Finite element method

Nguyen Thai Tat Hoan

Phần tử dầm
FEM 1D
phần tử e
Thế năng ứng suất biến dạng ch.vị

Π 𝜎(𝑥) 𝜀(𝑥) 𝑢(𝑥)

Hàm dạng
W U s = EB d ε(x) = B d u=Nd

Lực nút ch.vị nút

!"!
Π1 ⇒ = k1 d- fb
b, F !#
... 𝑑
!""
Π3 ⇒ !#
= k3 d- fb

"#! "#" "##

+ + =k d- fb= 0 => Giải hệ pt => d
"$ "$ "$
x2
k = ò B EB Adx
T
x1
Bài toán dầm

Thế năng ứng suất biến dạng ch.vị

Π 𝜎(𝑥) 𝜀(𝑥) v(𝑥)

𝑀 𝜎 𝑑2𝑣 𝑀
U 𝜎=− 𝑦 𝜀= =
𝐽 𝐸 𝑑𝑥2 𝐸𝐽
𝑑2 𝑣 𝑑𝑣
𝜀 = −𝑦 2 𝑢 = −𝑦
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑣
𝜑=
𝑑𝑥
 v1 v2
Phần tử dầm:
y 𝜑1
• Có 2 nút 𝜑2
• Mỗi nút có 2 chuyển vị: 1 2
• v (độ võng) và 𝜑(góc xoay)
•Tổng cộng mỗi phần tử có 4 DOF x
z

𝑣1
𝜑1
d𝑒 = 𝑣
Véctơ chuyển vị nút của phần tử: 2
𝜑2

𝑄𝑦1 𝑄𝑦2

𝑄𝑦1
Véc tơ lực nút của phần tử: 𝑀𝑧1
f𝑒 =
𝑄𝑦2 1 2
𝑀𝑧2
𝑀𝑧1 𝑀𝑧2
Task 1: tìm Ni(s,t)

1 2

1 1 s

Phần tử quy chiếu Phần tử thực

1 3 v = N1v1 + N2𝜑1 + N3v2 + N4𝜑2 = N d
𝑁1 = (𝑠 − 3𝑠 + 2)
4
!" !" !$ !" %
𝐿 𝜑= = =
𝑁2 = (𝑠3 − 𝑠2 − 𝑠 + 1) !# !$ !# !$ &
8

1
𝑁3 = (−𝑠3 + 3𝑠 + 2)
4
Mối quan hệ PT quy chiếu & PT thực

𝐿 =>
𝑁4 = (𝑠3 + 𝑠2 − 𝑠 − 1) s= ?
−1
8
Task 2 và 3: tìm biến dạng và ứng suất và B
𝑑𝑣 𝑑2 𝑣 𝑑2 𝑣
𝑢 = −𝑦 𝜀 = −𝑦 2 𝜎 = −𝐸𝑦 2
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥

Với @'A @'A @'B @'( C #) D D @'F! @'F' @'F" @'F(

= = = d
@>' @B' @>' @B' E' E' @B' @B' @B' @B'

" ) " )
[N”] = ' 𝑠 (
(3𝑠 − 1) − ' 𝑠 (
(3𝑠 + 1)

𝑁” 𝑑 𝑁”
Suy ra 𝜀 = −4𝑦 2 => 𝐵 = −4𝑦 2
𝐿 𝐿
(𝜀 = 𝐵𝑑)
Ma trận độ cứng k của mỗi phần tử

𝑁” J= ∫# 𝑦2𝑑𝐴 : mô men quán tính

𝐵 = −4𝑦
𝐿2 của mcn đối với trục z
8𝐸𝐽 (
k = ò e B ED B dV = 2 3 𝑁”
T 𝑇 𝑁” 𝑑𝑠
V 𝐿 '(

12 6𝐿 −12 6𝐿
𝐸𝐽 6𝐿 4𝐿2 −6𝐿 2𝐿2
= 3
𝐿 −12 −6𝐿 12 −6𝐿
6𝐿 2𝐿2 −6𝐿 4𝐿2

PT PTHH f=kd
𝑄𝑦1 𝑣1
𝑀𝑧1 𝜑1
𝑄𝑦2 𝑣2
𝑀𝑧2 𝜑2
Quy đổi lực về nút

(a) Lực phân bố đều

𝑝𝑙
𝑓= 6 𝑙 6 −𝑙 T
12

(a) Lực phân bố bậc 1

𝑝0𝑙
𝑓= [9 2𝑙 21 − 3𝑙]T
60
Quy đổi lực về nút
(c) Lực tập trung

𝑙 𝑙
𝑓 = 𝑃0[N1 N 2. N 3. N4]T
2 2
=>*
Với s = −1
?

(d) Ngẫu lực

6x0 x0 − 𝑙
𝑀0 l 𝑙2 − 4x0𝑙 + 3x02
𝑓= 3
𝑙 −6x0 x0 − 𝑙
x0𝑙 3x0 − 2𝑙
Tính nội lực
Qy Mz
1 s 2
=>*
Với s = −1
? s

1 1

Mô men uốn tại vị trí s trên phần tử quy chiếu

𝐸𝐽
= 2 [6sv1 + 3𝑠 − 1 𝑙𝜑1 − 6sv2 + 3𝑠 + 1 𝑙𝜑2]
z 𝑙

Lực cắt tại vị trí s trên phần tử quy chiếu

6𝐸𝐽
= 3 2v1 + 𝑙𝜑1 − 2v2 + 3𝑠 + 1 𝑙𝜑2
y 𝑙
FEM bài toán dầm
phần tử e
Thế năng ứng suất biến dạng ch.vị

Π 𝜎(𝑥) 𝜀(𝑥) 𝑢(𝑥)

Hàm dạng
W U s = EB d ε(x) = B d u=Nd

Lực nút ch.vị nút

!"!
Π1 ⇒ = k1 d- fb
b, F !#
... 𝑑
!""
Π3 ⇒ !#
= k3 d- fb

"#! "#" "##

+ + =k d- fb= 0 => Giải hệ pt => d
"$ "$ "$
x2
k = ò B EB Adx
T
x1
 Bài tập 16.1
Cho dầm như hình vẽ, biết E, J cố định. Ngoại lực 1000 N và
1000 Nm tác dụng tại điểm nút 2 như hình vẽ.
a) Viết PT PTHH rút gọn
b) Áp dụng cho E =200 Gpa, J=4x106 mm4, l = 1000mm để
tìm chuyển vị nút

1000
Khớp quay

1000
Chuyển vị nút 𝑣1 0 Lực nút 𝑄𝑦1 𝑅1
𝜑1 0 𝑀𝑧1 𝑅2
𝑣2 𝑣2 𝑄𝑦2 𝑄𝑦2
=
𝜑2 = 𝜑2 𝑀𝑧2 𝑀𝑧2
𝑣3 0 𝑄𝑦3 𝑅3
𝜑3 𝜑3 𝑀𝑧3 0
 Bài tập 16.2
Cho dầm như hình vẽ, biết E=200Gpa , J=4x106 mm4 cố định.
Ngoại lực phân bố p=12kN/m, l = 1000mm
a) Viết PT PTHH rút gọn
b) Tìm góc xoay tại B, C và độ võng tại điểm giữa đoạn BC

Chuyển vị nút 𝑣1 0 Lực nút 𝑄𝑦1 𝑅1

𝜑1 0 𝑀𝑧1 𝑅2
𝑣2 0 𝑄𝑦2 𝑅3
=
𝜑2 = 𝜑2 𝑀𝑧2 𝑀𝑧2
𝑣3 0 𝑄𝑦3 𝑅4
𝜑3 𝜑3 𝑀𝑧3 𝑀𝑧3
Bài tập 16.3. Cho hệ dầm và lò xo như hình vẽ, biết E1=201Gpa, E2=70.1Gpa
k=2.1x105 N/m, J1=6x10-4 m4, J2=8x10-4 m4. Ngoại lực phân bố p=21kN/m, lực
tập trung P =11kN, l1 = 1.1m, l2 = 2.1m, M =2100Nm
a) Viết PT PTHH rút gọn
b) Tìm chuyển vị tại các nút

𝑣1 0
Chuyển vị nút 𝜑1 0 Lực nút 𝑄𝑦1 𝑅1
𝑣2 𝑣2 𝑀𝑧1 𝑅2
𝜑2 = 𝜑2 𝑄𝑦2 𝑄𝑦2
=
𝑣3 0 𝑀𝑧2 𝑀𝑧2
𝜑3 0 𝑄𝑦3 𝑅3
𝑣4 0 𝑀𝑧3 𝑅4
 Finite element method
Nguyen Thai Tat Hoan

Bài toán khung phẳng

Kết cấu khung phẳng
• Các thanh liên kết cứng với nhau trong một mặt phẳng
• Các thanh có thể chịu đồng thời kéo (nén) và uốn xung quanh trục xJ

x̂
𝑄K 𝑦2
L 𝑥2
𝑁

1 L 𝑧2
𝑀
𝑣M1
𝑢M1 𝑄K 𝑦1
y L 𝑥1
𝑁
𝜑
O1
L 𝑧1
𝑀
𝑁; 𝑥1
𝑢<1 x
𝑣<1 z 𝑄? 𝑦1
;
Véctơ chuyển vị ;
d =
𝑒
𝜑
=1 Véctơ lực nút của f;𝑒 = 𝑀𝑧1
𝑢<2 𝑁; 𝑥2
nút của phần tử: phần tử:
𝑣<2 𝑄? 𝑦2
𝜑
=2 𝑀; 𝑧2
Bài toán kéo nén
é AE AE ù
ê L - ú ì 𝑢<*1 ü ì𝑁
q ;f 𝑥1
*
ü
L 1
= í *ý
1
ê AE ú í ý
AE îq𝑢<42 þ î𝑁
* ;f 4𝑥2þ
ê- ú
ë L L û

é AE AE ù
ê L 0 0 - 0 0ú *
L ì q1 ü ì f1* ü
ê ú ï𝑢< ï ï ; ï
ê 0 0 0 0 0 0 ú ï 01 ï ï 0𝑁𝑥1 ï
0 0
ê 0 0 0 0 0 0 ú ïï 00 ïï ïï 0 0ïï
Þê ú í * ý = í ;* ý
𝑢
<2
ê - AE AE ú ï q 4ï ï f𝑁 ï
4 𝑥2
ê L 0 0 0 0ú 0 0
L ï 00 ï ï 0 ï
ê ú ï ï ï 0ï
ê 0 0 0 0 0 0ú ï 0 ï ï 0 ï
î þ î þ
êë 0 0 0 0 0 0 úû
Bài toán uốn é 12 EJ 6 EJ 12 EJ 6 EJ ù
ê L3 - 𝑣< 𝑄?
L2 L3 L2 ú ìq * ü1 ì f * ü 𝑦1
ê 6 EJ 2 EJ ú ï 𝜑2= ;
ú q * ï1 ï=f * ï 𝑀𝑧1
4 EJ 6 EJ 2
ê - 2
ê L
2
L L L ú ï 3𝑣<ï2 = ï 3 ï 𝑄 ? 𝑦2
í ý í ý
ê- 12 EJ 6 EJ
- 2
12 EJ 6 EJ ú q𝜑
- 2 ú ï 5=
*
ï2 ï f 5
*
ï𝑀 ; 𝑧2
ê L3 L L3 L ïq * ï ï f * ï
ê 6 EJ 2 EJ 6 EJ 4 EJ ú î 6 þ î 6 þ
ê - 2 ú
ë L2 L L L û

é0 0 0 0 0 0 ù
ê 6 EJ úú
ê0 12 EJ 6 EJ
0
12 EJ
- 3
L2 ú ìï * üï0 ìï * üï 0
0 0
ê L3 L2 L
ê 6 EJ 4 EJ 6 EJ 2 EJ ú ïq2 𝑣ï<1 ï f 2 ï 𝑄? 𝑦1
ê0 0 - 2 ú ï q* ï ï f * ï ;
ê L2 L L L ú ï 3𝜑 =ï1 ï 3 ï 𝑀𝑧1
Þ í ý0= í= ý 0
ê0 0 0 0 0 0 úï 0 ï ï 0 ï
ê ú 𝑣< ?
ê0 - 12 EJ 6 EJ 12 EJ 6 EJ ú ï q5* ï2 ï f5* ï 𝑄𝑦2
- 2 0 - 2 ï *𝜑 =ï2 ï ï ;
ê L3 L L3 L ú ïî q6 ïþ ïî f 6* ïþ 𝑀𝑧2
ê 6 EJ 2 EJ 6 EJ 4 EJ ú
ê0 0 - 2 ú
ë L2 L L L û
Bài toán kéo nén + uốn

é AE AE ù
ê L 0 0 - 0 0 ú
L
ê 12 EJ 6 EJ 12 EJ 6 EJ ú
ê 0 0 - ú
ê L3 L2 L3 2
L ú
ê 0 6 EJ 4 EJ 6 EJ 2 EJ ú
0 - 2
[ ] ê
k* = ê
AE
L2 L
AE
L L ú
ú
ê- 0 0 0 0 ú
ê L L ú
ê 0 12 EJ 6 EJ 12 EJ 6 EJ ú
- - 0 - 2
ê L3 L2 L3 L ú
ê 6 EJ 2 EJ 6 EJ 4 EJ ú
ê 0 0 - 2 ú
ë L2 L L L û
 x̂
Trên hệ tọa độ tổng thể
c = cos q s = sin q
q

ì q1* ü é c s 0 ù ì𝑢q1e ü ìq4* ü é c s 0 ù ì𝑢q4e ü

ï 𝑢<1* ï ê ú ï𝑣11e ï ï𝑢<2* ï ê ú ï𝑣2e ï
Þ íq𝑣<12 ý = ê - s c 0 ú íq2 ý & í𝑣q<25 ý = ê - s c 0 ú íq25 ý
𝜑= 𝜑1 𝜑2
ïq ï ê 0 0 1 ú ïq ï
1* e ïq ï ê 0 0 1 ú ïq e ï
𝜑
= 2*
î 3þ ë ûî 3þ î 6þ ë ûî 6þ
ì q1* ü é c s 0 0 0 0 ù ìq1e ü
ï𝑢<1 * ï ê ï ï
ï𝑣<q1 2 ï ê - s c 0 0 0 0 úú ïq𝑢2e1 ï
𝑣1
ï
ï q *ï
13 ï
ê0 0 1 0 0 0 ú ïïq𝜑3e1 ïï Tương tự
Þ {dq }== í𝑢< * ý = ê ú í 𝑢e2 ý = [T ]{dq𝑒 }
;𝑒 * 𝜑
= e

ï𝑣<q2 4 ï ê 0 0 0 c s 0 ú ïq4 ï
𝑣2
ï𝜑 2*
ï ê0 0 0 -s c 0 ú ïq𝜑5e2 ï fL𝑒 = [T] f𝑒
=q
ï *ï ê
25
úï eï
ïî q6 ïþ ë 0 0 0 0 0 1 û ïîq6 ïþ
 Từ PT PTHH ta có [𝑘K ] dK = 𝑓R

[𝑘K ][T]d =[T] f

[T]-1 [𝑘K ][T]d = f

[k]

é AE 2 12 EJ 2 æ AE 12 EJ ö 6 EJ æ AE 2 12 EJ 2 ö æ AE 12 EJ ö 6 EJ ù
ê L c + L3 s ç - 3 ÷ cs -
L2
s - ç c +
L3
s ÷ ç - +
L3 ø
÷ cs - s
L2 úú
ê è L L ø è L ø è L
ê AE 2 12 EJ 2 6 EJ æ AE 12 EJ ö æ AE 2 12 EJ 2 ö 6 EJ ú
ê s + 3 c c ç - + ÷ cs - ç s + 3 c ÷ c ú
ê L L L2 è L L3
ø è L L ø L 2
ú
ê 4 EJ 6 EJ 6 EJ 2 EJ ú
ê s - c ú
éë k ùû = ê
e L L2 L2 L ú
ê AE 2 12 EJ 2 æ AE 12 EJ ö 6 EJ ú
ê c + 3 s ç - 3 ÷ cs 2
s ú
ê L L è L L ø L ú
ê AE 2 12 EJ 2 6 EJ ú
ê s + 3 c - 2 cú
ê L L L ú
ê 4 EJ ú
êë Sym
L úû
Bài tập 16.4

y x f 2
1
3m 2 3
z 1
L1=L2=8m (Q1, Q2, Q3) (Q4, Q5, Q6) (Q7, Q8, Q9)
a) b)
a) Kết cấu thực b) mô hình PTHH
A=0,006 m2; J=0,0002 m4; E=200 GPa; f= 4 kN/m. Chuyển vị nút 2?
Bước 1: Rời rạc hoá kết cấu: 2 phần tử, 3 nút
Véc tơ chuyển vị nút: 9 DOF

{Q} = [Q1 Q9 ]
T
Q2 Q3 Q4 Q5 Q6 Q7 Q8
𝑢1 𝑣1 𝜑1 …
Bước 2: Tính ma trận độ cứng phần tử 1

y x f 2
1
3m 2 3
z 1
L1=L2=8m (Q1, Q2, Q3) (Q4, Q5, Q6) (Q7, Q8, Q9)
a) b)
Phần tử 1: c = cos q = 0,927; s = sin q = 0,375

é129,066 51,790 - 1,405 - 129,066 - 51,790 - 1,405 ù

ê 21,871 3 , 477 - 51, 790 - 21 ,871 3, 477 ú
ê ú
ê - 3,477 10 ú
[ ]
k = 10 ´ ê
1 6 20 1,405
129 , 066 51,790 1, 405
ú
ê ú
ê 21,871 - 3,477 ú
ê ú
êë Sym 20 úû
Bước 2: Tính ma trận độ cứng phần tử 2

y x f 2
1
3m 2 3
z 1
L1=L2=8m (Q1, Q2, Q3) (Q4, Q5, Q6) (Q7, Q8, Q9)
a) b)
Phần tử 2: q = 0 0
Þ c = cos q = 1 ; s = sin q = 0

é 150 0 0 - 150 0 0 ù
ê 0.9375 3,75 0 - 0. 9375 3,75 ú
ê ú
ê - 3,75 10 ú
[k ]
2
= 10 ´ ê
6 20 0
150 0 0 ú
ú
ê
ê 0.9375 - 3,75ú
ê ú
êë Sym 20 úû
 Bước 3: Hệ phương trình PTHH sau khi loại điều kiện biên

ĐKB y x f 2
1
3m 2 3
Q 1= Q 2 = Q 3 = 0 z L1=L2=8m
1
(Q1, Q2, Q3) (Q4, Q5, Q6) (Q7, Q8, Q9)
a) b)

é K 44 K 45 K 46 ù ìQ4 ü ì F4 ü
ê ï ï ï ï
ê K 55 K 56 úú íQ5 ý = í F5 ý
êë Sym K 66 úû ïîQ6 ïþ ïî F6 ïþ

K 44 = k 44
1
+ k112 ; K 45 = k 45
1
+ k122 ; K 46 = k 46
1
+ k132 ;
K 55 = k 55
1
+ k 222 ; K 56 = k 56
1
+ k 232 ;
K 66 = k 66
1
+ k 332 ;
 Quy đổi lực về nút
y x f 2
1
é K 44 K 45 K 46 ù ìQ4 ü ì F4 ü
ê ï ï ï ï 3m 2 3
ê K 55 K 56 úú íQ5 ý = ízF5 ý 1
êë Sym K 66 úû ïîQ6 ïþ ïî F6 ïþ L1=L2=8m (Q1, Q2, Q3) (Q4, Q5, Q6) (Q7, Q8, Q9)
a) b)
{ f } = éë R
T
1
1 R2 R3 0 0 0 ùû

{ f } = éë0
T
2
- fL 2 - fL 12 R7
2
R8 - fL 2 R9 + fL 12 ùû 2

Þ { F } = éë R1
T
R2 R3 0 - fL 2 - fL 12 R7
2
R8 - fL 2 R9 + fL 12 ûù 2

é 279 51,8 1, 4 ù ìQ 4 ü ì 0 ü
ï ï ï ï
Þ 106 ´ êê51,8 22,8 0, 27 úú íQ5 ý = í -16 ý ´103
êë 1, 4 0, 27 40 ûú îïQ 6 þï îï-21,33þï

=> Q4= .10-3 m; Q5= .10-3 m; Q6= .10-3 rad ???

Bài tập 16.5: Xác định chuyển vị tại nút 3 của khung chịu lực như
hình dưới. Biết A = 0.006m2; J=0.0002m4; E=200 GPa

Véc tơ chuyển vị nút: 9 DOF

{Q} = [Q1 Q2 Q3 Q4 Q9 ]
T
Q5 Q6 Q7 Q8
𝑢1 𝑣1 𝜑1 …