SANTAMONI

CAI
NSTI
TUTEOFTECHNOLOGY

CABI
LIAVENUE,
ILI
GANCI
TY

Fi
li
pino3
Pani
ti
kanngRe
hiyo
n

Khe
raGl
yB.De
laRo
sa,
LPT
Gur
o
 Fi
l
ipi
no3–Pani
ti
kanngRe
hiyo
n

Mi
dte
rm

Aral
in2
Kaal
amang-Bayan/Kuwent
ongBayan

Paghahat
ingPanaho
nngKat
utu
bo

Nahaht
iang p anaho
n ng k
atut
ubos a( 1)Panaho
n ng Kaal
amang-bayan oPani
ti
kang
Pagbi
gkasat(2)PanahonngEpi
kooTul
ang-bayan.

Mayi bat’ti bangk at angianangbawatp anaho nathi giti tongmau unawank ungi sa-isang
i
pal
i
li
wanagangmgak at angi angi to.
1) Panaho nng/Kaal amang-BayanoKu we nto-Bayan
Mayamans amgak uwe nt o
ng-bayanangPi l
ipinas.I toangk abang-yamanngat ingp anitikan.
Ditonas asal ami nangnagi ngbu hayngat ingmgani nuno.Ayo nk ayCamp os( 19 90)ang
kaal amangbayanaymgak augal i
angt radisyu nal,
pani niwala,kuwe ntoomgak as
abihanngmga
diwangmaal amatomap amahi i.
Angp anaho nngk aal amang-bayanop agbigk asayk inabibil
anganngmga( 1)k uwe ntong-
bayan, (b)k aru nu ngang-bayan( c
)k ant ahing-bayanayi sinasamar indi t
t oang( d)bu l
o ng.
2) a.MgaKwe nt ong-bayan( FolkNar rat i
v es)
Bat ays al ibr o/artikulongs inu l
atniDr .Dami anaEu ge nionak i
lal
as al aranganng
Folk l
o res aPi l
ipino ,maymu ngk ahisiyangt atlongmahahal agangp angk atngv er
bal nap oklo
r:
FolkNar rat i
ve snak i
nabibilanganng mi to.Ku we ntong p agli
k ha,al amatats alays ayin
(folk tales)atnabi bilangs ap angk atnai toangp abu bu la,mgak uwent ongk atatawan,ane kdo ta
atbp .Fo lkSp ee ch/Fo lkPoe trynaangmgahal i
mbawaaymgabu gt ong,salawikai
n/s awik ai
n,
kas abihan, nu rse ryr hyt hems ,
fo l
kp oetr ynamgae p i
k o,mgaKat utubo ngSayaw.Bi nanggi tp a
niDr .Eu ge ni oangi langp artlyv erbalnap ok l
ort u l
adngmgap ani niwalaatmgap amahi i
n,
panghu hu l
a, mgar i
t wal sap ananamo al atayaatfo lkname disi
na.
Ayo nk ayWi lliam Bas coms ak anyangt hefo rmso fFo lk l
ore :ProseNar ratives( 197 6)
.
Ibinigayni yaangmgak atutur anngmgas umu suno d:
Mat u tu nghayan s a bahagi ng i t oang Sap o tna Se mant ik(Se manticWe b )na
nagp apak i
t angk ons ept ongPo kl
orngmgaPi lip
ino .Angl ahatnaangk opnai deyangbawat
kaho nayk au gnayngk akabitnas alitas ai deyangnak as ul
at.
-Mi to
Ku went ong -Al amat
Bayan - S al
ays ayin
-Par abu l
a

Panini
wala
Awi
ti
ngBayan/ Po
klo
rngmga
Pamahii
n
Kat
utubo
ngSayaw Pil
ip
ino
Kaugal
igan

Tu
langBayan
Ep
iko Kar
unu
ngangBayan

 Mac
roe
pic -Sal
awi
kai
n

 Mi
cro
epi
c -Sawi
akai
n/Kawi
aki
n

 Me
soe
pic -Bu
gto
ng

-Pal
ai
si
pan

-Bu
long

MI
TO

Angmgat uluyangp asalaysaynai ti

nuturi
ngnat otoongnaganaps alipunanyaonno ongmga
panahongnagdaan. Pinanini
wal aanitosapagkattinutu
ruans ilangito’ypaniwalaan.Nasamitoang
dogmaatk araniwangitinutur
ingnas agrado.Karani
wangk au gnayit ongte ol
ohiyaatritwal.I
toang
naglal
ahadngi bangdai gdigt u l
adngl angitatil
ali
mngl upa. Kinapapal
oobani tongs i
mu l
ang
daigdi
g, ngtao. Ngkamat ayn, ngmgak atangianngmgai bon, hayopop i
sikalnak aanyuanngl up
a
Maaarir i
nitongk u
we ntongt ungk ol
s amgadi yosatdiyosa.

Kungt u
ngk ols
amgadi yosatdi yosamar ahil
,hi
gitnabant ogangmgadi yosatdi yosang
mgaGr iyego’tRo mano.ANgdal awangp artenai toaybant ogsak anil
angmgami tona
ki
napap al
oobanngmgas ul
ir anin,pag-i
bigatt agu mpayngk ani
l
angmgadi yosatdi yosa.SaPilipi
nas
naman, ki
nabibi
langanitongmgak uwent o
ng-bayangngal alahadngmgat ungk o
ls amgaani toats a
mgap agkagunawngdai gdigno on.Matatapuanp aangmgami tongitosamhak uwe ntong-bayanng
mgap angkatinge t
nikosak as al
ukuyan.Mayamans aganitongu ringp ani
ti
kanangmganani nirahnsa
bul
ubundu ki
nngLu zo
n,VisayasatMi ndanao.Maaai nghi
ndi lagi
ngt aoangp angunahingt auhan,
maaaringhayo p,mgaani t
o , mgabayani op i
naniwalaangdi yosnil
a.

I
LANGPI
LINGMI
TO

PaanoNagi
ngMgaBi
tui
nSi
Magbangal
(
Mit
ongmgak
atu
tubo
ngTaga-Bu
kidno
ons
aMi
ndanao
)

SiMagbangalangi t
inuri
ngnabayaningmgak atutu
bos aBu ki
dnoonMagali
ngmangaho ysi
Magbangalatmdalassiyangpumap as
abundokupangpumatayngbabo y-ramonak i
nakainni
l
a.Isang
gabinais
ipniMagbangalnamal api
tnaangp anahonngp agtat
anim.Kayas i
nabihanniyaang
kanyangasawanaaak yats i
yak i
naaumagahan sabudoknangnag-iis
iau p
angihandaangt ani
man.
Sasamaakopar ahi
ndikanag-iis
a,wikangasawaHuwagna,s abiniMagbangal
.Naiskongmapag-isa
atmag-isalamangsatrabaho.Dumitokanalamangsabahay.

Ki
naumagahan,pi
naghai
nanngalmus
alsiMagbangalngk awa.Ayawk
anyangas o
ngk
umai
n
ngayo
n,sabi
niMagbangal
.Ipaghandamonal
amangakongmak ak
ainmamayanghapon.

Umal
i
snas
iMagbangal
,dal
aangk
anyangs
amp
ungp
alak
otatbo
lo,
isangbat
ong
 Umal isnas iMagbangal ,dalaangk anyangs amp ungp alak otatbo lo ,is angbat onghas aanat
kawayangp anbit bitatu mak yatnangas abu ndo k.Pu mu t o
ls iyangmgas angangp unou pangmay
mau puan,p agk tap osi nutu sanangmgabo lo,has ainni nyoangmgas aril
ini nyo .Naghas angas as aril
i
angmgabo lo .Sumu nod,mgap alak o
lnamanangi nut usanni ya,maghas ar ink ayos as ari
li.Nanghas a
nas i
langl ahat ,bi nili
nniMagbangalangk ani-k anil
anggawai n.Kayo ngmgabo l
o,p u t
ulinni nyoang
mgat alahibatk as ukalan, hawai nangp aligidngmgap inp, Kayo ngmgap alak o l.Put uli
nni nyoangmga
puno,angu t osniMagbangal .Ku milo
satnagt rabahoangmgabo loatmgap alako lhabangnak au po
l
amangatnagmamas is iMagbangal .Hi ndinagt agal ,inaant o ks i
yaatnak at ulo
gnangmahi mbi ng.
Nar i
nigngas awaniMagbangalhabangs i
ya’ ynaghahabingp at adyo ngngbahayangs uno d-suno dna
pagbags akngp u no.Nag-i is angu mal isangak ingbana,nas as ais
pngas awa.Ngayo np anama’ y
madami ngp umu p utolngp u no.Bak ak ayanak at agp os iyangmar amingk as ama.Umak yatdi ns a
bundo kangas awaniMagbangalu pangt ignank ungs inu-s i
noangmgak as amani t o.Sak alayu anp a
l
amangnak itanani yangnat utu l
ogs ai sangt abis iMagbangal , habnagp at u l
o yangp aghawanngmga
bol
os amgat alahi batangmgap al ako lnama’ yp at ul
o ys ap agp uputolngmgap uno .Lu bo sna
namanghaangas awaniMagbangalnangmat uklasangmgamgak agami t anangk anyangbanana
kusangnagt atrabahonangnag-i isaAba!Mak ap angyar i
hanp alas iMagbangal :bu longngas awas a
saril
i.Hi ndimanl amangi pinaal ams aak innamayt agl ays i
yanghi wagaomat i
ndi ngk ap angyar i
han.
Bil
angnap aigt ads iMagbangal .Sinunggabanangi sangbo loatnaal i
mp ungat anp a,t i
nagaatp i
nu tol
angs arili
ngbi si
g.Sak al amangl ubus angnagi sings iMagbangal .Nak u!Maynani nil
ips aak i
n,k aya
pala’
yp u tolangi sangbi sigk o.Lu minga-l i
ngas iMagbangalnamat aanni yaangk ayangas awana
nagku kublisal i
ko dngi sangp uno .No onni yang nabat i
dk ungbak i
tp uto langk anyangbi si
g.Kaya
nangp au winas i
langmagk as ama, s i
nabi hanni Magbangal angas awa, ngayo n, panaho nnau pangak o’
y
pumas al
angi t ,panaho nngp agt atanim.I kaw!Dap ark u ngp u mu nt as at u
bigatmagi ngi sda.Umak yat
ngas alangi ts iMagbangalatnagi ngk ump olngmgabi t
u innat intawagp angMagbangalhanggang
ngayo nngmgak at utubongBu ki
dno n.Att uwingnak ikitani las iMagbangals alangi t,alamngmga
katutubonadap atnangmagt ani mngp al
ay.

Mahal
agas abuhayngmgat
aga-Bu
kidno
nangk
ump
olngmgabi
tui
nsak
alangi
tans
amga
s
umu
suno
dnak adahi
l
anan:

1
) SiMagbangalayl
umi
l
itawnahu
gisp
ans
alo
katangt
angk
ayaymgabi
si
gni
yanahi
ndi
nap
utol
.

2
) Sagawi
ngi t
aass
akanl
uranangmgabi
tui
nnahu
gisVayp
angar
awngbabo
yramona
pi
nat
ayniya.

3
) Samaygawai ngkanlur
an,itoayanghu gisngbu ndo
kk u
ngs aansiyanangangahoy,habang
angtatl
ongku mp
olnabi t
uinnahumahabo ls
ak anyabagosumikatangarawayangk anyang
pal
akol
,kawayangpanbibi
tatbayawakal aganiya.Angpagl
itawnitongmgabitu i
nsalangit
,
anghudyatsamgat aga-Bu k
idnonnap anahonnangmagt ani
m atnagp ap
asalamats i
lasa
pagt
ulo
ngni Magbangalsakani
langtau
n-t aon,
hanggangngayon.
 AngPi
nagmu
lanngDai
gdi
g
(
Mit
ongmgaMar
anao
)

No ongu nangp anahonangKalangi

tanatangKal upaanaymag-as awa.Sil
aaymaydal awang
anaknas inaLangi tatTu bi
gan.Si
laaymayk anya-kanyangnas asakupan.SiLangitaydiyo sang
kal
awak an( s
ky)ats iTubigannamanaydi yosanak atubigan( water).SinaLangi
tatTu biganay
nagpakasal.Angk anil
angmgaanaknamannas inaDagatatPar o
saynagi ngmag-asawaat
nagkaroonngap atnaanak ,tatl
orit
oaylalakiatisaangbabae .SiDagataymak is
igatmalak asna
l
alakiatangk atawanaybat o.SiAdlawayisangmahi nangl al
akinaangk atawanayk ul
aytans o.Si
Bulannamanayk agayar i
nngk anyangkapati
dnas iAdlaw.SiBi to
o nangt angi
ngbabae,maganda
angk at
awanatk ulaypil
ak.

Nangmamat aysiParos
,napuntak ayDagatangcont
rolsahangin.I
nal
agaanninaLangi
tat
Tubiganangk ani
langap atnaap o.Nagingmayabangatambi syos
os iDagat.Kinau
sapniyaang
kanyangdalawangk ap
atidnalalak
inas iBulanatAdlawnasakupi
nangk ahar
iaqnngLangi
t.Ayaw
sanangsumamangdal awas u
bali
tnakit
ani l
ak u
ngpaanomagali
tsiDagatkayapumayagnarinsi
l
a.

Pi
nak awalanniDagatanghangi nsalahatngs ul
okngLangi tupangmabu ksanito.Ganunnga
angnangyar iats i
nir
ai tongmagk apati
d.Sanak i
tangp agsuwayniLangi tngk anyangmgaap o
,
nagpakawalas i
yangt at l
ongkidlat.SinaAdl awatBu l
anaynat unaw, s
iDagataynahu logs ai
babaat
si
yangnagi ngmu ndoatdahiltinamaandi nsiBito
onaynagk api
r aso-pi
rasosiya.Angmagk apati
day
nal
up i
gngk anil
anglol
o .Pi
nagbintanganniLangi tsiTubigannas iyarawangnagu t o
ssamgaap ona
ganunanggawi n.Nagk agal
itangdal awa,s u
bali
tkianal
au nanaynagk abatirin.Nagpasyangbi gyan
nalamangngl iwanagangmgaap o,dahilhindinanil
amabu buoangnas ir
angk atawanni t
o .Mulanoon
siBu l
anaynagi ngBu wan,siBitoonaynagi ngmgabi tuin,siAdl awaynagi ngar awats iDagatay
naginglupain.

KAAWNKI
SSAHIAPUADAMI
BANAPU’HAWA”
(
Tuban,
Rit
a19
77;5
0-5
1)(
SiLo
loAdanats
iLo
laEba)

I
toayk
uwe
ntot
ungk
ols
aunangmgamagu
langngmgaTau
sug.

Napagpas
iyahanngPangi noo
nnagami tinangdaigdi
gu p
angl
umikhangt ao
.Kayainat
asan
ni
yaangmgaanghe lnak umuhangl upas aap atnabahagingdai
gdig.Subal
i
ts ni
awat
as i
lani
Sat
anas.Paramap agtagumpayanangsagabal,angmgaanghelangsi
yangkumatawansaPangi
noon
atsumang-ayo
ns iSatanasnamak i
pagt
ulungansak ani
l
angmisyo
n.

Ngunitnangp i
nagsamanil
aangl upamu l
as aap atnasulokngdai gdig, hi
ndiitonagk aroonng
buhay.Bagk usnabi yakitodahi
lsaini
tngar aw.Bumu hosangt ubigsak atawanni toathi ndinai to
napatuyo.Inat asanngPangi noonanghangi nnap umal oobditto
,p agk atapo sangap oy.Itoang
kaparaanank u
ngp aanongangap atnae lementoaynak apasoksak atawanniAdan:l upa,hangin,
tubi
gatap oy.Su bali
thindiri
tonagt aposangs uli
raninniAdan,dahi lk apags iaya’yhu mihinga,
nahihil
a ang k anyang u l
omu l
as aleeg.Par a map anatai
liang u l
oni ya s ak i
nalalagyan nito,
ki
nak ail
angangs ambitinniAdanangp ahayag:“Lahatngp apu
riayp aras aDi yos,angDi yossalahat
ngdai gdig.
”Hu mikabsiAdanatangk anyangbabaaynahu logsak anyangdi bdi
b.I bangdas alang
i
pi
nau
sal
sak
anyan“
OPangi
noo
n,i
l
ayos
iSat
anass
aak
in”
.Bu
mal
i
ksano
rmal
nak
aayu
sanangl
ahat
.

Gu malings iAdanp eromal ungkut

insiya.Is
angbabaeangi p
inagkal
oobsak anyangDi yo sna
hi
nugotmu las aisasak anyangmgat adyang.Nali
khas iEba.Nagk aroonsi
langmgas up
ling.Angu na
aymaputingl alaki
,angs u
mu nodaymap uti
ngbabae .Pagk atapos,is
angmai t
imnal alakiatbandang
hul
iaymai timdi ngbabae .Nagp akasalsi
laayons ak anil
angk ulay,subal
itnagl
ahalu-haloangi bang
kul
ayap ag-aas awangk ani
langmgaanak .
Nas ap arai
sop as i
naAdanatEbanangs iEba’ yinalo
knak umainngp ru
t asnaipinagbabawal
ngDiyos
. Kainainniyaitoati binuho
sangk atasngi p
inagbabawalnap rutassabibigniAdan. Umihiat
nagt
aponngdu misapar ai
sok ayapinal
ayassil
as anas abingl
u gar.

AngPi
nagmu
lanNi
tongDai
gdi
g
(
Ade
va,
Vic
tor
ia,
197
8)

Ali
nsu
no dsak aal
amang-bayan ng mga Maranao
,ang sans
inu
kob ay ni
l
ikha ng i
sang
makapangyar
ihangnil
al
ang.Hi
ndital
oskungsinotal
agaangnat
urangmakap
angyari
hangMayli
kha;
atk
u ngil
angarawrinangginu
golni
yasap agl
i
k hani
to.

Angsansi
nukobaynahahat isap i
tungandana.Angdai gdigaybinu nuori
nngp it
ongandana.
Angbawatandanaayt i
nit
irahanngi bat’
tibangu r
ingni lalang.Angp inakamat aasnaandanaang
ki
nalal
agyannati
n.Angikalawagandananamanayangt i
r ahanngmgadu wende.Angnas abi
ngmga
duwendeayp andak
,mat atabaatmaymahahabangbu ho k.Tinatawags il
ang‘k ari
bang’
.Angmga
kari
bangaymaymahi wagangk apangyari
han.Karani
wan, hindis i
l
anak i
kitangmgat ao.Angikatl
ong
andananamanngdai gdigaymaaar i
ngmat agpuans apu sodngdagat .Angnananahanandi tt
oay
mganimpa.Angnaturangmgani mp aaymayr oo
ndingk atak a-takangkap angyar
ihan.

Matut
unghayans aku
we nt
ongnauuk
olkawRahaI
ndar
apt
raangp
angi
ngi
bigbi
yas
ais
ang
ni
mpangpr
ins
esa.Nakaanaks
iyasanat
urangpr
ins
esa.

Anghimpapawi
daybi nu
buorinngp i
tongandana.Angbawatandanaaymayp int
uan.Gabi’
t
araw,bi
bantayanitongisangmahiwagangi bongnangangalang‘garoda’
.Angi kapi
tongandanang
hi
mp apawidayangs e
ntronglangitnanahahat irinsap ito
ngandana,Angnani nir
ahansabawat
andanaayangmgaanghe l.Maypaniniwal
aangmgaMar anaonahindinangangail
anganngp agk
ain
angmgai todahill
ahatsi
l
a’ymayp akpak,kayasil
a’ymaaaringlu
mipad.

Anglangi
tnamat atagp u
ans aik
apito
ngandananghi mpapawi
dayanglugaymaaaningang
k
alul
uwangmababai tnat ao,matapossasil
a’ys
umak abi
lang-buhay.Angmgasantoaynakati
rasa
i
kapi
tongandanas amant
alangangmgat aongdi
-karapat-dapatsanasabi
ngl
ugaraymananat i
l
isa
p
inakahul
ingandananamat atagpuansail
al
imnglangit.

Sal angitnati
nmat at
agpuanang‘punongbu hay’.Sabawatdahonngnasabi
ngpuno
nakas
ulatangp angal
anngbawatni
lal
angnanani
ni
rahnsadaigdi
g.Sas
andal
i
ngmal
antaatmal
agas
angdahonngt aongmaypangal
an,p
apanawnarinsi
yasadaigdi
g.

Angk al
ulu
wangbawatt aoaymat
atagpuans
anakataki
pbangangnak ai
mbaksaisangbahagi
nglangi
t.Mahigpitnamahigp
itangpagkakapi
ni
dngbanga.Angnas abi
ngp ar
tik
ularnabahagiay
bi
nabantayansaisanghal
i
mawnamays anli
bongmataatwal
ongbalahibu
hingul
o.Waloangpangalan
ngnasabinghal
imaw.
 Matut
unghayansae pi
kongDaranganangt u
ngkolsap agpas
oknimadalesanas
abi
ng
p
art
iku
larnabahagingl
angi
tatbi
nawi
angk al
ul
uwangkanyangk
ap at
idsiBant
ugan.

ALAMAT

Samgao ralnatradi
syongi tongmgaPi li
pino,palasakangalamatbil
angisangk aayuanng
pambans
angp ani
ti
kan.Angpagbi bi
gayngk u
we ntot ungkolsai s
angbagay,pookatp angyayari
ng
mahir
apip al
i
wanagngi si
pnak araniwangnagt atagni-tagninal amangngdahil
an,angk adal
asanay
pi
nagmulanngmgaal amatIt
oaynagp apasal
in-sal
ins aiba’tibangbibi
gmu l
asai s
anghe neras
yon
patu
ngos amgas umusuno
dnahe ne r
asyo n.

Angal amataymgas alaysayngk ahanga-hangangp angyayarinanagp apas

alin-sal
i
nmu lasa
mhanau nanghe neras
yonatp anini
walaansadahilangito
’ymaymak asaysayangbat ayan(Webster
,
19
69:
428 ).It
inuturi
ngnamak asaysayank abul
uhan.Ayonk ayLydiaF.Go nzal
es-Gar cia(198
2),ang
pi
nak
alayu ni
nnitoaygu ni
tai
nangmgap angyayariangalamats aisangt i
yaknal ugayaynak apag-
uu
gnayit osanak ar
aanatngayo n.

Ito’
y mga s alays
ay na itinut
uring ng mga mananal ays
ay ay tagapakini
g bil
ang is
ang
katot
ohanan(Boswell,1969
).Ipi
nahahayagni toangkas
aysayanngmgat ao.Tagpuanngmgaal amay
angdaigdignagi nagalawannatinngayo n.Taoangp agtatagu mpaynagi nawangmganagdaang
bayani
,pinunoathariangp aghal
il
is apamu munoatpamamahal angdinast
iya.Dahildi
ttokungkaya
kadal
asanangmgaal amatayk atumbasok atapatngoral
nat radis
yonngk asays
ayangp as
ulat
.

Nahahat
iangal
amats
adal
awangk
aayu
an:

Et i
ol
ohi
kal-angs alaysaynaitoaynagp apal
iwanaghinggilsak apansi
n-p ansi
n,p ambihi
raatdi-
pangkaraniwangpangyayarinap i
nanini
walaandahi lto
toongnaganap .Ipinali
li
wanagdi nnitoang
alamatngi sangbagaynanaganpno ongunangp anahonsaisangpar t
iku
larnap oo
k ;is
angalamatna
nadurugtunganonau ugnayangsari
lisapo o
knayao n,subal
itmar ahi
lmaisas al
aysayr i
ns ai
bapang
l
ugar ,
kahitnas amalal
ayoatsamgadi -kaugnaynabahagi nglugar(Thomon, 19
46:8).

I
to’ysumasagotsak atanungangp aanonagsimul
aangmgap angal
annags i
mulaangmga
pangalanngmgap ook.Nagpapali
wanagdinangmgai t
ohinggi
lsapagkabuhayngmgabagayna
pangkali
kasangayangmgap u l
o,tal
on,bundok,tal
ampasatilo
g.Maymgas al
aysayri
ngk ahawi
gni
to
nanagp apali
wanaghinggi
lsap i
nagmu l
anngmgap r
utas,atmgatangi
anngi bat’
tibanghayopat
halaman.(Thomson,
1946:9
).

I
LANGPI
LINGALAMATNAETI
OLOHI
KAL

AngPu
langCu
rac
hangZambo
anga
Noongunangp anaho
nnangangmgadi yos
aaynani ni
rahansadai
gdi
gk asamangmga
tagal
upa,maynak at
irasaZambo angaisangmakapangyari
hangbathal
anghanginatdagat.Sa
pagkawayngkanyangmak ap
angyarihangkamayayhumihihi
panghanginatt
umataasangtu
bigsa
dagat.

SiAddi
naymaymar
il
agatk
ahal
i
-hal
i
nanganaknas
iAmi
na.Si
yaayk
il
al
abi
l
angdi
wat
ang
kal
igayahanatk al
iwanagan.Mahals i
yangl ahat.Kapagnamu mukadkadangmgabu l
akl
akay
sumisi
katangar aw.Mar amingmgabat halaatk abi
nataanangnanggali
ngs amal alayonglugarat
nanunuyosak anyangk amay.Su bal
i
tmal upi
tangbat asngmgabat hala.Pinahi
hi
t ulut
anangmga
bathal
aatdi watanamak i
salamu haatmak ipagkaibi
gans amgatagal
u p
as ubali
tipinagbabawalang
pakiki
pag-i
sangdibdibs akanila.Lumip
asangmgat ao
n.Gayunmanwalangnap upusuans iAminasa
mgabat hal
angnag-aalayngp ag-ibi
gsak anya.

Isangu maga,habangnamamas yalsiAmni nas asalamap asigan,naani wanni ayangi sang

mangi ngisdas iJai
harinanagdi diskar
gangk anyangmganahu li
ngCu racha. Noonbe rdeangk ul
ayng
mgaCu rachagayangi bangmgaal imango.Angnas isi
nagniAmi nanaani noniJ aihariayang
kasi
p aganni tosak anyanggawai n,angp agigingmagi no onito,angmaamo ngmu khaatangk abaitan,
kahitnai to
’yk arani
wanatmar ali
tangmangi ngi
sdal amang.Angmgak atangiangit oayhi ndiniya
natagp uans amgamangi ngibigniyangbat hal
a. Atubil
is aJaihari naialayangp ag-ibi
gni yasadi wata
dahilbat idni yangk abiguanl amangangk anyanghahar apin.Su bali
ts umang-ayo ns iAmi nana
magingmaybahayni ya.Bilangs agis
agngk ani l
angp agk akak i
lalaatp ag-ibigs aisa’tisa,p i
nil
ini
Jai
har iangp inakamalakingCu rachanak anyangnahu l
i atinihando gs ababae.

Bat
idniAmi nanahindis as
ang-ayonangkanyangamas ap ak
iki
pag-i
sangdibdi
bni yasa
i
sangtagal
upa,kayaminabu
tiniyangil
ihi
omangkanil
angpag-i
i
bigan.Mali
mitsi
langmagkatagpoat
l
agingmayCu r
achasiJai
harip
ar akayAmina.

SiAddi nsakabil
angdak oayhi ndimak au nawaatmak ap
aniwalak ungbak i
ttinanggi
hanni
Aminaangmgamangi ngibi
gni yangbat hala.Ngu nitnap apansi
nniyaangni ngningsamgamat aang
ki
nangs amuk hanito.Mayhi nuhas iyangi t
o ’
yu miibi
gs aisangtagalupa.Nanawagans iyasamga
hangin;inat
as anangmgai tonas undanangk anyanganaknadal agaayt ukl
asinangdahilanng
kal
igayahanni to.Samadal ingp anahon,nabat idngbat halaangli
him ngk anyanganak .Dahils
a
kanyangmat indingkapootan,iti
naponni yas iJaiharisap ulongBasi
lan,atp inagbawal
anangbi nat
a
namak ipagk
itap angmu l
ikayAmi na.

Sapagl
ipasngmgaar aw,lal
ongumuu sbongangmgap ag-i
bigninaJaihar
iatAminasai
sa’
t
i
sa.Dahilsa mat i
ndi
ng kabigu
an atk apighatian,hi ndina nak u
hang mamas yalsiAmina s
a
dal
ampasi
gan.Nasabahaylamangs i
yaattumat angisnangt umatangi
s.Hindinanagsi
si
huni
angmga
i
bon,hi
ndinanamumu k
adkadangmgabu lak
lakatnat atakpanngu l
aangar aw.

SiJaihar
isakani
langdakoaynag-i
i
sipkunganoangk anyanggagawai
n.Hanggangi s
ang
araw,hindina niya mabata ang dal
amhating kani
lang paghihi
walay.Mi
nsan pa niyang
napagp
asiyahanngmaglayagpatungo
ngZamboangaatbisit
ahinangdi watanasiyanglahatsa
buhayni
ya.

Nanggabi
ngyaon,nanghul
usi
yangCu rachaupangihando
gs ak anyangi
ni
ir
ogsapagki
kita
ni
laparasaki
nabuk
asan.Yayamangmahabangp agl
alakbayangk anyanggagawinatnanghindi
mabu
lokangmgaCurac
ha,minabu
tini
yangi
lagahanggangmagingpulaangmgai t
onangnal
utona.

Naip
abatidngmgahangi
nangbali
takayAddi
n.Kayai
nut
usanni
yaangdagatupangumaho
n
atpi
nahihi
pniyaangmgahangin.Nap
akal
akasngunoskayat
umaobangBangkaniJai
hariatt
ulo
y
nagl
ahoitosadagat.

Nangmabat i
dniAmi nsaangt rahe dyangnaganap ,hi
ndinas iyamaaliwkahitninu man.
Walanganumangbagayangmak apagpangitisak anya.Nagpag-i
sip
-is
ipngamananak agawas iyang
malaki
ngk amal
i
an.Humingis
iyangt awads ak anyanganak.Bil
angpagtatak
ip-s
alanangak
os iyang
bubuhayi
nniyamul
isiJai
hari
.Subali
tangbi nat aays i
nakmalnangmgahayo psapusodngkar agat a,
k
ayahi
ndi
namai
bal
i
kni
Addi
nangbu
hayni
to.

Angmganil
utongCur
achaaymu l
i
ngnabuhay.Hanggangs
akasalu
kuyannkungmanghuhu
li
t
ayongCurac
hasadagat,
pul
anarinangkul
ayngmgai t
ogayangini
handogniJai
haribi
l
angal
aal
a
s
akanyangmi
namahal
nadiyo
sa.

AngAl
amatngI
slangSi
qui
jor
(
Mul
asat
esi
sni
naRe
neA.
Avanz
ado
,She
ryl
P.Cr
uzatGr
aceMaeH.
Daz
o)

Ayonsaalamat ,angisl
ar awngSi quijoraynagmu l
as ak aragatan.Mayi sanggabinabu magsakang
napakalakasnabagyonamayk asamap angk i
dlatatl indol.Mulas apangyayar i
ngi toayl umitaws akaragat an
angisla.( Bi
langp at unay,hanggangngayo ndaw aymaynak i
kitap ar ingmal alakingbahayngk abi be)
.
Pagkatap o
snal umitawangi slaaynap alibutannangmar amingal i
taptapit oatangu nangnak apansi
nni toay
angmgas undalo
ngKas til
adahilnatat
anawr awni laitomu lasak anil
anggal yon.Kayat i
nawagni l
aanglu garna
Isl
adeFuego soI sl
ando fFire.Nagk aro
o nngi nter esangmgaKas ti
las ai s
lak ayap i
nuntahanni lai to
.
Nakasalubongnilaangi sangmags asakaatt i
nano ngk unganoangp angalanngi sla.Hindinainti
ndihanng
magsasak aangk anilangs i
nabiats ap ag-aak alangt inatanongni l
aangp angalanni ya,“SiKi hod”angs agot
ni
ya.Nahi rapangbigk asinngmgaKas t i
laangl etrang“ d”k ayanamank i
nalaunanang“ SiKihod”aynagi ng
Siqui
jor.

Di
-et
iol
ohi
kal
-isinas
aad ng alamat na i
to ang pagsasagu
paan ng mga katak
-tak
ang ni
l
ikha na
p
inani
niwal
aanngmat atandagayangmu l
to,i
spir
ituatk al
ul
uwa.Kasal
irinsamgait
oangmga
s
alays
aygayangnak al
ibi
ngnakayamananatmgadi wata(Basco
m,1965
:4).

I
pinap
ahayagdi
nsanat
urangal
amatangt
ungk
ols
amgas
ant
oatmahi
mal
angal
amt
.

Mali
bansagani t ongmgas alays ay,s adi-etio
lohi
kal
,l aganapangt u
ngk olsa“ sant
e lmo”o
i
yo ngbo l
angap oy( Go nzal
e s,et.al.
,1 982)nak araniwangmak iki
tas amgap ooknamal ap i
ts a
se
me nteryoatmgal ugarnap inangyar i
hanngmadu dugongs akunananagi ngs anhingk amat ayan.
Pi
naniniwal
aangangk aluluwangnat ur angmgap ataynahi ndinat atahimiks ak abi
lang-buhayay
gumagalas amgal ugarnai t
o.Kas amar i
nangmgak uwent
o ngnau uk o
ls amgaas wang( Go nzales
,
et.
al.
,1 982
)namaaar ingnagbabal at kayo ngibangt ao;samgaas wangnal umi l
ipadk unggabiat
di
narayoangmgabu ntisu pangk uninangs anggolsas i
napup
u nanni to
.Mayr o
ondi ngmgak we ntong
tungkolsamgamangk uk u
lamnanak akaal amngi ba’tibangpangyayar isap amamagi t
anngk anilang
i
tinatagongkapangyarihan.

Angoryent
asyo
nop ananawngk ar
amihansaatingmgaPi l
i
pinoaytungosapanini
walauko
l
samgamil
agr
ongmgas anto
.Nagingbahaginari
nitongat i
ngkuwento
ng-bayan.
Angp agl
alar
awan
ngmgamil
agroaymatutu
nghayansaati
ngdi-eti
ol
ohik
al naal
amat.

I
LANGPI
LINGALAMATNADI
-ETI
OLOHI
KAL

AngSant
oNi
nongCe
bu

I
sangar
aw,
angi
sangmahi
rapnamangi
ngi
sdaaymu
li
ngnangi
ngi
sdanal
aginani
yanggi
nagawaar
aw
-araw.Nguni
tnangarawnai yo
naynap akamal
asniyadahi
lpagbinukl
adni
yaangkaniyangl
ambataywala
si
yangmak uk
uhakundiis
angagipo(amber)
.Tat
longbes
esniyangiti
nap
onangagi
popabali
ksadagat
,ngu
nit
nghilahi
nni
yaanglambatangagipopari
nangkanyangmakukuha.

Sakanyanggal it
,dinalangmangingisdaangkahoys akanyangp ag-u
wi.Pagdati
ngniyasak ani
l
a,
naabutanni
yaangas awananagbi bi
l
adngp alaysakani
l
anglaguwerta.It
naponngmangingi
sdaangagipodoon
sapalayatsinabis
as aril
i,“Kungikawayt o
t o
onganti
ng-anti
ng,aberk ungmapaali
smobaangmgai bo nat
manokdyans abini
ladnap alay.
”Lak i
ngkababal
aghandahilwal
angi bonatmano knalumapitsabi
ni
ladna
pal
at.Nanggu mabi,dinal
angmangi ngi
sdaangagiposaloobngk ani
langbahayati to
’ykanyangnai
wans a
supot
.

Ki
nagabi
han,nanagi
ni
pngi sangkababal
aghanangmangi ngi
sda.Nap
anagi
ni
panni
yaangk
anyang
nak
uhangagi
ponangarawnaiyonnanagi
nge s
tatuwa.Nap
akagandangbata.

Pagkagi
si
ngniyak i
nau
magahan,nas
aks
ihanni
yaangisangkababal
aghan.Angagi
poaynap
ormang
i
sangbata.Lumi
pasangmgaar aw,
anganyongbataaynagi
ngmali
nawhanggangito’
ynagi
ngi
mahengSant
o
Ninonat
u l
adngatingnak
iki
tasangayo
n.

MgaPar
ingPu
got
(
Kuwe
ntoni
Vir
gieSamaenataga-Kabasal
anZamboangadelSu
r,mul
asaande
rgr
adt
esi
sni
na
Vaness
aI .
Qu i
rant
eatRowe naP.
Ramire
z)

Mayi sangbabaenamaynu nalsak anyangmat ami smo .Siyaays iBabe ng. Maymap ahii
nang
mgamat atandanak apagmaynu nals amat aaymak akak i
tar awngk akaibangni l
alang.Nangmi nsan
siBebengayi nutusanngk anyangi nanabu mil
ingas i
ns ap ale
ngk e.Angdaanp atungosap alengke
aymabat oatmadi li
mmal ibansai sangpo s
t enamayi lawngangu nitmak u l
i
ml i
mnamanangs inag
nito
.Nangp abali
knas iyasak ani
langbahayp agkatap osnamak abil
ingas i
naybi gl
angnamat ayang
i
laws ap oste.Nar amdamanni yak apagdakanap ar angmays umu sunods ak anya.Nangk anyang
l
inguni
n,nak itaniyaangt atlongpar i
ngp u
go tangu lonanas ak anyangl i
k u
r anlamang.Kasimbilisng
kidl
atangk anyangp agtakboatnangmal ampasanni yaangnas abi
ngdaanaymu linanamang
nagkai
law. Hindimak akal
imbutanni Bebengangnak atat akotnap angyayar ingiyo nsabuhayniya.

AngMu
sik
angBal
i
tes
aBr
gy.
Abu
no
(
Sap
agsasalays
ayni Fel
i
cidadRagasaj
o,mu
lasaande
rgradtesi
sni
na
DadineKris
tineAnnD. Vac
alare
satKri
sti
neR.He
r bi
to)

Angmgak uwent
ot ungkolsak ababal
aghansapu nongbal i
teaymaymar amingbersyo
ns abuo
ng
Pil
i
pinas.I
sasamgak uwentongi t
oaynangyarisaBr gy.
Abu no,
Ili
ganCit
y.Ayons as
alaysay,
mahil
i
g
angk apati
dngl ol
aniFe l
i
cidadno ongbinat
ep a,s asayawam os ati
natawagniangbayl
l eku
ng
makarini
gs i
yangmu s
ikamu l
as abaylehanaytalagangk umakatiangpaaniyanap umuntaup
ang
sumayaw.

Isanggabi,maliwanagnoonangbu wanhabangnaghahap unanaymaynar i

ni
gsilangnapakagandang
mu si
ka.Angak alangk apati
dngk anyangl o
laaymays ayawangnagaganapkayadali-dalisi
yang
nagbihi
sup angp u
mu nt
anas asayawan.Ngu ni
tpagdatingniyasal
u garnai
naakal yangmaybayl
ani e
ayt ahi
mikangl ugaratanglahatayt ulognat u
log.Laki
nggu l
atniyanangmalamangangmu si
kang
nariri
ni
g ni ya ay mulas apunong bal i
te.Tak o
tna t akotsiyang umuwis akanil
ang bahay.
Kinaumagahanaynagt anong-tanongs i
yas amgak api
tbahayatk amag-anakkungmaynar ini
gba
si
langmu si
kanawal anamangs ayawangnaganapnanggabi ngi
yon.Sumang-ayonnamanangmga
napagt anunganatl ahats il
aaynagt atakaatnat atakotsanasabingp unongbalite
.Mal i
bans a
mu si
kaaymaynar irinigdindaws i
l
angk ansi
ngngmgap i
nggansanasabi
ngp uno
.Hindinagtagalat
i
pinapu toli
tongmay-ar i
.Ngu ni
tlakingkababal
aghannanamannangangnag-u t
osnap utul
i
ni toay
namat ay.Angk anyangk atawandawaymaygas gasatangi tl
ogngk anyangbanaayl u malak
i
hanggangt uho
dni ya. Nakapagtataka?Ngu ni
tit
oayt unaynanangyari
.

SALAYSAYI
N(FOLKTALE)

I
to’ymgat ul
u yangp asal
aysaynai t
inatangibil
angkatha-kathaok athang-isipl
amangathi ndi
i
toisinasaal
ang-al angbilangdo gmaok asaysayan.It
o’ymgap ang-ali
wol ibangan,
nangangahu l
ugangmabi sangp amp al
ipasngp anahonlal
ung-lal
onas aorasngp ahingl
ay(Bas c
om,
1965:4).
Angt agpuanni t
oayl upaingdi -kapani
-paniwal
anawal angtiyaknal ugaromgat auhan.
Ang
mgap angyayar isamgas alaysayi
nayp unongmgak ahang-hangaok amangha-mangha
paki
k i
pagsapalaranngmap agkumbabangmgat ap(Boswel
latRe ver,
1 969:129)
. Sanasabi
ngmga
pooknadi -kapani-p ani
walaangnat u
rangmap agkumbabangmgabayani ayp umap atyngmga
katunggali,
siyanghu mahalil
isakahar i
anatnagp ap
akasalsamgap ri
ns e
s a(Thoms on1946
: 8
).

Ayonnamans aak
altniCampos(1
990),
masabi
ngmgatemaayi
yongmganakapani
ni
ndi
g-
bal
ahibogayangmgak i
losngasu
wang,duwende
,atmul
toodik
aya’
ynakat
atawaatmakapi
tl
ag
pus
ongmgas alays
ayniJuanTamad/Puso
ng.

Angmgasalays
ayinaykinap
ap aloo
bandinngiba’
tibangkuwento
ngt ul
adngmgas al
ays
ayi
ng
p
ant
as,mgatao,di
le
mma, atmgas alaysayi
ngnagt
u t
urongkagandahang-asal
okaya’
ymga
p
ambul
a(Bas
c o
m, 196
5:4)
.

Angp abulasapawangk at
hang-i
si
plamangnamahi r
apmangyar iosadyanghindimangyayari
subal
itnagsasaadnamanngmagagandangar alnanags i
sil
bingpat
nu bayos i
mulai
nsabuhaynilal
ang.
Sumasagotitosasalawik nghamp
ai assakal
abaw,sak abayoanglatay,sapagkatbagamatangmga
tauhanaymgahayo p ,angmgaaralnamangi
sinasaadayp ar as
atao.

HALI
MBAWANGSALAYSAYI
N

AngMat
ali
nongMags
asak
a

SiAbu nawasay i sang mags asaka.May isas i

yang kal
abaw na t umutulong s
ak anya sa
pagbu bu
ngkalngl upa.Pagkat ap
osngani hi
n,nal
amanniAbu nawasnanak aanilamangs iyang
apatnapungk abanngmai s
,Ngu nitnangmar i
ni
gitongdat u,pi
nasundoniyas iAbunawasp ara
pumu ntasak anil
angbahay.I nakusahanniyaangmar ali
tangmags asakanas iyangs umusnogng
bahayngk anil
angk api
tbahay.ItinangginamannitoniAbu nawas,ngunithindinamababal iang
si
siyonngdat u.Kayas i
namsam l ahatngmgat auhanngdat uangk anyangmgai nani
ngmai s
.
Lumul
ubognaangar anguni
thi
ndipari
ntaposangmgatauhanngdat
u .Nangmalamanngdatuna
maramipangkabanngmaisanghi
ndipanadadal
angkanyangmgatauhan,i
nut
usanpasiAbu
nawas
natumul
ongparadalhi
nangmgaitosat
ulu
ganngdatu.

Nangmgasandali
yon,hu
mirams iAbunawasngkabayosakanyangkapi
tbahayatsi
ni
mul
ang
i
tal
iangdal
awangkabanngmaiss
aisangtagil
iranngk
abayohabangnanono
odangdatu.

Sumigawangdat u,‘Abunawas,anoangnangyar isaiyo?Bak itmoi tinal

iangisangkabanng
maiss akali
wangt agili
ranngk abayoats ak ananangisa?Hindimak al
ak adnangmabu tiangkabayo
dahilhindibal
ansengbi gaynanas ak anyangk atawan.Napati
gilsiAbunawasats aisangmalu
manay
nap agsasal
itaays inabini
ya,‘Tama,mahalnaDat u
.Pinar
u s
ahanmoak os aiangkri
me nnahindiko
ginawa.Naghatolk angk apar
u sahanghinsimak atar
ungan.Karapat-dapatlangnamagdal anghindi
balansengbigat.
Naghi rapakos apagtatrabahoinaarimongayonangak ingani .
’

No
ondi
naynat
ant
ongdat
unamal
iangk
anyanggi
nawa.

PABULA

It
oaymgak uwent
oos al
aysayingpambatanaangmgak arakte
raymgahayopnabi ni
bigyan
buhay na p
arang tao.Kung minsan,may mga k arak
terdi ng mga t
aona naki
ki
p ag-us
ap o
naki
ki
pagsal
amuhas amgahayop.Angp i
nakal
ayuninnggani
tongu r
ingsal
ayas
ayi
nayp angdi
sipli
na
samgabatadahil
nagbibi
gayitongmagandangar al
.

"
ANGPUSAATANGDAGA"
ni
Donat
oB.
Sebas
tian

Hindi dat ingmagk agalitangp usaatangdagano ongar aw. Magil

iwsil
angnagbabat ianpag
si
laynagk akas al ubong. Hindi gayangayo nnahi nahabo l ngp usaangdagap ags i
la'ynagk i
kita.
Isangu magaaynap ansinngi nangp usanani l
alagnatangk u t
ingnak aniyangk ai
sa-isang
anak.Sap ak i
war inginagp u s
aaymay-k abigatanangp aki
r amdamnganakk aya'tdap attu mawag
ngmanggagamo t
. Mat aposnamak ap aghandangp agk ain,angi nangp usaayt umu ngosabahayng
i
nangdaganak aniyangk aibigan.
"Magandangu maga, kaibi
gan, "angbat i ngi nangp u sa.
"Magandangu maganaman. Aba, k ai
bigan, maagang-maagak a!
"angs alubongngi nangdaga.
"Oonga. Paano 'yni lal
agnatanganakk ongs iKu ti
ng. Tatawagak osado kto r
,nguni'twala
akongmap ag-iiwanans ak aniya. Maaar ibangdo onnamu nak ayos aaminngi yonganaknas i
Bubuwithabanghi ndip aak odu mar at ing?"
"Iyonl amangp ala!Ak o'ynak al aangt u mu longs aiyo ngp angangail
angan."
Noondi naygi ni singngi nangdagaangk aniyanganaknas i Bubu wi
t.
"Gu mis ingk anaanak . Dadal awi nnat i
ns iKu ti
ng"
"Ayawk op angbu mango n.Inaant o kpaak o"
"Mayp agk ai
ndo on,"anggayakngi nas aanak .
"Mas ar apdawangp agk ai
ngi nihandangi nani Ku ting."
Nangmar ini
gni Bu buwi tangmas arapnap agk ainayagadnangbu mango nathu mandang
sumamas ak ani yangi na.
SiKutingayt awagnangt awags ak ani yangi nanangangt at lo
'ydu matingsabahay.
 "Nar itoak o,anak ,"angmas u yo ngal iwngi nangp u sas anagl alambi ngnaanak ."Aal ismu na
akos andal i u pangt umawagngmaggagamo t .
"
"Wal aak ongk asamar i
t o.Hu wagmoak o ngi wan. "
Atu mi yakangmays ak i
tnas i Ku t i
ng.
Magi liwnani yap osngi nangp u sas iKu ting. "Nar itos i Bu bu wi tatangk ani yangi na. Mai iwan
si
lar it ohabangak o'ywal a. Magl ar u -lar ok ayoni Bu bu witatnangi k awaymal i
bang, "angal iwngi na.
"Ayawk ok ayBu bu wi t.Si yaaymagnanak aw, "angt u tol niKu ting.
"Sss s!Mas amai yo n,"angs awaynangi nangp u sa. "Hu wagk angmags as alitanggano on."
Sawak asaynahi mo knar ins iKu t ingk aya' tp umayagnangp aiwan. Hindi panal alayoang
i
nangp us
aaynai dli
pnangmu lisi Ku t i
ng.
Angmal ikotnamangs iBu bu witayt u mu ngoagads ak usina. Mar ami ngl u tongp agk ains iyang
nak i
t a. Ats ak amaygat as, tinap ay, ati tlo g. Maymai nitnal u gawnap ar ak ayKu tingmar ahi l
.
"Nanay!Nanay! "angmas iglangt awagni Bu bu wi t."Ti ngnanmo !Ti ngnanmo !"
Tuwang-t uwar inangi nangdagangmak itaangk ays arapnap agk ain. Nak aramdams iyang
gu tomk aya' tno o ndi nayi ni no mangk alahat ingbas onggat as .Angk al ahat i'yiini ras aanaknas i
Bu buwi t.
"Mas ar apangi tlog! "angwi k ani Bu bu wit ,atKi nai nangl ahatngnas a-p inggan.
"Mas ar apdi nangt inap aynai yo n!"angwi k angi nangdaga. Inu bo sngdal awaangl ahatng
pagk ai n,pat ilugaw. Bu s ognabu so gangmag-i na. Mai ngayangmag-i nak aya' tnai sings iKu t
ing.
Kahi tnamabi gatangk atawandahi l samat i
ndi ngl agnataynag-i nu t-i no tnar ingt umu ngos ak u s
ina.
Nak itani yananau bo sngdal awaangl ahatngp agk ain.
"Mat at ak aw!Mat at ak aw! "angs igawni Ku tings amag-i na.
Nagu l
atangdal awa. Si Bu bu wi taynagal its as inabi ni Ku ting. Lu map its i Bubu wi ts amay-
sak i
tnas i
Ku tingatk inagati yons ap aa. Lu mabannamans iKu t ingatk i
nal mo ts iBu bu wit. Nak itang
i
nangdagananadar ai gangk aniyanganak . Su mu go ds iyaatdagl i ni yangk i
nagats i Ku ting.
Pagk at ap osaymadal ingt u mak asangmag-i nangdaga.  Si l
a' yt ak o tnat ak ot.Hu mu k ays i
la
ngmal ali
mnal unggaatdo ons il
anagt ago .
Tahimi ks abahayngdu mat i
ngangi nangp usa. Si yaaymal ungk o tnamal ungk otp agk a'thindi
si
yanak asu ndongmanggagamo t.
 Pu manhi ks iya.  Wal as i Ku tings abani g.
"Ku ting, Ku ting! "angmal ak asnat awagni ya. " Saank anar o roo n?"  Nangi l
ingapni yaang
kaniyangp ani ngins amayk us i
na, nak itani yaanganaknanak ar atay.
"Ku ting, ak i
nganak !"angp at agho ynat awagngi nanangmak i
t angmar ami ngs ugatathi ndi
hu mihingaangk aawa-awanganak . Mar ahangni linisngi naangmgas u gatnganak .
 Maya-mayaay
nak ap agsalitak ahitp aanos i Ku tingati s
inal ays ays ai naangmganagyar i. Galitnadi -gagayo nang
alabs ap usongi na.  Mat ap osmap agyamananganaknahal o sp anawannghi ninga, angi nangp u
s aay
umal isu pangp aghanap i
nk ahi ts adu l
ongdai gdi gangt ak silnamag-i nangdaga.
Nak itangi nangp u saangk ahu hu kaynal u ngga. Naghi hiyawnat inawagangi tinu ringni yang
kaibiganghi ndi nagi ngk arap at -dap ats ap agt itiwal ani ya.
"Daga!Daga!Lu mabask a! " anggal itnagal i
tnas igawngp us a.
Nar inigngmag-i nangdagaangmal ak asnahi yawngi nangp us a, ngu ni'thi ndi silal umabass a
l
u ngga.
Noo ndi nayt inawagnal ahatngi nangp u saangk ani yangmgak amag-anakati binal itaang
ginawangmag-i nangdagas ak ani yangs i Ku ti
ng.
"Hanap innat ins il
a,"angp agal itnawi kangi sangp u sangl alak i
. " Sas amabak ayo ?"
"Oo!Sas amak ami .
"angs abay-s abaynas ago tngi bangmgap usa.  Al amnani laanggagawi n.
Nalamandi np alangmag-i nangdagaangbal akngmgap us a. Dahi l samal akingt ak otni la,
i
t i
nu loyni l
aangnahu k aynal unggahanggangs amak alabass ilas ai sangdak ongl i
ngids ak aalaman
ngmgap usa.
Patu loyangp aghahanapngmgap u s a.Nangl umak isi Ku t i
ngayk as amanas iyas a
paghahanap . Atp atu l
o y. . .p at uloyangp aghahanapngmgap us as ak inap op ootangdaga.