BAÛNG TOÙM TAÉT COÂNG THÖÙC TOAÙN 12

COÂNG THÖÙC LUÕY THÖØA

Cho caùc soá döông a, b vaø m, n  . Ta coù:
 an a.a...........a vôùi n  *
1
 a0  1  an 
n thöøa soá an
am
 (a )  a  (a n ) m  a .a  a m n
 a mn
m n mn m n
 n
a
1

a a
n n n
 a  a2
 a b  (ab)
n n n
    m
an  a m

bn  b  1
 3 a  a3
COÂNG THÖÙC LOGARIT
Cho caùc soá a, b  0, a  1. Ta coù:

 log a b    a  b

 lg b  log b  log10 b  ln b  log e b
 log a 1  0  log a a  1  log a a  b
b

1 n
 log am b   log a b  n log a b  log am b n 
n
log a b log a b
m m
b a loga b  b
 log a (bc)  log a b  log a c  log a    log a b  log a c   log c
c a b  c b
log a

log a c 1
 log a b.logb c  log a c   logb c  log a b 
log a b logb a
HAØM SOÁ LUÕY THÖØA – MUÕ – LOGARIT
HAØM LUÕY THÖØA HAØM SOÁ MUÕ HAØM SOÁ LOGARIT
y log a x a 0
y  x y ax a 0  Daïng: vôùi .
 Daïng: 
vôùi u laø ña  Daïng: vôùi . y log a u a 1
yu y a u
a 1
 Ñaëc bieät: a e y ln x ;
thöùc ñaïi soá.  Taäp xaùc ñònh: D . a 10 y log x lg x .
 Ñaïo haøm:  Ñieàu kieän xaùc ñònh: u 0 .
 Taäp xaùc ñònh:  Ñaïo haøm:
y ax y a x ln a 1
. y log a x y
Neáu ÑK
u . y au y a x ln a. u x ln a
.
u
(e x ) ex y log a u y
Neáu ÑK
u 0. Ñaëc bieät: . u ln a
(eu ) eu . u 1
(ln x)
Neáu ÑK
u 0. x
 Söï bieán thieân: y ax Ñaëc bieät: .
u
(ln u)
 Ñaïo haøm: u
Neáu a 1 thì haøm ñoàng bieán
 Söï bieán thieân: y log a x
y  x 
 y   x 1 treân . Neáu 0 a 1 thì Neáu a 1 : haøm ñoàng bieán

 y   u
y  u   1
. u treân (0; ) . Neáu 0 a 1:
haøm nghòch bieán treân .
haøm nghòch bieán treân (0; )
 ÑOÀ THÒ HAØM MUÕ VAØ HAØM LOGARIT
ÑOÀ THÒ HAØM SOÁ MUÕ ÑOÀ THÒ HAØM SOÁ LOGARIT

 Ta thaáy: a x 0 a 1; bx 0 b 1.  Ta thaáy: log a x 0 a 1; logb x 0 b 1.

 Ta thaáy: cx c 1; dx d 1.  Ta thaáy: log c x c 1; log d x d 1.
 So saùnh a vôùi b: Ñöùng treân cao, baén muõi teân  So saùnh a vôùi b: Ñöùng treân cao, baén muõi teân
töø traùi sang phaûi, truùng a x tröôùc neân a b . töø phaûi sang traùi, truùng log b x tröôùc: b a.
 So saùnh c vôùi d: Ñöùng treân cao, baén muõi teân  So saùnh c vôùi d: Ñöùng treân cao, baén muõi teân
töø traùi sang phaûi, truùng c x tröôùc neân c d. töø phaûi sang traùi, truùng log d x tröôùc: d c.
 Vaäy 0 b a 1 d c.  Vaäy 0 a b 1 c d.
PHÖÔNG TRÌNH MUÕ VAØ LOGARIT
Phöông trình muõ Phöông trình Logarit
 Daïng cô baûn:
 Daïng cô baûn: a
f ( x)
 a g ( x )  f ( x)  g ( x)
log a f ( x)  log ag( x)  f ( x)  g ( x)  0
 Daïng logarit hoùa:
 Daïng muõ hoùa: log a f ( x)  b  f ( x)  a
b
a f ( x )  b  f ( x)  log a b
(khoâng caàn ñieàu kieän)
a f ( x )  b g ( x )  f ( x)  g ( x).log a b
BAÁT PHÖÔNG TRÌNH MUÕ VAØ LOGARIT
Baát Phöông trình muõ Baát Phöông trình Logarit
a 1
 Daïng cô baûn:
 a f ( x )  a g ( x )  f ( x)  g ( x) a 1
 Daïng cô baûn:  log a f ( x)  log a g ( x)  f ( x)  g ( x)  0
0 a 1
 a f ( x )  a g ( x )  f ( x)  g ( x) 0 a 1
 log a f ( x)  log a g ( x)  0  f ( x)  g ( x)
COÂNG THÖÙC ÑAÏO HAØM
 1 
 k  0  ( x )   x
  1    
x 
1
2 x
   
 x
1
x2
Vôùi k laø haèng soá (u )   u 1. u


  u   2uu  1  u

    2
u u

 e   e
x x
 a   a ln a
x x
  sin x   cos x   cos x    sin x
  e   e . u
u u
  a   a .ln a. u
u u
  sin u   u cos u
   cos u    u sin u

  tan x    cot x      1  cot 2 x 
1 1
 2
 1  tan 2 x  2
cos x sin x
u u
  tan u  
 2
cos u
 u 1  tan 2 u     cot u    2   u 1  cot 2 u

sin u
 
COÂNG THÖÙC NGUYEÂN HAØM

 f ( x)dx  F ( x)  C  F ( x)  f ( x)

  k. f ( x)dx  k  f ( x)dx    f ( x)  g ( x)dx   f ( x)dx   g ( x)dx   kdx  kx  C

1)  kdx  kx  C   2dx  2 x  C   (3)dx  3x  C

3
x 1 x4 1
2)  
x dx  C   x dx   C
3
  xdx   x dx 
x2
C 
2 3
x C 2
 1 4 3/ 2 3
1 (ax  b) 1 1 (1  x)11 (1  x)11
 MR
  (ax  b) dx  . C   (1  2 x) dx 
10
. C  C
a  1 2 11 22
1 1 1 1 1
3)  dx  ln x  C  MR
 dx  ln ax  b  C   dx  ln 1  3x  C
x ax  b a 1  3x 3
1 1 1 1 1 1 1 1 1
4)  2 dx    C  MR
 dx  . C   dx  . C   C
x x (ax  b) 2
a ax  b (2 x  3) 2
2 2x  3 4x  6
 2 1 1  x3 1 x5  1  1 x5
   x x2 
x    10 dx 
3
 ln x   10 x  C
x
  x
dx    x 4   dx   ln x  C
 x 5
1 1
5)  e x dx  e x  C  MR
  eax b dx  eax b  C   e x dx  e x  C  e x  C
a 1
ax 5x 9x
6)  a dx  C  5 dx  C  3 dx   9 dx  C
x 2x x
x
 
ln a ln 5 ln 9
1 abx c 1 32 x 5 32 x 5

bx  c
  C

MR
a dx .  32 x 5 dx  . C  C
b ln a 2 ln 3 2ln 3
   ex1  2 ex dx    e2 x1  2ex  dx  12 e2 x1  2e x  C   2 .3 dx  
x x 1 x 1
3
x 1
2 .3 . dx   6 dx 
3
x 6x
3ln 6
C

7)  sin xdx   cos x  C   1  

1
  sin  4 x   dx   cos  4 x    C
 2 4  2

MR
  sin(ax  b)dx   cos(ax  b)  C
a 
a  4; b 
2

     
8)  cos xdx  sin x  C  
1
cos   x  dx  sin   x   C   sin   x   C
1  3
3   3 
1

MR
  cos(ax  b)dx  sin(ax  b)  C a 1; b 

a 3

1  cos 2 x  dx   x  sin 2 x   C
1 1 1
  3sin x  2cos x  dx  3cos x  2sin x  C
  sin 2 xdx  
2 2 2 
(haï baäc)
1
dx   1  tan 2 x  dx  tan x  C 1  2cos x 2
 1 
9) 
cos 2 x
  2
cos x
dx   
 cos x
2
 2  dx  tan x  2 x  C

1 1

MR
 dx  tan  ax  b   C 1 1
cos  ax  b 
2
a   2
cos 3x
dx  tan 3x  C
3

MR 1
  1  tan 2  ax  b   dx  tan  ax  b   C  
1  tan 2   2 x   dx  1 tan   2 x   C
a     2
 a 2; b  

x sin 2 x  1
 sin 2 x dx   1  cot x  dx   cot x  C 
10)
1 1  x2
 sin 2 x   sin 2 x 
2
 dx  x  dx   cot x  C
2
1 1

MR
 dx   cot  ax  b   C  
1 1
dx   cot 8 x  C
sin  ax  b 
2
a 2
sin 8 x 8
1 1
  1  cot  ax  b  dx   a cot  ax  b   C   1  cot 3x  dx   3 cot 3x  C
MR 2 2

1 sin 2 x  cos 2 x  1 1 
  dx   dx     2  dx  tan x  cot x  C
 cos x sin x 
2 2 2 2 2
sin x cos x sin x cos x
DIEÄN TÍCH VAØ THEÅ TÍCH
 Hình phaúng giôùi haïn bôûi caùc ñöôøng y  f ( x) ,  Hình phaúng giôùi haïn bôûi caùc ñöôøng y  f ( x) ,
truïc Ox , x  a, x  b thì coù dieän tích: y  g ( x) , x  a, x  b thì coù dieän tích:
b b
S   f ( x) dx S   f ( x)  g ( x) dx
a a

 y  f ( x)
 y  f ( x) 
 Khi xoay hình phaúng  quanh Ox ,  Khi xoay hình phaúng  y  g ( x) quanh Ox ,
 x  a, x  b  x  a, x  b
ta ñöôïc khoái truï troøn coù theå tích

b ta ñöôïc khoái truï troøn coù theå tích
V    f 2 ( x)dx b
a
V    f 2 ( x)  g 2 ( x) dx
a

 Xeùt hình khoái ñöôïc giôùi haïn bôûi hai maët phaúng x  a, x  b . Khi caét khoái naøy ta ñöôïc thieát dieän coù

dieän tích S ( x) (laø haøm lieân tuïc treân [a;b]). Theå tích khoái naøy treân  a; b laø: V 
b

a
S ( x)dx .

COÂNG THÖÙC CHUYEÅN ÑOÄNG

Xeùt haøm quaûng ñöôøng S (t ), haøm vaän toác v(t ) vaø haøm gia toác a(t ) . Ba haøm naøy seõ bieán thieân theo t .

 S (t )   v(t )dt  v(t )  S (t )  v(t )   a(t )dt  a(t )  v(t )

COÂNG THÖÙC LÖÔÏNG GIAÙC

1. Heä thöùc cô baûn:
sin  cos 
 sin 2  cos2  1  tan    cot    tan .cot  1
cos  sin 
1 1 sin(  k 2 )  sin   tan(  k )  tan 
 1  tan    1  cot 2      
2

cos 2  sin 2  cos(  k 2 )  cos  cot(  k )  cot 

2. Cung lieân keát:
 Pi 
Ñoái:  vaø  Buø:  vaø    Phuï:  vaø  Khaùc pi:  ;    Khaùc : ; 
2 2 2
    
sin      cos  sin(   )   sin  sin      cos 
sin( )   sin  sin(   )  sin  2  2 

   
cos( )  cos  cos(   )   cos  cos      sin  cos(   )   cos  cos       sin 
2  2 
   
tan( )   tan  tan(   )   tan  tan      cot  tan(   )  tan  tan       cot 
2  2 
   
cot( )   cot  cot(   )   cot  cot      tan  cot(   )  cot  cot       tan 
2  2 
Khaùc pi Khaùc pi chia 2
Cos Ñoái Sin Buø Phuï Cheùo
Tang, Cotang Sin baïn cos
3. Coâng thöùc coäng:
 sin(a  b)  sin a.cos b  sin b.cos a  cos(a  b)  cos a.cos b  sin a.sin b
 sin(a  b)  sin a.cos b  sin b.cos a  cos(a  b)  cos a.cos b  sin a.sin b
tan a  tan b tan a  tan b
tan(a  b)  tan(a  b) 
1  tan a.tan b 1  tan a.tan b
4. Coâng thöùc nhaân ñoâi, nhaân ba:
cos 2  cos 2   sin 2  2 tan 
sin 2  2sin  .cos  tan 2 
 2cos   1  1  2sin 
2 2
1  tan 2 
3tan   tan 3 
sin 3  3sin   4sin3  cos3  4cos3   3cos  tan 3 
1  3tan 2 
5. Coâng thöùc haï baäc
1  cos 2 1  cos 2 1  cos 2
sin 2   cos 2   tan 2  
2 2 1  cos 2
6. Coâng thöùc bieán ñoåi toång thaønh tích:
ab a b ab a b
cos a  cos b  2cos .cos cos a  cos b   2sin .sin
2 2 2 2
ab a b ab a b
sin a  sin b  2sin .cos sin a  sin b  2cos .sin
2 2 2 2
sin(a  b) sin(a  b)
tan a  tan b  tan a  tan b 
cos a.cos b cos a.cos b
       
sin   cos   2.sin      2.cos     sin   cos   2 sin       2 cos    
 4  4  4  4
7. Coâng thöùc bieán ñoåi tích thaønh toång:
1 1 1
cos a.cos b  cos(a  b)  cos(a  b) sin a.sin b  cos(a  b)  cos(a  b) sin a.cos b  sin(a  b)  sin(a  b)
2 2 2
Cos.Cos thì Cos coäng coäng Cos tröø Sin.Sin thì Cos tröø tröø Cos coäng Sin.Cos thì Sin coäng coäng Sin tröø
PHÖÔNG TRÌNH LÖÔÏNG GIAÙC
u  v  k 2 u  v  k 2
 sin u  sin v   (k  )  cos u  cos v   k  
u    v  k 2 u  v  k 2
 
sin u  1  u   k 2
2 cos u  1  u  k 2

Ñaëc bieät: sin u  1  u    k 2 k   Ñaëc bieät: cos u  1  u    k 2 k  
2

sin u  0  u  k cos u  0  u   k
2

 tan u  tan v  u  v  k k    cot u  cot v  u  v  k k  

TOÅ HÔÏP – XAÙC SUAÁT
QUY TAÉC COÄNG QUY TAÉC NHAÂN
Neáu pheùp ñeám ñöôïc chia ra nhieàu tröôøng hôïp, Neáu pheùp ñeám ñöôïc chia ra laøm nhieàu giai ñoaïn
ta seõ coäng caùc keát quaû laïi. baét buoäc, ta seõ nhaân caùc keát quaû cuûa moãi giai
ñoaïn aáy.
HOAÙN VÒ CHÆNH HÔÏP TOÅ HÔÏP
 Choïn k phaàn töû töø n phaàn töû  Choïn k phaàn töû töø n phaàn töû
 Saép xeáp (ñoåi choã) cuûa n phaàn (khoâng saép xeáp thöù töï), ta coù (coù saép xeáp thöù töï), ta ñöôïc soá
töû khaùc nhau, ta coù soá caùch
soá caùch choïn laø Cnk . caùch choïn laø Ank .
xeáp laø Pn  n ! vôùi n  .
n! n!
 Caùch tính:  Caùch tính: Cnk   Caùch tính: Ank 
 n  k  !k !  n  k !
n!  1.2.....  n  1 n .
n, k n, k
 Quy öôùc soác: 0!  1. vôùi . vôùi .
0 k n 0 k n

n( X )
 Coâng thöùc: P( X )   Tính chaát:
n ( )
0  P( X )  1 .
Trong ñoù: n( X ) : soá phaàn töû cuûa
XAÙC SUAÁT P()  0; P()  1 .
taäp bieán coá X ; n() : soá phaàn töû
khoâng gian maãu . P( X ) laø xaùc suaát P( X )  1  P( X ) vôùi X laø bieán coá ñoái cuûa X .
ñeå bieán coá X xaûy ra vôùi X   .
KHAI TRIEÅN NHÒ THÖÙC NEWTÔN
 a  b  Cn0 a n  Cn1a n1b  Cn2 a n2b2  .........  Cnn1abn1  Cnnbn .
n

Khai trieån daïng lieät keâ:
 Ñaëc bieät: 1  x   Cn0  Cn1 x  Cn2 x 2  .........Cnn1 x n1  Cnn x n (*).
n

Trong caùc coâng thöùc beân,
ta luoân coù n  , n  2.
 Heä quaû 1: Cn0  Cn1  Cn2  .........Cnn1  Cnn  2n (töùc laø thay x  1 vaøo (*)).
 Heä quaû 2: Vôùi n chaün, chæ caàn thay x  1 vaøo (*), ta coù:
Cn0  Cn1  Cn2  .........  Cnn1  Cnn  0  Cn0  Cn2  Cn4 ......  Cnn  Cn1  Cn3  ......Cnn1
n
 Khai trieån:  a  b    Cnk a nk bk . Soá haïng toång quaùt: Tk 1  Cnk a nk bk
n

Khai trieån toång quaùt: k 0

 Phaân bieät heä soá vaø soá haïng: Cnk ( 1)k a n kbk . x .
Trong caùc coâng thöùc beân,
HEÄ SOÁ
ta luoân coù n  , n  2.
SOÁ HAÏNG

Nhôù raèng soá haïng khoâng chöùa x öùng vôùi 0.

CAÁP SOÁ COÄNG – CAÁP SOÁ NHAÂN

CAÁP SOÁ COÄNG CAÁP SOÁ NHAÂN
1. Ñònh nghóa: 1. Ñònh nghóa:
 Daõy soá  un  ñöôïc goïi laø caáp soá coäng khi vaø  Daõy soá  un  ñöôïc goïi laø caáp soá nhaân khi vaø
chæ khi un1  un  d vôùi n  *
. chæ khi un 1  un .q vôùi n  *
.
 Caáp soá coäng nhö treân coù soá haïng ñaàu u1 ,  Caáp soá nhaân nhö treân coù soá haïng ñaàu u1 ,
coâng sai d . coâng boäi q .
2. Soá haïng toång quaùt: 2. Soá haïng toång quaùt:
 un  u1  (n  1)d vôùi n  *
.  un  u1.q n 1 vôùi n  *
.
3. Tính chaát caùc soá haïng: 3. Tính chaát caùc soá haïng:
 uk 1  uk 1  2uk vôùi k  vaø k  2.
 uk 1.uk 1  uk2 vôùi k  vaø k  2.
4. Toång n soá haïng ñaàu tieân:
4. Toång n soá haïng ñaàu tieân:
(u  un )n
 Sn  u1  u2  ...  un  1 . u1 (1  q n )
2  Sn  u1  u2  ...  un  vôùi q  1.
1 q

KHAÛO SAÙT HAØM SOÁ & BAØI TOAÙN LIEÂN QUAN

HAØM NHAÁT BIEÁN
HAØM BAÄC BA
XEÙT TÍNH ÑÔN ÑIEÄU ax  b
y  ax3  bx2  cx  d (a  0) y (ad  bc  0)
cx  d
 Böôùc 1: Tìm taäp xaùc ñònh D .  Ñaïo haøm y  3ax  2bx  c .
2
ad  bc
 Böôùc 2: Tính y  f ( x) ; cho  Haøm soá ñoàng bieán treân taäp  Ñaïo haøm y  .
(cx  d )2
y  0 Tìm nghieäm
x1 , x2 ... xaùc ñònh  y  0, x 
 Haøm soá ñoàng bieán treân
 Böôùc 3: Laäp baûng bieán thieân. a  0
(Neân choïn giaù trò x ñaïi dieän cho  . töøng khoaûng xaùc ñònh
  0  ad  bc  0.
töøng khoaûng thay vaøo y  ñeå tìm
 Haøm soá nghòch bieán treân
daáu cuûa y  treân khoaûng ñoù).  Haøm soá nghòch bieán
taäp xaùc ñònh  y  0, x 
 Böôùc 4: Döïa vaøo baûng bieán treân töøng khoaûng xaùc
a  0
thieân ñeå keát luaän veà söï ñoàng  . ñònh  ad  bc  0.
bieán, nghòch bieán cuûa haøm soá.   0
CÖÏC TRÒ HAØM BAÄC BA CÖÏC TRÒ HAØM BAÄC BOÁN
ÑIEÀU KIEÄN CÖÏC TRÒ
y  ax  bx  cx  d (a  0)
3 2
y  ax4  bx2  c (a  0)
 Haøm soá coù ñieåm cöïc trò laø  Ñaïo haøm y  4ax  2bx .
3
 Ñaïo haøm y  3ax  2bx  c .
2
 y( x0 )  0  Ñieàu kieän cöïc trò
( x0 ; y0 )   .  Haøm soá coù hai cöïc trò
 y ( x0 )  y0 a  0 Ba cöïc trò ab  0
(giaû thieát laø haøm soá lieân tuïc  (*) . ab  0
taïi x0 ).  y  0 Moät cöïc trò  2 2
 Ñeå tìm ñieàu kieän cho haøm soá a  b  0
f ( x0 ) 0 khoâng coù cöïc trò: Böôùc 1: Coù cöïc trò a 2  b2  0
 Neáu thì haøm soá
f ( x0 ) 0 laøm theo coâng thöùc (*).  Cho A, B, C laø ba ñieåm cöïc
Böôùc 2: phuû ñònh keát quaû. b3  8a
f ( x) ñaït cöïc ñaïi taïi x x0 . trò, ta coù: cos BAC 
 Phöông trình ñöôøng thaúng ñi b3  8a
f ( x0 ) 0 qua hai ñieåm cöïc trò:
 Neáu thì haøm soá
f ( x0 ) 0 f ( x). f ( x) b5
y f ( x) SABC  .
18a 32a 3
f ( x) ñaït cöïc tieåu taïi x x0 .
TÌM MAX-MIN TREÂN ÑOAÏN TÌM MAX-MIN TREN KHOAÛNG
Tìm Max-Min cuûa f ( x) treân ñoaïn  a; b Tìm Max-Min cuûa f ( x) treân khoaûng (a; b)
  Böôùc 1: Tính y f ( x) .
 Böôùc 1: Tính y f ( x) .
Tìm caùc nghieäm xi (a;b) khi cho f ( x) 0.
Tìm caùc nghieäm xi (a;b) khi cho f ( x) 0.
 Böôùc 2: Caàn tính lim y, lim y . (Neáu thay (a; b)
 Böôùc 2: Tính caùc giaù trò f (a), f (b) vaø f ( xi ),... x a x b

(neáu coù). baèng (; ) thì ta tính theâm lim y ).

x 
 Böôùc 3: So sanh taát caû giaù trò trong böôùc 2 ñeå
 Böôùc 3: Laäp baûng bieán thieân vaø suy ra giaù trò
keát luaän veà giaù trò lôùn nhaát, nhoû nhaát.
lôùn nhaát, nhoû nhaát treân khoaûng.
 Neáu haøm f ( x) ñoàng bieán treân [a; b] thì  Neáu haøm f ( x) nghòch bieán treân [a; b] thì
max f ( x) f (b) max f ( x) f (a)
x [a;b] x [a;b]

min f ( x) f (a) min f ( x) f (b)

ÑAËC x [a;b] x [a;b]

BIEÄT

TIEÄM CAÄN ÑÖÙNG TIEÄM CAÄN NGANG

x x0 x
 Ñònh nghóa: (x höõu haïn, y voâ haïn),  Ñònh nghóa: (x voâ haïn, y höõu haïn),
y y y0
ta coù tieäm caän ñöùng x x0 . Löu yù: ñieàu kieän ta coù tieäm caän ngang y y0 .
x x0 coù theå ñöôïc thay baèng x x0 (giôùi  Caùch tìm TCN: Ñôn giaûn nhaát laø duøng CASIO
haïn beân traùi) hoaëc x x0 (giôùi haïn beân Böôùc 1: Nhaäp haøm soá vaøo maùy.
phaûi). Böôùc 2: CALC NEXT
X 10 ^ 10 NEXT

 Caùch tìm TCÑ: Neáu x x0 laø moät nghieäm CALC NEXT

X 10 ^ 10 NEXT

cuûa maãu soá maø khoâng phaûi laø nghieäm cuûa Böôùc 3: Neáu keát quaû thu ñöôïc laø höõu haïn (töùc
töû soá thì x x0 chính laø moät TCÑ cuûa ñoà thò. laø y0 ) thì ta keát luaän TCN: y y0 .

ax b d a
 Ñoà thò haøm soá y vôùi (c 0, ad bc 0) coù moät TCÑ: x , moät TCN: y .
cx d c c
 Neân nhôù, ñoà thò coù theå coù nhieàu tieäm caän ñöùng, nhöng chæ coù toái ña laø 2 tieäm caän ngang.
TÌM TOÏA ÑOÄ GIAO ÑIEÅM HOAËC SOÁ GIAO ÑIEÅM HAI ÑOÀ THÒ
Xeùt hai ñoà thò (C1 ) : y f (x ) vaø (C 2 ) : y g(x ) .
 Böôùc 1 : Laäp phöông trình hoaønh ñoä giao ñieåm  Böôùc 2 : Giaûi phöông trình (*) ñeå tìm caùc
cuûa (C1 ) & (C2 ) : f ( x) g( x) . (*) nghieäm x1 , x2 ,... (neáu coù), suy ra y1 , y2 ...

PHÖÔNG TRÌNH TIEÁP TUYEÁN

DAÏNG 1
Vieát phöông trình tieáp tuyeán
cuûa ñoà thò (C ) : y  f ( x) taïi
ñieåm M ( x0 ; y0 )  (C )
 Böôùc 1: Tính ñaïo haøm y , töø
ñoù coù heä soá goùc k
 Böôùc 2 : Vieát phöông trình
tieáp tuyeán cuûa ñoà thò daïng
y k( x x0 ) y0 .
DAÏNG 2
Vieát phöông trình tieáp tuyeán cuûa
ñoà thò (C ) : y  f ( x) bieát tieáp
tuyeán coù heä soá goùc k.
 Böôùc 1: Goïi M ( x0 ; y0 ) laø tieáp
y ( x0 ). ñieåm vaø tính ñaïo haøm y .
 Böôùc 2: Cho y ( x0 ) k , töø ñoù
tìm ñöôïc tieáp ñieåm ( x0 ; y0 ).
 Böôùc 3: Vieát phöông trình
tieáp tuyeán :
DAÏNG 3
Vieát phöông trình tieáp tuyeán cuûa
ñoà thò (C ) : y  f ( x) bieát tieáp
tuyeán ñi qua A( xA ; y A ) .
 Böôùc 1: Tieáp tuyeán coù daïng :
y y ( x0 )( x x0 ) y0 (*) vôùi
y0  f ( x0 ).
 Böôùc 2: Thay toïa ñoä ñieåm A
vaøo (*) ñeå tìm ñöôïc x0 .
 Böôùc 3: Thay x0 tìm ñöôïc vaøo
 y k( x x0 ) y0 . (*) ñeå vieát phöông trình tieáp
tuyeán.
SOÁ PHÖÙC VAØ CAÙC YEÁU TOÁ LIEÂN QUAN
a, b
Soá phöùc coù daïng: z a bi vôùi (i: laø ñôn vò aûo). Kyù hieäu taäp soá phöùc: .
i2 1
Thaønh phaàn Hình hoïc Minh hoïa
 Phaàn thöïc: a.
Neáu a 0 thì z bi ñöôïc goïi laø  Ñieåm M (a;b) bieåu dieãn
soá thuaàn aûo. cho z treân heä truïc Oxy.
 Phaàn aûo: b.  Moâ-ñun:
Neáu b 0 thì z a laø soá thöïc.
z OM a2 b2 .
 Khi a b 0 thì z 0 vöøa laø soá
thuaàn aûo vöøa laø soá thöïc.
Soá phöùc lieân hôïp – Soá phöùc
Caên baäc hai Phöông trình baäc hai
nghòch ñaûo
Cho z a bi . Khi ñoù:  Caên baäc hai cuûa a 0 laø a.  Phöông trình z2 a 0 coù
 Soá phöùc lieân hôïp cuûa noù  Caên baäc hai cuûa a 0 laø hai nghieäm phöùc z a.
laø z a bi . i a.  Phöông trình z 2
a 0 coù
 Soá phöùc nghòch ñaûo laø  Caên baäc hai cuûa soá phöùc hai nghieäm phöùc z i a.
1 1 z a bi laø hai soá phöùc daïng
z 1  Phöông trình az bz c 02
z a bi
x2
y 2
a vôùi 0 seõ coù hai nghieäm
a b w x yi vôùi .
i. 2 xy b b i
a 2
b2
a 2
b2 phöùc laø: z1,2 .
2a
KHOÁI ÑA DIEÄN VAØ THEÅ TÍCH CUÛA CHUÙNG
I. MOÄT SOÁ HÌNH PHAÚNG CÔ BAÛN:
1. Tam giaùc vuoâng: Pitago

A
▪ AB2 AC 2
BC2 ▪ AB2 BH.BC
▪ AC2 CH.BC ▪ AH 2 BH.CH
1 1 1 AB.AC
▪ AH
AH 2 AB2 AC2 AB 2 AC 2
B C
H

AC AB AC AB
▪ sin B (ñoái/huyeàn) ▪ cos B (keà/huyeàn) ▪ tan B (ñoái/keà) ▪ cot B (keà/ñoái)
BC BC AB AC
2. Tam giaùc ñeàu: Giaû söû tam giaùc ABC ñeàu coù caïnh a; troïng taâm G; caùc ñöôøng
A cao (truøng vôùi trung tuyeán) goàm AH , BK .
(caïnh) 3 a 3
a ▪ Ñöôøng cao: AH BK .
a
2 2
K
2 2 a 3 a 3 1 1 a 3 a 3
▪ AG AH . ; GH AH . .
G
3 3 2 3 3 3 2 6
(caïnh)2 3 a2 3
▪ Dieän tích: S .
B C
H a
ABC
4 4
3. Tam giaùc thöôøng: Giaû söû tam giaùc ABC coù a BC, b AC, c AB ; caùc ñöôøng
cao ha , hb , hc laàn löôït öùng vôùi caïnh a, b, c. Kyù hieäu R, r laàn löôït
laø baùn kính ñöôøng troøn ngoaïi tieáp, noäi tieáp ∆.
 a b c
▪ Ñònh lí Sin: 2R .
sin A sin B sin C
▪ Ñònh lí Coâ-sin: a2 b2 c2 2bc.cos A ;
b2 a2 c2 2ac.cos B; c2 a2 b2 2ab.cosC.

1 1 1 1 1 1
▪ Dieän tích: S ha .a hb .b hc .c ; S ABC ab.sin C ac.sin B bc.sin A ;
ABC
2 2 2 2 2 2
abc a b c
S pr ; S ABC p( p a)( p b)( p b) vôùi p (nöûa chu vi).
ABC
4R 2
Coâng thöùc Heâ Roâng

4. Hình vuoâng: Cho hình vuoâng ABCD coù caïnh a; hai ñieåm M, N laàn löôït laø
trung ñieåm cuûa CD, AD; I laø taâm hình vuoâng.
AC BD
▪ Ñöôøng cheùo: .
AC BD (caïnh) 2 a 2
a 2
IA IB IC ID neân I laø taâm ñöôøng troøn ñi qua
2
boán ñænh hình vuoâng.
▪ Dieän tích: SABCD (caïnh)2 a2 ; chu vi: p 4a.
▪ Vì ABN ADM , ta chöùng minh ñöôïc: AM BN.
5. Hình chöõ nhaät: Cho hình chöõ nhaät ABCD taâm I coù AB a, AD b.
▪ Ñöôøng cheùo: AC BD a2 b2 .
1 2
IA IB IC ID a b2 neân I laø taâm ñöôøng troøn ñi
2
qua boán ñieåm A, B, C, D.
▪ Dieän tích: SABCD a.b ; chu vi: p 2(a b).
6. Hình thoi: Cho hình thoi ABCD coù taâm I , caïnh baèng a.
▪ Ñöôøng cheùo: AC BD; AC 2 AI 2 AB.sin ABI 2a.sin ABI.
1
▪ Dieän tích: SABCD AC.BD ; SABCD 2S ABC
2S ACD
2S ABD
.
2
Ñaëc bieät: Neáu hình thoi coù goùc B D 600 ( A C 1200 ) thì
ta chia hình thoi ra laøm hai tam giaùc ñeàu: ABC ACD.
a2 3 a2 3
AC a vaø S S ; SABCD 2S .
ABC ACD
4 ABC
2
II. THEÅ TÍCH KHOÁI CHOÙP:
7. Hình choùp: 7.1. Hình choùp tam giaùc ñeàu ▪ Taát caû caïnh beân baèng nhau.
S ▪ Ñaùy laø tam giaùc ñeàu caïnh a.
▪ SH ( ABC) vôùi H laø troïng taâm
h ∆ ABC.
D a2 3
Sñ 1 a2 3
▪ 4
Theå tích
V h.
A
H 3 4
Sđ
SH h
B C

Goùc giöõa caïnh beân vaø maët Goùc giöõa maët beân vaø maët ñaùy:
1
V h.Sñ
3
7.2. Töù dieän ñeàu: ñaùy: SA,( ABC) SAH (SAB),( ABC) SMH
▪ Ñaây cuõng laø hình choùp tam
giaùc ñeàu, ñaëc bieät laø caïnh SC,( ABC) SCH . (SBC),( ABC) SNH .
beân baèng caïnh ñaùy. Theå
7.3. Hình choùp töù giaùc ñeàu: ▪ Taát caû caïnh beân baèng nhau.
a3 2
tích: V . ▪ Ñaùy laø hình vuoâng caïnh a.
12 ▪ SO ( ABCD) vôùi O laø taâm hình
vuoâng ABCD.
Sñ a2 1
▪ Theå tích
V h.a2 .
SO h 3

Goùc giöõa caïnh beân vaø maët Goùc giöõa maët beân vaø maët ñaùy:
ñaùy: SA,( ABCD) SAO (SAB),( ABCD) SMO

SB,( ABCD) SBO . (SBC),( ABCD) SNO .

7.4. Hình choùp coù caïnh beân Ñaùy laø tam giaùc Ñaùy laø töù giaùc ñaëc bieät
SA vuoâng goùc vôùi maët
phaúng ñaùy.

h SA 1 h SA 1
▪ Theå tích
V SA.S . ▪ Theå tích
V SA.SABCD .
Sñ S ABC
3 ABC
Sñ SABCD 3
▪ Goùc giöõa caïnh beân vaø maët ñaùy: ▪ Goùc giöõa caïnh beân vaø maët ñaùy:
SB,( ABC) SBA SB,( ABCD) SBA
. .
SC,( ABC) SCA SC,( ABCD) SCA

7.5. Hình choùp coù maët beân Ñaùy laø tam giaùc Ñaùy laø töù giaùc ñaëc bieät
(SAB) vuoâng goùc vôùi maët
phaúng ñaùy.

▪ Ñöôøng cao h SH cuõng laø ▪ Ñöôøng cao h SH cuõng laø

ñöôøng cao cuûa ∆SAB. ñöôøng cao cuûa ∆SAB.
▪ Goùc giöõa caïnh beân vaø maët ñaùy: ▪ Goùc giöõa caïnh beân vaø maët ñaùy:
SA,( ABC) SAH SA,( ABCD) SAH
. .
SC,( ABC) SCH SC,( ABCD) SCH
 III. THEÅ TÍCH KHOÁI LAÊNG TRUÏ:
1. Hình laêng truï thöôøng: Ñaùy laø tam giaùc Ñaùy laø töù giaùc
 Hai ñaùy laø hai hình gioáng
nhau vaø naèm trong hai maët
phaúng song song.
 Caùc caïnh beân song song vaø
baèng nhau. Caùc maët beân laø
caùc hình bình haønh.
 Theå tích: V h.Sñ .
V AH.S ABC
AH.S ABC
V AH.SABCD AH.SA B C D

2. Hình laêng truï ñöùng: Ñaùy laø tam giaùc Ñaùy laø töù giaùc
 Caùc caïnh beân cuøng vuoâng goùc
vôùi hai maët ñaùy neân moãi
caïnh beân cuõng laø ñöôøng cao
cuûa laêng truï.
 Laêng truï tam giaùc ñeàu:
Laø laêng truï ñöùng vaø coù hai
ñaùy laø hai tam giaùc ñeàu
baèng nhau.
 Theå tích: V h.Sñ vôùi Theå tích: V h.Sñ vôùi
h AA BB CC . h AA BB CC DD .
3. Hình hoäp: 3.1 Hình hoäp chöõ nhaät: 3.2. Hình laäp phöông:
 Laø laêng truï coù taát caû caùc maët  Laø laêng truï ñöùng coù ñaùy laø  Laø hình hoäp chöõ nhaät coù taát caû
laø hình bình haønh. hình chöõ nhaät. caùc caïnh baèng nhau.

 V abc vôùi a,b, c laø ba kích  V a3 vôùi a laø caïnh cuûa hình
 Theå tích: V h.Sñ . thöôùc khaùc nhau cuûa hình hoäp laäp phöông.
chöõ nhaät.
MAËT TRUÏ – MAËT NOÙN – MAËT CAÀU
MAËT NOÙN Caùc yeáu toá maët noùn: Moät soá coâng thöùc:
S  Ñöôøng cao: h SO . ( SO  Chu vi ñaùy: p 2 r.
cuõng ñöôïc goïi laø truïc cuûa hình  Dieän tích ñaùy: Sđ r2 .
noùn).
 Baùn kính ñaùy: 1 1
 Theå tích: V
l h
l h.S h. r 2 .
l r OA OB OM . 3 đ 3
 Ñöôøng sinh: (lieân töôûng khoái choùp).
B
l SA SB SM .
A r O  Dieän tích xung quanh:
M
 Goùc ôû ñænh: ASB . Sxq rl .
Hình thaønh: Quay vuoâng
SOM quanh truïc SO , ta ñöôïc  Thieát dieän qua truïc: SAB  Dieän tích toaøn phaàn:
maët noùn nhö hình beân vôùi: caân taïi S. Stp Sxq Sđ rl r2 .
h SO  Goùc giöõa ñöôøng sinh vaø maët
.
r OM ñaùy: SAO SBO SMO .
MAËT TRUÏ Caùc yeáu toá maët truï: Moät soá coâng thöùc:

 Ñöôøng cao: h OO .  Chu vi ñaùy: p 2 r.

 Ñöôøng sinh: l AD BC .  Dieän tích ñaùy: S đ r2 .

Ta coù: l h.  Theå tích khoái truï:
 Baùn kính ñaùy: V h.Sđ h. r2 .
r OA OB OC O D.
 Dieän tích xung quanh:
 Truïc (∆) laø ñöôøng thaúng ñi qua Sxq 2 r.h .
hai ñieåm O, O .
Hình thaønh: Quay hình chöõ
 Dieän tích toaøn phaàn:
nhaät ABCD quanh ñöôøng  Thieát dieän qua truïc: Laø hình
trung bình OO , ta coù maët truï chöõ nhaät ABCD. Stp Sxq 2Sđ 2 r.h 2 r2 .
nhö hình beân.
Maët caàu ngoaïi tieáp ña dieän
MAËT CAÀU Moät soá coâng thöùc:
Maët caàu noäi tieáp ña dieän
 Maët caàu
 Taâm I , baùn kính ngoaïi tieáp ña
R IA IB IM . dieän laø maët
 Ñöôøng kính AB 2R . caàu ñi qua taát
caû ñænh cuûa ña
 Thieát dieän qua taâm maët caàu:
dieän ñoù.
Laø ñöôøng troøn taâm I , baùn
kính R .  Maët caàu noäi
Hình thaønh: Quay ñöôøng tieáp ña dieän laø
 Dieän tích maët caàu: S 4 R2
troøn taâm I , baùn kính maët caàu tieáp
4 R3 xuùc vôùi taát caû
AB  Theå tích khoái caàu: V
R quanh truïc AB , ta coù 3 caùc maët cuûa ña
2
dieän ñoù.
maët caàu nhö hình veõ.
CAÙCH TÌM BAÙN KÍNH MAËT CAÀU NGOAÏI TIEÁP HÌNH CHOÙP THÖÔØNG GAËP
1. Hình choùp coù caùc ñænh nhìn moät caïnh
2. Hình choùp ñeàu.
döôùi moät goùc vuoâng.

 Xeùt hình choùp coù  Xeùt hình choùp tam  Xeùt hình choùp töù giaùc
 Xeùt hình choùp coù SA ( ABCD) vaø giaùc ñeàu coù caïnh beân ñeàu coù caïnh beân baèng
SA ( ABC) vaø ABCD laø hình chöõ baèng b vaø ñöôøng cao b vaø chieàu cao SO h
 ABC 900 . nhaät hoaëc hình vuoâng. SH h .  Baùn kính maët caàu
 Ta coù  Ta coù: SAC SBC  Baùn kính maët caàu ngoaïi tieáp hình choùp
ngoaïi tieáp hình choùp b2
SAC SBC 90 0
SDC 900 treân laø R .
neân maët caàu ngoaïi Suy ra maët caàu ngoaïi b2 2h
treân laø R .
tieáp hình choùp coù taâm tieáp hình choùp coù taâm 2h
I laø trung ñieåm SC , I laø trung ñieåm SC ,
SC SC
baùn kính R . baùn kính R .
2 2
3. Hình choùp coù caïnh beân vuoâng goùc vôùi 4. Hình choùp coù maët beân vuoâng goùc vôùi
maët phaúng ñaùy. maët ñaùy.
 Khi ñoù maët caàu ngoaïi
tieáp hình choùp coù baùn
2
h
kính R rñ 2 .
2
 Neáu ñaùy laø tam giaùc
ñeàu caïnh a thì
a 3
rñ .
3
 Xeùt hình choùp coù
 Neáu ñaùy laø hình vuoâng  Xeùt hình choùp coù maët beân (SAB) (ñaùy), baùn
SA (ñaùy) vaø
SA h ; baùn kính a 2 kính ngoaïi tieáp ñaùy laø rñ , baùn kính ngoaïi tieáp
caïnh a thì rñ .
2
ñöôøng troøn ngoaïi tieáp SAB laø rb , d AB (SAB) (ñaùy).
 Neáu ñaùy laø hình chöõ
cuûa ñaùy laø rñ .  Khi ñoù baùn kính maët caàu ngoaïi tieáp hình choùp laø
nhaät caïnh a, b thì
a2 b2 d2
R rñ 2 rb2 .
rñ . 4
2
HÌNH HOÏC GIAÛI TÍCH TRONG KHOÂNG GIAN
1. Heä truïc toïa ñoä Oxyz:
 Heä truïc goàm ba truïc Ox, Oy, Oz ñoâi moät vuoâng goùc nhau.
 Truïc Ox : truïc hoaønh, coù vectô ñôn vò i (1;0;0) .
 Truïc Oy : truïc tung, coù vectô ñôn vò j (0;1;0) .
 Truïc Oz : truïc cao, coù vectô ñôn vò k (0;0;1).
 Ñieåm O(0;0;0) laø goác toïa ñoä.

2. Toïa ñoä vectô: Vectô u xi yj zk u ( x; y; z) .

Cho a (a1 ; a2 ; a3 ), b (b1 ;b2 ;b3 ) . Ta coù:

 a b (a1 b1 ; a2 b2 ; a3 b3 )
 a cuøng phöông b a kb (k R)
 ka (ka1 ; ka2 ; ka3 )
a1 kb1
a1 b1 a1 a2 a3
a2 kb2 , (b1 , b2 , b3 0).
 a b a2 b2 b1 b2 b3
a3 kb3
a3 b3
2
 a.b a1 .b1 a2 .b2 a3 .b3  a a12 a22 a22  a2 a a12 a22 a32
 a.b a1b1 a2b2 a3b3
 a b a.b 0 a1b1 a2b2 a3b3 0  cos(a, b)
a.b a 2
1
a2
2
a . b
2
3
2
1
b22 b32

3. Toïa ñoä ñieåm: M ( x; y; z) OM ( x; y; z) . Cho A( xA ; yA ; zA ) , B( xB ; yB ; zB ) , C( xC ; yC ; zC ) , ta coù:

 AB ( xB xA ; yB yA ; zB zA )  AB ( xB x A )2 ( yB yA )2 ( zB zA ) 2
 Toaï ñoä trung ñieåm M cuûa ñoaïn thaúng AB:  Toaï ñoä troïng taâm G cuûa tam giaùc ABC:
xA xB yA yB zA zB x xB xC yA yB yC zA zB zC
M ; ; . G A ; ; .
2 2 2 3 3 3
4. Tích coù höôùng cuûa hai vectô:
 Ñònh nghóa: Cho a (a1 , a2 , a3 ) , b (b1 , b2 , b3 ) , tích coù höôùng cuûa a vaø b laø:
a2 a3 a3 a1 a1 a2
a, b ; ; a2b3 a3b2 ; a3b1 a1b3 ; a1b2 a2b1 .
b2 b3 b3 b1 b1 b2

 Tính chaát: [a, b] a [a, b] b [a, b] a . b .sin a, b

 Ñieàu kieän cuøng phöông của hai vectô a & b laø  Ñieàu kieän ñoàng phaúng cuûa ba vectô a, b vaø c
a, b 0 vôùi 0 (0;0;0). laø [a, b].c 0.

 Dieän tích hình bình haønh ABCD:  Dieän tích tam giaùc ABC:
1
S AB, AD . S AB, AC .
ABCD ABC
2
 Theå tích khoái hoäp: VABCD. A'B'C'D' [ AB, AD]. AA'. 1
 Theå tích töù dieän: VABCD AB, AC . AD .
6
5. Phöông trình maët caàu:
Daïng 1: (S) : ( x a) 2
(y b) 2
(z c)2 R2 Daïng 2: (S) : x2 y2 z2 2ax 2by 2cz d 0
Maët caàu ( S) coù
I (a; b; c) Maët caàu ( S) coù
I (a; b; c)
R R2 R a2 b2 c2 d

 Phöông trình x2 y2 z2 2ax 2by 2cz d 0 laø phöông trình maët caàu  a 2  b2  c 2  d  0 .
Baøi toaùn 5.1. Vieát phöông trình maët caàu taâm Baøi toaùn 5.2. Vieát phöông trình maët caàu coù
ñöôøng kính AB.
I vaø ñi qua ñieåm M.
 Böôùc 1: Tìm taâm I laø trung ñieåm AB. Baùn kính
 Böôùc 1: Tính baùn kính R  IM . AB
R  IA  IB .
2
 Böôùc 2: Vieát phöông trình maët caàu daïng 1.
 Böôùc 2: Vieát phöông trình maët caàu daïng 1.
6. Phöông trình maët phaúng:

qua M ( x0 ; y0 ; z0 )
 Maët phaúng ( P) thì phöông
VTPT n (a; b; c)
trình ( P) : a( x x0 ) b( y y0 ) c( z z0 ) 0 .
 Ngöôïc laïi, moät maët phaúng baát kyø ñeàu coù phöông
 Löu yù: Vectô phaùp tuyeán (VTPT) cuûa maët trình daïng ax by cz d 0 , maët phaúng
phaúng laø vectô khaùc 0 naèm treân ñöôøng thaúng naøy coù VTPT n (a;b; c) .
vuoâng goùc vôùi maët phaúng ñoù.
Baøi toaùn 6.1. Vieát phöông trình maët phaúng Baøi toaùn 6.2. Vieát phöông trình maët phaúng
trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng AB. ñi qua ba ñieåm A, B, C.
 Böôùc 1: Tìm trung ñieåm I cuûa ñoaïn AB vaø tính  Böôùc 1: Tính toïa ñoä AB, AC vaø suy ra
toïa ñoä AB .  AB, AC  .
 
qua I
 Böôùc 2: Phöông trình mp( P) . qua A
VTPT n  AB  Böôùc 2: Phöông trình mp( P)
VTPT n   AB, AC 

Baøi toaùn 6.3. Vieát phöông trình maët phaúng Baøi toaùn 6.4. Vieát phöông trình maët phaúng
qua M vaø chöùa ñöôøng thaúng d vôùi M d . caét Ox, Oy, Oz laàn löôït taïi A(a; 0; 0), B(0; b; 0),
C (0; 0; c) vôùi a, b, c 0.

 Phöông trình maët

phaúng ñöôïc vieát
 Böôùc 1: Choïn ñieåm A  d vaø moät VTCP ud . theo ñoaïn chaén
x y z
Tính  AM , ud  . ( P) : 1.
  a b c
qua M
 Böôùc 2: Phöông trình mp( P)
VTPT n   AM , ud 

Khoaûng caùch töø ñieåm ñeán maët phaúng Khoaûng caùch giöõa hai maët phaúng song song
 M ( x0 ; y0 ; z0 ) ( P) : ax  by  cz  d1  0
 Cho  .  Cho hai maët phaúng  .
mp( P) : ax  by  cz  d  0 (Q) : ax  by  cz  d 2  0
ax0  by0  cz0  d d1  d 2
 Khi ñoù: d  M , ( P)   .  Khi ñoù: d  ( P), (Q)   vôùi d1  d 2 .
a 2  b2  c 2 a 2  b2  c2
Goùc giöõa hai maët phaúng Vò trí töông ñoái giöõa hai maët phaúng
Cho hai maët phaúng (), () coù phöông trình:
 Cho hai maët phaúng (), () coù phöông trình: ( P) : a1 x  b1 y  c1 z  d1  0
( P) : a1 x  b1 y  c1 z  d1  0  . Ta coù:
 (Q) : a2 x  b2 y  c2 z  d 2  0
(Q) : a2 x  b2 y  c2 z  d 2  0 a b c d
 ( P) (Q)  1  1  1  1 .
 Goùc giöõa ( P) & (Q) ñöôïc tính: a2 b2 c2 d2
nP .nQ a1a2  b1b2  c1c2 a b c d
cos  ( P), (Q)     ( P)  (Q)  1  1  1  1 .
a2 b2 c2 d 2
nP . nQ a  b12  c12 . a22  b22  c22
2

 ( P) & (Q) caét nhau  a1 : b1 : c1  a2 : b2 : c2 .

1

0

 Chuù yù: 0  ( P), (Q)  90 .
0
  ( P)  (Q)  a1a2  b1b2  c1c2  0 .
 Löu yù: Caùc tæ soá treân coù nghóa khi maãu khaùc 0.
Ví trò töông ñoái giöõa maët phaúng vaø maët caàu
Cho maët phaúng ( P) : ax  by  cz  d  0 vaø maët caàu ( S ) coù taâm I vaø baùn kính R.
 Tröôøng hôïp 1: d  I , ( P)   R  ( P) vaø ( S ) khoâng coù ñieåm chung.

 Tröôøng hôïp 2: d  I , ( P)   R  ( P) vaø ( S ) coù  Tröôøng hôïp 3: d  I , ( P)   R  ( P) caét ( S )

 moät ñieåm chung. Khi ñoù ta noùi ( P) tieáp xuùc theo giao tuyeán laø moät ñöôøng troøn.
( S ) hoaëc ( P) laø tieáp dieän cuûa ( S ).

Ñöôøng troøn giao tuyeán coù taâm H (laø trung ñieåm

Ta coù: IM  ( P) vôùi M laø tieáp ñieåm. AB), baùn kính r  R 2  IH 2 vôùi IH  d  I ,( P)  .
7. Phöông trình ñöôøng thaúng:
qua A( xA ; y A ; z A )  x  x A  u1t
 Ñöôøng thaúng d coù: 
VTCP u  (u1; u2 ; u3 )  Phöông trình tham soá d :  y  y A  u2t vôùi
z  z  u t
 A 3

t laø tham soá.

 Phöông trình chính taéc
x  xA y  y A z  z A
d:   vôùi u1.u2 .u3  0 .
 Vectô chæ phöông (VTCP) cuûa ñöôøng thaúng d laø u1 u2 u3
vectô khaùc 0 , coù giaù naèm treân d hoaëc song song vôùi d.
a  d
 Löu yù: Neáu coù caëp vectô khaùc 0 khoâng cuøng phöông sao cho  thì d coù VTCP laø: ud   a, b  .
 
b  d
7.1. Ví trò töông ñoái giöõa hai ñöôøng thaúng:
qua M qua N
Xeùt vò trí töông ñoái cuûa hai ñöôøng thaúng d1 , d2 vôùi d1 , d1 .
VTCP u1 VTCP u2

Böôùc I Böôùc II Keát luaän

d1 d2
 u1 , u2 0 Hai ñöôøng thaúng  u1 ; MN 0
(Hai ñöôøng thaúng truøng nhau)
d1 , d2 song song hoaëc truøng nhau.  u1 ; MN 0 d1 d2

 u1 , u2 0 Hai ñöôøng thaúng d1 , d2  u1 ,u2 .MN 0 d1 caét d2

caét nhau hoaëc cheùo nhau.  u1 ,u2 .MN 0 d1 & d2 cheùo nhau

7.2. Ví trò töông ñoái giöõa ñöôøng thaúng vaø maët phaúng:
x x0 u1t
Xeùt vò trí töông ñoái giöõa ñöôøng thaúng d : y y0 u2 t vaø maët phaúng (P) : ax by cz d 0 .
z z0 u3 t

Böôùc II:Giaûi PT (*), ta gaëp

Böôùc I: Keát luaän
1 trong 3 tröôøng hôïp sau
 Thay phöông trình tham soá d vaøo  PT (*) voâ nghieäm d ( P)
 phöông trình ( P) , ta ñöôïc PT (*):  x  x0
d caét ( P) taïi ñieåm
a( x0 u1t) b( y0 u2t) c(z0 u3t) d 0  PT (*) coù 1 nghieäm 
 y  y0
z  z coù toïa ñoä ( x0 ; y0 ; z0 ) .
 0

 PT (*) coù voâ soá nghieäm d (P)

7.3. Khoaûng caùch töø ñieåm ñeán ñöôøng thaúng:
 Böôùc 1: Choïn ñieåm A  d vaø moät VTCP ud .
 Cho ñieåm M vaø ñöôøng thaúng d (coù ud , AM 
 
phöông trình tham soá hoaëc chính taéc).  Böôùc 2: d  M , d   .
ud

7.4. Goùc giöõa hai ñöôøng thaúng:

 
u1.u2
 Cho hai ñöôøng thaúng d1 , d 2 laàn löôït coù VTCP laø u1 , u2 .  Ta coù: cos d1 , d 2 
 .
u1 . u2

7.5. Goùc giöõa ñöôøng thaúng vaø maët phaúng:

 
u.n
 Cho ñöôøng thaúng d coù VTCP u vaø maêt phaúng ( P) coù VTPT n .  Ta coù: sin d , ( P) 
 .
u.n

8. Hình chieáu vaø ñieåm ñoái xöùng:

Baøi toaùn Phöông phaùp
qua A
 Goïi d laø ñöôøng thaúng Vieát pt tham
 Tìm hình chieáu ( P)
cuûa ñieåm A treân soá cuûa d vôùi VTCP cuûa d cuõøng laø VTPT cuûa (P).
maët phaúng (P ) .  Goïi H  d  ( P) . Thay pt tham soá cuûa d vaøo pt
mp (P) ta tìm ñöôïc toïa ñoä H.
 Tìm ñieåm A  xA  2 xH  xA

ñoái xöùng vôùi A qua  Ta coù H laø trung ñieåm AA   y A  2 yH  y A .
(P ) . z  2z  z
 A H A

 Goïi H (theo t ) (döïa vaøo pt tham soá cuûa d).

Caùch I
 Tìm ñöôïc t
 AH  d  AH .ud  0   Toïa ñoä H.
....... 
 Tìm hình chieáu
cuûa ñieåm A treân qua A
 Goïi ( P) Vieát pt mp( P) .
ñöôøng thaúng d. ( P) d
Caùch II
 Goïi H  d  ( P) . Thay pt tham soá cuûa
d vaøo pt mp (P) ta tìm ñöôïc toïa ñoä H.

 Tìm ñieåm A  xA  2 xH  xA


ñoái xöùng vôùi A qua  Ta coù H laø trung ñieåm AA   y A  2 yH  y A .
ñöôøng thaúng d. z  2z  z
 A H A

Bieân soaïn: Hoaøng Xuaân Nhaøn

Email goùp yù: thayxuannhan@gmail.com