph,Angghen (1820-1895) cling la ngudi ob cOng lao vi dai trong viée céng bé ly Iudn kin t8 chinh tri, m6t trong ba bo phan céu thanh cita chit nghia Mac. Ly lun Kinh té chinh tri ca C.Mac va Ph.Angghen dugc thé hign {4p trung va e6 dong nhat trong b6 Tie bén, Trong dé, C.Mée trinh bay mot cach khoa hge va chinh thé cae pham tri co ban cia nén kinh ¢8 thj trudng ty ban chi nghia nhu: hang héa, tién t@, ur ban, gid trj thang du, tich luy, fuan hoan, chu chuyén, Igi nbudn, Igi tic, dja t0, ean tranh... rit ra cde quy ludt kinh té co ban cing nhu céc quan hé xa hGi gitfa céc giai cap trong nén kinh té th trudng dudi béi cdnh nén sn xudt wr ban chit nghia. C.Mac da tao ra bute nhay vot vé ly Inn khoa hoe so véri D.Ricardo khi phat hign ra tinh hai mt eva lao déng sin xudt hing héa, tg0 tién 48 cho vide Iudn gidi mt cach khoa hoe vé ly lun gid tri thing du. Hg théng ly Iwan kinh t€ chinh tr] ciia CMac néu trén duge trink bay durdi hinh thie ede hoe thuyét 1dn nhur hoe huyét gid tri, hoc thuyét gid thine dur, hoc thuyét tich Inf, hoc thuyét vé Igi nhudn, hoc thuyét vé dia . V6i hoe thuyet gid trj thing dw néi riéng va BO Tw ban néi chung, Chas da xdy dung co sé khoa hgc, cach mgng cho sy hinh thanh chit nghiia Mée nhu mot chinh thé lam nén tang tur tuéng cho giai ep cng nhan va nhan dan lao dOng. Hoc thuyét gid tri thing dur cia C.Mée déng thoi cling la co sd khoa hge lugn chimg vé vai tré lich sir cia phwong thirc san xudt tu ban chi nghia. Sau Kh C-Mée va Ph.Angghen qua dei, V.LLénin tiép tue ké thita, bé sung, phat trién ly ludn kinh t€ chinh tr theo phuong php lufn eda C:Méc va 6 nbiéu déng g6p khoa hoe rit lén. Trong d6, ndi bat la két qui nghién ciru, 10 chi ra nhting de diém kinh 1€ cia déc quyén, déc quyén nha nude trong chi nghia tu ban giai doan cudi thé ky XIX, dau thé ky XX, nhimg van dé kinh 16 chinh ti cla thdi ky qué dé Ién chit nghia x3 hdi... Voi ¥ nghia a6, dong ly ‘thuyét kinh té chinh trj nay durge dinh danh véi tén goi kink fé chinh tri Mac - Lé Sau khi V.1,Lénin qua d0i, ede nha nghién ctu kinh té cia ce Dang Céng san trén thé gidi ticp tye nghién céru va bd sung, phat trién kinh 16 chinh tri Mac - Lénin cho dén ngay nay. Cling véi ly Iwan clia cde Ding COng san, hign nay, trén thé gidi 6 rat nhiéu nha kinh té nghién ott 16 chinh trj theo céch tigp cfm ofa kinh té chin tri cia C.Mée v6 cOng trinh duge cng bé trén khip thé gidi. Cac c6ng trinh nghién céu 46 duge xép vao nhénh Kinh té chinh trj micxit (maxist - nhig ngudi theo chit nghfa Me). Bén canh d6, cling trong giai dogn ttr thé ky thir XV dén thé ky thit XIX, c6n 06 mét so ly’ thuyét Kink té chinh tri cia cfc nha tur trong x hoi chit nghta khong trong (thé ky XV- -XIX) va kinh té chinh trj tiéu tr san (cudi thé ky thr XIX), Céc ly thuyét nay huréng vio phé phén ning ‘khuyét tat cla chit nghia tur ban song nhin chung céc quan diém dua trén co sé tinh cam cd nhan, chiu anh huéng cita chi nghia nhan dao, khéng chi ra duge cée quy luat kinh 18 co ban cla nén kinh té thi truémg tr ban chi nghia va do dé khong lun ching duge vai trd lich sir ciia chit nghia tr ban trong qué trinh phat trién cua nhan logi. Nhu vay, kinh té chinh trj Me - Lénin 1 mot trong nhimg dng ly thuyét kink té chfnh trj nim trong dng chay ter tuéng kinh té phat trién én tue trén thé gidi, duge hinh thanh, xay dung béi C.Mac - Ph.Angghen va V.L Lénin, dua trén co so'ké thie va phat trién nhting gid tr] khoa hoe kinh té chinh tri cia nhan loai truréc do, tye tiép 1a nhimg gid tr] Khoa hoe cua kkinh 16 ehh tri or sin 6 dién Anh, Kink 1 chinh tr] Mée ~ Lénin ob qua trinh phat trién khong ngimg ké tir gitta thé ky thir XIX dén nay. Kinh té chinh tri Mae - Lénin 1a m6t mén khoa hoe trong hé théng cdc mén khoa hoc kinh té cia nhan loai. 1.2. BOI TUQNG, MUC DICH VA PHUONG PHAP NGHIEN COU CUA KINH TE CHINE TRI MAC - LENIN 1.2.1. Bi twgng nghién ciru cia kinh té chinh trj Mac - Lénin ____ V6i tw céch 1a mgt mén hoa hoc, kinh té chinh tri Mac - Lénin co d6i tugng nghién ettu riéng. u Tré lai lich sir kinh té chinh ti, truée C.Mac, & méi thoi ky phat trién, 6 cac huéng xéc dinh tim d6i Grong nghién ctu ca kinh té chinh tri tuong img. Chit nghia trong throng phat hign d6i tuong nghién ciru trong Tinh vye liu thOng; cha nghfa trong ndng chuyén d6i tyong nghién citu trong cdc quan hé kinh té @ linh vue néng nghiép; kinh té chinh tri 6 dién xdc dinh d6i trong nghién ettu trong nén san xudt. Mae dit chua that toan dign, song nhimg tim kiém néu trén cé6 gid trj lich sit, phin dnb trink d6 phat trién tir thé so dén timg bude mang tinh khoa hoc ciia I Iudn kinh té chinh tri triéc C.Méc. Hp 1.1. Quan nigm cia A.Smith vé Kinh té chinh tr} Kinh té chinh tr] ld mt nginh khoa hoc gfin véi chinh khich hay ni phip hudng t6i bai mye tidy, thir nhat 14 tgo ra ngudn thu nh§p déi dao va sinh ké phong phi cho ngudi dan, hay chinh xd¢ hon la tgo digu kién dé ngudi dan ty tao ra thu hp va sinh ké cho ban thin minh, this hai 1 tao ra kha ning cd dugc ngudn ngin sich day dit cho nha nude hay toan bd nhan dan dé thye hign nbigm vu céng. Kinh é chinh trj huréng tdi 1am cho ¢4 ngudi dan eting nhu quéc gia tré nén gidu c6, é thira nhiing thanh tyu khoa hge kinh ¢é ehinh tr ciia nhén Losi, bang cach tiép cn duy vat vé lich sit, C.Mac va Ph.Angghen xc dinh: Oi tuyng nghién city ciia kinh té chinh tri la cde quan he ctia san xudt va trao d6i trong phuong théfe sin xudt ma c4e quan hé 6 hinh thinh va phat trién. ‘Vi quan nigm nhur vay, lan dau tién trong lich sir ctia kinh té chinh tri hoe, di tung nghién ctu cia kinh 16 chinh tr} duge xéo dinh mot eich khoa hoe, toan dign & mite d6 khai quat cao, théng nbat bign chimng gitta sin xudt va Ivu thong, Diu nay thé hign su phat trién cia ly tuan kink té chinh tri cia C.Mac so véi céc ly lun kinh 16 chinh trj trudc Ong, Lugin giai vé khoa hoe kinh té chinh tri, C.Mac va Ph. Angghen chi ra; kinh t8 chin tr} c6 thé diroc hiéu theo nghia hep hod theo nghia rong. ‘Theo nghia hep, kinh té chinh tr Id khoa hoe kinh té nghién eira quan hg san xuat ya trao déi trong mét phurong thife sén xuat nhdt dink, Céch tiép can nay duge C.Mac thé hién rd nhit trong b6 Tw ban. Cu thé, C.Méc cho ring, ddi tong nghién cau cia b§ Tw ban 1a ede quan bé sin xuat va trao dOi cia phwong the sin xuat tu bin chi nghia va mye dich cudi cing cia tac phdm Tw ban 12 tim ra quy lugt van dng kinh té cia x3 hoi dy. 12

You might also like