Mašinski fakultet

Matematika 3
Grupa B - Rješenja

5 May 19, 2012

Zadatak 1B. (8) Naći rješenja sistema diferencijalnih jednaµcina

d2 x dy
+ + x = et
dt2 dt
dx d2 y
+ 2 =1
dt dt
Rješenje. Diferenciranjem prve jednaµcine dobija se
d3 x d2 y dx
10 + 2 + = et
dt3 dt dt
Iz druge jednaµcine se dobije
dx d2 y d2 y dx
+ 2 =1) 2 =1
dt dt dt dt
Zamjenom ovog rezultata u diferenciranu prvu jednaµcinu dobija se
d3 x dx dx
3
+ 1 + = et
dt dt dt
d3 x t d2 x
15 =e 1 ) 2 = et t + C1
dt3 dt
2
dx t
) = et + C1 t + C2
dt 2
3
t C1 2
) x = et + t + C2 t + C3
6 2
odnosno
t t3 C1 2
x=e + t + C2 t + C3
6 2
dx
20 Koristeći izraz za dobija se
dt
d2 y dx d2 y t t2
= 1 ) = 1 e + C1 t + C2
dt2 dt dt2 2
d2 y t t2
= 1 e + C1 t C2
dt2 2
dy t3 C1 2
= t et + t C2 t + C3
dt 6 2
2 4
t t C2 2
y= et + t + C3 t + C4
2 24 2
25 Zadatak 2B. (9) Naći rješenje sistema diferencijalnih jednaµcina sa konstantnim koe…ci-
jentima

1
 dx
= 3x + 8y
dt
dy
= x 3y
dt
uz poµcetne uslove x (0) = 6; y (0) = 2.
30 Rješenje.
2 3 Sistem se moµze napisati u matriµcnom obliku
dx
6 dt 7 3 8 x
4 dy 5 =
1 3 y
dt
Sopstvene vrijednosti se nalaze kao nule determinante
3 8
D= = (3 ) (3 + ) + 8
1 3
2
D= 9 + 8 = 2 1 = 0 ) 1 = 1; 2 = 1
a1i
35 Rješenja se traµze u obliku Xi = A(i) e it
gdje je A(i) = takva da je:
a2i
(i)
(A i E) A =0
gdje je sa E oznaµcena jediniµcna matrica a A matrica sistema. Na osnovu ovoga je:
(3 i ) a1i + 8a2i = 0
a1i (3 + i ) a2i = 0
40 Sada se uzimaju pojednaµcne vrijednosti od .
= 1
4a11 + 8a21 = 0
a11 2a21 = 0
) a11 = 2a21
45 a21 = 1 ) a11 = 2
2 2
A(1) = ) X1 = e t
1 1
=1
2a12 + 8a22 = 0
) a12 = 4a22
50 a22 = 1 ) a12 = 4
4 4
A(1) = ) X1 = et
1 1
Na ovaj naµcin je dobijeno rješenje homogenog sistema:
XH = C1 X1 + C2 X2
2 4
Xh = C1 e t + C2 et
1 1
55 U skalarnom obliku je
x (t) = 2C1 e t 4C2 et
y (t) = C1 e t + C2 et
Drugi naµcin da se dobiju ova rješenja je sljedeći.
dx
= 3x + 8y
dt
dy dy
60 = x 3y ) x = 3y
dt dt
dx d2 y dy
= 2
3
dt dt dt
Ovo se uvrsti u prvu jednaµcinu i dobije se:

2
 d2 y dy dy
2
3 =3 3y + 8y
dt dt dt
d2 y dy dy
3 = 3 9y + 8y
dt2 dt dt
d2 y d2 y
65 = y ) y=0
dt2 dt2
2
1 = 0 ) 1 = 1; 2 = 1
) y (t) = C1 e t + C2 et
dy
= C1 e t + C2 et
dt
) x (t) = ( C1 e t + C2 et ) 3 (C1 e t + C2 et )
70 x (t) = C1 e t C2 et 3C1 e t 3C2 et
x (t) = 2C1 e t 4C2 et
Na osnovu poµcetnih uslova je:
x (0) = 6 : 2C1 4C2 = 6
y (0) = 2 : C1 + C2 = 2
75 C1 + 2C2 = 3
C1 + C2 = 2
) C2 = 1 ) C1 = 1
x = 2e t + 4et
y = e t et

80 Zadatak 3B. (8) Naći jednaµcine tangente, normale i binormale u proizvoljnoj taµcki krive

1 2 1
x= sin t; y= (t + sin t cos t) ; z = sin t
2 2
Rješenje. Prvi korak je izraµcunavanje sljedećih veliµcina
d!r 1 1
= 2 sin t cos t; 1 + cos2 t sin2 t ; cos t
dt 2 2
d!r 1 1
= sin 2t; (1 + cos 2t) ; cos t
dt 2 2
!
dr 1 1
85 = 2 sin t cos t; 2 cos2 t; cos t
dt 2 2
d!r
= (sin t cos t; cos2 t; cos t)
dt!
) t = (sin t cos t; cos2 t; cos t)
d2 !
r
2
= cos2 t sin2 t; 2 cos t ( sin t) ; sin t
dt!
d2 r
= (cos 2t; sin 2t; sin t)
dt2
90 Za binormalu je
! ! !
! d! r d2 !r i j k
b = = 2
sin t cos t cos t cos t
dt dt2
cos 2t sin 2t sin t
! ! !
! i j k
b = cos t sin t cos t 1
cos 2t sin 2t sin t
! ! cos t 1 ! sin t 1 ! sin t cos t
b = cos t i j + k
sin 2t sin t cos 2t sin t cos 2t sin 2t

3
 ! ! ! !
b = cos t i ( sin t cos t + sin 2t) j sin2 t cos 2t + k ( sin 2t sin t cos t cos 2t)
! ! !
95 b = i ( sin t cos t + 2 sin t cos t) j sin2 t cos2 t + sin2 t +
!
+k 2 sin2 t cos t cos t cos2 t sin2 t
! ! ! !
b = cos t i sin t cos t + j cos2 t + k sin2 t cos t cos3 t
! ! ! ! !
b = cos2 t i sin t + j cos t k ) b A = (sin t; cos t; 1)
! ! !
! ! i j k
!
n = b t = sin t cos t 1
sin t cos t 1
! ! cos t 1 ! sin t 1 ! sin t cos t
100 n = i j + k
cos t 1 sin t 1 sin t cos t
! ! ! !
n = i 2 cos t j 2 sin t + k 0
)!n = (cos t; sin t; 0)
Jednaµcine tangente, normale i binormale su
1 2 1
x sin t y (t + sin t cos t) z sin t
t 2 = 2 =
sin t cos t 1
1 2 1
x sin t y (t + sin t cos t) z sin t
105 b 2 = 2 =
sin t cos t 1
1 2 1
x sin t y (t + sin t cos t) z sin t
n 2 = 2 =
cos t sin t 0
ZZ
Zadatak 4B. (8) Izraµcunati x (y 2 + z 2 ) dS ako je površ S data jednaµcinom x =
p S
9 y2 z2.
Rješenje. U prvom koraku se izraµcunavaju sljedeće veliµcine
y z
110 x0y = p ; x0z = p
9 y2 z2 s 9 y2 z2
p y2 z2
dS = 1 + x02 y + x 02 dydz =
z 1 + + dydz
9 y2 z2 9 y2 z2
3
dS = p dydz
9 y 2 z 2
ZZ p ZZ
3 (y 2 + z 2 )
I= 9 y 2 z p
2 dydz = 3 (y 2 + z 2 ) dydz
9 y2 z2
D D
y = cos '; z = sin '; J=
115 2 (0; 3) ; ' 2 (0; 2 )
Z2 Z3 Z2 Z3
2 3 1
I= d d' = 3 d' d = 3 'j20 4 3
j0
4
0 0 0 0
1 243
I=3 2 81 =
4 2
Zadatak 5B. (9) Izraµcunati !
p ‡uks vektorskog polja a = fx; y; zg kroz zatvorenu površ
koju µcine površi z = 1 x2 + y 2 i z = 0.
120 Rješenje. Fluks se raµcuna formulom

4
 ZZ
= !
a !
n 0 dS
S
Najprije je potrebno
p izvršiti odgovarajuće transformacije.
S:z=1 x2 + y 2 ) : x2 + y 2 (1 z)2 = 0
!n = gradq = f2x; 2y; 2 (1 z)g = 2q fx; y; 1 zg
125
!
j n j = 4x2 + 4y 2 + 4 (1 z) = 2 2
x2 + y 2 + (1 z)2
p p p
1 z = x2 + y 2 ) j! nj = 2 2 x2 + y 2
! 2 fx; y; 1 zg fx; y; 1 zg
n0 = p =p p
2 2
x +y +x +y 2 2 2 p x2 + y 2
!n 2 fx; y; 1 zg 2 fx; y; 1 zg
!n0 = ! = p p = p
jnj 2 2 px2 + y 2 2 2 2
p x +2y 2
! 2 fx; y; 1 zg 2 x + y + z (1 z)
a ! n 0 = fx; y; zg p = p
2 x 2 + y2 2 x2 + y 2
p p
130 z=1 x2 + y 2 ) 1 z = x2 + y 2 )
p p
) z (1 z) = x2 + y 2 1 x2 + y 2
p
2 2
z (1 z) = x2 + y 2 (x p +y )
p p
! ! 2 x2 + y 2 + x2 + y 2 (x2 + y 2 ) 2
) a n0 = p =
2 2
x +y 2 2
p x y
0 0
S:z=1 x2 + y 2 ) zx = p ; zy = p
s x2 + y 2 x2 + y 2
p x2 y2 p
135 dS = 1 + zx02 + zy02 dxdy = 1 + 2 + dxdy = 2dxdy
x + y 2 x2 + y 2
ZZ p ZZ
2 p
= 2dxdy = dxdy
2
D D
x = cos '; y = sin '; J=
2 (0; 1) ; ' 2 (0; 2 )
Z2 Z1
1 21 1
= d' d = 'j20 j0 = 2 =
2 2
0 0
140 Alternativni
ZZZ naµcin raµcunanja je sljedeći.
= div !
a dxdydz
V (S)
@P @Q @R
div !
a = + + =1+1+1=3
@x @y @z
Uvode se cilindriµcne koordinate.
x = cos '; y = sin '; z = z; J=
145 ' 2 (0; 2 ) ; 2 (0; 1) ; z 2 (0; 1 )
ZZZ Z Z=1 z=1
'=2 Z
=3 dxdydz = 3 zdzd d'
V (S) =0 =0 z=0
Z
'=2 Z=1 Z
z=1

=3 d' d dz
=0 =0 z=0

5
 Z=1 Z=1
= 3 'j20 (z)10 d =3 2 (1 )d
=0 =0
0 1
Z=1 Z=1 1
@ 1 1
=6 d 2
d A=6 2 3
2 3 0
=0 =0
1 1 1
150 =6 =6 =
2 3 6

Zadatak 6B. (8) Odrediti analitiµcku funkciju f (z) = u (x; y)+i v (x; y) ako je u (x; y) =
ex (x cos y y sin y) uz uslov f (0) = 0.
Rješenje. Koriste se Koši-Rimanovi uslovi.
@u @v
= :
@x @y
@u @v
155 = ex (x cos y y sin y) + ex cos y = xex cos y + ex cos y ex y sin y =
@x R R R @y
) v = xex cos ydy + ex cos ydy ex y sin ydy + ' (x)
Treći od ova tri integrala se rješava parcijalnom integracijom smjenama:
p = y ) dp = dy
dq = sin ydy ) q = cos y
160 Na osnovu ovoga je R
v = xex sin y + ex sin y ex y cos y + cos ydy + ' (x)
v = xex sin y + ex sin y + ex y cos y ex sin y = xex sin y + ex y cos y + ' (x)
@u @v
= :
@y @x
@v
= ex sin y + xex sin y + ex y cos y + '0 (x)
@x
@u
165 = ex ( x sin y (sin y + y cos y)) = xex sin y ex sin y ex y cos y
@y
@u @v
= )
@y @x
) ex sin y + xex sin y + ex y cos y + '0 (x) = xex sin y + ex sin y + ex y cos y
'0 (x) = 0 ) ' (x) = C
f (z) = ex (x cos y y sin y) + i (xex sin y + ex y cos y + C)
170 f (z) = xex cos y + i xex sin y ex y sin y + i ex cos y + iC
f (z) = xex (cos y + i sin y) i ex y (cos y + i sin y) + iC
f (z) = x ex eiy i ex eiy y + iC
f (z) = x ez i y ez + iC
f (z) = ez (x i y) + iC
175 f (z) = z ez + iC
f (0) = 0 + i C ) C = 0
f (z) = z ez
.