TUSEM FARMAKOLOJİ

farmakale@hotmail.com
farmakale
Konulara Göre Farmakoloji 22
soru (Eylül 2019’da 43 soru)
• Genel Farmakoloji: 3-4 soru
• Otonom Sinir Sistemi: 2-3 soru
• Kardiyovasküler Sistem: 2 soru
• Hormonlar: 3 soru
• Santral Sinir Sistemi: 4 soru
• Otakoidler: 2-3 soru
• Gastrointestinal – Solunum sistemi: 2 soru
• Kemoterapötikler: 3-4 soru
Genel Farmakoloji
Farmakokinetik
(vücudun ilaca yaptığı etkiler)
• Absorbsiyon İlaçların;
• Dağılım • Absorbsiyonu
• Metabolizma • İyonizasyonu
• Eliminasyon • Plazma proteinine
bağlanması
• Dokulara dağılımı
• Metabolizasyonu
• Yarı ömrü
• İlaçların itrahı
Farmakodinamik
(ilacın vücuda yaptığı etki)
• İlaç reseptör ilişkisi ve İlaçların;
ilaçların vücuda olan • Reseptöre bağlanması
etkilerini inceler
• Etkinliği (efikasite)
• Yan etkisi
• Etki mekanizması
• Terapötik indeksi
(LD50/ED50)
Aşağıdaki konulardan hangisi farmakokinetik dalının ilgi
alanına girmez? 2015 Nisan TUS

A) İlaçların ağız içi mukozasından emilip emilmediğinin

araştırılması
B) İlaçların karaciğerde metabolizma hızı kıyaslaması
C) İlaçların reseptöre bağlanma kinetiğinin hesaplanması
D) İlaçların farklı dokulara ne oranda geçtiğinin belirlenmesi
E) İdrarda ana ilaç ve metabolitlerinin hangi oranda
bulunduğunun
gösterilmesi
• Orijinal İlaç: Belli bir • Jenerik İlaç: Orijinal
hastalığa olumlu etkisi ilaçla
kanıtlanmış daha aynı etken madde,
önceden benzeri
olmayan ilaçtır. aynı doz,
aynı farmasötik şekilde,
Biyoeşdeğer özellikte
Farklı inert madde
olabilir
Jenerik ve orijinal ilaçlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi yanlıştır? Nisan 2015 TUS

A) Jenerik ilaç, orijinal ilaçla aynı aktif formülü içerir.

B) Jenerik ilaç, orijinal ilaçtan farklı inaktif inert katkı
maddeleri
içerebilir.
C) Jenerik ilaç, orijinal ilaçla aynı endikasyonlar için
kullanılabilir.
D) Jenerik ilaç, Faz II çalışmalarından sonra ruhsatlandırılabilir.
E) Jenerik ilaç, orijinal ilaçla aynı dozaj formunda olmalıdır.
Absorbsiyon
• Oral ilaç en fazla İnce
bağırsaktan emilir.
• İlaçlar en sık pasif
difüzyonu kullanırlar
Absorbsiyonu Etkileyen Faktörler
• Veriliş yolu (IV, PO) • Hastanın yaşı
• Moleküler büyüklük • İlacın alınma zamanı
• Farmasötik şekil (kronofarmakoloji)
(Çözelti> emülsiyon> • Birlikte başka ilaç
süspansiyon> kapsül> kullanımı
tablet) • Besinler
• Disintegrasyon/Dissolüsy • İlacın lipofilikliği
on zamanı • p-Glikoprotein pompa
• Kanlanma ve yüzey alanı (MDR-1)
• Mide-bağırsak motilitesi
İlaçların Lipofilikliği
• Lipofilik (non-iyonize)
ilaçlar, hidrofilik (iyonize)
ilaçlara göre daha kolay
absorbe edilir.
• İlaçların % 50’sinin iyonize
olduğu pH değerine pKa
denir.
• Asit ilaçlar asit ortamda
bazik ilaçlar bazik ortamda
daha fazla non- iyonizedir.
• Asit ilaçlar daha asit
ortamda daha non iyonize;
bazik ilaçlar daha bazik
ortamda daha non-
iyonizedir.
• Asit ilaç kendinden 1 birim
daha asit ortamda %90
non-iyonize; 2 birim daha
asit ortamda %99 non-
iyonizedir. (pKa-Ph)
• Bazik ilaçlar için de aynı şey
geçerlidir.
İyon Tuzağı
• Asit ilaçların bazik • Morfin-Mide
ortamda; bazik ilaçların • Aspirin- İdrarı alkali yap
asit ortamda iyonize
olarak birikmesine iyon
tuzağı denir.
• NaHCO3 ile idrar
alkalileştirilir.
• Amonyum klorür ve
Askorbik asitle idrar
asitleştirilir
p-Glikoprotein Pompa
• Diğer adı multi drug rezistans p-glikoprotein pompa ;
(MDR1) dir. • Kinidin,
• İlacın vücuda girmesini • Verapamil,
engeller, eğer girmişse dışarı
atar. • Diltiazem,
• İlaçlara direnç gelişmesine • Siklosporin,
neden olur.
• Amiodaron,
• İnce bağırsak
• Ketokonazol
• Karaciğer
tarafından inhibe edilir.
• Kan-beyin bariyeri
• Rifampin
• Plasenta
tarafından indüklenir.
• Böbrek
Pompanın substratı olan ilacın
• Testis etkisi/toksisitesi artar
Plazma konsantrasyon • Bu değerler reseptöre
zaman grafiğinden afinite veya efikasite
• C-max (etkinlik) gibi
farmakodinamik
• T-max durumlardan
• EAA etkilenmez.
•T½
bulunabilir!!
C-maks
• İlacın plazmada ulaştığı C maks’ı etkileyen
en yüksek faktörler
konsantrasyondur.
• İlacın dozuna ve dağılım • İlacın dozu
hacmine bağlıdır (C=n/V)
• İlacın biyoyararlanımı
• Doz ve biyoyararlanım ile
Doğru; dağılım hacmi ile • İlacın lipofilikliği
Ters orantılıdır. • İlacın molekül büyüklüğü
• Farmakodinamik • İlacın farmasötik şekli
faktörlerden etkilenmez
• Hastanın yaşı
• Birlikte kullandığı ilaçlar
T-max
• C-max’a ulaşma
süresidir.

• IV uygulamada T-max =
0’dır
Eğri Altında Kalan Alan (EAA)
• İlacın biyoyararlanımını verir
(absorbsiyon oranı ve
absorbsiyon hızı)
mg x saat
• biyoeşdeğerlilik denir.
litre
• Aynı etken maddeyi aynı
miktarda içeren ilaçların
(farmasötik eşdeğer)
• Biyoyararlanımlarının benzer
olmasına ( %80-%125)
• Biyoeşdeğer ilaçların benzer
etki göstermesine terapötik
eşdeğer denir.
• EAA dan sonra biyoyararlanımı
en iyi gösteren ikinci değer
cMax’tır
• Biyoyararlanım%100 ise
Doz/EAA total klerensi gösterir
Yarılanma Ömrü (T ½ )
• İlacın plazma derişiminin
yarıya indiği süredir.
• Yarılanma Ömrü:
𝑫𝒂ğ𝚤𝒍𝚤𝒎 𝒉𝒂𝒄𝒎𝒊 𝒙 𝟎,𝟕
𝒌𝒍𝒆𝒓𝒆𝒏𝒔
• Birinci derece kinetiğe
göre metabolize edilen
ilaçlarda doza bağlı
değildir. (%99 ilaç)
• Sıfırıncı derece kinetiğe
göre metabolize olan
ilaçlarda doza bağlıdır.
(%1 ilaç)
Örn: Fenitoin, heparin,
aspirin, lidokain, alkol
sıfırıncı derece kinetik.
FALAH
Örnek: Oral olarak 60 mg olarak kullanılan ilacın
plazmadaki konsantrasyonu 0,3 mg/L olarak
ölçülmüştür. Bu ilacın dağılım hacmi 90 litre ve
klerensi 4,5 L/saat’tir.

İlacın yarı ömrü?=

0,7 x 90/4,5 ➔ 14 saat
İlacın biyoyararlanımı?=
0,3= n/90 ➔27 mg (kandaki ilaç)
27/60 ➔ %45
Kararlı Plazma Derişimi (Css)
• Kararlı durum
derişiminin %90’ına
ulaşmak için gereken
süre yarılanma
ömrünün 3,3 katıdır.

• Kararlı plazma
derişimine ulaşma
süresi: yarı ömre,
dağılım hacmine,
klerense bağlıdır.
İntravenöz yoldan 2 mg/dakika hızında uygulanan bir
ilacın ortalama dağılım hacmi 80 L klirensi 500
mL/dakika ve eliminasyon yarı ömrü 2 saattir.
Bu ilacın beklenen denge (steady state) plazma
konsantrasyonu kaç mg/L’dir? Nisan 2017
A) 250
B) 12
C) 5,7
D) 4
E) 0,02
Yükleme-Devam Dozu
Presistemik Eliminasyon
• Propranolol, morfin gibi
lipofilik ilaçların sistemik
dolaşıma geçmeden önce
• en fazla karaciğerde
• incebağırsak,
• portal ven,
• akciğer
• deride
büyük oranda metabolize
olmasıdır.
• En çok oral kullanımda,
• IV de hiç yok!!
• Sublingual, Rektal
uygulamada çok az
• Biyoyararlanım azalır
• Metabolit yükü artar
• Doz bireyselleştirilmeli
• Tok alınmalı
• Oral ve IV doz arasında
ciddi fark vardır.
Enterohepatik Siklus
• İlaçların sülfat veya • Bağırsak florası
glukronik asitle bozulursa bu ilaçların
konjuge hidrofilik yarı ömürleri kısalır.
şekilleri ince bağırsak • Yarı ömrün uzamasına
bakterilerince sülfataz sebep olur.
veya glukronidaz ile
yıkılarak tekrar sistemik • Faz 2 metabolit
dolaşıma geçerler. oluşumu artar
Presistemik Eliminasyon Enterohepatik Siklus
Hangi İlaçlar?

Presistemik VeLiMiNasyon Enterohepatik Siklus

Propranolol Dijitoksin

Morfin Klorpromazin

Lidokain Rifampin

Verapamil Morfin

Nitrogliserin Seks steroidleri

Dağılım
• Damarlar➔ Kapiller
damarlar➔ İnterstisyel sıvı➔
Hücre içi
• Kandaki ilaç değişen oranlarda
plazma proteinlerine
(akseptör) bağlanır.
• Asit yapılı ilaçları bağlayan
majör protein albümindir.
• Bazik yapılı ilaçları bağlayan
majör protein alfa-1 asit
glikoproteindir.
• Albümine bağlanma reversible
ve non-selektiftir.
• Etki yapan
• Dağılan
• Yıkılan (metabolize olan)
• Glomerüler filtrasyona
uğrayan
Serbest İlaçtır
• Bağlı kısmı taşınma ve
depodan sorumludur.
• Lityum, Nikotin, Gabapentin,
Pregabalin, Parasetamol, Alkol
plazma proteinine az bağlanır
Dokuya Bağlanma (Sekestrasyon)
• İlaçların belli bir yere • Yaşa ve pH farkına bağlı
afinite göstererek etkinliği değişebilir.
birikmesidir.
• Sekestre olan ilaç
• İlaçların, dokular depoları ilaç, rezervuarı
arasında eşitsiz görevi görür.
dağılımına ilaçların
vücutta kalma
sürelerinin ve dağılım
hacimlerinin artmasına
neden olur.
Sekestrasyon
• Griseofulvin-Arsenik= • Morfin= Mide
Keratin • Tiyopental= Adipoz
• Tetrasiklin= Diş kemik doku
• Klorokin= Göz • Amiodaron= Tiroid
• Digoksin= Kas • Kurşun= Kemik
• Bifosfonlar= Kemik • Mepakrin=
• Trisiklik Antidepresan= Nükleoproteinler
Akciğer • Kinakrin=KC
Dağılım Hacmi
• Dağılım hacmi: vücutta
bulunan toplam ilaç
miktarının o anda
plazmada ölçülen ilaç
derişimine oranıdır.
𝑻𝒐𝒕𝒂𝒍 İ𝒍𝒂ç
•
𝑷𝒍𝒂𝒛𝒎𝒂𝒅𝒂𝒌𝒊 İ𝒍𝒂ç
• Tüm dokulara eşit dağılan ve
sekestre olmayan ilacın dağılım
hacmi yaklaşık 40 litredir.
• Sanal dağılım hacmi:
Sekestre olan ilaçlarda
dağılım hacmi abzürt
çıkabilir. Vücuttaki sıvı
miktarından daha fazla
çıkan dağılım hacmine
sanal dağılım hacmi
denir.
• Örn: Digoksin 600 lt
Dağılım Hacmini Etkileyen
Faktörler
• Plazma proteinlerine
bağlanma
• Albümin düzeyi
• Karaciğer Böbrek
yetmezliği
• Gebelik
• Sekestrasyon
• Yaş
• Klerens
Tekrar Dağılım (Redistirbüsyon)
• Lipofilik ilaçlar, IV veya • Etki süreleri kısa, yarı
inhalasyonla ömürleri uzundur.
verildiğinde başlangıçta • Benzodiazepinler
beyin gibi fazla
kanlanan organlarda • Barbituratlar
yüksek (Tiyopental)
konsantrasyonda
toplanır. Sonra buradan
ayrılarak (etki biter),
adipoz doku gibi daha
az kanlanan dokularda
birikir (hala vücutta).
Plasentadan İlacın Geçmesi
• Küçük moleküllü
• Lipofilik (non-iyonize)
• Plazma proteinlerine
bağlanma oranı düşük
(serbest) KOLAY GEÇER
• (Fetüs daha asidiktir)
Bazik ilaçlar
• Plasental P-glikoprotein
pompa aktivitesi
azalması
Gebelikte İlaç Kullanımı
• Kategori A: Fetüste • Kategori B: Hayvan
anomali oluşturmadığı çalışmalarında risk yok
kesin olan ilaçlar veya minimum ama
yeterli insan çalışması
yok veya hayvanda
İnsülin teratojen insanda risk
Tiroid Hormonları yok
Demir
Folik Asit Beta-laktamlar
Makrolidler
Gebelikte İlaç Kullanımı
• Kategori C: Hayvan • Katogori D: İnsanda
çalışmalarında risk teratojen olduğu
gösterilmiş ama yeterli gösterilmiştir. Yarar/zarar
insan çalışması yok. oranı gözetilerek verilebilir.

• Piyasaya çıkan tüm ilaçlar • Kategori X: Teratojenliği

ilk önce Kategori C dir. kanıtlanmış ve gebede asla
• Gebelerle ilgili en az kullanılmayan ilaçlardır.
bilginin olduğu kategori C Antineoplastik ilaçlar,
dir Statinler
Hiçbir antibiyotik-
antiepileptik X değildir.
İlaçların gebe kadınlarda veya gebe kalma olasılığı
bulunan kadınlarda kullanımının kontrendike olduğunu
belirten risk kategorisi asağidakilerden hangisidir? Eylül
2016
A) A
B) B
C) C
D) D
E) X
SPOT
Farmakokinetik ➔ ADME
Farmakovijilans ➔ Piyasaya çıktıktan sonra
Gen tedavisi ➔ Kanser tedavisi / Adenovirüs
Orijinal- Jenerik farkı ➔ İnert madde
Absorbsiyonu etkileyen en önemli faktör ➔ Lipofiliklik
Lipofilikliği etkileyen en önemli faktör ➔ pKA
p- Glikoprotein pompa substratı ➔ Kinidin verapamil
diltiazem
Konsantrasyon zaman grafiğinden ➔ cMax, tMax, T1/2,
EAA
SPOT
Yarıömür neye bağlı ➔ Dağılım hacmi, Klerens
Sıfırıncı kinetik ➔ Fenitoin, Alkol, Lidokain, Aspirin,
Heparin
Css ulaşma süresi ➔ Yarı ömür x 4 veya 5
Hangi kullanımda presistemik eliminasyon olmaz ➔ IV,
Sublingual
Presistemik eliminasyona uğrayanlar ➔ Propranolol,
Morfin
Enterohepatik siklusa uğrayanlar ➔ Seks steroidleri,
Rifampin
Asit ilacı bağlayan ➔ Albümin
Bazik ilacı bağlayan ➔ Alfa 1 asit glikoprotein
SPOT
Piyasaya çıkan tüm ilaçlar ilk önce ➔ Kategori C
Gebelerle ilgili en az bilginin olduğu ➔ Kategori C
Gebeye kontrendike ➔ Kategori X
Gebeye yarar zarar oranına bakılıp verilen ➔
Kategori D
Hiçbir antibiyotik-antiepileptik ➔ Kategori X değildir
İlaçların Metabolizması
(Biyotransformasyonu)
• Amaç➔ ilaçların polar
(hidrofilik) hale
getirilerek aktivitelerinin
sonlandırılması ve
vücuttan atılmasının
sağlanmasıdır.
• Bazı ilaçlar enzimatik
aktiviteye gerek olmadan
metabolize olabilirler.
(atraküryum hoffman
reaksiyonuyla kan pH
sında spontan metabolize
olur)
• Bazı ilaçlar metabolize
olmadan akciğer (azot,
xenon) veya böbrek
(lityum, gabapentin,
pregabalin,
aminoglikozidler) yoluyla
atılır.
Metabolizma
• Metabolizma sonucu • Kodein➔ Morfin ( daha
ilacın kendisinden daha aktif)
toksik veya daha aktif • Parasetamol ➔ NAPB
metabolitler oluşabilir. (daha toksik)
• Metanol ➔ Formik asit
(daha toksik)
Ön İlaç
• Verildiklerinde
inaktiftirler vücutta
aktif ilaç haline gelirler.
• Ön ilaçlar invitro veya
topikal etkinlik
göstermezler.
• Etkileri geç başlar
• Kaptopril ve lizinopril
dışındaki ACE inh.
• Kortizon, Prednizon
• Lovastatin, Simvastatin
• Metil-dopa
• Minoksidil
Metabolizma Reaksiyonları
• İkiye ayrılırlar • İlaçlar önce faz 1 sonra
faz 2 ye uğrarlar. Sadece
faz 1 veya sadece faz 2 ile
• Faz 1: İşlevselleştirme metabolize edilebilirler
(yıkım)
• İzoniazid önce
asetilasyon ile faz 2 ye
• Faz 2: Konjugasyon sonra hidroliz ile faz 1 e
(sentez) uğrar.

Faz 1 ile polar Faz 2 ile

daha polar yapılarak
eliminasyonları sağlanır.
Faz 1 Faz 2
(Kopma) (Birleştirme)
Düz ER de yapılır Sitoplazmada yapılır (glukronidasyon
hariç «mikrozomal enzimler»)

Yavaştır Hızlıdır

Yaşlanma veya KC hastalığı ile değişir Yaşlılık veya KC hastalığı ile değişmez

Polarite artar Polarite artar

CYP enzimleri Transferaz enzimleri

Faz 1 Faz 2
Oksidasyon Glukronidasyon
Redüksiyon Glutatyon ile konjugasyon
Hidroliz Sülfat ile konjugasyon
Epoksidasyon Glisin ile konjugasyon
Dealkilasyon Tiyopürin ile konjugasyon
Hidroksilasyon N-Asetilasyon
O-Metilasyon
Faz 1 Enzimleri
• CYP 3A4: En fazla görev yapan. • Dihidropirimidin Dehidrogenaz:
Fenitoin, karbamazepin, 5-FU ve 5-FU ya dönüşen
barbitürat ve rifampin indükler. Kapesitabini yıkar. Genetik
• CYP 2D6: İkinci en fazla. Genetik polimorfizm gösterir.
polimorfizm gösteren.
İndüklenmez. CYP 2D6 sı eksik olanlarda
• CYP 2E1: Asetominofen, Alkolü • Kodein
yıkan. Alkolle indüklenir. • Metoprolol
• CYP 2C9: Varfarin, fenitoini yıkan. • Karvedilol
Genetik polimorfizm gösterir.
• Fluoksetin
• CYP 2C19: Ön ilaç Klopidogreli
aktive eden. Omeprazol- Metabolizması bozulur
Lansoprazol tarafından inhibe
edilir. Genetik polimorfizm
gösterir.
Esteraz ile Hidroliz
• Asetilkolin • Plazma kolinesteraz
• Aspirin (psödokolinesteraz)
eksikliğinde
• Prokain süksinilkolin ve
• Kokain mivaküryum uzamış
• Esmolol apneye kokain ise
uzamış hipertansiyona
• Remifentanil neden olur.
• Klevidipin
• Süksinilkolin
• Mivaküryum
Faz 2 Enzimleri
• İlaca endojen molekül • Glukronik asitle
veya radikalin kovalent konjugasyon
bağ ile bağlanması ile dışındakiler mikrozomal
oluşur. olmayan enzimlerle
sitoplazmada
gerçekleşir.
Faz 2 Enzimleri
• UDP-glukronil transferaz: Faz
2 reaksiyonlarında en fazla rol
alan enzimdir. Mikrozomal
yerleşimlidir. Gilbert
sendromunda etkinliği azalır.
İrinotekan, gemfibrozil ve
atazanavir gibi ilaçların yan
etki riski artar
• Glutatyon-S Transferaz: N-
asetil p-benzokinonu
metabolize eder.
• N-asetil transferaz: Genetik
polimorfizm gösterir. Faz 2
asetilasyonundan sorumludur.
Yavaş asetilleyicilerde etkinliği
düşüktür. İzoniazid, hidralazin,
sülfonamid, prokainamid
dapson, metamizol ve
metimazol, klonazepam gibi
ilaçların yan etkileri artar.
DaMaK SuPHİ
• Tiyopürin metil transferaz:
Azotiopürin, tioguanin vs
metabolize eder. Genetik
polimorfizm gösterir.
Glukuronik asit konjugasyon kapasitesinin azalmış olduğu
bilinen Gilbert sendromlu bir kanser hastasında aşağıdaki
kemoterapötik ilaçlardan hangisi kullanılırken standart
dozun azaltılması önerilir? 2015 EYLÜL

A) 5-florourasil
B) Siklofosfamid
C) Busulfan
D) Paklitaksel
E) İrinotekan
İlaç metabolizmasıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır? Eylül 2016

A: Oluşan metabolitlerin genellikle hidrofilik

özellikleri artar
B: İlaç metabolize olmadan da atılabilir
C: İlaçlar her zaman önce Faz 1 sonra Faz 2 ile
metabolize olur
D: İlaçlar birden fazla enzimle metabolize olabilirler
E: Faz 2 enzimleri konjugasyondan sorumludur
İlaçların KC enzimlerine etkileri
Enzim İndüksiyonu Yapanlar Enzim İnhibisyonu Yapanlar
• Fenitoin, Karbamezepin • Verapamil, Diltiazem
• Rifampin • Makrolid
• Griseofulvin • Simetidin
• Sigara • Azol antifungaller
• Disülfiram
• Klopidogrel
• Fluvoksamin, Paroksetin
• Glukokortikoidler • Glukokortikoidler
• Kronik alkol kullanımı • Akut alkol alımı
• Omeprazol • Omeprazol
• Barbitüratlar • Sekobarbital ( Barbitürat)
• İzoniazid • İzoniazid
Eliminasyon (itrah)
• Polar hale getirilen • Bazı ilaçlar karaciğerden
ilaçlar vücuttan kolayca p-glikoprotein pompa
atılır ile safraya gönderilerek
• Lipofilik ilaçlar atılır.
akciğerden daha kolay
atılır.
• GIS’ ten emilmeyen
ilaçlar feçes yoluyla
atılır. (sistemik
kullanılarak lokal etki)
Böbrekten itrah

Glomerüler Filtrasyon Tubüler Sekresyon

• Yalnızca serbest ilacın • Aktif transportla atılır. (max: 650 ml/dk)

atıldığı pasif difüzyon • Plazma proteinine bağlı ilaç da atılabilir.

olayıdır. (En sık)

• Probenesid, Penisilin G gibi asit yapılı
ilaçların tubüler sekresyonunu yarışmalı
olarak inhibe eder. Pen G nin aktivitesi artar.
• Max: 130ml/dk (anyonik taşıyıcıya bağlanır)
• Kinidin, verapamil, diltiazem, siklosporin
böbrekten p-glikoprotein pompa ile atılan
• Plazma proteinlerine digoksinin zehirlenme riskini artırır.

bağlanmayla ters kan

akımı ile doğru orantılıdır.
Tubüler reabsorbsiyon: • Asit zehirlenmede idrar
• Böbrek tubüllerine sodyum bikarbonatla
süzülen ilacın geri bazik; baz zehirlenmede
emilmesidir. idrar askorbat veya
amonyum klorürle
• Hidrofilik ilaç iyi asidik yapılır.
emilemez
• İyon tuzağı
mekanizması
kullanılarak tubuler
reabsorbsiyon önlenir.
Asidik/Bazik İlaçlar
Asidik İlaçlar Bazik İlaçlar

• Aspirin (bir çok NSAI) • Opiyatlar, Kokain,

• Fenobarbital Amfetaminler
• Sülfonamid • TAD’lar, Antipsikotikler
• Furosemid, Tiazid • Prokain/prokainamid
• İndometazin • Lokal anestezikler
• Fenitoin • Kinin/kinidin
• Varfarin • Antihistaminikler
• Levodopa • Atropin
• Teofilin • Fizostigmin
• Penisilinler, Sefalosporinler • Amiodaron
(çoğu) • Propranolol
Süte İtrah Suni İtrah (Diyaliz)
• Kalp glikozidleri, • Böbrekten atılan
antikoagülanlar, • Plazma proteinine
antihipertansifler bağlanması minimal
(rezerpin hariç) süte
minimal geçer. Emziren • Dokulara sekestrasyonu
kadında daha güvenilir. minimal
• Dağılım hacmi küçük

Lityum, metformin, teofilin,

aspirin, fenobarbital, alkol
Biyoyararlanım Nispi Biyoyararlanım
• İlacın kana geçme
oranıdır. Eğri altında 𝑺𝑪, 𝑶𝒓𝒂𝒍, 𝑹𝒆𝒌𝒕𝒂𝒍
kalan alandır (EAA). 𝑰𝑴
Mutlak Biyoyararlanım

𝑰𝑴, 𝑺𝑪, 𝑶𝒓𝒂𝒍, 𝑹𝒆𝒌𝒕𝒂𝒍

𝑰𝑽
Terapötik Aralık
• Minimum toksik • MEK
konsantrasyon (MTK) Hastanın yaşı ve ilacın
ile Minimum etkin verilme zamanı ile
konsantrasyon (MEK) değişebilir. (reseptör
arasıdır. sayısı)
• Ne kadar genişse o
kadar güvenlidir.
Terapötik İndeks
• LD50/ED50 • Oran büyüdükçe ilaç
güvenilirliği artar
• TD50/ED50

• LD1/ED99 (en güvenilir)

Aynı hasta için;
K ilacının ED50 si 10 LD50 si 100
L ilacının ED50 si 2 LD 50 si 8
M ilacının ED50 si 5 LD50 si 30 dur

İlaçları güvenlik derecesine göre sınıflandırınız. TUS

Şubat 2018

K>M>L
İlaç Etkisini Değiştiren Faktörler
• Yaşlılarda
Gastrik boşalma yavaşlar Beta ve insülin reseptör
Motilite yavaşlar sayısı azalır
Albümin düzeyi azalır
Dağılım hacmi azalır İnsülinin hipoglisemi yapıcı
etkisi
Faz 1 enzim aktivitesi azalır
Beta agonistlerin taşikardi
Kas kitlesi azalır yapıcı etkisi azalır
Yağ kitlesi artar
Hepatik renal klerens azalır
• Gebelik
Plazma volümü artar
Renal kan akımı GF hızı
artar
Kardiyak output artar
KC enzim kapasitesi artar
Albümin düzeyi azalır
(nisbi)
Mide bağırsak hareketleri
azalır
Tolerans
• Farmakokinetik tolerans • Farmakodinamik
(biyokimyasal tolerans): tolerans (hücresel
tolerans):
• İlaçlar kendilerini yıkan
enzimleri indükleyerek • Hücrenin ilaca duyarlılığı
plazmadaki ilaç ve reseptör sayısı azalır.
derişimlerini azaltırlar.
• Plazmadaki ilaç düzeyi
• Fenitoin, karbamazepin azalmaz/artabilir.
vs • Morfin, benzodiazepin,
alkol vs.
Genetik Polimorfizm
• G-6-P Dehidrogenaz: • Ryanodin Reseptör
Eritrositleri hemolizden Mutasyonu: Bu
korur. Eksikliğinde; mutasyonu olanlarda
Klorokin, Primakin, İnhalasyon anestezikleri
Kinin, İzoniazid, Dapson, (Halotan en sık),
Rasburicase, Kinolonlar, Süksinilkolin gibi ilaç
Sülfonamidler, kullanımında ateş
Kloramfenikol gibi ilaçlar konvulsiyon ile
hemoliz yapar. karakterize Malign
• Favizm bu durumun Hipertermi olur
bakla yiyince ortaya • Tedavide Dantrolen
çıkmasıdır. kullanılır.
Genetik Polimorfizm
• CYP 2C19: Klopidogreli • N-asetil transferaz:
aktifleştirir. DaMaK SuPHİ
• CYP2D6: Kodeini morfine • Tiyopürin
dönüştürür. metiltransferaz:
• Plazma Kolinesterazı: Azotiopürin, Tioguanin
Süksinilkolin, mivaküryum • Hipoksantin-Guanin PRT:
• Dihidropirimidin Merkaptopürin ve
dehidrogenaz: 5-FU ve tioguanin aktifleşemez.
kapesitabin Lesch Nyhan da yoktur.
• UDP-glukronil transferaz:
İrinotekan, gemfibrozil,
atazanavir
Solid tümör tanısıyla 5-FU alan hastada ilaçla ilgili yan
etki riskini öngörmek için yapılacak olan
farmakogenetik test hangi polimorfizmi belirlemeye
yöneliktir? 2018 Şubat TUS
A) n-Asetil transferaz
B) Dihidropirimidin dehidrogenaz
C) UGT
D) Tiyopürin metil transferaz
E) Vitamin K epoksit redüktaz
Taşıyıcı aşamasında polimorfizm
Solute Carrier Family (SLC) ATP Binding Cassette (ABC)
Santral ve periferde➔ İçeri Santral ve periferde➔ Tek
alırken sodyum bağımlı; yönlü; ATP bağımlı çalışır
dışarı atarken bağımsızdır. • P-Glikoprotein pompa
SLC üyeleri➔ (MDR-1); Loperamid➔
• Dopamin reuptake santral yan tesir yapar
pompası
• Organik katyon
transporter (OCT1);
Metformin➔ L.asidoz
• Organik anyon
transporter (OAT1); Statin
ve ACE inh. toksisitesi
SPOT
Hoffman reaksiyonuyla kan pH sında metabolize ➔
Atraküryum
Metabolize olmadan atılan➔ Azot, Xenon, Lityum,
Gabapentin, Aminoglikozidler
Ön ilaç ➔ ACE inh (kaptopril, lizinopril hariç), Kortizon,
Prednizon, Lovastatin, Simvastatin, Metildopa, Minoksidil
Önce Faz 2 Sonra Faz 1 ➔ İzoniazid
En fazla görev yapan Faz1 enzim➔ Cyp 3A4
En fazla genetik polimorfizm gösteren➔ Cyp 2D6
Asetominofeni yıkan➔ Cyp 2E1
SPOT
Klopidogreli aktive eden ➔ CYP 2C19
Plazma kolinesteraz eksikliğinde uzamış apne➔
Süksinilkolin Mivaküryum
Gilbertte yan tesiri artan➔ İrinotekan, Gemfibrozil,
Atazanavir
Hem indüksiyon hem inhibisyon➔ Omeprazol, İzoniazid,
Alkol
Lipofilik ilacın atıldığı organ➔ Akciğer
Yaşlılarda etkisi azalan➔ İnsülin, Beta agonist
G6P Dehidrogenaz eksikliğinde hemoliz +
methemoglobinemi yapan➔ Dapson, Rasburicase
SPOT
Ryanodin mutasyonunda malign hipertermi
yapan➔ Süksinilkolin, Halotan
Malign hipertermi tedavisi➔ Dantrolen
FARMAKODİNAMİK
• İntrasellüler İkinci haberciye
Reseptörler gereksinim duymazlar.
Doğrudan nükleusta gen
transkripsiyonunu
Lipofilik özellikteki sağlarlar.
maddelerin ve ilaçların
reseptörleri hücre
içindedir.
Hücre İçi Reseptörler
• Yeni protein sentezine Glukokortikoidler
ihtiyaç duydukları için Aldosteron
etkileri geç başlar.
Östrojen
Progesteron
• Etkilerine aracılık eden
proteinlerin turn-overleri Androjen
yavaş olduğundan D Vitamini
plazma derişimleri sıfır
olsa bile etkileri devam Retinoik Asit
edebilir. Etkileri uzun Tiroid Hormonları
sürer. Peroksizom proliferatör
aktive reseptör (PPAR)
Hücre İçi Reseptörler
• Hücre içi enzimatik
aktivite gösteren
reseptörler:
Sitoplazmik guanilat
siklaz hücre içi enzimatik
aktivite gösterir.
Nitrik Oksit tarafından
uyarıldığında hücre içi
cGMP derişimi artar.
cGMP protein kinaz G yi
aktive eder.
Hücre Membranı Reseptörleri
• G- proteini kenetli
reseptörler
• Tirozin kinaz reseptörleri
• JAK/STAT reseptörleri
• Guanilat siklaz
reseptörleri
• Serin/Treonin kinaz
reseptörleri
• Toll-like reseptörleri
• İyon kanalı reseptörleri
Hücre Membranı Reseptörleri
G- proteini kenetli • Adenilat siklaz veya
reseptörler Fosfolipaz C gibi
• Hücre zarının sitoplazmik enzimlerle ve çeşitli iyon
tarafında bulunan kanallarıyla etkileşir.
reseptörlerdir. • GDP bağlı iken
• Reseptör ve G proteini inaktiflerdir.
kompleksi membranı 7
kez geçer (serpentin)
• Gs, Gi, Gq, Gt, Golf gibi
tipleri vardır.
• α, β, γ olmak üzere 3 alt
üniteden oluşurlar.
 Gs
Alfa alt birim ayrılarak GTP
yi bağlar (aktive)
Adenilat siklazı aktive eder
ATP den cAMP oluşur
Protein kinaz A aktive olur
Fosforilasyonla etki oluşur
Gi
Alfa alt birim ayrılarak GTP
yi bağlar (aktive)
Adenilat siklazı inhibe eder
ATP den cAMP oluşumu
azalır
Protein kinaz A aktivitesi
azalır
Fosforlasyon inhibe olur.
cAMP fizyolojisi

• Düz kas gevşemesi (β2)

• Lipoliz artışı (β3)
• Kalp hızı ve kasılma gücü artışı (β1-2)
• Renin salgısı artışı (β1)
• Böbreklerde aquaporin 2 artışı ile su
tutulması (V2)
• Kalsiyum dengesi (kalsitonin pth)
• Kan şekeri artması (glukagon)
• Hormon regülasyonu (ACTH-FSH-LH-TSH)
 Gq

Alfa alt birim ayrılarak GTP yi bağlar

(aktive)
Fosfolipaz C aktive
Fostotidil-inozitol 4-5 bifosfat
parçalandı
IP3 ve DAG arttı
IP3 Sarkoplazmik Retikulumdan Ca
salınımını artırdı.
DAG Protein kinaz C yi artırdı
Ca ile aktive Ca kanalları (Ryanodin)
aktifleşir daha fazla Ca salınır
Ca-Kalmodulin kompleks yapar
G-Proteini Kenetli Reseptörler

Gs Gi Gq
Adrenalin β1 β2 β3 α2 α1
Asetilkolin M2 M4 M1 M3 M5
Dopamin D1 D5 D2 D3 D4
Seratonin 5HT4 5HT7 5 HT1A-1D 5 HT2
ADP/ATP P2Y12 P2Y1-2-4-6
GABA GABAB
Vazopressin (ADH) V2 V1
 G-Protein Kenetli Olmayan Transmembranal Reseptörler

Tirozin Kinaz JAK/STAT Serin-Treonin Guanilat Toll-Like

Kinaz Siklaz
İnsülin IL-6 Aktivin ANP Endotoksin

IGF-1 GH İnhibin BNP

Epidermal büyüme faktörü Prolaktin TGF-β

(EGF)
Vasküler büyüme faktörü Eritropoietin
(VEGF)
Human Epidermal büyüme Leptin
Faktörü (HER-2)
Trombosit büyüme faktörü G-CSF
(PDGF)
Guanilat Siklaz Reseptörleri

• Guanilat siklaz • Nitrik oksit sitoplazmik

aktivasyonu ile hücre solubl guanilat siklazı,
içinde cGMP derişimi • Natiüretik peptitler
artar. hücre zarındaki guanilat
siklazı uyarır.

• cGMP, protein kinaz

G’yi aktive ederek
miyozin hafif zincirinde
defosforilasyona neden
olur.
İyon Kanalı Reseptörleri

• Pentamerik yapıdadırlar
• Reseptör uyarısı ile iyon
kanalları açılır ve
milisaniyeler içinde
hücreye iyon girişi olur.
• Uyarıldığında etkinin en
hızlı başladığı
reseptörlerdir.
İyon Kanalı Reseptörleri

Reseptör Sonuç

Nikotinik Na/Ca

GABAA ve GABAC Cl (inhibitör)

Serotonin 5-HT3 Na/Ca

Glutamat NMDA, AMPA ve KA Ca

Glisin reseptörleri Cl (inhibitör)

ADP P2X Na
GABA; GABA-A reseptörüne bağlandıktan sonra
hangisi gerçekleşir?
TUS 2018 Ağustos Fizyoloji
A: Gq üzerinden fosfolipaz C aktivitesi artar
B: Klorun hücre içine girişi artar
C: Gs üzerinden adenilat siklaz aktivitesi artar
D: Sodyum ve kalsiyumun hücre içine girişi artar
E: Guanilat siklaz üzerinden cGMP üretimi artar
Hücrede kalsiyum dengesini etkileyen ilaçlar

• Lityum: İnozitol • Dantrolen: Kalsiyumla

monofosfatın inozitole aktive kalsiyum
dönüşümünü inhibe eder. kanallarını inhibe eder
(ryanodin)
• Kafein-Teofilin:
Kalsiyumla aktive • Heparin: Inozitol trifosfat
kalsiyum kanallarını reseptör kanallarını
aktive eder (ryanodin). inhibe eder.

• Klorpromazin:
Kalmodulini inhibe eder.
 Kademeli Doz Yanıt Eğrisi

• İlaç dozu artırılarak • PD2

dokunun ilaca verdiği yanıt EC50 ‘nin negatif
kademeli olarak ölçülür logaritmasıdır. PD2‘si büyük
• İlacın oluşturduğu en büyük olan daha potenttir.
etkiye maksimum efikasite • KD50
(Emaks) adı verilir.
• EC50 Reseptörün yarısını uyaran
agonist konsantrasyonudur
Maksimum etkinin yarısını Yedek reseptör yoksa EC50‘ye
yapan agonist eşittir
konsantrasyonudur
İlacın potensi (reseptöre
afinitesi) hakkında bilgi verir.
EC50 değeri düşük ilaç, büyük
olan ilaca kıyasla daha
güçlüdür.
Kuvantal Doz Yanıt Grafiği

• İlaçların belirli • Hastaların yarısındaki etki

popülasyonda yapan doz ED50 ile ifade
oluşturdukları etkiler, edilir ve ilacın potensi
• Genellikle in vivo olarak hakkında bilgi verir.
yapılır • ED50 değeri küçük olan
• Emaks belirlenemez ilaç yüksek olana göre
daha güçlüdür.
• Ya hep ya hiç şeklinde
etkiyi belirler. • LD50 / ED50 (terapötik
indeks) değeri de
kuvantal doz yanıt
grafiğinden bulunur.
İlaçların Sınıflandırılması
Aşağıdakilerden hangisi reseptörün yapısal
aktivitesini azaltan ligandları tanımlar? (Nisan 2016
TUS)
A: Parsiyel agonist
B: İnvers agonist
C: Tam agonist
D: Kompetetif antagonist
E: Nötral antagonist
İlaçların Sınıflandırılması

• Full (Tam) Agonist • Nötral Antagonist

Reseptörü uyararak Reseptörü uyarmayan
maksimum etkiyi (100%) dolayısıyla tek başına
oluşturan ilaçlardır. etki oluşturmayan
ilaçlardır.

Parsiyel agonist veya tam

agonistin etkisini
tamamen önlerler.
Parsiyel Agonist (Dualist)

• Tam agonist kadar • Bazen maksimum

olmasa da agonist etki etkiyi oluşturabilirler.
yaparlar. (yedek reseptör varsa)

• Tam agonistle birlikte • Agonist gücünü

verildiklerinde gösteren EC50 (pD2) ve
kompetetif kompetatif antagonist
antagonizma ile tam gücünü gösteren (PA2)
agonistin etkinliğini değerleri vardır.
azaltırlar.
İlaçların Sınıflandırılması
• İnvers (Ters) Agonist
Reseptörün yapısal
aktivitesini azaltır ve
agonistin tersi etki yaparlar.
• Allosterik Modulatör:
Esas reseptörün yakınında
bir yere bağlanarak
etkinliğini artırır/azaltır.
• Orphan (Yetim) İlaç
Nadir hastalıkların
tedavisinde kullanılan
ilaçtır. (ABD’de yılda
200.000’den az endikasyon.
Eculizumab: C5
antikorudur. PNH, HÜS.
Antagonizmalar

• Farmakolojik Antagonist reversible

Antagonizmalar bağlanırsa kompetetif
Aynı reseptöre antagonizma
bağlanmak için agonist ve
antagonist vardır. Antagonist irreversible
bağlanırsa non-
kompetetif antagonizma
Kompetetif Antagonizma

• Antagonist aynı • Agonistin kan düzeyi

reseptöre tersinir doğrudan etkilenmez.
bağlanarak agonistin
etkisini tamamen
önleyebilir. • Agonistin Emaks değeri
değişmez, EC50 değeri
artar ve doz yanıt eğrisi
• Antagonistin çoğunlukla paralel olarak sağa kayar.
efikasitesi yoktur.
• Kompetetif antagonistin
• Agonistin dozu artırılırsa gücü PA2 ile ifade edilir.
aynı maksimum etkiyi
oluşturur.
Kompetetif Antagonizma

• Asetilkolin=> Atropin
• Fenilefrin=> Prazosin
• İzoproterenol=>
Propranolol
• Morfin=> Nalokson
• Midazolam=>
Flumazenil
Non-Kompetetif Antagonizma

• Antagonist, aynı • Bazen Emaks

reseptöre tersinmez değişmeyebilir (Yedek
bağlanarak veya reseptör varsa)
allosterik etkileşme ile • Adrenalin-
agonistin etkisini fenoksibenzamin
tamamen önleyebilir.

• Reseptör rezervi azalır.

• Emaks azalır
• EC50 değerinde değişiklik
olmaz.
 Non-kompetetif
Kompetetif Antagonizma Antagonizma
Yedek Reseptörler

• Maksimum etkiye katkı

yok
• Yedek reseptör varsa
KD50>EC50
• Parsiyel agonistler
maksimum etkiye
ulaşabilir
• Non-kompetetif
inhibisyona rağmen
maksimum etki
oluşabilir
Fizyolojik Antagonizma
• Farklı reseptörler
üzerinden antagonizma
vardır.
• İlaçlardan ikisi de agonist,
ikisi de antagonist veya biri
agonist diğeri antagonist
olabilir.
• Histamin; kendi reseptörleri
üzerinden
bronkokonstrüksiyon ödem
hipotansiyon yapar.
Adrenalin α,β reseptörleri
üzerinden bu etkileri önler
• Propranolol β reseptörleri
bloke ederek bradikardi
yapar. Atropin
antimuskarinik etkiyle
taşikardi yapar.
• Morfin μ reseptörler
üzerinden myozis yapar.
Atropin antimuskarinik
etkiyle midriyazis yapar.
Kimyasal Antagonizma

• İki ilaçtan biri diğerinin • Tetrasiklin=> Ca, Mg

etkisini, reseptör veya • Heparin=> Protamin
reseptör sonrası olayları sülfat
etkilemeden direkt
etkileşmeyle (şelasyon • Demir=> Deferioksamin
yaparak) önler. • Bakır=> Penisilamin,
• Kimyasal antagonistlere Trientin
antidot adı verilir. • Organofosfat=>
• Genellikle ağır metal Pralidoksim
zehirlenmelerinde • Nikel, Kadminyum=>
kullanılırlar. Ditizon
Aşağıdaki grafikte P agonistinin tek başına ve R, S
veya T maddelerinin varlığında doza bağlı verdiği
yanıtlar gösterilmiştir? Nisan 2017

• I. R ilacı kompetatif
antagonisttir.
• II S ilacı allosterik aktivatördür.
• III. S ilacı kompetatif
antagonisttir.
• IV. T ilacı irreversibl
antagonisttir.
Aşağıda verilen ilaç çiftlerinin hangisinde kimyasal
antagonizma olur?
Eylül 2016
A) Eritromisin - Digoksin
B) Tetrasiklin - Magnazyum hidroksit
C) Trazodon - Metoprolol
D) Simetidin - Alprezolam
E) İzoniazid Karbamazepin
Vagal sinir uçlarından asetilkolin salınımındaki artış
sonucu ortaya çıkan bradikardinin izoproterenol
etkisi ile ortadan kalkması aşağıdaki antagonizma
türlerinden hangisi ile açıklanır. Tus 2017 Ağustos
A: Kompetetif
B: Non- Kompetetif
C: Kimyasal
D: İrreversible
E: Fizyolojik
Agonizmalar

• Sumasyon (Aditif Etki) • Sinerjizma (1+1= >2)

(1+1=2) Eşit etkin dozda iki ilacın
verilmesiyle toplam etkinin
Parasetamol/Aspirin artmasıdır.
Aminoglikozid/Penisilin
Trimetoprim/Sülfometoksazol

• Potansiyalizasyon (0+1= >1)

Tek başına etki yapmayan ilacın
diğerinin etkisini artırmasıdır.
Edrofonyum/asetilkolin
Kokain/noradrenalin
Benzodiazepin/GABA
YENİ İLAÇ GELİŞTİRME AŞAMALARI

Preklinik Faz • En az iki farklı hayvan

• İnsan çalışmalarından türünde üreme
önce hayvanlarda yapılan fonksiyonlarını bozmadığı
in vitro ve in vivo gösterilen ilaç için yeni
araştırmalarını kapsar. ilaç araştırma başvurusu
yapılır.

• İnsana verilecek doz

hesaplanır.

• Bu faz diğer fazlar

süresince de devam eder.
Faz I (Kırmızı Dosya)

• Az sayıda (20-100) • İlacın etkisine

sağlıklı gönüllüde ilacın bakılmaz.
farmakokinetik
özelliklerini ve yan
tesirlerini araştırmak • Kanser, AIDS ilaçları
için genellikle gibi tehlikeli ilaçlar için
farmakologlar denek grubu
tarafından yapılır. hastalardır.
• İlaç ilk kez insana verilir.
Faz II (Sarı Dosya)

• 100-200 arasında az • İlacın etkinliğine

sayıda hasta üzerinde insanlarda ilk kez bu
klinisyenler tarafından fazda bakılır.
yapılır.
• Tek merkezli • Aday ilaçların en fazla
• Tek kör elimine olduğu fazdır.
• Plasebo kontrollüdür.
Faz III (Mavi Dosya)

• Büyük hasta gruplarında • Bu fazın sonunda ruhsat

(3000-5000) yapılır. başvurusu yapılır.
• Çok merkezli
• Çift kör Ruhsat sonrası;
• Mutlaka Placebo • Yeni endikasyonların,
kontrollü belirlenmesi bu fazdan
itibaren başlar.
• Bilinen bir ilaç (pozitif • Yeni bir farmasötik form
kontrol) ve plasebo belirlenmesi bu fazdan
(negatif kontrol) ile başlar.
karşılaştırma yapılır.
Faz IV

• İlacın piyasaya • Yaşlı, Gebe, Laktasyonda

çıkmasından sonraki kullanımı araştırılır.
fazdır. • İlaçlar en sık başka
• Zamanlama sınırı yoktur. ilaçlarla etkileşimlerinden
Sonsuzdur dolayı piyasadan
• Farmokovijilans (Yeni ve çekilirler.
nadir görülen yan
etkilerinin belirlenmesi) • Jenerik ilaçlar ilaç
• Farmakoekonomi geliştirme fazlarına
• Başka ilaçlara etkileşimi girmezler
bu fazda araştırılır.
Farmakovijilans (Siyah Dosya)

İlaç piyasaya çıktıktan • İlaçlar piyasaya

sonra toplumda ortaya çıktıktan sonra yapılır
çıkan yeni yan etkileri (Faz 4).
inceler.
• Prospektüste yazmayan
yan etkileri inceler
• Örn; Metformin,
Kloramfenikol,
SPOT
Hücre içi reseptör➔ Glukokortikoidler, Aldosteron,
Östrojen, Progesteron, Androjen, D Vitamini, Retinoik
Asit, Tiroid Hormonları, PPAR
Sitoplazmik guanilat siklazı aktive eden➔ NO
cAMP üzerinden etki gösteren➔ Gs, Gi
Fosfolipaz C üzerinden etki gösteren➔ Gq
İyon kanalı➔ Nikotinik, GABA A-C, 5HT3, NMDA-
Ampa-Kainat, Glisin, ADP P2x
Parsiyel agonist ne zaman Emax ı oluşturur➔ Yedek
reseptör varsa
SPOT
Emax ın belirlenebildiği➔ Kademeli doz yanıt eğrisi
Populasyonu gösteren➔ Kuvantal doz yanıt eğrisi
Terapötik indeksin bulunduğu➔ Kuvantal doz yanıt
eğrisi
Reseptörün yapısal aktivitesini azaltan➔ İnvers agonist
Kompetetif➔ Emax değişmez, EC50 artar (eğri paralel
sağa kayar)
Non-kompetetif➔ Emax azalır, EC50 değişmez,
Kimyasal antagonizma➔ Şelasyon
Diğer tüm fazlar boyunca devam eden➔ Preklinik faz
SPOT
Sağlıklı insanlarda farmakokinetiğe bakıldığı➔ Faz 1
İlacın ilk kez insana verildiği➔ Faz1
İlacın etkisine ilk kez bakıldığı, hastaya verildiği➔ Faz 2
İlaçların en fazla elimine olduğu➔ Faz 2
Çok merkez, Çift kör, Plasebo➔ Faz 3
Sonunda ruhsat başvurusu yapılan➔ Faz 3
İlacın yeni formu veya endikasyonu için dönülen➔ Faz 3
Postmarketing faz➔ Faz 4
Yaşlıda, gebede, laktasyonda etkisine bakıldığı➔ Faz 4
OTONOM SİSTEM FARMAKOLOJİSİ
Parasempatik Sistem

• Presinaptik nörondan Asetilkolin salınır.

• Gangliondaki reseptör Nikotiniktir.
• Postsinaptik nörondan Asetilkolin salınır.
• Efektör organ üzerindeki reseptörleri Muskarinik
reseptörlerdir.
Sempatik Sistem

• Presinaptik nöronlardan Asetilkolin salınır.

• Gangliondaki reseptörler Nikotiniktir.
• Postsinaptik nöronlardan Noradrenalin salınır.
• Efektör organ üzerindeki reseptörleri α, β gibi reseptörlerdir.
Ekrin ter bezlerine giden postsinaptik sempatik nörondan
Ach salınır.
Adrenal medullaya giden presinaptik sempatik nörondan
Ach salınarak bezden adrenalin salınmasını sağlar.
İskelet kası damarlarına giden postsinaptik sempatik
nöronların bir kısmı Ach bir kısmı ise Noradrenalin salar.
• Nörotransmitter: • Çoğunlukla presinaptik
İmpuls aşımından aksondan sentezlenirler
sorumlu madde. (Ach, • Endorfin enkefalin ve
NA) dinorfinler sinir
• Ko-transmitter: İmpuls somasında sentezlenir
aşımında etkisi yok. • Etkileri çoğunlukla re-
Nörotransmitterin uptake ile sonlanır.
etkinliğini düzenler.
(VIP, Nöropeptid Y, • Ach, endorfin,
Endorfin, Enkefalin) enkefalin, dinorfin,
substans P nin etkisi
yıkımla sonlanır.
Aşağıdaki yapılardan hangisini inerve eden
sempatik sistemin postsinaptik nöronlarının bir
kısmı kolinerjik diğer kısmı adrenerjiktir? (Eylül -
2011)

A) Ekrin ter bezleri

B) Kalp miyokart hücreleri
C) Kıl folikül hücreleri
D) Adrenal medulla hücreleri
E) İskelet kas damarları
Nikotinik tipte kolinerjik reseptörler aşağıdakilerden
hangisinde görev almaz? (Eylül 2014)
A) Çizgili kastaki nöromuskuler kavşakta
B) Sempatik gangliyonda
C) Postsinaptik kolinerjik nöroefektif kavşakta
D) Adrenal bezde
E) Parasempatik gangliyonda
Kolinerjik İletim
• Nörona alınan kolinden • Vezikülde depolanan Ach,
kolin-Asetiltransferaz ile SNAP’s lar
asetil kolin sentezlenir. (sinaptobrevin, syntaxin)
Kolinin nörona alınması aracılığıyla sinaps
Ach sentezinde hız boşluğuna salınır.
kısıtlayan basamaktır. • Sinaptik aralıktaki Ach,
• Ach veziküler taşıyıcı asetilkolinesteraz enzimi
proteinlerce veziküle tarafından (saniyede
taşınır. 10.000 adet) hızla yıkılır.
• Voltaj bağımlı Na kanalı
aktive > N-tipi Ca
kanalları aktive olur.
Kolinerjik etkinliği azaltan ilaçlar
• Hemikolinyum: Kolinin
nörona alınmasını engeller.
• Vezamikol: Sentezlenen
Ach’in veziküle alınmasını
engeller.
• Botulinum toksini:
Endositozla nörona alınır.
Snaptobrevinleri
parçalayarak veziküldeki
Ach’nın sinapsa salınmasını
engeller. (tortikollis,
orofasiyal spazm, anal
fissür, blefarospazm,
strabismus ilacıdır)
• Voltaj bağımlı Na kanalı
blokörleri: Nöron
membranlarını stabilize
ederek nörotransmitter
salınımını engeller
Tetradotoksin, saksitoksin,
lokal anestezikler,
antiepileptikler
• N-tipi Ca kanal blokörleri:
Nörotransmitter salınmasını
engeller
Omega konotoksin,
gabapentin, pregabalin
Aşağıdakilerden hangisi asetilkolini sitoplazmadan
vezikül içine alan veziküler pompayı inhibe eder?
(Eylül - 2009)
A) Hemikolinyum
B) Tiramin
C) Kokain
D) Trisiklik antidepressanlar
E) Vezamikol
37 yaşında kadın, evde kurutulmuş biber yedikten 8
saat sonra bulanık görme, göz kuruluğu, ağız kuruluğu,
yutma güçlüğü ve idrara çıkamama şikayetleri gelişmiş.
Ayrıca kollarda ve bacaklarda ilerleyici güçsüzlüğü
ortaya çıkmış. Oluşan bu etki aşağıdaki
mekanizmalardan hangisiyle ortaya çıkmış olabilir.
(USMLE 2015- Step 1)
A: Muskarinik reseptör antagonizması
B: Nikotinik reseptör antagonizması
C: Asetilkolin salınımının inhibisyonu
D: Kolinesteraz aktivitesinin inhibisyonu
E: G protein inhibisyonu
Kolinerjik etkinliği artıran ilaçlar
• α-Latrotoksin: • Antikolinesteraz İlaçlar:
Veziküllerden yoğun Sinaptik aralıkta Ach’nin
Ach ve Noradrenalin yıkılmasını engellerler.
salınmasına neden olur. İndirekt
parasempatomimetik
ilaçlardır. (Fizostigmin,
Neostigmin,
Edrofonyum)
Kolinerjik reseptörler
Nikotinik Reseptörler: Muskarinik Reseptörler:
• İyon kanalı • M1, M3, M5: Gq kenetli
özelliğindedir.
• M2, M4: Gi kenetli
• NN: Otonom ganglion
ve adrenal medullada
• Atropin
• NM: Çizgili kaslarda (α- antimuskariniktir.
bungaratoksin ile inhibe Antinikotinik etkisi
edilir) yoktur.
Kolinerjik reseptörler
Nikotinik Reseptörler:
• Sempatik gangliyon
• Parasempatik gangliyon
• İskelet kası
• Adrenal medulla
• Santral sinir sistemi
• Medulla spinalis
reinshew hücreleri
Muskarinik Reseptörler:
SSS, kalp ve düz kaslarda
bulunur.
M1: SSS ve enterik sinirlerde
yaygın. Gq üzerinden etkili.
Bellek ve öğrenme üzerine etkili.
Area postremadaki M1
reseptörü uyarımıyla bulantı
kusma yapar.
Arekolin M1 agonisti
M2: Gi üzerinden etkili. Kalp
kasında yaygın. K kanalları açılıp
hiperpolarizasyonla bradikardi
ve AV uzaması yapar.
M3: Gq üzerinden etkili. Düz kas
ve salgı bezlerine etkili.
Bronkokonstrüksiyon, miyozis,
akomodasyon spazmı, mide
bağırsak hareketlerinde artma,
işeme hissi ve hipersalivasyon
yapar.
Damar düz kasında direkt
parasempatik uyarı yok ama M3
reseptörü vardır. Endotelden NO
sentezini artırarak indirekt
vazodilatasyon yapar.
 Parasempatik sistemin etkileri

Miyozis/Akomodasyon spazmı Mide asiti dahil sekresyonlarda artma

Bradikardi/AV uzaması/ Vazodilatasyon İdrar çıkışında artma

Bronkokonstrüksiyon Ereksiyon

Mide bağırsak motilite artışı Hipersalivasyon

Adrenerjik Sistem
• Adrenerjik nöronlara
tirozin alımı ile
Noradrenalin sentezi
başlar.

• Sinaptik aralıkta
sempatik aktivitenin
gösterilmesi için
Kromogranin A ve β
hidroksilaz kullanılır
Sempatik etkinliği azaltan ilaçlar
• Metitirozin: Katekolamin
sentezinde hız kısıtlayan
tirozin hidroksilazı inhibe
ederek feokromasitoma
tedavisinde kullanılır.
• Rezerpin: Noradrenalini
serotonin ve dopamini
veziküle alan veziküler
monoamin pompasını
irreversibl inhibe ederek
hipertansiyon tedavisinde
kullanılır. Antipsikotik etkisi
vardır.
Depresyon, Parkinson ve
peptik ülserde kullanımı
kontrendikendir.
• Guanetidin / Guanadrel: Re-
uptake 1 ile nörona alınıp
adrenerjik vezikülden
noradrenalin salgılanmasını
inhibe ederler. Guanetidin yarı
ömrü en uzun
antihipertansiftir.
• Adrenerjik Reseptör
Blokörleri: Efektör organdaki
α ve β reseptörleri bloke
ederler. Fentolamin,
propranolol vs
Tirozinden başlayıp adrenalinle sonuçlanan sentez
sürecinde, aşağıdaki enzimlerden hangisinin
fizyolojik bir rolü yoktur? (Nisan - 2008)
A) Aromatik L - amino asit dekarboksilaz
B) Tirozin hidroksilaz
C) Katekol - orto - metiltransferaz
D) Feniletanolamin - N - metiltransferaz
E) Dopamin β hidroksilaz
Noradrenalin etkinliğinin
sonlandırılması
• Etkinliğin • Kokain, amfetamin,
sonlandırılmasında trisiklik
primer mekanizma, antidepresanlar,
taşıyıcı aracılığı ile reboksetin ve
salındığı nörona atomoksetin
presinaptik geri alımdır presinaptik geri alımı
(re-uptake 1). inhibe ederek sinaptik
aralıkta noradreanalin
miktarını artırır. İndirekt
sempatomimetik
etkililerdir.
Noradrenalin etkinliğinin
sonlandırılması
• Noradrenalinin küçük • Fenoksibenzamin re-
bir kısmı (%1-2) sinaptik uptake 1 ve 2’yi inhibe
aralıktan çevre dokulara eder
difüzyonlar alınır.

• Bu olaya ekstranöronal
re-uptake veya re-
uptake 2 adı verilir.
Kortikosteoidler
tarafından re-uptake 2
bloke edilir.
Adrenerjik sinapsta norepinefrinin etkinliğinin
sonlandırılmasındaki en önemli faktör
aşağıdakilerden hangisidir? (Eylül-2011)

A) Norepinefrin taşıyıcı ile presinaptik geri alım

B) Sinapsta MAO enzimi tarafından yıkılma
C) Postsinaptik alım
D) Sinapstan difüzyon ile uzaklaştırılma
E) Postsinaptik katekol-O-metiltransferaz enzimi ile
yıkılma
Katekolaminlerin Enzimatik
Metabolizması
• MAO (re-uptake 1) ve • MAO enzimlerini
KOMT (re-uptake 2) ile nonselektif ve irreversible
enzimatik metabolizmaya inhibe eden
uğrar. tranilsipromin ve
• MAOA: Noradrenalin, fenelzin tiraminden
adrenalin, seratonin; zengin peynir ve şarap ile
alındığında hipertansif
• MAOB: Dopamin ve krize neden olur.
tiramin.

• Entakapon ve tolkapon
KOMT enzimini inhibe
eder.
 MAO İnhibitörleri
MAOA MAOB MAOA + MAOB

Moklobemid Selegilin Tranilsipromin

Rasagilin Fenelzin
Safinamid Pargilin
İzokarboksazid
İpraniazid
Sempatik Etkinliği Artıran İlaçlar
• Kokain: Monoaminlerin Amfetaminler: Sinaptik
presinaptik re-uptakini veziküllerden monoamin
inhibe ederek indirekt salınımını artırıp MAO
sempatomimetik etki, enzimini inhibe ederek
voltaj bağımlı sodyum indirekt sempatomimetik
kanallarını bloke ederek etki yaparlar.
lokal anestezik etki Narkolepsi ve hiperaktif
yaparlar. çocuklardaki dikkat eksikliği
sendromunda kullanılırlar.
Bellek öğrenme artar, iştah
yorgunluk, uyku ertelenir.
Sempatik Etkinliği Artıran İlaçlar
Moklobemid: Selektif reversible
MAOA inh.
Selejilin/Rasajilin/ Safinamid :
Selektif irreversible MAOB inh.
Tranilsipromin/Fenelzin: Non-
selektif irreversible MAO inh.
Entekapon/Tolkapon: KOMT
inh.
Trisiklik Antidepresanlar: Re-
uptake 1 inh
Reboksetin/Atomoksetin: SNRI
Duloksetin/Venlafaksin/
Milnasipran: SSNRI
Sibutramin: Seratonin,
noradrenalin reuptake inh.
Obezite tedavisi, kardiyak yan
tesir.
Tiramin: Vezikülden NA
salnımını artırır
Efedrin: Hem vezikülden NA
salınımı hem de α, β reseptörleri
uyarır. (Karma etkili
sempatomimetik)
Katekolamin yıkım ürünleri
• Metanefrin • Homovalinik asit
(Dopamin yıkım
ürünüdür)
• Normetanefrin

• Vanil mandelik asit

• 3-Metoksi 4 Hidroksi
Fenilglikol
(Katekolaminlerin SSS
deki yıkım ürünüdür)
Katekolamin Reseptörler
• α1 : Gq üzerinden • β1, β2, β3 ve δ1 : Gs
fosfolipaz C aktivasyonu üzerinden adenilat
siklaz aktivasyonu
• α2 : Gi üzerinden
adenilat siklaz
inhibisyonu
 α1
• Damar düz kasında kasılma
• Radiyal kasta kasılma (Midiyazis)
• Pilomotor ereksiyon
• Prostatta kasılma
• Kalbin kasılma gücünde artma
α2
• Nörotransmitter salgılanmasının
inhibisyonu
• İnsülin salgısında azalma
• Renin salgısında azalma
• Adipoz dokuda lipozin inhibisyonu

• Ejakülasyon
β1 β2 β3
• Kalp hızında ve kalbin • Kalp hızında ve kalbin • Adipoz dokuda lipoliz
kasılma gücünde artma kasılma gücünde artma
• Renin salgılanmasında • Damar, bronş ve
artma uterusta gevşeme
• Glikojenolizde artma
• Glukoneogenezde
artma
• İnsülin salgısında artma
• İskelet kasında
potasyum girişinde
artma
 PARASEMPATİK SEMPATİK

Hız kısıtlayıcı Kolinin re-uptake’i Tirozin hidroksilaz

basamak
Hız kısıtlayıcı Hemikolinyum Metitirozin
basamağı bloke eden
Depolanmayı bloke Vesamikol Rezerpin
eden
Salınımı bloke eden Botulinum toksini Guanatidin/Guanadrel

Salınımı aktive eden Latrotoksin Latrotoksin

Postsinaptik Asetilkolin/Muskarinik Noradrenalin/α,β

Nörotransmitter/Resp
Otoreseptör/Heteroreseptör
Otoreseptör: Presinaptik
yerleşir ve primer
nörotransmitterin salgısını
artırır (stimülatör) ya da
azaltır (inhibitör)
Sempatik presinaptik α2
reseptörleri inhibitör β2
reseptörleri stimülatördür.
Heteroreseptör: Presinaptik
yerleşen reseptör başka bir
nörotransmitterin salgısını
düzenler.
Sempatik presinaptik uçta
yerleşen M2 reseptörü
noradrenalini azaltır.
Parasempatik presinaptik α2
uyarımı asetilkolin salgısını
azaltır.
Sempatik presinaptik AT1
uyarımı noradrenalin
salınımını artırır.
SPOT
Sempatik ve parasempatik gangliondaki nörotransmitter➔
Ach
Sempatik ve parasempatik gangliondaki reseptör➔ NN
Parasempatik ikinci nörondan çıkan nörotransmitter➔ Ach
Sempatik ikinci nörondan çıkan nörotransmitter➔
Noradrenalin
Sempatik sistemin yamukları➔ Adrenal medulla, ekrin ter
bezleri, iskelet kası damarları
Parasempatik sistemin yamukları➔ YOK!!
Nikotinik Reseptörler ➔Sempatik gangliyon, Parasempatik
gangliyon, İskelet kası, Adrenal medulla, Santral sinir sistemi
SPOT
MAO A’nın metabolize ettikleri➔ NAS
MAO B’nin metabolize ettikleri➔ Dopamin, Tiramin
MAO A ve B inhibitörü➔ Tranilsipromin, Fenelzin
Damarları kasan sempatik reseptör➔ Alfa 1
Damarları, Uterusu, Bronşları gevşeten sempatik
res➔ Beta 2
Parasempatomimetik (Kolinerjik) İlaçlar
Organ/Doku Etki
Göz Myozis / Akomodasyon spazmı
Kalp Bradikardi / AV uzaması
Damarlar Vazodilatasyon
Bronşlar Bronkokonstrüksiyon
Mide Asit sekresyonunda artma
GIS Diyare
Salgı bezleri Sekresyonlarda artma
Mesane İdrara sıkışma
İskelet Kası Kasılma
SSS Tremor, emezis, solunum stimülasyonu,
konvülziyon
Kolin Esterleri (SSS‘ ye geçemez)

Kolin Esteri Kolinestereza Muskarinik Etki Nikotinik Etki

Duyarlılık
Asetikolin Duyarlı +++ +++

Betanekol Dirençli ++ Yok

Karbakol Dirençli ++ +++

Metakolin Duyarlı ++++ Yok

Asetilkolin

• Asetilkoliesteraz • Göz operasyonlarında

tarafından hızla hızlı myozis oluşturmak
metabolize edildiği için için lokal olarak verilir.
sistemik kullanılmaz.
Betanekol

• Yalnızca muskarinik • Paralitik ileus

reseptörlere agonist etki • Nörojenik mesane
yapar.
• Diyabetik gastroparezi
tedavisinde kullanılır.
• Farmakolojik etkileri
atropin tarafından
tamamen önlenir. • SSS ye geçemez

• Gastrointestinal ve üriner
sistemdeki muskarinlik
reseptörlere afinitesi
yüksektir.
Karbakol

• Muskarinik ve nikotinik • Glokom tedavisinde

reseptörleri uyarır. topikal yoldan kullanılır.
• SSS ye geçemez.
• Farmakolojik etkileri
atropin tarafından
tamamen önlenemez.

• Kolinesteraza
dirençlidir
Metakolin

• Yalnızca muskarinik • Kalp üzerindeki etkisi

reseptörlere agonist güçlüdür.
etki yapar.
• Bronş
• Farmakolojik etkileri hiperreaktivitesini test
atropin tarafından etmek için kullanılır.
tamamen önlenir.

• Kolinesteraza duyarlıdır.
Bitkisel Alkaloidler (SSS ye geçerler)

Pilokarpin • Ter ve tükürük bezleri

üzerinde belirgin etki
yapar.
• Alkaloid yapıdadır. SSS
‘ye geçer
• Muskarinik reseptörleri • Glokom,
uyarır. • Sjögren sendromu
• Kolinesteraza • Radyoterapiye bağlı
dirençlidir. ağız ve göz
• Atropin etkilerini kuruluğunda kullanılır.
tamamen önler.
Sevimelin
• Sentetiktir. SSS ‘ye geçer
• Muskarinik reseptörleri
uyarır.
• Kolinesteraza dirençlidir
• M3 reseptörleri uyararak
ağız kuruluğu tedavisinde
oral yoldan kullanılır.
Muskarin
• Kuvaterner amin
yapısındadır. SSS ye
geçemez
• Muskarinik reseptörleri
uyarır.
• Tedavide Atropin verilir.
Muskarinik İlaçların

Yan etkileri Kontraendikasyonları

• Bulantı- kusma • Peptik ülser
• Bradikardi • Obstrüktif ileus
• Bronkokonstrüksiyon • Astım
• Myozis- bulanık görme • KOAH
• Diyare • Hipertiroidi
• İdrara sıkışma • Atrial fibrilasyon
• Hipersalivasyon • Gebelik
Antikolinesteraz İlaçlar

• Asetikolinesterazı inhibe • Etkileri Asetilkolin

ederek muskarinik ve etkisine benzerdir.
nikotinik reseptörleri • Muskariniklerden farkı
dolaylı yoldan uyarırlar. ganglion ve iskelet
kaslarını da
• Neostigmin gibi etkilemeleridir.
antikolinesteraz ilaçlar • Antikolinesteraz +
atropin ile birlikte Atropin =
verilirse yalnızca NMB etkisini geri çevirir.
nikotinik etkiler ortaya (süksinilkolin hariç)
çıkar.
SSS’ye Geçemeyen
Antikolinesteraz İlaçlar
Edrofonyum
• Hem alkol yapısında hem
de SSS ye geçemez
• Yarı ömrü en kısa
antikolinesterazdır (5-15
dk).
• Myastenia gravis krizi ile
kolinerjik krizi ayırmak
(tensilon testi)
• Myastenia graviste ilaç
dozunu ayarlamak için
kullanılır.
Neostigmin
• Karbamat türevi, SSS’ ye
geçemez
• Diğerlerinden farklı
olarak nikotinik
reseptörleri doğrudan
uyarır.
• NMB etkisini geri
çevirmek için
Neostigmin+Atropin
şeklinde verilir.
(Süksinilkolin hariç)
 SSS’ye Geçemeyen
Antikolinesteraz İlaçlar
Distigmin Demekaryum
• Karbamat türevi, SSS’ ye • Karbamat türevi, SSS’ ye
geçemez geçemez
• Yarı ömrü en uzun • İki neostigmin
reversible molekülünün birleşmiş
antikolinesterazdır. halidir.
• Myastenia gravis • Glokom tedavisinde lokal
tedavisinde kullanılır. yoldan kullanılır.
Pridostigmin/Ambenonyum
• Karbamat türevi, SSS’ ye
geçemez
• Myastenia gravis ve ileus
tedavisinde kullanılırlar.
 SSS’ye Geçen Antikolinesteraz
İlaçlar
Fizostgimin • Atropin gibi santral
• Tersiyer amin yapısında etkili antikolinerjik
olup lipofiliktir SSS’ ye zehirlenmesinde
yüksek oranda geçer. parenteral kullanılır.
• Glokom tedavisinde
lokal kullanılan
• Oral %100 emilir. preparatı da vardır.

• Tremor/konvulziyon
gibi santral yan tesir
yapar
 SSS’ye Geçen Antikolinesteraz
İlaçlar
Takrin/ Donapezil/ • Alzheimer tedavisinde
Galantamin/ glutamat NMDA
Rivastigmin/Eptastigmin antagonisti memantin
• Santral etkili de yararlıdır.
antikolinesterazlardır.
• Alzheimer tedavisinde • M1 agonisti arekolin ve
kullanılan beta-amiloid antikoru
• Galantamin aynı bapineuzumab ile ilgili
zamanda nikotinik sonuçlar olumlu
reseptör çıkmamıştır.
modülatörüdür.
İrreversible Antikolinesteraz İlaçlar

Ekotiofat, malation ve • İrreversible

paration gibi
organofosfatlar (fosforlu
insektisidler) ile
Tabun ve soman gibi
savaş gazları kolinesterazı
irreversible inhibe eder.
antikolinesterazların
yarı ömürleri oldukça
uzundur (ekotiofat 100
saat paration ve
malation 7-30 gündür)
 Kolinerjik İlaçların Kullanımı
Endikasyon Kolinerjik İlaç
Glokom Pilokarpin/ Demekaryum/ Ekotiofat/
Fizostigmin
Ağız kuruluğu Pilokarpin/ Sevimelin
İleus/Nörojenik mesane/Diyabetik Betanekol/ Neostigmin
gastroparezi

Myastenia gravis Neostigmin/Distigmin

Myastenia gravis ilaçlarının dozlarının Edrofonyum
ayarlanması
Supraventriküler taşikardi Edrofonyum
Kürarın etkisinin geri çevrilmesi Neostigmin
Alzheimer hastalığı Takrin/ Donapezil/ Rivastigmin/
Eptastigmin/Galantamin
Atropin zehirlenmesi Fizostigmin
 I. Peptik ülser
II. Nörojenik mesane
III. Sjögren sendromu
Yukarıdaki hastalıkların hangilerinde semptomatik
tedavi amacıyla kolinomimetik ilaçlar kullanılabilir? Nisan
2017
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve III
E) II ve III
24 yaşında kadın hasta zehirlenme nedeniyle acil servise
geliyor. Fizik muayenede bradikardi, miyozis, aşırı
terleme, bağırsak seslerinde artış, tükürük ve bronş
salgısında artış ile idrar kaçırma saptanıyor.
Zehirlenme etkeni aşağıdaki enzimlerden hangisini
inhibe ederek bu belirtilere sebep olmuştur? TUS 2018
Ağustos
A: MAO
B: Dopamin beta hidroksilaz
C: Asetilkolinesteraz
D: KOMT
E: FNMT
Organofosfat Zehirlenmesi

• Bulantı-Kusma Ölüm nedeni solumun

• Diyare felcidir.
• İdrara sıkışma
• Hipersalivasyon
• Terleme
• Myozis ve akomodasyon
spazmı
• Bradikardi
• Bronkokonstrüksiyon
• İskelet kas felci
(depolarizan)
Organofosfat Zehirlenmesinin Tedavisi

• Hastanın kıyafetlerinin • Pralidoksim / Obidoksim

çıkarılması (İlk) Kolinesterazı reaktive
• Solumun yolunun açık ederler. SSS’ ye geçemezler.
tutulması Konvulziyon tremoru
• Atropin (nikotinik önleyemezler.
bulgulara etkisiz)
• Diasetil monoksim:
Kolinesterazı reaktive
ederler. SSS’ ye geçerler.
Konvulziyon tremoru
önlerler.
Parasempatolitik (Antikolinerjik) İlaçlar
Antimuskarinik İlaçlar
Göz GIS
• Midriyazis, Siklopleji • Hareketleri ve salgıyı, tükrüğü
azaltır
• Dar açılı glokomda kullanılmazlar
• Gözdeki etkisi en uzun=Atropin GÜS
en kısa= Tropikamid • Üriner retansiyon yaparlar
SSS
KVS
• Düşük dozda bradikardi (M1), • Tremoru önler, halüsinasyon
yüksek dozda taşikardi (M2) koma yapar
yaparlar. Ekrin ter bezleri
Solunum • Terlemede azalma, hipertermi
• Bronkodilatasyon
Atropin • Midriyatik etkisi 1-2 gün
• Düşük dozda (0.5 mg) • Sikloplejik etkisi 7-10 gün
ağız kuruluğu ve (göz damlası olarak
bradikardi yapar. kullanılmaz)
• 1 mg den itibaren kalp • SSS’ ye geçtiği ve
hızını artırır mukosiliyer aktiviteyi
• Etkisine en dirençli yapı bozduğu için astım
mide pariyetal KOAH’ ta kullanılmaz.
hücreleridir
• En yüksek dozda mide
asit salgısını baskılar
Atropin Endikasyonları
• Kolinerjik ilaç
zehirlenmesi (pilokarpin,
fizostigmin)
• Organofosfat
zehirlenmesi
• Adenozine bağlı
• Miyokard Enfarktüsü
• Diyare
• Preanestezik medikasyon
• Hiperhidrozis
• Kateter, periton uyarısı,
miyokard enfarktüsü,
digoksin, fenilefrin ve
süksinilkoline bağlı
bradikardi ve AV blokta
tercih edilir.
bradikardide
kontraendikedir. (Tedavi
metilksantinlerdir)
Atropinin Doza Bağımlı Etkileri

Doz (mg) Etki

0,5 Bradikardi / Ağız kuruluğu/ Terleme azalması

1 Taşikardi/ Susama/ Orta derecede midriyazis

2 Taşikardinin belirginleşmesi / Midriyazis / Siklopeji

5 Yukarıdaki bulgular/ Sıcak ve kuru deri/ Miksiyon güçlüğü/

İntestinal motilite azalması
>10 Yukarıdaki bulgular/ Ataksi / Halüsünasyon / Deliryum / Koma
Skopolamin Tropikamid/
• Tersiyer amindir Siklopentolat/Homatropin
• Sedasyon ve yüksek • Gözdeki etkileri kısadır
dozda halüsinasyon (en kısa tropikamid)
yapar. • Retina muayenesinde
• Taşıt tutmasında kullanılır
kullanılır. • Dar açılı glokomda kx
Glikopirolat • Homatropin başta olmak
• Kuvaterner amindir üzere iriste sineşileri
önler
• Preanestezik
medikasyonda salgıları
azaltmak için verilir
Propantelin
• Kuvaterner amindir
• Enürezis nokturnada kullanılır
Hyosin N-butilbromür
• Kuvaterner amindir
• Üriner abdominal spazmı
çözerler
Darifenasin/ Solifenasin/
Tolterodin/ Oksibutin / Trospium
• M3 selektif antagonisttir
• Tersiyer amindir
• İdrar inkontinansı, ürolojik
cerrahi sonrası mesane spazmı
• Trospium non-selektif
antagonisttir
Revefenasin
• KOAH profilaksisi ilacı
• Uzun etkili muskarinik blokaj
Pirenzepin/ Telenzepin Benztropin/ Biperiden/
• M1 selektif antagonist Triheksifenidil
• Eski ülser ilaçları • SSS selektif
antimuskariniklerdir
• Tersiyer amindir
Metskopolamin • Parkinsonda artan Ach ye
• Kuvaterner amindir bağlı tremor ve
• Gastrik spazm hipersalivasyonu önler
hipersalivasyon ilacı • Antipsikotiklere bağlı
parkinsonda kullanılır
• Dar açılı glokom ve BPH
de kx
Ipratropium/ Tiotropium/ • KOAH’ta astımdan daha
Aclidinium/ Glikopironyum iyi
• Kuvaterner amindir • İpratropium kısa etkili =>
• Mukosiliyer aktiviteyi Akut tedavide kullanılır
baskılamadan • Tiotropium uzun etkili =>
bronkodilatasyon Önleyici tedavide
• Bronkodilatatör etkileri kullanılır
β2 agonistten düşük
• Sistemik yan etkileri
düşük (en sık ağız
kuruluğu)
Antimuskarinik İlaç Endikasyonları

Endikasyon İlaç
Kolinerjik ilaç intoksikasyonu Atropin
Organofosfat zehirlenmesi Atropin
Preanestezik medikasyon Atropin/ Glikopirolat
Bradikardi- AV blok Atropin
Astım/KOAH Ipratropium/ Tiotropium
Göz dibi muayenesi Tropikamid/ Homatropin/ Siklopentolat
Taşıt tutması Skopolamin
Diyare Atropin
GIS- Üriner Spazm Hyosin N-butilbromür
Enürezis Nokturna Propantelin
Parkinson Benztropin/ Biperiden/ Triheksifenidil
• Atropin Atropin
zehirlenmesinde ilaç: Kontraendikasyonları
Fizostigmindir • Dar açılı glokom
• BPH
• Hipertermi
• Nörojenik mesane
• Peptik ülser
Ganglion Blokörleri

Depolarizan Kompetetif

Nikotin Trimetafan kamsilat

Lobelin Mekamilamin

Dekametonyum Heksametonyum
Gangliyon Blokörleri

• Sempatik ve Etkileri
parasempatik • Postural hipotansiyon
gangliyonları bloke eder
• Taşikardi
• Organda hangi sistem
baskınsa o sistem bloke • Midriyazis/ Siklopleji
olur • Salgılarda azalma
• Etkileri= Atropin + • Üriner retansiyon
Hipotansiyon + • Konstipasyon
Ereksiyon- Ejakulasyon
inh • Ereksiyon- Ejakulasyon
inh
Jeneralize otonom ganglion blokajı sonucu ortaya
çıkması beklenen etkilerden değildir? Eylül 2016
A: Terleme
B: Taşikardi
C: Hipotansiyon
D: Siklopleji
E: Üriner retansiyon
Trimetafan kamsilat Mekamilamin
• En kısa etkili gangliyon • Oral
blokörü • SSS yan etkileri yapar
• IV (sedasyon tremor)
• Acil hipertansiyon ve
dissekan aort
anevrizması ilacı
SPOT
Kolinesteraza dirençli esterler➔ Betanekol, Karbakol
Sadece muskarinik etkili esterler➔ Betanekol,
Metakolin
SSS’ye geçmeyen➔ Esterler
SSS’ye geçenler➔ Alkaloidler
Ağız kuruluğunda verilen➔ Pilokarpin, Sevimelin
Atropin+Neostigmin➔ Nikotinik etki(NMB etkisi geri
çevir)
Yarıömrü en kısa antikolinesteraz➔ Edrofonyum
Tensilon testi➔ Edrofonyum
SPOT
Nikotinik reseptörleri direk uyarak antikolinesteraz➔
Neostigmin
En uzun etkili reversible antikolinesteraz➔ Distigmin
İki neostigmin➔ Demekaryum
SSS’ye geçen tersiyer amin antikolinesteraz➔
Fizostigmin
Atropin zehirlenmesi tedavisi➔ Fizostigmin
Nikotinik reseptör modülatörü➔ Galantamin
Kolinesteraz reaktivatörleri➔ Pralidoksim obidoksim
SSS’ye geçen kolinesteraz reaktivatörleri➔ Diasetil
monoksim
SPOT
Atropinin santral etkileri➔ +10 mg den sonra başlar
Preanestezik medikasyonda salgıları azaltan➔
Glikopirolat
Göz dibi muayenesi➔ Tropikamid/ Homatropin/
Siklopentolat
Ganglion blokör etkisi➔ Atropin + hipotansiyon
Sempatomimetik (adrenerjik) İlaçlar
 α1
• Damar düz kasında kasılma
• Radyal kasta kasılma (Midiyazis)
• Pilomotor ereksiyon
• Prostatta kasılma
• Kalbin kasılma gücünde artma
• Ejakülasyon
α2
• Nörotransmitter salgılanmasının
inhibisyonu
• İnsülin salgısında azalma
• Renin salgısında azalma
• Adipoz dokuda lipoliz inhibisyonu
• Damar düz kasında kasılma
• Trombositlerde agregasyon
β1 β2 β3
• Kalp hızında ve • Kalp hızında ve • Adipoz dokuda
kalbin kasılma kalbin kasılma lipoliz
gücünde artma gücünde artma
• Renin • Damar, bronş ve
salgılanmasında uterusta gevşeme
artma • Glikojenolizde artma
• Glukoneogenezde
artma
• İnsülin salgısında
artma
• İskelet kasında
potasyum girişinde
artma
D1
• Renal, mezenter ve
koroner damarlarda
gevşeme
Direkt Etkili Sempatomimetikler

İlaç Reseptör
Adrenalin α1, α2, β1, β2
Noradrenalin α1, α2, β1
İzoproterenol β1, β2
Dopamin D1, β1, α1
Dobutamin β1
Fenilefrin α1
Salbutamol/ Terbutalin/ Ritodrin β2
Oksimetazolin/ Ksilometazolin α1, α2
Mirabegron β3
İndirekt Etkili Sempatomimetikler

Mekanizma
Noradrenalin re-uptake inhibe
Vezikülden NA salınımı artışı
MAOA inhibisyonu
MAOB inhibisyonu
MAOA + MAOB inhibisyonu
KOMT inhibisyonu
İlaç
Kokain/ Reboksetin/ Atomoksetin
Amfetamin/ Tiramin
Moklobemid
Selejilin/ Resajilin/ Safinamid
Tranilsipromin/ Fenelzin
Entekapon/ Tolkapon
Katekolamin Etkileri
Damarlar
• En duyarlı arteriyollerdir
• Adrenalin cilt damarlarını
kasar koroner ve iskelet
kası damarlarını gevşetir
• Noradrenalin koroner
hariç tüm damarları kasar
• Adrenalin ve
noradrenalin böbrek kan
akımını azaltır
Kalp
Kalbi stimüle etme sırası
İzoproterenol> adrenalin>
NA
NA=> Tansiyon artışı=>
reflex bradikardi (vagal)
Bu döngü atropin, ganglion
blokörleri ve fentolamin
tarafından önlenir.
Transplante kalpte reflex
bradikardi olmaz
Diğer Etkiler
• α1 uyaranlar apokrin
salgıyı artırırlar
• α1 uyaranlar radiyal kası
kasarak midriyazis
yaparlar (siklopleji
yapmadan)
• β1 uyarı ACTH, GnRH,
FSH, LH’ ı artırır
• Katekolaminler SSS’ ye
geçemez
Direkt Etkili Sempatomimetikler
Adrenalin (Epinefrin)
• α1, α2, β1, β2 ‘yi uyarı.
• α1 üzerinden
vazokonstrüksiyon ve
sistolik kan basıncı artışı
• β1 üzerinden pozitif
inotropik ve pozitif
kronotropik etki yapar
• β2 üzerinden
bronkodilatasyon,
vazodilatasyon,
hiperglisemi,
hipokalemi yapar.
• α‘ yı bloke edenler
vazodilatasyon β’ yı
bloke edenler
vazokonstrüksiyon
yapıcı etkisini artırır.
Adrenalin Endikasyonları • Açık açılı glokom: Lokal
• Anafilaktik Şok: İlk kullanılan ve gözde
tercihtir. Kan basıncını adrenaline dönüşen
artırır, ödemi çözer, dipivefrin glokomda
bronkodilatasyon yapar. yararlıdır.
• Lokal Anestezi: Etkiyi
uzatmak, lokal
• Kardiyak arrest anestezik maddenin
sistemik yan etkilerini
• Akut astım atağı: IV önlemek, kanamayı
veya nebülle durdurmak
30 yaşındaki kadın hasta iki gün önce başlayan ve giderek artan öksürük yüksek
ateş ve pürülan balgam şikayetleri ile acil servise başvuruyor. Öğretmen olan
hastaya fizik muayene laboratuvar ve akciğer grafisi bulgularıyla pnömoni tanısı
koyuluyor hastaya parasetamol infüzyonu yapılıyor. Intravenöz seftriakson
uygulamasının 5. dakikasında hasta avuç içinin kaşındığını ve fenalık hissi
oluştuğunu ifade ediyor. Fizik muayenesinde kan basıncı 60/40 nabız 115
bulunuyor. Vücudunda ürtikeryal döküntü oluşan hastanın tekrarlanan solunum
sistemi muayenesinde hışıltı, yaygın ronküsler duyuluyor.
Bu hasta için en olası tanı ve tedavi seçeneği hangisinde birlikte verilmiştir. TUS
2018 Ağustos Dahiliye
A: Ağır Pnömoni- siprofloksasin IV; salbutamol nebül; difenhidramin hidroklorür PO
B: Ürtiker Atağı- difenhidramin hidroklorür IV; deksametazon IV; salbutamol nebül
C: Ağır astım atağı- salbutamol nebül; metilprednizolon IV difenhidramin
hidroklorür IV
D: Herediter anjioödem atağı- Berinert IV; difenhidramin hidroklorür IV
E: Anafilaksi- Adrenalin IM; difenhidramin hidroklorür IV; metilprednizolon IV
Noradrenalin • β2 ye bağlı olan
• α1, α2, β1’ i uyarır. bronkodilatasyon ve
hiperglisemi hipokalemi
• Periferik direnci, sistolik + gibi metabolik etkileri
diyastolik basıncı artırır=> yoktur.
Vagal uyarı sonucu refleks • Ortostatik hipotansiyon,
bradikardi olur. Kalp nakli lokal anesteziklerin etki
yapılanlarda olmaz mekanizmalarının
• Pozitif inotropik etki uzatılması amacıyla
yapar kullanılır
Droksidopa
• Noradrenaline dönüşen
ön ilaçtır.
İzoproterenol • Β2 üzerinden
• β1, β2’ yi uyarır. vazodilatasyon,
bronkodilatasyon,
• Sistolik ve diyastolik kan uterus gevşemesi,
basıncını azaltır. hiperglisemi,
• Pozitif kronotropik ve hipokalemi yapar
inotropik etki yapar • Astım atağı ve β blokör
• Renin salgısını artırır zehirlenmesinde verilir.
Dopamin • Yüksek dozda α1 uyarı
• Düşük dozda D1 uyarı ile ile vazokonstrüksiyon
renal, mezenter, yapar
koroner, serebral
damarları dilate eder. • Akut kalp yetmezliği,
İdrar çıkışı artar ve kardiyojenik ve septik
natriürez olur şok tedavisinde
parenteral kullanılırlar
• Orta dozda β1 uyarı ile
kardiyak kontraktilite
artar
Dobutamin Fenoldopam
β1 i uyararak pozitif • D1 üzerinden etki yapar
inotropik etki yapar
• Şiddetli
Kardiyojenik şok, septik hipertansiyonda IV
şok ve düşük debili kalp verilir
yetmezliğinde kullanılır.
• Glokom atağı yapabilir
Alfa 1 Agonistler

Fenilefrin • Göz muayenelerinde

• Katekolamin derivesi • Glokomda

değil
• Nazal konjesyonda
• KOMT a dirençli
• Hipotansiyonda
• Uzun etkili α1 agonist
• Lokal anesteziklerin
yanında verilir
Midodrin/Metoksamin/
Metaraminol
• α1’ i uyarırlar
• Midodrin oral yoldan aktif
ön ilaçtır.
• Metaraminol FMF tanısında
kullanılır.
Oksimetazolin/
Ksilometazolin
• α1‘ i uyararak burun
damarlarını kasar. Konkaları
küçültür. Burnu açar

Dipivefrin

• Lokal yoldan aktif ön ilaçtır

• Gözde adrenaline dönüşür
Alfa 2 Agonistler

Klonidin/ Metildopa/ • En sık yan tesirleri

Guanfasin/ Guanabenz/ sedasyondur
Moksonidin/ Rilmenidin • Kalp hızı ve Renin
• Santral etkili salgısını azaltırlar
sempatolitiklerdir
• Vazomotor merkezdeki
α2 üzerinden
hipertansiyonu önlerler
• Klonidin, moksonidin ve
rilmendin imidazolin
reseptörlerini de uyarır
Metildopa Klonidin
• Ön ilaçtır • Antihipertansiftir
• SSS de aktif hali • Morfin benzeri etki yapar
metilnoradrenaline • Morfin yoksunluk krizinde
dönüşür. verilebilir
• Coombs (+) hemolitik • Analjezik-Antidiyareik
anemi yapar. olarak da kullanılır
• Gebe hipertansiyonu • Zehirlenmesinde
ilacıdır yohimbin ve nalokson
• Parkinson benzeri bulgu kullanılabilir
ve ekstrapiramidal yan
tesir yapar
Deksmedetomidin Brimonidin/ Apraklonidin
• Analjezik etkide opiyat • Aköz humor sentezini
gereksinimini azaltan etkisi belirgindir
azalttığından • Açık açılı glokom
preanestezik medikasyon tedavisinde kullanılırlar
ve yoğun bakım
ünitelerinde kullanılır
Tizanidin
• Spinal ve supraspinal kas
spazmlarını tedavi eder.
(spazmolitik)
Glokom
• Açık açılı glokom: Aköz humor
emilimi yıllar içinde azalır.
İridokorneal açı açıktır.
Tedavi: Sentezi azalt
• Dar açılı glokom: Aköz humor
drenajının sağlandığı
iridokorneal açı dardır
Tedavi: Drenajı artır
Sentezi azalt:
• Beta blokörler
• Karbonikanhidraz inhibitörleri
• Alfa 2 agonistler (drenajı da
artırırlar)
Drenajı artır:
• Parasempatomimetikler
• Sempatomimetikler
• PGF2alfa analogları
• Netarsudil: Rhokinaz
inhibitörü
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi aköz humörün yapımını
azaltarak glokomda kullanılır? Nisan 2016

A: Timolol
B: Latanoprost
C: Pilokarpin
D: Dipivefrin
E: Ekotiyofat
İlaç Grubu İlaç
PGF 2alfa analogları Latanoprost, travoprost. (Kırmızı göz, İris ve kirpiklerde kahverengi
pigmentasyon ve uzama)

Beta blokörler Timolol, betaksolol, karteolol

Kolinerjikler Pilokarpin, karbakol, demekaryum, fizostigmin, ekotiofat

Sempatomimetikler Adrenalin, dipivefrin, fenilefrin (alfa 1 ler)

Alfa2 agonistler Brimonidin, apraklonidin

Karbonik anhidraz Asetazolamin, metazolamid (ORAL), dorzolamid, brinzolamid

inhibitörleri (TOPİKAL)

Ozmotik diüretikler Mannitol (IV; krizde verilir)

Astım KOAH Tedavisi (β2 Agonist)

Kısa Etkili (Akut Tedavi) Uzun Etkili (Profilaksi)

• Salbutamol (Albuterol): • Salmaterol (Parsiyel
Oral agonist)
• Terbutalin: Oral, • Formaterol
Subkutan • İndikaterol (En uzun
• Metaproterenol etkili)
• Olodaterol
• Karmoterol
• Vilanterol
• Bambuterol ➔ Terbutalin
Astım KOAH Tedavisi (β2 Agonist)
• Bronkodilatatör etkilerine Yan Etkileri
uzun etkililer daha fazla • Taşikardi
olmak üzere tolerans
gelişir. • Tremor
• Beklametazon, flutikazon, • Hiperglisemi
budesonid gibi GK’lerle • Hipokalemi
kombine edilirler. • Laktik asidoz
(tolerans gecikir)
• MAO ve KOMT
enzimlerine dirençlidirler.
Sempatomimetiklerin diğer kullanım alanları

Ritodrin/ Terbutalin Mirabegron

• β2 üzerinden uterusu • Mesane detrusor kasını
gevşetirler β3 üzerinden gevşetir ve
• Diyabet ve taşikardisi aşırı aktif mesanede
olanlarda verilmezler kullanılır.

Nilidrin
• β2 üzerinden periferik
damarları gevşetirler.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi, detrusor düz kasını
gevşeterek mesane kapasitesini arttıran ve aşırı
aktif mesanenin tedavisinde kullanılan bir β3
adrenarjik reseptör agonistidir?

A) Vareniklin
B) Mipomersan
C) Armodafinil
D) Olodetarol
E) Mirabegron
İndirekt sempatomimetikler
Tiramin
Amfetaminler
• Veziküler monoamin deşarjnı
artırırlar.
• MAO enzimlerini inhibe ederler
• Sempatomimetik etki yaparlar
• Santral stimülasyon yaparlar.
Öfori, halüsinasyon olur.
• Dikkat öğrenme ve bellek
artar.
• Uyku yorgunluk ve iştah
ertelenir
• Metilfenidat: çocuklarda
hiperaktivite ve dikkat
eksikliğinde kullanılır.
• Fenmetrazin: zayıflama ilacı
• Modafinil: Narkolepsi
tedavisi
İndirekt sempatomimetikler
Kokain Atomoksetin/Reboksetin
• Monoaminlern • SNRI’dir
reuptake’ini inhibe eder • Depresyon ve dikkat
• Voltaj bağımlı sodyum eksikliği tedavisinde
kanalalrını inhibe eder verilirler
(Lokal Anestezik)
Duloksetin/ Venlafaksin/
• Vazokonstrüksiyon yapan Milnasipran
tek LA • SSNRI’dir
• Depresyon ve dikkat
• Adrenalinle kombine eksikliği tedavisinde
edilmez verilirler
Sempatomimetik İlaçların Endikasyonları

• Hipotansiyon • Astım KOAH

• Kardiyak arrest • Anafilaktik şok
• Kardiyak stres test • Glokom
(dobutamin) • Erken doğumun
• Lokal anesteziklerin etki önlenmesi
süresini uzatmak • Hiperkalemi
• Nazal dekonjesyon • Hiperaktivite/dikkat
eksikliği
• Narkolepsi
Sempatolitik (Antiadrenerjik) İlaçlar

Etki İlaç

Alfa reseptör blokajı Prazosin, Yohimbin, Fenoksibenzamin

Beta reseptör blokajı Metoprolol, Propranolol

Alfa + Beta reseptör blokajı Labetolol, Karvedilol

Tirozin hidroksilaz inh. Metitirozin

Veziküler amin pompası inh. Rezerpin

Vezikülde noradrenalin salınımı inh. Guanetidin, Guanadrel

Alfa blokörler

• Vasküler direnç azalır Yan tesirleri

• Hipertansiyon • Postural hipotansiyon
• Konjestif kalp yetmezliği • Refleks taşikardi
• Feokromasitoma (non selektifler
• BPH >selektifler)
• Raynaud Hastalığı • Miyozis
• Erektil disfonksiyon • Nazal konjesyon
• Ejakulasyon
inhibisyonu
Alfa blokörler

α1 blokör α2 blokör α1/α2 blokör α1/β1/β2 blokör

Prazosin Yohimbin Fenoksibenzamin Labetolol

Doksazosin Fentolamin Karvedilol

İndoramin Tolazolin

Urapidil
Non- Selektif Alfa blokörler
Fenoksibenzamin
• Karbonyum türevine
dönüşüp alkilleyici ilaçlar
gibi irreversible α1/α2
blokör etki yaparlar.
• Noradrenalinin re-uptake
1/2’ sini inhibe ederler
• H1, 5HT2 reseptörleri
inhibe ederler
• Yarı ömrü kısa etki süresi
uzundur
• Feokromasitoma ve
karsinoid sendrom
tedavisidir
Fentolamin
• Reversible α1/α2 blokör
etki yaparlar.
• Muskarinik ve histaminik
reseptörleri uyarırlar
• Feokromasitoma, erektil
disfonksiyon, periferik
damar hastalığı ilacıdır
Tolazolin
Reversible α1/α2 blokör etki
yaparlar.
Yenidoğan pulmoner HT
ilacıdır
Alfa-1 blokörler
Prazosin/ Terazosin/ Doksazosin/
Alfuzosin/ Tamsulosin/ silodosin
• α1 blokör etkiyle damarı
gevşetir idrarı çıkarır
• Hipertansiyon, Kalp yetmezliği
BPH ilacıdır.
• Ortostatik hipotansiyon, ilk
doz senkobu, refleks taşikardi
(β blokör ver) yaparlar
• LDL’ yi azaltır, HDL’ yi artırırlar
• Renin salgısını artırırlar.
(antihipertansif etkiye
psödotolerans) (Diüretik ver)
• Terazosin’in biyoyararlanımı
yüksektir. Tamamen KC de
metabolize olur.
• Doksazosinin yarı ömrü
diğerlerinden uzundur
• Tamsulosin ve silodosin
prostat spesifik α1A’ yı selektif
bloke eder. Prostatı gevşetir
tansiyonu düşüremezler.
72 yaşında erkek hasta prostat büyümesi nedeniyle
overflow inkontinans şikayetiyle başvuruyor. Hastanın
hipertansiyon öyküsü bulunmuyor
Bu hastaya verilebilecek en uygun alfa blokör
hangisidir? TUS 2017 Ağustos
A: Prazosin
B: Doksazosin
C: Labetolol
D: Tamsulosin
E: Terazosin
Alfa blokörler
İndoramin Yohimbin
• α1 blokör. • α2 blokör
Urapidil • SSS’ ye geçer.
• α1 blokör. β1 blokör Afrodizyak etkili.
• α2 ve 5HT1A ‘ yı uyarır • Erektil disfonksiyon
tedavisi
Haloperidol/
Klorpromazin/ Trazodon/
Ergotamin/
• α1 blokör.
Alfa blokörler
Labetolol
• α1/β1/β2 blokördür
• Parsiyel agonist etkisi de
vardır (intrinsik
sempatomimetik)
• Lokal anestezik etkisi vardır.
• Feokromasitoma ve acil
hipertansiyon ilacıdır.
• Astım KOAH’ ta verilmez.
Karvedilol
• α1/β1/β2 blokördür
• Lipit peroksidasyonunu
önler. (antioksidan etki)
• Damar düz kasında
antimitotik etki yapar
• CYP2D6 ile metabolize olur.
(genetik polimorfizm)
• Kalp yetmezliğinde
mortaliteyi azaltır
(metoprolol, bisoprolol,
nebivolol gibi)
• Astım KOAH’ ta verilmez.
Alfa1 ve Beta reseptörleri bloke eden ve kalp
yetmezliğinde kullanılan ilaç hangisidir? TUS 2018
Şubat

A: Karvedilol
B: Metiildopa
C: Digoksin
D: Dopamin
E: Furosemid
Alfa Blokör Endikasyonları
Endikasyon
Feokromasitoma
Acil Hipertansiyon
Kronik Hipertansiyon
Periferik Damar Hastalıkları
BPH
Kalp Yetmezliği
Erektil Disfonksiyon
İlaç
Fenoksibenzamin/ Fentolamin/
Labetolol/ Karvedilol
Labetolol
Prazosin/ Doksazosin
Fenoksibenzamin/ Prazosin
Tamsulosin/ Silodosin
Prazosin/ Doksazosin
Yohimbin
SPOT
Anafilaktik şok tedavisi➔ Adrenalin
İmidazolin reseptörlerini uyaranlar ➔ Klonidin,
moksoidin, rilmendin
Morfin benzeri etkisi olan alfa 2 agonist➔ Klonidin
Yoğun bakım sedatifi➔ Deksmedetomidin
Glokomda drenajı artıran➔ Kolinerjik, PGF2alfa,
Sempatomimetikler
Glokomda sentezi azaltan➔ Beta blokör,
karbonikanhidraz inh, Alfa 2 agonistler
Oral+ Subkutan B2 agonist➔ Terbutalin
En uzun etkli B2 agonst➔ İndikaterol
SPOT
Beta 3 üzerinden mesane detrüsörü gevşeten➔
Mirabegron
Adrenalin katılmayan LA➔ Kokain
Alfa 2 blokör, afrodizyak➔ Yohimbin
Alfa 1 Beta1-2 blokör➔ Karvedilol, Labetolol
İrreversible Alfa 1-2 blokör, H1, 5HT2 blokör➔
Fenoksibenzamin
Prostat spesifik alfa blokörler➔ Tamsulosin, Silodosin
Kalp yetmezliğinde mortaliteyi azaltan alfa blokör➔
Karvedilol
Santral Sinir Sistemi
Farmakolojisi
Önemli Nörotransmitterler
Glutamat • NMDA üzerinde glisin,
• SSS’ deki en önemli fensiklidin, ketamin,
eksitatör magnezyum (NMDA
blokörü) bağlanma
• Ağrı oluşumunda rol alır bölgeleri vardır.
• Metabotropik • NMDA öğrenme ve
reseptörleri G proteini bellek fonksiyonlarında
kenetli; NMDA, AMPA rol alır fakat aşırı
ve KA reseptörleri iyon uyarımı nöron nekrozu
kanalı kenetlidir. yapar
GABA GABAB
• Beyindeki en önemli inhibitör • Gİ kenetlidir
• Nörona geri alınarak GABA • 5HT1A ile aynı potasyum kanalını
transaminaz ile Süksinik paylaşır
semialdehite yıkılır. 3 reseptörü
vardır
GABAA GABAC
• Cl iyon kanalı kenetlidir • Cl iyon kanalı kenetlidir
• α, β, γ alt birimleri vardır
• α1 alt biriminde benzodiazepin
ve atipik benzodiazepin
bağlanma yeri var. (Flumazenil ile
inh)
• Barbitüratlar α altbirimde farklı
yere bağlanır
Glisin Dopamin
• Cl iyon kanalı kenetlidir • D1-5 GS, D2-3-4 Gİ kenetlidir
• Medulla spinalis ve beyin • Nigrostriatal yolda
sapının en önemli azalırsa Parkinson
inhibitörü • Mezolimbik yolda artarsa
• SSS de hem eksitatör Şizofreni
hem inhibitördür. • Tuberoinfundibuler yolda
(NMDA üzerinde glisin artarsa Prolaktin
bağlanma bölgesi var) azalması
• Striknin ile bloke olur
(konvulziyon)
• Tetanoz glisin salınımını
önler
Noradrenalin Seratonin
• SSS de en fazla lokus • SSS de en fazla raphe
sereleusta nükleus ta
• Azalması depresyon yapar • Azalması depresyon yapar
• 5HT3 dışındaki reseptörleri
Asetilkolin metabotropiktir
• Artınca parkinsonda
tremoru yapar Nitrik Oksit
• Azalınca Alzheimer yapar • L-arjininden NOS ile
• Nikotinik (iyon) ve sentezlenir
muskarinik (G proteini)
reseptörleri vardır
Endokannabinoidler
(Anandamid; Araşidonil Gliserol)
• Lipid yapılı transmitterlerdir
• Postsinaptik üretilip
presinaptik CB1 (SSS’de) (Gi)
ve CB2 (periferde) (Gi)
reseptörleri uyarır. (Retrograd
transmisyon)
• İştahı artırır bulantı-kusmayı
azaltır
Adenozin
• Genellikle inhibitördür
• Uyarılması antiepileptiktir ve
su tutar.
• İnhibe edilmesi konvülsiyon ve
diürezis yapar

Oreksin
• Yemek ve uyku alışkanlığını
düzenler
Kannabinoidlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Eylül 2016
A) Anandamid ve 2-araşidonil gliserol, endojen kannabinoid
nörotransmitterlerdir.
B) Tetrahidrokanabinol santral sinir sisteminde kanabinoid
CB1, periferde kanabinoid CB2 reseptörüne bağlanarak etki
gösterir
C) Kanabinoid CB1 reseptörünü uyararak glutamat salımını
artırırlar.
D) İştahı artırır, bulantıyı ve intraokuler basıncı azaltır
E) Kanabinoid CB1 ve CB2 reseptörlerinin uyarılması, hücre içi
adenilat siklaz aktivitesını azaltır
Hipnosedatif İlaçlar
Benzodiazepinler
• GABAA reseptörlerinin α1
ve γ2 arasındaki
reseptörlerini uyararak Cl
girişi frekansını artırırlar
• GABAA reseptör
antagonistleri, etkilerini
doğrudan önleyemez
• Ortamda GABA yoksa etki
yapamazlar
• GABAB ye etki yok.
• Hipnosedatif
• Amnestik
• Anestezik
• Antiepileptik
• Spazmolitik
• Anksiyolitik
• Solunum depresyonu
• Terapötik dozda ağrıyı
kesmez
Benzodiazepinler
• Rebound insomni,
bağımlılık, yoksunluk,
solunum depresyonu ve
psikotik yan tesirleri kısa
etkililerde daha fazladır
• Artık etki uzun etkililerde
daha fazladır. Yan tesir
riskleri düşüktür.
• Lipofiliktirler. Oral BY
iyidir. (klorazepat hariç)
En kısa etkili
• Midazolam Triazolam
En uzun etkili
• Flurazepam, Diazepam
Ön ilaç
• Klorazepat (mide
asidinde aktif)
Benzodiazepinler
Hipnosedatif Antiepileptik
• Sedasyon, Öfori, Amnezi • Antikonvülzandırlar
yaparlar
• REM’i kısaltırlar Spazmolitik
• Flunitrazepam amneziyi • Santral etki ile kas
belirgin yapar. gevşetirler

Anksiyolitik Anestezik
• Tolerans gelişmez • Preanestezik medikasyon
Benzodiazepinler
Antidepresan/
Antiobsesyon
• Sadece Alprazolam
antidepresandır
• Klonazepam OKB ve Tik
hastalılarında kullanılır

Solunum depresyonu
• Yüksek dozda deprese
ederler
• Tolerans gelişmez
Benzodiazepinler
Diazepam
• Status epileptikus
• Febril konvulsiyon
• Kas gevşetici
• Alkol yoksunluğu
• Tardif diskinezi
• Anksiyoltik
Klordiazepoksit
• Anksiyolitik etkisi en
uzun
• Alkol yoksunluğu
Flurazepam
• En uzun etkildir

• Etkisi uzun olmasına

karşın hızlı emilerek etkisi
hızlı başlayan
Benzodiazepinler
Lorazepam, Oksazepam Alprazolam
• Doğrudan Faz 2 ile • Panik atak
metabolize olarak KC • İnsomnia
hastaları ve yaşlılarda
kullanılır. Aktif • Anksiyete
metabolit oluşmaz • Depresyon ve agarafobi
Aşağıdaki benzodiazepin türevlerinden hangisinin
aktif metaboliti yoktur? Nisan 2017
A) Klordiazepoksid
B) Alprazolam
C) Diazepam
D) Lorazepam
E) Flurazepam
Benzodiazepinler
Klonazepam Klorazepat
• Absans dahil her türlü • Ön ilaçtır. Oral BY si
epilepsinin ilacıdır düşüktür
• Mani, tik, hareket • Antiasitler BY sini
bozuklukları ve düşürür
obsesyonda verilir
Benzodiazepinler
Triazolam Midazolam
• Kısa etkilidir • En kısa etkilidir.
• Anksiyolitik olarak Parenteraldir
verilmez • Preanestezik
• Hipnotik amaçlı verilir medikasyon

Midazolam ve triazolam
sık yan tesir yapar.
Flumazenil kullanılır
Atipik Benzodiazepinler
Zolpidem/ Zopiklon/ • İnsomnia tedavisinde ve
Eszopiklon/ Zaleplon anksiyolitik olarak
kullanılırlar
• GABAA reseptörlerinin α1 • Terapötik dozlarda
ve γ2 arasındaki antikonvülzan ve
benzodiazepin spazmolitik etki yapmazlar.
reseptörlerini uyarırlar. • Benzodiazepinlerden daha
• Flumazenil tarafından az bağımlılık, yoksunluk
etkileri önlenir yapar. (güvenlidir)

• Zolpidem aktif metabolit

oluşturmaz. (Yaşlı, KC
bozukluğu)
Flumazenil β-Karbolinler

• Benzodiazepin reseptör Benzodiazepin

antagonistidir. reseptörlerinin invers
• Benzodiazepin ve atipik agonisleridir.
benzodiazepinlerin
etkilerini önler, Anksiyete, konvulziyon,
zehirlenmelerinde insomnia, epilepsi yaparlar
kullanılır
• BD bağımlılıarının
tespitinde ve hepatik
ensefalopatide verilir
Diğer Hipnosedatif İlaçlar
Buspiron
• 5 HT1A reseptörlerine
parsiyel agonist etki yapar.
• D2 reseptörlerini de uyarır
• Anksiyolitik etkisi 1-2 hafta
sonra başlar. (profilaksi
ilacı)
• Sedasyon, amnezi, öfori,
bağımlılık, antikonvülzan
etkisi yoktur.
• Panik atakta etkisi sınırlıdır.
• Anksiyolitik etkisine
tolerans gelişmez
• Taşıt kullanmayı etkilemez
• Alkol, antidepresanla
etkileşime girmez
• Yoksunluk krizine neden
olmaz
• Yaşlılarda etkinliği değişmez
• Gebelik kategorisi B dir
MAO inh ile kullanılırsa
hipertansif kriz olur
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin anksiyolitik veya
hipno-sedatif etkisine GABA A reseptörleri aracılık
etmez? TUS 2017 Ağustos
A: Alprazolam
B: Klorazepat
C: Pentobarbital
D: Buspiron
E: Zolpidem
Diğer Hipnosedatif İlaçlar
Melatonin
• Pineal bezde seratoninden
oluşur
• MT-1 ve MT-2 olmak üzere
2 reseptörü vardır
• Jet-Lag sendromunda
kullanılır
Ramelteon/Tasimelteon
• MT-1 ve MT-2 agonistidirler
• Uykuya dalma sorunu ve
insomniada kullanılırlar
• Yoksunluk, bağımlılık,
rebound insomnia
yapmazlar
Agomelatin
• Hipnosedatif değil
antidepresandır
• 5HT2C antagonistidir
Diğer Hipnosedatif İlaçlar
Almoreksant/ • Almoreksant ve
Suvoreksant Suvoreksant OX-1 ve
OX-2 reseptörlerini
bloke ederek
• Oreksin hipotalamusta insomniada kullanılırlar
bulunan ve gündüz
artan gece azalan bir
nörotransmitterdir.
• Oreksin nöronlarının
kaybı narkolepsi yapar
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi oreksin reseptörleri
üzerine antagonistik etki gösteren hipnotik ilaçtır?
TUS 2018 Şubat
A: Flumazenil
B: Buspiron
C: Suvoreksant
D: Ramalteon
E: Diazepam
@farmakale instagram 9 Ocak
Aşağıdakilerden hangisi insomnia tedavisinde
kullanılan oreksin reseptör antagonistlerinden
birisidir?
A: İkatibant
B: Fosforamidon
C: Kloramfetamin
D: Suvoreksant
E: Bosentan
Barbitüratlar
• GABAA reseptörlerinin Cl
iyon kanalı açık kalma
süresini artırırlar.
• Ortamda GABA olmasa
da GABAA reseptörünü
aktive eder.
• Lipofiliktirler
• Plasentaya, süte geçerler.
• KC tarafından metabolize
edilirler fakat
Fenobarbital %30 olarak
böbrekten değişmeden
atılır.
• Zehirlenmesinde idrar
alkali yapılır.
• Sekobarbital dışında
enzim indüksiyonu
yaparlar
• Porfiriyada
kontraendikedirler
• Glukronil transferazı • Güvenlik indeksi dar
indükler: Kernikterus • Doz yanıt eğrileri dik
tedavisi
• Öfori
• D vitaminini yıkan
enzimleri indükler: • Bağımlılık
Osteomalazi • Yoksunluk
• ALA sentazı indükler: • Sedasyon
Porfiri • Amnezi
• Koma
• Solunum depresyonu
• Antiepileptik etkilerine
tolerans gelişmez
• Yüksek dozda solunumu
deprese ederler. Bu etkiye
tolerans gelişmez
• Kafa içi basıncı ve beyin kan
akımını azaltırlar
• Hiperaljezi yaparlar
• Bağımlılık oranı yüksek
olduğundan anksiyolitik
olarak verilmezler
Metoheksital (en kısa)/
Tiyopental
• Kısa etkilidirler anestezide
indüksiyon amaçlı kullanılır.
• Beyin cerrahisi
ameliyatlarında
indüksiyonda kullanılırlar
Fenobarbital (en uzun)
• Böbrekten atılan tek
barbitürattır.
• Status epileptikus ve febril
konvülziyonda diazepam
altenatifidir
Anksiyete Tedavisi İnsomnia Tedavisi
• Benzodiazepinler • Benzodiazepinler
• SSRI • Atipik BZ ler
• SSNRI • Melatonin agonistleri
• Buspiron • Oreksin antagonistleri
• β blokör • H1 reseptör
• H1 reseptör antagonisti antagonistleri
Benzodiazepin
• Güvenlik indeksi geniş
• Bağımlılık, yoksunluk ve ölümcül
yan tesir riskleri az.
• Karaciğer enzimlerini
indüklemezler
• Spesifik antagonisti var
(flumazenil)
• Ağrı üzerine etkisizdirler
• Etki yapmaları için mutlaka GABA
olmalıdır
• GABAA iyon kanallarının
frekansını artırırlar
Barbitürat
• Güvenlik indeksi dar
• Bağımlılık, yoksunluk ve ölümcül
yan tesir riskleri fazla.
• Karaciğer enzimlerini
sekobarbital dışında indüklerler
• Spesifik antagonisti yok
• Hiperaljezi yaparlar
• Etki yapmaları için ortamda GABA
olmak zorunda değil
• GABAA iyon kanallarının açık
kalma süresini artırırlar
SPOT
GABA yıkım ürünü➔ Süksinik Semialdehit
GABA B ile aynı potasyum kanalını paylaşan➔ 5HT 1A
SSS’de hem eksitatör hem inhibitör➔ Glisin
5HT nin iyon kanalı reseptörü➔ 5HT3
Lipit yapılı nörotransmitter➔ Anandamid
Retrograd transmisyon➔ Anandamid
BD lerin tolerans gelişmeyen bulgusu➔ Anksiyolitik,
Solunum depresyonu
Status ve Febril konvulsiyon➔ Diazepam, Fenobarbital
SPOT
En uzun BD➔ Flurazepam
En kısa BD➔ Midazolam
Aktif metabolit oluşturmayan BD➔ Lorazepam,
Oksazepam
Antidepresan, panik atak ve agarofobi➔ Alprazolam
Absans, mani, tik, OKB➔ Klonazepam
Ön ilaç BD➔ Klorazepat
Aktif metabolit oluşturmayan atipik BD➔ Zolpidem
BD reseptör antagonisti➔ Flumazenil
SPOT
Hiperaljezi yapan➔ Barbitüratlar
Böbrekten en çok değişmeden atılan Barbi➔
Fenobarbital
Enzim inhibisyonu yapan Barbi➔ Sekobarbital
Barbitüratların tolerans gelişmeyen bulgusu➔
Antiepileptik, Solunum depresyonu
İskelet Kası Gevşeticiler
Nöromusküler Blokör İlaçlar
• İskelet kaslarındaki
nikotinik reseptörleri
kompetetif (non-
depolarizan) veya
depolarizan bloke ederler
• Genel anestezide çizgili
kasları felç etmek için
parenteral yoldan
kullanılırlar.
• Polar yapıda oldukları için
santral sinir sistemine
geçemezler.
• İnhalasyon anestezikleri
(en fazla halotan, en az
nitröz oksit},
• Lokal anestezikler,
• Aminoglikozidler,
• Kinidin,
• Hipokalemi
• Myastenia gravis
nöromusküler blokör
ilaçlara duyarlılığı artırır.
Kompetetif (Non-depolarizan)
Nöromusküler Blokörler
• İskelet kaslarındaki
nikotinik reseptörleri
bloke ederek asetilkolinin
nikotinik reseptöre
bağlanmasını önlerler.
• Önce alın, yüz, kol ve
bacak kasları, en son
karın kasları ile
diyafragma felç olur.
• Felçlerin dönüşü
diyafragmadan yukarı
doğrudur.
Kompetetif (Non-depolarizan)
Nöromusküler Blokörler
• Panküronyum,
veküronyum,
roküronyum ve
pipeküronyum
(küronyumlar) gibi
aminosteroid yapıda
olanların karaciğerde
oluşan metabolitleri
ilaçlardan daha güçlü ve
daha uzun etkilidir.
• Aminosteroid yapıda
olanlar histamin
sekresyonu yapmaz.
Kompetetif (Non-depolarizan)
Nöromusküler Blokörler
Atraküryum • Cis-atraküryum daha az
• Kan pH sında Hoffman histamin salması ve
reaksiyonu ile spontan laudanozin maddesine
metabolize edilir. daha az metabolize
olmasından dolayı
• Metabolizması sonucu atraküryuma tercih
oluşan laudanozin edilir
maddesi SSS’ye geçerek
konvülziyon yapar
• Histamin salar
Kompetetif (Non-depolarizan)
Nöromusküler Blokörler
Mivaküryum • Neostigmin, hem
• Etkisi kısa sürer. etkinliğini azaltır (Ach
arttı); hem de
• Plazma kolinesterazları metabolizmasını
(psödokolinesteraz) (psödokolinesteraz
tarafından metabolize azaldı) azaltır.
edilir.
• Kolinesterazı
olmayanlarda uzamış
apne yapar
Kompetetif (Non-depolarizan)
Nöromusküler Blokörler
Gantaküryum Tübokürarin
• Non-enzimatik olarak • En fazla histamin
sistein aminoasidine salgısına yol açan
metabolize olur. • Astımı veya
• En kısa etkili non- hipotansiyonu olan
depolarizan NMB’ dir hastalarda kullanılmaz
Roküronyum Panküronyum
• Etkisi en hızlı başlayan • Kalpte bulunan M2
nondepolarizan ilaçtır reseptörlerini bloke
• Histamin salgılanmasına ederek antimuskarinik
neden olmaz. (vagolitik) etki ile
taşikardi yapar
• Doksaküryumla beraber
Etkinin hızlı başlaması en uzun etkilidir.
1- süksinilkolin • Histamin salgılanmasına
2- roküronyum neden olmaz
3- gantaküryum
Kompetetif (Non-depolarizan)
İlaçların Etkisinin Geri Çevrilmesi
• Neostigmin + Atropin • Sugammadeks;
kombinasyonu ile panküronyum,
yalnızca nikotinik etki roküronyum ve
elde edilir. vekuronyum gibi
• Panküronyum verilen aminosteroid yapılı
hastalarda atropin ilaçlarla şelasyon yapar.
verilmeyebilir. • Otonomik yan tesirlere
neden olmadan
aminosteroid yapılı
ilaçların etkisini geri
çevirir
Veküronyum ve roküronyum gibi steroid yapısındaki
noromusküler blokerle bağlanarak bu ilaçların serbest
plazma konsantrasyonunu azaltan ve noromusküler
blokajı geri döndüren ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Flumazenil
B) Neostigmin
C) Sugammadeks
D) Pralidoksim
E) Baklofen
Non-Kompetetif (Depolarizan)
Blokörler
Süksinilkolin • Kaslarda önce
• Sinapslarda metabolize fasikülasyon sonra felç
edilmeyen yapar.
diasetilkolindir • Kreatin kinaz artışı,
• Önce depolarize eder (faz myalji ve hiperkalemiye
I blok). Süksinilkolin neden olur.
verilmeye devam • Hiperkalemiye bağlı
ettiğinde hücre aritmi gelişebilir.
desensitize olur (faz II • Yanıklı hastalarda
blok). İlk olarak karın ve kullanılmaz
solunum kasları felç olur.
• Neostigmin etkisini geri
çeviremez.
Süksinilkolin (devam)
• Plazma kolinesterazları
tarafından metabolize edilir
• Plazma kolinesterazı
olmayanlarda uzamış apne
yapar.
• Etkisi en hızlı başlayan ve
en kısa süren nöromusküler
blokördür.
• Kalpteki muskarinik
reseptörleri uyarır.
• Kalpteki M2 reseptör
uyarısına bağlı bradikardi
yapar. (terapötik doz)
• Süksinilkoline bağlı kardiyak
aritmiyi önlemek için
hastaya antikolinerjik
(atropin) verilir.
• Yüksek dozda gangliyonları
ve adrenal medullayı
uyararak hipertansiyon ve
taşikardi yapabilir. (yüksek
doz)
Süksinilkolinin yan tesirleri
Kardiyak yan tesirler:
• Terapötik dozda
bradikardi, yüksek dozda
taşikardi ve
hipertansiyon yapar.
Hiperkalemi
• Aritmi riskini artlrır. Yanık, varlığında
kapalı kafa travması ve
nöromusküler hastalığı
olanlarda
kullanılmamalıdır
• İntraoküler basınç artışı
• İntragastrik basınç artışı
• Kas ağrısı (myalji)
• Histamin salgılanması
• Uzamış apne
Psödokolinesteraz eksikliği
• Malign hipertemi
Ryanodin reseptörlerinde
mutasyon varlığında
Histamin Salınımı Muskarinik Reseptöre Etki

Atraküryum Panküronyum (Blokaj***)

Metokürin Roküronyum (Blokaj)

Mivaküryum Gallamin (Blokaj)

Tübokürarin Süksinilkolin (Stimülasyon)

Süksinilkolin

Küronyumlar histamin salmaz

Santral Etkili Kas Gevşeticiler
Diazepam Baklofen
• GABAA reseptörlerinin Oral yoldan etkili GABA
etkinliğini artırarak mimetiktir. Beyinde ve
spinal kord kaynaklı kas spinal kordda presinaptik
spazmlarını azaltır. GABAB reseptörlerini
• Kas gevşetici etkisine uyarak potasyum girişini
tolerans gelişir. artırır ve
hiperpolarizasyon yapar.
MS ve ALS nin kas
spazmlarını çözmede
kullanılır.
Tizanidin
• Spinal ve supraspinal kaynaklı
spazm tedavisinde etkilidir.
• SSS’de α2 reseptörleri uyararak
(klonidin benzeri etki)
sempatik etkinliği baskılar.
Tiokolşikozid
• GABAA ve glisin reseptörlerini
uyararak çizgili kasları gevşetir
• GABAA antagonisti pikrotoksin
ve glisin reseptör blokörü
striknine bağlı konvülsiyonları
önler.
Riluzol / İdrosilamid
• Glutamaterjik transmisyonu
ve NMDA reseptörlerini bloke
ederek (ALS)’de nöron hasarını
önlemek için kullanılır
Edavaron
• ALS tedavisinde kullanılan
antioksidan etki mekanizması
ile etki eden yeni ilaç
Diaminopiridin/ Amifampridin
• Potasyum kanal blokajı
• Kalsiyum kanal aktivasyonu
• Lambert Eaton Myastenisinde
kullanılır
Fampiridin/ Dalfampiridin
• Potasyum kanal blokajı
• MS’ te yürüme hızını artırmak
için kullanılır
Eteplirsen
• Duşende hatalı protein sentezini
azaltan antisens oligonükleotid
ilaç
• Distrofin sentezini artırır.
Ataluren
• Mutasyon olan gende atlama
yaparak Duchenne kas
distrofisinde kullanılır.
Tafamidis
• Transtiretin proteinini stabilize
eder. Ailesel amiloid polinöropati
ve kardiyomyopatide kullanılır.
Patisiran
• TTR proteinine bağlanarak RNA
deformasyonunu önler Ailesel
amiloid polinöropatide kullanılır.
Gabapentin / Pregabalin
• GABA analoğu olmalarına
karşın GABA reseptörlerini
uyarmazlar.
• Beyinde GABA düzeyini
artırırlar,
• N-tipi kalsiyum kanallarını
bloke ederler
• Plazma proteinlerine
bağlanmazlar, metabolize
edilmezler ve diğer ilaçlarla
etkileşmeye girmezler.
• Oral yoldan aktiftirler.
• Nöropatik ağrı, fibromyalji,
migren profilaksisi, herpetik
nevralji ve parsiyel nöbet
tedavisinde kullanılırlar.
Progabid
• GABAA ve GABAB reseptör
agonistidir
Dantrolen • Antikolinesteraz
• Periferik etkili kas ilaçlarla etkisi geri
gevşeticidir. dönmez.
• Ryanodin reseptör • İnhalasyon
kanallarını (kalsiyumla anesteziklerine ve
aktive kalsiyum kanalı) süksinilkoline bağlı
bloke ederek malign hipertermi ile
sarkoplazmik antipsikotik ilaçlara
retikulumdan kalsiyum bağlı nöroleptik malign
salgılanmasını inhibe sendrom tedavisinde
eder. oral veya intravenöz
yoldan kullanılır
Nusinersen
• SMA’da kullanılır
• Antisense
Oligonükleotit
• mRNA okunmasını
engeller ve hatalı
protein sentezini önler.
• Survival motor nöron
sentezi artar (SMN)
• İntratekal verilir
Alkoller
Etil Alkol
• Myometrium düz kasını
gevşeterek erken doğum
eylemini önler
• Uzun süre kullanımına
bağlı en sık görülen
hematolojik bozukluk
folik asit eksikliği
anemisidir.
• Gebede kullanıldığında
İntrauterin gelişme
geriliği, mikrosefali, kalp
ve ekstremite anomalileri
ile karekterize fetal alkol
sendromu gelişir.
Wernicke-Korsakoff
Sendromu
• Dış göz kaslarında
paralizi, ataksi,
konfüzyon, koma ve
konfabulasyon
• Tedavide tiamin kullanılır
• Dekstroz infüzyonu
yapılan hastalarda
Wernicke-Korsakoff
gelişimini önlemek için
mutlaka tiamin
verilmelidir.
Etil Alkol
• Bulantı-kusma, flushing, CYP enzimlerini inhibe eder
hipotansiyon, taşikardi, TAD’ların, hipnosedatiflerin
tremor ve abdominal ve fenotiazinlerin
kramp gibi istenmeyen metabolizmasını yavaşlatır
etkilerinden asetaldehit
metaboliti sorumludur.
CYP2E1 enzimini indükler
Asetaminofenin toksik
metabolit oluşturarak
karaciğer nekrozuna neden
olma olasılığı artar.
Etanol Bağımlılığının Tedavisi
Disülfiram Disülfiram benzeri
• Aldehid dehidrogenazı reaksiyon
inhibe ederek asetaldehid • Metronidazol
birikimine neden olur. • Sefaperazon
• Asetaldehide bağlı • Sefotetan
bulantı-kusma, flushing,
başağrısı, terleme, • Moksalaktam
hipotansiyon ve • Klorpropamid
konfüzyon olur.
• Gliburid
• Gebelerde kullanıldığında
VACTERL yapar • Kloramfenikol
• Griseofulvin
Naltrekson Akamprozat
• Opioid mü (μ) • GABA analoğudur.
reseptörlerine • GABAA reseptörlerine
antagonist etki yapar. agonist,
• Bulantı-kusma • NMDA reseptörlerine
yapmadan alkol antagonist
arzusunu azaltır.
• Alkol arzusunu azaltır.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi alkolizm tedavisinde
kullanılan ve NMDA reseptörleri üzerinde zayıf
antagonistik etkisi olan bir GABA reseptör
agonistidir? Eylül 2016
A) Naltrekson
B) Disülfiram
C) Akamprozat
D) Rimonabant
E) Baklofen
Metil Alkol
Metabolitlerine bağlı Metanol Zehirlenme
• görme bulanıklığı, Tedavisi
• retina hasarı • Etil alkol
• kalıcı körlük • Fomepizol
• retinada kar yağdı • Sodyum bikarbonat
manzarası • Diyaliz
• bradikardi,
• nöbet, koma, ve ölüm Aktif kömür ve
• metabolik asidoz disülfiram uygun değildir
Etilen Glikol (Antifriz)
• Aldehid ve oksalat Tedavide
metabolitlerine bağlı • Etanol,
santral sinir sistemi
depresyonu, asidoz ve • Sodyum Bikarbonat
böbrek yetmezliğine • Fomepizol
neden olur
• İdrarda oksalat-
glikolat itrahı artmıştır
Parkinson Tedavisi
Parkinson Tedavisi
• Parkinsonda • Bazal gangliyonlarda
nigrostriatal kolinerjik aktivite
dopaminerjik artmıştır
nöronlarda kayıp vardır • Sonuç ➔
• Sonuç➔ Tremor ve
Bradikinezi Hipersalivasyon
Parkinson Tedavisi
Levodopa (L-Dopa) • Bradikineziye, tremordan
• Ön ilaçtır. daha etkilidir.
• Besinlerle alınması • 3-4 yıl sonra etkisinde
absorbsiyonunu geciktirir dalgalanmalar başlar (on-
off sendromu)
• Santral sinir sistemine • Dopa dekarboksilazın ko-
%1-3 geçer faktörü piridoksin, L-
• SSS’de dopa dopa'nın antiparkinson
dekarboksilaz ile etkinliğini azaltır.
dopamine dönüşür
• L-dopa, D-2
reseptörlerini doğrudan
aktive etmez.
Parkinson Tedavisi
• Periferde oluşan Entekapon/Tolkapon
L-Dopa➔ Dopamin; Bulantı, • KOMT enzimini inhibe ederek
kusma, aritmi, hipotansiyon L-Dopa’nın 3-O-metildopaya
yapar. dönüşümünü azaltır.
Entekapon periferik; tolkapon
santral + periferiktir.
Karbidopa/Benserazid
• Periferik dopa dekarboksilazı
inhibe eder
• Periferik yan tesir azalır
• Antiparkinson etki artar
• On-Off sendromunu azaltır
• Santral yan tesir artar. Öfori,
insomnia
Parkinson Tedavisi
L-Dopa Yan Etkileri • Konfüzyon, delüzyon,
halüsünasyon, insomnia,
öfori, anksiyete
• Bulantı - kusma
• Hipoprolaktinemi
• Postural hipotansiyon –
aritmi • Orofasiyal diskinezi
• Mide asit salgısında
artma Karbidopa/benserazid ile
• Coombs (+) hemolitik verildiğinde santral yan
anemi tesirler artar periferik yan
tesirler azalır
• MAO inhibitörleriyle
hipertansif kriz
Parkinson Tedavisi
Karbidopa / Benserazid
• Periferde dopa
dekarboksilazı inhibe
ederler
• Santral sinir sistemine
geçemezler.
• Antiparkinson tedavide tek
başına etkinlikleri yoktur.
• L-dopa ile birlikte verilmesi
sonucu L-Dopa’nın;
• Beyne geçişi dolayısı ile
etkinliği artar.
• Etkili plazma
konsantrasyonuna ulaşma
süresi kısalır.
• Günlük doz gereksinimi %75
azalır.
• On-off sendromu gelişme
süresi uzar.
• Periferik yan tesirleri azalır.
• Santral yan tesir riski artar.
Parkinson Tedavisi
Entakapon / Tolkapon L-dopa ile birlikte
• KOMT’u inhibe ederek verilmesi sonucu L-
L-Dopa’nın 3-O- Dopa’nın;
Metildopa ya • SSS’ye geçişi ve etkinliği
dönüşümünü engeller. artar
SSS’ye geçişini artırır. • Günlük doz gereksinimi
• Entekapon periferik, azalır
tolkapon hem periferik • On-off sendromu azalır
hem santral etkilidir.
Parkinson Tedavisi
Selejilin / Resajilin/
Safinamid L-dopa'nın selejilin veya
• MAOB enzimini selektif ve resajilin ile birlikte
irreversibl inhibe ederek alınması sonucu L-
dopaminin dopa'nın;
katabolizmasını önlerler. • Günlük doz gereksinimi
• Resajilin daha uzun azalır
etkilidir. • On-off sendromu gelişme
• Selejilinin oral süresi uzar.
biyoyararlanımı çok
düşüktür (%4). SSRI ile
alınırsa seratonin
sendromu yapar
Parkinson Tedavisi
Dopamin Reseptör • Bulantı-kusma, postural
Agonistleri hipotansiyon, aritmi,
• Dopamin reseptörlerini halüsünasyon,
(en fazla D2 ) doğrudan delüzyon, öfori ve
uyarırlar insomnia gibi yan
tesirleri vardır.
• Orofasiyal diskinezi ve
on-off sendromuna • Ergot türevi olanlar el-
daha az neden olurlar ayakta kırmızı ağrılı
şişme (eritromelalji) ve
• Bradikineziye, retroperitoneal fibrozis
tremordan daha yapabilir.
etkilidirler
Dopamin Reseptör Agonistleri
Ergot Non-Ergot

• Bromokriptin • Ropirinol
• Lizurid • Pramipeksol
• Kabergolin (Valvüler kalp • Rotigotin
hastalığı) Transdermal kullanılır
• Pergolid (Valvüler kalp • Apomorfin
hastalığı)
• Lergotril Akut durumlarda subkutan
verilir
Dopamin Reseptör Agonistleri
Bromokriptin Ropirinol / Pramipeksol
• Ergot türevidir. Dopamin D2 • Dopamin-D2 reseptörlerini
reseptörlerini doğrudan doğrudan uyaran non-ergot
uyarır. ilaçlardır.
• Akromegali,
hiperprolaktinemi • Huzursuz bacak
tedavisinde de kullanılır. sendromunda da
• Eritromelalji ve kullanılırlar (klonazepam
retroperitoneal fibrozis gibi)
yapabilir.
• Lergotril, D2 reseptörlerini
doğrudan uyaran ve
antiparkinson tedavide
kullanılan yeni bir ilaçtır.
Dopamin Reseptör Agonistleri
Rotigotin Apomorfin
• Dopamin reseptörlerini • Dopamin reseptörlerini
doğrudan uyaran non- doğrudan uyarır. L-
ergot ilaçtır dopaya bağlı on-off’taki
• Erken dönem Parkinson akinezi semptomlarına
tedavisinde karşı geçici düzelme
transdermal kullanılır. sağlar.
• Akut durumlarda
subkutan kullanılır
Santral Antikolinerjikler
Benztropin/ Biperiden/
Triheksifenidil/ Orfenadin/
Difenhidramin
• Santral etkili
antikolinerjiklerdir
• Parkinsonda görülen
tremor ve hipersalivasyona
en etkili ilaçlardır
• Bradikineziye etkileri
sınırlıdır.
• İlaçlara bağlı parkinsonda
(haloperidol) ilk tercihtirler.
• Ağız kuruluğu,
konstipasyon, idrar
retansiyonu, midriyazis ve
siklopleji gibi atropin
benzeri yan tesirleri vardır
• Glokomu ve benign prostat
hiperplazisi olanlarda
kullanılmazlar.
Parkinson Tedavisi
Amantadin • Livedoretikülaris gibi yan
• Glutamat NMDA ve tesirleri vardır.
adenozin A reseptörlerini
bloke ederek dopamin
salgısını artırır, kolinerjik
etkinliği azaltır.

• Bradikinezi, tremor,
rijidite ve
hipersalivasyona etkilidir.
Mekanizma Antiparkinson İlaç

Beyinde dopamine dönüşerek dopamin düzeyini Levodopa

artıran
L-dopa'nın periferde dopa dekarboksilaz ile Karbidopa / Benserazid
metabolizmasını azaltan
L-dopa'nın KOMT ile 3-O-metildopaya dönüşümünü Entakapon / Tolkapon
azaltan
Dopaminin MA0B ile katabolizmasını azaltan Selejilin / Resajilin

Dopamin reseptörlerini aktive eden Bromokriptin/ Pergolid/ Ropirinol/

Pramipeksol/ Rotigotin/ Apomorfin

Dopamin salgısını artıran, kolinerjik etkinliği azaltan Amantadin

Antikolinerjik etki yapan Benztropin / Biperiden / Difenhidramin

Hareket Bozukluklarının Tedavisi
Tremor Huntington hastalığı:
• Tedavide en sık beta • Dopaminerjik etkinlik
blokör propranolol tercih artmış
edilir • Kolinerjik ve GABAerjik
• Propranololun etkinlik azalmıştır
kontrendike olduğu
durumlarda antiepileptik
topiramat, gabapentin ve • Tedavide dopaminerjik
primidon ile alprazolam etkinliği azaltan
yararlı olabilir. haloperidol, rezerpin,
tetrabenazin gibi ilaçlar
veya atipik antipsikotik
olanzapin kullanılır.
Huzursuz bacak Wilson Hastalığı
sendromu • Beyin ve KC de bakır
• Dopaminerjik aktivite derişimi artmıştır.
azalmıştır • Bakır şelatörü trientin
• Tedavide dopamin ve penisilamin
reseptör agonisti kullanılır.
ropirinol veya
pramipeksol ile
klonazepam yararlı • Tetratiomolibdat
olabilir. nörolojik yan tesirleri
önler.
SPOT
Sugammadeks ile şelasyon yapanlar➔ Aminosteroidler
Histamin salmayanlar➔ Aminosteroidler
Atraküryumun SSS de konvulzan metaboliti➔
Laudanozin
En fazla histamin salan➔ Tübokürarin
Kalpte M2 blokajı ile taşikardi yapan➔ Panküronyum
En uzun etkili➔ Panküronyum
Depolarizan blok yapan➔ Süksinilkolin
Etkisi en hızlı başlayan en kısa süren NMB➔
Süksinilkolin
SPOT
ALS’de nöron hasarını önleyen➔ Riluzol, İdrosilamid
GABA analoğu, GABA reseptörünü uyarmaz➔
Gabapentin, pregabalin
Etil alkolün istenmeyen etkilerinden sorumlu➔
Asetaldehit
Disülfiram benzeri etki➔ Metronidazol, Sefaperazon
GABA analoğu, NMDA blokörü➔ Akamprozat
Metil alkol zehirlenmesi alkol dehidrogenaz inh➔
Fomepizol
İdrarda oksalat, glikolat itrahı➔ Etilenglikol
SPOT
Periferik dopa dekarboksilaz inh➔ Karbidopa, Benserazid
KOMT inh➔ Entekapon, Tolkapon
Ergotların spesifik yan etkisi➔ Eritromelalji, Retroperitoneal
fibrozis
Parkinson akut akinezi durumlarında subkutan verilen➔
Apomorfin
Valvuler kapak hastalığı yapan ergot➔ Pergolid
Parkinsonda transdermal verilen non-ergot➔ Rotigotin
Hem bradikinezi hem hipersalivasyona bulgulara etkin
antiviral➔ Amantadin
İlaca bağlı parkinsonda verilen➔ Antkolinerjikler
Wilsonda bakır şelatörü➔ Trientin, Penisilamin
Antipsikotikler
(Nöroleptikler)
Antipsikotikler
• Şizofreni, psikotik • Dopamin reseptörlerini
depresyon, senil psikoz bloke ettikleri için öfori,
ve ilaçlara bağlı psikoz halüsünasyon ve
tedavisinde kullanılırlar. bağımlılık yapmazlar.

• Klozapin ve ilioperidon • Klasik (pozitif

dışında, akut mani semptomlara)
ataklarında yararlıdırlar. • Atipik (negatif
semptomlara)
• Antiemetik etkileri de
vardır. (Area postremada
D2 blokajı)
Antipsikotikler
Etki Mekanizmaları
• Antipsikotik ilaçların hepsi
D2 ve 5-HT2A
reseptörlerini bloke eder.
• Klasik antipsikotiklerin D2
reseptörlerini bloke edici
etkileri atipik ilaçlardan
daha fazladır.
• Klasik ilaçlar D2
reseptörlerini güçlü bloke
ettikleri için atipik ilaçlardan
daha fazla ekstrapiramidal
yan tesirlere neden olurlar
α1 blokaj: postural
hipotansiyon, ejakülasyon
inhibisyonu
H1 blokaj: sedasyon,
Muskarinik blokaj: ağız
kuruluğu, konstipasyon,
üriner retansiyon ve görme
bulanıklığı yaparlar.
5HT2A blokaj: Kilo alımı
Klasik Antipsikotikler
• Mezolimbik yolakta D2 • Tuberoinfundibuler
reseptörlerini bloke yolakta (median
ederek antipsikotik etki eminence) D2
yaparlar ve reseptörlerini bloke
halüsünasyonları tedavi ederek
ederler hiperprolaktinemi
• Area postremadaki D2 yaparlar
reseptörlerini bloke • Nigrostriatal yolakta
ederek tioridazin D2 reseptörlerini bloke
dışında antiemetik etki ederek ekstrapiramidal
yaparlar yan tesirlere neden
olurlar.
Klasik Antipsikotikler
Klorpromazin Haloperidol
• Postural hipotansiyon ve • Ekstrapiramidal yan tesir
sedasyon yapıcı etkisi en riski en yüksek
yüksek antipsikotiktir antipsikotiktir
Tioridazin • Sedasyon, hipotansiyon ve
• Kardiyak yan tesir riski atropin benzeri yan tesir
yüksektir (QT uzaması, riski düşüktür.
torsades de pointes) ve • QT uzaması riski en düşük
pigmenter retinopatiye klasik antipsikotiktir
neden olabilir.
• Antiemetik amaçlı verilmez Flufenazin
• Ekstrapiramidal yan tesir Tiotiksen
riski en düşük klasik
antipsikotiktir
Atipik Antipsikotikler
• D2 reseptörlerini bloke • Akut distoni,
edici etkileri klasik • Parkinsonizm,
ilaçlardan düşüktür
• Nöroleptik malign
• Şizofreninin sosyal sendrom
çekilme ve motivasyon
kaybı gibi negatif • Tardif diskinezi gibi
semptomlara daha ekstrapiramidal yan tesir
etkilidirler. riskleri düşüktür.
• Antiemetik amaçlı • Hiperprolaktinemi,
kullanılmazlar amenore-galaktore ve
infertilite riskleri
düşüktür.
Atipik Antipsikotikler
• 5-HT 2A ve H1 reseptör
blokajına bağlı kilo
artışı, hiperglisemi ve
hiperlipidemi gibi
metabolik yan tesir
yaparlar.
Kilo alımı➔
En fazla Olanzapin sonra
klozapin; En az
Ziprasidon sonra
aripiprazol
Atipik Antipsikotikler
Risperidon/ Paliperidon
• D2 blokaj diğer atipiklere göre
yüksektir.
• Diğerlerinden farklı olarak
ekstrapiramidal yan tesir ve
hiperprolaktinemi yapabilir.
Aripiprazol
• 5-HT 2A reseptörlerine
antagonist D2 reseptörlerine
parsiyel agonist, etki yapan ve
uzun yarı ömre sahip
antipsikotiktir. (En uzun pimozid)
• 5-HT 2A blokaj diğer atipiklere
göre en zayıftır.
Klozapin
• Agranülositoz yapabildiği için
rutin CBC takibi gerekir.
• Myokardit ve gece siyaloresi
diğer yan tesirleridir.
• Dirençli şizofrenide kullanılır.
• Akut mani ataklarında tercih
edilmez.
• Alfa blokör ve antimuskarinik
etkisi yüksektir
Atipik Antipsikotikler
Ziprasidon
• Noradrenalin ve 5-HT re-
uptake'ni inhibe ederek
antidepresan etki de gösterir.
• Uzun QT yapar.
• En az kilo aldıran antipsikotiktir
Ketiyapin
• En kısa etkili antipsikotiktir
• Uzun QT yapar
Kariprazin
• D2 ve 5-HT2A reseptörlerine
antagonist, D3 reseptörlerine
parsiyel agonist etki yapar
Sulpirid (klasik?? Atipik??)
• Atipik ilaç olmasına karşın tardif
diskinezi ve hiperprolaktinemi
yapabilir.
• Antipsikotik, antiotistik ve
antivertigo etkisi vardır.
• Alfa1, H1 ve muskarinik
reseptörleri bloke edici etkisi en
düşük antipsikotiktir.
• Hipertansiyon yapabilen
antipsikotiktir
• 5HT-2A reseptörlerini
etkilemeden D2 ve D3 reseptör
blokajı yapar.
Glisin üzerinden antipsikotik etki
Sarkoserin Bitopertin
• Glisin transporter 1 • Glisin reuptake
inhibitörü. inhibitörü
• Dopaminerjik sistemle
etkileşmeden şizofreni
tedavisi yaparlar
Diğer Antipsikotikler
Pimavanserin
• 5-HT2A reseptörlerine
invers agonisti
• D2 reseptörlerini etkilemez
• Parkinson hastalarında
görülen psikotik bozuklukta
kullanılır
Lumateperon
• Dopamin reseptörlerindeki
fosfoprotein
modülatörüdür.
• Dual etkilidir. (presinaptik
parsiyel agonist;
postsinaptik antagonist gibi
davranır)
• 5-HT2A reseptörü
antagonisti
• Şizofrenide negatif
semptomlara karşı kullanılır.
Önemli Antipsikotilkler
• α1 ve histaminik reseptörleri • QT uzamasını en çok yapan
en güçlü bloke edenler ➔ atipikler➔ketiyapin,
Klorpromazin ve klozapindir ziprasidon, Klasik ilaç ise
tioridazindir. (en az
haloperidol)
• Muskarinik reseptörleri en
güçlü bloke edenler ➔
Olanzapin, klozapin ve • Kilo aldıran, hiperglisemi,
tioridazindir (en az hiperlipidemi yapanlar➔
haloperidol) Olanzapin ve klozapindir (en
az ziprasidon ve aripiprazol)
• Antipsikotikler genelde
prolaktini artırır; düşürenler➔
Aripiprazol, brekspiprazol,
kariprazin
Özellik İlaç

D2/5-HT2A afinite oranı yüksek Klasik antipsikotikler

D2/5-HT2A afinite oranı düşük Atipik antipsikotikler

D2 parsiyel agonist, 5-HT2A antagonist ve uzun Aripiprazol

yarı ömür
Noradrenalin ve 5-HT re-uptake inhibitörü Ziprasidon

D2/5-HT2A antagonist, D3 parsiyel agonist Kariprazin

Pozitif semptomalara etkili Klasik antipsikotikler

Negatif semptomlara etkili Atipik antipsikotikler

Ekstrapiramidal yan tesir riski en yüksek Haloperidol

Ekstrapiramidal yan tesir riski düşük Atipik antipsikotikler

Özellik İlaç
Ekstrapiramidal yan tesir ve hiperprolaktinemi Risperidon / Paliperidon
yapabilen atipik ilaçlar
Agranülositoz, miyokardit ve siyalore yapan Klozapin
Hipotansiyon ve sedasyon yan tesiri en yüksek Klorpromazin
Kardiyotoksisite ve pigmenter retinopati yapan, Tioridazin
antiemetik etki için verilmeyen, ekstrapiramidal
yan tesir riski düşük klasik ilaç
Kilo alımı, hiperglisemi hiperlipidemi riski en Olanzapin / Klozapin
yüksek
Kilo alımı, hiperglisemi, hiperlipidemi riski en Ziprasidon / Aripiprazol
düşük
Antimuskarinik yan tesir riski en yüksek Tioridazin / Olanzapin / Klozapin
5-HT 2A, alfa1, M1 ve H1 reseptör blokör Sulpirid
özelliği en düşük
Antipsikotiklerin Nörolojik Yan
Tesirleri
Akut distoni
• Dopamin reseptör
blokajına bağlıdır. Kısa
sürede ortaya çıkar.
• Yüz, boyun ve sırt
kaslarında spazm vardır.
• Benztropin, biperiden,
triheksifenidil veya
difenhidramin gibi santral
etkili antikolinerjikler ile
tedavi edilir.
Parkinsonizm
• Nigrostriatal dopamin D2
reseptörlerinin blokajına
bağlı ortaya çıkar.
• Benztropin, biperiden ve
difenhidramin gibi santral
etkili antikolinerjikler ile
tedavi edilir.
Antipsikotiklerin Nörolojik Yan
Tesirleri
Nöroleptik Malign Sendrom
• Klasik antipsikotiklerin (en çok
haloperidole bağlı) D2 reseptör
blokajına bağlı nadir ama ciddi yan
etki
• Kas spazmı, yüksek ateş, mental
bozukluk konvülziyon
• Tedavide dantrolen ve dopamin
agonisti (L-Dopa, Bromokriptin) veya
amantadin verilir.
Tardif Diskinezi
• Klasik antipsikotiklerin striatal D2
reseptörleri bloke etmeleri sonucu,
D2 reseptörlerde aktivite artışına
bağlı gelişir.
• En son ortaya çıkan ve irreversible
olan yan tesiridir.
• İlacın birden kesilmesi ile daha da
şiddetlenir. Doz artmıyla geçici
düzelir
• Tedavide klasik antipsikotik yavaş
yavaş kesilerek klozapin, olanzapin ve
aripiprazol gibi atipik antipsikotik
ilaca geçilir. Yüksek doz Diazepam
verilir.
• VMAT 2 inhibitörü Valbenazin,
tetrabenazin de verilebilir
Mekanizma Yan Tesir
D2 reseptör blokajı Akut distoni
Hiperprolaktinemi
Parkinsonizm
Nöroleptik malign sendrom

D2 reseptör hipersentisitivitesi Tardif diskinezi

Alfa 1 reseptör blokajı Postural hipotansiyon
Ejekülasyon inhibisyonu

Muskarinik reseptör blokajı Ağız kuruluğu, konstipasyon ve üriner

retansiyon
Midriyazis ve görme bulanıklığı
Toksik konfüzyonel durum
H1 reseptör blokajı Sedasyon
5-HT 2 ve H1 reseptör blokajı Kilo alımı
Antiepileptik İlaçlar
• Epilepsi, beyindeki • Deney hayvanlarına
hücrelerin kontrol GABA A-klor
edilemeyen, aşırı ve kompleksini inhibe
anormal deşarjlarına eden pentilentetrazol
bağlı olarak ortaya çıkar verilerek absans
(Eksitasyon). epilepsi,
• Maksimal elektroşok
uygulanarak generalize
epilepsi oluşturulur.
Antiepileptik ilaçların temel etki
mekanizmaları
• Sodyum veya kalsiyum
iyon kanallarının inhibe
edilmesi
• GABA etkinliğinin
artırılması
• Adenozin etkinliğinin
artırılması
• Glutamat etkinliğinin
azaltılması
Fenitoin
• Voltaj bağımlı sodyum
kanallarının bloke ederek nöron
membranlarını stabilize eder.
• Ek olarak kalsiyum girişini azaltır,
GABA düzeyini artırması ikincil
etki mekanizmasıdır.
• Parsiyel, generalize tonik-klonik
nöbet ve status epileptikus
tedavisinde kullanılır. Absans
(petit-mal) ve myoklonik
epilepside etkisizdir.
• Migren profilaksisi, uygunsuz
ADH sendromu ve ventriküler
aritmide de yararlıdır.
Yan Tesirleri
• Nistagmus
• Doza bağımlı en sık yan tesiri
diplopi ve ataksidir.
• Periferik nöropati
• Derin tendon reflekslerini azaltır.
• Gingiva hiperplazisi,
• Hirşütizm,
• Hiperglisemi,
• Vitamin D azalmasına bağlı
osteomalazi
• Folik asit eksikliğine bağlı
megaloblastik anemi
Karbamazepin • Bipolar hastalıkta lityumun
• Düşük dozda voltaj bağımlı alternatifidir.
sodyum kanallarını bloke (antidepresan, antimanik)
eder, yüksek dozda • Absans ve myoklonik
adenozin reseptörlerini nöbette etkili değildir.
uyarır. • Su zehirlenmesi ve gebe
• Generalize tonik-klonik kadının bebeğinde nöral
nöbet ve parsiyel nöbet tüp defekti yapar.
tedavisinde kullanılır. • Aplastik anemi,
• Trigeminal nevraljide agranülositoz, lökopeni
öncelikli tercihtir. yapar.
• Diabetes insipidus • En sık yan etkisi diplopi ve
tedavisinde verilebilir. ataksidir.
Fenobarbital Primidon
• Generalize tonik-klonik ve • Ön ilaç
parsiyel nöbetlerin • Fenobarbitale
tedavisinde kullanılır. dönüşmesine karşın etki
• Absans nöbete etkisizdir. mekanizması fenitoine
• Febril konvülsiyon ve benzer (Na kanalı blokajı).
status epileptikus • Generalize tonik-klonik ve
tedavisinde diazepamın parsiyel nöbetlerin
alternatifidir. tedavisinde kullanılır.
• Absans nöbete etkisizdir
Etosüksimid • Valproik asitin
• T tipi kalsiyum metabolizmasını inhibe
kanallarını bloke eder. eder
• Pentilentetrazol ile
indüklenen nöbetlere
etkilidir
• Absans (petit-mal)
epilepside ilk tercihtir.
• Diğer epilepsi türlerinde
etkinlik göstermez.
• Mikrozomal enzimleri
etkilemez.
Valproik Asit
• Maksimal elektroşok ve
pentilentetrazol ile indüklenen
nöbetlere etkilidir.
• Voltaj bağımlı sodyum ve
kalsiyum kanalları ile NMDA
reseptörlerini bloke eder.
• GABA geri alımını ve GABA-
transaminazı inhibe ederek
GABA düzeyini artırır.
• Histon deasetilazı inhibe
ederek epilepsiye neden olan
genlerde değişikliğe neden
olur.
• Absans epilepsi, generalize
tonik-klonik epilepsi, parsiyel
nöbet ve myoklonik nöbet
olmak üzere tüm epilepsi
tiplerinde etkilidir.
• Myoklonik nöbette öncelikli
tercihtir.
• Generalize tonik-klonik
nöbetle birlikte absans nöbet
varlığında ilk tercihtir
• Bipolar hastalıkta ve migren
profilaksisinde de kullanılır.
• CYP ve UGT enzimlerini • Pankreatit,
inhibe ederek fenitoin, idiosenkratik hepatit,
fenobarbital, idiosenkratik
karbamazepin, trombositopeni ve kilo
lamotrijinin artışı diğer yan
metabolizmasını azaltır. tesirleridir.
• Amonyak artışına • Gebede kullanıldığında
neden olur tedavide bebekte spina bifida,
intravenöz karnitin kardiyovasküler ve
kullanılır. orofasiyal anomalilere
neden olabilir
Lamotrijin
• Folik asit antimetabolitidir.
Voltaj bağımlı sodyum ve
kalsiyum kanallarını inhibe
eder.
• Parsiyel nöbet, çocuklarda
absans ve myoklonik
nöbette kullanılır.
• Lennox-Gestaut
sendromunda ilk tercih
ilaçtır (alternatifi topiramat)
• Manik-depresif hastalıkta
lityumun alternatifidir
• Steven Johnson
sendromuna neden olabilir.
• Valproik asit, lamotrijinin
metabolizmasını inhibe
ederek Steven-Johnson
sendromu yapma olasılığını
artırır.
• Valproik asitle
kullanıldığında dozu yarıya
indirilmelidir.
Benzodiazepinler • Klonazepam,
• Diazepam, status nitrazepam, klobazam,
epileptikus ve febril klorazepat epilepsi
konvülsiyonda ilk tercih tedavisinde etkilidir.
ilaçtır.
• Status epileptikus • Klordiazepoksit,
tedavisinde lorazepam alprazolam ve triazolam
ve midazolam da antiepileptik olarak
kullanılabilir verilmez.
Gabapentin / Pregabalin
• GABA analoğu olmalarına
karşın GABA reseptörlerini
uyarmazlar. Beyinde GABA
düzeyini artırırlar. N-tipi
kalsiyum kanallarını bloke
ederek glutamat salgısını
azaltırlar.
• Parsiyel ve generalize tonik-
klonik nöbet tedavisinde
kullanılırlar.
• Pregabalin generalize
anksiyete bozukluğu için de
ruhsat almıştır.
• Plazma proteinlerine
bağlanmazlar ve metabolize
edilmezler.
• Böbrek yoluyla değişmeden
atılırlar.
• Mikrozomal enzimleri
etkilemezler ve diğer ilaçlarla
etkileşmeye girmezler
Progabid
• GABA analoğudur. GABA A ve
GABA B reseptörlerini
uyararak generalize tonik-
klonik, parsiyel ve myoklonik
nöbet tedavisinde kullanılır.
Vigabatrin • Vigabatrin kullanan
• GABA transaminazı hastaların %40'da
(GABA-T) irreversibl irreversible periferal
inhibe eder. görme alanı defekti
ortaya çıkabilir.
• Plazma proteinlerine
bağlanmaz ve metabolize • Görme keskinliği takibi
edilmez. yapılmalıdır.
• Kompleks parsiyel nöbet
ve West sendromunda
(infantil spazm) kullanılır.
İnfantil spazm da ACTH'
nın alternatifidir
Tiagabin Stiripentol
• GABA re-uptake'ni inhibe eder. • GABA düzeyini artırır ve GABA A
reseptör aktivasyonu ile yapar.
• Parsiyel nöbet tedavisinde
kullanılır • Generalize tonik-klonik ve
myoklonik epilepsi tedavisinde
kullanılır.
Retigabin (Ezogabin) • Mikrozomal enzim inhibisyonu
• Voltaj bağımlı potasyum yapar
kanallarını açarak
hiperpolarizasyona neden olur.
• Parsiyel nöbet tedavisinde
kullanılır.
• Retina hasarı ve görme kaybı
yapabilir.
• İlaç etkileşmesine girmez
Levetirasetam
• Sinaptik vezikül proteine
(SV2A) bağlanarak
glutamat (azaltır) ve
GABA (artırır)
salgılanmasını düzenler • Diğer antiepileptik
• Parsiyel nöbet, generalize
tonik-klonik nöbet ve
myoklonik nöbet
tedavisinde kullanılır.
• Glukuronil transferaz ve
CYP enzimleri tarafından
metabolize edilmez, UGT
ve CYP enzimlerini
indüklemez
ilaçlarla etkileşmeye
girmez .
CYP 450 izoformları ile metabolize edilmemesi ve bu
enzimleri indüklememesi nedeniyle diğer ilaçlarla
etkileşim olasılığı düşük olup, tedavide daha
güvenle tercih edilebilecek antiepileptik ilaç
hangisidir? Nisan 2016
A: Tiagabin
B: Rufinamid
C: Levetirasetam
D: Okskarbazepin
E: Pirimidon
Lacosamide
• Na kanal blokajı yapar
• Direkt olarak GABA ve
Glutamat reseptörlerini
etkilemez
• Collapsine response
mediator protein-2
(CRMP-2) inhibisyonuyla
nörotropik faktörleri
inhibe eder.
Topiramat Zonisamid
• Monosakkarit yapısındadır. • Sulfonamid derivesidir.
• Voltaj bağımlı sodyum kanallarını • Topiramata benzer etki
bloke eder.
• Voltaj bağımlı sodyum kanallarını ile
• Karbonikanhidraz ile Glutamatın karbonik anhidrazı inhibe eder.
AMPA ve Kainat reseptörlerini bloke
eder. • GABA ve Glutamat etkisini modüle
eder.
• GABA'nın inhibitör etkisini artırır.
(GABA A’yı uyarır)
• Parsiyel nöbet , generalize tonik- Felbamat
klonik nöbet, Lennox-Gestaut • Aplastik anemi ve karaciğer
sendromu, infantil spazm (absans toksisitesi yapar
dahil) ve migren profilaksisinde
kullanılır.
• Miyop görme bozukluğu, glokom gibi
hastalıklar yapabilir.
• Nefrolithiasis risk artışı yapar.
Perampanel
• Glutamat AMPA reseptör
antagonistidir
• 12 yaş üstüne verilir
Asetozolamid
• Karbonik anhidrazı inhibe
ederek tüm epilepsi
türlerinde kullanılabilir
• Mens dönemindeki epilepsi
ataklarında tercih edilir.
Rufinamid
• Voltaj bağımlı sodyum
kanallarının inaktif
durumda kalma süresini
uzatır
• Lennox-Gestaut
sendromunda kullanılır
Trimetadion (Retina)
• Talamik nöronlarda T-tipi
kalsiyum kanallarını bloke
ederek absans nöbet
tedavisinde kullanılır.
• Retina hasarı yapabilir
Özellik Antiepileptik

Voltaj bağımlı sodyum kanal blokajı yapanlar
Kalsiyum kanal blokajı yapanlar
GABA reuptake inhibisyonu yapanlar
Fenitoin / Karbamazepin / Valproik asit/
Lamotrijin /
Topiramat / Zonisamid / Lacosamid
Etosüksimid / Valproik asit/ Lamotrijin/
Trimetadion/ Gabapentin/ topiramat
Tiagabin/ Valproik asit

GABA-T inhibisyonu yapanlar Vigabatrin / Valproik asit

Voltaj bağımlı potasyum kanal aktivasyonu Retigabin (Ezogabin)

yapan
Sinaptik vezikül proteine bağlanan Levetirasetam

Glutamat AMPA reseptör blokajı yapan Perampanel

Özellik Antiepileptik

Absans nöbette verilenler Etosüksimid / Valproik asit/ Lamotrijin /

Klonazepam/ Trimetadion/ Topiramat
Myoklonik nöbette verilenler Valproik asit/ Klonazepam / Levetirasetam

İnfantil spazmda kullanılanlar ACTH (Kosintropin) / Vigabatrin / Klonazepam

Generalize tonik-klonik nöbette kullanılanlar Fenitoin / Karbamazepin / Valproik asit/

Lamotrijin
Lennox-Gestaut sendromunda kullanılanlar Lamotrijin / Topiramat/ Rufinamid

Status epileptikus tedavisinde kullanılanlar Diazepam / Fenobarbital

Mikrozomal enzim inhibisyonu yapanlar Valproik asit/ Stiripentol

Özellik Antiepileptik

Metabolize edilmeyenler Gabapentin / Pregabalin / Vigabatrin

CYP ve UGT tarafından yıkılmayan Levetirasetam

Bipolar hastalıkta kullanılan Karbamazepin/ Valproik asit/ Lamotrijin

SPOT
Akut manide kullanılmayan antipsikotikler➔ Klozapin,
İlioperidon
Antiemetik etki yapmayan klasik ilaç➔ Tioridazin
QT uzatan, pigmenter retinopati yapan➔ Tioridazin
Ekstrapiramdal yan tesir riski en düşük klasik➔
Tioridazin
Ekstrapiramdal yan tesir riski en yüksek klasik➔
Haloperidol
En çok postural hipotansiyon ve sedasyon yapan
klasik➔ Klorpromazin
En çok kilo aldıran atipik➔ Olanzapin sonra klozapin
SPOT
EPYE yapan atipik ilaç➔ Risperidon
En uzun yarı ömre sahip antipsikotik➔ Pimozid
Tardif yapan atipik➔ Sulpirid
Antiotistik atipik➔ Sulpirid
En çok nöroleptik malign send. yapan klasik➔ Haloperidol
Adenozin reseptörlerini uyaran➔ Karbamazepin
Ön ilaç olan➔ Pirimidon
Steven Johnson Send. yapabilen antiepileptik➔ Lamotrijin
T-tipi kalsiyum kanal blokörü➔ Etosüksimid
Absansta ilk tercih➔ Etosüksimid
Her tür epilepside kullanılan➔ Valproik asit
SPOT
Lennox- Gestaut tedavisi➔ Lamotrijin
GABA analoğu, GABA A ve GABA B yi uyaran➔ Progabid
GABA Transaminazı inhibe eden➔ Vigabatrin
Voltaj bağımlı potasyum kanallarını açan➔ Retigabin
SV2A’ya bağlanarak glutamatı ↓GABA’yı ↑➔
Levetirasetam
Monosakkarit yapıda olan➔ Topiramat
Mens dönemindeki epilepsi ataklarında tercih edilen➔
Asetazolamid
Na kanallarının inaktif durumda kalma süresini
uzatan➔ Rufinamid
Antidepresan İlaçlar
Antidepresan İlaçlar
• Beyinde noradrenalin, • Muskarinik
serotonin ve/veya • Alfa1
dopamin düzeyini
artırırlar. • H1
• Etkileri 2-3 hafta sonra reseptörleri bloke ederler
başlar.
Trisiklik Antidepresanlar
• Noradrenalin ve İmipramin
serotonin re-uptake'ni • NA ve 5-HT geri alımını
nonselektif inhibe eşit güçte inhibe eder
ederler.
• Analjezik etkileri de Desipramin
vardır. • NA (en güçlü) geri alımını
• Lokal anestezik etki. 5-HT geri alımından daha
güçlü bloke eder.
• Antidepresan etkilerine
tolerans gelişmez
• İmipramin, desipramin,
klomipramin,
amitriptilin, protriptilin
Trisiklik Antidepresanlar
Amitriptilin
• Terminal dönem kanser
ağrısı, Migren profilaksisi
ve fibromyalji tedavisinde
kullanılır.
• Aritmi riski diğerlerinden
yüksektir
Protriptilin
• En uzun yarı ömre sahip
TAD’dır (en uzun
antidepresan fluoksetin)
Klomipramin
• 5-HT geri alımını NA geri
alımından daha güçlü
bloke eder.
• Obsesif kompulsif
hastalıkta en etkili ilaçlar
klomipramin ve SSRI
lerdir.
Trisiklik Antidepresan Zehirlenme
Bulguları
Muskarinik reseptör blokajı • Ventriküler aritmi (ölüm
• Ağız kuruluğu, kuru ve nedeni)
sıcak deri, konstipasyon, • Konfüzyon
idrar retansiyonu, • Halüsünasyonlar
midriyazis, siklopleji,
taşikardi (Atropin)
Alfa reseptör blokajı
• Postural hipotansiyon,
Sedasyon
H1 reseptör blokajı
• Sedasyon
Atipik Antidepresanlar
Bupropion • Muskarinik, Alfa 1 ve H 1
• Amfetaminlere benzeyen reseptörleri bloke edici
atipik antidepresandır. etkisi düşüktür
• Dopamin re-uptake'ni • Terapötik dozda ajitasyon
noradrenalin re- ve konvülziyon yapar
uptake'ine göre daha • Hipertansiyonu olan
güçlü inhibe eden tek hastalarda uygun değildir.
antidepresandır.
• 5-HT düzeyini
değiştirmez.
• Nikotin bağımlılığında
kullanılır
Atipik Antidepresanlar
Mirtazapin Tianeptin
• Belirgin re-uptake • NA geri alımını inhibe
inhibisyonu yapmaz . eder, 5-HT geri alımını
• Presinaptik alfa 2 artırır
reseptörleri bloke ederek
NA ve 5-HT salgısını
artırır.
• H1 reseptörleri en güçlü
bloke eden
antidepresandır. Güçlü
sedasyon yapar.
• Antimuskarinik yan tesir
riski düşüktür.
Atipik Antidepresanlar
Maprotilin / Amoksapin Amoksapin
• NA re-uptake'ni inhibe • Metabolitine bağlı D2
ederler 5-HT re reseptörleri bloke
uptake‘ni belirgin ederek antipsikotik etki
etkilemezler. yapar
• TAD’lar gibi muskarinik, • Hiperprolaktinemi ve
alfa 1 ve H1 ekstrapiramidal yan
reseptörleri bloke tesirler ortaya çıkabilir.
ederler
5-HT Reseptör Modülatörleri
Trazodon/ Nefazodon/ • Vilazodon ve
Vilazodon/ Vortioksetin Vortioksetin; 5-HT geri
• Trazodon; 5-HT2A alımını inhibe eder ve 5-
reseptörlerini ve 5-HT HT 1A reseptörlerine
geri alımını inhibe eder. parsiyel agonist etki
Antidepresan, anksiyolitik yapar. Anksiyolitik ve
ve hipnotik etki yaparlar. antidepresandırlar.
• Trazodon en fazla
priapizm yapandır. • Alfa 1, H1 blokaj yaparlar.
• Nefazodon NA re- Muskarinik yan tesirleri
uptake’ini de azaltır. azdır
Selektif Noradrenalin Re-uptake
İnhibitörleri
Atomoksetin/ Reboksetin • Muskarinik, alfa 1 ve
• Norepinefrin re- H1 reseptörleri bloke
uptake'ni selektif inhibe edici etkileri düşüktür
ederler (SNRI). • Antikolinerjik yan tesir,
• Depresyon ve dikkat sedasyon ve
eksikliğinde kullanılırlar. hipotansiyon riskleri
minimaldir
• Hipertansiyon
hastasında dikkatli
kullanılmalıdır.
Selektif Serotonin ve Noradrenalin
Re-uptake İnhibitörleri
Venlafaksin/ Duloksetin/
Milnasipran
• Serotonin ve norepinefrin
re-uptake'ni selektif
inhibe ederler
• Depresyon ve anksiyete
tedavisinde kullanılırlar
• Muskarinik, alfa 1 ve H1
reseptörleri bloke edici
etkileri düşüktür (en zayıf
Venlafaksin)
• Milnasipran, venlafaksin
plazma proteinine en
düşük bağlanan
antidepresanlardır.
• Venlafaksin
hipertansiyon yapabilir
(dikkat).
Doksepin insomnia da
kullanılan yeni bir SSNRI
dir.
Selektif Serotonin Re-uptake
İnhibitörleri
Fluoksetin/ Paroksetin/
Sitalopram/ Sertralin/
Fluvoksamin
• Serotonin (5-HT) re-uptake'ni
selektif inhibe ederler (SSRI).
• 5-HT geri alımını en güçlü
bloke eden paroksetindir.
• Fluoksetin (metaboliti 3 kat
daha uzun) yarı ömrü en uzun
antidepresandır.
• Paroksetin ve fluvoksamin
aktif metabolit oluşturmaz .
• CYP enzimlerini inhibe ederek
TAD’lar ve birçok ilacın
metabolizmasını azaltırlar.
• Depresyon
• Panik Bozukluk
• Yaygın Anksiyete Bozukluğu
• Obsesyon
• Blumia
• Migren Profilaksisi
• Premenstrüel Gerginlik
• Postmenapozal Sıcak
Basmaları
Fluoksetin/ Paroksetin/ Sitalopram/
Sertralin/ Fluvoksamin
• Muskarinik, alfa 1 ve H 1
reseptörleri bloke edici
etkileri düşüktür.
• En sık yan tesirleri bulantı-
kusma ve diyare gibi GIS
yakınmalardır. Kilo artışı
yapıcı etkileri düşüktür.
• İkinci sık yan tesirleri libido
azalması ve ejakülasyon
gecikmesi gibi seksüel yan
tesirlerdir
• Uykuya dalma problemi
yapabilirler.
• Moklobemid, fenelzin,
tranilsipromin, linezolid,
tramadol, lityum ve
sumatriptan gibi 5-HT
etkinliğini artıran ilaçlarla
kullanıldıklarında
• hipertansiyon,
• hiperrefleksi,
• ateş, konvülsiyon ve koma
gibi bulgu ve semptomlara
neden olurlar (serotonin
sendromu).
Ağrı ve disfori semptomlarını iyileştirmek amacıyla
fibromiyalji tedavisinde kullanılan ve serotonin –
noradrenalin geri alım inhibitörü olan ilaç
aşağıdakilerden hangisidir? Nisan 2017
A) Nefazodon
B) Vortioksetin
C) Milnasipran
D) Fluvoksamin
E) Ziprasidon
MAO inhibitörleri
Moklobemid Tranilsipromin / Fenelzin
• Selektif MAO A • MAO A ve MAO B
inhibitörüdür. enzimlerini irreversibl
• Depresyonu olmayan inhibe ederler.
sağlıklı insanlarda psişik • Tiraminden zengin
stimülasyon yapan tek şarap veya peynirle
antidepresandır. alındıklarında
hipertansif krize neden
olurlar.
Antidepresan Özet
Bupropion
Muskarinik, alfa 1, H 1 • 5-HT geri alımını
reseptörleri etkilemez
• En güçlü bloke eden • Dopamin geri alımını
TAD’lardır NA geri alımından daha
• En zayıf bloke edenler çok bloke eden tek
SSRI, SNRI, SSNRI’lardır antidepresandır
(en zayıf Venlafaksin)
Diğer Antidepresanlar
Alprazolam
• İnsomia, anksiyete, panik atak
ve agarofobi tedavisinde
kullanılan benzodiazepindir.
• Antidepresan etkisi de vardır.
Antikolinerjik yan tesirlere
neden olmaz.
Agomelatin
• Melatonin reseptörlerine
agonist ve 5-HT2C
reseptörlerine antagonist etki
yapar.
• Majör depresyon tedavisinde
kullanılır.
Esketamin
• NMDA blokörü
• Major depresyonda intranazal
tedavi
Breksanolon
• Progesteron metaboliti
• Postpartum depresyonda IV
infüzyonla verilir
• GABA A modulatörüdür
Bipolar Bozukluk Tedavisi
Akut tedavi Profilaksi
• Benzodiazepinler • Lityum
• Antipsikotikler (olanzapin) • Lamotrijin
• Karbamazepin • Karbamazepin
• Valproik asit • Valproik asit

Klozapin ve ilioperidon
dışındaki antipsikotikler ile
diazepam veya
klonazepam, bipolar
hastalığın mani fazında
etkilidir.
• Lityum, manik-depresif
hastalığın profilaksisinde
ilk tercihtir
• Etkisi 1-2 hafta sonra
başlar, akut tedavide
kullanılmaz.
Lityum
• Barsaklardan hızla ve %100
absorbe edilir.
• Plazma proteinlerine
bağlanmaz, metabolize
olmadan böbrekler yoluyla
atılır.
• Bipolar hastalık, majör
depresif bozukluk, reküren
depresyon, şizoafektif
bozukluk, agresyon ve
tirotoksikoz tedavisinde
kullanılır.
• Sanrısal bozuklukta etkisizdir.
• Antimanik etkinliği
antidepresan etkinliğinden
fazladır.
• Primer etki mekanizması
fosfoinozitol turnoverini
suprese etmesidir
• ADH’nin V2 ve TSH
reseptörlerinin G-proteini ile
kenetlenmesini inhibe ederek
poliüri ve hipotiroidiye neden
olur.
• Diüretikler (en fazla tiazidler),
• NSAI ler (Aspirin ve
parasetamol hariç),
• ACE inh ve ARB ler
Lityum plazma düzeyini artırır.
• Zehirlenmesinde
metilksantinler kullanılır
• Diyaliz en etkili yöntemdir.
• Tedavide aktif kömürün yeri
yoktur.
Yan Tesirleri
• En sık tremor
• Hiperaktivite ve Hiperrefleksi
• Nefrojenik diabetes insipidus
ve poliüri
• Hipotiroidi ve guatr
• Ödem/ Kilo alımı
• Bradikardi, hipotansiyon
• Lökositoz (hemen herkeste)
• Gebede verilirse Ebstein
• Emzirende verilirse Floppy
Baby
Genel Anestezikler
İnhalasyon Anestezikleri
• Nöron membranında
akışkanlığı değiştirerek
nonspesifik etki yaparlar
• Buhar basıncı en yüksek
volatil anestezik
desflurandır
Nitröz oksit ve xenon
dışındakiler,
• Oda sıcaklığında (20°C)
sıvıdır
• GABAA ve glisin
reseptörlerini aktive eder.
Nitröz oksit ve xenon
• NMDA reseptörlerini
bloke eder.
• Metabolize olmaz
Nitröz oksit dışında,
• Nöromusküler blokör
ilaçların etkinliğini
artırırlar, kasları
gevşetirler
İnhalasyon Anestezikleri
• Halotan en fazla, nitröz
oksit en az olmak üzere
ryanodin
reseptörlerinde
mutasyon olanlarda
malign hipertermiye
neden olurlar.
• Kafa içi basıncı artırırlar
(gazlar artırır, katılar
düşürür)
• Konvülziyon öyküsü
olana Enfluran
• Miyokard enfarktüsü
öyküsü olana İzofluran
verilmez
• Feokromasitoma
cerrahisinde Halotan
kullanılmaz
İnhalasyon Anestezikleri
• Hastaların yarısında • Kanda çözünürlüğü
insizyona yanıtı düşük (kan/gaz
engelleyen partisyon sayısı düşük)
konsantrasyona MAK olan SSS ye çabuk geçer
denir. (P=1) etkisi çabuk biter. (en
• MAK potensi gösterir düşük xenon, en
yüksek halotan)
• MAK’ı en büyük Azot en
düşük Halotandır
İnhalasyon Anestezikleri
Nitröz Oksit • Uyanma sırasında oksijen
• Oda sıcaklığında gaz açlığı (difüzyon hipoksisi)
formundadır. gelişir. İçerisine O2 eklenir
• NMDA reseptörlerini bloke • Metabolize olmadan
eder. akciğerler yoluyla atılır.
• MAK değeri en yüksek • B12 vitamini eksikliğine
inhalasyon anesteziğidir. bağlı megaloblastik anemi
yapabilir.
• Zayıf anestezik, güçlü
analjeziktir.
• Hastayı tam olarak
uyutamaz.
• Etkisi hızlı başlar ve hızlı
biter.
Nitröz Oksit (devam)
• Çizgili kaslarda ve
uterus düz kasında
belirgin gevşeme
yapmaz.
• Nöromuskuler bloke
edici ilaçların etkinliğini
artırmaz.
• Malign hipertermi,
pulmoner ve kardiyak
depresyona neden
olmaz
• Beyin kan akımını, kafa
içi, göz içi ve pulmoner
basıncı artırır.
• Pulmoner
hipertansiyonlu,
glokomlu, hastalarda
tercih edilmez
• Pnömotoraks ve hava
embolisi yapabilir.
Halotan
• Fulminan hepatit
• Malign hipertermi
• Feo’da kontrendike
• Ventriküler aritmi
• Brom içerir
Xenon
• Kan/gaz partisyon katsayısı en
düşük
• Etkisi hızlı başlar hızla biter.
• Metabolize olmaz.
Desfluran
• Buhar basıncı en yüksek
Enfluran
• Epilepsi benzeri EEG
değişikliklerine neden olur.
• Epilepsi öyküsü olanlarda
kullanılmaz .
İzofluran
• Miyokart enfarktüsü riskini
artırır.
Sevofluran
• Bronkodilatasyon yapar,
solunum yollarını tahriş etmez
İntravenöz (Katı) Anestezikler
• Benzodiazepinler Ketamin dışındakiler,
dışında indüksiyon • GABA-A reseptörlerinin
amaçlı kullanılırlar. etkinliğini artırırlar.
Midazolam, genellikle
preanestezik • Analjezik etki yapmazlar
medikasyonda tercih • Beyin kan akımını ve
edilir. kafa içi basıncını
azaltırlar.
• Propofol dışında
kustururlar
İntravenöz (Katı) Anestezikler
Metoheksiltal/ Tiyopental • Etkileri yağ dokusuna
• İndüksiyon için redistirbüsyon ile
kullanılan sonlanır
barbitüratlardır • Tiyopental yarı ömrü
• GABAA’ya agonist etki en uzun IV
ile sedasyon hipnoz anesteziklerden biridir
yaparlar (diğeri lorazepam)
• Kas gevşetici etkileri • Kafa içi basıncı azaltırlar
vardır • Porfiryada
• Hiperaljezi yaparlar kontrendikedirler
İntravenöz (Katı) Anestezikler
Benzodiazepinler • Midazolam kısa etkili,
• GABAA reseptörlerinin etkisi hızlı başlar➔ fazla
etkinliğini artırırlar tercih edilir.
• Sedatif, amnestik, • KC bozuk,
anksiyolitik ve kas yaşlı➔lorazepam
gevşetici ➔preanestezik • Yüksek dozlarının
medikasyonda tedavisinde flumazenil
kullanılırlar. verilir.
• İndüksiyonda
kullanılmazlar
• Beyin kan akımını ve kafa
içi basıncını azaltırlar
İntravenöz (Katı) Anestezikler
Propofol
• GABAA reseptörlerinin etkinliğini
artırır
• İndüksiyon amaçlı en sık verilen
• Analjezik etkisi yoktur.
• Beyin kan akımını, kafa içi ve göz içi
basıncını azaltır.
• Solunumu deprese eder
• Antiemetik etkisi vardır.
Deksmedetomidin
• Yoğun bakım ünitelerinde sedasyon
ve analjezi için kullanılır. Alfa 2
agonisttir
• Preanestezik medikasyonda da
kullanılır.
Etomidat
• GABAA reseptörlerinin etkinliğini
artırır.
• Kardiyopulmoner depresyon yapmaz.
• Koroner arter hastalığı,
Kardiyomyopati, Serebrovasküler
hastalık, Hipovolemide en uygun IV
anesteziktir
• 11-β hidoksilazı inhibe ederek
adrenal korteksten kortizol ve
aldosteron sentezini baskılar.
İntravenöz (Katı) Anestezikler
Ketamin
• NMDA reseptörlerini bloke
ederek supraspinal düzeyde
eksitatör etkinliği baskılar.
• Katatoni, analjezi ve amnezi ile
karakterize disosiyatif
anestezi yapar.
• Analjezik etkiye sahip tek
indüksiyon ajanıdır
• Plazma proteinlerine en düşük
bağlanan intravenöz
anesteziktir.
• NA geri alımını inhibe ederek
indirekt sempatomimetik etki
yapar.
• Hipertansiyon, taşikardi,
kardiyak output artışı ve
bronkodilatasyona neden
olur.
• Solunumu deprese etmez
• Vücut salgılarını, beyin kan
akımını ve kafa içi basıncını
artırır.
• Postoperatif işitsel, görsel ve
halüsünasyonlara sebep olur
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi disosiyatif anestezi
yapar? TUS 2018 Ağustos

A: Sevofluran
B: Propofol
C: Etomidat
D: Tiyopental
E: Ketamin
Opioid Analjezikler Nörolept Analjezi
• Sedatif ve analjezik Fentanil + Droperidol
etkileri vardır
• Bulantı-kusma sık görülen Nörolept Anestezi
yan tesirleridir
• Sufentanil, analjezik Fentanil +
etkisi en yüksek olandır. Droperidol +
• Remifentanil, plazma Azot protoksit +
esteraz enzimlerince Nöromusküler blokör
metabolize olduğu için
etki süresi en kısa
opiyattır (diğeri
alfentanil).
Preanestezik Medikasyonda
Kullanılan İlaçlar
• Midazolam: Sedatif, anksiyolitik, amnestik ve
spazmolitik etki yapar.
• Difenhidramin: Histamin H1 reseptör blokörüdür.
Sedasyon ve antiemetik
• Atropin/ Glikopirolat: Muskarinik reseptörleri bloke
ederler. Sekresyonları baskılar.
• Opiyatlar: Analjezi ve sedasyon yaparlar.
• Sempatomimetikler: Hipotansiyon, bradikardi ve
bronkospazm kontrolü.
• Metoklopramid: Antiemetik ve gastrokinetik etki yapar
• Omeprazol / Lansoprazol
Ketamin, Antitusif, Kolinerjik ilaçlar uygun değildir
SPOT
NA geri alımını 5-HT geri alımından daha güçlü bloke
eden TAD➔ Desipramin
En uzun yarı ömre sahip TAD➔ Protriptilin
OKB’ de en etkili TAD➔ Klomipramin
Dopamin re-uptake'ni noradrenalin re-uptake'ine göre
daha güçlü inhibe eden➔ Bupropion
H1 reseptörleri en güçlü bloke eden antidepresan➔
Mirtazapin
Metaboliti D2 reseptörleri bloke eden antidepresan➔
Amoksapin
Plazma proteinine en düşük bağlanan➔ Milnasipran,
venlafaksin
SPOT
Yarı ömrü en uzun antidepresan➔ Fluoksetin
Aktif metabolit oluşturmayan SSRI➔ Paroksetin ve
Fluvoksamin
Depresyonu olmayanda psişik stimülasyon yapan➔
Moklobemid
Melatonin agonisti ve 5-HT2C antagonisti➔ Agomelatin
Buhar basıncı en yüksek➔ Desfluran
Metabolitine bağlı fulminant hepatit yapan➔ Halotan
MI öyküsü olana verilmeyen➔ İzofluran
Konvülsiyon öyküsü olana verilmeyen➔ Enfluran
SPOT
Antiemetik katı anestezik➔ Propofol
11-β hidoksilazı inhibe eden➔ Etomidat
Disosiyatif anestezik, analjezik, indirekt
sempatomimetik➔ Ketamin
Nörolept Analjezi➔ Fentanil + Droperidol
Preanestezik Medikasyonda kullanılmayan➔
Ketamin, antitusif, kolinerjikler
Lokal Anestezikler
• Voltaj bağımlı sodyum • Etkilerine küçük çaplı
kanallarını bloke ederek myelinsiz tip C sinir lifleri en
kanalların duyarlı, büyük çaplı myelinli
depolarizasyonunu önlerler. tip A alfa sinir lifleri en
• Benzokain dışında pKa dirençlidir
değerleri 7.5-9.0 arasında • A-alfa > A-beta > A-delta > B
olan bazik yapılı ilaçlardır. >C
• Benzokainin pKa değeri 3.5
olup fizyolojik pH'da non-
iyonize durumdadır.
Benzokain, yalnızca topikal
anestezide kullanılır,
infiltratif anestezide
verilmez.
• Adrenalin, noradrenalin • Kokain
veya fenilefrin, alfa (sempatomimetik)
reseptörlere agonist • Levobupivakain,
etki ile
vazokonstriksiyon • Ropivakain,
yaparak lokal • Bupivakain,
anesteziklerin etki • Tetrakain
sürelerini uzatır.
gibi uzun etkililere
sempatomimetik ilaç
katılmayabilir.
Ester Yapılı Lokal Anestezikler
• Plazmada • Etkileri zayıftır, geç
psödokolinesteraz başlar ve kısa sürer.
tarafından metabolize • Sistemik yan tesir
edilirler riskleri düşüktür.
• Aktif KC hastalığı • Ester yapılı olmasına
olanlarda karşın tetrakainin etki
kullanılabilirler. süresi uzun potensi
• Esterler alerjiktir yüksektir.
(Prokain en fazla)
Ester Yapılı lokal Anestezikler
Prokain Kokain
• En fazla alerji yapan lokal • İçerisine adrenalin katılmaz
anesteziktir. Benzokain
• Etki gücü en zayıf, en geç • Asit yapılı tek lokal
başlayan, en kısa süren anesteziktir.
• PABA'ya metabolize • Yalnızca topikal anestezide
edilerek sülfonamidlerin kullanılır.
etkinliğini azaltır
• Astım atağı ve alerjik • Methemoglobinemi
dermatit yapabilir. Aktif yapabilir.
karaciğer hastalığı olanlarda Tetrakain
kullanılabilir. • Ester yapıda olmasına
karşın güçlü ve uzun
etkilidir
Amid Yapılı Lokal Anestezikler
• Ester yapılı olanlara göre Lidokain
genellikle etkileri hızlı • Lokal anestezinin her
başlar, uzun sürer ve etki tipinde kullanılır
güçleri daha fazladır.
• Adrenalinle kombine
• Alerji riskleri çok edilir
düşüktür
• SSS de yan tesir yapabilir.
• Sistemik yan tesirlere (nistagmus, epilepsi)
neden olabilirler.
• Ventriküler aritmilerde IV
• Aktif karaciğer verilir
hastalığında yarı ömürleri
uzar.
Amid Yapılı Lokal Anestezikler
Prilokain Etidokain
• Metaboliti toluidine bağlı • En lipofilik lokal anestezik
methemoglobinemi olduğu için etkisi en hızlı
yapar. başlar.
• Anemisi, akciğer hastalığı • Kas gevşemesi gereken
ve siyanozu hastalarda cerrahi girişimlerde tercih
kullanılmaz. edilir
• Vitamin C ve metilen
mavisi ile
methemoglobinemi
tedavi edilir
Amid Yapılı Lokal Anestezikler
Bupivakain
• Duyusal sinirleri daha selektif
bloke eder
• Uzun etkili içine adrenalin
katılmaz
• Omurilik kan akımını azaltmaz
• Sezeryanda spinal ve epidural
anestezide tercih edilir.
• Ventriküler aritmi ve kardiyak
yan tesirleri en fazla yapan lokal
anesteziktir.
• Tedavide IV lipid kullanılır.
Levobupivakain
• En uzun etkili lokal anesteziktir.
Mepivakain
• Fetüs tarafından metabolize
edildiği için sezeryanda yapılan
spinal anestezide tercih edilmez
Artikain
• Dental işlemlerde tercih edilen
amino-amid yapılı lokal
anesteziktir
Dibukain
• Etki gücü en yüksek lokal
anesteziktir. Atipik kolinesteraz
aktivitesini test etmek için
kullanılır. Yaygın döküntü yapar
Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisinin obstetrik
anestezide kullanılması uygun değildir? TUS 2017
Ağustos
A: Levobupivakain
B: Mepivakain
C: Ropivakain
D: Lidokain
E: Bupivakain
Opioid Analjezikler
Opiyatların Etkileri
Analjezi: Öfori
• Supraspinal ve spinal Hipotermi
düzeyde analjezik etki Sedasyon
yaparlar
Konvülsan etki (Tolerans
• Analjezik etkilerine μ, δ, gelişmez)
κ (mü, delta ve kappa)
aracılık eder.
• Oddi sfinkterini
kasarlar. Safra kolik
ağrısında kullanılmazlar.
Opiyatların Etkileri
Antitusif etki Myozis
• Santral öksürük merkezini • Santral etki ile bilateral
inhibe ederler miyozise neden olurlar
• Kodein, dekstrometorfan • Göze damlatılınca myozis
ve propoksifen antitusif yapmazlar
amaçlı kullanılır. • Myozise tolerans
• Meperidin antitusif etki gelişmez
yapmaz • Zehirlenmede toplu iğne
başı pupil karakteristiktir
• Meperidin midriyazis
yapabilir
Opiyatların Etkileri
Histamin salgısında artma
• Hipotansiyon
• Bronkokonstrüksiyon (astıma
bağlı dispnede kontrendike)
Bradikardi
• Meperidin taşikardi yapar
(antimuskarinik)➔(inferior MI
ilacı)
Bulantı Kusma
• Gelişen tolerans ilacı bırakınca
en son düzelir
Uterusta gevşeme
• Doğum ağrısında kullanılmaz
• Meperidin gevşeme yapmaz
Konstipasyon
• Tolerans gelişmez
• Loperamid ve difenoksilat
diyarede kullanılır
Solunum depresyonu
• Zehirlenmelerde ölüm
nedenidir.
Tolerans
• Myozis • Bradikardik etkiye orta
• Konstipasyon düzey tolerans gelişir
• Konvülsiyon
• Diğer tüm etkilere
yüksek tolerans gelişir
MOKOKO
Opiyat Bağımlılığı
• Fiziksel bağımlılıktır
• Diasetilmorfin çok ciddi
bağımlılık yapar

• Tedavide Klonidin,
metadon, buprenorfin
verilir
• Metadon torsades de
pointes yapar
Opiyat Yoksunluk Krizi
Bulgular Tedavi
• Piloereksiyon (en spesifik) • Morfin
• Midriyazis • Klonidin veya lofeksidin
• Taşikardi
• Hipertansiyon
• Diyare
• Hiperventilasyon
• Hipertermi
• Terleme
Opiyat İntoksikasyonu
Bulgular Tedavide
• Bilateral myozis (en • Opiyat reseptör
• spesifik bulgu) antagonisti nalokson
intravenöz yoldan
• Bulantı-kusma kullanılır. (μ, δ, κ yı bloke
• Hipotansiyon eder)
• Bradikardi
• Bronkokonstriksiyon Alvimopan ve
Metilnaltrekson
• Konstipasyon
• Enterik μ reseptörlerini
• Konvülsiyon selektif bloke ederek
• Solunum depresyonu morfine bağlı kabızlık ve
postop ileusta kullanılır
Opiyatlar
Meperidin
• Analjezik etkisi morfinden
zayıftır.
• Antimuskarinik etkisi
vardır.
• Midriyazis taşkardi yapar
• Pozitif kronotropik ve
negatif inotropik
etkili➔Konjestif kalp
yetmezliğinde kullanılmaz.
• Metaboliti konvulsiyon
yapar. Uzun süre
kullanılmaz
• Antitusif etki yapmaz,
mide-barsak hareketlerini
belirgin azaltmaz.
• Öksürüğü baskılamak için
ve diyare tedavisinde
kullanılmaz.
• Myometrium düz kasında
gevşeme yapmadığı için
doğum ağrılarında tercih
edilir.
• SSRI ile birlikte alınmaz.
(meperidin/tramadol)
Opiyatlar
Fentanil/ Alfentanil/ • Sufentanil, mü, delta ve
Sufentanil/ Remifentanil kappa reseptörlerine
• Alfentanil, sufentanil ve agonist etki yapar
remifentanil yalnızca (potensi en yüksek).
parenteral kullanılır. • Remifentanil, doku ve
• Fentanilin parenteral ve plazma esterazları
transdermal formu vardır. tarafından metabolize
edilir.
• Analjezik etki güçleri
morfinden fazla, • Analjezik etki süresi en
analjezik etki süreleri kısa opiyat remifentanil
kısadır. daha sonra alfentanildir
(hızlı uyanma)
Opiyatlar
Loperamid/ Difenoksilat/
Eluksadolin
• Barsaktaki μ reseptörlerine
agonist etki yaparak diyare
tedavisinde kullanılırlar.
• Loperamid, p- glikoprotein
pompa için substrattır ve
beyne geçmez
• P-glikoprotein pompayı
inhibe eden kinidin
verapamil, diltiazem ile
solunum merkezini deprese
eder.
Metadon
• Mü reseptörlerine agonist
etki yapar
• NMDA reseptörlerini
inhibe eder.
• Oral emilimi iyidir.
• Eroin bağımlılarının
detoksifikasyonunda oral
yoldan kullanılır.
• Torsades de pointes yapar.
• Levometadil en uzun etkili
opiyattır.
Opiyatlar
Kodein
• Metil-morfindir
• Zayıf analjezik.
• Antitusif amaçlı verilir
• Bir kısmı CYP2D6 enzimi ile daha
potent olan morfine dönüşür
• CYP2D6 enzimi genetik olarak
olmayanlarda analjezik etkisi
azalır
Dekstrometorfan
• Mü reseptörlerine agonist,
NMDA reseptörlerine antagonist
etki yapar.
• Antitusif amaçlı kullanılır.
• Analjezi ve konstipasyon yapmaz
• Histamin salgısını artırır➔astımlı
hastalarda kullanılmaz
Propoksifen
• Yalnızca oral formu vardır
• Analjezik etkisi en düşük
opiyattır.
• Antitusif olarak verilir
Opiyatlar
Tramadol
• Sentetik kodein
analoğudur.
• Oral ve intramusküler
formu vardır.
• Mü reseptörlerine
agonist etki yapar.
• Serotonin ve norepinefrin
re-uptake'ni inhibe eder.
• MAO inhibitörleri veya
SSRI ilaçlarla alındığında
konvülsiyon ve serotonin
sendromu yapar.
• Etkisi naloksan tarafından
kısmen önlenir.
• Analjezik etkisi
morfinden düşüktür.
• Daha az solunum
depresyonu, Daha az
konstipasyon yapar.
• Doğum ağrılarında
verilebilir.
Tapentadol: Tramadole
benzer
Karma Etkili Opiyatlar
Nalorfin/ Butarfanol/ Buprenorfin,
Buprenorfin/ Nalbufin/ • mü reseptörlerine parsiyel
Pentazosin agonist, delta ve kappa
• Opiyat reseptörlere agonist, reseptörlere antagonist etki
parsiyel agonist veya yapar.
antagonist etki yaparlar. • Buprenorfin, opiyat
• Tam agonist ile birlikte bağımlılarının tedavisinde
kullanılırlarsa tam agonistin kullanılır.
analjezik etkisi azalır ve
yoksunluk krizi ortaya
çıkabilir.
• Tam agonistlere göre daha
az bağımlılık, yoksunluk ve
öfori solunum depresyonu
vs. yaparlar.
Hangisi parsiyel opioid mü reseptör agonisti ilaçtır?
2019 Eylül TUS

A: Metadon
B: Morfin
C: Fentanil
D: Buprenorfin
E: Levorfanol
Karma Etkili Opiyatlar

İlaç Mü Reseptörü Delta Reseptörü Kappa Reseptörü

Nalorfin Parsiyel agonist Etkisiz Agonist

Nalbufin Antagonist Etkisiz Agonist

Butarfanol Parsiyel agonist Etkisiz Agonist

Buprenorfin Parsiyel agonist Antagonist Antagonist

Pentazosin Parsiyel agonist Etkisiz Agonist

Opiyat Reseptör Antagonistleri
(Naloksan / Naltrekson / Nalmefen)
• Mü reseptörlerine en • Naloksan: Kısa yarı
fazla olmak üzere kappa ömre sahip olduğu için
ve delta reseptörlerini sık aralıklarla verilir.
bloke ederler. • Naltrekson: Naloksana
• Antagonistik etkilerine kıyasla daha uzun etkili
tolerans gelişmez .
Diğer Analjezik İlaçlar
Zikonotid:
• N-tipi kalsiyum kanallarını
inhibe eder. Refrakter kronik
ağrılı durumlarda intratekal
verilir.
Gabapentin / Pregabalin:
• GABA analoğu. N-tipi
kalsiyum kanallarını inhibe
ederler. Nöropatik ağrı,
fibromyalji, zona ve migren
profilaksisinde oral yoldan
verilirler.
Kapsaisin
• Substans P depolarını boşaltır
Ketamin:
• NMDA reseptör blokörü
• İntravenöz indüksiyon ilacıdır.
• Düşük dozlarda abdominal ve
spinal cerrahilerden sonra ağrı
kontrolünde yararlı olabilir.
Lidokain / Meksiletin:
• Sodyum kanallarını bloke eden
sınıf 1B antiaritmiklerdir.
Lidokain parenteral,
meksiletin oral verilir.
Madde Bağımlılığı
Madde Bağımlılığı
• Bağımlılık yapıcı maddelerin • Amfetamin, kokain,
pozitif pekiştirici özelliği marihuana, khat ve LSD
nükleus accumbenste bağımlılığında psişik
dopamini artırmalarına bağımlılık daha ön
bağlıdır. plandadır,
• Dopamin sekresyonunu • Morfin, benzodiazepin,
baskılayan rezerpin ile barbiturat ve alkol
dopamin reseptörlerini bağımlılığında fiziksel
bloke eden haloperidol belirtiler daha belirgindir.
veya klorpromazin
bağımlılık yapıcı maddelerin
(amfetamin, kokain ve
nikotin gibi) pozitif
pekiştirici etkilerini ortadan
kaldırır.
Kannabinoidler
• Marihuana (esrar, bonzai) • Kannabinoid CB1
• Zaman ve yer algısında reseptör agonisti
bozulma, dronabinol ve nabilon,
antineoplastik ilaçlara
• Öfori, bağlı emezis ve HIV ilişkili
• Halusinasyon kilo kaybında kullanılır.
• Motivasyonsuzluk • Rimonabant CB1
sendromu reseptörlerine antagonist
(invers agonist) etki
• Kilo artışı, yapar. Obezite ve nikotin
• Pupil çapını değiştirmez. bağımlılığı tedavisi
Nikotin
• Vareniklin: Nikotinik • Rimonabant: Kannabinoid
reseptörlere parsiyel CB1 reseptörlerine invers
agonist etki. Sentetiktir agonist etki yapar.
• Sitizin: Bitkisel kaynaklıdır.
Nikotinik reseptörlere • Nikotin: Nikotin
parsiyel agonist etki yapar. bağımlılığının tedavisinde
• Bupropion: Atipik genellikle transdermal
antidepresandır. olarak kullanılır.
Norepinefrin ile dopamin
re-uptake'ni inhibe eder ve
presinaptik katekolamin
salgısını artırır. Serotonin
sistemini doğrudan
etkilemez .
Kokain
• Kompulsif tarzda madde • Yüksek dozunda;
aratan güçlü psişik hipertansiyon, taşikardi,
bağımlılığa neden olur. hipertermi, midriyazis,
• Fiziksel bağımlılık riski ventriküler aritmi,
düşüktür. hiperaktivite,
hiperglisemi, intrakraniyal
kanama, miyokart
enfarktüsü ve koma gibi
bulgu ve semptomlar
görülür.
• İlaca bağlı ölümlerin en
sık nedenidir.
• Rimonabant etkilidir
Amfetaminler
• Öfori ve halüsünasyon
yaparlar.
• Daha çok psişik bağımlılık
yapar.
• Paranoid şizofreni benzeri etki
• Uykuyu önlerler
• Yorgunluğu azaltırlar,
• Sporda doping amaçlı,
• İştahı baskılarlar.
• Solfiamfetol, uyku apnesi ve
osas tedavisinde kullanılan
selektif dopamin noradrenalin
reuptake inhibitörüdür
• Fenmetrazin ve fentermin
obezite de kullanılır.
• Metilfenidat, hiperaktif
çocuklarda dikkat eksikliğinin
tedavisinde kullanılır.
• Modafinil narkolepsi
tedavisinde kullanılır
• Yüksek dozlarında;
hipertansiyon, taşikardi,
hipertermi, midriyazis
yaparlar.
• Zehirlenmelerinde idrar asit
yapılır
• Alfa-beta blokörler verilir.
SPOT
Asidik LA➔ Benzokain
İçerisine adrenalin katılmayan LA➔ Kokain ve uzun
etkililer
Aktif KC hastalığı olanda kullanılabilen LA➔ Ester
yapılılar
En fazla alerji yapan➔ Prokain
Etkisi en uzun potensi en yüksek ester➔ Tetrakain
Lokal anestezinin her tipinde kullanılan➔ Lidokain
Metaboliti toluidine bağlı methemoglobinemi yapan➔
Prilokain
Kası gevşeten LA➔ Etidokain
SPOT
Kardiyak yan tesirleri en fazla yapan➔ Bupivakain
En uzun etkili lokal anestezik➔ Levobupivakain
Dental işlemlerde tercih edilen amino-amid yapılı➔
Artikain
Antitusif olmayan midriyazis yapan, taşikardi yapan,
uterusu gevşetmeyen➔ Meperidin
Opiatların tolerans gelişmeyen etkileri➔ MoKoKo
Orta düzeyde tolerans gelişen➔ Bradikardik etki
SPOT
Opiyat bağımlılığı tedavisi➔ Klonidin, metadon,
buprenorfin
Opiyat yoksunluk tedavisi➔ Morfin, Klonidin,
Lofeksidin
P-Glikoprotein pompa substratı opiyat➔ Loperamid
Yalnızca oral kullanılan analjezik etkisi en düşük➔
Propoksifen
N-tipi kalsiyum kanallarını inhibe eden intratekal
verilen➔ Zikonotid
Substans P depolarını boşaltan➔ Kapsaisin
 Otakoidler
NSAI İlaçlar
Gut Tedavisi
 Histamin Reseptörleri

H1 H2 H3 H4

G protein Gq Gs Gi Gi

Yer Düz kas Pariyetal SSS Eozinofil

Salgı bezleri hücre Nöronlar Nötrofil
SSS Kalp
SSS

Antagonist Difenhidramin Ranitidin Tiprolisant

Histamin
Etkileri asetilkoline benzer. Lewis'in üçlü yanıtı
• Vazodilatasyon (H1-Gq➔ • Cilt içine verildiğinde
damar endotelinden NO ve • Kızarıklık, ödem, hale
PG salgısı artışı)
• Bronkokonstriksiyon
• Barsak düz kaslarında Salgılarda artma
kasılma • H1 aracılı (Gq)
• Mast hücrelerinde depo
edilir. Mide asit salgısında artma
• H2 aracılı (Gs)
• Morfin, kürar, atraküryum,
süksinilkolin, vankomisin ve
48/80 maddesi histamini ↑
H1 Reseptör Blokörleri
• H1 reseptörlerini • Muskarinik reseptörleri
kompetetif antagonizma bloke ederek; ağız
ile bloke ederler. kuruluğu, kuru ve sıcak
• H1 reseptör uyarısına deri, konstipasyon, işeme
bağlı salgı artışını zorluğu, midriyazis,
önlerler. siklopleji ve görme
bozukluğu yaparlar.
• H2 reseptörlerine (Atropin gibidirler)
antagonist etki
yapmazlar.
• Alfa1 reseptörleri bloke
ederek postural
hipotansiyona neden
olurlar.
H1 Reseptör Blokörleri
• Lokal anestezik etkileri • 1. ve 2. kuşak olmak
vardır. üzere iki grupta
• Yüksek dozda incelenirler.
ventriküler aritmi • 1. kuşak ilaçlar, 2. kuşak
yaparlar. ilaçlara göre:
• Betahistin H1 Daha fazla sedasyon ve
agonistidir. otonomik yan tesir
Mikrodamarlarda yapar.
vazodilatasyonla
meniere, BPPV ve
tinnitusta kullanılır.
H1 Reseptör Blokörleri
1. Kuşak 2. Kuşak
• Difenhidramin • Akrivastin
• Dimenhidrinat • Setirizin
• Prometazin • Astemizol
• Klorfeniramin • Loratidin
• Hidroksizin • Ebastin
İnsomnia ve anksiyete • Terfenadin
tedavisi
• Siproheptadin • Feksofenadin
5-HT2 reseptörlerini de bloke
eder.
ASALET-F
H1 Reseptör Antagonistlerinin
Etkileri
• Sedasyon • Antimuskarinik etki
Hidroksizin insomnia • Antiparkinson etki
tedavisinde kullanılır. Difenhidramin tercih
• Antiemetik etki edilir.
Prometazin ve meklizin • Hipotansif etki
• Taşıt tutmaları En fazla prometazin
Dimenhidrinat • Lokal Anestezik etki
Prometazin
Kromolin / Nedokromil / Ketotifen
• Klorür kanallarını inhibe • Astım profilaksisinde
edip mast hücrelerini ve alerjik rinokonjuktivit
stabilize ederek tedavisinde kullanılırlar.
histamin sekresyonunu • Akut astım tedavisinde
azaltırlar. verilmezler.
• Bronkodilatasyon
yapmazlar.
• İnhalasyonla verilen
preparatları da vardır.
Seratonin
• Triptofandan; triptofan • 5-HT3 dışındaki
hidroksilaz tarafından reseptörleri G-protein
sentezlenir. kenetlidir.
• Telotristat bu enzimi • 5-HT 3 reseptörleri
inhibe ederek karsinoid katyonik iyon kanalı
sendromda diyareyi önler kenetlidir.
• Raphe nükleusta yaygın • 5-HT 1 reseptörleri Gi
olarak bulunan 5-HT 1A kenetli
reseptörleri, GABA B • 5-HT 2 reseptörleri Gq
reseptörleri ile aynı kenetli
potasyum kanalını
paylaşır ve • 5-HT 4 ve 7 reseptörleri
hiperpolarizasyondan Gs kenetli
sorumludur.
5-HT Reseptörleri
Reseptör Mekanizma Lokalizasyon

5HT1A Adenilat siklaz ↓ Raphe nükleus / Beyin

5HT1B/1D Adenilat siklaz ↓ Beyin / Kraniyal kan damarları

5HT2A Fosfolipaz C ↑ Düz kas/ Trombosit

5HT3 Na-K iyon kanalı Area postrema / GIS

5HT4 Adenilat siklaz ↑ Myenterik pleksus /GİS

Serotonin
• 5-HT2 aracılığı ile iskelet
kası damarları dışındaki
düz kasları kasar.
• 5-HT 2 reseptör uyarısı
bronşları kasar.
• 5-HT2 aracılığı ile
agregasyona neden olur.
• 5-HT3 reseptör uyarısı ile
bulantı-kusma yapar.
• 5-HT4 reseptörlerini
uyararak mide barsak
hareketlerini artırır.
• Direkt etki ile pozitif
inotropik ve kronotropik
etki yapar.
• Endotelden NO
salgılatarak koroner
damarları gevşetir.
• İştah merkezini baskılar
• Vagus sinir ucundaki
5HT3 reseptörlerinin
uyarılması bradikardi ve
hipotansiyona (Bezold
Jarisch refleksi) neden
olur.
Seratoninin periferik fizyolojik etkileriyle ilgili hangisi
yanlıştır?
Nisan 2016

A: Bronş düz kası üzerinde stimülan etki gösterir

B: Enterik nöronlardaki 5 HT reseptörlerini uyararak
motilteyi artırır
C: Vagustaki 5HT3 reseptörlerini uyararak bezold jarisch
refleksi ile hipotansiyon yapar
D: İskelet kası damarlarını kasar
E: Kalpte doğrudan hafif pozitif inotropik ve kronotropik
etki yapar
Triptanlar
• Kraniyal kan • Sumatriptan oral,
damarlarında bulunan 5- intranazal, subkutan ve
HT1B/1D reseptörlerine rektal yoldan kullanılır.
agonist etki ile migren • Fravotriptanın yarı ömrü
krizlerinin tedavisinde en uzundur.
kullanılırlar.
• Koroner arter hastalığı
• Profilaktik amaçlı olanlarda ve anjina
verilmezler. geçirenlerde
• Ergotamin ve diğer ergot kullanılmazlar.
türevleri ile 24 saat
geçmeden ardışık
verilmezler.
Migren Tedavisi
Akut Tedavi Profilaksi
• Nonsteroidal • Propranolol / Metoprolol
antiinflamatuvar ilaçlar • Antidepresanlar
• Ergotamin/ • Valproik asit/ Fenitoin
Dihidroergotamin
• Gabapentin / Pregabalin
• Triptanlar
• Siproheptadin
• Opiyatlar
• Verapamil
• Flunarizin
• Metizerjid
T-tipi kalsiyum kanal
blokörü • Flunarizin
5-HT3 Antagonistleri (Setronlar)
• 5-HT3 reseptörlerini bloke
ederek anti-kanser ilaçlara
bağlı emezis tedavisinde
kullanılırlar
• Alosetron, kadında diyare
dominant irritabl kolon
sendromunda yararlıdır
• Dopaminerjik ve muskarinik
reseptörleri etkilemezler.
• Palanosetron dışında etki
süreleri 24 saatten kısa
sürer
• Palanosetron en uzun etkili
(40 saat)
• Etki güçlerini artırmak ve
etki sürelerini uzatmak için
deksametazon ile kombine
edilirler
• En sık yan tesirleri
kabızlıktır
• Dolasetron en fazla olmak
üzere QT’yi uzatabilirler
Metoklopramid • Endikasyonları
• Dopaminerjik D2 ve • Migren krizi
seratonerjik 5 HT 3 • Kemoterapiye bağlı
reseptörlerini bloke emezis
ederler
• Seratonerjik 5 HT4 ve • Taşıt tutması
muskarinik reseptörlere • Gastroözefageal reflü
agonist etki yaparlar • Diyabetik gastroparazi,
• Antiemetik ve prokinetik • Vagotomi sonrası mide
etkisi vardır. boşalmasının
• Dışkıdaki su miktarını hızlandırılması
değiştirmez.
Metoklopramidin yan Lorkaserin
tesirleri • 5-HT2C reseptörlerine
• İnsomnia agonist etki ile iştahı
• Ajitasyon baskılar.
• Akut distoni • Obezite tedavisinde
kullanılır.
• Parkinsonizm
• Tardif diskinezi
• Jinekomasti
• Methemoglobinemi
Serotonin
Ketanserin/Ritanserin
• 5HT2 ve Alfa antagonistidir.
Antihipertansif ve antiagregan
olarak kullanılır. Ritanserin alfa
blokaj yapmaz.
Flibanserin
• 5-HT 1A reseptörlerini uyarır, 5-
HT2 reseptörlerini bloke eder.
• Kadınlarda seksüel hipoaktivite
tedavisinde kullanılır.
Bremelanotid
• Melanokortin reseptör
agonistidir.
• Kadınlarda seksüel hipoaktivite
tedavisinde kullanılır
Tegaserod/ Prukaloprid
• Mide-barsak sisteminde 5-HT 4
reseptörlerini uyararak prokinetik
etki yaparlar.
• İrritabl kolon sendromu ve kronik
konstipasyon tedavisinde
kullanılırlar
Repinotan
• 5HT1A parsiyel agonistdir.
Morfine bağlı solunum
depresyonunu geri çevirir
Serotonin Sendromu
• 5-HT etkinliğini artıran • SSRI ile serotonin
ilaçların birlikte sendromu yapan ilaçlar
kullanılması ile • Moklobemid, fenelzin
• hipertansiyon, ve tranilsipromin
• hiperrefleksi, • Tramadol ve meperidin
• tremor, • Linezolid
• hipertermi, • Lityum
• barsak hiperaktivitesi, • Triptanlar
• ajitasyon ve koma gibi
bulgular ortaya çıkar.
Obezite Tedavisi
Lorkaserin
• 5-HT2C reseptörlerine
agonist etki yaparak
iştahı azaltır.
Orlistat
• Lipaz enzimini inhibe
ederek barsaktan yağ
sitlerinin yıkımını azaltır.
Fentermin (topiramat ile
kombine),
Liraglutid (GLP-1 agonisti)
Naltrekson+bupropion
Rimonabant (CB reseptör
invers agonisti)
Obezite Tedavisi
Sibutramin Rimonabant
• Serotonin ve • Kannabinoid
norepinefrinin geri reseptörlerine invers
alımını azaltır. agonist etki yapar.
• Kardiyak yan • Obezite ve nikotin
tesirlerinden dolayı bağımlılığı
kullanımı kısıtlanmıştır.
SPOT
Antiparkinson etkili H1 blokörü➔ Difenhidramin
Seratoninin iyon kanalı reseptörü➔ 5HT3
En uzun triptan➔ Fravotriptan
Migren akut ve profilaksi tedavisinde verilen➔
Flunarizin
Kadında diyare dominant İBH de verilen➔
Alosetron
En uzun etkili setron➔ Palanosetron
5HT2C agonisti, obezite ilacı➔ Lorkaserin
SPOT
Lipaz enzimini inhibe ederek barsakta yağ yıkım
inh➔ Orlistat
5 HT1A agonisti morfinin solunum depresyonunu
düzeltici➔ Repinotan
Metoklorpromidin reseptörleri➔ D2 5HT3 inh, 5HT4
ve M aktive
Daha az sedasyon ve yan tesir yapan H1 resp
blokörü➔ 2. kuşak
Ergot Alkaloidleri
• Dopamin D2 Yan tesirleri
reseptörlerini aktive • Bulantı-kusma
ederek halüsünasyon ve
bulantı kusma yaparlar. • Uzamış vazospazm
• Parkinson tedavisinde • Öfori / Halüsünasyon
kullanılırlar • Retroperitoneal fibrozis
• Prolaktin GH ↓ • Eritromelalji
• Doğum indüksiyonu, • Valvüler kapak hastalığı
periferik damar hastalığı,
vasküler vazospazm ve Kabergolin için rutin EKO
Raynaud hastalığında takibi
kontrendikedirler.
 Ergotların Endikasyonları
Endikasyonlar Ergot Türevi

Migren Ergotamin / Dihidroergotamin

Hiperprolaktinemi Bromokriptin / Kabergolin

Parkinson hastalığı Bromokriptin / Pergolid

Akromegali Bromokriptin

Postpartum hemoraji Metil ergonovin (uterusa en selektif)

Variant anjina tanısı Ergonovin

Endotelin-1
• Endotelin konverting enzim
(ECE) tarafından sentezlenir.
• Fosforamidon, endotelin
konveting enzimi inhibe eder.
• ETA ve ETB olmak üzere 2 tane
Gq kenetli reseptörü vardır.
• ETA vazokonstrüksiyon
• ETB NO üzerinden
vazodilatasyon da yapabilir.
• Net etki vazokonstrüksiyondur
• Ürotensinden sonra damarları
en güçlü kasan endojen
maddedir.
• Endotelin reseptör
antagonistleri pulmoner
hipertansiyon tedavisinde oral
yoldan kullanılır.
Bosentan, Masitentan
• ETA ve ETB reseptörlerinin
nonselektif bloke eder.
Ambrisentan, Sitaksentan
• Selektif ETA reseptör blokajı
yapar.
Bradikinin
• Kallikrein enzimi • Bronkokonstriksiyon
tarafından sentezlenir. yapar ve barsak
• Faktör Xlla, kallikrein motilitesini artırır.
enzimini aktive eder. • Damar geçirgenliğini
• Kininaz 2 (ACE) tarafından artırarak ödeme neden
yıkılır olur
• NO, PGI2 ve PGE2 • Cilde verildiğinde en
sentezini artırarak güçlü hıperaljezik etki
vazodilatasyon yapar. yapan endojen maddedir.
• PGF2α sentezini artırarak
venülleri kasar.
Bradikinin Antagonistleri
İkatibant
• Bradikinin B2 reseptörleri bloke
eder.
• Herediter anjioödem, termal
injüri, asit ve pankreatit
tedavisinde subkutan yoldan
kullanılır.
Cinryze/ Berinert
• C1 esteraz inhibitörleridir
• Herediter anjioödem tedavisinde
kullanılırlar.
Lanadelumab
• Kallikrein antikorudur.
• Anjioödem tedavisinde kullanılır
Ekallantid
• Rekombinant plazma kallikrein
inhibitörüdür.
• Herediter anjioödem ve
kardiyovasküler cerrahilerde
kanamaları azaltmak için
kullanılır.
Aprotinin
• Kallikrein, tripsin ve plazmin gibi
serin proteazları inhibe eder.
• Pankreatit ve karsinoid sendrom
tedavisinde kullanılır
Herediter anjioödem tedavisinde subkutan
uygulanan ve Bradikinin B2 reseptör antagonisti olan
ilaç hangisidir? TUS 2018 Şubat

A: Nesiritid
B: İkatibant
C: Conivaptan
D: Riosiguat
E: Aprepitant
Vazopressin
• Reseptörleri G-protein • Renal V2 reseptörlerinin
kenetlidir. aktivasyonu ile
• V1A reseptörü fosfolipaz aquaporin-2 artışına bağlı
C aktivasyonu ile düz su tutulur.
kasları kasar. Tolvaptan, Mozavaptan,
• V1B reseptörü ön Liksivaptan Ve Satavaptan
hipofizden ACTH • V2 reseptörlerini bloke
sekresyonunu artırır ederek aquaporin-2
artışını önler, su itrahını
artırır.
• Uygunsuz ADH ilacıdır.
Vazopresin
Conivaptan • Damar endotelinde
• V1A ve V2 reseptörlerini bulunan (ekstrarenal) V2
birlikte bloke eder ve reseptörlerinin uyarılması
uygunsuz ADH ile faktör 8 sentezi artar.
sendromunda parenteral Desmopresin/ Selepresin
yoldan verilir. • Ekstrarenal V2
Relcovaptan, reseptörlerini uyararak
• V1A reseptorlerini bloke hemofili A ve Tip 1 von
ederek Raynaud Willebrand hastalığında
sendromunda kullanılır. kullanılır.
Oral yoldan verilir.
Kalsitonin Geni İle İlişkili Peptit
(CGRP)
• Bilinen en güçlü • CGRP reseptör
vazodilatasyon yapan antagonisti olcegepant
maddedir. ve telcagepant, migren
• İştahı azaltır. tedavisi için
geliştirilmektedir.
• Migren gelişiminde
trigeminal sinir • CGRP antikoru
ucundan salınan Erenumab,
CGRP'nin rolü vardır. Fremanezumab ve
Galcanezumab migren
tedavisinde kullanılır.
Ürotensin
• Arter düz kasını kasan Palosuran
en güçlü maddedir. • Oral yoldan aktif,
Urantid nonpeptit yapılı
• İntravenöz yoldan ürotensin reseptör
kullanılan peptit yapılı blokörüdür
ürotensin reseptör • Tip 2 diyabeti olan
antagonistidir. hipertansif hastalarda
nefropatinin önlenmesi
endikasyonu için
geliştirilmektedir.
P Maddesi (Substans P)
• NK reseptörleri üzerinden
etki gösterirler.
• Medulla spinaliste glutamat
ile birlikte ağrı iletimine
katkı yapar.
• Aci biberden elde edilen
kapsaisin, substans P
depolarını boşaltarak
analjezik etki yapar.
Kapsaisin ayrıca vaniloid
reseptörleri uyararak
nöropatik ağrı ve
fibromiyaljide kullanılır.
NK 1 reseptörü area
postremada emezis ile
ilişkilidir
Aprepitant
• NK1 reseptörlerini bloke
ederek antikanser ilaçlara
bağlı gecikmiş kusmalarda
oral yoldan kullanılır
• CYP3A4 enzimini inhibe
ederek imatinib, taksan ve
vinkristin gibi CYP3A4 ile
yıkılan ilaçların yan
tesirlerini artırır
Natriüretik Peptitler
• ANP, BNP, CNP hücre • NEP tarafından yıkılırlar.
membranında guanilat (nötral endopeptidaz)
siklazı aktive ederek
cGMP miktarını
artırırlar.
• Vazodilatasyon
• Natriürez
Natriüretik Peptit Analogları
Nesiritit
• Rekombinant beyin
natriüretik peptit
analoğudur. (BNP)
• Membran bağımlı guanitat
siklazı aktive ederek
vazodilatasyon ve
natriüretik etki yapar
• Akut dekompanse kalp
yetmezliğininde parenteral
yoldan kullanılır.
• Profilakside verilmez. (yarı
ömür kısa)
Karperitid
• Rekombinant atrial
natriüretik peptit
analoğudur. (ANP)
• Vazodilatasyon ve
natriüretik etki yapar.
• Akut dekompanse kalp
yetmezliğlninde parenteral
yoldan kullanılır.
• Profilakside verilmez.
 Vazopeptidaz İnhibitörleri
(Omapatrilat/ Sampatrilat/
Fasidotrilat)
Vazopeptidaz • Vazopeptidazı inhibe
enzimleri➔ ederek ➔
• nötral endopeptidaz ANP, BNP ↑
(ANP, BNP ‘yi yıkar) Anjiotensin 2 ↓
• anjiotensin konverting
enzimdir
• Kalp yetmezliği için
deneme
aşamasındadırlar.
Vazoaktif intestinal Polipeptit (VİP)
• Kolinerjik nöronlarda • Endokrin ve ekzokrin
asetilkolinin salgıları artırır.
kotransmitteridir. • Eksikliği akalazya
• Reseptörleri G-protein gelişiminde önemlidir.
kenetlidir. Vasomera
• Bronkodilatasyon ve • VPAC-2 reseptör
vazodilatasyona neden agonisti hipertanisyon
olur. ilacıdır.
• Korpus kavernozumu
gevşetir
Nöropeptit Y
• Periferde • Beyinde iştahı artıran
noradrenalinin ko- (oreksijenik) en önemli
transmitteridir. maddedir.
• Damarları kasar. • Primer olarak adipoz
• Pozitif inotropik ve dokudan salınan leptin,
kronotropik etkisi nöropeptit Y'yi
vardır. baskılayarak iştahı ve
insülin salgısını azaltır.
İştah

Artıranlar Azaltanlar
• Nöropeptit Y, • Leptin,
• Oreksin, • Amilin,
• Aguti peptit
• GLP-1,
• Endorfin,
• Bombesin,
• Adipoz dokudan
sentezlenen Adiponektin • Kolesistokinin,
ve visfatin,
• Somatostatin,
• Mideden sentezlenen
Ghrelin • Melanokortin
Nitrik Oksit
• Nitrik oksit sentaz (NOS) • Nitratlar, nitritler ve
tarafından L-arjinin → L- sodyum nitroprusit,
sitrülin dönüşümü metabolizmaları sonucu
sırasında açığa çıkan kısa NO açığa çıkaran NO
ömürlü, depolanmayan donörleridir.
ve ekzositozla salınmayan • Primer endikasyonu
bir gazdır. yenidoğan pulmoner
• eNOS, nNOS, hipertansiyonudur.
• iNOS, endotoksinler • Respiratuvar distress
tarafından indüklenir ve sendromu, akut
aktivasyonu kalsiyum hipoksemi ve akciğer
bağımlı değildir. hasarında kullanılır.
NO'nun Etkileri
• Öğrenme bellek • Gram (-) bakterilere bağlı
fonksiyonlarında septik şokta, iNOS aracılı
önemlidir. aşırı NO salgılanabilir
• Tüm düz kaslarda • Bakteri, parazit ve kanser
gevşeme hücrelerinde ölüm
• Antiaterosklerotik, • Akut inflamasyonda
antimitotik ve doğrudan doku hasarı
antiagregan etki • Sitotoksik etki
• Ereksiyonda primer • İnflamatuvar ve
fonksiyona sahip antiinflamatuvar etki
• Methemoglobinemi
yapabilir
NO’yu etkileyen durumlar
• Sigara kullanımı • Gram(-)’lere bağlı septik
• Hipertansiyon şok
• Diyabet • Astım
• Erektil disfonksiyon • Psöriyazis
• Hiperlipidemi • İnflamatuar bağırsak
hastalığı
Endotelyal NO azalmıştır,
ateroskleroz riski artar • Romatoid artrit
İndüklenebilir NO
artmıştır
Sildenafil / Vardanafil / Tadalafil /
Avanafil
• Fosfodiesteraz 5'i selektif
inhibe ederek artırırlar.
• Erektil disfonksiyon ve
yenidoğan pulmoner
hipertansiyonunda
kullanılırlar.
• Etki yapabilmeleri için
nitrerjik sistem aktif
olmalıdır.
• Libidoyu artırmazlar,
ejekülasyonu
etkilemezler.
• Baş ağrısı, görme
bozukluğu, hipotansiyon
ve tolerans gelişimi gibi
istenmeyen etkileri vardır.
• Nitratlar gibi
nitrovazodilatör ilaçlarla
birlikte alınmaları aşırı
hipotansiyon riskinden
dolayı kontrendikedir.
SPOT
Uterusa en selektif ergot➔ Metil ergonovin
ECE inhibitörü➔ Fosforamidon
Damarı en güçlü kasan➔ Ürotensin
Selektif ETA antagonistleri➔ Ambrisentan, Sitaksentan,
Rekombinant plazma kallikrein inhibitörü➔ Ekallantid
V1A ve V2 reseptörlerini birlikte bloke eden➔
Conivaptan
Endotelyal V2 reseptör agonsiti➔ Desmopressin
Peptit yapılı ürotensin reseptör antagonisti➔ Urantid
Non-peptit yapılı ürotensin reseptör antagonisti➔
Palosuran
SPOT
Eksikliğinde akalazya gelişen➔ VIP
İndüklenebilen NOS➔ iNOS
Hem enflamatuar hem antienflamatuar➔ NO
Damarları en güçlü gevşeten➔ CGRP
ANP analoğu➔ Karperitid
BNP analoğu➔ Nesiritid
Lipit Yapılı Otakoidler
• Linoleik asit gibi membran
fosfolipitlerinden fosfolipaz
A2 ile araşidonik asit
sentezlenir.
• Glukokortikoidler, lipokortin
(anneksin) sentezini artırarak
fosfolipaz A2'yi inhibe ederler.
Araşidonik asitten;
• COX ile prostaglandin ve TxA2
• 5-lipooksijenaz enzimleri ile
lökotrienler
• 12-lipooksijenaz enzimleri ile
lipoksin A4 ve lipoksin B4
• P450 enzimleri ile epoksitler
• Non-enzimatik olarak
izoprostan
• N-açilhidrolaz enzimleri ile
anandamid
Hücre membranındaki araşidonik asitten serbest
radikallerin etkisiyle non-enzimatik mekanizma ile
oluşan ürün grubu hangisidir? Nisan 2016
A: Lipoksinler
B: Hepoksinler
C: İzoprostanlar
D: Lökotrienler
E: Prostoglandinler
Prostaglandin E2'nin Etkileri
• EP1, EP2, EP3 ve EP4 olmak
üzere 4 reseptörü vardır.
• EP1 reseptörü Gq, EP2, EP4
reseptörü Gs, EP3 reseptörü
Gi kenetlidir. (KA S İ S)
• Vazodilatasyon,
bronkodilatasyon ve korpus
kavernozum peniste gevşeme
yapar.
• Gebe myometrium düz kasını
kasar.
• İntrauterin hayatta duktus
arteriyozusun açık kalmasını
sağlar.
• Mide mukozası üzerinde
sitoprotektif etki yapar,
bikarbonat salgısını artırır ve
mide asit salgısını azaltır.
• Böbrek kan akımını ve renin
salgısını artırır.
• Ateş ve ağrı oluşumunda en
fazla rol alan prostaglandindir.
• ACTH, GH, FSH, LH, prolaktin,
TSH ve insülin salgısında
artma
Prostaglandin E Preparatları
Alprostadil Mizoprostol
• PGE1 preparatıdır. • PGE1 preparatıdır.
• Kongenital kalp • Gastrik ülser ve tıbbi
hastalıklarında cerrahi abortus amaçlı verilir.
düzeltme • Gebelerde kullanıldığında
operasyonlarına kadar bebekte Möbius
duktus arteriyozusu açık sendromu yapar.
tutmak için kullanılır.
Gemeprost
• Erektil disfonksiyon
tedavisinde de yararlıdır. • PGE1 analoğu, tıbbi
abortus amaçlı kullanılır.
Hangisi NSAII lerin sebep olduğu peptik ülserin
önlenmesinde kullanılan bir PGE1 analoğudur? TUS
2017 Ağustos
A: Mizoprostol
B: Epoprostenol
C: İlioprost
D: Dinoproston
E: Alprostadil
Prostaglandin E Preparatları
Lubiproston Dinoproston
• PGE1 analoğudur. • PGE2 analoğudur.
• İnce barsakta tip 2 klorür • Tıbbi abortus oluşturmak
kanallarını aktive eder. ve doğumda serviks
• İrritabl kolon sendromu, açıklığını sürdürmek için
kronik konstipasyon ve verilir.
morfine bağlı gelişen
konstipasyon tedavisinde
kullanılır.
.
PGF2alfa'nın Etkileri
• Reseptörü FP Gq • Korpus luteumu
kenetlidir. parçalayarak luteolize
• Vazokonstriksiyon ve neden olur.
bronkokonstriksiyon • Progesteron salgısını
yapar. azaltır.
• Myometrium düz • Göz içi basıncını azaltır.
kasını kasar. • Renin sekresyonunu
baskılar.
PGF2alfa Preparatları
Latanoprost/ Travoprost/ Dinoprost / Karboprost
Bimatoprost/ Tafluprost • PGF2alfa preparatlarıdır.
• Lokal kullanılan PGF2 alfa • Tıbbi abortus
preparatlarıdır. oluşturmak, doğumu
• Aköz humor akışını stimüle etmek ve
artırarak glokom postpartum hemorajiyi
tedavisinde kullanılırlar. önlemek için kullanılırlar.
• İris ve kirpiklerde
irreversibl kahverengi
pigmentasyon ve
kirpiklerde büyüme gibi
yan tesirleri vardır.
PGI2'nin (Prostasiklin) Etkileri
• IP1 ve IP2 reseptörleri Gs
kenetlidir.
• Endotelden COX-2 enzimi
ile sentezlenir.
• Selektif COX-2
inhibitörleri (nimesulid ve
koksibler), prostasiklin
sentezini azaltarak
kardiyak yan tesirlere
neden olurlar
• Vazodilatasyon ve
bronkodilatasyon yapar.
• Myometrium düz kasını
gevşetir.
• Antiagregan ve
antiaterosklerotik etkisi
vardır.
• Renin sentezinde artma
• Mide mukozası üzerinde
sitoprotektif etki yapar,
bikarbonat salgısını artırır
ve mide asit salgısını
azaltır.
PGI2'nin (Prostasiklin) Etkileri
İlioprost/ Epoprostenol/ Seleksipag
Treprostinil/ Beraprost • PGI2 reseptör agonisti
• Prostasiklin pulmponer
preparatlarıdır. hipertansiyon ilacıdır.
• Pulmoner hipertansiyon
tedavisinde parenteral
yoldan kullanılırlar.
• Periferik damar
hastalığı ve
agregasyonu önlemek
için de yararlıdır.
Tromboksan A2 / PGD2
TxA2
• TP reseptörleri Gq kenetlidir.
• Vazokonstriksiyon ve
bronkokonstriksiyon yapar.
• En güçlü agregan maddelerden
biridir.
• Mitoz bölünmeyi stimüle eder.
• Tromboksan sentazı inhibe eden
dazoksiben ve niktindol, TxA2
sentezini önler.
• Argatroban, daltroban,
terutroban, ramotroban gibi
trobanlar TxA2 reseptörlerini
bloke eder.
Prostaglandin D2
• DP1 reseptörü Gs, DP2 reseptörü
Gi kenetlidir.
• Mast hücrelerinin ana ürünüdür.
• Sistemik mastositozda üretimi
artar.
• Eozinofiller için kemoatraktandır.
• Pulmoner damarlar ve bronşlar
dışında gevşeme yapar.
• Renin sentezinde artma
• Antiagregan etki
• Adenozini artırır.
Lökotrienler
• LTB4 bilinen en güçlü • Astım ve inflamatuvar
kemotaktik maddedir. barsak hastalıklarının
• Endotel geçirgenliğini patogenezinde rolleri
artırarak inflamatuvar vardır.
hücrelerin migrasyonunu • İnflamatuvar barsak
stimüle ederler. hastalığı olanlarda kolon
• Permeabilite artışına mukozasında LTB4
bağlı ödem yaparlar. artmıştır.
• LT C,E,D ➔ SRS-A • LTC4 ve LTD4, sis-LT1
reseptörlerinı uyararak
bronkokonstriksiyon
yapar. LTD4 bilinen en
güçlü bronş kasıcıdır.
5-Lipooksijenaz İnhibitörleri
Zileuton Sulfasalazin
• 5-LO enzimini inhibe • 5-LO enzimini inhibe
ederek 12 yaşın eder. Romatoid artrit ve
üstündeki hastalarda inflamatuvar barsak
astım profilaksisinde oral hastalıklarında kullanılır.
yoldan verilir Minosiklin
• Karaciğer • 5-LO'yu inhibe eder,
transaminazlarını romatoid artritte yararlı
yükseltebilir. olabilir.
Gossipol
• 5-LO ve COX enzimlerini
inhibe ederek erkeklerde
kalıcı infertilite yaparlar.
Zafirlukast / Montelukast /
Pranlukast
• LTD4 en fazla olmak • Astımın akut
üzere LTC4 ve LTE4’ün tedavisinde verilmezler.
sis·LT1 reseptörlerini • İnflamatuvar barsak
bloke ederler. hastalıklarında da
• Astım profilaksisi ve yararlıdırlar
mevsimsel alerji • Churg straus vasküliti
semptomlarını azaltmak yapabilirler.
için oral yoldan
kullanılırlar.
Platelet Aktive Edici Faktör (PAF)
• Fosfolipaz A2 enzimi ile • Pulmoner ve renal
fosfatidilkolinden damarlar dışında
sentezlenir dilatasyona neden olur
• Fosfolipit yapıdadır ve • Mide asit salgısını
depolanmaz artırır. (en güçlü)
• Bronkokonstrüksiyon ve • İnvitro fertilizasyonda
agregan etki yapar. kullanılır
• Cilt içine verildiğinde • Gingko biloba, PAF'ın
Lewis’in 3‘lü yanıtına etkinliğini azaltarak
neden olur antiagregan yapar
 Eikozanoid Reseptörleri
Gs Gi Gq
PGE2 EP 2-4 EP3 EP1
PGI2 IP
PGD2 DP1 DP2
PGF2alfa FP
TxA2 TP
Lökotrien D4 LT-1
Nonsteroidal Antiinflamatuvar
İlaçlar
• COX enzimlerini inhibe ederler • Oksaprozin, piroksikam,
• Analjezik antipiretik nabumeton, meloksikam ve
antienflamatuardırlar naproksen de uzun etki
süresine sahiptir.
• GIS yan tesirleri yaparlar. • Diflunisal, salisilik asit türevi
• Nabumeton dışında zayıf olup antipiretik etki yapmaz .
organik asit türevleridir.
• Sulindak ve nabumeton ön
ilaçtır.
• Parasetamol, plazma
proteinlerine en düşük oranda
bağlanan analjeziktir.
• Yarı ömrü en uzun
tenoksikamdır.
Asetilsalisik Asit (Aspirin)
• Esteraz enzimi • Düşük dozlarda (<300
tarafından hızla mg) trombositlerde
metabolize edilir. COX-1 enzimini selektif
• Yarılanma ömrü 15 inhibe ederek
dakikadır. (en kısa antiagregan etki ile
NSAI) kanama zamanını uzatır.
• COX enzimini irreversibl • Trombositler
inhibe eder. Etki süresi nükleusları olmadığı
uzundur için yeni COX
sentezleyemez, bu
yüzden antiagregan
etkisi 7-10 gün sürer.
Aspirin
• Oral antikoagülan alan • Yüksek dozda (5-6 gram)
veya hemofilili hastalarda ürikozürik etki yapar.
kullanılmaz. • Gut tedavisinde
• Miyokart enfarktüsünde kullanılmaz .
mortaliteyi azaltır. • Lökotrien sentezini
• İnflüenza A ve suçiçeği artırarak astım
infeksiyonlarında Reye nöbetlerine yol açar
Sendromuna neden • Düşük dozda: Hipotermi,
olabilir. Hipoglisemi, Hiperürisemi
• Terapötik dozlarda • Yüksek dozda:
hiperürisemiye neden Hipertermi, Hiperglisemi,
olur. Hipoürisemi
Aspirin Zehirlenmesi
Bulgular
• Tinnitus (ilk bulgu)
• Hiperventilasyon
• Respiratuvar alkaloz
• Artmış anyon gap metabolik
asidoz
• Hipertermi
• Dehidratasyon
Tedavi
• Sodyum bikarbonat ile
idrarın alkali yapılması
• Diyaliz
Diflunisal
• Salisilik asit türevi olmasına
karşın salisilik asite
dönüşmez
• SSS’ye geçemez ➔
antipiretik etki yapamaz.
• İşitme kaybına neden olmaz
Parasetamol (Asetaminofen)
• COX-1 ve COX-2 inhibitör • Ürik asit düzeyini
etkisi zayıftır değiştirmez, mide asit
• Antiinflamatuvar etkisi salgısını artırmaz ve
zayıftır. antiagregan etki yapmaz .
• Osteoartrit tedavisinde • Peptik ülser, hemofili,
ilk tercih edilmesine çocuklarda görülen viral
rağmen romatoid artrit enfeksiyonlar ve
ve gut gibi hastalıklarda antikoagülan kullanan
antiinflamatuvar etki için hastalarda tercih edilir.
kullanılmaz. • Gebelerde en güvenilir
analjeziktir.
Parasetamol (Asetaminofen)
• Hepatik CYP2E1 • Kronik alkol
enzimlerince metabolize kullananlarda CYP2E1
olur. indüksiyonuna bağlı yan
• Toksik metaboliti N-asetil tesir riski artar.
p- benzokinon glutatyon
tarafından konjuge edilir.
• Yüksek dozda
metabolitine bağlı
karaciğer nekrozu ortaya
çıkar.
• Toksik kan düzeyi en
erken 4 saatte ölçülür
Parasetamol Zehirlenmesi
Bulgular N-asetilsistein
• Transaminaz artışı • Glutatyon donörüdür.
• Ensefalopati • Mukolitik etkisi vardır.
• Oryantasyon bozukluğu • Hepatotoksiktir.
• Tedavide N-asetilsistein • 8-10 saat içinde etkilidir
intravenöz yoldan
kullanılır.
Asetik Asit Türevleri
lndometazin
• Ürikozürik etki yapmadan
antiinflamatuvar etki yapar.
• Patent duktus arteriyozusun
kapanmasını hızlandırmak için
kullanılır.
• Frontal başağrısı, konfüzyon,
depresyon, psikoz ve
halüsünasyon
• Psikiyatrik ve nörolojik
hastalığı olanlarda dikkatli
kullanılmalıdır.
Nabumeton
• Asit yapıda olmayan ön ilaçtır.
Diklofenak
• Oral, parenteral, lokal ve
oftalmik şekilleri vardır
Sulindak
• Meme kolon prostat
kanserinden koruyucu
Ketorolak
• Morfin benzeri analjezi,
Postop ağrı kontrolü.
Böbrekten en çok
değişmeden atılan NSAI’dir.
(Nefrotoksik)
PROpionik Asit Türevleri
• İbuPROfen, 2400 • OksaPROzin, en uzun
mg/gün dozun altında etkili 2.NSAI ilaçtır
anti-enflamatuvar etki antiinflamatuvar ve
yapmaz. ürikozürik etkisi ile
• NaPROksen, diğer gutta yararlıdır.
propionik asit
türevlerine göre daha
uzun etkilidir.
PiraZOlon Türevleri
MetamiZOl (Dipiron) FenilbutaZOn
• COX enzimlerini zayıf • Antiinflamatuvar ve
inhibe eder. ürikozürik etki ile gut
• Antiinflamatuvar etki tedavisinde yararlıdır.
yapmaz
• Spazmolitik etkisi vardır.
Üreter spazmını çözmek
için kullanılır
• Kan basıncını düşürür
• Parenteral formu da
vardır
Selektif COX-2 İnhibitörleri
(Nimesulid / Koksibler)
• Gastrik yan tesirleri • COX-2'yi inhibe etme
diğer NSAI ilaçlara göre selektiviteleri;
daha düşüktür. • Selekoksib= diklofenak
• Endotelden prostasiklin = meloksikam =
(PGI2) sentezini inhibe etodolak < nimesulid <
ederek kalp yetmezliği, valdekoksib <
miyokart enfarktüsü ve rofekoksib <
tromboz riskini lumarikoksib =
artırırlar. etorikoksib şeklindedir
• 12 yaşın altındaki
hastalara verilmezler
Gut Tedavisi
Probenesid/ Sulfinpirazon/ Allopurinol / Febuksostat
Benzbromaron • Ksantin oksidazı inhibe
• Proksimal tubüllerden ederek ürik asit
ürik asidin oluşumunu engellerler.
reabsorpsiyonunu inhibe • Gut profilaksisinde
ederek ürikozürik etki kullanılmalarına karşın
yaparlar. gut krizlerinde verilmez.
• Antiinflamatuvar etkileri • Febuksostat, non-pürin
yoktur. yapıdadır.
• Akut ataktan 2-3 hafta
sonra başlanmalıdırlar.
Gut Tedavisi
NSAI’ler • Tolmetin kısa
• Indometazin güçlü yarıömürlü ve aspirin
antienflamatuar fakat tedavi dozunda
ürikozürik etkisi yok. hiperürisemi
Kullanılır yaptığından Gutta
kullanılmaz
• Fenilbutazon,
oksaprozin güçlü
antienflamatuar ve
ürikozürik. Kullanılır
Gut Tedavisi
Rasburicase / Pegloticase Anakinra
• Ürik asidi allontoine • IL-1 inhibitörüdür
parçalayan ürat oksidaz • Romatoid artrit,
enziminin rekombinant psöriyazis ve gut
formlarıdır. tedavisinde yararlıdır.
• İntravenöz infüzyonla • Canakinumab ve
verilirler. rilonasept, IL-1'i inhibe
• Glukoz-6-fosfat eden diğer ilaçlardır
dehidrogenaz eksikliğinde Lesinurad
hemolitik anemi ve
methemoglobinemi • URAT-1 ve OAT-4
yaparlar. inhibisyonu ile ürat re-
uptake’ini önler
Kolşisin
• Bitkisel kaynaklıdır. • Gutun akut tedavisinde
• Tubüline bağlanarak ve profilaksisinde
mikrotubüllerin kullanılır.
polimerizasyonunu, • Familyal akdeniz ateşinin
lökosit migrasyonunu ve (FMF) tedavisinde de
mitozu önler. yararlıdır.
• Ürat kristallerinin • En sık görülen yan tesiri
fagositozunu inhibe diyaredir.
ederek antiinflamatuvar • Vit B12 seviyesini
etki yapar. düşürür
• Kan ürik asit düzeyini
değiştirmez, analjezik
etki yapmaz.
SPOT
Duktus arteriyozusu açık tutmak için➔ Alprostadil
Gebeye verilince bebekte Möbius sendromu yapan➔
Mizoprostol
Konstipasyonda kullanılan➔ Lubiproston
Glokomda göz içi basıncını azaltan➔ Latanoprost,
travoprost
Tromboksan sentazı inhibe eden➔ Dazoksiben ve
niktindol
5-LO enzimini inhibe eden➔ Zileuton, Sulfosalazin
Lewisin 3 lü cevabını yapan➔ Histamin, PAF, Bradikinin
SPOT
Asit olmayan NSAII➔ Nabumeton
Ön ilaç NSAII➔ Nabumeton, Sulindak
Yarıömrü en uzun NSAII➔ Tenoksikam
Yarı ömrü en kısa NSAI➔ Aspirin
Antipiretik olmayan➔ Diflunisal
İnfluenza A ve Suçiçeği geçirende Reye sendromu
yapan➔ Aspirin
Aspirin zehirlenmesi ilk bulgu➔ Tinnitus
Gebede, çocukta, Ülserlide, antikoagülan kullananda
güvenli➔ Parol
SPOT
Parasetamol zehirlenmesinde kullanılan➔ NAC
Psikiyatrik/ Nörolojik hastaya verilmeyen➔
Indometazin
Meme kolon prostat kanserinden koruyucu➔ Sulindak
Böbrekten en çok değişmeden atılan➔ Ketorolak
Antienflamatuar ve ürikozürik gut ilacı➔ Fenilbutazon
Spazmolitik NSAII➔ Metamizol
COX 2 yi en selektf bloke eden ilaçlar➔ Lumarikoksib,
Etorikoksib
Gut ta kullanılmayan NSAII➔ Aspirin, Tolmetin
Mikrotubüllerin polimerizasyonunu bozan➔ Kolşisin
Gastrointestinal Sistem
Peptik Ülser Tedavisi
 Mide Asit Salgısını

Artıranlar Azaltanlar
Histamin H2 reseptörleri Prostaglandin E2 EP3
reseptörleri

Asetilkolin M3 reseptörleri Somatostatin reseptörleri

Gastrin/Kolesistokinin
reseptörleri
H2 Reseptör Blokörleri
Simetidin/ Ranitidin/
Famotidin/ Nizatidin
• Açlık dışında mide asit
salgısını azaltırlar.
• Nokturnal asit salgısını
belirgin baskılarlar.
• Gastrin salgısını artırırlar.
• Mide boşalma süresini
kısaltırlar.
• Oral biyoyararlanımı en
yüksek olan nizatidin,
potensi en fazla olan
famotidindir.
• Simetidin, CYP
enzimlerini inhibe ederek
birçok ilacın
metabolizmasını azaltır.
• Ranitidin, daha az enzim
inhibisyonu yapar.
• Famotidin ve nizatidin
belirgin ilaç etkileşmesine
girmez.
• Simetidin, androjen
reseptörlerini bloke
ederek hirşütizm
tedavisinde de verilir.
Proton Pompa İnhibitörleri
Omeprazol/ Lansoprazol/
Pantoprazol/ Rabeprazol
• Bazik yapılı ön ilaçlardır.
• Mide lümeninde
parçalanmamaları için
barsak kaplamalı kapsül
veya tablet şeklindedirler.
• Besinler oral
absorbsiyonlarını azaltır.
• Karaciğerde elimine
edilirler.
• Böbrek yetmezliğinde
dozlarının azaltılmasına
gerek yoktur.
• Mide pariyetel hücrelerinde
iyon tuzağına uğrayarak H',
K +, ATP'azı (proton
pompası) irreversibl inhibe
ederler.
• Yarı ömürleri kısa (0.5-2
saat) olmasına karşın
proton pompasını
irreversibl inhibe ettikleri
için etkileri 24-48 saat
sürer.
• Omeprazol ve lansoprazol
CYP2C19 inhibisyonu ile
klopidogrelin aktif hale
gelmesini önler
Hangisi klopidogrel ile birlikte kullanıldığında CYP
2C19 inhibisyonu yaparak klopidogrelin aktif formuna
dönmesini engeller? TUS 2018 Ağustos

A: Esomeprazol
B: Parasetamol
C: Ramipril
D: Ampisilin
E: Metoprolol
Proton Pompa İnhibitörleri
• Mide asit sekresyonunu Yan tesirleri
full inhibe etmeleri 4-5 • Hipergastrinemi
gün sonra olur, ilacı
bıraktıktan sonra 4-5 gün • Hipovitaminoz B12
devam eder. • Hipokalsemi
• H 2 reseptör blokörlerinin • Hipomagnezemi
aksine hem açlık hem de
besinlerle uyarılan mide • Osteoporoz ve kemik
asit sekresyonunu inhibe kırıkları
ederler. • Psödomembranöz
enterokolit
• İnterstisyel nefrit
PPI lerin yarılanma sürelerinin kısa (0,5-2 saat) fakat
etki sürelerinin uzun olmasının (24-48 saat) asıl
sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
A: Zayıf baz niteliği taşımaları
B: Ön ilaç yapıda olmaları
C: Pompanın irreversible inhibe olması
D: Farmasötik şekilleri
E: İyon tuzağı fenomeni
H. Pylori Eradikasyonu
Tedavi Kombinasyon

1 PPI + amoksisilin + klaritromisin

2 PPI + amoksisilin + metronidazol veya tinidazol

3 PPI + klaritromisin + metronidazol veya tinidazol

4 PPI + doksisiklin + metronidazol + kolloidal bizmut bileşikleri

Mizoprostol
• Asit inhibitörü ve mukoza • PGE2, EP3 reseptörlerini
koruyucu etkiye sahip uyarıp cAMP'yi azaltarak
PGE1 analoğudur. mide asit salgısını
• Mukus ve bikarbonat baskılar.
sekresyonunu, mukoza • Duodenal ülser
epitelinin rejeneratif tedavisinde kullanılmaz.
kapasitesini ve mukozal • En sık yan tesiri diyaredir.
kan akımını artırır.
• Gebelerde kullanılmaz
Rebamipid
• PGE2 sentezini artıran
yeni bir ilaçtır
Bizmut Bileşikleri
• Fiziksel bariyer oluşturarak
mukozayı korurlar.
• Prostaglandin, mukus ve
bikarbonat sekresyonunu
stimüle ederler.
• Asit salgısını baskılamazlar.
• Helikobakter piloriye karşı
doğrudan antibakteriyel
etki yaparlar.
• Bizmut subsalisilat,
doğrudan antimikrobiyal
etki yaparak ve
enterotoksinleri bağlayarak
turist diyaresinde kullanılır.
• Uzun süre kullanımda
ensefalopatiye neden
olabilirler.
• Feçesi siyaha boyar.
Sükralfat
• Sükroz + alüminyum
• Fiziksel bariyer oluşturur.
Antasitler
Sodyum bikarbonat Kalsiyum karbonat
• Suda yüksek oranda • Asidi nötralize etme
eridiği için etkisi en hızlı gücü en yüksektir.
başlayan ve en hızlı • Rebound asit
biten antasit ilaçtır. sekresyonunu en fazla
• Sistemik dolaşıma yapan antiasittir.
geçerek metabolik
alkaloza neden olabilir.
• Hipertansiyon ve kalp
yetmezliği bulguları
ortaya çıkarabilir
Antiasitler
Magnezyum hidroksit
• Osmotik laksatif etkisi ile
diyareye neden olur.
• Böbrek yetmezliği olan
hastalarda
kullanılmamalıdır
Alüminyum hidroksit
• Konstipasyon,
hipofosfatemi,
ensefalopati, proksimal
myopati, osteoporoz
yapabilir
• Kronik böbrek yetmezliği
olanlarda diyaliz
demansına neden olabilir
• Hiperfosfatemi ve
nefrolitiyazis tedavisinde
de kullanılır.
 Emezis ile İlgili Reseptörler

Reseptör İnhibe eden ilaç

M1 Skopolamin
H1 Prometazin / Meklizin /
Dimenhidrinat /
Difenhidramin
NK 1 Aprepitant / Fosaprepitant
D2 Metoklopramid / Klorpromazin /
Haloperidol /
Droperidol
5HT 3 Ondansetron / Palanosetron
5-HT 3 Antagonistleri (Setronlar)
• 5-HT3 reseptörlerini • Palanosteron, en uzun
bloke ederek anti- etkili olandır (40 saat).
kanser ilaçlara bağlı • Etki güçlerini artırmak
emezis tedavisinde ve etki sürelerini
kullanılırlar. uzatmak için
• Dopaminerjik ve deksametazon ile
muskarinik reseptörleri kombine edilirler.
etkilemezler.
• Palanosetron dışında
etki süreleri 24 saatten
kısa sürer.
Aprepitant/Rolapitant/Netupitant
• Substans P NK 1 • CYP3A4 enzimini inhibe
reseptörlerini bloke ederek CYP3A4 ile
ederek anti-kanser metabolize olan
ilaçlara bağlı gecikmiş paklitaksel, dosetaksel,
kusmalarda oral yoldan imatinib, irinotekan,
kullanılır. etopozid, vinkristin ve
• CYP3A4 enzimi vinblastinin kan
tarafından metabolize düzeyini artırır.
edilir • Fosaprepitant, ön
ilaçtır ve intravenöz
verilişten sonra
aprepitanta dönüşür.
Klorpromazin / Haloperidol/
Droperidol
• D2 ve muskarinik Droperidol
reseptörleri bloke ederek • Antiemetik etki yaptığı
antiemetik etki yaparlar dozda belirgin sedasyon
• H1 reseptör blokajına yapar
bağlı sedasyona neden • Kısa süreli cerrahi
olurlar. girişimlerde bilinç kaybı
• Ekstra piramidal yan tesir olmadan yapılan nörolept
ve postural hipotansiyon anestezide fentanil ile
istenmeyen etkileridir kombine kullanılırlar
• Torsades de pointes yapar
Metoklopramid
• Dopaminerjik D2 ve • En sık yan tesirleri
serotonerjik 5-HT 3 insomnia, anksiyete ve
reseptörlerini bloke eder. ajitasyondur.
• Serotonerjik 5-HT 4 ve • Akut distoni,
muskarinik reseptörlere Parkinsonizm ve tardif
agonist etki yapar. diskinezi gibi
• Antiemetik ve prokinetik ekstrapiramidal yan
etkisi vardır. tesirlere neden olur.
• Dışkıdaki su miktarını • Prolaktin düzeyini
değiştirmez. artırarak amenore
galaktore, infertilite ve
jinekomasti yapabilir.
Dronabinol / Nabilon
• Tetrahidrokanabinol • Öfori, halüsünasyon,
yapısındadırlar. sedasyon, ağız
• Kannabinoid CB-1 kuruluğu, konjuktival
reseptörlerini uyararak hiperemi, postural
antineoplastik ilaçlara hipotansiyon, iştah
bağlı emezis ve HIV artışı ve taşikardi gibi
ilişkili kilo kayıplarında marihuana benzeri yan
kullanılırlar. tesirleri vardır.
Prokinetik İlaçlar
Betanekol Metoklopramid
• Barsak düz kasında ve • 5HT 4 agonist etkisiyle
myenterik pleksustaki prokinetiktir
M3 reseptörleri
uyararak prokinetik etki
yapar.
• Gastroözefageal reflü ve
diyabetlk gastroparazi
tedavisinde kullanılır.
Prokinetik İlaçlar
Domperidon Eritromisin
• D2 reseptörlerini bloke • Motilin reseptörlerini
ederek antiemetik ve uyararak prokinetik etki
prokinetik etki yapar. yapar.
• Dışkıda suyu değiştirmez • Diyabetik gastroparezi
• 5-HT reseptörlerini tedavisinde intravenöz
belirgin etkilemez. yoldan kullanılır
• Kan beyin bariyerini
yeterince geçemediği için
nöropsikiyatrik ve
ekstrapiramidal yan tesir
riski düşüktür.
Prokinetik İlaçlar
Tegaserod/ Prukaloprid
• 5-HT4 reseptörlerini
uyararak prokinetik etki
yaparlar.
• İrritabl kolon sendromu
ve kronik konstipasyon
tedavisinde kullanılırlar.
Lubiproston
• PGE1 analoğudur.
• İnce barsakta tip 2 klorür
kanallarını aktive ederek
prokinetik etki yapar.
• İrritabl kolon sendromu,
kronik konstipasyon ve
morfine bağlı gelişen
konstipasyon tedavisinde
kullanılır
Alvimopan / Metilnaltrekson
• Kan beyin bariyerini • Alvimopan,
geçemezler postoperatif ileusun
• Barsakta μ kısa süreli tedavisinde
reseptörlerini bloke oral verilir.
ederek prokinetik etki • Vitamin B5 analoğu
yaparlar. dekspantenol, kolin
• Metilnaltrekson, asetiltransferazın
opiyatlara bağlı kofaktörüdür.
konstipasyonda Postoperatif ileus
subkutan kullanılır. tedavisinde
intramusküler kullanılır
Linaklotid/Plekanatid
• Guanilat siklaz 2C'yi aktivite
ederek cGMP'yi artırarak
klorürden zengin sekresyonu
(CFTR aktivasyonu) ve barsak
hareketlerini artırır.
• İrritabl kolon sendromunda
kullanılır
Lvakaftor/ Lumakaftor/
Tezakaftor
• CFTR (kistik fibrozis
transmembran regülatör)
kanal fonksiyonlarını arttırarak
Kistik Fibrozis’te AC
fonksiyonlarını düzeltiltir.
Krofelemer
• CFTR'yi inhibe ederek
klorürden zengin sekresyon
azaltır. Linaklotidin tersi etki
yapar, HIV-bağımlı diyare
tedavisi için onay almıştır.
Loksiglumid
• Kolesistoknin CCK-A
reseptörlerini bloke ederek
prokinetik etki yapar
Yetişkinlerde konstipasyonla seyreden İBS
tedavisinde kullanılabilen, guanilat siklaz aktivasyonu
yaparak konstipasyon yakınmalarını azaltan ilaç
hangisidir? TUS 2018 Şubat

A: Aprepitant
B: Linaklotid
C: Alosetron
D: Loperamid
E: Laktuloz
Kistik fibrozis transmembran kondüktans düzenleyici
(CFTR) klorür kanallarının işlevini artırarak etkisini
gösteren ve G551D mutasyonu taşıyan kistik fibrozis
hastalarında tedavide kullanılmak üzere onaylanmış ilaç
hangisidir? TUS Ağustos 2018

A: Folkodin
B: İvakaftor
C: Dornaz alfa
D: İpratropyum bromür
E: Krofelemer
Laksatif ilaçlar
Metil selüloz
• Kitle oluşturan laksatiftir
• Laksatif bağımlılığını en
az yapar ve antidiyareik
olarak da kullanılır.
Bisakodil, Senozid,
Fenolftalein, Hint yağı
• Bisakodil ve Senozid A-B
(senna) stimülan etkilidir.
• Hint yağı ön ilaçtır.
Risinoleik asite
metabolize olur.
Polietilen glikol
• Radyolojik ve
endoskopik işlemlerde
tercih edilir.
Dokuzat sodyum
• Anyonik deterjan etkisi
ile yüzey gerilimini azaltır.
Feçesi yumuşatır. Dışkı
transit süresini ve dışkı
su miktarını
değiştirmeyen tek
laksatif.
Laksatif İlaçlar
• Magnezyum hidroksit, • Magnezyum hidroksit
sorbitol, mannitol ve aynı zamanda antiasit
laktuloz, etkisi en hızlı • Mannitol intravenöz
başlayan ozmotik verildiğinde diüretik
laksatiflerdir. etki yapar
• Zehirlenmelerde
uygundurlar
• Laktuloz hepatik
komada tercih edilir.
Antidiyareik İlaçlar
Loperamid / Difenoksilat
• Barsaktaki μ
reseptörlerini uyararak
ishal tedavisinde
kullanılırlar.
Bizmut Bileşikleri
• Doğrudan antimikrobiyal
etki ile turist diyaresinin
tedavisinde kullanılır
Kolestiramin / Kolestipol
• Diyarede safra kaybını
önlemek için verilirler.
Oktreotid / Lanreotid
• Somatostatin
analoglarıdır.
• Karsinoid tümörde
seratonine bağlı diyare,
flushing ve wheezing gibi
bulguları baskılarlar.
Antidiyareik İlaçlar
Metil selüloz
• Diyarede dışkı kıvamını
koyulaştırır.
Klonidin
• Alfa2 ve opiyat agonist
etki ile antidiyareik etki
yapar.
Rasekadotril
• Enkefalinaz inhibitörü
• Viral diyarede kullanılır.
Teduglutid
• GLP 2 analoğudur.
• Kısa barsak sendromunda
sıvı absorpsiyonunu
artırmak için kullanılır.
• Orphen ilaçtır.
Crofelemer
• CFTR'yi inhibe eder.
• HIV-bağımlı diyare
tedavisi için onay almıştır.
Safra taşı ilacı
Ursodiol (Ursodeoksikolik
asit)
• Kolesterol taşlarını
eritmek için kullanılır
SPOT
Açlık dışında mide asit salgısını azaltanlar➔ H2 reseptör
blokörü
Nokturnal asit salgısını en iyi baskılayan➔ H2 reseptör
blokörü
Oral Biyoyararlanımı en yüksek H2 resp blok➔ Nizatidin
CYP2C19 inhibisyonu yapan➔ Omeprazol ve lansoprazol
Enterotoksinleri bağlayarak turist diyaresinde kullanılan➔
Bizmut
Etkisi en hızlı başlayan ve en hızlı biten antasit➔ Sodyum
bikarbonat
Asidi nötralize etme gücü en yüksek➔ Kalsiyum karbonat
5-HT4 reseptörlerini uyararak prokinetik etki yapan➔
Tegaserod, Prukaloprid
SPOT
• Klorürden zengin sekresyonu artıran➔ Linaklotid
• Klorürden zengin sekresyonu azaltan➔ Crofelemer
• Kolesistoknin CCK-A reseptörlerini bloke eden➔
Loksiglumid
• Deterjan etkili, transit süresi ve su miktarını
değiştirmeyen➔ Dokuzat
• Etkisi en hızlı başlayan laksatifler➔ Ozmotik
laksatifler
• GLP 2 analoğu diyare ilacı➔ Teduglutid
Solunum Sistemi
Anti-Astmatik İlaçlar
Selektif β2 Agonist Kullanımı
• cAMP artışına bağlı • Albuterol (salbutamol),
bronkodilatasyon metaproterenol ve
yaparlar. terbutalin gibi kısa etkili
• Genellikle inhalasyonla olanlar astımın akut
verilirler. tedavisinde verilirler.
• Albuterol ve • Salmaterol ve
terbutalinin oral formu formaterol gibi uzun
da vardır. etkililer profilakside
tercih edilir.
• Terbutalin, subkutan
formu olan tek β2
agonisttir.
lpratropium / Tiotropium /
Aclidinium
• Kuaterner amin yapısında • lpratropium kısa etkili
olduklarından santral olduğu için astım ve
sinir sistemine KOAH’ın akut tedavisinde
geçemezler tiotropium uzun etkili
• Bronşlardaki muskarinik olduğu için KOAH’ın
reseptörleri bloke ederek önleyici tedavisinde daha
bronkodilatasyon uygundur.
yaparlar • KOAH tedavisinde daha
• Bronkodilatör etkileri, β2 etkilidirler.
agonistlerden düşüktür. • En sık yan tesirleri ağız
• Mukosiliyer hareketleri kuruluğudur
baskılamazlar
Kortikosteroidler
• Bronş mukozasındaki
inflamasyonu ve ödemi
baskılar
• Bronşial reaktiviteyi
azaltırlar.
• Bronş düz kaslarında beta 2
reseptör duyarlılığını
artırırlar. Beta 2 agonistlere
tolerans gelişimini önlerler.
• Bronkodilatasyon
yapmazlar
• Profilakside inhale atakta
IV verilirler
• Beklametazon, budesonid,
• Ciclesonid, flunisolid,
• Flutikazon, mometazon
• Triamsinolon
inhalasyonla kullanılır.
• Bronşlarda aktif ilaç haline
gelen ciclesonid
osteoporoz, katarakt, deri
atrofisi ve büyüme
gecikmesi, orofaringeal
kandidiyazis yapmaz
Lökotrien Antagonistleri
Zileuton
• 5-lipooksijenazı inhibe
ederek lökotrien sentezini
engeller.
• Astım profilaksisinde oral
yoldan verilir.
• 12 yaş üstüne verilir.
• Hepatotoksik yan
tesirlere neden olabilir.
Zafirlukast/ Montelukast
• LTD4 sis-LT1
reseptörlerini bloke
ederler.
• Astım profilaksisinde oral
yoldan kullanılırlar.
• İnhale formları yoktur
• Astımın akut tedavisinde
verilmezler.
• Churg-Strauss vaskülitine
neden olabilirler.
Kromolin (Disodyum Kromoglikat)/ Nedokromil

• Mast hücrelerini • Astım atağında

stabilize ederler. verilmezler.
• Mast hücrelerinden • Allerjik rinokonjuktivit
histamin salgılanmasını semptomlarını azaltmak
engellerler. için de yararlıdırlar.
• Bronkodilatasyon • Oral veya inhalasyonla
yapmazlar. verilirler.
• Astım profilaksisinde
kullanılırlar.
Omalizumab / Lebrikizumab
Omalizumab
• lgE'nin insan kaynaklı
antikorudur.
• Alerjik astım
profilaksisinde 2-4
haftada bir subkutan
yoldan verilir.
• Kronik ürtiker ve fıstık
alerjisinde de yararlıdır.
Lebrikizumab
• Astım için geliştirilmekte olan
IL-13 reseptör antikorudur
Mepolizumab/Reslizumab/
Benralizumab
• Alerjik astımda verilen IL-5
antikorlarıdır
LosMAPimod
• Mitojen ile aktive protein
kinazı (MAP) inhibe eder.
• KOAH için geliştirilme
aşamasındadır.
• Mast hücre
stabilizatörleri,
• Lökotrien antagonistleri
• Monoklonal antikorlar
KOAH tedavisinde uygun
değildir
Metilksantinler
(Teofilin / Aminofilin)
• Fosfodiesterazı • Sempatik sinirlerde
(bronşlarda FDE4) ve norepinefrin etkinliğini
adenozin reseptörlerini artırırlar.
bloke ederler. • Sigara içenlerde dozları
• Histon deasetilasyonunu artırılmalıdır.
ve IL-10 düzeyini • İnhalasyonla
artırırlar, prostaglandin kullanılmazlar.
sentezini baskılarlar.
• Yüksek dozlarında
• Sarkoplazmik esmolol verilir.
retikulumdan kalsiyum
salgısını stimüle ederler.
Metilksantinler
(Teofilin / Aminofilin}
• Fosfodiesterazı ve • Adenozine bağlı
adenozin reseptörlerini bradikardi ve AV blok
inhibe ederek tedavisinde kullanılırlar.
bronkodilatasyon • Bulantı-kusma yaparlar,
yaparlar. mide asit salgısını
• Bronkodilatör etkilerine artırırlar.
tolerans gelişmez. • Uzun süre kullanımda
• Solunum merkezini peptik ülsere neden
uyarırlar. Yenidoğanda olurlar.
uzamış apne ilacıdır.
• Pozitif kronotropik ve
pozitif inotropik etki
yaparlar.
Metilksantinler
(Teofilin / Aminofilin}
• Adenozin A1 • Histon deasetilasyon ile
reseptörlerini bloke IL-10 düzeyini artırarak ve
ederek zayıf diüretik etki prostaglandin sentezini
ve konvülziyon yaparlar. azaltarak
• Lityum zehirlenmesinde antiinflamatuvar etki
kullanılırlar. yaparlar.
• Sarkoplazmik • Dikkati artışı, insomnia,
retikulumdan kalsiyum tremor ve anksiyeteye
salgısını stimüle ederek neden olurlar.
iskelet kaslarının kasılma • Güvenlik indeksleri dardır.
gücünü artırırlar. • Sigara içende dozu
artırılır.
Metilksantinler
(Teofilin / Aminofilin)
Diüretik ve konvülsan etki
mekanizmaları
• Adenozin A1 reseptör
blokajı
Metilksantinlerin
avantajları
• Bronkodilatör etkilerine
tolerans gelişmez.
• Antiinflamatuvar etki
yaparlar
• Solunum kaslarının
kasılma gücünü artırırlar.
Roflumilast
• Fosfodiesteraz IV
enzimini selektif inhibe
ederler.
• Kronik obstrüktif akciğer
hastalığında (KOAH) oral
yoldan kullanılır.
• Astım endikasyonu
yoktur.
Antitusifler
Kodein, dekstrometorfan, Difenhidramin
propoksifen ve hidrokodon • Öksürük merkezini inhibe
gibi opiyatlar; eder, astımı olan
• Santral öksürük merkezini hastalarda uygundur.
inhibe ederek antitusif Benzonatat
etki yaparlar.
• Antitusif etkili non-opiyat
• Histamin salgısını ilaç olup öksürük yapan
artırdıkları için astımı reseptörlerde lokal
olan hastalarda anestezik etki yapar.
kullanılmazlar.
Ekspektoranlar / Surfaktanlar
Bromheksin/ Ambroksol Poraktant alfa/ Beraktant
• Ekspektoran etkilidirler. alfa/ Lusinaktant
• Tip 2 pnömositlerden • Prematür doğan
surfaktan sentezini bebeklerde respiratuvar
artırır. distres sendromunu
önlemek için
• Respiratuvar distres endotrakeal yoldan
sendromunda kullanılan doğal
doğumdan önce surfaktanlardır
anneye verilir.
Mukolitikler
N-asetilsistein, Amilorid
• Solunum yollarındaki • Epitelial sodyum kanal
mukusu parçalayan oral blokörüdür.
yoldan aktif mukolitik • Kistik fibroziste
ilaçtır. mukosiliyer klerensi
artırmak için
Dornaz alfa inhalasyonla verilir
• DNA'az enziminin
rekombinant formudur.
• Kistik fibroziste mukolitik
etki için inhalasyonla
kullanılan insan
Pulmoner Hipertansiyon Tedavisi
İnhale nitrik oksit Sildenafil / Tadalafil
• Sitoplazmik guanilat • Fosfodiesteraz-5'i
siklazı aktive ederek selektif inhibe ederek
cGMP derişimini artırır. cGMP derişimini
• Yenidoğan pulmoner artırırlar.
hipertansiyon • Erektil disfonksiyon ve
tedavisinde pulmoner
inhalasyonla kullanılır. hipertansiyon
tedavisinde kullanılırlar
Pulmoner Hipertansiyon Tedavisi
Endotelin reseptör İliprost/ Epoprostenol/
blokörleri Treprostinil
• Bosentan, Masitentan • Prostasiklin
ETA ve ETB analoglarıdır.
reseptörlerini bloke • Pulmoner hipertansiyon
eder. tedavisinde kullanılırlar.
• Ambrisentan, • Periferik damar
sitaksentan, ETA hastalıklarında da
reseptörlerini selektif yararlıdırlar
inhibe eder.
Pulmoner Hipertansiyon Tedavisi
• Kalsiyum kanal • Riosiguat
blokörleri • Solüble guanilat siklazı
• Nifedipin, amlodipın ve aktive ederek cGMP'yi
diltiazem, L-tipi artırır.
kalsiyum kanallarını • Pulmoner basıncı
inhibe ederek düşürür.
pulmoner basıncı
düşürür.
• Başağrısı, flushing ve
periferal ödem en sık
görülen yan tesirleridir.
Akut Pulmoner Ödem Tedavisi
• En sık furosemid Diğer ilaçlar
sodyum nitroprusid + • Digoksin
oksijen kombinasyonu
tercih edilir. • Metilksantinler
• Kalbin kasılma gücünü • Dobutamin
azaltan beta blokörler • Noradrenalin
kullanılmaz • Morfin
• Oksijen
Hiperbarik Oksijen Tedavisi
• Basınç odasında %100 • Karbon monoksit ve
oksijen verilir. siyanür zehirlenmesi,
• Dekompresyon hastalığı,
• Hava ve gaz embolisi,
• C. perfringes enfeksiyonu
• Refrakter osteomyelit,
• Deri greftlerinde reddi
Retrolental Fibroplazide önlemek
kontrendikedir. • Radyasyon nekrozunda
Pulmoner Fibrozis Tedavisi
Nindetanib: Pirfenidon:
Tirozin kinaz inhibisyonu DNA sentezini inhibe
yaparak fibroblast ederek fibroblast
aktivasyonunu baskılar jenerasyonunu engeller
SPOT
Oral ve subkutan formu olan Beta 2 agonist➔ Terbutaln
Bronşlarda aktif ilaç haline gelen steroid➔ Ciclesonid
IgE monoklonal antikoru➔ Omalizumab
Selektif FDE 4 inhibitörü➔ Roflumilast
Öksürük yapan reseptörlerde lokal anestezik etki yapan➔
Benzonetat
RDS de anneye verilen➔ Bromheksin, Ambroksol
RDS de bebeğe verilen➔ Poraktant alfa
Rekombinant DNAaz enzimi➔ Dornaz alfa
Riosiguat➔ Soluble guanilat siklaz aktivatörü
Pulmoner fibroziste kullanılan ilaçlar➔ Nindetanib,
pirfenidon
Kardiyovasküler Sistem
Diüretikler
Karbonik Anhidraz İnhibitörleri
(Asetozolamid / Metazolamid/ Dorzolamid, Brinzolamid/ Diklorfenamid)

• Sulfonamid türevleridir. • Hepatik ensefalopati ve

• Proksimal tubülde sirozda kontrendikedirler.
karbonik anhidrazı inhibe
ederek su, sodyum, • Glokom,
potasyum ve bikarbonat
itrahını artırırlar. • Epilepsi
• Siliyer cisimcikten aköz • Metabolik alkaloz
humör sentezini • İdrarı alkali yapmak
baskılarlar.
• Dağ hastalığı profilaksisi
• Metabolik asidoza ve (3000 metre ve üzeri).
vücutta amonyak
birikimine neden olurlar.
Tiazidler
(Hidroklorotiazid / Klortalidon/ Politiazid/ İndapamid/ Metolazon)

• Sulfonamid türevleridir. • Hipokalemi

• Distal tubülde ve henle çıkan • Hipomagnezemi
kolda Na/CI transportunu • Hiperkalsemi
inhibe ederler.
• Hiperkalsemiye neden olurlar. • Hiperürisemi
• Hipertansiyon, kalp yetmezliği, Gutta verilmez.
nefrojenik diabetes insipidus, • Hiperlipidemi
hipokalsemi ve idiopatik
hiperkalsiüri tedavisinde • Hiperglisemi
kullanılırlar. • Erektil disfonksiyon (en sık,
Lityum zehirlenmesine eğilimi ikinci beta blokör)
artırır.
Tiazidler
(Hidroklorotiazid / Klortalidon/ Politiazid/ Klortalidon/ İndapamid/
Metolazon)
• Klortalidon, metolazon İndapamid
ve indapamid, tiazid • Diürez yapmayan dozda
benzeri ilaçlardır. vazodilatasyon yapar
• Potensi en yüksek • Hipertansiyon tedavisi
politiazid
• Gebeye verilebilir
• Yarı ömrü en uzun
klortalidon • Safradan atılır
• İndapamid dışında
proksimal tübülden
sekresyonla atılırlar
Kıvrım (Loop) Diüretikler
(Furosemid/ Torsemid/ Aksosemid/ Etakrinik Asit/ Bumetanid)
• Etakrinik asit dışındakiler
sulfonamid türevidir.
• Potensi en yüksek olan
bumetaniddir.
• Henle kıvrımının çıkan
kolunda Na+ / K+ / 2Cl
kotransportunu inhibe
ederler.
• Fraksiyonel sodyum
itrahını %40'a
çıkarabilirler.
• En güçlü diüretiklerdir.
(Yüksek tavanlı)
• Hipertansiyon,
• Konjestif kalp yetmezliği,
• Zorlu diürez,
• Nefrotik sendrom
• Akut böbrek yetmezliği
• Bromür, iyodür, florür
gibi anyon zehirlenmesi
Tedavisinde kullanılır
Kıvrım Diüretikleri
• Hiperkalsemi tedavisinde
volüm replasmanından • Yan Tesirleri
sonra furosemid verilir.
• Akut pulmoner ödem - Hipokalemi
tedavisinde furosemid ile - Hipokalsemi
sodyum nitroprusit - Hipovolemi
kombinasyonu kullanılır.
- Hiperürisemi
• Glomerüler filtrasyon
hızı 30 ml/dakikanın
altında kalp yetmezlikli - Ototoksisite
hastalarda en uygun
diüretiktir. - Nefrotoksisite
• Tiazid ve furosemid
böbrekte PGE2 ve PGI2
yi artırarak diüreze
yardımcı olur.
• Aspirin gibi NSAI
ilaçlarla
kullanıldıklarında
diüretik etkileri azalır.
Aldosteron Antagonistleri
(Spironolakton / Eplerenon)
• Toplayıcı tubülde • Siroza bağlı ödemde ilk
aldosteron reseptörlerini tercih ilaçlardır.
bloke ederek su ve • Konjestif kalp
sodyum itrahını artırır, yetmezliğinde mortaliteyi
• Potasyum itrahını azaltırlar.
azaltırlar. • Diyabetik hastalarda
• Diüretik etki için tubül albüminüriyi baskılarlar.
lümenine girmelerine • Ürik asit düzeyini
gerek yoktur. artırmazlar.
• Addison hastalarında • Eplerenon, androjen
aldosteron eksiktir➔ reseptörlerini
diüretik etki yapmazlar etkilemeden aldosteron
reseptör blokajı yapar.
Spironolakton
• Aldosteron ve androjen • Östrojen benzeri etkisi
reseptör blokörüdür. de vardır
• Steroid yapıdadır. Etkisi • Hirşütizm ve polikistik
3 gün sonra başlar over sendromunda
• Ön ilaçtır➔ Karaciğerde kullanılır.
aktif metaboliti • Jinekomasti yapar.
kanrenona metabolize • Östrojenik etki➔
olur. Meme endometriyum
• Metabolitinin yarı ömrü CA riski arttı.
60 saattir.
Triamteren / Amilorid
• Toplayıcı tubüllerin apikal
membranında epitelyal
sodyum kanallarını
inhibe ederler.
• Potasyum tutan
diüretiklerdir.
• Aldosteron reseptörlerini
inhibe etmezler.
• Amilorid, plazma lityum
düzeyi takip edilerek
lityuma bağlı nefrojenik
diabetes insipidus ve
Liddle sendromunda
(Aldosteron normal
Sodyum ↑Potasyum↓)
oral yoldan kullanılır.
• İnhale amilorid, kistik
fibroziste mukosiliyer
klerensi artırmak için
yararlıdır.
Mannitol
• Proksimal tubül ve henlenin
inen kolunda etkili osmotik
diüretiktir (aquaretik).
• Oral ➔ Ozmotik laksatif
• IV➔ Diüretik
• Oral emilimi çok düşüktür,
• Metabolize olmaz, tubüler
sekresyona ve tubüler
reabsorpsiyona uğramaz
• Glomerüler filtrasyonla
atılır.
• İntraoküler ve intrakraniyal
basıncı düşürmek ve akut
böbrek yetmezliğine bağlı
oligüride kullanılır.
• Dehidratasyon,
• Hipernatremi
• Hiperkalemi
• Kalp yetmezliğini ve
Pulmoner ödem yapabilir
Vazopresin Antagonistleri
• Tolvaptan, mozavaptan, • Demeklosiklin ve lityum,
liksivaptan ve satavaptan, ADH'nın böbrekler
V2 reseptörlerini bloke üzerindeki etkinliğini
ederek aquaporin-2 artışını baskılayarak diürez yaparlar.
önler. Hipovolemi ve • Lityum yan tesirlerinin
hipernatremi yapar. çokluğu nedeni ile diüretik
• Conivaptan, V1A ve V2 amaçlı verilmez.
reseptörlerini birlikte bloke
eder.
• Relcovaptan V1A'yı bloke
eder.
Damarı gevşetir
Diüretik değildir
Teofilin / Aminofilin
• Proksimal tubülde
adenozin reseptörlerini
bloke ederek diüretik
etki yaparlar.
• Lityum
zehirlenmesinde
kullanılırlar.
Antihipertansif İlaçlar
Antihipertansif Mekanizmalar
Diüretikler➔ Kan hacmini Alfa 1 blokörler➔ Damar
ve kardiyak output’u direncini düşürdükleri için
azalttıkları için İleri dönemde renin artar
ve psödotolerans gelişir
Alfa 2 agonistler➔ RAAS inhibitörleri➔
Sempatik aktivite ve renin Damar direncini ve volüm
sekresyonunu azalttıkları yükünü azalttıkları için
için
Hipertansiyon tedavisinde
kullanılırlar
Renin Salgısı
• Artıranlar • Azaltanlar
Hipotansiyon, hiponatremi Beta blokörler
ACE inhibitörleri Alfa2 agonistler
Anjiotensin II reseptör Hipokalemi
blokörleri Atrial natriüretik hormon
Plazma renin inhibitörleri Antidiüretik hormon
Diüretikler NSAII’ ler
Vazodilatörler
Prostaglandinler
Anjiotensin II Reseptörleri
• AT1 reseptörleri (Gq) • AT2 reseptörleri (Gs??)
- Vazokonstriksiyon yapar. - Vazodilatasyon
- Kalp ve damarlarda - Natriüretik etki
hipertrofiye neden olur - Antimitotik etki
(mitoz↑).
-Sempatik etkinliği artırır. - Fetal büyüme yapar.
-Aldosteron salgısını artırır.
-Su ve tuz iştahını
(dipsojenik etki) artırır.
-Kortizol, vazopresin ve
ACTH salgılanmasını stimüle
eder.
ACE İnhibitörleri (Kaptopril, Enalapril,
Lizinopril, Ramipril, Perindopril ve
PRİL’ler)
• Anjiotensin l'in • Bradikinin B2 reseptör
anjiotensin ll'ye blokörü ikatibant, ACE
dönüşümünü ve inhibitörlerinin kuru
aldosteron sekresyonunu öksürük ve anjioödem
azaltırlar. yan tesirlerini önler.
• Böbreklerden renin
salgısını ve potasyum • Teprotid, peptit yapıda
düzeyini artırırlar. olup intravenöz kullanılır.
• Bradikinin birikimi kuru • Rescinnamin, oral yoldan
öksürük ve anjioödem kullanılan bitkisel
yan tesirlerinden de kaynaklı
sorumludur.
ACE İnhibitörleri
• Kaptopril ve lizinopril • Kaptopril, sülfhidril
dışında ön ilaçlardır. grubu içerir ve en kısa
• Böbrekler yoluyla yarı ömre sahip ACE
elimine edilirler. inhibitörüdür.
• Fosinopril ve • Kaptopril, diğerlerine
trandalapril, böbrek ve göre daha fazla nefrotik
safra yoluyla dengeli bir sendrom, proteinüri ve
eliminasyona uğrar nötropeni yapabilir
ACE İnhibitörlerinin Kullanımı
• Hipertansiyon • Miyokart enfarktüsü
Konjestif kalp yetmezliği Miyokart enfarktüsünün
veya diyabeti olanda sekonder profilaksisinde
öncelikli tercih sıklıkla kullanılırlar.
• Diyabetik nefropati Miyokart enfarktüsünde
Diyabette proteinüriyi mortaliteyi azaltırlar.
önlerler. • Sklerodermaya bağlı
Diyabeti olan hipertansif renal kriz
hastalarda ilk tercih Tedavide yüksek doz ACE
ilaçlardır. inhibitörü kullanılır.
ACE İnhibitörlerinin Kullanımı
• Sol ventrikül yetmezliği • Sempatik etkinliği,
olan hastaların nörohormonal
vazodilatatörle aktivasyonu ve KVS’de
tedavisinde ilk tercih yeniden yapılanmayı
ilaçlardır. (re-modeling)
• Periferik vasküler azaltırlar.
direnci, kalbin ön ve art • Kalp yetmezliğinde
yükünü, sağ atrium mortaliteyi azaltırlar.
basıncını azaltırlar.
Kontrendikasyonları
• Gebelerde ve bilateral • Bilateral renal arter
renal arter stenozunda stenozunda
kontrendikedirler. kullanıldıklarında akut
• Gebelerde böbrek yetmezliğine
kullanıldıklarında fetal neden olurlar.
böbrek gelişimini • Tek taraflı renal arter
bozarlar. stenozunda verilirler.
• Böbrek gelişimindeki
bozukluğa bağlı
oligohidroamniyoz
yaparlar.
 Yan Tesirleri
• Proteinüri • Hiperkalemi
- Diyabette proteinüriyi - Aldosteron
önlerler. azalmasına bağlı
• Akut böbrek yetmezliği • Kuru öksürük
- Bilateral renal arter - %5-20 hasta, kadında
stenozunda verildiklerinde sık
• Fetopatik etki - Bırakınca 4 günde
• Döküntü kaybolur
• Hipotansiyon - Genellikle doza bağlı
değil
• Ağızda metalik tat • Anjioödem
- En ciddi yan tesir
Anjiotensin II Reseptör Blokörleri
(Sartanlar)
• Anjiotensin ll'nin AT1 • Hipertansiyon, diyabetik
reseptörlerine nefropati, konjestif kalp
bağlanmasını bloke yetmezliği ve miyokart
ederler. enfarktüsü
• Aldosteron salgısını profilaksisinde
azaltırlar. kullanılırlar.
• Böbreklerden renin • Diyabette proteinüriyi
salgısını ve potasyum önlerler.
düzeyini artırırlar. • Konjestif kalp yetmezliği
• Bradikinin birikimine veya diyabeti olan
neden olmadıkları için hipertansif hastalarda
kuru öksürük riskleri tercih edilirler.
düşüktür.
Anjiotensin II Reseptör Blokörleri
(Sartanlar)
• Gebelerde ve bilateral • Telmisartan, PPAR-y
renal arter stenozunda reseptörlerini aktive eder.
kontrendikedirler. (insülin direncini azaltır)
• Kandesartan ve • Telmisartan, karaciğerde
olmesartan, AT1 metabolize edilerek safra
reseptörlerini en güçlü yoluyla atılır, uzun yarı
bloke eden sartanlardır. ömre sahiptir.
• Losartan, TxA2 • Diğer ARB’ler böbrekten
reseptörlerini inhibe atılır.
ederek antiagregan etki • Saralazin, peptit yapılı
yapar.
ACE inh. ve ARB’lerin hemen
herşeyi aynı fakat
ARB’ler➔
• Bradikinin biriktirmez
• AT2 reseptörleri çalışır
• MI'da ömrü uzatmaz
Renin İnhibitörleri
(Aliskiren, Enalkiren, Remikiren)
• Plazma renin aktivitesini • Gebelerde ve bilateral
inhibe ederek anjiotensin renal arter stenozunda
I, anjiotensin II ve kullanılmaz.
aldosteron düzeyini
azaltır.
• Pepstatin, peptit
• Hipertansiyon yapıdadır ve intravenöz
tedavisinde oral yoldan yoldan kullanılır.
kullanılır.
• Böbreklerden renin
salgısını ve potasyum
düzeyini artırır.
Peptid yapısındaki…
• Peptid yapıdaki renin
inhibitörü: Pepstatin
• Peptid yapıdaki ACE
inhibitörü : Teprotid
• Peptid yapıdaki ARB:
Saralazin'dir
Beta Blokörler

β1 Agonist
• Kalp hızında ve kalbin kasılma
gücünde artma
• Renin salgılanmasında artma
β2 Agonist
• Kalp hızında ve kalbin kasılma
gücünde artma
• Damar, bronş ve uterusta
gevşeme
• Glikojenolizde artma
• Glukoneogenezde artma
• İnsülin salgısında artma
• İskelet kasında potasyum
girişinde artma
Beta Blokörler
• Negatif kronotropik, • Kolesterol ve VLDL, LDL
inotropik ve dromotropik düzeyini artırırlar, HDL
etkileri vardır. düzeyini azaltırlar.
• Beyin damarları hariç kan • Hipoglisemi yaparlar,
akımını azaltırlar➔Kalbe hipoglisemi komasında
böbreğe perifere kan görülen taşikardi ve
akımı azalır. tremor gibi bulguları
• Varyant anjinada kx lerdir maskelerler. Diyabeti
olan hastalarda selektif
• Periferik damar hastalığı Beta 1 selektif olanlar
olanlarda Beta 1 selektif tercih edilir.
olanlar tercih edilir. • 5'-deiyonidazı inhibe
ederek T4, T3
dönüşümünü baskılarlar.
Beta Blokörler
• Pindolol en fazla olmak
üzere bazı beta blokörler
intrinsik sempatomimetik
etki (parsiyel agonist)
yapar.
• Parsiyel agonistlerin
bradikardi yapıcı ve
periferik damarları kasıcı
etkileri daha düşüktür.
• Bradikardisi veya periferik
damar hastalığı olanlarda
parsiyel agonistler tercih
edilir.
• Propranolol en fazla olmak
üzere pindolol, asebutolol,
metoprolol sodyum
kanallarını bloke ederek
lokal anestezik etki
yaparlar. Bunlar glokomda
topikal verilmezler.
• Astımı, KOAH'ı veya diyabeti
olanlarda selektif Beta 1
blokörler tercih edilir.
• Beta blokör
zehirlenmesinde; Tedavide
izoproterenol kullanılır.
Beta agonistlere yanıt yoksa
glukagon verilir.
 Beta Blokörler
• Lipofilik beta blokörler • Nadolol ve atenolol,
tama yakın absorbe metabolize olmadan
edilmelerine karşın ilk böbrekler yoluyla elimine
geçiş etkisine uğradıkları edilir
için biyoyararlanımları • Esmolol,
düşüktür.
Psödokolinesteraz
enzimlerince metabolize
edilir,
En kısa yarı ömür
Yalnızca intravenöz yoldan
kullanılır.
Önemli Beta Blokörler
• Parsiyel agonist etkisi en • Yalnızca intravenöz➔
fazla➔ pindolol, esmolol
penbutolol, asebutolol • Plazma proteinlerine en
ve karteolol. düşük oranda
• Lipofilitesi en yüksek bağlanan➔ timolol,
olan➔ propranolol ve atenolol ve seliprolol
penbutolol • Yarı ömrü en uzun➔
• Oral biyoyararlanımı en nadolol ve betaksolol
yüksek➔ pindolol, • Aynı zamanda Beta3
sotalol ve penbutolol agonist➔ Nebivolol
• Oral biyoyararlanımı en
düşük ve doza bağlı➔
propranolol.
SPOT
Sülfonamid türevi diüretikler➔ Karbonik Anhidraz
İnhibitörleri, Tiyazidler, Etakrinik asit dışındaki kıvrım
diüretikler
İdrardan bikarbonat itrahını en çok artıran➔ KAHİ
Aköz humör sentezini azaltan diüretik➔ KAHİ
Dağ hastalığı profilaksisi➔ KAHİ
Hiperkalsemi yapan diüretik➔ Tiazid
Nefrojenik DI tedavisinde kullanılan diüretik➔ Tiazid
Gebeye verilebilen diüretik➔ İndapamid
Yüksek tavanlı diüretik➔ Furosemid
SPOT
Hiperürisemi yapmayan diüretik➔ Spironolakton/
Eplerenon
Etkisini tubül lümenine girmeden yapan➔
Spironolakton/ Eplerenon
Potasyum tutan➔ Spironolakton/ Eplerenon, Amilorid/
Triamteren
Kistik fibroziste kullanılan diüretik➔ Amilorid
Suyu daha çok atan (aquaretik)➔ Mannitol
Glomerüler filtrasyonla atılan➔ Mannitol
Lityuma bağlı DI tedavisi➔ Amilorid
Lityum zehirlenmesi tedavisi➔ Metilksantinler
SPOT
Vücut pH sını düşüren diüretikler➔ KAHİ, Potasyum
tutanlar
Kuru öksürük yapan antihipertansifler➔ ACE inh
Diyabetik nefropatide proteinüriyi azaltan➔ ACE
inh
Bilateral renal arter stenozunda kx➔ ACE inh
PPAR-y reseptörlerini aktive eden sartan➔
Telmisartan
Beta Blokör zehirlenmesinde tedavi➔ Glukagon
 1.Kuşak (Nonselektifler)
Propranolol Timolol
• Lipofilik özelliği en yüksek • Hipertansiyon ve
beta blokördür. miyokart enfarktüsünde
• Presistemik eliminasyona kullanılır.
uğradığı için oral • Lokal anestezik etki
biyoyararlanımı en düşük yapmaz glokom
ve doza bağımlıdır. tedavisinde topikal
• Migren profilaksisi, kullanılabilir.
tremor, sosyol fobi ve
anksiyetede taşikardinin
kontrolünde yararlıdır.
 1.Kuşak (Nonselektifler)
Pindolol Nadolol
• İntrinsik • Değişmeden böbrekler
sempatomimetik yoluyla elimine edilir.
(parsiyel agonist) etki • En uzun etki süresine
yapar. sahip beta blokörlerden
• Daha az bradikardi ve biridir.
PR uzaması yapar.
• Oral biyoyararlanımı
tama yakındır.
 1.Kuşak (Nonselektifler)
Sotalol Tilisolol potasyum
• Oral biyoyararlanımı kanallarını açan beta
tamdır. blokördür.
• Potasyum kanallarını Koroner vazodilatasyon
bloke ederek aksiyon yapar.
potansiyel süresini (QT)
uzatarak sınıf 3
antiaritmik etki yapar.
• Torsades de pointes
aritmi yapan beta
blokördür.
 2.kuşak (β1 selektif)
Astımı, diyabeti veya periferik damar
hastalığı
Metoprolol Esmolol
• Hipertansiyon, anjina, • Eritrositlerde esterazlar
miyokart enfarktüsü, tarafından metabolize
sinüs taşikardisi, kalp edilir.
yetmezliği, migren • En kısa etkili beta
profilaksisi ve tremor blokördür.
tedavisinde kullanılır.
• CYP2D6 polimorfizminde • Acil hipertansiyon,
uzamış bradikardi yapar. tirotoksikoz,
supraventriküler taşikardi
• Kalp yetmezliğinde ve metilksantin
mortaliteyi azaltır. zehirlenmesinde yalnızca
intravenöz yoldan
kullanılır.
 2.kuşak (β1 selektif)
Astımı, diyabeti veya periferik damar
hastalığı
Atenolol Bisoprolol
• Hidrofilik beta • Hidrofilik beta
blokördür. blokördür.
• Santral sinir sistemi yan • Kalp yetmezliğinde
tesiri oluşturma riski mortaliteyi azaltır.
düşüktür.
• Böbrekler yoluyla Asebutolol
elimine edilir.
• Parsiyel agonisttir.
• Lokal anestezik etkisi
vardır.
 3.kuşak (Non-selektif ama
Özellikliler)
Labetolol
• α1, β1 ve β2 blokördür.
• Alfa1 reseptörleri bloke
ederek vazodilatasyon
yapar ve periferik vasküler
direnci azaltır.
• Feokromasitomada tek
başına verilebilir.
• Astımı veya KOAH'ı
olanlarda kullanılmaz
Karvedilol
• α1, β1 ve β2 blokördür.
• Feokromasitomada tek
başına verilebilir.
• Lipit peroksidasyonunu
önleyerek antioksidan etki
yapar.
• Antimitotiktir
• Konjestif kalp yetmezliğinde
mortaliteyi azaltır.
• Astımı veya KOAH'ı
olanlarda kullanılmaz.
 3.kuşak (β1 selektif ama
Özellikliler)
Nebivolol Seliprolol
• β1 reseptörleri en • β1 reseptörleri bloke
selektif bloke eden beta eder,
blokördür. • β2 reseptörleri uyarır.
• Endotelden nitrik oksit NO salgısını artırabilir
salgısını artırarak • Vazodilatördür.
vazodilatasyon yapar ve
periferik vasküler direnci
azaltır.
• Kalp yetmezliğinde
mortaliteyi azaltır.
• β3 reseptörleri uyarır.
Selektif Beta 1 blokör olan nebivololün periferik
vasküler rezistansı akut olarak düşürmesinin nedeni
aşağıdakilerden hangisidir? TUS 2017 Ağustos
A: D1 aktivasyonu
B: NO salınmasına neden olma
C: alfa-1 blokaj
D: Ca kanal blokajı
E: K kanallarının açılması
Beta Blokörlerin Kullanımı
• Hipertansiyon • Sinüs taşikardisi
• Stabil / Unstabil anjina • Atrial flutter
• Miyokart enfarktüsü • Supraventriküler
- Mortaliteyi azaltırlar, taşikardi
Parsiyel agonistler tercih • Hipertrofik
edilmez kardiyomyopati
• Kalp yetmezliği (diyastolik kalp
yetmezliği)
- Negatif inotropik etki - Beta blokör veya
yapmalarına karşın verapamil kullanılır.
karvedilol, metoprolol,
bisoprolol ve nebivolol - Dijital ve nitrat
mortaliteyi azaltır. kontrendikedir.
Beta Blokörlerin Kullanımı
• Feokromasitoma • Tremor
- Alfa blokörle birlikte • Hipertiroidi
- Labetalol veya • Glokom
karvedilol tek başına
• Portal hipertansiyon
• Migren profilakisi
- Krizde verilmezler
• Anksiyete
Kontrendikasyonlar
• Variant anjina, • Astım KOAH’ta
• Raynaud, periferik • Diyabette
damar hastalığı, • Raynaud, periferik
• Bradikardi, AV blok damar hastalığı olanda
• Astım KOAH ‘ta Selektif Beta 1 blokörler
• Diyabette • Bradikardi, AV blok
kullanılmazlar. olanda
Parsiyel agonistler
verilebilir
48 yaşında kadın hasta, ellerinde 20 yıldır ara ara tekrarlayan
soğukluk ve beyazlaşma yakınmalarıyla başvuruyor. Fizik
muayenesinde serolojik tetkikleri ve tırnak yatağı
kapilleroskopisinin normal olduğu saptanıyor.
Hipertansiyonu da olan bu hastada hangi antihipertansif
ilacın kullanılması uygun değildir? TUS 2018 Ağustos

A: Non-selektif beta blokör

B: Kalsiyum kanal blokörü
C: ACE inhibitörü
D: Anjiotensin reseptör blokörleri
E: Tiyazidler
 Dihidropiridin Türevi Kalsiyum Kanal
Blokörleri
(Dipinler)
• Yavaş çalışan voltaj • En uzun etkili kalsiyum
bağımlı L-tipi kalsiyum kanal blokörü
kanallarını bloke ederler. amlodipindir.
• Terapötik dozlarda • Klevidipindir plazma
bradikardi, kardiyak esterazları tarafından
kontraktilite azalması ve metabolize edilir, acil
AV iletide yavaşlama hipertansiyonda yalnızca
yapmazlar. intravenöz yoldan
• Vazoselektiftirler kullanılan, en kısa yarı
ömre sahip kalsiyum
• Antiaritmik amaçlı kanal blokörüdür.
kullanılmazlar.
Dihidropiridin Türevlerinin
Kullanımı
• Hipertansiyon
• Anjina
- Variant anjina kalsiyum
kanal blokörleri ilk tercih
• Miyokart enfarktüsü profilaksisi
- Mortaliteyi azaltmazlar
- Nifedipin, miyokart enfarktüsünün
akut tedavisinde verilirse mortalite
artışı yapabilir.
• Periferik damar hastalığı ve
Raynaud fenomeni
• Erken doğum eylemini önlemek
- Nifedipin tercih edilir
• Beyin kanaması sonrası
vazospazm
- Nimodipin veya nikardipin
• En sık yan tesirleri
Başağrısı
Flushing
Ayak Bileği Ödemi
Gingiva Hipertrofisi
• Zehirlenmesinde insülin+ glukoz
verilir. Kalsiyum glukonat da
verilebilir.
Verapamil (Fenilalkilamin)/
Diltiazem (Benzo)
• Terapötik dozda kalbe de • Verapamil ile beta blokör
kalsiyum girişini inhibe ilaçların birlikte
ederler. kullanılması AV bloğu
• Verapamil daha fazla olan hastalarda
olmak üzere negatif hemodinamik açıdan
inotropik, negatif risklidir.
kronotropik ve negatif • p-glikoprotein pompayı
dromotropik etkileri inhibe ederek digoksinin
vardır (kardiyoselektif). böbreklerden itrahını
azaltırlar.
• Digoksine bağlı
aritmilerde kullanılmazlar
 Verapamil/Diltiazem
• Hipertansiyon, anjina,
• Raynaud fenomeni,
periferik damar hastalığı,
• Supraventriküler taşikardi
• Atrial flutterde ventrikül
hızın kontrolü için
kullanılırlar.
• Verapamil, migren
profilaksisinde yararlıdır.
• Verapamil, Hipertrofik
kardiyomyopati gibi
diyastolik kalp
yetmezliğinde
kullanılmasına karşın
sistolik kalp
yetmezliğinde
kullanılmaz.
• Baş ağrısı, flushing, ayak
bileği, ödemi, gingiva
hipertrofisi ve
konstipasyon yapabilirler
 Hidralazin
• ATP duyarlı potasyum
kanallarını açarak
hiperpolarizasyon yapar.
• Endotelden NO salgısını
artırır
• Kronik böbrek yetmezliğine
veya preeklampsiye bağlı
acil hipertansiyon ile
konjestif kalp yetmezliğinde
kullanılır.
• Nitrat+hidralazin
kombinasyonu kalp
yetmezliğinde mortaliteyi
azaltır.
• Renin salgısını artırır ve
refleks taşikardi yapar.
• Refleks taşikardiyi önlemek
için beta blokörle birlikte
verilir.
• Koroner arter hastalığı olan
yaşlı hastalarda anjina ve
iskemik aritmilere neden
olur.
• N-asetiltransferaz ile
metabolize olur (genetik
polimorfizm, lupus yan
tesiri)
 Diazoksit / Minoksidil
• ATP bağımlı potasyum • Diazoksit insülin
kanallarını açarlar. salgısını azaltır
• Hipertansiyon • Acil hipertansiyon
tedavisinde kullanılırlar. tedavisinde intravenöz,
• Minoksidil, ön ilaçtır. insülinoma ve
Hipertrikozis, hipoglisemi tedavisinde
perikardiyal efüzyon, oral kullanılır.
hipotansiyon ve • Diazoksit yapıca
hiperglisemi sık görülen tiyazidlere benzer.
yan tesirleridir.
 Sodyum Nitroprusit
• Nitrik okside metabolize • Uzun süre verildiğinde
olur. siyanür zehirlenmesine
• Arter ve ven gevşemesi neden olabilir.
yapar. • Siyanür zehirlenmesinin
• Yarı ömrü 10-15 saniyedir. tedavisinde
hidroksikobalamin
• Acil hipertansiyon, kullanılır.
şiddetli akut kalp
yetmezliği ve pulmoner • Metaboliti siyanür tiroid
ödem tedavisinde bezine iyot alımını
intravenöz infüzyonla engelleyerek hipotiroidi
kullanılır. ve guatr yapabilir.
 Antihipertansif ilaçlar
Plazma
renini Ang I Ang II Bradikinin
ACE inhibitörü ↑ ↑ ↓ ↑

ARB ↑ ↑ ↑ ↔

Aliskiren ↑ ↓ ↓ ↔

Diüretik ↑ ↑ ↑

Beta blokör ↓ ↓ ↓

Ca kanal ↔ ↔ ↔
blokörü
 Antihipertansif ilaç Seçimi
• İzole Hipertansiyon➔ • Diyabeti +
Tiazidler, indapamid, ACE hipertansiyon➔
inhibitörleri, beta ACE inhibitörleri
blokörler veya kalsiyum Anjiotensin reseptör
kanal blokörleri blokörleri
Kullanılabilir.
 Antihipertansif İlaç Seçimi
• Sinüs taşikardisi, migren,
tremor veya glokom +
hipertansiyon➔
Beta blokörler
• Konjestif kalp yetmezliği
+ hipertansiyon➔
ACE inhibitörler
ARB’ler,
Karvedilol, metoprolol,
bisoprolol, nebivolol
Diüretikler tercih edilir.
• Verapamil gibi,
kardiyoselektif kalsiyum
kanal blokörleri uygun
değildir.
 Antihipertansif İlaç Seçimi
• Astımı, KOAH + • Variant anjinası +
hipertansiyon➔ hipertansiyon➔
ACE inhibitörleri, Kalsiyum kanal blokörleri
ARB’ler tercih edilir.
Kalsiyum kanal blokörleri • Beta blokörler
kullanılmaz.
Diüretikler tercih edilir.
• Nonselektif beta
blokörler kullanılmaz.
 Antihipertansif İlaç Seçimi
• BPH + hipertansiyon➔ • Gebe +
Selektif α1 blokörler hipertansiyon➔
Metildopa,
Hidralazin,
Kalsiyum kanal blokörü,
Beta blokör
İndapamid tercih edilir.
• ACE inhibitörleri ve
ARB’ler kullanılmaz
Kronik hipertansiyonu olan ve 3 yıldır enalapril
kullanan kadın gebe kalmak istiyor
Bu hasta için en uygun yaklaşım aşağıdakilerden
hangisidir? TUS 2018 Şubat
A: Gebeliği boyunca enalaprile devam etmesi
B: Enalapril yerine irbesartan başlanması
C: Enalapril yerine lizinopril başlanması
D: Enalapril yerine perindopril ile birlikte
hidroklorotiyazid başlanması
E: Enalapril yerine alfa-Metildopa başlanması
Konjestif Kalp Yetmezliği
 Digoksin
• Santral sinir sistemi dahil
tüm dokulara dağılır.
• Halüsünasyon ve
konfüzyon gibi santral
yan tesirlere neden olur.
• İskelet kası ve kalp kasına
sekestre olur.
• Sanal dağılım hacmi,
vücut hacminden
büyüktür (600 litre).
• Yarı ömrü 40 saattir
• Kararlı durum derişimine
yaklaşık 7 gün sonra
ulaşır.
• Büyük kısmı
böbreklerden
değişmeden elimine
edilir.
• Verapamil, diltiazem ve
kinidin, p-glikoprotein
pompayı inhibe ederek
böbreklerden itrahını
azaltır.
 Digoksin
• 3Na+, 2K+, ATP'az’ı • İntraselüler kalsiyum
inhibe eder. artışına bağlı pozitif
• Hücre içi 3Na+ inotropik etki yapar.
birikmesine bağlı hücre • Sistolik kalp
zarı depolarize olur. yetmezliğinde kullanılır.
• Na/Ca değiş-tokuş • Hipertrofik
pompası ile kalsiyum kardiyomyopati gibi
çıkışını azaltarak hücre diyastolik kalp
içinde kalsiyum yetmezliğinde
derişimini ve kontrendikedir.
sarkoplazmik retikulumda
kalsiyum depolanmasını
artırır.
 Digoksin
• Düşük dozdan itibaren
vagus etkinliğini artırarak
parasempatomimetik
etki yapar.
• Kolinerjik aktiviteyi
artırmasına bağlı
bradikardiye ve AV
iletide yavaşlamaya
neden olur.
• Yaptığı bradikardi ve AV
uzamasını atropin önler.
• Purkinje liflerinde
otomatizmayı artırır.
• Sinoatrial nod hızını
daima azaltır.
• PR uzar, QT kısalır, T
negatifleşir, ST
depresyonu olur.
• Sinüs taşikardisi yapmaz.
QRS değişmez.
 Digoksin
• Atrial flutter veya
fibrilasyonla birlikte olan
sistolik kalp
yetmezliğinde öncelikle
tercih edilir.
• Mortaliteyi azaltmaz.
• lstaroksim, Na+, K+,
ATP'azı inhibe eder.
Sarkoplazmik retikulumda
daha az kalsiyum
biriktirdiği için daha az
aritmi yapar.
• Duyarlılık artışı yapanlar
- Hipokalemi (en önemli)
- Hiperkalsemi
- Hipomagnezemi
- Kaşeksi
- Böbrek yetmezliği
- Hipotiroidi
- Tiazid, Furosemid
- Verapamil, diltiazem veya
kinidin ile kombine
kullanım
 Yan Tesirleri
• En sık ventriküler • Bulantı-kusma,
bigemini-trigemini iştahsızlık, diyare ve
olmak üzere sinüs hipersalivasyon gibi
bradikardisinden tam kolinerjik yakınmalar
bloğa kadar her türlü sıktır.
aritmi ortaya çıkabilir. • Halüsinasyon,
• Sinüs taşikardisi ve QRS konfüzyon, oryantasyon
genişlemesi görülmez. bozukluğu, sarı-yeşil
• Ölüm nedeni diskromatopsi ve uzun
ventriküler aritmilerdir. süre kullanımda
jinekomasti gelişebilir.
 Zehirlenme Tedavisi
• Zehirlenme tedavisinde • Bradikardi ve AV blok
en etkili ilaç digoksini varlığında atropin,
bağlayan Fab • Ventriküler aritmi
antikorudur (digibind). varlığında lidokain veya
• İntravenöz veya oral fenitoin kullanılır.
potasyum yararlıdır. • Kolestiramin veya aktif
• Furosemid ve tiazidler kömür yararlı olabilir.
uygun değildir. • Verapamil, kinidin ve
kardiyoversiyon uygun
değildir.
 Kalp Yetmezliği Tedavisi
• Dopamin • Dobutamin
- Düşük dozda D1, - Kalpteki β1
orta dozda β1 ve yüksek reseptörleri uyararak
dozda α1 reseptörleri pozitif inotropik etki
aktive eder. yapar.
- Akut kalp - Düşük debili akut
yetmezliğinde parenteral kalp yetmezliğinde
yoldan kullanılır. parenteral yoldan
kullanılır
 Kalp Yetmezliği Tedavisi
• Diüretikler
- Glomerüler filtrasyon
hızı 30 ml/dakikanın
altındaki konjestif kalp
yetmezlikli hastalarda
furosemid tercih edilir.
- Aldosteron reseptör
antagonisti spironolakton
ve eplerenon, mortaliteyi
azaltır.
• Beta Blokörler
- Negatif inotropik etki
yaparlar.
- Bisoprolol,
karvedilol, metoprolol ve
nebivolol'un mortaliteyi
azalttığı kanıtlanmıştır.
 Kalp Yetmezliği Tedavisi
• Nesiritit
- Rekombinant BNP analoğudur.
- Vazodilatasyon ve natriüretik
etki yapar.
- Akut dekompanse kalp
yetmezliğininde intravenöz
kullanılır.
- Profilakside verilmez
• Karperitid,
-Akut dekompanse kalp
yetmezliği için deneme
aşamasında olan ANP
analoğudur.
Sakubitril,
• ANP ve BNP'yi ve anjiotensin
2’yi metabolize eden nötral
endopeptidazı (neprilizin)
inhibe eden yeni bir ilaçtır.
ARB’lerle kombine kullanılır.
Daglutril
• Neprilisin ve endotelin
converting enzimi beraber
bloke eden dual etkili ilaç
 Kalp Yetmezliği Tedavisi
• İzosorbid dinitrat ve • Sodyum nitroprusit,
hidralazin akut kalp yetmezliğinde
kombinasyonu, kalbin intravenöz infüzyonla
ön ve art yükünü kullanılır.
azaltarak kalp
yetmezliğinde
mortaliteyi azaltır.
 Renin-Anjiotensin (RAS)
İnhibitörleri
• Sol ventrikül • Etkileri
disfonksiyonu olan - Periferik vasküler
hastaların vazodilatörle direnci azaltırlar.
tedavisinde en sık
kullanılan ilaçlardır. - Ön ve art yük
• Pozitif inotropik etkileri azaltırlar.
yoktur. - Sempatik etkinliği
• Kalp yetmezliğinde azaltırlar.
mortaliteyi azaltırlar - Nörohormonal
aktivasyonu azaltırlar.
- Kalp damarlarda
yeniden yapılanmayı
(remodeling) azaltırlar.
 Milrinon / İnamrinon
• Bipiridin türevlerdir. • Akut kalp yetmezliğinde
• Fosfodiesteraz lll'ü parenteral yoldan
inhibe ederek hücrede verilirler.
cAMP düzeyini artırırlar. • Mortaliteyi artırdıkları
• Pozitif inotropik etki için kalp yetmezliğinin
yaparlar. profilaksisinde
kontrendikedirler.
• Vazodilatör etkileri
vardır.
 Levosimendan
• İntraselüler kalsiyumu • Akut dekompanse kalp
artırmadan myokardın yetmezliğinde kullanılır.
(troponin sisteminin) • Kalp yetmezliğinin akut
kalsiyuma duyarlılığını tedavisinde mortaliteyi
artırır. azaltır.
• Fosfodiesteraz • Uzun süreli tedavide
enzimlerini inhibe eder. etkisi??
• ATP duyarlı potasyum • Omekamtiv mekarbil,
kanallarını açar. kardiyak myozini aktive
• Pozitif inotropik etki ve eder, oksijen tüketimini
vazodilatasyon yapar artırmadan sistol süresini
uzatır.
Akut dekompanse kalp yetmezliğinde kullanılan,
kalpte troponin C’ye bağlanarak ve kalsiyum
duyarlılığını yükselterek kontraktiliteyi artıran ilaç
aşağıdakilerden hangisidir? Nisan 2017

A) Levosimendan
B) Dopamin
C) Moksonidin
D) Dobutamin
E) İvabradin
 lvabradin
• Sinoatrial nod ve retinada • Koroner arter hastalığı,
bulunan kronik stabil anjina, kalp
hiperpolarizasyonla yetmezliği ve sinüs
aktive lϝ(Iϝᴜnny) sodyum taşikardisinin tedavisinde
kanalını inhibe eder. kullanılır.
• Kalbin kasılma gücünü ve • Kalp hızını azaltan
AV iletimi değiştirmeden verapamil veya beta
bradikardi yapar (pür blokörlerle kombinasyonu
bradikardik ajan). uygun değildir.
• Görme ile ilişkili yan
tesirlere neden olabilir.
 Kalp Yetmezliğinde Mortaliteyi
Azaltanlar
• ACE inhibitörleri • Beta blokörler
• Anjiotensin reseptör - Karvedilol
blokörleri - Metoprolol
• Aldosteron - Bisoprolol
antagonistleri
- Nebivolol
- Spironolakton
• Nitrat+hidralazin
- Eplerenon
• Levosimendan (akut
tedavide)
SPOT
En lipofilik Beta blokör➔ Propranolol
Lokal anestezik etkisi yok topikal glokom tedavisi Bb➔
Timolol
Potasyum kanallarını bloke eden Bb➔ Sotalol
Eritrositlerde esterazlarca yıkılan en kısa etkili Bb➔ Esmolol
Alfa 1 i de bloke eden Bb➔ Labetolol, Karvedilol
Beta 1 blokör, Beta 2 agonist➔ Seliprolol
Beta 1 blokör, Beta 3 agonist➔ Nebivolol
Kalp yetm. de mortaliteyi azaltan Bb➔ karvedilol,
metoprolol, bisoprolol ve nebivolol
En uzun en kısa Ca kanal blokörü➔ Amlodipin/ Klevidipin
SPOT
Beyin kanaması sonrası vazospazm➔ nikardipin
AV yi uzatanlar➔ Beta blokör, Verapamil, Diltiazem,
Digoksin, Adenozin
Hipertrikozis yapan antihipertasif➔ Minoksidil
Uzun süre verildiğinde siyanür zehirlenmesi➔
Nitroprussid
Gebe hipertansiyon➔ Hidralazin, metildopa, İndapamid,
L tipi Ca kanal blokörleri
Varyant anjina➔ Ca kanal blokörler kullanılır, Beta
blokör kx
Sarı-yeşil diskromatopsi➔ Digoksin
SPOT
Digoksin zehirlenmesinde kullanılan Fab antikoru➔
Digibind
ANP-BNP’yi yıkan NEP inhibitörü➔ Sakubitril
FDE 3 inhibitörü Kalp yetmezliği ilacı➔ İnamrinon/
Milrinon
Miyokardı kalsiyuma duyarlılaştıran➔
Levosimendan
Pür bradikardik ajan➔ İvabradin
Kardiyak myozini aktivatörü➔ Omekamtiv
Antianginal İlaçlar
İdeal bir antianginal ilaç;
• Koroner arterleri gevşetmeli,
• Kalbin ön ve art yükünü,↓
• Kalp hızını, kalbin kasılma gücünü,
↓
• Tansiyonu ↓
• Sol ventrikül diyastol sonu hacmi
↓
• Kalbin oksijen gereksinimini ↓
 Nitratlar
• Glutatyon S-transferaz ve
aldehit dehidrogenaz
yardımıyla S-nitrozotiol
türevlerine dönüşürler.
• Bu dönüşüm sırasında
nitrik oksit (NO) açığa
çıkarırlar.
• Açığa çıkan NO
stoplazmik guanilat siklazı
aktive ederek hücre
içinde cGMP derişimini
artırır.
• Tüm düz kasları
gevşetirler.
• Kalbin oksijen
gereksinimini azaltırlar.
• Gevşetici etkilerine
venüller, arteriyollere
kıyasla daha duyarlıdır.
• Kalbin ön yükünü
azaltmaları antianjinal
etkilerinde primer öneme
sahiptir.
 Nitratlar
• Antiagregan etkileri vardır.
• Taşikardi, kontraktilite artışı ve
diyastolik perfüzyon zamanının
kısalması istenmeyen etkileridir.
• Refleks etkilerini önlemek için
beta blokörlerle birlikte verilirler.
• Aşırı hipotansiyon riskinden
dolayı fosfodiesteraz 5
inhibitörleri ile birlikte
kullanılmaları kontrendikedir
• Anjina ile birlikte konjestif kalp
yetmezliği varsa değerli ilaçlardır.
• Başağrısı, flushing, hipotansiyon,
senkop, kafaiçi ve intraoküler
basınç artışı ve tolerans gelişimi
gibi yan tesirleri vardır.
• Oral BY düşüktür dilaltı verilirler.
• İzosorbid mononitratın oral
biyoyararlanımı %100'dür.
• Amilnitrit, yarı ömrü 3-5
dakikadır ve angına ataklarında
inhalasyonla kullanılır.
• Pentaeritriol tetranitrat: En uzun
etkili
 Nikorandil
• Nitrik okside metabolize • Arteriyol ve venülleri
olarak guanilat siklazı dilate ederek kalbin ön ve
aktive eder. art yükünü azaltır.
• ATP duyarlı potasyum • Angina ve periferik damar
kanallarını açarak hastalıklarında kullanılır.
hiperpolarizasyona neden • Aşırı hipotansiyon
olur. riskinden dolayı
• Dual etkili antianjinal fosfodiesteraz 5
ilaçtır. inhibitörleri ile birlikte
kullanılması
kontrendikedir.
 Beta Blokörler
• Stabil ve unstabil anjina • Diyastol sonu hacmi
tedavisinde ve artırmaları
profilaksisinde • Ejeksiyon süresini
kullanılırlar. uzatmaları istenmeyen
• Miyokart enfarktüsünde etkileridir. Nitratlarla
mortaliteyi azaltırlar. beraber kullanılırlar.
• Astım, şiddetli bradikardi,
atrioventriküler blok ve
periferik damar
hastalıklarında
kontrendikedirler.
 Kalsiyum Kanal Blokörleri
• Periferik vasküler direnci, • Diyastol sonu hacmi
koroner arter basıncını ve artırmaları
kalbin oksijen • Ejeksiyon süresini
gereksinimini azaltırlar. uzatmaları antianginal
• Stabil, unstabil ve variant tedavide istenmeyen
anjina tedavisinde etkileridir.
kullanılırlar. • Kalp bloğu olan
• Variant anjinada ilk tercih hastalarda beta blokör ve
ilaçlardır. verapamil kombinasyonu
hemodinamik sorunlara
neden olduğu için uygun
değildir.
 Antianjinal İlaçlar
parametre nitrat Beta blokör verapamil
Kan basıncı Azaltır Azaltır Azaltır

Kalp hızı Refleks olarak artırır Azaltır Azaltır

Kontraktilite Refleks olarak artırır Azaltır Azaltır

Diyastol sonu hacim Azaltır Artırır Artırır

Oksijen Azaltır Azaltır Azaltır

gereksinimi
Ejeksiyon Kısalır Uzar Uzar
zamanı
Durum Tercih Uygun değil
Migren Beta blokör
Astım/ raynaud /depresyon Ca kanal blokörü Beta blokör

Şiddetli periferik Ca kanal blokörü Beta blokör

damar hastalığı
Hipertiroidi Beta blokör

Sinüs bradikardisi/ Dihidropridinler Beta blokör/

AV blok Verapamil/
Diltiazem

Hipertrofik Beta blokör/ Nitrat

kardiyomyopati Verapamil
 lvabradin
• Sinoatrial nod ve retinada • Koroner arter hastalığı,
bulunan kronik stabil anjina, kalp
hiperpolarizasyonla yetmezliği ve sinüs
aktive lϝ(Iϝᴜnny) sodyum taşikardisinin tedavisinde
kanalını inhibe eder. kullanılır.
• Kalbin kasılma gücünü ve • Kalp hızını azaltan
AV iletimi değiştirmeden verapamil veya beta
bradikardi yapar (pür blokörlerle kombinasyonu
bradikardik ajan). uygun değildir.
• Görme ile ilişkili yan
tesirlere neden olabilir.
 Ranolazin
• Geç sodyum kanalını inhibe • Akut koroner sendromlarda
eder. mortaliteyi azaltmaz .
• Na/Ca değiş-tokuş • CYP3A4 enzimleri
pompasını etkileyerek tarafından metabolize edilir.
intraselüler kalsiyum • Torsades de pointes
derişimini azaltır. yapmadan QT uzaması
(Digoksinin tersi etki yapar) yapmasına karşın uzun QT
• Miyokartta yağ asitleri sendromunda QT aralığını
oksidasyonunu inhibe eder. kısaltır.
• Kalbin kasılma gücünü
azaltarak kronik stabil
anjina tedavisinde kullanılır.
 Trimetazidin
• Miyokartta iskemiyi • MAO inhibitörü ilaçlarla
düzelten, antianginal etkili olumsuz etkileşmeye girer.
metabolik modülatördür. • Fasudil➔ Rhokinaz (hücre
• Miyokartta yağ asitlerinin içi kalsiyum biriktirir)
oksidasyonunu inhibe eder inhibitörüdür. Vasküler
(pFOX) dilatasyon yapar
• Glukoz oksidasyonunu
artırır.
• Parkinson benzeri bulgular
ve ekstra piramidal yan
tesirler ile huzursuz bacak
sendromu yapabilir.
Akut Miyokart Enfarktüsü Tedavisi
• İlk olarak dilaltı izosorbid
dinitrat veya nitrogliserin
ve çiğneyerek alınan 300
mg aspirin verilmelidir.
• Ağrıyı azaltmak ve
katekolaminlerin
istenmeyen etkilerini
önlemek için intravenöz
morfin kullanılır. (inferior
MI de meperidin)
• Ciddi bradikardi ve AV
blok varlığında atropin
kullanılır.
• Miyokart enfarktüsünde
ventriküler taşikardi veya
ventriküler fibrilasyonda
lidokain tercih edilir.
• Lidokaine yanıt yoksa
amiodaron veya
prokainamid verilir.
Akut Miyokart Enfarktüsü Tedavisi
• ST elevasyonu olan • Trombolitik tedavi
• İlk 3 saat içinde gelen, alamayacak hastalara
intravenöz heparin
• Malign hipertansiyonu verilir.
olmayan
• Metoprolol gibi beta
• Son 3 ay içinde SVO blokörler
geçirmemiş hastalara kontrendikasyon yoksa
streptokinaz, alteplaz mutlaka verilir.
veya reteplaz gibi
trombolitik tedavi
uygulanır.
 Fibrinolitik İlaçların
Kontrendikasyonları
Mutlak Nispi

• Beyin kanaması • Kontrol altına alınamayan

• Malign intrakraniyal tümör hipertansiyon
• Aort diseksiyon şüphesi • Travmatik CPR veya 3 ay içinde
• Aktif kanama majör cerrahi
• 3 hafta içinde kapalı kafa • Gebelik
travması • Peptik ülser
• Varfarin kullanımı ve INR>1.7
 Miyokart Enfarktüsünde
Mortaliteyi Azaltan İlaçlar
• Aspirin • ACE inhibitörleri
• Trombolitik ilaçlar • Statinler
• Beta blokörler • P2Y 12 inhibitörleri
-Klopidogrel
 Periferik Vazodilatörler
• Sildenafil / Vardanafil /
Tadalafil / Avanafil:
Fosfodiesteraz-5'i inhibe
ederek cGMP'yi artırırlar..
• Alprostadil: PGE1
analoğudur.
• İlioprost / Epoprostenenol
/ Treprostinil: Prostasiklin
analoglarıdır.
• Pentoksifilin:
Fosfodiesteraz enzimlerini
inhibe eder.
• Silostazol: Fosfodiesteraz-
3'ü inhibe ederek
antiagregan ve vazodilatör
etki yapar.
• Nilidrin: Beta 2 reseptörlere
agonist etki yaparak.
• Pinasidil / Kromakalim: ATP
duyarlı potasyum
kanallarını açarak
arteriyoler gevşeme
yaparlar.
ATP duyarlı K kanalını FDE blokörleri
açanlar • Metilksantinler (4)
• Pinasidil • Sildenafil (5)
• Diazoksid • Milrinon (3)
• Minoksidil • Roflumilast (4)
• Hidralazin • Silostazol (3)
• Levosimendan • Levosimendan
• Nikorandil • Dipiridamol
Antiaritmik İlaçlar
 Sınıf I Antiaritmikler
• Na kanallarını bloke • Na kanallarını bloke
ederek faz 0 edip ayrılma süresi
depolarizasyonunu (Trec) en kısa IB grubu,
yavaşlatır ve eşik değeri en uzun IC grubudur.
yükseltirler.
 Sınıf I Antiaritmikler
• 1A grubu • 1C grubu
Aynı zamanda potasyum Potasyum kanallarını da
kanallarını da bloke eder. inhibe etmelerine karşın faz 3
Faz 3 repolarizasyonunu repolarizasyonunu (aksiyon
(aksiyon potansiyel süresini= potansiyel süresini)
QT aralığını) uzatarak uzatmazlar.
torsades de pointes Trec süresi en uzun sodyum
aritmilere neden olur. kanal blokörleridir.
• 1B grubu
Yalnızca sodyum kanallarını
inhibe ederler.
Trec süresi en kısa sodyum
kanal blokörleridir.
 Sınıf 1A
(Kinidin / Prokainamid / Disopiramid)
• Sodyum ve potasyum • Prokainamid, NAT ile
kanallarını bloke ederler. metabolize olur, yavaş
• Eşik değeri yükseltirler asetilleyenlerde daha
ve torsades de pointes fazla lupus bulguları, hızlı
yaparlar (Kinidin doza asetilleyenlerde daha
bağlı değil). fazla torsades de pointes
yapar.
• Ventriküler taşikardilerde
kullanılırlar. • Disopiramid, atropin
benzeri yan tesir yapar,
• Kinidin, diyare, işitme kalp yetmezliği, glokomu
kaybı ve kulak çınlaması veya BPH'ı olanlarda
(çinkonizm) yapar. kullanılmaz.
Benign prostat hiperplazisi ve glokomu olan bir
hastada, aşağıdaki antiaritmik ilaçlardan hangisi
kullanılmamalıdır? (Nisan 2013)
A) Digoksin
B) Disopiramid
C) Verapamil
D) Propafenon
E) Kinidin
 Sınıf IB
(Lidokain / Meksiletin)
• Yalnızca sodyum kanallarını bloke
ederler.
• Aksiyon potansiyel süresini
kısaltırlar.
• Torsades de pointes yapmazlar.
• Lidokain intravenöz, meksiletin
oral verilir.
• Lidokain profilakside kullanılmaz.
• Akut miyokart enfarktüsünde
gelişen ventriküler aritmilerde
ilk tercihtir. Lidokaine yanıt yoksa
amiodaron veya prokainamid
verilir.
• AV iletimi uzatmazlar.
• Yalnızca ventriküler aritmilerde
kullanılırlar.
• Atrial flutter ve supraventriküler
taşikardide verilmezler.
• EKG değişikliği, kardiyak ve
otonomik yan tesirleri
minimaldir.
• En sık yan tesirleri nörolojik
(parastezi, tremor, işitme kaybı,
nistagmus ve konvülsiyon) yan
tesirlerdir.
 Sınıf IC
(Flekainid / Propafenon)
• Sodyum ve potasyum • Miyokart enfarktüsü
kanallarını bloke öyküsü veya kalp
ederler. yetmezliği olanlarda
• Aksiyon potansiyel mortaliteyi artırırlar➔
süresini (QT) kullanılmamalıdır.
uzatmazlar.
• Trec süresi en uzun • Wolf Parkinson White
sodyum kanal sendromuna bağlı
blokörleridir. aritmilerde etkindirler.
 Sınıf ll Antiaritmikler
(Propranolol / Metoprolol / Esmolol)
• Beta reseptörleri bloke • Sinüs taşikardisi,
ederek aksiyon supraventriküler
potansiyelinde faz 4 taşikardi, atrial flutterde
depolarizasyonu inhibe ventrikül hızın kontrolü
ederler. ve uzun QT sendromunda
• Sinoatrial nod hızını (sotalol hariç)
azaltırlar. yararlıdırlar.
• AV nodda refrakter • Astım, periferik damar
periyodu ve PR süresini hastalığı, bradikardi,
uzatırlar. variant anjina ve
hipoglisemi gibi
durumlarda
kullanılmazlar.
SPOT
Sildenafil kullananda kontrendike➔ Nitratlar,
nikorandil
Digoksinin tersi etki➔ Ranolazin
Miyokartta yağ asitlerinin oksidasyonunu inhibe
eden➔ Trimetazidin
Rhokinaz inhibitörü➔ Fasudil
Fosfodiesteraz-3'ü inhibe eden➔ Silostazol
Trec en kısa/ en uzun➔ IB grubu/IC grubudur
Torsades de pointes yapanlar➔ 1A ve 3
SPOT
Atropin benzeri yan etki yapan➔ Disopiramid
Kalp yetmezliği ve MI de mortaliteyi artıranlar➔
Flekainid/ Propafenon
Çinkonizm yapan➔ Kinidin
Yavaş asetilleyicide lupus yapan➔ Prokainamid
Miyokardın kalsiyuma duyarlılaşması➔
Levosimendan
Varyant anjina ilk tercih➔ Ca kanal blokörler
Varyant anjina kullanılmayan➔ Beta blokörler
 Sınıf III Antiaritmikler
• Potasyum kanallarını • Sınıf III Antiaritmikler
bloke ederek faz 3 - Amiodaron
repolarizasyonu inhibe
ederler. - Dronaderon
• Aksiyon potansiyel - Dofetilid
süresini (QT aralığı) - İbutilid
uzatırlar.
- Sotalol
• Amiodaron en az olmak
üzere torsades de pointes
yaparlar.
• Dofetilid dışında hiçbirisi
pür (saf) sınıf III
antiaritmik değildir.
 Amiodaron
• Potasyum kanallarını • Zayıf kalsiyum kanal ve
bloke ederek aksiyon beta blokör özelliği de
potansiyel süresini vardır (multi iyon kanal
uzatır. blokörü).
• Belirgin QT uzaması • Spektrumu en geniş
yapmasına karşın antiaritmiktir.
torsades de pointes riski • Atrial fibrilasyonun
düşüktür. normal sinüs ritmine
• Sodyum kanallarını bloke getirilmesinde etkilidir.
ederek faz 0 • Rekürens ventriküler
depolarizasyonu taşikardinin
yavaşlatır. önlenmesinde kullanılır.
 Amiodaron
• Supraventriküler
taşikardide yararlıdır.
• Akciğerler, yağ dokusu ve
çizgili kaslarda birikir.
• Yarı ömrü en uzun (60 gün)
ve dağılım hacmi en büyük
(5000 L) antiaritmiktir.
• İlacı kestikten sonra aylarca
ilaç ölçülebilir.
• CYP3A4 enzimini inhibe
eder. Varfarinin kanama
statinlerin myopati riskini
artırır.
• En ciddi yan tesiri pulmoner
fibrozistir. PA akciğer grafisi
takibi gerekir.
• Akciğer hastalığı olanlarda
kullanılmamalıdır.
• T4 →T3 dönüşümünü
inhibe eder. Hipertiroidi
veya hipotiroidiye neden
olabilir.
• Tiroid fonksiyonları takip
edilmelidir.
 Sınıf III Antiaritmikler
• Dronedaron
- Amiodaronun
inorganik iyot içermeyen
yapısal analoğudur.
-Pulmoner ve tiroid
toksisitesine neden olmaz
- Sodyum, potasyum ve
kalsiyum kanallarını inhibe
eder (çoklu iyon kanal
blokörü)
- Atrial fibrilasyonda
kullanılır.
- CYP3A4 enzimlerini
inhibe eder.
• Sotalol
-Potasyum kanallarını
bloke eden nonselektif beta
blokördür.
-Atrial fibrilasyon ve SVT
tedavisinde kullanılır.
-Biyoyararlanımı tamdır.
-Böbrekler yoluyla atılır.
-Torsades de pointes
yapar.
-Astımı olana verilmez.
 Sınıf III Antiaritmikler
• Dofetilid
- Yalnızca potasyum
kanallarını bloke eder.
- Pür sınıf lll antiaritmiktir.
- Kalbin pacemakerini
değiştirmez.
- %100 emilir.
- Kronik atrial
fibrilasyonlu hastalarda
normal sinüs ritminin
korunmasında oral yoldan
verilir.
• İbutilid
- Potasyum kanallarını
kapatır, içe dönük sodyum
kanallarını açar.
- Kalbin pacemakerini
değiştirmez.
- İntravenöz verilir.
- Yeni başlangıçlı atrial
fibrilasyonun ve atrial
flutterin hızla
düzeltilmesinde en etkili
ilaçtır.
 Sınıf IV Antiaritmikler
(Verapamil / Diltiazem)
• Atrioventriküler iletimi • Wolf-Parkinson White
yavaşlatırlar, PR süresini sendromu olanlarda
uzatırlar. kullanılmazlar.
• Supraventriküler • Verapamil, sistolik kalp
taşikardi ve atrial yetmezliği ve kronik
fibrilasyonda ventriküler konstipasyonu olan
hız kontrolü için hastalarda
kullanılırlar. kullanılmamalıdır.
• Verapamil, • Bu ilaçlar ventriküler
supraventriküler aritmiye etkisizdirler.
taşikardide en önemli
ilaçlardan biridir.
 Adenozin
• Adenozin reseptörlerine
agonist etki yaparak
hiperpolarizasyona neden
olur.
• PR süresini en fazla uzatan
antiritmiktir.
• Torsades de pointes
yapmaz.
• Pacemakeri değiştirmez .
• Yarı ömrü en kısa (10
saniye) antiaritmiktir.
• AV'de re-entry varsa:
Adenozin
• Supraventriküler taşikardiyi
sinüs ritmine getirmede en
etkili ilaçtır.
• İntravenöz kullanılır.
• Adenozin reseptörlerini
bloke eden teofilin ve
kafein gibi metilksantinler,
antiaritmik etkisini azaltır.
• Kalp nakli yapılan
hastalarda
kullanılmamalıdır.
(reseptörlerinde down
regülasyon olur)
 Vernakalant
• Sodyum, potasyum ve • Kronik atrial
kalsiyum kanallarını fibrilasyonu olan
inhibe eder (çoklu iyon hastaların sinüs ritmine
kanal blokörü). getirilmesinde en etkili
• Kalbin pacemakerini ilaçlardan biridir.
değiştirmez,
• QT uzaması yapmaz.
 Diğer Antiaritmikler
• Magnezyum • Atropin/ İzoproterenol
- Torsades de - Bradikardi ve AV
pointes aritmilerin blok tedavisinde
tedavisinde öncelikle kullanılır.
tercih edilen Kalbin Pacemaker’ini
ilaçlardandır. Değiştirmeyenler
• Digoksin • Adenozin
- Atrial flutter veya • Dofetilid
atrial fibrilasyonla birlikte
sistolik kalp yetmezliği • İbutilid
varlığında ilk tercihtir. • Vernekalant
 Antiaritmikler
Antiaritmik ilaç Kullanılmadığı veya dikkatli olunması
gereken durum
Flekainid Miyokart enfarktüsü öyküsü / kalp
yetmezliği
Disopiramid Kalp yetmezliği / prostat hipertrofisi /
glokom
Amiodaron Akciğer hastalığı / tiroid hastalığı

Adenozin Kalp nakli

 Antiaritmikler
Antiaritmik ilaç Kullanılmadığı veya dikkatli olunması
gereken durum

Verapamil Sistolik kalp yetmezliği/ Digoksin

zehirlenmesi/ Wolf-Parkinson White / AV
düğüm disfonksiyonu / Kronik konstipasyon

Beta blokör Astım/ Periferik damar hastalığı/ Varyant

anjina / AV düğüm disfonksiyonu

Prokainamid Artrit/ Artralji

 Antiaritmikler
Antiaritmik ilaç Kullanılmadığı veya Dikkatli Olunması
Gereken Durum

Digoksin Hipertrofik kardiyomyopati / Diyastolik

kalp yetmezliği/ Wolf-Parkinson White /
AV düğüm disfonksiyonu

Sınıf IA/III QT uzaması/ Torsades de pointes

Sotalol
Hipolipidemik İlaçlar
 Statinler
• HMG-KoA redüktazı
inhibe ederek kolesterol
sentezini azaltırlar.
• Karaciğerde LDL reseptör
sayısını artırarak LDL'nin
katabolizmasını stimüle
ederler.
• Plakları stabilize ederler.
• LDL kolesterolü en fazla
azaltan ilaçlardır.
• Ailesel
hiperkolesterolemide ilk
tercihtirler.
• Trigliserit düzeyini orta
düzeyde azaltırlar.
• HDL’yi minimal artırırlar.
• Lipoprotein (a) düzeyini
etkilemezler.
• Gebelerde, laktasyonda
ve kas hastalığı olanlarda
kullanılmazlar.
 Statinlerin Yan Tesirleri
• Hepatotoksik ilaçlardır. • Plazma kreatin kinazını
• Karaciğer artırırlar.
transaminazlarını • Myopati en sık kombine
artırırlar. ilaç kullanımına bağlıdır.
• Transaminazlar ilaca • CYP3A4-bağımlı statinler,
başlamadan, ilaca gemfibrozil en fazla
başladıktan 1-2 ay sonra olmak üzere, verapamil
ve ardından her 6- 12 veya amiodaron ile
ayda ölçülmelidir. alınırsa daha fazla
• Transaminaz aktivitesi 3 myopati yapar.
katın üzerinde kesilmeleri
gerekir.
Statin Metabolizması
• Lovastatin, simvastatin ve • Yarı ömrü en uzun
atorvastatin➔ CYP3A4, rosuvastatin (19 saat),
• Fluvastatin ve atorvastatin (14 saat) ve
rosuvastatin➔ CYP2C9 pitavastatindir (12 saat).
• Pravastatin, CYP • Oral biyoyararlanımı en
enzimleri tarafından yüksek Pitavastatin
metabolize edilmez,
sulfasyonla elimine olur.
• CYP3A4'ü inhibe eden
ilaçla en uygun
pravastatin ve
rosuvastatindir.
Özellik Statin

Doğal kaynaklı olanlar Lovastatin / Simvastatin

Ön ilaç olanlar Lovastatin / Simvastatin

Tam absorbe edilen Fluvastatin

Oral biyoyararlanımı en yüksek Pitavastatin

CYP enzimlerince metabolize Pravastatin

olmayan
Yarı ömrü en uzun olanlar Rosuvastatin > Atorvastatin

Santral yan tesir yapabilen Lovastatin / Simvastatin

 Fibratlar
(Gemfibrozil / Fenofibrat / Klofibrat)
• Nükleer transkripsiyon • Trigliserit düzeyi 400-
reseptörüne (PPAR-alfa) 1000 mg/dl arasında olan
agonist etki yaparlar. hastalarda trigliserit
• VLDL ve trigliseriti en azalmasına bağlı LDL
fazla düşüren ilaçlardır. kolesterolü artırırlar.
• Hipertrigliseridemi ile • Gemfibrozil en fazla
birlikte olan tip III olmak üzere statinlerin
hiperlipoproteinemide myopati riskini artırırlar.
ilk tercihtirler. • Safra kesesinde
• LDL-kolesterolü bir miktar kolesterol taşlarına
azaltır, HDL-kolesterolü neden olabilirler.
orta miktarda artırırlar.
 Nikotinik Asit (Niasin)
• Trigliserit ve VLDL düzeyini
%35-45, LDL kolesterolu %20-
30 düşürür.
• HDL-kolesterolu en fazla
artıran ilaçtır (%30-40).
• Lipoprotein (a)'yı azaltan ilk
ilaçtır.
• Hiperlipoproteinemi (a)
tedavisinde etkili en önemli
ilaçtır.
• Yan Tesirleri
• PGD2 artışına bağlı kaşıntı-
kızarma
Aspirin, naproksen veya PGD2
antagonisti Laropiprant ile azalır
• Transaminaz artışı
• Hiperglisemi
Diyabette glukoz toleransını
bozar
• Hiperürisemi
Gutu provake eder
• Görme bozukluğu yapabilir.
 Safra Asidi Bağlayan Reçineler
(Kolestiramin / Kolestipol /
Kolesevelam)
• Bağırsakta safra asitlerini • Yağda eriyen vitaminlerin, folik
bağlayarak feçesle itrahını asidin ve birçok ilacın
artırırlar. emilimini azaltırlar.
• İzole LDL yüksekliğinde • En sık yan tesirleri
kullanılırlar. konstipasyondur.
• GLP-1 gibi faktörlerin • Hamilelerde ve laktasyonda
sekresyonunu artırarak güvenlidirler.
diyabetik hastalarda bozulmuş • Trigliserit ve VLDL düzeyini
glukoz toleransını düzeltirler artırırlar.
• Kolesevelam, tip 2 diyabet • Hipertrigliseridemi
tedavisi için onay almıştır. tedavisinde kullanılmazlar.
• Safra tuzu birikimine bağlı
kaşıntıyı azaltmak ve diyarede
safra tuzu kaybını önlemek
için de yararlıdır.
 Ezetimib
• Ön ilaçtır. • Kolesterol ve
• Barsakta aktif ilaç fitosterollerin
haline geçer. intestinal emilimini
inhibe eder. (Niemann-
• Enterohepatik siklüsa Pick C1 Like 1 (NPC1L1))
uğrar.
• LDL-kolesterolu
• CYP enzimleri düşürmek için kullanılır.
tarafından metabolize
edilmez. • Diyette kolesterol
olmasa da etkinlik
gösterir.
 Lomitapid / Mipomersen
• Lomitapid
-Mikrozomal
trigliserit transfer proteini
(MTP) inhibe eder.
-LDL kolesterol
düzeyini azaltır.
-Oral yoldan aktiftir.
- Homozigot ailesel
hiperkolesterolemili
hastalarda kullanılır.
• Mipomersen
-Karaciğerde apo
lipoprotein B-100'ün
mRNA'sını hedefleyen
oligonükleotiddir.
- LDL kolesterolü, apo
B-100 ve lipoprotein (a)
düzeyini düşürür.
-Homozigot familyal
hiperkolesterolemide
haftada bir subkutan
yoldan kullanılır.
 Alirocumab/ Icosapent etil
Alirocumab/ Evolucumab Icosapent Etil
• LDL reseptör kontrolünde • Omega 3 yağ asidi
rol alan: PCSK9’a derivesidir.
(proprotein konvertaz • TG ve VLDL’yi azaltır
subtilisin/keksin tip 9)
karşı geliştirilmiş
monoklonal antikordur. Bempedoik Asit
• Hepatositlerde LDL • KC de ATP sitrat liyaz ı
reseptörü yıkımını önler. inhibe eder.
• Flu-like sendrom yapar. • LDL yi düşürür
• Ezetimible kombine verilir
CETP inhibitörleri
Torsetrapib/ Anasetrapib
Kolesterol ester transport
protein inhibitörüdürler
(CETP inhibitörü)
Homozigot Ailesel hiperkolesterolemi tedavisinde
kullanılan ve Apo B-100 mRNA’sını hedefleyen
antisens oligonükleotit aşağıdakilerden hangisidir?
TUS 2017 Ağustos
A: Alirocumab
B: Mipomersen
C: Lomitapid
D: Anacetrapib
E: Ezetimib
SPOT
Pür sınıf lll antiaritmik ➔ Dofetilid
TFT yi bozan antiaritmik➔ Amiodaron
Torsades de Pointes yapan Beta blokör➔ Sotalol
Kalbin pacemakerini değiştirmeyenler➔ VİDA
Torsades de Pointes tedavisi➔ Mg
Yarı ömrü en kısa antiaritmiktir➔ Adenozin
Yarı ömrü en uzun antiaritmiktir➔ Amiodaron
LDL kolesterolü en fazla azaltan➔ Statinler
Myopati yapan antihiperlipidemik➔ Statinler
SPOT
Yarı ömrü en uzun statin➔ Rosuvastatin
VLDL ve trigliseriti en fazla düşüren➔ Fibratlar
HDL yi en fazla artıran➔ Niasin
Lipoprotein (a) yı azaltan➔ Niasin
Tip 2 diyabet tedavisinde verilen reçine➔ Kolesevelam
Kolesterolün intestinal emilimini inhibe eden➔ Ezetimib
Haftada bir subkutan, apo B100 inh➔ Mipomersen
MTP inhibitörü➔ Lomitapid
PCSK-9 inhibitörü➔ Alirocumab
Icosapent etil➔ Omega 3 derivesi
CETP inhibitörü➔ Torsetrapib, Anasetrapib
Antikoagulan İlaçlar
 Heparin
• Subkutan veya • Gebelerde ve
intravenöz yoldan laktasyonda güvenlidir.
verilir. • Antitrombin lll'ün
• Yarı ömrü doza bağlıdır. etkinliğini artırarak
• Retiküloendotelyal faktör lla ve Xa'yı
sistem tarafından indirekt yolla inhibe
metabolize edilir. eder.
• Etkinliği aktive edilmiş
parsiyel tromboplastin
zamanı (aPTT, aPTZ) ile
takip edilir.
 Heparinin Yan Tesirleri
• En sık yan tesiri
hematüridir.
• Kanama tedavisinde
protamin sülfat kullanılır.
• D vitamini eksikliğine
bağlı osteoporoz ve
spontan kemik kırıkları
görülebilir.
• Heparin tedavisinden en
erken 1 hafta sonra
trombositopeni
gelişebilir. (HIT)
• HIT geliştiğinde
antikoagulan gereksinimi
devam edenlere;
-Doğrudan trombin
inhibitörü lepirudin veya
argatroban
-Antitrombin III
üzerinden faktör Xa
inhibitörü fondaparinuks
 Düşük Moleküllü Heparinler
(Enoksaparin / Fraksaparin / Parinler)
• Subkutan veya intravenöz
yoldan verilirler.
• Biyoyararlanımları
heparinden yüksek, yarı
ömürleri daha uzundur.
• Böbrekler yoluyla elimine
edilirler.
• Antitrombin III’ ün
etkinliğini artırarak faktör
Xa’yı inhibe ederler
• Gebelerde ve laktasyonda
güvenlidirler.
• Antikoagulan etki güçleri
heparine benzer.
• Yüksek dozlarına bağlı
kanamada protamin
sülfat kısmen etkilidir.
Yanında TDP vermek
gerekir.
• Kanama, trombositopeni
ve osteoporoz riskleri
heparinden daha
düşüktür.
• Etkinlikleri anti-Xa testi
ile takip edilir.
 Fondaparinuks
• Antitrombin III’ün • Venöz trombüslerin ve
etkinliğini artırarak pulmoner embolinin
faktör Xa'yı inhibe eder. başlangıcında ve
• Yarılanma ömrü 15 profilaksisinde
saattir. subkutan yoldan verilir.
• Günde 1 defa subkutan • Protamin sülfat etkisini
yoldan kullanılır. geri döndüremez.
• Böbrekler yoluyla • Heparine bağlı
elimine edilir. trombositopeni gelişen
hastalarda kullanılabilir.
Özellik Heparin DMAH Fondaparinuks

Kaynak Biyolojik Biyolojik Sentetik

Antitrombin III Artırır Artırır Artırır

Hedef IIa/Xa Xa> lla Xa

Veriliş yolu Sc/iv Sc/iv Sc

Biyoyararlanım(%) 30 90 100

Yarı ömür(saat) 1 4 15

Renal eliminasyon Hayır Evet Evet

Protamine yanıt Tam Kısmi Yok

 Rivaroksaban / Apiksaban /
Edoksaban
• Antitrombin lll'e
gereksinim duymadan
faktör Xa'yı doğrudan
inhibe ederler.
• Oral yoldan aktiftirler.
• Terapötik dozda
verildiklerinde izleme
gerek yoktur.
• CYP3A4 ve p-glikoprotein
pompa inhibitörleri
plazma düzeylerini artırır.
• Atrial fibrilasyonlu
hastalarda embolinin
önlenmesi, kalça ve diz
cerrahilerinden sonra
venöz tromboembolinin
tedavisi ve önlenmesinde
oral yoldan kullanılırlar.
• Faktör Xa'nın
rekombinant derivesi
andeksanat alfa, oral
faktör Xa inhibitörleri için
geliştirilme aşamasında
olan antidottur.
 Doğrudan Trombin İnhibitörleri
(Lepirudin / Bivaluridin / Argatroban /
Dabigatran)
• Antitrombin lll'e • Dabigatran, atriyal
gereksinim duymadan fibrilasyonda sistemik
trombini doğrudan embolinin
inhibe ederler. önlenmesinde oral
• Dabigatran dışında yoldan kullanılır.
parenteral yoldan • Dabigatrana bağlı
verilirler. kanamada
• Dabigatran, oral yoldan idarucizumab kullanılır.
kullanılır.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi doğrudan trombinin aktif
bölgesine bağlanarak antikoagülan etkinlik gösterir?
TUS Nisan 2017

A) Enoksaparin
B) Fondaparinuks
C) Bivalüridin
D) Heparin
E) Dalteparin
Hangisi oral yoldan kullanılan direk trombin
inhibitörü bir ilaçtır? TUS 2018 Ağustos

A: Asetilsalisilik asit
B: Dabigatran
C: Varfarin
D: Asenokumarol
E: Fondaparinuks
 Varfarin
• Oral biyoyararlanımı • Gebelerde
%100'dür. kullanılmamasına karşın
• Plazma proteinlerine laktasyonda verilebilir.
%99,7 bağlanır. • Etkinliği protrombin
• Dağılım hacmi küçük, yarı zamanı ve INR ile takip
ömrü 36 saattir. edilir.
• İlacı bıraktıktan sonra • Yüksek dozuna bağlı
etkisi 5-7 gün devam kanamada vitamin K ve
eder. plazma verilir.
• CYP2C9 polimorfizmine
bağlı yan tesirleri artar.
 Varfarin
• Vitamin K epoksit • Vitamin K bağımlı tüm
reduktazı inhibe ederek faktörlerin y-
vitamin K'nın karboksilasyonunu
rejenerasyonunu önler. yaklaşık 3 günde inhibe
• Protrombin, faktör VII, eder.
IX, X, protein C ile
protein S gibi K
vitaminine bağlı
pıhtılaşma faktörlerinin y-
karboksilasyonunu
engeller.
• Antikoagulan etkisi en
erken 8-12 saat sonra
başlar.
Varfarin Yan Tesirleri
• En sık yan tesiri • Protein C eksikliği
kanamadır. Vitamin K , olanlarda 3-10 gün sonra
TDP, ve faktör 2 7 9 10 deri nekrozlarına neden
kullanılır. olur.
• K vitaminine gereksinim
duyan osteokalsinin
gama-karboksilasyonunu
inhibe ederek nazal
hipoplazi ve epifizde
noktasal kalsifikasyonlar
gibi anormal fetal kemik
anomalileri ortaya çıkar.
 Fibrinolitik (Trombolitik) İlaçlar
(Streptokinaz / Alteplaz / Reteplaz)
• Lizin bağlanma bölgesine • Aminokaproik asit/
bağlanarak plazminojen Traneksamik asit
plazmin dönüşümünü - Lizin analoglarıdır.
artırırlar.
- Plazminojen plazmin
• Akut miyokart dönüşümünü inhibe
enfarktüsünde 3 saat ederler.
içinde intravenöz yoldan
verilirler. - Fibrinolitik ilaçlara
bağlı kanamalarda
• ST yükselmesi olmayan kullanılırlar.
akut koroner
sendromlarda
kullanılmazlar.
Antidotlar
 Tiklopidin / Klopidogrel /
Prasugrel
• Trombositlerde bulunan • Klopidogrel, CYP2C19 ile
ADP'nin uyardığı Gi aktifleşen ön ilaçtır.
kenetli pürinerjik P2Y12 • CYP2C19 polimorfizminde
reseptörlerini irreversible antiagregan etki yapmaz.
bloke ederek antiagregan
etki yaparlar. • CYP2C19'u inhibe eden
omeprazol ve
• Oral yoldan aktiftirler. lansoprazol ile
• Prasugrel , CYP alınmamalıdır.
enzimlerini İndükleyen
veya inhibe eden ilaçlarla
alındığında önemli
etkileşmelere girmez.
 Ticagrelor / Cangrelor
• Ticagrelor • Cangrelor
- Trombositlerde P2Y 12 - ADP'nin P2Y 12
reseptörlerini reversible reseptörlerini reversible
inhibe ederek inhibe ederek
antiagregan etki yapar. antiagregan etki yapar.
-Oral yoldan aktiftir. -Akut koroner
sendromlarda intravenöz
kullanılır.
 Antiagregan İlaçlar
• Absiksimab / Tirofiban/
Eptifibatid
-Glikoprotein IIb/IIIa
reseptörlerini inhibe ederek
antiagregan etki yaparlar.
-Yarı ömürleri kısa olduğu için
akut koroner sendromlarda
intravenöz yoldan verilirler.
• Vorapaksar
PAR-1 inhibitörü (proteaz aktive
reseptör)
Trombinin agregasyon yapmasını
engeller
• Silostazol
- Fosfodiesteraz III enzimini
inhibe ederek antiagregan ve
vazodilatör etki yapar.
-İntermitten kladikasyo
tedavisinde yürüme mesafesini
artırmak için kullanılır.
• Dipiridamol,
-Adenozin re-uptake'ni ve
cGMP fosfodiesterazını inhibe
ederek vazodilatasyon ve
antiagregan etki yapar.
Adenozinle verilmez.
 Demir Eksikliği Anemisi
• Demir en fazla • Elementer demir miktarı
duodenumdan emilir. en yüksek olan ferröz
• Ferröz sülfat, ferröz fumarattır.
glukonat, ferröz fumarat, • Ferro (+2 değerli) demir
ferröz süksinat, ferröz preparatları, ferri (+3
aspartat ve polisakkarit değerli) demir
ferri-hidrit kompleks oral preparatlarına göre daha
demir preparatlarıdır. iyi absorbe edilir.
• Oral demir • Demir eksikliği anemisi
preparatlarındaki tedavisinde ilk bulgu 5-10
elementer demir miktarı günler arasında görülen
farklıdır. retikulositozdur.
 Demir Eksikliği Anemisi
• Hemoglobin düzeyi 1-2 • Akut demir
ayda normale gelir. zehirlenmesinde;
• Depoların dolması için - intravenöz deferioksamin
tedavisi 3-6 ay devam • Kronik demir
etmelidir. zehirlenmesinde;
• Demir dekstran, demir - Oral deferasiroks
sükroz, demir sorbitol,
sodyum ferrik glukonat
kompleks, ferrik
karboksimaltoz ve
ferumoksitol parenteral
demir preparatlarıdır.
 Vitamin B12
(Hidroksikobalamin/
Siyanokobalamin)
• Yalnızca hayvansal
besinlerden elde edilir.
• İntrinsik faktör aracılığıyla
distal ileumdan reseptör
aracılı endositoz (aktif
transport) ile absorbe edilir.
• Folik asit sentezinde rol alır.
• Eksikliği en sık intrinsik
faktör eksikliğine bağlıdır
(pernisiyöz anemi).
• Eksikliğinde nörolojik ve
gastrointestinal bulgularla
birlikte megaloblastik
anemi meydana gelir.
• Folik asit, vitamin B12
eksikliğinde görülen
hematolojik bulguları
düzeltmesine karşın
nörolojik bulguları geri
döndüremez.
• Pernisiyöz anemi
tedavisinde intramusküler
hidroksikobalamin kullanılır.
B12 eksikliği yapanlar
• Kolşisin
• Omeprazol
• Metformin
• Azotprotoksit
 Epoetin alfa/ Darbopoetin alfa
• Parenteral verilen insan • Endikasyonları
eritropoietin -Kronik böbrek
analoglarıdır. yetmezliğine bağlı anemi
• JAK/STAT reseptörlerini - Zidovudin tedavisi alan
uyararak eritrosit AIDS hastalarında görülen
üretimini stimüle ederler. anemi
• Darbopoetin-alfa, - Myelosupresif anti-kanser
epoetin-alfa'dan 2-3 kat tedavisi alan hastalardaki
uzun etkilidir. anemi
• En sık yan tesirleri demir - Sporda doping amaçlı
eksikliği anemisi ve kötüye kullanım
trombotik
komplikasyonlardır.
 G-CSF (Filgrastim-Lenograstim) /
GM-CSF (Sargramostim)
• Rekombinant yöntemlerle • Endikasyonları
üretilirler. - Myelosupresif kanser
• JAK/STAT reseptör kemoterapisi alan
sistemini aktive ederek hastalarda nötropeni
nötrofil üretimini - Kemik iliği
artırırlar. transplantasyonu yapılan
• İntravenöz ve/veya hastalarda nötropeni
subkutan yoldan - Kongenital nötropeni
kullanılırlar.
• Pansitopeni durumlarında - Myelodisplazi
tek başlarına yeterli etki - Aplastik anemi ve
yapmazlar. pansitopeni (eritrosit ve
trombositi artıran ilaçlarla
birlikte)
 Megakaryosit Büyüme Faktörleri
Oprelvekin Romiplostim/
- IL-11 analoğudur Eltrombopag/
Avatrombopag/
- Megakaryositlerin Lusutrombopag
matürasyonunu stimüle
ederek trombosit sayısını - Trombopoetin
artırır. reseptörlerine agonist etki
ile trombosit sayısını
- Kanser tedavisi alan artırırlar.
hastalardaki
trombositopenide - ITP tedavisinde
subkutan kullanılır. kullanılırlar.
- Romiplostim subkutan,
diğerleri oral verilir.
 Hidroksiüre
• Myeloproliferatif • Endikasyonları
hastalıklarda kullanılan - Polistemia vera
antineoplastik ilaçtır.
- Kronik myeloid lösemi
• Ribonükleotid redüktazı
inhibe ederek - Esansiyel trombositoz
deoksiribonükleotidleri - Orak hücre anemi ve
n üretimini azaltır. orak hücre anemisi
krizleri
- Sistemik mastositoz
 Anagrelid / Eculizumab
• Anagrelid • Eculizumab/Ravulizumab
- Megakaryositlerden - C5'in insan kaynaklı
trombosit maturasyonunu monoklonal antikorudur.
inhibe ederek trombosit - Orphan (yetim) ilaçtır.
üretimini azaltır.
- Paroksismal nokturnal
- Esansiyel trombositoz ve hemoglobinüri ve
kronik myeloid lösemi hemolitik üremik
tedavisinde kullanılır. sendromda kullanılır.
- Kullanımından önce
menengokok aşısı
yapılmalıdır.
Diğer İlaçlar
Fosfamatinib Emicizumab
• Spleen tirozin kinaz (SYK) • F9 ve F10 a bağlanan bispesifik
inhibitörüdür antikordur.
• ITP de verilir • Faktör 8 i taklit ederek 9 ve 10 u
Defibrotid aktive eder.
• DNA türevidir PGE ve PGI ları • Hemofili A da kanama
artırır tedavisinde verilir.
Caplacizumab
• Veno-oklüzif hastalık tedavisi
Pleriksafor • vWF antikoru TTP tedavisi.
• CXCR4 antagonistidir. Ruksolitinib
• IL- 2 nin JAK-1; JAK-2 inhibitörü
• Kök hücre naklinde kemik
iliğinden kök hücrelerin dolaşıma • Myelofibrozis; polisitemia vera
salınmasını sağlar tedavisi
SPOT
Heparin antidotu➔ Protamin sülfat
Faktör Xa'yı doğrudan inhibe eden➔ Rivaroksaban/
Apiksaban
Rivaroksaban/ Apiksaban antidotu➔ Andeksanat alfa
Dabigatrana bağlı kanamada➔ İdarucizumab
Klopidogrel kullanana verilmeyen PPI➔ Omeprazol,
lansoprazol
Akut demir zehirlenmesinde➔ İntravenöz deferioksamin
Megakaryositlerin matürasyonunu stimüle eden IL-11➔
Oprelvekin
SPOT
PNH ve HÜS te kullanılan orphen ilaç➔ Eculizumab
Trombosit maturasyonunu inhibe ederek➔
Anagrelid
G-CSF➔ Filgrastim
GM-CSF➔ Sargramostim
Endokrin Sistem
Antidiyabetik İlaçlar
İnsülin
• Pankreasın beta hücre • Hiperglisemide glukoz
ribozomlarında GLUT-2 ile pankreas Beta
preproinsülin olarak hücresine taşınır ve yıkılır.
sentezlenir ATP konsantrasyonu artar.
• Peptit yapıdadır • ATP bağımlı potasyum
• Tirozin kinaz kanalları kapanır. Hücre
reseptörlerini uyarır membranı depolarize
olur.
• GLUT-4'ün
ekspresyonunu artırarak • Voltaj bağımlı kalsiyum
iskelet kasına ve adipoz kanalları açılır ve insülin
dokuya insülin aracılı salgısı artar.
glukoz girişini artırır.
İnsülin Salgısı
 İnsülin Preparatları
İnsülin preparatı Grup Özellik

Lispro Hızlı etkili -Plazmada erken

Glulusin dönemde pik yaparlar.
Aspart -Kan şekerinin hızla
İnhale insülin (Afrezza) (en hızlı) düşürülmesi için
kullanılırlar.

Regüler (Kristalize) Kısa etkili -Diyabetik ketoasidoz

tedavisinde intravenöz
kullanılır.
 İnsülin Preparatları
İnsülin preparatı Grup Özellik

NPH/Lente/İzofan Orta etkili -Hızlı ve kısa etkililerle

kombine kullanılırlar.

Detemir Uzun etkili -Plazmada pik yapmazlar.

Glarjin -Plazma konsantrasyon
Degludec platoları geniştir.
Protamin çinko -Diğer insülinlerle kombine
edilmezler.
-Etki süreleri; Degludec >
Glarjin> Detemir'dir.
Aşağıdaki insülin preparatlarının hangisinin etki sürsi
diğerlerine göre daha uzundur? TUS 2019 Eylül

A: Degludek
B: Lispro
C: Glulisin
D: Detemir
E: Aspart
 Sulfonilüreler
(Klorpropamid/ Gliburid
(Glibenklamid)/ Gliklazid)
• ATP duyarlı potasyum • Benzer etki
kanallarını kapatarak mekanizmasına sahip
hücre membranını glinidlerle birlikte
depolarize ederler. kullanılmazlar.
• Voltaj bağımlı kalsiyum • En sık yan tesirleri
kanallarının aktivasyonu hipoglisemidir.
sonucu insülin • Kilo alımına neden
sekresyonunu artırırlar. olurlar.
• Tip 2 diyabette • II. kuşak sulfonilüreler
kullanılırlar. l.kuşağa göre daha
potenttir ve daha az ilaç
etkileşmesine girerler.
1. Kuşak Sulfonilüreler
Klorpropamid, tolazamid,
asetoheksimid
Klorpropamid; yarı ömrü en
uzun sulfonilüredir
Gecikmiş hipoglisemiye
neden olduğu için yaşlılarda
kontrendikedir
ADH sekresyonunu artırır
alkolle alındığında disülfiram
etkisi yapar.
2. Kuşak Sulfonilüreler
Gliburid (glibenklamid),
glipizid, gliklazid ve glimepirid
Gliburid (glibenklamid), etki
gücü en yüksek sulfonilüredir.
Kord kanında bulunmadığı
için gebelere verilebilir
Gliklazid, antiagregan ve
fibrinolitik etkisi de vardır
Glipizid, sulfonilüreler içinde
en kısa yarı ömre sahip
 Glinidler
(Repaglinid / Mitiglinid / Nateglinid)
• Repaglinid ve mitiglinid➔ • Tip 2 diyabette
meglitinid kullanılırlar.
• Nateglinid➔ fenilalanin • Hipoglisemi ve kilo artışı
derivesidir. yaparlar.
• ATP duyarlı potasyum
kanallarını kapatarak
hücre memranını
depolarize ederler.
• Voltaj bağımlı kalsiyum
kanallarının aktivasyonu
sonucu insülin
sekresyonunu artırırlar.
AMP-bağımlı Protein Kinaz Aktivatörü
(Metformin)
• Biguanid grubu oral
antidiyabetik ilaçtır.
• Primer etki mekanizması
AMP-bağımlı protein kinaz
aktivasyonu ile hepatik
glukoneogenezin
baskılanmasıdır.
• İnsülin reseptör
duyarlılığını artırır.
• İnsülin sekresyonunu
artırmaz, hipoglisemi ve
kilo artışı yapmaz.
• Glikolizi artırır glukagonu
azaltır
• Tip 2 diyabette kullanılır
• Obez hastalarda ve
polikistik over
sendromunda tercih edilir.
• Plazma proteinlerine
bağlanmaz, metabolize
edilmeden böbrekler
yoluyla elimine edilir.
• KC, Böbrek yetmezliği
olanda ve alkoliklerde
laktik asidoz riski artar.
Kontrendikedir
 Metformin
• En sık yan tesiri bulantı- • En ciddi yan tesiri laktik
kusma, diyare ve asidozdur.
iştahsızlık gibi • Yüksek dozunda diyaliz
gastrointestinal yararlıdır.
yakınmalardır.
• Vitamin B12 emilimini
azaltır, megaloblastik
anemi yapabilir.
• Vitamin B12 ve eritrosit
düzeyi takip edilmelidir.
 Nükleer PPAR-y Agonistleri
(Rosiglitazon / Pioglitazon)
• İnsülin salgısını • Etkileri haftalar-aylar
artırmadan insülin sonra başlar.
direncini azaltırlar. • Tip 2 diyabette
Nükleusta bulunan PPAR- kullanılırlar.
γ ya agonist etki yaparlar.
• Majör etki yerleri adipoz • Rosiglitazon, anjina
dokudur. pektoris ve miyokart
enfarktüsü riskini artırır.
• GLUT-1 ve GLUT-4 • Sıvı retansiyonu ve
ekspresyonunu artırarak periferal ödem yaparlar.
adipoz ve kas dokusuna
glukoz girişini stimüle • Kalp yetmezliği olan
ederler. hastalarda kullanılmazlar.
• Hipoglisemi yapmazlar
 Nükleer PPAR-y Agonistleri
(Rosiglitazon / Pioglitazon)
• Osteoporoz ve kemik • Hipoglisemi
kırığı yaparlar. yapmamalarına karşın
• Osteoporozu olan kilo artışı yaparlar.
kadınlarda • Pioglitazon daha fazla
kullanılmazlar. olmak üzere mesane
• Anovulatuvar kanseri riskini artırırlar.
kadınlarda ovülasyonu
indüklerler.
 Metformin ile Glitazonların
Parametre Karşılaştırılması
Metformin Glitazonlar
Moleküler hedef AMP-bağımlı kinaz PPAR-γ
Farmakolojik etki Hepatik İnsülin reseptör
glukoneogenezin ↓ duyarlılığının ↑
Kilo alımı Yok Yüksek

Periferal ödem Az Orta

Kemik kırık riski Yok Yüksek

Laktik asidoz Nadiren Yok

 Alfa-Glukosidaz İnhibitörleri
(Akarboz / Vogliboz / Miglitol)
• İntestinal alfa- • Tek başına
glukosidazı (amilaz, verildiklerinde
sükraz) inhibe ederek hipoglisemi yapmazlar.
glukoz ve fruktozun • İnflamatuvar barsak
barsaktan emilimini hastalığı olanlarda
azaltırlar. kontrendikedirler.
• Postprandial • Hem Tip 1 hem Tip 2
Hiperglisemide diyabette kullanılırlar.
kullanılırlar.
 GLP-1 Reseptör Agonistleri
(Eksenatid / Liraglutid / Albiglutid /
Dulaglutid/ Semaglutid/ Liksisenatid)
• Glukoz aracılı insülin • Hipoglisemi yapmazlar.
salgısını ve beta hücre • Kilo kaybına neden olurlar.
kütlesini artırırlar.
• Glukagon sekresyonunu • Pankreatit ve tiroid
azaltırlar. medüller kanseri riskini
artırırlar. (MEN 2 de kx)
• Mide boşalma süresini • Yarı ömürleri;
uzatırlar.
• Santral iştah merkezini Eksenatid:4-6 saat
baskılarlar. Liraglutid Liraglutid:12 saat
obezite tedavisinde Albiglutid ve dulaglutid: 5
kullanılır. gün (haftada 1 sc verilirler)
• Tip 2 diyabet tedavisinde
subkutan yoldan
kullanılırlar.
 DPP-4 İnhibitörleri
(Sitagliptin / Saksagliptin / Linagliptin
/Vildagliptin/Alogliptin)
• GLP-1 gibi inkretin • Santral iştah merkezini
hormonları yıkan baskılarlar.
dipeptidil peptidaz-4'ü • Hipoglisemi yapmazlar,
(DPP-4) inhibe ederek kilo üzerinde
endojen GLP-1’in etki etkisizdirler.
süresini uzatırlar.
• Glukoz aracılı insülin • Tip 2 diyabet tedavisinde
salgısını artırırlar. oral verilirler.
• Glukagon sekresyonunu • Pankreatit yapabilirler.
azaltırlar. • Sitagliptin böbrek,
• Mide boşalma süresini linagliptin safra ile
uzatırlar. elimine edilir.
• Saksagliptin CYP3A4 ile
yıkılır.
 Antidiyabetik İlaçlar
PrAMLİNtid Kolesevelam
• Amilin peptit analoğudur. • Dislipidemi tedavisinde
• Amilin reseptörlerine kullanılan safra asidi
agonist etki yapar. bağlayan reçinedir.
• Tip 1 ve tip 2 diyabette • Tip 2 diyabette oral verilir.
kullanılır.
• Glukagon sekresyonunu
azaltır, mide boşalma
süresini uzatır ve santral
iştah merkezini baskılar.
• İnsülin gereksinimini azaltıp
kilo kaybı yaparlar.
• SC kullanılırlar.
 SGLT-2 İnhibitörleri
(Kanagliflozin / Empagliflozin /
Dapagliflozin)
• Proksimal tubülde • Osteoporoza neden
Sodyum Glukoz olabilirler.
Transporter-2'yi inhibe • Genital ve üriner sistem
ederek idrar ile glukoz enfeksiyonu riskini
itrahını artırırlar ve artırırlar.
glukoretik etki yaparlar.
• İntravasküler volüm
• Tip 2 diyabette oral azalması ve hipotansiyon
yoldan kullanılırlar. yaparlar.
• Ortalama 3.2 kg kilo • Glomerüler filtrasyon hızı
kaybı yaparlar. azalan hastalarda
• Hipoglisemi riskleri kontrendikedirler.
düşüktür.
 Glukagon
• Pankreasın alfa • Glukagonun
hücrelerinde sentezlenen Endikasyonları
peptit yapılı hormondur. - Şiddetli hipoglisemi
• Reseptörü hücre - Beta blokör zehirlenmesi
membranında Gs
kenetlidir. - Beta blokör alan
hastalarda anafilaktik şok
• Adenilat siklazı aktive tedavisi
ederek cAMP düzeyini
artırır. - Bağırsakların radyolojik
işlemlerinde intestinal
gevşeme yapmak
Adrenal Korteks Hormonları ve
Antagonistleri
Glukokortikoidlerin Etkileri
• İnsuline zıt etki
(Glukoneogenez artar
glukojenez artar)
• KC de anabolik diğer
bölgelerde kataboliktir
• Çizgili kaslarda atrofi,
• Deride incelme
• Osteoporoz
• Çocuklarda büyüme
durması.
• Glokom, Katarakt, Keratit
yaparlar
• Nötrofil Eritrosit
Trombosit artar
• Monosit Eozinofil Lenfosit
azalır
• Potasyum Hidrojen azalır
• Kalsiyum azalır
• Lipokortin (anneksin)
artar➔ fosfolipaz A2
inhibe olur
• Hücresel immüniteyi
bozarlar
Preparat Antiinflamatuvar Su ve tuz tutma Topikal aktivite Etki süresi
aktivite
Hidrokortizon 1 1 1 Kısa

Kortizon 0.8 0.8 0 Kısa

Deksametazon 30 0 10 Uzun

Betametazon 30 0 10 Uzun

Prednizon 4 0.3 0 Orta

Dezoksikortikosteron 0 20 0 Orta
asetat
Fludrokortizon 10 250 0 Orta
Preperatlar
• Doğal
- Hidrokortizon (Kortizol)
• Etki süresi en kısa,
antiinflamatuvar özelliği
en düşük
- Kortizol / Kortizon
• Etki süresi en uzun,
antiinflamatuvar etkisi en
yüksek, su-tuz tutmayan
- Deksametazon /
Betametazon
• Aldosteron benzeri etkisi
en yüksek olduğu için
Addison hastalığında
tercih edilen
-Fludrokortizon
• Ön ilaç olduğu için topikal
aktivite göstermeyen
- Kortizon / Prednizon
• Antiinflamatuvar ve su-
tuz etkisi eşit olan
- Kortizol / Kortizon
 Glukokortikoidlerin Yan Tesirleri
• Yan tesirleri • Kontrendikasyonları
- Hiperglisemi - Herpetik keratit
- Ödem - Varisella-zoster
- Kafaiçi basınç artışı - Aktif tüberküloz
- Osteoporoz - Glokom
- Glokom - Katarakt
- Katarakt - Osteoporoz
- Çizgili kaslarda atrofi - Peptik ülser
- Ciltte incelme - Diyabet
- Hipokalsemi
- Peptik ülser
 Glukokortikoid Antagonistleri
Aminoglutetimid Trilostan
• 20-22 desmolazı inhibe • 3β hidoksisteroid
ederek kolesterol→ dehidrogenazı inhibe
pregnenolon dönüşümünü ederek tüm adrenal korteks
baskılar. hormonlarının sentezini
• Medikal adrenelektomi baskılar.
yapar. Metirapon / Etomidat
• Aromataz enzimini de • 11β-hidroksilazı inhibe
inhibe eder. ederek aldosteron ve
• Meme kanserinde ve kortizol sentezini azaltırlar.
Cushing sendromunda Mitotan
kullanılır. • Sitotoksik etki ile adrenal
bezi tahrip eder (kimyasal
adrenelektomi).
 Glukokortikoid Antagonistleri
Abirateron Mifepriston (RU-486)
• 17 hidroksilaz ve 17-20 • Oral yoldan aktiftir.
liyazı inhibe ederek • Progesteron ve kortizol
kortizol ve testosteron reseptörlerinin
sentezini baskılar. farmakolojik (kompetetif)
• Refrakter prostat antagonistidir.
kanserinde kullanılan ön • Sentez üzerine etkisi
ilaçtır. yoktur.
Ketokonazol • Acil kontrasepsiyon için
• Adrenal ve gonodal kullanılır.
steroid sentezini inhibe
eder. Abiraterona benzer.
17 alfa hidroksilaz ve C 17-20 liyaz enzimlerini inhibe
ederek testesteron sentezini azaltan ve dirençli
prostat kanseri tedavisinde kullanılan ilaç hangisidir?
TUS 2018 Ağustos

A: Drospirenon
B: Abirateron
C: Dimetisteron
D: Fluoksimesteron
E: Mifepriston
SPOT
İnsülin salgısı artıran kanal➔ ATP bağımlı potasyum
kanalları
En uzun etkili insülin➔ Degludec
Yan tesiri laktik asidoz olan➔ Metformin
PPAR- γ ya agonist etki yapan➔ Glitazonlar
Glukozun barsaktan emilimini azaltırlar➔ Alfa-
Glukozidaz İnh.
Diyabette haftada 1 Subkutan verilenler➔ Albiglutid,
Dulaglutid
Amilin peptit analoğu➔ Pramlintid
Glukoretik etki yapanlar➔ SGLT 2 inhibitörleri
SPOT
Medikal adrenalektomi➔ Aminoglutetimid
Kimyasal adrenalektomi➔ Mitotan
Anti inf aktivitesi en yüksek➔ Deksametazon
Betametazon
Su tutucu özelliği en yüksek➔ Fludrokortizon
3 Beta HSD inhbitör 3 hormonu da azaltan➔
Trilostan
Tiroid Hormonları ve Antitiroid
İlaçlar
• Triiyodotironinin (T3) etki
gücü
tetraiyodotironinden (T4)
4 kat fazladır.
• T4'ün yarı ömrü 7 gün,
T3'ün yarı ömrü 1
gündür.
• Nükleusta bulunan
reseptörlerini aktive
ederek gen
transkripsiyonunu
stimüle ederler.
Tiroid hormonları
• Metabolizmayı artırırlar
• Katekolamin duyarlılığını
artırırlar
• Pıhtılaşma faktörü
yıkımını artırırlar
• Lipolizi artırırlar
• Eritropoezi artırırlar
THBG’ye bağlanmayı THBG’ye bağlanmayı
artıranlar azaltanlar
Östrojen, • Androjenler,
Tamoksifen, • Anabolizan steroidler,
Raloksifen, • Glukokortikoidler,
Heroin, • Danazol,
Metadon, • L-asparajinaz ve
5-florourasil, • Nikotinik asit,
Mitotan ve
Tiroid Hormonlarının Sentezi
• İlk basamakta; iyot • Üçüncü basamakta; MiT +
sodyum/iyodür DiT birleşmesiyle T3, DiT +
pompası ile foliküle DiT birleşmesiyle T4
sentezlenir. (Yüksek doz
alınır (Perklorat, iyodür ve tioamid)
tiyosiyonat ve • Dördüncü basamakta; T3
perteknetat) ve T4 parsiyel ekzositozla
dolaşıma salınır. (Yüksek doz
• İkinci basamakta; iyot iyot, tioamidler ve lityum)
tiroid peroksidaz ile • Beşinci basamakta; T4'ün
oksitlenir, tirozinle bir kısmı periferik dokularda
birleşerek MiT ve DiT 5'-deiyonidaz ile T3'e
oluşur (organifikasyon). dönüştürülür . (amiodaron,
propiltiourasil,
(Yüksek doz iyodür, kortikosteroidler ve beta
tioamidler) blokörler, ipodate)
 Tiroid Hormon Sentezi
Basamak İnhibisyon

Tiroid bezine iyodür girişi Perklorat / Tiyosiyonat / Perteknetat

İyodinasyon Yüksek doz iyot/ Tioamidler

(organifikasyon)

Birleşme Yüksek doz iyot/ Tioamidler

Salgılama Yüksek doz iyot/ Tioamidler/Lityum

T4→T3 dönüşümü Propiltiourasil / Beta blokörler /

Amiodaron / Kortizol / lpodate
 Hipotiroidi Tedavisi
Levotiroksin (L-tiroksin) Liyotironin
• T4 preparatıdır. • T3 preparatıdır.
• Uzun etkili ve etki gücü • Etki gücü T4’den 4 kat
zayıf olduğu için fazladır.
hipotiroidde en sık • Kalp hastalığı olanlarda
kullanılan preparatıdır. kontrendikedir.
• Yaşlı ve kardiyak aritmisi Liyotriks
olan hastalarda tercih
edilir. • L-tiroksin ve liyotironinin
kombinasyonudur. Yaşlıya
verilmez.
 Tioamidler
(Propiltiourasil / Metimazol /
Karbimazol)
• Hipertiroidi tedavisinde • Propiltiourasil, T4 →T3
en fazla kullanılan dönüşümünü de inhibe
ilaçlardır. eder.
• Etkileri 3-4 hafta sonra • Plasental bariyeri geçerek
başlar. kongenital guatra neden
• Karbimazol, metimazole olurlar.
dönüşen ön ilaçtır. • Gebelik kategorileri D'dir.
• İyodun tiroid bezine girişi
dışındaki tüm
basamakları inhibe
ederler.
 Tioamidler
• Gebeliğin ilk • Yan tesirleri
trimestrinde en uygun - En sık Döküntü
antitiroid ilaç
propiltiourasiI'dir. - Agranülositoz
• Metimazol, 2.ve En ciddi/ Rutin CBC takibi
3.trimestirde daha - Kolestatik hepatit
uygundur. - Lupus bulguları
• Emziren kadınlarda - Artrit/ Artralji
propiltiourasil tercih
edilir. - Dermatit
 İyodür
• Yüksek dozda (> 6 • Tirotoksikoz bulgularını
mg/d) Wolff-Chaikoff en hızlı düzelttiği için
etkisi ile antitiroid etki tirotoksikoz
yapar. tedavisinde değerli
• Organifikasyonu inhibe ilaçlardandır.
eder, hormon • Akne benzeri deri
sekresyonunu, tiroid bulguları ve tükürük
bezinin kanlanmasını bezlerinde şişme
ve boyutlarını azaltır. yapabilir.
• Kesinlikle tek başına
kullanılmaz
 Antitiroid İlaçlar
• Radyoaktif İyot (₁₃₁I) • Perklorat /
- Hasta ötiroid hale Tiyosiyonat/
getirildikten sonra oral Perteknetat
yoldan solüsyon şeklinde - Tiroid bezine iyon
verilir. girişini (transportunu)
- Tiroid bezinde kalıcı kompetetif olarak bloke
hasar yapar. eder.
- Aplastik anemi
yaptıkları için
hipertiroidide nadiren
kullanılırlar.
 Antitiroid İlaçlar
• Propranolol /Metoprolol • Diğer ilaçlar
/ Atenolol -Diltiazem
- Tirotoksikozda sempatik Beta blokörlere
hiperaktivasyona bağlı kontrendikasyon varsa
bulguları düzeltmek için taşikardi kontrolü için.
kullanılırlar.
- Yüksek dozda T4→T3 - Fenobarbital
dönüşümünü inhibe eder. Konvülsiyonlar için
-Kolestiramin (tiroid
hormonunu bağlar atar)
-Lityum
-Glukokortikoidler
Kalsiyotropik İlaçlar
Parathormon
• Amacı kanda Kalsiyumu • Böbreklerde D vitamininin
artırmak ve Fosfatı aktif şekli 1,25 DHKK'e
azaltmaktır. dönüşümünü stimüle eder.
• Gs kenetli reseptörü • Vitamin D, parathormon
üzerinden cAMP düzeyini sekresyonunu baskılar.
artırır. Hiperparatiroidide • Düşük dozlarda verildiğinde
idrarda cAMP derişimi artar. osteoblastik etkinliği ve yeni
• Osteoklastik etkinliği stimüle kemik oluşumunu artırır.
eder.
• Böbreklerden kalsiyum ve
magnezyum
reabsorpsiyonunu artırır.
• Fosfat, aminoasit,
bikarbonatın böbreklerden
geri emilimini azaltır.
Teriparatid / Denosumab
Teriparatid/Abaloparatid
• Düşük doz parathormon
analoğudur.
• G protein kenetli
reseptörlerine agonist etki
yaparak osteoporozda
subkutan verilir.
• Osteoblastik etkinliği artırarak
yeni kemik oluşumunu stimüle
eder.
Denosumab
• İnsan kaynaklı monoklonal
antikordur.
• Kemiklerde RANKL
molekülüne bağlanarak
osteoklast aktivitesini inhibe
eder.
• Postmenapozal osteoporozda
subkutan verilir.
Romosozumab
• Anti-Sklerostin antikoru
• Postmenopozal osteoporoz
tedavisi
Osteoporoz tedavisinde kullanılan RANKL antikoru
aşağıdakilerden hangisidir? Eylül TUS 2019

A: Denosumab
B: Adalimumab
C: Efalizumab
D: İnfliksimab
E: Alemtuzumab
 D vitamini
Amacı➔ Kan kalsiyum ve
fosfat düzeyinin artırılması
Kalsitriol (1,25 (OH)₂ D₃ )
• En hızlı ve en güçlü
vitamin D preparatıdır.
Kalsipotrien (Kalsipotriol)
• Psöriyasis tedavisinde
lokal yoldan kullanılır.
Endikasyonları
• Raşitizm/ Osteomalazi
• Osteoporoz
• Hipokalsemi
• Kronik böbrek yetmezliği
• Sekonder hiperparatiroidi
• Renal osteodistrofi
• Psöriyasis
 Kalsitonin / Strontium /
Odanasatib
Kalsitonin (Salkatonin) Strontium Ranelate
• G protein kenetli • Dual etkilidir.
reseptörlerini uyararak • Kemik rezorbsiyonunu
osteoklastik etkinliği baskılar ve yeni kemik
azaltır. oluşumunu artırır.
• Osteoporoz, Paget • Osteoporozda kullanılır.
hastalığı ve hiperkalsemi
tedavisinde kullanılır. Odanasatib
• Katepsin-K inhibitörüdür.
• Osteoporoz tedavisi
• Kemik metastazı sonucu
oluşan hiperkalsemi
tedavisi.
 Raloksifen
• Selektif östrojen reseptör • Meme ve endometrium
modülatörüdür (SERM). kanser riskini artırmadan
• Kemik ve karaciğerde postmenapozal
östrojen agonistidir. (HDL osteoporoz ve meme
yukselir LDL düşer fakat F kanserinin önlenmesinde
2 7 9 10 artar➔ emboli kullanılır.
riski) • Gebelikte, laktasyonda,
• Endometrium üzerinde derin ven trombozunda,
inaktiftir. pulmoner embolide ve
vazomotor semptomları
• Memede anti-östrojen olan kadınlarda
etkilidir. kullanılmamalıdır.
 Bifosfonatlar
(Etidronat / Alendronat / Pamidronat
/ Zoledronat)
• Kemiklerde hidroksiapetit
kristallerine bağlanarak
osteoklastik etkinliği
inhibe ederler.
• Osteoporoz, kanser
metastazlarına veya diğer
nedenlere bağlı
hiperkalsemi ve Paget
hastalığında kullanılırlar.
• Oral yoldan
verildiklerinde %1-10
absorbe edilirler.
• Kemiklerde uzun yıllar
kalırlar.
• Gastrik ve özefageal
irritasyon sık görülen yan
tesiri eridir.
• Çenede osteonekroz ve
femur kırığı riskinde
artma diğer yan
tesirleridir.
 Diğer ilaçlar
Sinakalset/Etelkalsetid
• Kalsiyum-sensör mimetik
(kalsimimetik) etki yapar.
• Paratiroid bezinde kalsiyum
duyarlı reseptörleri (CaSR)
aktive ederek parathormon
sekresyonunu inhibe eder.
• Kronik böbrek yetmezliğine
bağlı sekonder
hiperparatiroidide kullanılır.
Sevalemer/ Lantanum Karbonat
• Diyette bulunan fosfatın
emilimini azaltırlar
• Diyalize giren kronik böbrek
yetmezliği olan hastalarda
hiperfosfateminin
önlenmesinde oral yoldan
kullanılırlar.
Burosumab
• FGF-23 antikorudur
• Fosfatın tubuler
absorbsiyonunu artırır
• Hipofosfatemide verilir
 İyatrojenik osteoporoz yapan
ilaçlar
• Glukokortikoidler
• Östrojen reseptör
antagonistleri (fulvestrant
gibi)
• PPAR-y agonistleri
(rosiglitazon gibi)
• GnRH agonistleri
(löprolid, gosarelin ve
nafarelin gibi)
• GnRH antagonistleri
(ganireliks gibi)
Gonadal Hormonlar ve
Antagonistleri
 Androjenler
• Ön hipofizden salgılanan • Adipoz doku ve
LH, leydig hücrelerinden karaciğerde aromataz ile
testosteron sekresyonu testosteron ➔ östradiol
artırır.
androstenedion ➔östron
• FSH, sperm üretimini
stimüle eder. dönüşümleri meydana
gelir.
• Testosteron, periferik
dokularda 5 alfa-reduktaz
tarafından daha potent
dihidrotestosterona
(DHT) dönüştürülür.
Androjenlerin Kullanımı
• Erkekte hipogonadizm
• Erkekte osteoporoz
• Endometriyozis ve
anjioödem
- Androjenik etkili danazol
• Kanser kaşekisi
• Travmaya bağlı kas
kayıpları
(oksandrolon/nandrolon)
• Aplastik anemi
• Yaşlanmaya bağlı libido
azalması
• Erkeklerde puberte
gecikmesi
• Erkekte meme ve prostat
kanserinde kullanılmaları
kontrendikedir.
 Danazol
• Oral yoldan aktiftir. • Fibrokistik meme
• Zayıf androjenik, zayıf hastalığı, hemofili,
progesteron ve zayıf Christmas hastalığı, ITP
glukokortikoid etkisi ve anjionörotik ödem
vardır. tedavisinde de
yararlıdır.
• Östrojen reseptörlerini
uyarmaz, aromataz • Kilo artışı, ödem, meme
enzimini inhibe etmez. boyutlarında azalma,
sıcak basması, akne ve
• Primer kullanım hirşütizm gibi yan
endikasyonu tesirlere neden olabilir.
endometriyozistir.
 GnRH Analogları
(Löprolid/ Gosarelin/ Nafarelin/
Busarelin/ Relinler)
• İlk 7-10 gün • Antiandrojenik
gonadotropin ve seks ilaçlardır.
steroidlerinin • Erkek ve kadında
sekresyonunu stimüle osteoporoz ve sıcak
ederler. basması gibi yan
• 10.günden sonra tesirlere neden olurlar.
reseptörlerde • Kemik dansitesi takibi
desensitizasyona bağlı yapılmalıdır.
gonadotropin ve seks
steroidlerinin
sekresyonunu
baskılarlar.
 GnRH Analoglarının Kullanımı

Stimülasyon amaçlı Supresyon amaçlı

Erkekte infertilite Polikistik over sendromu
Kadında infertilite Endometriyozis
Uterus myomu
Prostat kanseri
Santral puberta prekoks
Meme kanseri
Over kanseri
 GnRH Antagonistleri
(Ganireliks/ Setroreliks/ Abareliks/
Degareliks)
• GnRH reseptörlerine • Antiandrojenik
antagonist etki ilaçlardır.
yaparlar. • Erkek ve kadında
• Gonadotropin ve seks osteoporoz ve sıcak
steroidlerinin basması gibi yan
sekresyonunu tesirlere neden olurlar.
kullanıldıkları andan • Kemik dansitesi takibi
itibaren baskılarlar. yapılmalıdır.
• İlerlemiş prostat
kanserinde subkutan
yoldan kullanılırlar.
 Antiandrojenik İlaçlar
Ketokonazol Finasterid / Dutasterid
• Adrenal ve gonodal • Finasterid ve dutasterid
steroid hormonların 5α-redüktazı inhibe eder
sentezini inhibe eder. • Testosteron,
Abirateron dihidrotestosteron
• 17-hidroksilaz ve 17-20 dönüşümünü baskılarlar.
liyazı inhibe ederek • Benign prostat
testosteron ve kortizon hiperplazisinde prostat
sentezini baskılar. hacmini azaltmak
• Refrakter prostat amacıyla kullanılırlar.
kanserinin tedavisinde
oral yoldan kullanılır.
 Androjen Reseptör Blokörleri
Siproteron Flutamid / Nilutamid
• Steroid yapılı androjen /Bikalutamid /Enzalutamid
reseptör blokörüdür. • Nonsteroid yapılı
Progesteron benzeri etkisi androjen reseptör
vardır. blokörleridir.
• Kadınlarda hirşütizm • Oral yoldan aktiftirler.
tedavisinde • Prostat kanserinin
Simetidin tedavisinde GnRH
• Histamin H2 ve androjen analogları ile kombine
reseptörlerini bloke kullanılırlar.
ederek peptik ülser ve
hirşütizm tedavisinde
kullanılır.
 Androjen Reseptör Blokörleri
Spironolakton
• Testosteron ve
aldosteron reseptör Gossipol
antagonistidir.
• Kadınlarda hirşütizm ve • Siklooksijenaz ve
polikistik over lipooksijenaz enzimlerini
tedavisinde kullanılır. inhibe eder.
• Endokrin fonksiyonları
etkilemeden seminifer
tubülleri tahrip eder ve
erkeklerde
kontrasepsiyon amaçlı
kullanılır.
 Antiandrojenik İlaçlar
• GnRH agonistleri • Androjen reseptör
• GnRH antagonistleri blokörleri
• Finasterid / Dutasterid - Siproteron
• Ketokonazol - Spironolakton
• Abirateron - Simetidin
- Flutamid /
Nilutamid /Bikalutamid
Aşağıdakilerden hangisi, androjen reseptörleri
üzerindeki antagonistik etkisi nedeniyle metastatik
prostat kanseri tedavisinde kullanılan bir ilaçtır?
(Nisan 2017)
A) Dagareliks
B) Eksemastan
C) Flutamid
D) Ulipristal
E) Dutasterid
SPOT
T3 T4 karışımı ilaç➔ Liyotriks
Emzirende ve 1. trimesterde verilen tioamid➔ PTU
Tükrük bezlerinde şişme yapan antitiroid➔ İyodür
Düşük doz parathormon analoğu➔ Teriparatid
Kemiklerde RANKL inhibitörü➔ Denosumab
Hem kemik oluşumunu ↑ hem yıkılımı ↓➔ Strontium
Ranelate
Endometriyumda inaktif memede antiöstrojen➔ Raloksifen
Endometriumda agonist memede anti-östrojen➔
Tamoksifen
5-alfa reduktaz inhibitörü➔ Finasterid, Dutasterid
Seminifer tubülleri tahrip eder➔ Gossipol
Östrojen
• Menstrüel siklüsün ilk • Menopoz sonrası
yarısında FSH dönemde adipoz doku
kontrolünde over aromataz aktivitesi ile
foliküllerinin granülosa ve östrojen sentezine katkı
teka hücrelerinden, yapar.
ovülasyondan sonra • Mestranol OKS lerin
korpus luteumdan içerisinde bulunur
sentezlenir.
• Ospemifen Vajinal atrofi
• Androstenedion ve diğer tedavisiinde bulunan
androjenler periferik östrojen reseptör
yapılarda aromataz ile modülatörüdür.
östrojene dönüşür
Östrojen Klinik Kullanımları
• Primer hipogonadizm: Over
yetmezliği, prematür
menapoz, kastrasyon veya
menapoz gibi östrojen
eksikliğinde kullanılırlar.
• Doğum kontrolü: östrojen
ve progesteron içeren
preparatlar doğum kontrolü
için yaygın olarak verilir .
• Atrofik vajinit:
Postmenapozal kadınlarda
östrojen azlığına bağlıdır.
• Hormon replasman
tedavisi:
Postmenapoz ➔
vazomotor semptomları
lipit profilinin bozulmasına
bağlı kardiyovasküler hastalık
riskini
osteoporoza bağlı kemik
kırıklarını önlemek için
progesteron ile birlikte
verilirler.
 Selektif Östrojen Reseptör Modulatörleri
(Tamoksifen/ Raloksifen/ Toremifen
/Bazedoksifen)
• Bazı dokularda östrojen • Bulantı-kusma, sıcak
reseptörlerine agonist, basması ve
bazı dokularda östrojen tromboemboli gelişimi
reseptör antagonisti gibi ortak yan tesirleri
etki yaparlar(SERM). vardır.
 Tamoksifen/ Toremifen
• Oral yoldan aktif,
nonsteroidal yapılı selektif
östrojen reseptör
modulatörüdür.
• Kemik, karaciğer ve
endometriumda östrojen
agonistidir.
• Memede anti-östrojen
etkilidir.
• Östrojen reseptörü pozitif
meme kanserinin
tedavisinde ve yüksek riskli
hastalarda profilaksisinde
kullanılır.
• Lomber vertebralarda
kemik dansitesini artırır,
lipitleri olumlu yönde
etkiler.
• En sık yan tesiri sıcak
basmasıdır.
• Endometrium hiperplazisi
ve endometrium kanseri
riskini artırır. (Osteoporozda
kullanılmaz)
 Raloksifen/ Bazedoksifen
• Oral yoldan aktif, • Derin ven trombozunda,
nonsteroidal yapılı pulmoner embolide ve
selektif östrojen reseptör vazomotor semptomları
modulatörüdür. olan kadınlarda
• Endometriyum üzerinde kullanılmamalıdır.
inaktif, memede • Bazedoksifen,
antiöstrojen etkilidir. postmenapozal
• Postmenapozal osteoporoz tedavisinde
osteoporoz ve meme kullanılan yeni bir
kanserinin önlenmesinde SERM’dir.
kullanılır.
 Klomifen / Fulvestrant
Klomifen Fulvestrant
• Östrojen reseptörlerine • Pür (saf) östrojen reseptör
parsiyel agonist etki ile antagonistidir.
hipotalamusta negatif • Meme kanserinin
feedbacki önler. tedavisinde parenteral
• FSH ve LH sekresyonunu yoldan kullanılır.
artırır. Profilakside tercih edilmez.
• Anovulatuvar kadınlarda • Aromatazı inhibe etmez,
ovülasyonu indüklemek • Osteoporoz, sıcak basması
için kullanılır. ve lipitlerde bozulma
• En sık yan tesiri sıcak yapar.
basmasıdır.
• Çoğul gebeliğe sebep
olabilir.
 Aromataz İnhibitörleri
• Aromatazı inhibe ederek • Aromataz inhibitörleri
östrojen sentezini ➢Steroid yapılı irreversible
azaltırlar. Oral yoldan inhibisyon
aktiftirler.
• Östrojen reseptörü pozitif Formestan / Eksemestan
meme kanserinde ve
endometriyozis ➢Nonsteroid reversible
tedavisinde ve inhibitör
profilaksisinde
kullanılırlar. Anastrazol / Letrozol
• Osteoporoz, sıcak Vorozol / Fadrazol
basması ve lipitlerde
bozulma yaparlar.
 Olaparib/Rucaparib/Niraparib/
Talazoparib
• Poli ADP riboz • BRCA mutasyonu olan
polimeraz (PARP) over ve meme CA da
inhibitörü kullanılır.
• PARP DNA tamirini
inhibe eder.
• DNA tamirini artırarak
OVER CA tedavisinde
kullanılırlar
 Progesteron
• Korpus luteum teka interna
hücreleri tarafından LH'nın
kontrolünde salınır.
• Östrojen, androjen ve
adrenokortikal steroid
hormonların öncülüdür.
• Gebelik boyunca plasenta
tarafından da sentezlenir.
• LH pikine bağlı
ovülasyondan sonra
sekresyonu artarak
21.günde pik yapar.
• Doğum kontrolü
• Over fonksiyonlarının
supresyonu
• İlk trimestirdeki düşük
tehditlerinde uterus
kontraksiyonlarının
azaltılması
• Antimitotik etkisinden
dolayı uterus myomlarının
küçültülmesi
Progesteron Agonistleri
Medroksiprogesteron Drospirenon
asetat • Aldosteron
• Laktasyon gibi reseptörlerini bloke
östrojenin kontrendike eden progesterondur.
olduğu durumlarda • Oral kontraseptiflerde
kontrasepsiyon için 3 bulunur.
ayda bir parenteral
kullanılır.
 Mifepriston
• Progesteron ve • Ulipristal, acil
glukokortikoid reseptör kontrasepsiyon için
antagonistidir. kullanılan selektif
• Oral yoldan aktiftir. progesteron reseptör
modulatörüdür (SPRM).
• Primer endikasyonu acil
postkoital
kontrasepsiyondur.
• En sık yan tesiri uzamış
vajinal kanamadır.
Hipofiz Hormonları
Büyüme Hormonu (Somatotropin)
• JAK/STAT reseptör Somatorelin/Masimorelin
sistemini kullanır. • GHRH analoğu olup GH
• Kimyasal yapısı sekresyon testinde
prolaktin ve HPL’ye kullanılır
benzer.
• Etkilerini primer olarak
IGF-1 aracılığı ile yapar.
Büyüme hormon eksikliği tedavisi
Somatrem
• Büyüme hormonu
reseptörlerine agonist
etki yapar
Mekasermin
• IGF-1 içerir
• Büyüme hormonuna
yanıt vermeyen
durumlarda kullanılır.
Mekasermin rinfabat
• IGF-1 + IGF-1 bağlayıcı
protein preparatı
Büyüme geriliği olan ve büyüme hormonu
reseptörlerinde mutasyon bulunması nedeniyle ekzojen
büyüme hormonu tedavisine cevap vermeyen bir
hastanın tedavisinde hangisi en uygundur? TUS 2018
Şubat

A: Mekasermin
B: Somatropin
C: Lanreotid
D: Pegvisomant
E: Löprolid
@farmakale 23 ocak 2018
• IGF 1 preparatı➔ Mekasermin
• IGF 1 + IGF 1 bağlayıcı preparatı ➔ Mekasermin rinfabat
• Saf Östrojen antagonisti➔ Fulvestrant
• Büyüme hormonu reseptör antagonisti➔ Pegvisomant
• MRSA da etkili Enterokoka etkili sefalosporin➔ 5. kuşak
• İmipenem ile beraber verilen DHP1 inhibitörü➔ Silastatin
• Panipenemle beraber verilen nefrotoksisiteyi azaltan➔
Betamipron
• Psödomonasa etki etmeyen karbapenem➔ Ertapenem
• Surfaktan tarafından inhibe edilen➔ Daptomisin
• MAO inhibitörü ➔ Linezolid, İzoniazid
• Son kullanma tarihi geçtiğinde fankoni yapan➔ Tetrasiklin
 Akromegali Tedavisi
Bromokriptin Pegvisomant
• Dopamin D₂ • Büyüme hormonu
reseptörlerine agonist reseptör antagonistidir.
etki yapan ergot • Akromegali tedavisinde
türevidir. subkutan yoldan
• Akromegali, Parkinson, kullanılır.
erkek ve kadında • Büyüme hormonu
prolaktin salgılayan sekresyonunu azaltmaz,
adenomda kullanılır. aksine artırabilir.
• Eritromelalji ve • Adenomun büyümesine
retroperitoneal fibrozis neden olabilir.
yapar.
 Somatostatin analogları
(Oktreotid / Lanreotid / Vapreotid)
• Endikasyonları • Steatore, safra kesesi
- Akromegali taşı, hiperglisemi ve
sinüs bradikardisi gibi
- Karsinoid tümör yan tesirlere neden
- Glukagonoma, vipoma, olabilirler.
gastrinoma,
- Diyabetik diyare
- Özefagus varis kanaması
 Prolaktin
• JAK/STAT reseptör • Hiperprolaktinemi
sistemini kullanır. tedavisi
• Dopamin, prolaktin - Ergotlar
salgılanmasını • Bromokriptin
baskılayan en önemli
maddedir. • Kabergolin
• TRH, prolaktin - Non-ergotlar
salgılanmasını artırır. • Kinagolid
 Oksitosik İlaçlar
Oksitosin
• Gecikmiş doğum eylemini
başlatmak için kullanılır.
Metil ergonovin
• Uterus üzerinde kasıcı
etkisi en selektif ergottur.
• Postpartum hemoraji
tedavisinde kullanılır.
Mizoprostol
• Prostaglandin E1
analoğudur.
• Tıbbi abortus amaçlı
kullanılır.
Karboprost / Dinoprost
• Prostaglandin F₂α
analoglarıdır.
• Tıbbi abortus oluşturak ve
postpartum hemoraji
tedavisinde kullanılırlar.
 Tokolitik İlaçlar
Ritodrin / Terbutalin Nifedipin
• β₂ reseptörlere agonist • L-tipi kalsiyum kanal
etki ile uterus blokörüdür.
gevşemesi yaparlar. • Erken doğum eylemini
• Erken doğum eylemini engellemek için
engellemek için kullanılır.
kullanılırlar. • Hipotansiyon, başağrısı,
• Diyabeti olan flushing ve periferal
kadınlarda ödem gibi yan tesirleri
kullanılmazlar. vardır .
 Tokolitik İlaçlar
Atosiban
• Oksitosin reseptör
blokörüdür.
• Erken doğum eylemini
önlemek için intravenöz
infüzyonla kullanılır.
Magnezyum
• Myometrium düz kasına
kalsiyumun yerine girerek
uterus gevşemesi yapar.
• Erken doğum eylemini
önlemek için kullanılır
İndometazin
• Prostaglandin sentezini
baskılar.
• Erken doğum eylemini
önler.
• Duktus arteriyozusun
erken kapanması ve
oligohidroamniyoz gibi
önemli yan tesirleri
vardır.
 Vazopresin
• V₁ₐ reseptörü fosfolipaz • Ekstrarenal V₂ reseptör
C aktivasyonu ile düz uyarısı faktör VIII ve von
kasları kasar. Willebrand faktör
• V₁b reseptörü ön sentezini stimüle eder.
hipofizden ACTH • Nefrojenik diabetes
sekresyonunu artırır. insipidus tedavisinde
• Renal V₂ reseptörlerinin kullanılmazlar.
aktivasyonu ile • Nefrojenik diabetes
aquaporin-2 artışına insipidus tedavisinde
bağlı su tutar. tiazidler tercih edilir.
 Vazopresin Analoglarının Kullanımı
V₁ uyarısı Renal V₂ uyarısı Ekstrarenal V₂ uyarısı

Özefagus varis Santral diabetes Hafif hemofili A

kanaması insipidus
Kolon divertikülüne Primer enurezis Tip 1 von Willebrand
bağlı kanama nokturna hastalığı
Lokal anesteziklerin
etki süresini uzatmak
Siklofosfamide bağlı
hemorajik sistit
Postoperatif ileus
 Uygunsuz ADH sendromu yapan
ilaçlar
• Psikiyatrik ilaçlar. • Anti-kanser ilaçlar
- SSRI - Vinkristin / Vinblastin
- Trisiklik antidepresanlar - Siklofosfamid
- Haloperidol • Diğer ilaçlar
• Antidiyabetik ilaçlar - Enalapril
- Klorpropamid - Klonidin
- Gliburid - Metildopa
SPOT
Saf Östrojen antagonisti➔ Fulvestrant
Acil kontrasepsiyon için kullanılan (SPRM)➔ Ulipristal
IGF 1 preparatı➔ Mekasermin
IGF 1 + IGF 1 bağlayıcı preparatı ➔ Mekasermin rinfabat
Uterus üzerinde kasıcı etkisi en selektif ergot➔ Metil
ergonovin
Oksitosin reseptör blokörü➔ Atosiban
Büyüme hormonu reseptör antagonisti➔ Pegvisomant
Poli ADP riboz polimeraz (PARP) inhibitörü➔ Olaparib,
Rucaparib
Kemoterapötikler
 Bakteri Hücre Duvarına Etkili
Antibiyotikler
• Bakterisid etki yaparlar. • Genellikle böbrekler
• Mikoplazma ve yoluyla elimine edilirler.
ureoplazma gibi hücre • Bakterileri genellikle
duvarı olmayan duvar sentezinin olduğu
mikroorganizmalara büyüme döneminde
etki göstermezler. öldürürler.
 Hücre Duvarına Etkili
Antibiyotikler
İlaç Grubu / İlaç Özellik

Beta-laktam antibiyotikler Penisilinler,

Sefalosporinler,
Karbapenemler
Monobaktamlar
Glikopeptit antibiyotikler Vankomisin
Teikoplanin
Lipoglikopeptit antibiyotikler Telavansin
Dalbavansin
 Hücre Duvarına Etkili Antibiyotikler

İlaç Özellik

Fosfomisin Hücre duvarı sentezinde en

erken basamağı inhibe eder.
Enolpiruvat transferazı inh.
Basitrasin Hücre duvarı için gerekli lipit
taşınmasını inhibe eder.
Nefrotoksik olduğu için
yalnızca lokal kullanılır.
Sikloserin Alanin antimetabolitidir
 Penisilinler
• Bakteri hücre duvarında • Penisilin V, amoksisilin,
transpeptidazı inhibe bakampisilin, azidosilin,
ederler. propisilin, dikloksasilin ve
• Zamana bağımlı kloksasilin yalnızca oral
bakterisid etki yaparlar. kullanılır.
• Bakterileri genellikle • Amoksisilin’in
büyüme döneminde absorbsiyonu besinler
öldürürler. tarafından etkilenmez.
Diğer penisilinlerin azalır.
• Membran geçirgenliğini • İntraselüler derişimleri,
değiştirerek ekstraselüler
aminoglikozidlerin hücre derişimlerinden
içine girişini artırırlar. düşüktür.
 Penisilinler
• Genellikle yarı ömürleri
kısadır (pensilin G 30
dakika, ampisilin 1 saat).
• Yarı ömrü en uzun olan
prokain penisilin G (12-24
saat) ve benzatin penisilin
G'dir (30 gün).
• Büyük oranda tubüler
sekresyonla böbrekler
yoluyla elimine edilirler.
• Nafsilin, primer olarak safra
ile elimine edilir.
• Böbrek yetmezliğinde
nafsilin dozunu ayarlamaya
gerek yoktur
• En sık direnç mekanizması
bakterilerin beta-laktamaz
(penisilinaz) salgılayarak
penisilinleri parçalamasıdır.
• Beta-laktamaz inhibitörü
sulbaktam, tazobaktam
veya klavulonik asit ile
birlikte verilebilirler.
• BOS’a geçişleri zayıftır. • Büyük oranda tubüler
Menenjitte KBB zayıflar sekresyonla böbrekler
geçişleri artar. yoluyla elimine edilirler.
• Nöbetlere neden Yaşlı hastalarda mutlaka
olabilecekleri için böbrek fonksiyonlarına
intratekal verilmezler. bakılmalıdır.
• İntraselüler derişimleri,
ekstraselüler
derişimlerinden düşüktür.
(legionella MAC gibi
canlılara etkisi düşük)
 Penisilin G
• Parenteral verilen kısa • Gram(+), beta-
etkili penisilindir. laktamaz üretmeyen
• Yarı ömrü 30 dakikadır. gram(-) ve B.fragills
dışında birçok aneorob
• İntraselüler bakterilere bakteriye etki yapar.
etki yapmaz.
• Legionella, mikoplazma
• Büyük oranda tubüler ve gram (-) nazokomiyal
sekresyonla elimine enfeksiyonlara etki
edilir. yapmaz.
• Beta-laktamaza
duyarlıdır
 Penisilin G'nin Kullanımı
• Streptokokal • Sfiliz, aktinomiçes ve
tonsillofaranjit, difteri enfeksiyonlarında
pnömoni, kızıl ve ilk tercihtir.
erizipeloidde öncelikle • Gonore gibi beta-
tercih edilir. laktamaz üretmeyen
• Pnomokoksik menenjit gram(-) bakteri
tedavisinde yararlıdır. enfeksiyonlarında
• Gazlı gangren tedavisinde kullanılır.
hiperbarik oksijen ve • B.fragilis dışında birçok
penisilin G kullanılır. anaerobik bakteri
• Deri şarbonunda ilk enfeksiyonlarında
tercih antibiyotiktir. etkilidir.
55 yaşında erkek hasta, yüksek ateş ve sol tibia iç yüzünde kızarıklık
şikayeti ile başvuruyor. Hastanın 2 yıl önce by-pass ameliyatı olduğu ve 3
hafta önce akut tonsillit geçirdiği öğreniliyor. FM de vücut sıcaklığı 39C
ölçülen hastada sol tibia iç yüzünde safen ven çıkarılan bölgede operasyon
skarı üzerinden başlayan 8x5 cm boyutunda sınırları düzenli deriden
kabarık sıcak ve eritemli lezyon saptanıyor. Hastadan alınan boğaz
kültüründe A-grubu beta hemolitik streptokok ürüyor.
Hastada en olası tanı ve ilk tercih edilecek ilaç hangisinde birlikte
verilmiştir? TUS 2018 Ağustos
A: Selülit-Meropenem
B: Erizipel-Penisilin G
C: Eritrazma-Eritromisin
D: Erizipeloid- Sefazolin
E: Fronkül- Ampisilin sulbaktam
 Aminopenisilinler
(Ampisilin / Amoksisilin)
• Gram(-) ve aneorobik • Beta-laktamaza
bakterilerin bazılarına duyarlıdırlar.
etki yapacak şekilde • Yenidoğanlarda nedeni
spektrumları bilinmeyen sepsiste
genişletilmiştir. Fakat➔ genellikle ampisilin+
• Klebsiella, enterobakter, gentamisin verilir.
P.aeruginosa ve serratia • Solunum yollarına
gibi nazokomiyal yapılacak cerrahi
enfeksiyonlara neden işlemlerde endokardit
olan gram(-) aerobik profilaksisinde öncelikle
bakterilere genellikle tercih edilirler. (Penisilin
etkisizdirler. alerjisinde klindamisin
verilir)
 Aminopenisilinler
(Ampisilin / Amoksisilin)
• Amoksisilin tama yakın • Ampisilin, daha fazla
absorbe edilir, yalnızca psödomembranöz
oral yoldan kullanılır. enterolit yapar.
• Hızla ve tama yakın • Ampisilin, Ebstein-Barr
absorbe edildiği için enfeksiyonlarında
shigella kullanılırsa yaygın deri
gastroenteritinde döküntüsüne neden olur.
kullanılmaz.
• Ampisilin yaklaşık %50
absorbe edilir, oral ve
parenteral preparatı
vardır.
 Beta-laktamaza Dayanıklı
Penisilinler
• Metisilin • MRSA
• Nafsilin - Vankomisin veya
• Oksasilin teikoplanin
• Kloksasilin - Daptomisin
• Dikloksasilin - Linezolid
• Metisilin veya nafsiline - Kuinopristin /Dalfopristin
dirençli S.aureus (MRSA), - Rifampin
seftarolin ve seftobiprol - Moksifloksasin veya
dışındaki tüm beta- levofloksasin
laktam antibiyotiklere
dirençlidir. - Seftarolin-Seftobiprol
- Ko-trimoksazol
 Antipsödomanal Penisilinler
• Karboksipenisilinler
(karbenisilin, karindasilin,
karfenisilin) ve
asilüreidopenisilinler
(piperasilin, azlosilin ve
mezlosilin) psödomanas
enfeksiyonlarında
etkilidirler.
• Piperasilin ve azlosilin
psödomonasa en etkili
penisilinlerdir.
• Beta-laktamaza
duyarlıdırlar
• Aminoglikozidlerle
kimyasal geçimsizlik
gösterdikleri için aynı
solüsyon içerisinde
kullanılmazlar.
• Piperasilin ve karbenisilin
gibi antipsödomonal
penisilinler en fazla olmak
üzere ADP reseptörlerini
bağlayarak agregasyonu
azaltırlar. 2 haftadan uzun
süren tedavilerde sitopeni
gelişebildiği için haftalık
CBC takibi gereklidir.
 Sefalosporinler
• Bakteri hücre duvarında • Böbrekler yoluyla
transpeptidazı inhibe elimine edilirler,
ederler. • Sefaperazonun tamamı
• Zamana bağımlı safra ile itrah edilir.
bakterisid etki yaparlar. • Seftriakson, böbrek ve
• Listeria ve safra ile dengeli
enterokoklara etki eliminasyona uğrar.
yapmazlar. • Böbrek yetmezliğinde
• Sefalosporinlerden sefaperazon ve
yalnızca 5. kuşaklar seftriaksonun dozunu
enterokoklara etkilidir. azaltmaya gerek yoktur.
Aşağıdaki menenjit etkeni ve standart tedavi
eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? TUS 2017
Ağustos Dahiliye
A: H. İnfluenza ➔ Seftriakson
B: N. Menengitidis➔ Sefotaksim
C: S. Agalacticae➔ Pensiilin G
D: Listeria Monocytogenes ➔ Seftriakson
E: S. Pneumoniae ➔ Vankomisin + Seftriakson
 Sefalosporinler
• Yapısında
metiltiyotetrazol (MTT)
grubu olanlar kanama
bozukluğu ve disülfiram
benzeri etki yapar➔
• Sefaperazon
• Sefotetan
• Sefmetazol
• Sefamandol
 1. Kuşak Sefalosporinler
(sefazolin, sefalotin, sefadroksil, sefaleksin, sefradin ve
sefapirin)
• Streptokok, pnömokok ve • Menenjit tedavisinde
stafilokok gibi gram(+) verilmezler.
koklara etkilidirler. • Kemiklere iyi penetre
• Psödomanas ve B.fragilis olurlar.
enfeksiyonlarında • Selülit, osteomyelit ve
kullanılmazlar. yumuşak doku
• Sefazolin ve sefalotin enfeksiyonlarında
dışında oral yoldan kullanılırlar.
verilirler. • Sefazolin, cerrahi
profilaksilerde en fazla
tercih edilen
antibiyotiktir.
 2. Kuşak Sefalosporinler
(Sefaklor, sefamandol, sefonisid, sefuroksim, sefprozil,
lorakarbef, seforanid, sefoksitin, sefotetan, sefmetazol)

• Sefoksitin, sefotetan ve • Sefamisin yapısındaki

sefmetazol sefamisin sefoksitin, sefotetan ve
yapısındadır. sefmetazol B.fragilis
• Sefuroksim dışında kan- dahil aneorobik bakteri
beyin bariyerini enfeksiyonlarında
geçemezler. parenteral verilirler.
• Lorakarbef, oral verilir.
• Sefuroksim oral ve
parenteral kullanılır.
 3. Kuşak Sefalosporinler
(Seftriakson/ Sefaperazon/ Seftazidim /Sefotaksim /Sefdinir/
Moksalaktam)
• Seftazidim ve sefaperazon, • Seftriakson, yarı ömrü en
antipsödomanal etkinliği en uzun sefalosporindir.
yüksek sefalosporinlerdir. • Seftriakson sefotaksim ve
• Santral sinir sistemine daha seftazidim BOS’a en iyi
fazla geçerler. geçenlerdir. Menenjit
• Sefaperazon beyne geçemez. tedavisinde kullanılan
antibiyotiklerdendir.
• Sefaperazonun tamamı safra • Pensilinlere dirençli pnömokok
ile atılır. PME riski en yüksek enfeksiyonlarında seftriakson
sefalosporindir. ve sefotaksim kullanılabilir.
• Seftriakson, safra ve
böbrekler yoluyla dengeli
eliminasyona uğrar. Safra
çamuru yapar. Yenidoğanda
kernikterus yapabilir.
 Sefalosporinler
4. Kuşak Sefalosporinler 5. Kuşak Sefalosporinler
• Sefepim ve sefpirom, • Seftarolin, seftobiprol
beta-laktamaza en metisiline dirençli
dayanıklı sefalosporindir. stafilokok aureus
• Beyin-omurilik sıvısına enfeksiyonlarında
yeterli düzeyde geçerler. kullanılır.
• Parenteral verilirler. • Seftolozan psödomonas
Psödomonas, stafilolokok enfeksiyonları ile
ve pnömokoka etkilidirler. intraabdominal ve üriner
sistem enfeksiyonlarında
kullanılır
• Enterokoklara da etki
gösterirler.
 Sefalosporinler
Özellik Sefalosporin

Parenteral verilen 1.kuşak Sefazolin / Sefalotin

Cerrahi profilaksilerde en fazla Sefazolin

tercih edilen
Oral ve parenteral verilen Sefuroksim
2.kuşak
Sefamisin yapısında olup Sefoksitin / Sefotetan / Sefmetazol
aneoroblara en etkili
 Sefalosporinler
Özellik Sefalosporin

Safra ile elimine edilen Sefaperazon

Böbrek ve safra ile dengeli Seftriakson

elimine edilen ve yarı ömrü en uzun
olan
Böbrek yetmezliğinde doz Sefaperazon / Seftriakson
ayarlanmasına gerek olmayan
Psödomonasa en etkili olan Seftazidim / Sefaperazon
 Sefalosporinler

Özellik Sefalosporin

Enterokoklara etkili olan Seftarolin/seftobiprol

Metisilin dirençli S.aureusta Seftarolin/seftobiprol

kullanılan
S.aureusa en etkili olan 1. ve 5. kuşak
 Karbapenemler
(İmipenem/ Meropenem/
Ertapenem/ Doripenem)
• Transpeptidazı inhibe
ederek bakteri hücre duvarı
sentezini engellerler.
• Zamana bağlı bakterisid
etki yaparlar.
• Parenteral yoldan verilirler.
• Böbrekler yoluyla elimine
edilirler.
• BOS'a geçerler
• Etkilerine geç direnç gelişir.
• Spektrumu en geniş beta-
laktamlardır.
• İmipenem, böbrek
tubülüslerinde
dihidropeptidaz 1
tarafından yıkılır. İmipenem
bu enzimi inhibe eden
silastatin ile birlikte
kullanılır.
• Panipenem, nefrotoksisite
riskini azaltmak için
betamipron ile birlikte
verilir.
• Ertapenem dışında
psödomanasa etkilidirler.
• MRSA da etkileri zayıftır.
 Monobaktamlar (Aztreonam)
• Transpeptidazı inhibe • Kimyasal yapısı
ederek bakteri hücre seftazidime, etki
duvarı sentezini engeller. spektrumu
• Zamana bağlı bakterisid aminoglikozidlere ve
etki yapar. 3.kuşak sefalosporinlere
benzer.
• Parenteral yoldan verilir. • Yalnızca gram(-) aerobik
• Böbrekler yoluyla bakterilere (psödomanas
değişmeden elimine dahil) etkilidir.
edilir. • Seftazidim dışındaki
• BOS’a geçebilir. betalaktam
• Beta-laktamaza antibiyotiklerle çapraz
dirençlidir. alerji göstermez.
 Glikopeptit Antibiyotik
(Vankomisin)
• Psödomembranöz
enterokolit tedavisi dışında
yalnızca intravenöz yoldan
kullanılır.
• Büyük oranda glomerüler
filtrasyonla elimine edilir.
• Menenjitte yüksek dozda
verilmelidir.
• Peptidoglikan
polimerizasyonu üzerinden
bakteri hücre duvarı
sentezini inhibe eder.
• Zamana bağlı bakterisid
etki yapar.
• Spektrumu dardır, yalnızca
gram (+) bakterilere
etkilidir.
• Primer kullanım
endikasyonu metisilin
dirençli stafilokoklara bağlı
endokardittir.
• Pnömokoklara bağlı
menenjitte seftriakson veya
sefotaksim ile birlikte
verilir.
 Glikopeptit Antibiyotik
(Vankomisin)
• Yan tesirleri • Teikoplanin
- Red Man (Red Neck) - Glikopeptit yapıdadır.
sendromu - Vankomisine benzer
• Histamin artışına bağlı
- Nefrotoksisite Vankomisinden farkı;
- Ototoksisite •Daha uzun etki süresi
- Nörotoksisite •İntravenöz ve
• Myastenia graviste intramusküler kullanım
uygun değil
 Hücre Duvarına Etkili
Antibiyotikler
Dalbavansin/ Oritavansin Basitrasin
• Lipoglikopeptit yapıdadır. • Duvar sentezi için gerekli
• Teikoplanin derivesidir. lipit taşınmasını inhibe
eder.
• MRSA tedavisinde haftada • Nefrotoksik olduğu için
bir intravenöz verilir (yarı yalnızca lokal verilir
ömrü 6-11 gün)
Telavansin
• Lipoglikopeptit yapıdadır
• Vankomisin derivesidir.
• QT uzama öyküsü olanlarda
kullanılmamalıdır
• Antikoagülan etki yapabilir.
 Hücre Duvarına Etkili
Antibiyotikler
Fosfomisin
• Hücre duvarı sentezinde en
erken basamağı inhibe
eder.
• Akut sistit tedavisinde
kullanılır.
• Gebelerde uygundur.
Sikloserin
• Alanin antimetabolitidir.
Alanin rasemaz enzimini
inhibe ederek bakteri hücre
duvar sentezini baskılar.
• Gram(+) ve gram(-) aerobik
bakterilere etkilidir.
• Birinci sıra ilaçlara dirençli
tüberküloz tedavisinde
kullanılır.
• Akut psikoz, konvülsiyon ve
tremor gibi santral sinir
sistemi yan tesirlerine
neden olur.
 Lipopeptit Antibiyotik
(Daptomisin)
• Bakteride sitoplazmik
membrana bağlanır.
• Kalsiyum ve potasyum
dengesini değiştirerek
hücre membranını
depolarize eder.
• Bakterisid etkilidir.
• Kreatin klerensi
30ml/dakika'nın altında
dozu ayarlanmalıdır.
• Yalnızca gram (+)
bakterilere etkilidir.
(lipoteikoik asite bağlanır
• Gram (-) lere etkisi yok.)
• MRSA ve VRE tedavisinde
intravenöz infüzyonla
kullanılır.
• Myopati ve kreatin kinaz
artışı yapar.
• Statinlerle birlikte
verilmez.
• Surfaktan tarafından inhibe
edilir, pnömoni tedavisinde
kullanılmaz.
• İdrarı koyulaştırır.
SPOT
Primer olarak safra ile elimine edilen penisilin➔ Nafsilin
Yenidoğanda sebebi bilinmeyen sepsis➔ Ampisilin +
Gentamisin
EBV de verilirse döküntü yapan➔ Ampisilin
Sefalosporinlerin etki yapmadığı bakteri➔ Listeria ve
enterokok
Primer olarak safra ile elimine edilen sefalosporin➔
Sefaperazon
Safra çamuru yapan sefalosporin➔ Seftriakson
Cerrahi profilakside verilen sefalo➔ Sefazolin
Sefamisin yapısındakiler➔ Sefoksitin, Sefotetan,
Sefmetazol
SPOT
Antipsödomonal sefalo➔ Seftazidim, Sefaperazon
Beta-laktamaza en dayanıklı sefalosporin➔ Sefepim,
sefpirom
MRSA da kullanılan sefalosporinler➔ Seftarolin,
Seftobiprol
Enterokoka etkili sefalosporin➔ 5. kuşak
İmipenem ile beraber verilen DHP1 inhibitörü➔
Silastatin
Panipenemle beraber verilen nefrotoksisiteyi azaltan➔
Betamipron
Psödomonasa etki etmeyen karbapenem➔ Ertapenem
Yalnızca gram (-) aerop etkili➔Aztreonam
SPOT
Kırmızı adam sendromu yapan➔ Vankomisin
Teikoplaninin Vankodan farkı➔ Uzun etkili ve IM/IV kullanılır
Lipoglikopeptid yapıda Vanko türevi➔ Telavansin
Lipoglikopeptid yapıda Teiko türevi➔ Dalbavansin
Nefrotoksik olduğundan sadece lokal➔ Basitrasin
Hücre duvarı sentezinde en erken basamağı inh➔ Fosfomisin
Alanin antimetaboliti➔ Sikloserin
Kalsiyum ve potasyum dengesini değiştiren➔ Daptomisin
Surfaktan tarafından inhibe edilen➔ Daptomisin
 Bakteri Ribozomuna Etkili
Antibiyotikler
• Bakteri ribozomlarında • Oral yoldan aktiftir.
protein sentezini inhibe • Aminoglikozidler,
ederler. streptograminler ve
• Aminoglikozidler ve tigesiklin sistemik etki
streptograminler için yalnızca parenteral
(kuinopristin/dalfopristin) yoldan verilir.
dışında
bakteriyostatiktirler.
• Aminoglikozidler ve
kuinopristin/dalfopristin
bakterisid etki yapar ve
postantibiyotik etkileri
vardır.
 Ribozoma Etkili Antibiyotikler
Antibiyotik Bağlanma bölgesi Etki
Makrolidler 50S Bakteriyostatik
Linkozamidler 50S Bakteriyostatik

Kloramfenikol 50S Bakteriyostatik

Linezolid 50S Bakteriyostatik

Streptograminler 50S Bakterisid

Tetrasiklinler 30S Bakteriyostatik

Aminoglikozidler 30S (+50S) Bakterisid
 Makrolidler
(Eritromisin / Klaritromisin/
Azitromisin/ Spiramisin/ Diritromisin)
• Bakteri ribozomlarında • Santral sinir sistemine
50S alt birimdeki 23S- geçemezler.
tRNA'ya bağlanarak • Klaritromisin dışında
protein sentezini inhibe karaciğerde metabolize
ederler. edilerek safra yoluyla
• Bakteriyostatik etki elimine edilirler.
yaparlar. • Azitromisin belirgin ilaç
• İntraselüler bakterilere etkileşmesine girmez.
en etkili antibiyotiklerdir.
• Esteraz, metilaz ve 23S
altbirimde mutasyon ile
etkilerine direnç
gelişebilir.
 Makrolidlerin Kullanımı
• Penisiline alerjik hastalarda
streptokok ve stafilokoklara
bağlı enfeksiyonlarında
kullanılırlar.
• Difteride yararlıdırlar.
• H.influenza enfeksiyonlarında
azitromisin ve klaritromisin
yararlıdır.
• Klamidya enfeksiyonlarında
kullanılırlar. (gebe, emziren
kadın ve 8 yaş altı)
• Spiramisin, gebelerdeki
toksoplazma enfeksiyonunda
ilk tercihtir.
• C.jejunide enfeksiyonlarında
öncelikle tercih edilen
antibiyotiklerdendirler.
• Mikoplazma ve legionella
pnönomisinde önemli
antibiyotiklerdir.
• Lejyoner hastalığında
azitromisin ilk tercihtir.
• M.avium kompleks
tedavisinde klaritromisin veya
azitromisin öncelikle tercih
edilir.
 Makrolidlerin Yan Tesirleri
• Bulantı-kusma ve epigastik • Eritromisin, ateş, sarılık ve
ağrı en sık görülen yan transaminaz artışı ile
tesirleridir birlikte olan kolestatik
• Yüksek dozda ototoksik yan hepatit yapar.
tesirlere ve eozinofiliye
neden olurlar.
• Azitromisin en az olmak
üzere QT uzaması yaparlar.
• Eritromisin, motilin
reseptörlerini uyararak
doğrudan etki ile abdominal
kramplara neden olur.
 Makrolidler
Klaritromisin Toksoplazma tedavisi
• Karaciğerde metabolize -
edilir, böbrekler yoluyla Primetamin+sulfadiazin
elimine olur. -
• Kreatin klerensi 30 Primetamin+klindamisin
ml/dakikanın altında dozu - Spiramisin (gebede)
ayarlanmalıdır.
• M.avium kompleks - Ko-trimoksazol
enfeksiyonunda ilk (AIDS'lide)
tercihtir.
• H.pilori eradikasyonu için
kullanılır.
 Makrolidler
Azitromisin Telitromisin
• H.influenza ve klamidyaya • Ketolid antibiyotiktir.
eritromisinden daha • CYP3A4 enzimini inhibe
etkilidir. eder.
• Diğer ilaçlarla • QT uzaması yapabilir.
etkileşmeye girmez.
• Karaciğer yetmezliğine
• Dağılım hacmi en yüksek, neden olabilir.
yarı ömrü en uzun (68
saat), QT uzaması yapıcı • Myastenia gravisli
etkisi en düşük hastalarda
makroliddir. kontrendikedir.
 Klindamisin
• 50S'e bağlanarak protein
sentezini inhibe eder.
• Streptokok ve stafilokok
gibi gram(+) bakteriler ile
B.fragilis gibi aneorob
bakterilere bağlı
enfeksiyonlarda
kullanılırlar.
• Karaciğerde metabolize
edilir.
• Psödomembranöz
enterokolit yapar.
• Endikasyonları
- Klindamisin+primakin
kombinasyonu pnömosistis
jiroveci enfeksiyonlarında
- Klindamisin+kinin
B.microti enfeksiyonlarında
- Klindamisin+primetamin
kombinasyonu
toksoplazma tedavisi
- Antitoksin özelliği vardır.
 Kloramfenikol
• 50S'e bağlanarak peptidil • Karaciğerde
transferazı inhibe eder. konjugasyonla metabolize
• Oral verilişte %100 kana edilir.
geçer. • Metabolizması indirekt
• Serebrospinal sıvı dahil bilirubin düzeyi ile
tüm dokulara yüksek korelasyon gösterir.
oranda dağılır. • Karaciğer yetmezliğinde
• Beyin omurilik sıvısındaki dozu azaltılmalıdır.
derişimi plazma derişimi • CYP enzimlerini inhibe
ile aynıdır. eder varfarinin etkisini
artırır.
 Kloramfenikol
• Gram(-), gram(+), • Yan tesirleri
aerobik ve aneorobik Herxheimer reaksiyonu
bakteriler ile
riketsiyalara etkinlik Doza bağlı kemik iliği
gösterir. depresyonu
• Penisilin alerjisi olanlarda İmmün depresyon
menengokok yapabilir.
menenjitinde yararlıdır. Canlı aşı yapılana verilmez
• Klamidya ve İdiosenkratik aplastik
psödomanas anemi
enfeksiyonlarında
verilmez. Yenidoğanda gri bebek
sendromu
 Linezolid / Tedizolid
• 50S ribozoma bağlanarak • Metisilin veya
protein sentezini inhibe vankomisin dirençli
eder. S.aureus ve penisilin
• Bakteriyostatik etkilidir. dirençli streptokok
enfeksiyonlarında
• Oral verilişten sonra kullanılır.
%100 absorbe edilir.
• Nokardiya ve çoklu ilaç
• Oral dozu ile iv dozu dirençli tüberküloz
aynıdır. tedavisinde de yararlıdır.
• Mikrozomal enzim • Linezolid optik nörit,
indüksiyonu veya laktik asidoz yapabilir.
inhibisyonu yapmaz.
 Linezolid
• Primer olarak • SSRI ilaçlarla alındığında;
hematolojik yan tesirlere hipertansiyon,hiperreflek
neden olur. si, ateş, konvülsiyon ve
• En sık yan tesiri koma ile birlikte olan
trombositopenidir. serotonin sendromuna
neden olur.
• Anemi ve nötropeni • Tedizolid, metisilin ve
yapabilir. vankomisin dirençli
• MAO inhibitörüdür. S.aureus
• Tiraminden zengin enfeksiyonlarının
besinlerle veya tedavisinde kullanılır.
sempatomimetik ilaçlarla
alındığında hipertansif
kriz ortaya çıkar.
 Kuinopristin/Dalfopristin
• Ribozomlarda 50S'e • CYP3A4 enzimini inhibe
bağlanarak protein eder birçok ilacın yan
sentezini inhibe eder. tesirlerini artırır.
• Bakterisid etkilidir. • Artralji, miyalji yapabilir.
• Uzun süren
postantibiyotik etkiye
sahiptir.
• Metisilin dirençli
stafilokok ve vankomisin
dirençli enterokok
tedavisinde yalnızca
intravenöz yoldan
kullanılır.
 Tetrasiklinler
(Doksisiklin / Minosiklin /
Demeklosiklin)
• 30S'e bağlanarak aminoaçil
t-RNA'nın mRNA-ribozom
kompleksine bağlanmasını
inhibe ederler.
• Geniş spektrumlu
bakteriyostatik ilaçlardır.
• Psödomonas ve proteus
tüm tetrasiklinlere
dirençlidir.
• Oral absorpsiyonu en
yüksek doksisiklin ve
minosiklindir (%95-100)
• Ca2+, Mg2+, Fe2+ ile Al3+
içeren ilaçlar, şelasyon
yaparak emilimlerini azaltır.
• Primer olarak böbrekler
yoluyla elimine edilirler
• Doksisiklin, karaciğerde
mikrozomal enzimler
tarafından metabolize
edilerek safrayla atılır.
 Tetrasiklinler ve Tigesiklin
Özellik Tetrasiklin

Oral biyoyararlanımı en yüksek olan Doksisiklin/Minosiklin

ve besinlerle emilimi azalmayan
Yalnızca intravenöz kullanılan, Tigesiklin
Safradan atılan.
Karaciğerde metabolize edilerek Doksisiklin/Tigesiklin
safra ile atılan
Enzim indüksiyonu yapan ilaçla Doksisiklin
alındığında yarı ömrü kısalan
 Tetrasiklinler ve Tigesiklin
Özellik Tetrasiklin
Dokulara en iyi dağılan, Minosiklin
meningokok taşıyıcı
eradikasyonu
Yarı ömrü en uzun Tigesiklin >
Doksisiklin=Minosiklin

Uygunsuz ADH sendromunda Demeklosiklin

kullanılan ve nefrojenik
diabetes insipidus yapan
 Tetrasiklinlerin kullanımı
• Riketsiya, klamidya ve
mikoplazma tedavisinde
öncelikle tercih edilirler.
• Kolera profilaksisinde ve
tedavisinde en etkili ilaç
doksisiklindir.
• Lyme hastalığında ilk
tercih antibiyotik
doksisiklindir.
• Multi-drug rezistans
P.falciparum tedavisinde
doksisiklin kullanılır.
• Brusella, B.coli, Whipple
hastalığı ve kolonik
amibiyasiste doksisiklin
verilir.
• Brusella tedavisinde;
doksisiklin+rifampin,
doksisiklin+streptomisin,
rifampin+ko-trimoksazol
(hasta gebeyse ) kullanılır.
(DOST DR RiKo)
 Tetrasiklinlerin Yan Tesirleri
• Reflu özefajit
• Mine-dentin hipoplazisi
• Dişlerde renk değişikliği
• Fototoksisite
- En fazla demeklosiklin
• Denge bozukluğu
- En fazla minosiklin
• Hepatotoksisite
• Psödotümör serebri
- Yenidoğanda
• Fankoni sendromu (renal
tubüler asidoz)
- Son kullanma tarihi
geçtiğinde
• Nefrojenik diabetes
insipidus
- Demeklosiklin
• Teratojenite
- Gebelik kategorisi D
 Aminoglikozidler
(Gentamisin /Streptomisin/ Amikasin
/ Neomisin)
• Streptomisin yalnız 30S’e • Güvenlik indeksleri dardır.
diğerleri 30+50S e bağlanırlar. • Dar spektrumludurlar.
Protein sentezini irreversible
inhibe ederler. • Oksijen bağımlı transporta
• Konsantrasyon bağımlı bakterisid gereksinim duyarlar.
etki yaparlar. • Yalnızca gram(-) aerobik basillere
• Etkilerine adenilasyon, (psödomanas dahil) ve
asetilasyon ve fosforilasyonla tüberküloz basiline etkilidirler.
direnç gelişir. • Gram(+) ve aneorobik bakterilere
• Amikasine direnç gelişme olasılığı etki yapmazlar.
en düşüktür.
• Penisilinler ve vankomisin hücre
membranının geçişlerini artırır.
• Postantibiyotik etkiye
sahiptirler.
 Aminoglikozidler
• Polar (hidrofilik) ilaçlardır.
• Sistemik etki için yalnızca
parenteral yoldan
verilirler.
• Menenjit varlığında bile
serebrospinal sıvıya
yeterli derişimde
geçemezler.
• Menenjitte intratekal
veya intraventriküler
yoldan kullanılırlar.
• Gruptaki ilaçların hepsi,
metabolize olmadan
böbreklerden elimine
edilir.
• Böbrek yetmezliğinde
dozları azaltılmalıdır.
• Gruptaki ilaçların hepsi,
plasentayı geçerek
teratojenik etki yapar.
• Gebelik kategorileri
D'dir.
 Aminoglikozidler
• Yan tesirleri
- Nefrotoksisite
- Ototoksisite
- Nörotoksisite
• Myastenia graviste uygun
değil
- Teratojenite
• Hepatotoksik değillerdir,
psödomembranöz
enterokolit yapmazlar.
Streptomisin
• Tüberküloz tedavisinde
birinci sıra ilaçlardandır.
• Veba, tularemi ve
brusella tedavisinde
kullanılır.
Amikasin
• Spektrumu en geniş ve
en az direnç gelişen
aminoglikoziddir.
 Aminoglikozidler
Neomisin Tobramisin
• Kolorektal cerrahilerde • P. aeruginosaya bağlı
veya hepatik komada pnömonide
aerobik bakteri inhalasyonla kullanılır.
florasını azaltmak için Spektinomisin
oral yoldan kullanılır.
• Aminosiklitol
Paramomisin antibiyotiktir.
• T.saginata ve kolonik • Bakteriyostatik etkilidir.
amibiyasiste oral,
layşmaniyasiste IV • Yalnızca gonorede
verilir. parenteral verilir.
Aşağıdaki antibakteriyel ilaçlardan hangisinin
anaerob bakterilere karşı terapötik etkisi yoktur?
(Nisan 2017)
A) Klindamisin
B) Kloramfenikol
C) Sefoksitin
D) Gentamisin
E) Ornidazol
 Diğer antibiyotikler
Fusidik asit Mupirosin
• Steroid yapılı tek • Ribozoma etkilidir.
antibiyotiktir. • Stafilokoklara bağlı deri
• Stafilokok enfeksiyonlarında
enfeksiyonlarında oral, yalnızca lokal kullanılır.
parenteral ve topikal
yoldan kullanılır.
 Diğer antibiyotikler
Fidaksomisin Polimiksin B / Polimiksin E
• RNA polimeraza (Kolistin)
bağlanarak protein • Katyonik deterjan
sentezini in hibe eder. özellikleri ile sitoplazma
• C.difficile'ye bağlı membran
psödomembranöz permeabilitesini
enterokolit tedavisinde artırırlar.
oral yoldan kullanılır. • Nefrotoksiktirler. (Topikal)
• Kolistin, asinetobacter ve
P.aeruginosa ilişkili
dirençli hastane
enfeksiyonlarda
parenteral yoldan verilir.
SPOT
Ribozoma etkili bakterisidler➔ Aminoglikozidler ve
streptograminler
Postantibiyotik etkisi olanlar➔ Aminoglikozidler ve
streptograminler
Yalnızca IV➔ Aminoglikozidler ve Streptograminler ve
Tigesiklin
30S e bağlananlar➔ Tetrasiklin, Aminoglikozidler
Diğer ilaçlarla etkileşmeyen makrolid➔ Azitromisin
Toksoda kullanılan makrolid➔ Spiramisin
Motilin reseptörlerini uyaran makrolid➔ Eritromisin
Ketolit antibiyotik➔ Telitromisin
SPOT
Psödomembranöz enterokolit etkisi en yüksek➔
Klindamisin
Peptidil transferaz inhibitörü➔ Kloramfenikol
Yenidoğanda gri bebek➔ Kloramfenikol
MAO inhibitörü ➔ Linezolid
Aminoaçil t-RNA ya bağlanan➔ Tetrasiklinler
Riketsiya, kolera, lyme hastalığında kullanılan➔
Tetrasiklin
Dişlerde renk değişikliği➔ Tetrasiklin
SKT geçtiğinde fankoni yapan➔Tetrasiklin
SPOT
Nefrojenik DI yapan➔ Demeklosiklin
En az direnç gelişen spektrumu en geniş
aminoglikozid➔ Amikasin
Sadece G(-) aeropa etkin➔ Aminoglikozid, Aztreonam
Veba, tularemi ve brusellada verilen➔ Streptomisin
Bağırsak florasını azaltmak için verilen➔ Neomisin
Steroid yapılı antibiyotik➔ Fusidik asit
RNA polimeraza bağlanan PME’de verilen➔
Fidaksomisin
Katyonik deterjan➔ Polimiksin B-E
 Nükleusa Etkili Antibiyotikler
• Bakterisid etki yaparlar. Rifampin
• DNA bağımlı RNA
Florokinolonlar polimeraz inhibisyonu
• DNA giraz Metronidazol /
(topoizomeraz 2) ve Ornidazol / Tinidazol
topoizomeraz 4 • DNA replikasyon
inhibisyonu inhibisyonu
 Florokinolonlar
(Nalidiksik Asit/ Siprofloksasin /
Pefloksasin)
• Gram(-) bakterilerde • Alüminyum ve
topoizomeraz ll'yi (DNA magnezyum içeren
giraz-α) ve gram(+) antasitler emilimlerini
bakterilerde azaltır.
topoizomeraz IV'ü inhibe • Santral sinir sistemi dahil
ederler. dokulara yüksek oranda
• Konsantrasyon bağımlı dağılırlar.
bakterisid etki yaparlar. • Ofloksasin ve
• Oral yoldan pefloksasin, BOS’a en
verildiklerinde çok iyi fazla geçen kinolonlardır.
(%80-95) absorbe
edilirler.
 Florokinolonlar
• Moksiflokasin dışında • Kreatinin klerensi düşen
böbrekler yoluyla elimine hastalarda
edilirler. moksifloksasin ve
• Kreatinin klerensi pefloksasinin dozunu
50ml/dakikanın altına azaltmaya gerek yoktur.
düştüğünde dozları • Moksifloksasin, idrar
ayarlanmalıdır. yolu enfeksiyonlarında
• Moksifloksasinin tamamı kullanılmaz, aneorob
ve pefloksasinin %85'i bakterilere ve tüberküloz
karaciğerde metabolize basiline karşı yeterli
edilir. etkinliğe sahiptir.
 Florokinolonların Kullanımı
• Moksifloksasin dışında • C.jejuni gastroenteritinde
akut sistit ve prostatitte öncelikli tercihtirler.
sıklıkla kullanılır. • İzoniazid ve rifampine
• Hastane kaynaklı dirençli tüberküloz
psödomanas tedavisinde
enfeksiyonlarında ilk siprofloksasin,
tercih ilaçlardır. levofloksasin ve
• Salmonella, şigella ve moksifloksasin yararlıdır.
enterotoksijenik E.coli’ye • Akciğer şarbonunun
bağlı turist diyaresinde profilaksisinde ve
etkilidirler. tedavisinde ilk tercih
ilaçlardır.
 Florokinolonların Kullanımı
• Levofloksasin,moksifloksas
in, gemifloksasin,
gatifloksasin gibi
respiratuvar kinolonlar
gram(+) bakteri,
mikoplazma, klamidya ve
legionellanın neden olduğu
solunum yolu
enfeksiyonlarında etkilidir.
• Moksifloksasin,
diğerlerinden farklı olarak
aneorobikleri öldürür.
Yan tesirleri
• Psödomembranöz enterokolit
• Artropati / Aşil tendon rüptürü
• Konvülsiyon (GABA'nın GABAA
reseptörlerine bağlanmasını
inhibe ederler. Benzo
kullananda yoksunluk yapar.)
• QT uzaması
• Fototoksisite
• Myastenia graviste
kontrendike
 Nitroimidazoller
(Metronidazol / Ornidazol / Tinidazol)
• Aneorobik ortamda • Periferik nöropati,
ferrodoksin haline konvülsiyon, ensefalopati,
indirgenirler ve nükleusta ataksiye neden olabilirler.
DNA replikasyonunu bozan • Metronidazol, alkolle
radikaller oluştururlar. disülfiram reaksiyonu
• Antibakteriyel ve yapar.
antiprotozoal etkileri vardır. • Dilde kıllanma ve stomatit
• BOS'a yüksek oranda yapabilirler.
dağılırlar.
• Karaciğerde metabolize
olurlar.
• Karaciğer bozukluğu
olanlarda dozları
ayarlanmalıdır.
Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi, bakterilerin
nükleik asit sentezini hedef alır? TUS 2017 Ağustos
Dahiliye
A: Metronidazol
B: Fosfomisin
C: Daptomisin
D: Basitrasin
E: Polimiksinler
 Nitroimidazollerin Kullanımı
• B.fragilis gibi aneorobik • E.histolytica'ya bağlı
bakterilere bağlı kolonik ve hepatik
intraabdominal amibiyasiste verilirler.
enfeksiyonlarda • T.vaginalis, G.lamblia ve
kullanılırlar. G.vaginalis
• Aerobik bakterilere enfeksiyonlarında ilk
yeterli etki yapmazlar. tercih ilaçlardır.
• C.difficile'ye bağlı
psödomembranöz
enterokolit tedavisinde
ilk tercih antibiyotiklerdir.
• H.pylori eradikasyonu
için kullanılırlar.
 Folat Antagonistleri
• Sulfonamidler ve • Primetamin+sulfadiazi
dapson➔ n ve
dihidropteroat sentazı trimetoprim+sulfomet
• Metotreksat, oksazol örneklerinde
trimetoprim ve olduğu gibi,
primetamin➔ dihidropteroat sentazı
dihidrofolat reduktazı ve dihidrofolat
baskılar. reduktazı inhibe eden
ilaçlar kombine
kullanıldığında
bakterisid etki ortaya
çıkar.
 Sulfonamidler
• Sentetik PABA analoğu
antibiyotiklerdir.
Dihidropteroat sentazı ve
folat üretimini inhibe ederler.
• Bakteriyostatik etkilidirler
• Riketsiya enfeksiyonlarında
kontrendikedirler.
• Serebrospinal sıvı ve prostat
dahil dokulara dağılımları
yeterlidir.
• Sulfadiazin, BOS'a en fazla
geçen sulfonamiddir.
• Eksfolyatif döküntü, ateş,
bulantı, diyare, fotosensitivite
ve anjiodem en sık görülen
yan tesirleridir.
• Stewens-Johnson sendromu
ölümcül olabilir
• Kristalüriye bağlı nefropati
gelişebilir. İlacın bol su ile
alınması ve idrarın alkali
yapılması ile önlenir.
• KC’de metabolize edilirler
Böbrekten atılırlar
• Yenidoğanda kullanılırlarsa
kernikterus yaparlar.
 Sulfonamidlerin Endikasyonları
• Primetamin+sulfadiazin
kombinasyonu
toksoplazma tedavisinde
ilk tercih
kombinasyondur. Hasta
gebeyse spiramisin gibi
makrolidler, hasta AIDS'li
ise ko-trimoksazol verilir.
• Uzun etkili
sulfadoksin+primetamin
kombinasyonu
(Fansidar®) sıtma
tedavisinde kullanılır.
• Sulfasalazin gibi
nonabsorbe
sulfonamidler, ülseratif
kolit, enterit ve diğer
inflamatuvar barsak
hastalıklarında yararlıdır.
• Gümüş-sulfadiazin ve
mafenid yanık
tedavisinde bakteri
kolonizasyonunu
önlemede kullanılr.
Sulfonamid grubu ilaçlar aşağıdaki enfeksiyon
etkenlerinden hangisine karşı etkili değildir? Nisan
2017
A) Nocardia
B) Rickettsia
C) Actinomyces
D) Escherichia coli
E) Shigella
 Ko-trimoksazol (TMP-SMZ)
• Trimetoprim➔dihidrofolat
reduktaz
• Sulfametoksazol➔dihidropter
oat sentazı inhibe eder.
• Bakterisid etkilidir
• AIDS'li hastalarda pnömosistis
jiroveci pnömonisinin
profilaksisinde ve tedavisinde
ilk tercihtir.
• Nokardiya ve AIDS'li hastada
toksoplazma tedavisinde
öncelikle kullanılır.
• Prostat ve üriner sistem
enfeksiyonlarında sıklıkla
verilir.
• Shigella enteriti ile tifo
portörlerinde etkilidir.
• Metisiline duyarlı veya
dirençli S.aureus
enfeksiyonlarında
kullanılabilir.
• Brusella ve turist diyaresinde
yararlıdır.
• Streptokokal tonsillofaranjitte
tam eradikasyon sağlamaz.
• En sık görülen yan etkisi deri
lezyonlarıdır
• Asit idrarda formaldehit
açığa çıkaran
methenamine;
• Asit idrarda bakteri
DNA’sını parçalayan
Nitrofurantoin; idrar
yolu antiseptiği olarak
kullanılabilir.
Antibiyotiklerin Genel Özellikleri

Özellik Anibiyotik
Oral biyoyararlanımı yüksek Kloramfenikol
olanlar Linezolid
Amoksisilin
Doksisiklin / Minosiklin
Myastenia graviste Telitromisin
verilmeyenler Vankomisin
Aminoglikozidler
Florokinolonlar
 Antibiyotiklerin Genel Özellikleri

Özellik Antibiyotik

Anaerob bakterilere etkili olanlar Penisilinler

Sefoksitin / Sefotetan / Sefmetazol
Karbapenemler
Klindamisın
Metronidazol / Ornidazol/ Tinidazol
Kloramfenikol
Moksifloksasin
 Antibiyotiklerin Genel Özellikleri

Özellik Antibiyotik
Bakterisid etki yapanlar Hücre duvarına etkili olanlar
Nükleusa etkili olanlar
Aminoglikozidler
Kuinopristin / Dalfopristin
Daptomisin
Ko-trimoksazol
Polimiksinler
 Antibiyotiklerin Genel Özellikleri
Özellik Antibiyotik
Karaciğer yetmezliğinde doz Kloramfenikol
ayarlanması gerekenler Eritromisin / Azitromisin
Klindamisin
Metronidazol
Doksisiklin / Tigesiklin
Moksifloksasin

Meningokokkal menenjit profilaksisi Rifampin / Seftriakson /

Siprofloksasin
 Bakteriyel Enfeksiyonlarda
Antibiyotik Kullanımı
• Streptococcus
pneumoniae
- İlk tercih
penisilinlerdir.
- Makrolid,
seftriakson, levofloksasin,
moksifloksasin, linezolid
veya doksisiklin de
verilebilir.
• B-laktamaz (-)
Staphylococcus aureus
- İlk tercih
penisilinlerdir.
- Sefalotin, sefazolin
veya vankomisin de
verilebilir.
 Bakteriyel Enfeksiyonlarda
Antibiyotik Kullanımı
• Β-laktamaz (+)
Staphylococcus aureus
- İlk tercih nafsilin ve
kloksasilin gibi
antistafilokokal
penisilinlerdir.
- Sefalotin, sefazolin
veya vankomisin de
verilebilir.
• Metisiline dirençli
Staphylococcus aureus
- İlk tercih
vankomisin veya
teikoplanindir.
- Linezolid,
daptomisin, tigesiklin,
minosiklin veya ko-
trimoksazol de verilebilir.
 Bakteriyel Enfeksiyonlarda
Antibiyotik Kullanımı
• Enterococcus • Campylobacter jejuni
- İlk tercih penisilin ± -ilk tercih eritromisin
aminoglikoziddir. veya azitromisindir.
- Vankomisin ± -Florokinolonlar veya
aminoglikozid de tetrasiklinler de
verilebilir. verilebilir.
 Bakteriyel Enfeksiyonlarda
Antibiyotik Kullanımı
• Enterobacter, • Vibrio chlorae
Citrobacter veya -İlk tercih
Serratia tetrasiklindir.
-İlk tercih ko- -Florokinolonlar
trimoksazol, florokinolon veya kotrimoksazol de
veya karbapenemlerdir. verilebilir.
 Bakteriyel Enfeksiyonlarda
Antibiyotik Kullanımı
• Legionella • Neisseria gonore
-ilk tercih azitromisin - İlk tercih
veya florokinolonlardır. seftriakson veya
-Klaritromisin veya sefepimdir.
eritromisin de verilebilir. -Spektinomisin veya
azitromisin de verilebilir.
 Bakteriyel Enfeksiyonlarda
Antibiyotik Kullanımı
• Neisseria meningitidis • Nocardia
- İlk tercih penisilin - İlk tercih ko-
G'dir. trimoksazol veya
- Kloramfenikol, sulfadiazindir.
seftriakson veya
sefotaksim de verilebilir.
 Bakteriyel Enfeksiyonlarda
Antibiyotik Kullanımı
• Clostridium difficile • Bacteriodes fragilis
- İlk tercih - İlk tercih
metronidazoldur. metronidazoldur.
- Vankomisin, veya - Klindamisin,
fidaksomisin de kloramfenikol,
verilebilir. karbapenemler,
sefoksitin, sefotatan veya
sefmetazol de verilebilir.
 Bakteriyel Enfeksiyonlarda
Antibiyotik Kullanımı
• Mycoplasma • Chlamydia
pneumoniae - İlk tercih
- İlk tercih tetrasiklin tetrasiklinlerdir.
veya eritromisindir. -Makrolidler,
- Azitromisin, kloramfenikol veya
klaritromisin, ofloksasin de verilebilir.
levofloksasin veya
moksifloksasin de
verilebilir.
Antitüberküloz İlaçlar
Tüberküloz tedavisi
• 6-9 ay sürer.
• İlk 2 ay İzoniazid ve
rifampin mutlaka olmak
koşulu ile 4 ilaç kombine
kullanılır.
• 2 .aydan sonra izoniazid ve
rifampinle tedavi devam
eder.
• Olguların %3'ünde izoniazid
ve rifampine direnç vardır
(çoklu ilaç direnci).
• Kaviter lezyonlarda en etkili
ilaç streptomisin,
• Kazeöz lezyonlara en etkili
ilaç rifampindir. Kapalı
kazeöz lezyonlara
streptomisin ve etambutol
etkisizdir.
• Asit pH'da (5,5'in altı)
makrofaj ve lizozom içindeki
basillere Pirazinamid en
etkilidir.
• Streptomisin gebelerde
kontrendikedir. Gebelerde
en güvenilir ilaçlar izoniazid
ve etambutoldur.
 İzoniazid
• Ön ilaçtır. • İlk olarak N-asetilasyonla
• Tüberküloz basilindeki faz ll'ye sonra hidroliz ile
katalaz-peroksidazı faz l'e uğrar.
(katG) ile aktifleşir. • N-asetiltransferaz (NAT-2)
• KatG genindeki genetik polimorfizm
mutasyona bağlı etkisine gösterir.
direnç gelişir. • Yavaş asetilleyicilerde
• Diğer mikobakterilere daha fazla olmak üzere
etkisizdir. piridoksin eksikliğine
bağlı periferik nöropati,
• Mikolik asit sentezini anemi ve konvülsiyon
inhibe eder. Basilin asit yapar.
dirençli olmasını önler
 İzoniazid
• Periferik nöropati yan • MAO inhibitörüdür.
tesirini önlemek için • Tiraminden zengin
piridoksin ile birlikte besinle alındığında
verilir. hipertansif kriz
• Hızlı asetilleyicilerde görülebilir.
hepatit riski artar.
• İmmun kaynaklı lupus
bulgularına neden
olabilir
 Rifampin
• Nükleusta DNA bağımlı
RNA polimerazı inhibe
ederek bakterisid etki
yapar.
• Karaciğerde metabolize
edilir.
• Enterohepatik döngüye
uğrayarak safra yoluyla
elimine olur.
• CYP enzimlerini indükler.
• AIDS’lide Rifabutin verilir
• Vücut sıvılarını turuncuya
boyar.
• Kolestatik sarılık ve
hepatite neden olabilir.
• Hastaların tamamında
hafif zincir proteinüri
görülebilir.
• Myalji, trombositopeni,
anemi ve akut tubüler
nekrozla birlikte olan
influenza A benzeri
bulgular (flu-like) ortaya
çıkabilir.
Bakterilerde RNA polimeraz enziminde mutasyon
olması durumunda aşağıdaki antibiyotiklerden
hangisine direnç gelişmesi en olasıdır? TUS 2017
Ağustos Mikrobiyoloji

A: Rifamisinler
B: Sülfonamidler
C: Kinolonlar
D: Makrolidler
E: Tetrasiklinler
 Rifampinin Kullanımı
• Tüberküloz ve lepra • Metisilin dirençli
tedavisinde en önemli stafilokokal osteomyelit
ilaçlardandır. ve endokardit tedavisinde
• Kazeöz lezyonlara en kullanılır.
etkili ilaçtır. • Lejyoner hastalığında
• Menengokok ve yararlıdır.
H.influenza tip B • Poks virüs üzerinde
menenjit profilaksisinde antiviral etki yapar.
kullanılır.
• Brusella tedavisinde
doksisiklin ile kombine
edilir.
 Antitüberküloz İlaçlar
Etambutol Pirazinamid
• Arabinozil transferazı • Nötral pH'da inaktiftir.
inhibe eder. • Asit pH'da (5.5'in
• İzoniazid ile birlikte altında) tüberküloz
gebelerde en güvenilir basiline bakterisid etki
ilaçtır. yapar.
• Hepatotoksik değildir. • Hepatotoksisite ve
• Retrobulber nörit, renk hiperürisemi yapar.
körlüğü ve
hiperürisemi yapar.
Kaviter tüberküloz tanısıyla 3 aydır dörtlü ilaç kombinasyonu
uygulanan 58 yaşındaki erkek hasta, görme bulanıklığı ile
kırmızı ve yeşil renkleri ayırt edememe yakınmalarıyla
başvuruyor. Hastanın göz muayenesinde, görme alanında
daralma saptanıyor.
Hastadaki bu duruma neden olma olasılığı en yüksek olan ilaç
aşağıdakilerden hangisidir? TUS 2017 Ağustos

A: İzoniazid
B: Etambutol
C: Pirazinamid
D: Rifampin
E: Streptomisin
 Antitüberküloz İlaçlar
Streptomisin İzoniazid ve rifampin
• Kaviter lezyonlara en direncinde;
etkili ilaçtır. • Amikasin / Kanamisin
• Mikobakterium avium • Kapreomisin
kompleks dirençlidir. • Sipro /Levo
• Veba, tularemi ve /Moksifloksasin
brusella tedavisinde de • Linezolid
öncelikle tercih edilen
ilaçlardandır. • Sikloserin
• Gebelere verilmez. • Bedaquilin:
(Mycobacterium
tuberkulosiste 5'-trifosfat
(ATP) sentazı inhibe eder)
 Diğer mikobakteri enfeksiyonları
M.avium kompleks (MAK) Lepra Tedavisi:
• Tedavide ilk tercih ilaç - Sulfonlar
azitromisin veya klaritromisindir.
• Dapson
• Amikasin, siprofloksasin, - Rifampin
etambutol veya rifabutin de
verilebilir. - Klofazimin
• İzoniazid etkisizdir. - Diğer ilaçlar
Lepra tedavisi • Siprofloksasin
• Dapson, rifampin ve klofazimin • Minosiklin
kombinasyonu 6-24 ay kullanılır. • Klaritromisin
Bu ilaçlara direnç geliştiğinde
kombinasyona klaritromisin,
florokinolon veya minosiklin
eklenebilir.
 Dapson
• Dihidropteroat sentazı • Antiinflamatuvar
ve folat üretimini inhibe etkisinden dolayı
eder. dermatitis
• P.jiroveci pnömonisi, herpetiformis ve
malarya ve toksoplazma pemfigoid tedavisinde
tedavisinde de kullanılır. yararlıdır.
• Glukoz-6-fosfat
dehidrogenaz
eksikliğinde hemolitik
anemi ve
Methemoglobinemi
yapar.
SPOT
Aliminyum magnezyum etkisini azaltır➔ Kinolon,
Tetrasiklin
SSS’ye en çok geçen kinolon➔ Ofloksasin, Pefloksasin
KC den atılan kinolon➔ Moksifloksasin
Anaerop etkinliği olan kinolon➔Moksifloksasin
AC şarbonu tedavisi➔ Kinolonlar
Fototoksisite yapan➔ Kinolon ve Tetrasiklinler
Dilde kıllanma ve stomatit yapanlar➔ Metronidazol
PME tedavisi➔ Metronidazol, Vanko, Fidaksomisin
SPOT
Riketsiyada kontrendike➔ Sülfonamidler
Sülfonamidlerin inh ettiği➔ Dihidropteroat sentaz
Steven-Johnson sendromu yapan➔ Sülfonamidler
Kristal nefropati yapan ➔ Sülfonamidler
Yenidoğanda kernikterus yapan➔ Sülfonamidler
Streptokokal tonsillofaranjitte kontrendike➔ Ko-trimoksazol
MDR tüberküloz➔ İzoniazid + Rifampin dirençli
Kaviter lezyonlarda en etkili ➔ Streptomisin,
Kazeöz lezyonlara en etkili ilaç➔ Rifampin
Asit pH'da en etkilidir ➔Pirazinamid
Gebelerde en güvenilir➔ Etambutol
SPOT
Katalaz peroksidaz (KatG) ile aktifleşen➔ İzoniazid
N-asetilasyonla faz ll'ye sonra hidroliz ile faz l'e
uğrayan➔ İzoniazid
Periferik nöropatiyi azaltmak için pridoksinle
verilen➔ İzoniazid
DNA bağımlı RNA polimeraz inhibitörü➔ Rifampin
Poks virüse etkili, İdrarı turuncuya boyayan➔
Rifampin
Arabinozil transferazı inhibe eden➔ Etambutol
Lepra tedavisi➔ Dapson, Rifampin, Klofazimin
Antifungal İlaçlar
 Amfoterisin B
• Polien makroliddir.
• Plazma membranındaki
ergosterole bağlanarak por
açar.
• Sistemik etki için intravenöz
infüzyonla kullanılır.
• C.albicans, Cry.neoformans,
Coc.immitis ve A.fumigatus,
M.mycos ve Z.mycos gibi
sistemik mantar
enfeksiyonlarında kullanılır.
• Leschmaniyasis tedavisinde
sodyum stiboglukonat gibi 5
değerli antimon
bileşiklerinin alternatifidir.
• Dermatofitoz tedavisinde
kullanılmaz.
• C.lusitania, P. Boydi doğal
dirençlidir.
• Nefrotoksiktir. Anemi
yapabilir.
Kontrolsüz diyabeti olan lenfomalı bir hasta; baş ağrısı,
yüzünde burnundan başlayıp yumuşak damağa doğru
yayılan siyah kabuklu bir lezyon şikayeti ile kliniğe
başvuruyor. Bu hasta için en uygun antifungal
hangisidir? TUS 2017 Ağustos Dahiliye

A: Ketokonazol
B: Flusitozin
C: Vorikonazol
D: Flukonazol
E: Lipozomal Amfoterisin B
 Flusitozin
• Primidin antimetaboliti • C.neoformans
ön ilaçtır. menenjitinde ve
• Nükleusta timidilat sistemik kandida
sentazı inhibe ederek enfeksiyonlarında
DNA ve mRNA sentezini amfoterisin B ile
baskılar. kombine kullanılır.
• Oral yoldan kullanılır. • Dermatofitoz
tedavisinde
• Serebrospinal sıvıya çok kullanılmaz.
iyi geçer.
• Kemik iliği depresyonu
yapar.
 Azoller
• 14-α-sterol demetilazı
inhibe ederek ergosterol
sentezini inhibe ederler.
• Dermatofitoz, kandida ve
sistemik mantar
enfeksiyonlarında
kullanılırlar.
• Triazol ve imidazol olmak
üzere 2 gruba ayrılırlar.
• Triazol yapısında olanlar
yalnızca sistemik kullanılır.
• Triazol (yalnızca sistemik)
-Flukonazol
-Itrakonazol (SSS’ye geçemez)
-Vorikonazol
-Posakonazol
-Isavukonazol
• İmidazol
- Ketokonazol (oral/lokal)
- Klotrimazol (lokal)
- Ekonazol (lokal)
- Sulkonazol (lokal)
 Sistemik Azoller
Flukonazol
• BOS'a çok iyi geçer.
• Böbrekten en çok elimine
edilen azoldur.
• C.crusei ve aspergillus
flukonazole dirençlidir.
Vorikonazol
• İnvaziv aspergilloz
tedavisinde ilk tercihtir.
• Optik yan tesir yapar
Posakonazol
• Aspergillos ve orofarangeal
kandida tedavisinde
kullanılır.
• Mukormikoz ve zigomikoza
etkilidir. (Isavukonazol da
verilebilir).
ltrakonazol
• Triazol türevidir. Oral ve
parenteral yoldan verilir.
Dermatofitoz ve onikomikoz
tedavisinde kullanılır
Aşağıdaki azollerden hangisi Mucorales takımındaki
mantarların neden olduğu invaziv mikozların
tedavisinde kullanılabilir? TUS 2017 Ağustos
Mikrobiyoloji

A: Ketokonazol
B: Flukonazol
C: Itrakonazol
D: Vorikonazol
E: Posakonazol
Azol BOS’e geçiş T1/2(saat) Eliminasyon Kullanım
Ketokonazol Yetersiz 7-10 Karaciğer Oral /Lokal
Itrakonazol Yetersiz 24-42 Karaciğer Oral/iv

Flukonazol Çok yüksek 22-31 Böbrek Oral/iv

Vorikonazol İyi 6 Karaciğer Oral/iv

Posakonazol İyi 25 Karaciğer Oral

 Ekinokandinler
(Kaspofungin / Mikafungin /
Anidulafungin)
• β(1-3) glukan sentezini • Cry neoformans,
inhibe ederek mantar zygomycosis ve
hücre duvar sentezini mucormicosis gibi diğer
baskılarlar. mantarlarda etkisi
• Yalnızca intravenöz yok/zayıf.
yoldan verilirler.
• Kandida ve aspergillusa
etkilidirler.
 Antifungal İlaçlar
Griseofulvin Nistatin
• Beta-tubuline bağlanarak • Polien makroliddir.
fungal mitozu inhibe eder. • Kimyasal yapısı ve etki
• Oral yoldan verilmesine mekanizması amfoterisin
karşın keratinden zengin B'ye benzeyer.
dokularda biriktiği için • Yalnızca orofarangeal ve
yalnızca dermatofitozun vaginal kandida tedavisinde
sistemik lokal kullanılır.
• Sistemik mantarlara ve • Oral absorbe edilmez
kandidaya etkinlik feçesle atılır.
göstermez.
• Disülfiram benzeri etki • Dermatofitoz ve sistemik
yapabilir. mantarlara etki yapmaz .
• Gebelerde uygundur.
 Alilamin Türevleri
(Terbinafin / Naftifin / Butenafin)
• Skualen epoksidazı • Terbinafin oral ve
inhibe ederek topikal kullanılır.
ergosterol sentezinin • Naftifin ve butenafin,
erken basamağını tinea corporis ve tinea
engeller. cruris tedavisinde
• Skualen birikimine yalnızca topikal verilir.
neden olurlar. • Terbinafin, onikomikoz
• Dermatofitoz ve tedavisinde en etkili
onikomikoz tedavisinde antifungal'dir.
kullanılırlar.
 Antifungal Tedavi
• Dermatofitoz • Lokalize kandida
- İlk tercih oral veya - İlk tercih nistatindir.
topikal terbinafindir. - Oral flukonazolde
- Topikal naftifin, verilebilir.
butenafin, tolnaftat veya
imidazoller de verilebilir.
- Griseofulvin ve
itrakonazol oral yoldan
kullanılır.
 Antifungal Tedavi
• Sistemik kandida • İnvaziv aspergillos
- İlk tercih amfoterisin B - İlk tercih
veya kaspofungindir. vorikonazoldur.
- Flukonazol, itrakonazol, -Amfoterisin B,
vorikonazol veya İtrakonazol,
mikafungin de verilebilir.
Posakonazol,
Kaspofungin veya
mikofungin verilebilir.
- Flukonazole direnç
vardır.
 Antifungal Tedavi
• Cry.neoformans • Mukormikoz ve
- İlk tercih amfoterisin B ± Zigomikoz
flusitozindir. - İlk tercih amfoterisin
- Flukonazol veya B'dir.
vorikonazol de verilebilir. - Posakonazol,
Isavukonazol de
verilebilir.
Antiprotozoal İlaçlar
 Antiamibik İlaçlar
• Entamoeba histolytica Antiamibik ilaçlar;
Asemptomatik intestinal • luminal
enfeksiyon, • sistemik
Semptomatik intestinal • luminal + sistemik
enfeksiyon, (mikst)
Karaciğer apsesi olmak üzere 3 gruba
Ekstraintestinal ayrılır.
enfeksiyonlara neden
olur.
 Antiamibik İlaçlar
İntestinal Hepatik İntestinal
+Hepatik
Diloksanid furoat Klorokin Metronidazol /
Tinidazol
Paramomisin Emetin /
dihidroemetin

İyodokinol
Doksisiklin
Eritromisin
Aşağıdakilerden hangisi sadece lümende etkili
antiamibik ilaçtır? 2019 Eylül TUS

A: Emetin
B: Diloksanid furoat
C: Metronidazol
D: Klorokin
E: Tinidazol
İntestinal Amibiyasise etkili İlaçlar
Doksisiklin Paramomisin
Eritromisin • T.saginata tedavisinde
İyodokinol de yararlıdır.
Diloksanid furoat • Leishmaniasis ve
cryptosporidium
• Asemptomatik portör parvum tedavisinde
tedavisinde sıklıkla parenteral yoldan
kullanılır. kullanılır.
 Klorokin
• Oral verildiğinde hızla ve
tam emilir.
• Göz gibi melaninden zengin
dokularda birikir.
• Sanal dağılım hacmi, vücut
hacminden büyüktür.
• Yarı ömrü 45 gündür.
• Antimalaryal, antiamibik
ve antiinflamatuvar etkisi
vardır.
• Hepatik amibiyasiste
etkilidir.
• İntestinal amibiyasis
tedavisinde kullanılmaz.
• Antiinflamatuvar etkisinden
dolayı romatoid artrit,
lupus ve Sjögren
sendromunda kullanılır.
• Pigmenter retinopati ve
glukoz-6-fosfat
dehidrogenaz eksikliğinde
hemolitik anemi yapabilir.
 Antimalaryal İlaçlar
• Doku ve kan şizontosidi • Klorokin dirençli
olarak 2 gruba ayrılırlar. P.falciparum sıtmasının
• Primakin doku Profilaksisinde➔ Meflokin,
şizontosididir Doksisiklin
• Diğerleri kan şizontosididir Tedavisinde➔ Artemisinindir
• Sıtma tedavisinde ve
profilaksisinde en sık
kullanılan ilaç klorokindir.
• P.vivax ve P.ovale’nin
karaciğer formu vardır. Kür
sağlamak için doku
şizontosidi primakin
mutlaka verilir.
 Klorokine Dirençli P.Falciparum
Tedavisi
Artemisinin Meflokin
• İlk tercihtir. • Klorokin dirençli
• Yarı ömrü kısa (1-3 saat) falciparum
olduğu için profilakside profilaksisinde ilk
verilmez. tercihtir.
Kinin Atovakuon
• Şiddetli falciparum • Ubikinon
tedavisinde kullanılır. antimetabolitidir.
• Elektron transportunu
inhibe eder
• Dirençli falciparumda
kullanılır
 Klorokine Dirençli P.Falciparum
Tedavisi
Primetamin+sulfadoksin Primakin
(Fansidar®) • Dokuya (karaciğer)
• Komplike olmayan etkilidir.
falciparum sıtmasında • P.vivax ve P.ovale
yararlıdır. sıtmasının tedavisinde
Doksisiklin kullanılır.
• Multi-drug rezistan • P.falciparumun
falciparum tedavisinde karaciğer formu
kullanılır. olmadığı için öncelikle
tercih edilmez.
 Antimalaryal İlaçlar
İlaç Klinik kullanımı

Klorokin Duyarlı tüm sıtma etkenlerinin tedavisi ve profilaksisi

Meflokin Klorokin dirençli falciparum sıtmasının profilaksisi ve

tedavisi
Primakin Vivax ve ovale sıtmasının radikal tedavisi ve profilaksisi

Artemisinin Klorokin dirençli P.falciparum tedavisinde öncelikle

tercih
Doksisiklin Çoklu ilaç dirençli falciparum sıtmanın profilaksisi ve
tedavisi
 Protozoal Hastalıkların Tedavisi
• Pnömosistis jiroveci • Akut toksoplazma
pnömonisi - İlk tercih
- Profilaksisinde ve primetamin + sulfadiazin
tedavisinde ilk tercih ko- veya primetamin +
trimoksazol'dur. klindamisin
- Pentamidin, - Hasta gebeyse
primakin+klindamisin spiramisin
veya atovakuon da - AIDS'li ise ko-
kullanılır. trimoksazol
 Protozoal Hastalıkların Tedavisi
• Leischmaniyosis • Balantidum coli
İlk tercih sodyum - İlk tercih
stiboglukonat ve doksisiklindir.
meglumin antimonyat - Metronidazol de
Dirençli mukokutanöz ve kullanılabilir.
visseral tutulumda oral • Giardia Lamblia
miltefosin verilir.
İlk tercih metronidazol
Dirençli mukokutanöz ordinazol tinidazol
tutulumda amfoterisin B,
pentamidin, paramomisin İmmün süpresanda ilk
de kullanılabilir. tercih nitazoksanid
 Protozoal Hastalıkların Tedavisi
• Babesia microti • lsospora belli
- İlk tercih kinin + İlk tercih ko-
klindamisin trimoksazol'dur.
- Atovakuon veya Pentamidin de verilebilir.
azitromisin de
kullanılabilir.
 Protozoal Hastalıkların Tedavisi
• Cryptosporidium parvum
-İlk tercih parenteral
paramomisin veya
nitazoksanid'dir.
-Azitromisin de
verilebilir.
• Dientamoeba Fragilste
ilk tercih İodokinol’dur
• T. Brucei (Afrika uyku
hastalığı)
Erken dönemde
Pentamidin ve Suramin
Geç dönemde
Eflornitin (hirşutizm
tedavisinde lokal)
Nifurtimoks ve melarsaprol
alternatiftir
• T. Crusei (Amerikan uyku
hastalığı)
Benzidazol ve nifurtimoks
 Antihelmintik ilaçlar
Mebendazol Albendazol
• Mikrotübül sentezini ve glukoz • Nematod ve sestod ilacıdır.
uptake'ni inhibe eder
• Taenia saginata,
• A.duodenale, • Taenia solium,
• N.americanus, • Hymenolepis nana,
• T.trichiura,
• Diphyllobotrium latum,
• T.spiralis, • Echinococcus granulosus
• A.lumbricoides ve • T.soliuma bağlı sistiserkosis
• E.vermicularis tedavisinde ilk tercih ilaçtır
(alternatif prazikuantel).
gibi nematotların tedavisinde
kullanılır. • KC’de aktifleşir. Hepatotoksiktir.
Tiabendazol
• Antipiretik, antienflamatuar,
immünmodülatördür
 Antihelmintik ilaçlar
İvermektin Niklozamid
• GABA etkinliğini artırarak • Sestotlara etkili
hiperpolarizasyona bağlı flask • Nematodda kullanılmaz.
felç yapar.
• Glutamat etkinliğini artırarak Piperazin
spastik felç yapabilir • Gevşek felç yapar
• Nematod ve filarya ilacıdır. • Spastik felç yapanlarla beraber
• O.volvulus (onchocerciasis) kullanılmaz
tedavisinde ilk tercihtir.
• Uyuz tedavisinde oral; saç ve
kasık bitinde lokal kullanılır.
• Mazotti reaksiyonu yapabilir.
(lenfanjit, eklem ağrısı,
taşikardi, hipotansiyon
Daha çok çocukluk çağında görülen, intestinal
sisteme yerleşip nokturnal perianal kaşıntı yapan
parazit ve tedavisi hangisinde birlikte verilmiştir? TUS
2017 Ağustos Mikrobiyoloji

A: Ascaris Lumbricoides- Albendazol

B: Enterobius Vermicularis- Metronidazol
C: Enterobius Vermicularis- Mebendazol
D: Fasciola Hepatica- Mebendazol
E: Ascaris Lumbricoides- Levamizol
 Antihelmintik ilaçlar
Prazikuantel
• Kalsiyuma geçirgenliğini
artırır. Spastik felç yapar
• Sestotlarda +
Trematotlarda da ilk
tercihtir.
Pirantel pamoat
• Nöromusküler kavşakta
asetilkolin reseptörlerini
devamlı aktive ederek
depolarizasyona bağlı
spastik felç yapar.
• Nematod tedavisinde
kullanılır.
Dietilkarbamazin
• Filaryalarda ilk tercihtir.
• W.bancrofti
• Loa loa
• Brugia malayide
Bithinol
• F.hepatica tedavisinde ilk
tercihtir. (alternatif
triklabendazol)
Levamizol
• Antihelmintik ve
immunstimülan etkilidir
Aşağıdakilerden hangisi Schistosoma, taenia,
hymenolepis türlerine bağlı enfeksiyonların
tedavisinde ortak olarak kullanlan ilaçtır? TUS 2017
Ağustos Mikrobiyoloji

A: Prazikuantel
B: Albendazol
C: Niklozamid
D: Lipozomal Amfoterisin B
E: Dietilkarbamazin
 Helmint Tedavisi
Helmint İlk tercih

A.lumbricoides Albendazol
Mebendazol
Pirantel pamoat
T.trichiura Mebendazol
Albendazol
N.americanus / Albendazol
A.duodanale Mebendazol
Pirantel pamoat
 Helmint Tedavisi

Helmint İlk tercih

E. vermicularis Mebendazol
Pirantel pamoat
T. Spiralis Albendazol+
kortikosteroid
W.bancrofti / Loa loa / Dietilkarbamazin
B.malayi
 Helmint Tedavisi

Helmint İlk tercih

O. Volvulus İvermektin

S.haematobium Prazikuantel

F. hepatica Bithinol
 Helmint Tedavisi
Helmint İlk tercih
T. saginata Niklozamid
Prazikuantel
T. solium Prazikuantel
Niklozamid
Sistiserkosis Albendazol
Prazikuantel
E. granulosus Albendazol
SPOT
Ergosterole bağlanarak membranda delik açan➔Amph
B
Amph B ye doğal dirençli➔ C.Lusitania, P. Boydii
C.neoformans menenjitinde verilen➔ Flusitozin
Böbrek ile elimine edilen azol➔ Flukonazol
Flukonazole dirençli➔ C.crusei, Aspergillus
Mukormikoz ve zigomikozda ilk tercih➔ Amfoterisin B
Mukormikoz ve zigomikoza etkili azol➔Posakonazol
Beta glukan sentez inhibitörü➔Ekinokandinler
Keratinden zengin dokularda biriken➔ Griseofulvin
SPOT
Amipte intestinal + hepatik etkili➔ Metronidazol
Melaninden zengin dokularda biriken antiamibik➔ Klorokin
Klorokin dirençli falciparum profilaksi/tedavi ilk tercihler➔
Meflokin/Artemisinin
Vivax ve ovalede verilmesi gereken➔ Primakin
Leischmanyosis tedavisinde ilk tercih➔ 5 değerli antimon
Leischmanyosis tedavisinde kullanılan antifungal➔ Amph B
T.soliuma bağlı sistiserkosis tedavisinde ilk tercih➔
Albendazol
Parazitte flask felç yapan➔ İvermektin
SPOT
Parazitte spastik felç yapan➔ Prazikuantel, Pirantel
pamoat
İmmünstimülan antihelmntik ilaç➔ Levamizol
Antiviral ilaçlar
 Herpes Simpleks Virüs Tedavisi
Asiklovir
• Viral timidin kinaz ile
aktifleşir.
• DNA polimerazı inhibe
eder.
• Oral, IV ve lokal verilir.
• Oral emilimi düşüktür
(valasiklovir ön ilaç olup
oral verildiğinde
asiklovire dönüşür).
• Kristal nefropati yapar
Foskarnet
• Viral timidin kinazı
kullanmaz.
• Pirofosfat analoğudur.
• Asiklovire dirençli herpes
simpleks, gansiklovire
dirençli CMV tedavisinde
iv kullanılır.
• Nefrotoksiktir.
 Herpes Simpleks Virüs Tedavisi
Sidofovir İdoksuridin / Trifluridin /
• Viral timidin kinazı Pensiklovir / Dokonazol
kullanmaz . • Herpes
• Asiklovire dirençli enfeksiyonlarında
herpes simpleks, yalnızca lokal verilirler.
gansiklovire dirençli • Famsiklovir
CMV tedavisinde iv pensiklovire dönüşen
kullanılır. ön ilaçtır.
• Nefrotoksiktir.
Herpes Simpleks ve Varisella-
Zoster Tedavisi
Anti-viral ilaç Kullanım şekli
Asiklovir Oral /iv/lokal
Valasiklovir Oral
Foskarnet IV
Sidofovir IV
Herpes Simpleks ve Varisella-
Zoster Tedavisi
Anti-viral ilaç Kullanım şekli

İdoksuridin Lokal

Trifluridin Lokal

Pensiklovir Lokal

Dokonazol Lokal
 CMV Tedavisi
Gansiklovir
• Guanin analoğudur. Viral
DNA polimerazı inhibe
eder.
• İntravenöz ve intravitreal
yoldan verilir.
• En sık yan tesiri
myelosupresyondur.
Fomivirsen
• Oligonükleotid
analoğudur.
• Doğrudan CMV’nin
mRNA'sını inhibe eder.
• CMV retinitinin
tedavisinde yalnızca
intravitreal yoldan
kullanılır.
Letermovir
• Kemik iliği
transplantasyonu sonrası
CMV profilaksi ilacı
28 yaşında erkek hasta bulanık görme yakınması ile başvuruyor.
Öyküsünden hastaya ilk kez 8 yıl önce HIV enfeksiyonu tanısı konulduğu
ancak o zamandan beri herhangi bir hekime başvurmadığı ve tedavi
almadığı öğreniliyor. Hastaya antiretroviral tedavi başlamadan önce
yapılan göz muayenesinde CMV retiniti tanısı da konularak acilen A ilacı
başlanıyor. Tam kan sayımı önce normal olan hastada tedavinin 14.
gününde lökosit sayısının 900’e nötrofil sayısının 500 e düştüğü saptanıyor.
Hastada gelişen lökopeni A ilacının yan tesiri olarak değerlendiriliyor ve bu
tedavi kesilerek B ilacı ile tedaviye devam ediliyor.
Bu hastada kullanılan en olası A ve B antiviral ilaçları hangisinde birlikte
verilmiştir? 2018 TUS Ağustos Dahiliye
A: A: Asiklovir B: Ribavirin
B: A: Sidofovir B: Asiklovir
C: A: Gansiklovir B: Foskarnet
D: A: Famsiklovir B: Oseltamivir
E: A: Valasiklovir B: Tenofovir
 CMV

Anti-viral ilaç Kullanım şekli

Gansiklovir IV/intravitreal
Valgansiklovir Oral
Foskarnet İv
Sidofovir İv
Fomivirsen İntravitreal
 Anti-HIV İlaçlar
(Revers Transkriptaz İnhibitörleri)
• mRNA'dan DNA • Non-nükleozid yapılılar
kopyalanmasını önlerler. Nevirapin
• Nükleozid yapılı olanlar Delavirdin
Zidovudin Efavirenz
Lamivudin Doravirin
Stavudin • Nükleotid yapılı
Didanozin (pankreatit) Tenofovir
Abakavir • Lamivudin ve tenofovir,
Zalsitabin kronik hepatit B
tedavisinde de kullanılır.
 Anti-HIV İlaçlar
Ritonavir / Sakinavir /
İndinavir /Bilimum
Navirler
• Proteaz enzimini inhibe
ederler.
• Hiperglisemi, LDL artışı,
osteoporoz,
nefrolithiasis gibi yan
tesirlere neden olurlar.
• Atazanavirin, Gilbert
sendromunda yan tesiri
artar.
Raltegravir /Elvitegravir /
Dolutegravir/ Bistegravir
• İntegraz enzimini inhibe
ederler.
• Raltegravir ve
dolutegravir,
glukuronidasyonla yıkılır.
• CYP enzimlerini
indükleyen veya inhibe
eden ilaçlarla
etkileşmeye girmez.
 Anti-HIV İlaçlar
(Giriş İnhibitörleri)
Enfuvirtid Maravirok / Vicrivirok
• Gp41'e bağlanarak • CCR5 kemokin
virüsün konakçıya reseptörlerini bloke
füzyonunu (girişini) ederek HIV'in CD4+
inhibe eder. hücrelerine girişini
• Yalnızca subkutan inhibe ederler.
yoldan kullanılır.
İbalizumab
• CD4 antikorudur
 Anti-lnfluenza İlaçlar
Amantadin / Rimantadin Oseltamivir / Zanamivir /
• M2 iyon kanalını (sadece Peramivir
influenza A da var), viral • Viral nöraminidazı inhibe
penetrasyonu ve viral ederler.
RNA'nın soyulmasını inhibe • İnfluenza A-B tedavisinde
ederler. kullanılırlar.
• İnfluenza A tedavisinde • Oseltamivir ön ilaçtır.
kullanılırlar.
Ribavirin • Zanamivirin inhale formu
vardır.
• İnfluenza A-B tedavisinde Baloksavir marboksil
kullanılır.
• Endonükleaz inhibitörü,
replikasyonu önler
• Oral yoldan kullanılır
 Hepatit B Tedavisi
İnterferon alfa-2b Lamivudin (sitozin
• Antiviral ve analoğu) / Tenofovir
immunmodülatör etki (adenin analoğu)
yapar. • Hepatit B DNA polimerazı
• Kronik hepatit B ve kronik ve HIV revers
hepatit C tedavisinde transkriptazı inhibe
parenteral yoldan verilir. ederler.
• Hepatit D tedavisinde de Telbivudin (timidin)
yararlıdır. Adefovir (adenin)
• İnfluenza A benzeri yan Entakavir (guanin)
tesir yapar.
 Hepatit C Tedavisi
Ribavirin
• RNA polimeraz inhibitörüdür
• Kronik hepatit C'de interferon
alfa-2b ile kombine verilir.
• RSV'de ilk tercihtir.
• Kırım kongo ateşinde yararlı
olabilir.
• İnfluenza A-B'ye etkilidir.
• Coronavirüse bağlı SARS ve
MERS'de kullanılabilir.
• Hepatit B, CMV, herpes ve
varicella-zoster gibi DNA
virüslere etki yapmaz.
Boseprevir / Telaprevir /
Simeprevir
• Hepatit C virüs (NS3/4A) serin
proteaz enzimini inhibe
ederler.
• Kronik hepatit C tedavisinde
oral yoldan kullanılırlar.
• Üçü de CYP3A4 enzimleri
tarafından metabolize edilir.
 Sofosbuvir/ Dasabuvir
• Hepatit C virüs non- • Böbrekler yoluyla elimine
structural protein 5B edilir.
(NS5B) RNA-bağımlı RNA • P-glikoprotein pompanın
polimerazı inhibe eder. substratıdır.
• Kronik hepatit C
tedavisinde oral yoldan
kullanılır
• Hepatit C NS5A inhibitörü
ledipasvir, velpatasvir,
daclatasvir, pibrentasvir
ile kombine edilir.
Kronik HCV enfeksiyonu olan 25 yaşındaki erkek hasta IV uyuşturucu
kullanma alışkanlığına bağlı olarak sağ kalp kapaklarında endokardit
gelişiyor. Hasta progresif olarak gelişen ileri düzey kalp yetmezliği
nedeniyle acil olarak kalp kapak replasmanı ameliyatına alınıyor.
HCV-RNA sının pozitif olduğu bilinen hastanın ameliyatı sırasında
kullanılan bir enjektörün iğnesi cerrahın eline batıyor.
Bu cerrah için en uygun yaklaşım hangisidir? TUS 2018 Ağustos
Dahiliye
A: Hemen Hepatit C aşısı yapılmalı
B: Hemen Hepatit C immunglobulini yapılmalı
C: İğne batan yere hemen 1 mL alkol enjekte edilmeli
D: Hemen sofosbuvir-ledipasvir kombinasyon tedavisi verilmeli
E: Hemen Anti HCV ve 2-4 hafta sonra HCV-RNA bakılmalı
 Hepatit Tedavisi

Anti-viral ilaç Uygulama şekli Endikasyonu

Adefovir Oral Kronik hepatit B

Entekavir Oral Kronik hepatit B

Lamivudin Oral Kronik hepatit B/AIDS

Tenofovir Oral Kronik hepatit B/AIDS

Telbivudin Oral Kronik hepatit B

 Hepatit Tedavisi
Anti-viral ilaç Uygulama şekli Endikasyonu
İnterferon Subkutan / Kronik hepatit B /
alfa-2b lntramusküler Akut hepatit C

Pegylated Subkutan Kronik hepatit B /

interferon Kronik hepatit C
alfa-2a
Pegylated Subkutan Kronik hepatit C
interferon
alfa-2b
 Hepatit Tedavisi

Anti-viral ilaç Uygulama Endikasyonu

şekli
Boseprevir / Oral Kronik hepatit
Telaprevir C
/Simeprevir
Sofosbuvir Oral Kronik hepatit
C
Ribavirin Oral Kronik hepatit
C
 Diğer Antiviral İlaçlar
Palivizumab Tekovirimat
• Respiratuvar sinisityal virüs • Monkeypox ve Smallpox gibi
(RSV) yüzeyinde bulunan A ortopox virüslerin hücreler arası
antijenine karşı geliştirilen insan yayılmasını önler
kaynaklı monoklonal antikordur.
• P37 antijene bağlanır.
• RSV infeksiyonlarını önlemek için
intramusküler yoldan kullanılır.
İmiquimod Plekonaril
• İmmunmodülatör etkisi olan anti- • Enterovirüs ve rinovirüs
viral ilaçtır. enfeksiyonlarında tedavi
kontrolünde kullanılır.
• Human papillom virüse bağlı • Kapsit antijenine bağlanır.
kondiloma akümünata ve
molluscum contagiosum
tedavisinde lokal olarak kullanılır.
Antineoplastik İlaçlar
 Alkilleyici İlaçlar
• N7 pozisyonundaki • Hücre bölünmesinin
guanin en fazla olmak dönemlerine spesifik etki
üzere DNA bazlarına yapmazlar.
kovalent bağlanırlar. • En sık AML olmak üzere
• Meme ve over gibi solid sekonder kanser
tümörler ile lösemi gibi oluşumuna neden olurlar.
hematolojik kanserlerin • P-glikoprotein pompa ile
tedavisinde kullanılırlar. etkilerine direnç gelişir.
• Karmustin, lomustin ve
temozolomid beyin
tümörlerinin tedavisinde
verilir.
 Alkilleyici İlaçlar
• Alkilleyici ilaçlar • Siklofosfamid ve
- Siklofosfamid klorambusil, romatoid
artrit, lupus, Wegener, ve
- Klorambusil Behçet hastalığında
- Busulfan immunsupresan etki için
de kullanılır.
- Karmustin / Lomustin
• En sık akut yan tesirleri
- Temozolomid bulantı-kusmadır.
- Mekloretamin • Belirgin kemik iliği
- Prokarbazin depresyonu yaparlar.
- Dakarbazin • Alopesi sık görülen yan
tesirlerinden biridir.
- Melfalan
 Antineoplastik ilaçlara bağlı;
• Bulantı-kusma için; • Nötropeniye bağlı
ondansetron, sistemik
aprepitant veya enfeksiyonlarını
metoklopramid önlemek için; G-CSF
• Trombositopeniyi (filgrastim)
önlemek için; • Anemiyi önlemek için;
megakaryositlerin epoetin alfa veya
matürasyonunu artıran darbopoetin alfa
IL-11(oprelvekin)
 Alkilleyici ilaçlar
Siklofosfamid
• CYP tarafından akrolein
metabolitine dönüşür.
• Metaboliti hemorajik sistit ve
hematüri yapar.
• Yan tesirini önlemek için
mesna antidotu kullanılır.
Busulfan
• Pulmoner fibrozisi en fazla
yapandır. (Bütün alkilleyiciler
yapar)
Karmustin / Lomustin
• Nitrozoüre grubudur.
• Beyin tümörlerinde kullanılır.
Streptozosin
• Pankreasın beta hücrelerine
afinite gösterdiği için
insülinoma tedavisinde verilir
Temozolomid
• Oral verildiğinde %100 emilir.
• Beyin tümörleri ve melanom
tedavisinde kullanılır.
 Sisplatin
• Alkilleyici değildir fakat
alkilleyici ilaçlar gibi DNA
üzerinde N7 deki
guanine kovalent
bağlanır.
• Döneme spesifik etki
yapmaz.
• Solid tümörlere etkilidir.
• İntravenöz kullanılır.
• Beyne geçemez.
• En fazla emezis yapan
anti-kanser ilaçtır.
• Nefrotoksiktir.
• Nefrotoksisite riskini
azaltmak için amifostin
ile birlikte verilir.
• Kemik iliği depresyonu
yapmaz/çok zayıf yapar.
• Karboplatin kemik iliğini
deprese edebilir ve KC
toksiktir.
• Kemik iliğini zayıf
deprese edenler
- Vinkristin
- Bleomisin
- L-asparajinaz
- Siplatin
 Antimetabolitler
• Hızlı çoğalan hücrelerde • Alkilleyici ilaçlardan
S fazını inhibe ederler. daha az, vinkristin,
• Hücre bölünmesine bleomisin ve L-
spesifik etki yaparlar. asparajinazdan daha
fazla olmak üzere kemik
• İmmunsupresif etkileri iliği depresyonuna
ile kanser dışı neden olurlar.
durumlarda da
kullanılırlar.
 Antimetabolitler

Folik asit Pürin Pirimidin

antimetabolitleri antimetabolitleri antimetabolitleri
Metotreksat 6-merkaptopürin 5-florourasil
Pemetreksed Tioguanin Kapesitabin
Pralatreksat Fludarabin Sitarabin
Kladribin Gemsitabin
Pentostatin
 Metotreksat
• Folik asit • Kemik iliği depresyonu,
antimetabolitidir. nefrotoksisite ve
• Dihidrofolat reduktazı hepatotoksisiteye neden
inhibe eder. olabilir.
• Koriokarsinom, • Toksik tesirlerini önlemek
nonHodkgin lenfoma, için lökovorin kullanılır.
osteosarkom, meme • Metotreksatın kan düzeyi
kanseri, baş-boyun arttığı zaman plazmada
kanserleri, santral sinir yıkımını artıran
sistemi lenfoması ve ALL glukarpidaz verilir.
tedavisinde kullanılır.
 Pürin Antimetabolitleri
Merkaptopürin/ Tioguanin
• Ön ilaçlardır.
• Hipoksantin guanin
fosforibozil transferaz ile
aktif hale gelirler.
• Ksantin oksidaz ve
Tiyopürin metiltransferaz
ile yıkılır. Enziminin
genetik olarak yetersiz
olduğu hastalarda daha
fazla yan tesir yaparlar.
Pentostatin
• Adenozin deaminazı
(ADA) inhibe eder.
• Lenfoid tümörlerde
kullanılır.
Fludarabin
• KLL tedavisinde kullanılır.
• Yanıt yoksa CD20
antikorları rituksimab ve
ofatumumab veya CD52
antikoru alemtuzumab
verilir.
 Primidin Antimetabolitleri
5-Florourasil Kapesitabin
• Timidilat sentazı • Florourasile dönüşür.
irreversible inhibe ederek • Timidilat sentazı inhibe
timin sentezini baskılar ederek timin sentezini
(timinsiz ölüm). baskılar (timinsiz ölüm).
• Genetik polimorfizm • Metastatik kanserlerde
gösteren dihidropirimidin kullanılır.
dehidrogenaz enzimi ile
metabolize edilir. • Genetik polimorfizm
gösteren dihidroprimidin
• Koroner damarlarda dehidrogenaz enzimi ile
vazospazm gibi yan metabolize edilir.
tesirlere neden olabilir.
(Nifedipin verilir)
 Sitarabin (Sitozin arabinosid)
• Primidin antimetabolitidir. • Gözyaşı ile de atılabildiği
DNA polimeraz-alfa ve için konjunktivit yapar
betayı inhibe eder. AML,
hairy celi lösemi, ALL ve
non-Hodkgin lenfoma
tedavisinde intravenöz
verilir.
• Solid tümörlere etkisizdir.
• Kemik iliği depresyonu,
nötropeni, trombositopeni,
bulantı-kusma, serebellar
ataksi yapabilir.
SPOT
Kristal nefropati yapan antiviral➔ Asiklovir
CMV tedavisinde ilk tercih➔ Gansiklovir
CMV retinitinide intravitreal verilen➔ Fomivirsen
Nükleotid yapılı rev. transkriptaz inhibitörü➔ Tenofovir
AIDS proteaz inhibitörü➔ Navirler
AIDS integraz inhibitörü➔ Gravirler
Viral nöraminidazı inhibitörleri➔ Oseltamivir, Zanamivir
AIDS ve Hep B de etkili olanlar➔ Tenofovir, Lamivudin
SPOT
Hepatit C RNA polimeraz inhibitörü➔ Ribavirin
Hepatit C serin proteaz inhibitörü➔ Previrler
Hepatit C RNA bağımlı RNA polimeraz inh➔ Sofosbuvir
RSV yüzeyinde A antijenine bağlanan➔ Palivizumab
HPV de verilen immünmodulatör➔ İmiquimod
Beyin tümörlerinde kullanılan alkilleyici➔ Karmustin,
Lomustin
Alkilleyicilerin en sık oluşturduğu kanser➔ AML
Siklofosfamidin akrolein metabolitinin antidotu➔
Mesna
Pulmoner fibrosis yapan alkilleyici➔ Busulfan
SPOT
Emezisi en fazla yapan antineoplastik➔ Sisplatin
Sisplatinin nefrotoksisitesini azaltan➔ Amifostin
Kemik iliğini zayıf deprese eden➔ Vinkristin,
Bleomisin, L-Asparajinaz, Sisplatin
Metotreksat toksik etkisini azaltan➔ Lökovorin
Metotreksatın plazmada yıkımını artıran➔
Glukarpidaz
Timinsiz ölüm➔ 5-FU
Gözyaşı ile atılıp konjunktivit yapan➔ Sitarabin
 Mikrotubül İnhibitörleri
• Tubulin proteininin • Hücre bölünmesinin M
polimerizasyonunu fazına spesifik etki
etkileyerek mitoz yaparlar.
bölünmeyi metafazda • Vinkristin dışında
durdururlar (metafaz belirgin kemik iliği
zehiri=mitoz zehiri). depresyonuna neden
olurlar.
 Mikrotubül İnhibitörleri
Mikrotubül inhibitörü Etki mekanizması

Vinkristin / Vinblastin Tubulin polimerizasyonunun

/Vinerelbin inhibisyonu
Paklitaksel / Dosetaksel Tubulin polimerizasyonunun
/Cabazitaksel stimülasyonu
lxabepilon / Estramustin Mikrotubül üzerinde beta
tubüline bağlanma
Eribulin Mikrotubül fonksiyonunun
inhibisyonu
 Vinka Alkaloidi (Vinkristin)
• Tubülin • Doz kısıtlayan yan tesiri
polimerizasyonunu periferik nöropatidir.
inhibe ederek hücre • Ortostatik hipotansiyon,
bölünmesini metafazda üriner retansiyon,
durdurur. paralitik ileus,
• ALL, Hodkgin ve konstipasyon, uygunsuz
nonHodgkin lenfoma, ADH sendromu yapar.
multiple myelom, Wilms • Kemik iliği depresyonu ve
tümörü ve nöroblastom bulantı-kusma yapıcı
tedavisinde kullanılır. etkisi çok azdır.
• CYP3A4 enzimlerince
karaciğerde metabolize
edilir.
 Taksanlar
(Paklitaksel / Dosetaksel /
Cabazitaksel)
• Tubülin polimerizasyonunu • Paklitaksel, meme, over,
stimüle ederek normal akciğer, prostat, mesane
tubülinleri stabilize ederler. kanserinde ve AIDS ile ilişkili
• Mitoz bölünmeyi kaposi sarkomunda
metafazda durdururlar. kullanılır.
• CYP3A4 enzimlerince • Dosetaksel, meme, prostat,
metabolize edilirler. mide, over ve non-small cell
akciğer kanserinde
• Alerjik reaksiyon yararlıdır.
yapabilirler
• Cabazitaksel dışında p-
glikoprotein pompa
substratlarıdır.
 Mikrotubül İnhibitörleri
Ixabepilon Estramustin
• Metastatik meme • Östrojen ve karmustin
kanserinde kullanılır. analoğudur.
Eribulin • Mikrotubul
• G2 ve M fazına selektif fonksiyonlarını inhibe
etki yapar. eder.
• Metastatik meme • Prostat kanserinin
kanserinde kullanılır. tedavisinde kullanılır.
 eTOPOzid/Tenipozid
• Bitkisel kaynaklıdır.
• DNA topoizomeraz 2'yi
inhibe eder.
• G1 ve S dönemine
spesifik etki yapar
• Küçük hücreli veya
küçük hücre dışı akciğer
kanseri tedavisinde
kullanılırlar.
 İrinotekan/ Topotekan
• DNA topoizomeraz 1’i • Kolorektal, küçük hücreli
inhibe eder. veya non-small cell
• Döneme spesifik etki akciğer kanserinde
yapmaz. yararlıdır.
• Ön ilaç olup karaciğerde • Doz kısıtlayan yan tesiri
karboksiesteraz diyaredir. (kolinerjik
enzimlerince aktif ilaç etkinliği artırırlar➔
haline geçer. tedavi atropin)
• Glukuronil transferaz
enziminin genetik olarak
eksik olduğu Gilbert
sendromunda daha fazla
yan tesir yapar.
 Antrasiklinler
(Daunorubisin/ Doksurobisin/ İdarubisin/
Mitoksantron)
• Hücre bölünmesinin • Doz kısıtlayan yan
dönemlerine spesifik etki tesirleri kemik iliği
yapmayan anti-kanser depresyonudur.
antibiyotiklerdir. • Serbest radikal
• DNA topoizomeraz 2'yi oluşumuna bağlı
inhibe DNA sentezini perikardit, myokardit,
baskılarlar. aritmi ve hipertrofik
• Solid ve hematolojik kardiyomyopati gibi
tümörlerde kullanılırlar. kardiyotoksik yan
tesirleri vardır.
• Mitoksantron, multiple • Kardiyak yan tesirlerini
skleroz tedavisinde de önlemek için
verilir. deksrazoksan ve alfa
tokoferol kullanılır.
Aşağıdakilerden hangisi doksorubisin kardiyotoksik
etkisini azaltmak amacıyla kullanılır? (Nisan 2017)
A) Deksrazoksan
B) Ziv-aflibersept
C) Sugammadeks
D) Pemetreksed
E) Mitoksantron
 Anti-kanser Antidotlar
• Metotreksata bağlı GIS ve • Siklofosfamide bağlı
hepatotoksik yan tesirleri hemorajik sistiti önlemek
önlemek için için
-Lökovorin (folinik asit) -Mesna
• Metotreksatın kan düzeyi • Daunurobisin ve
arttığı zaman plazmada doksurobisine bağlı
yıkımını artıran kardiyak yan tesirleri
-Glukarpidaz önlemek için
• Sisplatine bağlı -Deksrazoksan
nefrotoksisiteyi önlemek -Alfa tokoferol
için
-Amifostin
 Bleomisin
• Döneme özgü etki yapan
tek antibiyotiktir (G2 fazı).
• Glikopeptid yapıdadır.
Demir ile birleşir serbest
radikaller yapar. DNA da
kırılmalara sebep olur.
• Beyin tümörleri dışında
birçok tümörde parenteral
yoldan kullanılır.
• Alerjik reaksiyon
yapabilirler
• Hidrolaz enzimleri ile
inaktive edilirler.
• Doz kısıtlayan yan tesiri
öksürük, dispne, pnömoni
ve pulmoner fibrozis ile
birlikte olan pulmoner
toksisitedir.
• Ciltte keratoz ve
pigmentasyon yapar.
• Kemik iliğini deprese edici
etkisi oldukça düşüktür.
• Mitramisin ve mitomisin de
antikanser antibiyotiklerdir.
Döneme spesifik etki
yapmazlar.
 L-Asparajinaz
• L-asparajini parçalayan • En sık görülen yan tesiri
enzimdir. hipersensivite
• Hücre bölünmesine reaksiyonlarıdır.
spesifik etki yapar (G1 • Kanama, tromboemboli,
fazı). pankreatit ve
• Yalnızca çocukluk çağı hiperglisemi yapabilir.
akut lenfositik lösemi • Kemik iliğini deprese
tedavisinde parenteral etmez.
yoldan kullanılır.
Taksanlar, Bleomisin ve L-
asparajinaz alerjik
antikanserlerdir.
 Antineoplastik ilaçlar
Tretinoin (all-trans Arsenik trioksit
retinoik asit) • Farklılaşmayı inhibe
• Vitamin A analoğudur. eder.
• Farklılaşmayı inhibe • Akut promyelositik
eder. lösemi tedavisinde
• Akut promyelositik intravenöz kullanılır.
lösemi (AML M3) ve
akne vulgaris
tedavisinde oral yoldan
kullanılır.
 Antineoplastik ilaçlar
Vorinostat/ Romidepsin/ Aldeslökin
Panobinostat/ Belinostat • IL-2 preparatıdır.
• Histon deasetilazı • Metastatik renal hücreli
inhibe ederler. kanserde kullanılır.
• Kutanöz T-hücreli • Kapiller sızma
lenfoma tedavisinde reaksiyonu gibi yan
kullanılırlar. tesirleri vardır.
 İmatinib / Desatinib / Nilotinib /
Bosutinib/ Ponatinib
• Bcr-abl tirozin kinaz • Philadelphia kromozomu
inhibitörleridir. pozitif KML ve ALL
• c-kit tirozin kinazını da tedavisinde kullanılırlar.
inhibe ederler. • İmatinib en fazla olmak
• Oral yoldan aktiftirler. üzere cajal hücrelerinden
gelişen ve en sık midede
• CYP3A4 enzimlerince yerleşen stromal tümör
karaciğerde metabolize tedavisinde de
edilirler. yararlıdırlar.
• CYP3A4 enzimlerini
indükleyen veya inhibe
eden ilaçlarla etkileşmeye
girerler.
 EGF inhibitörleri
Setuksimab/
Panitumumab/
Nesitimumab
• EGF reseptörüne
bağlanırlar
• Kolorektal kanser ve
küçük hücre dışı AC
kanserinde kullanılırlar.
• K-RAS mutasyonu pozitif
kolon CA tedavisinde
setuksimab verilir.
Erlotinib / Gefitinib/
Afatinib/ Osimertinib/
Dakomitinib
• Epidermal büyüme
faktörünün (EGF) tirozin
kinazını doğrudan inhibe
ederler.
• Non-small cell akciğer
kanseri ve ilerlemiş
pankreas kanserinde
kullanılırlar
 HER-2 (Erb-B2) inhibitörleri
Transtuzumab Lapatinib / Naratinib
/Pertuzumab • HER-2/neu ve EGF
• HER-2/neu tirozin kinazını
reseptörlerine bağlanan doğudan inhibe ederler.
insan kaynaklı biyolojik • Oral yoldan aktiftirler.
moleküllerdir.
• CYP3A4 enzimlerince
• İlerlemiş meme metabolize edilirler.
kanserinde metastazı
önlemek için • İlerlemiş meme
kullanılırlar. kanserinin tedavisinde
kullanılırlar.
 VEGF İnhibitörleri
Bevacizumab Regorafenib/Sunitinib/
• VEGF antikorudur Sorafenib/Aksitinib
• Metastatik kolorektal • VEGF, PDGF, c-Kit tirozin
kanser tedavisinde kinazını inhibe eder.
kullanılır. • Kolorektal kanser tedavisi
• Diğer VEGF antikorları • RCC de kullanılabilir.
gibi Hipertansiyon, atrial Aflibersept/ Ranibizumab
tromboemboli, stroke,
anjina ve miyokart • Lokal kullanılabilen VEGF
enfarktüsü gibi yan antikorları
tesirleri vardır. • Intravitreal verilebilir.
Ramicuramab ROP tedavisi
• Mide kanserinde kullanılır
 KLL tedavisi
Alkilleyici ilaçlar Ibrutinib/ Acalabrutinib
• Siklofosfamid B lenfosit ilişkili bruton kinaz
• Klorambusil inhibitörleri.
Pürin antimetabolitleri
• Fludarabin Venetoklaks
CD20 antikorları BCL-2 inhibitörü
• Rituksimab /Ofatumumab/
İbritumumab/Tositumomab
/ Obinutuzumab
CD52 antikoru
• Alemtuzumab
Multiple myelom tedavisi

İmmunmodülatörler Sinyal lenfosit aktivasyon

• Talidomid /Lenalidomid molekül F7 antikoru
(SLAMF7)
Elotuzumab
Selektif proteozom
inhibitörleri
• Bortezomib /Carfilzomib/
Iksazomib

CD-38 inhibitörü
• Daratumumab
 Malign Melanom Tedavisi
Alkilleyici ilaçlar Mitojen-aktive
• Dakarbazin ekstraselüler sinyal kinaz
(MEK) inhibitörü
• Temozolomid • Trametinib/ Cobimetinib/
• Sisplatin Binimetinib
B-raf kinaz inhibitörleri CTLA-4 antikoru
• Vemurafenib • İpilimumab
/Dabrafenib/ Encorafenib Hipotiroidi, tiroidit ve
Hashimato yapabilir.
BCG
• Melanom ve mesane
kanseri tedavisi
Gen tedavisi:
• En sık kanser tedavisi
için
• En sık adenovirüs
Bazı Antineoplastikler ve Monoklonal
Antikorlar
Crizotinib, Alectinib, Seritinib, Vismodegib/ Sonidegib/ Glasdegib
Brigatinib • Hedgehog sinyal iletim yolağı
• Anaplastik lenfoma kinaz (ALK) üzerinden BCC tedavisinde
inhibitörü kullanılır
• ALK(+) non-small cell AC CA • Glasdegib AML de kullanılır
tedavisi Meklinertant
Nivolumab; Pembrolizumab; • Nörotensin reseptör antagonisti
Pidilizumab;
• Anti PD-1 • Pankreas, prostat CA tedavisi
• Küçük hücre dışı AC CA tedavisi Palbosiklib/ Abemasiklib/
Ribosiklib
Durvalumab; Avelumab; • Siklik dependent kinaz (CDK)
Atezolizumab inhibitörü
• Anti PD-L1
• Östrojen reseptörü (+) meme CA
• Küçük hücre dışı AC CA tedavisi tedavisi
• Avelumab Merkel hücreli
karsinom tedavisi
Bazı Antineoplastikler ve Monoklonal
Antikorlar
Brentuksimab Gemtuzumab
• CD-30 antikoru • CD-33 antikoru
• Hodgkin Lenfoma tedavisi • AML tedavisi
Blinatumomab İnotuzumab
• T lenfosit CD3 ve B • CD-22 antikoru
lenfosit CD 19 antikoru • ALL tedavisi
• ALL tedavisi Olaratumab
Kopanlisib/ İdelalisib/ • PDGF antikoru
Duvelisib/ Alpelisib
• Fosfatidil inozitol 3 kinaz • Sarkom tedavisi
(FI3K) inhibitörü Dinutuksimab
• KLL tedavisi • Glikolipid GD-2 antikoru
• Alpelisib Meme • Nöroblastom tedavisi
kanserinde verilir.
 Bazı Antineoplastikler ve
Monoklonal Antikorlar
Midostaurin İvosidenib
• FLT3 inhibitörü. AML tedavisi • İzositrat dehidrogenaz-1
Avapritinib inhibitörü
• PDGF ve KIT tirozin kinazı inh. • AML tedavisi
• GIST tedavisi Enasidenib
Larotrektinib • İzositrat dehidrogenaz-2
inhibitörü
• Tropomisin reseptör kinaz • AML tedavisi
inhibitörü. (TRK)
Luspatersept
• TGF reseptör antikoru
• Talasemi ve myelodisplastik
sendrom tedavisi
SPOT
• Periferik nöropati ve uygunsuz ADH yapan➔ Vinka lar
• AIDS’te Kaposi sarkomunda verilen➔ Pakritaksel
• Östrojen ve karmustin➔ Estramustin
• Ciddi diyare yapan atropinle verilen➔ İrinotekan
• Antrasiklinlerin kardiyak yan tesirlerini önleyen➔
Deksrazoksan
• Busulfan gibi pulmoner fibrozis yapan➔ Bleomisin
• AML M3 ve sivilcede kullanılan➔ Tretinoin
• Histon deasetilazı inhibe eden➔ Vorinostat/
Romidepsin
SPOT
BCR ABL tirozin kinaz inhibitörlerinin kullanıldığı➔
KML, ALL
İmatinib in hematolojik malignite dışı
endikasyonu➔ Gastrik stromal tümör
HER-2/neu reseptör antikoru➔ Transtuzumab
HER-2 ve EGF’nin tirozin kinazını direkt bloke
eden➔ Lapatinib/ Naratinib
CTLA-4 antikoru➔ İpilimumab
KLL tedavisinde CD52 antikoru➔ Alemtuzumab
İmmunsupresif İlaçlar
Metotreksat
• Folik asit
antimetabolitidir.
• Dihidrofolat reduktazı
inhibe eder.
• Romatoid artrit
tedavisinde ilk tercih
ilaçtır.
• Psöriyasis, ankilozan
spondilit, polimyozit,
dermatomyozit, Wegener
hastalığı ve sistemik lupus
tedavisinde de yararlıdır
• Karaciğer
transaminazlarını artırır.
• Lökopeni ve anemi
yapabilir.
• Karaciğer ve
gastrointestinal yan
tesirlerini önlemek için
lökovorin (kalsiyum
folinat) kullanılır.
• Gebelerde kullanımı
uygun değildir.
Leflunomid/ Terflunomid
• Oral yoldan etkili • Romatoid artrit
pirimidin tedavisinde kemik
antimetaboliti ön hasarını önlemek için
ilaçtır. kullanılır.
• Metaboliti, • Teriflunomid, benzer
dihidrooratat özelliklere sahiptir
dehidrogenazı inhibe
eder.
• Oral verildiğinde tam
absorbe edilir.
Mikofenolat mofetil
• İmmunsupresan etkisini • SLE’ye bağlı renal
pürin sentezini inhibe hasarı azaltmak için
ederek yapan ön ilaçtır. etkilidir.
• İnozin monofosfat • Romatoid artrit ve
dehidrogenazı inhibe Wegener hastalığında
eder. da yararlıdır.
I:Sirolimus
II:Takrolimus
III:Everolimus
IV:Siklosporin
Yukarıdaki ilaçlardan hangisi/hangileri kalsinörin fosfataz
inhibisyonu ile hücresel immüniteyi baskılayarak otoimmün
hastalıkların tedavisinde kullanılır?
A: I, II
B: I, II, III
C: II, III
D: II, IV
E: Yalnız IV
Siklosporin
• Mantardan elde edilir. • Organ transplantasyonu,
• Siklofiline bağlanarak T romatoid
lenfositlerde kalsinörin artrit,inflamatuvar barsak
fosfatazı inhibe eder. hastalıkları ve psöriyasis
tedavisinde yararlıdır.
• T lenfositlerin
aktivasyonunu ve • Oral verildiğinde %25
proliferasyonunu azaltır. civarı absorbe edilir.
• Hücresel immuniteyi • CYP3A4 enzimleri
selektif olarak baskılar tarafından metabolize
edilir.
Siklosporin
• Rifampin gibi CYP3A4
enzimini indükleyen
ilaçlar etkinliğini azaltır.
• Doz kısıtlayan yan tesiri
nefrotoksisitedir.
• Kemik iliğini deprese
edici etkisi düşüktür.
• Hepatototoksisite,
• Anemi, trombositopeni,
• Enfeksiyon riskinde
artma,
• Mental
konfüzyon,nöbet,
• Hiperglisemi,hipertansi
yon,
• Gingiva hiperplazisi ve
hirşütizm yapabilir.
Takrolimus
• Makrolid antibiyotiktir. • Organ transplantasyonu
• Kimyasal yapısı sonrası greft-versus-host
siklosporine reaksiyonlarında ve
benzememesine karşın otoimmün hastalıklarda
etki mekanizması kullanılır.
benzerlik gösterir. • CYP3A4 enzim sistemini
• FK-bağlayıcı proteine indükleyen veya inhibe
(FKBP) bağlanak T eden ilaçlarla ciddi
lenfositlerde kalsinörin etkileşmelere girer
fosfatazı inhibe eder.
• T lenfositlerin
aktivasyonunu ve
proliferasyonunu azaltır.
Sirolimus (Rapamisin) /
Everolimus
• FK506 bağımlı protein • Organ nakli ve
12'ye bağlanarak otoimmün hastalıklarda
rapamisin (mTOR) kullanılırlar.
moleküllerini ve • Sirolimus, koroner
memeli protein kinazı stentlerde restenozu
inhibe ederler. engellemek amacıyla da
• Proliferasyon sinyal kullanılmaktadır
iletimini baskılarlar
I:Sirolimus
II:Takrolimus
III:Everolimus
IV:Siklosporin
Yukarıdaki ilaçlardan hangisi/hangileri kalsinörin fosfataz
inhibisyonu ile hücresel immüniteyi baskılayarak otoimmün
hastalıkların tedavisinde kullanılır?
A: I, II
B: I, II, III
C: II, III
D: II, IV
E: Yalnız IV
Klorokin
• Oral yoldan verildiğinde • Hızla ve tam emildiği için
hızla ve tam emilir. intestinal amibiyasis
• Melaninden zengin tedavisinde kullanılmaz.
dokularda (göz gibi) • Antiinflamatuvar
birikir. etkisinden dolayı
• Sanal dağılım hacmi , romatoid artrit,lupus ve
vücut hacminden sjögren sendromunda
büyüktür. kullanılır.
• Yarı ömrü 45 gündür. • Pigmenter retinopati ve
glukoz-6-fosfat
• Antimalaryal ,antiamibik dehidrogenaz
ve antiinflamatuvar etkisi eksikliğinde hemolitik
vardır. anemi yapabilir.
Azotioprin / Merkaptopürin
• Pürin antimetaboliti • Metabolizmalarını
immünsupresif yapan tiyopürin
ilaçlardır. metiltransferaz
• Romatoid artrit, enziminin genetik
inflamatuvar barsak olarak olmadığı
hastalıkları, psöriyatik hastalarda yan tesir
artrit, Behçet hastalığı riskleri artar
ve organ naklinde
kullanılırlar.
Siklofosfamid
• DNA bazılarına (en fazla • Metaboliti akroleine bağlı
N7 guanin) kovalent hemorajik sistit ve
bağlanan alkilleyici hematüri yapar.
antineoplastik iaçtır. • Hemorajik sistiti önlemek
• Romatoid artrit, sistemik için mesna ile birlikte
lupus, Wegener, verilir.
hemolitik anemi, vaskülit • Uygunsuz ADH
ve ilerlemiş multipl sendromuna neden
skleroz tedavisinde olabilir.
kanserde kullanıldığı
dozdan daha düşük
dozda verilir
Anakinra / Canakinumab /
Rilonasept
• Anakinra, IL-1α ve IL- • Canakinumab, IL-1β
1β reseptörlerini bloke reseptör antikorudur.
eder. • Rilonasept, IL-1β
• Şiddetli romatoid artrit, reseptörlerinin füzyon
yenidoğan başlangıçlı antikorudur
multisistem
inflamatuvar hastalık,
geç başlangıçlı sistemik
juvenil inflamatuvar
artrit, gut ve psöriyasis
tedavisinde subkutan
kullanılır.
 TNFalfa Antikorları
İnfliksimab/ Adalimumab/ Etanersept/
Certolizumab/ Golimumab
• Romatoid artrit, • Tüberküloz, bakteriyel
psöriyasis,klasik ilaçlara sepsis ve sistemik
dirençli ankilozan mantar enfeksiyonlarına
spondilit, crohn hastalığı, neden olurlar .
Behçet hastalığı, wegener • Tüberküloz
hastalığı ve üveit reaktivasyonuna neden
tedavisinde kullanılırlar. oldukları için
• Crohn hastalığındaki kullanmadan önce PPD
fistül varlığında ilk tercih testi yapılmalı ve PA
ilaçlardır. akciğer filmi çekilmelidir.
• Etanersept, füzyon • Multiple sklerozda
antikorudur. kullanımları uygun
değildir.
Tocilizumab / Rituksimab
Tocilizumab/ Sarilumab
• IL-6 reseptör antikorudur.
• Romatoid artrit tedavisinde
parenteral yoldan kullanılır.
• Tüberküloz reaktivasyonu
açısından kullanmadan
önce PPD testi yapılmalıdır.
Siltuksimab
• IL-6 antikorudur
• Castleman hastalığında
kullanılır
Rituksimab
• B lenfositlerde bulunan
CD20 molekülüne karşı
geliştirilen antikordur.
• Romatoid artritte
intravenöz yoldan kullanılır.
• Kullanmadan önce
kullandıktan sonra hepatit
B testleri takip edilmelidir.
Romatoid artrit tedavisinde hedef molekülü IL-6
reseptörü olan biyolojik ajan aşağıdakilerden
hangisidir? 2019 Eylül TUS

A: Etanersept
B: Abatasept
C: Rituksimab
D: Tocilizumab
E: Tofasitinib
Muromonab / Daklizumab /
Basiliksimab
Muromonab Daklizumab /Basiliksimab
• CD3 antikorudur. • IL-2 reseptörlerinin alfa alt
• T lenfosit reseptör biriminde bulunan CD25'e
kompleksinin antijen bağlanarak IL-2 aracılı
tanımasını engeller. reseptör aktivasyonunu
önlerler.
• Renal, karaciğer ve kalp • Organ nakillerinde reddi
transplantasyonlarından sonra engellemek için kullanılırlar.
akut reddi engellemek için
kullanılır.
Catumaxomab
• CD3 antikorudur
• Metastatik kanserler sonucu
gelişen assit tedavisinde verilir
Abatasept / Tofasitinib
Abatasept/Belatasept
CD80 ve CD86
moleküllerine bağlanarak T
lenfositlerinin
aktivasyonunu önleyen
füzyon antikorudur.
Romatoid artrit tedavisinde
tek başına veya diğer
ilaçlarla kombine verilebilir.
Tofasitinib/ Barisitinib/
Ruksolitinib
• Janus kinaz
inhibitörleridir.
• Oral yoldan aktiftir, büyük
oranda CYP3A4
enzimlerince metabolize
edilir.
• Romatoid artrit;
polisitemia verada
(ruksolitinib) kullanılırlar
Belimumab / Natalizumab
Belimumab
• B-lenfosite bağlanan ve
intravenöz yoldan
kullanılan monoklonal
antikordur.
• Yalnızca yetişkin
hastalarda seropozitif SLE
tedavisinde kullanılır.
Epratuzumab
• CD-22 antikorudur.
• SLE tedavisinde kullanılır.
Natalizumab
• Adezyon molekülü α4-
integrinin monoklonal
antikorudur.
• Şiddetli crohn hastalığı ve
multipl skleroz
tedavisinde kullanılır.
• JC virüse bağlı PMLE
reaktivasyonuna neden
olabilir.
• Vedolizumab α4-
integrinin monoklonal
antikorudur. yeni ilaçtıır
Psöriyazis Tedavisi
Efalizumab
• Lenfosit Fonksiyon İlişkili
Antijenin (LFA-1) CD11
zincirini hedefler
Alefasept
• LFA-3 CD2 füzyon
proteinidir
Brodalumab/ Ixekizumab/
Secukinumab
• IL-17 antikorlarıdır
Ustekinumab
• IL-12 ve IL- 23 antikorudur.
Dupilumab
• IL-4 e bağlanır
Apremilast
• FDE-4 inhibitörüdür
• Psöriyatik artrit ilacı
Guselkumab / Risankizumab /
Tildrakizumab
• IL-23 antikorları
IL-12 ve IL-23 sitokinlerine bağlanarak etki gösteren
ve psöriyaziste kullanılan ilacın adı nedir? TUS 2018
Şubat

A: Ustekinumab
B: Vedolizumab
C: Ranibizumab
D: Palivizumab
E: Omalizumab
Raksibacumab/ Bezlotoxumab
Obiltoxaximab • C. Difficile toksin B
• İnsan kaynaklı Antraks antikorudur
basilinin PA proteinine • PME de kullanılır
bağlanır. İnhale
antraksın
önlenmesinde kullanılır.
İnterferonlar
• Antiviral, • İnterferon-β, multiple
immunmodülatör ve skleroz tedavisinde
antiproliferatif etki yararlıdır.
yaparlar. • İnterferon-γ, kronik
• JAK STAT reseptör granulomatöz hastalıkta
sistemini kullanırlar. kullanılır.
• Parenteral yoldan Inosipleks
verilirler. • Ifn üretimini artırır. Viral
enfekiyonlarda kullanılır
• SSPE de ömrü uzatır.
Multipl Skleroz Tedavisi
Dimetil fumarat Anti-kanser ilaçlar
Glatiramer • Siklofosfamid ve
Fingolimod, siponimod, mitoksantron yararlıdır.
ozanimod Kortikosteroidler
• Sfingozin 1-fosfat İnterferon-β
reseptör modülatörleri. Natalizumab
Dalfampridin, Fampridin Ocrelizumab (anti CD20)
• Potasyum kanal
blokörüdür.
TNF-alfa inhibitörleri
• Yürüme hızını artırmak kontrendikedir.
için kullanılır.
Talidomid / Lenalidomid /
Pomalidomid
• Anjiogenezi inhibe
ederler,
antiinflamatuvar ve
immunmodulatör
etkileri vardır.
• TNF-alfa ve nötrofil
üretimini azaltırlar, IL-10
sentezini artırırlar.
• Multipl myelom, AML,
myelodisplastik
sendrom,organ nakli,
malign melanom, kolon
kanseri, renal kanser,
prostat kanseri ve
eritema nodosum
leprosum gibi birçok
hastalıkta kullanılırlar
T-lenfosit Aktivitesini Baskılayan
İmmunsupresif İlaçlar
ilaç Mekanizma

Siklosporin/takrolimus Kalsinörin fosfataz inhibisyonu

Sirolimus/everolimus Memeli protein kinaz (m TOR)

inhibisyonu
Mikofenolat mofetil İnozin monofosfat dehidrogenaz
(pürin sentez) inhibisyonu
Muromonab-CD3 T-lenfosit hücre kompleksinin
antijen tanınmasının inhibisyonu
T-lenfosit Aktivitesini Baskılayan
İmmunsupresif İlaçlar

İlaç Mekanizma

Daklizumab/basiliksimab IL-2 (CD25) aracılı reseptör

aktivasyonunun inhibisyonu
Azotioprin Pürin sentez inhibisyonu

Glukokortikoidler Nükleer reseptör aktivasyonu ile

gen transkripsiyon regülasyonu
SPOT
İnozin monofosfat dehidrogenazı inhibitörü➔
Mikofenolat mofetil
Siklofilin aracılı T lenfositlerde kalsinörin fosfatazı
inhibitörü➔ Siklosporin
Gingiva hiperplazisi ve hirşutizm yapan➔ Siklosporin
FKBP aracılı T lenfositlerde kalsinörin fosfataz
inhibitörü➔ Takrolimus
Rapamisin (mTOR) moleküllerini ve memeli protein
kinazı inhibitörü➔ Sirolimus/ Everolimus
Koroner stentlide stenozu önleyen➔ Sirolimus
IL-1 reseptör antikoru➔ Anakinra, Canakinumab,
Rilonasept
SPOT
Crohn hastalığındaki fistül varlığında ilk tercih➔ TNF
alfa antikorları
Multiple sklerozda kx➔ TNF alfa antikorları
IL-6 reseptör antikoru➔ Tocilizumab
B lenfositlerde bulunan CD20 antikoru➔ Rituksimab
Transplantasyonda akut reddi engelleyen CD3
antikoru➔ Muromonab
Adezyon molekülü α4-integrinin monoklonal
antikoru➔ Natalizumab
Yetişkin hastalarda seropozitif SLE ➔ Belimumab
Ifn beta➔ M. Skleroz Ifn gama➔ Kr. Granülomatoz
hastalıklar
Toksikoloji
 Ağır Metal Zehirlenmeleri
Metal Bulgular Tedavi
Kurşun Anemi Kalsiyum disodyum
Periferal nöropati EDTA
Nefropati Dimerkaprol
Hipertansiyon Penisilamin
Tırnakta gri çizgiler Çocuklarda oral
succimer
Civa Tremor Dimerkaprol
Gingivostomatit Penisilamin
Periferik nöropati Çocuklarda oral
Nöropsikiyatrik bulgular succimer
 Ağır Metal Zehirlenmeleri

Ağır metal Bulgular Tedavi

Arsenik Sarımsak kokusu Dimerkaprol
Deride koyulaşma Penisilamin
Aritmi Çocuklarda oral
Ensefalopati succimer
Periferik nöropati
Pansitopeni
 Antidotlar
• Penisilamin • Kalsiyum disodyum
Bakır zehirlenmesi, EDTA
Wilson sirozu ve Kurşun, kadmiyum ve
romatoid artrit demir zehirlenmesinde
tedavisinde kullanılır. intravenöz yoldan
Gebelere verildiğinde kullanılır.
cutix laxaya neden olur. Civa zehirlenmesinde
Trientin, bakır etkili değildir.
zehirlenmesi ve Wilson
hastalığında oral yoldan
kullanılır.
 Antidotlar
• Dimerkaprol
Altın, arsenik ve inorganik
civa zehirlenmesinde
parenteral kullanılır.
Glukoz-6-fosfat dehidrogenaz
eksikliğinde hemolitik anemi
yapar.
• Ditizon
Talyum ve nikel
zehirlenmesinde kullanılır.
• Prusya mavisi
Talyum ve sezyum
zehirlenmesi
• Succimer
Çocuklardaki kurşun, civa,
arsen,k zehirlenmesinde oral
yoldan verilir.
• Deferioksamin
Akut demir zehirlenmesine IV
• Deferasiroks/ Deferipron
Kronik demir zehirlenmesinde
oral
 İlaç zehirlenmeleri
İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Asetaminofen Karaciğer nerozu N-asetilsistein

Aminotransferaz artış
Hipoprotrombinemi
Hepatik ensefalopati
Böbrek yetmezliği
 İlaç zehirlenmeleri
İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Aspirin Tinnitus Sodyum bikarbonat

Hiperventilasyon Diyaliz
Respiratuvar alkaloz
Artmış anyon gap
Metabolik asidoz
Hipertermi
dehidratasyon
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Amfetamin Öfori Konvülsiyonlar için

Kokain Ajitasyon diazepam veya
Efedrin Hipertansiyon fenobarbital
Taşikardi
Midriyazis
Hipertermi
Konvülsiyon
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Antikolinerjik Ağız kuruluğu Fizostigmin

Trisiklik Sıcak-kuru deri
antidepresan Midriyazis, siklopleji
Antihistaminik Hipertermi
Üriner retansiyon
Konstipasyon
Ventriküler aritmi
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Antikolinesteraz Diyare Atropin +

Organofosfat Hipersalivasyon/ terleme pralidoksim
İdrar sıklığında artma
Myosis
Bradikardi /hipotansiyon
Bronkospazm
Solunum kaslarında felç
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Opiyat Bilateral myozis Nalokson

Bulantı-kusma
Hipotansiyon
Bradikardi
Bronkokonstriksiyon
Konstipasyon
Konvülsiyon
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Etanol Öfori Benzodiazepin için

Benzodiazepin Solunum depresyonu flumazenil
Barbitürat Hipotermi Fenobarbital için
Koma sodyum bikarbonat ve
diyaliz
 İlaç zehirlenmeleri
İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Beta blokör Hipotansiyon Beta blokör

Verapamil Bradikardi zehirlenmesinde glukagon
PR uzaması kalsiyum kanal blokörü
zehirlenmesinde glukagon
veya insülin+glukoz
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Digoksin Bulantı-kusma Potasyum

İştahsızlık ve diyare Digibind
Bradikardi ve PR uzaması Bradikardi ve AV blok
Ventriküler aritmi için atropin
Ventriküler aritmi için
lidokain
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Metilksantin Bulantı-kusma Esmolol

Hipotansiyon Diyaliz
Taşikardi
Artmış diürez
Tremor
İnsomnia
Konvülsiyon
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Metil Görme bulanıklığı Etil alkol

alkol Bradikardi Fomepizol
Nöbet/koma Sodyum bikarbonat
Retina hasarı sonucu kalıcı körlük diyaliz
Retinada kar yağdı manzarası
Metabolik asidoz
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Etilen glikol Santral sinir sistemi Etil alkol

depresyonu Fomepizol
Asidoz Sodyum bikarbonat
Böbrek yetmezliği Diyaliz
İdrarda artmış oksalat itrahı
 İlaç zehirlenmeleri

İlaç Bulgu/semptom Tedavi

Siyanür Bulantı-kusma Amilnitrit

Senkop (methemoglobin
Nöbet yapar)
Koma Sodyum tiosülfat
Ağızda sarımsak veya acıbadem Hidroksikobalamin
kokusu