មាតិកា

មេរៀនទី៤
មូលនិធិពាណិជ្ចកម្ម.....................................................................................................................................
៤.១. សញ្ញា ណទូទៅនៃមូលនិធិពាណិជ្ចកម្ម.........................................................................................................
៤.២. ធាតុរូបទ្រព្យ....................................................................................................................................
៤.២.១. សម្ភា រះ និងហិតប្ដូ ករណ៏...................................................................................................................
៤.២.២. ទំនញិ .....................................................................................................................................
៤.៣ ធាតុអរូបទ្រព្យ..................................................................................................................................
៤.៣.១. ធាតុចាំាបាច់.......................................................................................................................
៤.៣.២. ធាតុទម្លា ប់.................................................................................................................................
៤.៤ ធាតុឳកាស...................................................................................................................................
៤.៤.១ ការអនុញ្ញា តរដ្ឋា បាល និងអាជ្ញា ប័ណ្ណ....................................................................................................
៤.៤.២ សិទ្ធលើកម្មសិទ្ធឧស្សាកម្ម..................................................................................................................
៤.៤.៣. ម៉ា ក........................................................................................................................................
៤.៥ កិច្ចឧបត្ថម្តមលូ និធិពាណិជ្ចកម្ម..................................................................................................................
៤.៥.១ ការប៉ះពាល់ស្លា កសញ្ញា .......................................................................................................................
៤.៥.២ ការប្រគួតប្រជែងមិនស្មោ ះត្រង់...............................................................................................................
៤.៥.៣ កិច្ចឧបត្ថម្តដល់ពាណិជ្ចកម្មរតបតៅនឹងភតិបតីទីកន្លែង.....................................................................................
៤.៦ ការលក់ និងាករបញ្ចំា នៃមូលនិធិពាណិជ្ចកម្ម...................................................................................................

មេរៀនទី ៤
មូលនិធពាិ ណិជក្ជ ម្ម
 សកម្មភាពពាណិជ្ជកម្ម ត្រូវបានធ្វើឡើងតាមចំណាត់កាលសកម្មភាពខុសៗ ដែលក្នងុ នោះមានទំា ងមនុស្សនងិ សម្ភា រៈ។ មធ្យោបាយទំា ងនេះ ត្រូវបាន
គេរៀបចំតៅតាមសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មដើម្បីបង្កើត‌ឲ្យមានទ្រព្យសម្បតថ្តិ ្មីមួយ ដែលគេហៅថា"មូលនិធពាិ ណិជក្ច ម្ម”។ មូលនិធិពាណិជ្ចកម្មត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅ
ជាមួយនឹងគំនិត វត្ថុ ( ចលនវត្ថុនិងអចលនវត្ថុ ) ព្រមទាំងផលសម្រេចបានផ្សេងៗ។ ដែលហៅថាគំនតិ អាចសំដៅលើការបង្កើតឲ្យមានអតិថិជន ឬទ្រព្យ ដែល
ចេញពីការស្នា ដៃច្នៃប្រឌិដ្ឋ ដែលបានបង្កើតឡើងទ្រព្យមួយដោយខ្លួនឯង ហើយវាក៏អាចជាមូលនិធិមយួ ដែលមានគោលដៅឆ្ពោ ះទៅរកការបង្កើត និងការរក្សាទុក។
មូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម គឺជាសញ្ញា គតិយិត្តមយួ នៃការប្រកបពាណិជ្ជកម្ម ដោយសារតែវាជាផ្នែកមួយនៃបេតិកភណ្ឌ ឬស្ថតិ នៅក្នងុ បញ្ជសា ី រពីភណ្ឌ របស់
សហគ្រាសពាណិជ្ជកម្ម ដែលជាមូលហេតុនាំឲ្យមូលនិធិពាណិជ្ជកម្មក្លា យទៅជាកម្មវត្ថុនៅក្នងុ ការសិក្សានៃវជ្ជាិ ជីវៈពាណិជ្ជកម្ម។
មូលនិធិពាណិជ្ចកម្មត្រូវបានកើតចេញពីពួកពាណិជក្ជ រ នៅសតវត្សទី១៩ ដែលកាលពីមុនមកគេបានហៅថាទំនញិ ឬមូលនិធិហាងទំនិញ។ មូលនិធិនេះ
មានតម្លៃសេដ្ឋកិច្ចពិសេសចាប់តាំងពីសតវត្សទ១ី ៩ មកម្លេះ។ បច្ចុប្បន្ន សញ្ញា ណនេះមានធាតុចម្បង គឹអតិថតាិ ដែលជាអ្នកបង្កើតនូវទំនាក់ទនំ ង ហើយមូលនិធិ-
ពាណិជ្ជកម្ម ក៏ត្រវូ បានផ្សំឡើងដោយបណ្ដា ធាតុផ្សេងៗទៀត ដូចជាចលនវត្ថុ និងអចលនវត្ថុ ដែលពាណិជ្ជករ ក្រមុ ឧស្សាហករ បានរៀបចំឡើងដើម្បីស្វែងរក
អតិថជិ ន ។
៤.១ សញ្ញា ណទូទៅនៃមូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម
មូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម គឺជាសញ្ញា គតិយិត្តមយួ នៃការប្រកបពាណិជ្ជកម្ម ដោយសារតែធនធាននេះគឺជាផ្នែកមួយនៃបេតិកភណ្ឌ ឬស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីសារពី
ភណ្ឌ របស់សហគ្រាសពាណិជ្ជកម្ម ដែលជាមូលហេតុនាំឲ្យមូលនិធពាិ ណិជក្ជ ម្មក្លា យទៅជាកម្មវត្ថនៅ ុ ក្នុងការសិក្សានៃវិជ្ជា ជីវៈពាណិជ្ជកម្ម។
មូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម គឺជាសំណុំនៃរូបទ្រព្យ ឬអរូបទ្រព្យដែលពាណិជល្ជ កម្មម្នា ក់ ឬក្រុមហ៊ុនមួយប្រមូលផ្ដុំ និងប្រើប្រាស់ដើម្បសី ម្មតិកម្មនូវសកម្មភាព
ឧស្សាហកម្ម ឬពាណិជ្ជកម្ម ដើម្បីបំពេញនូវសេក្ដីត្រូវការរបស់អតិថិជនមួយនៅក្នុងមូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម។
សមាសភាពនៃមូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម (ធនធាន) ត្រូវបានបែងចែកជាពីរប្រភេទគឹ អរូបធាតុ (អតិថិតា អតិថិជន ពាណិជ្ជនាម យីហោ ម៉ា ក ប្រកាសនីយ
ប័ត្រតក្កកម្មម៉ូដែល គំនូរឧស្សាហកម្ម សិទ្ធិភតិសន្យា) និងរូបធាតុ (សម្ភា រៈ ទំនិញ ឬសេវាកម្ម ) ដែលចេគចាយដោយសហគ្រាសពាណិជ្ជកម្ម។ នៅក្នុងចំណុច
នេះ មុននឹងឈានទៅដល់ ការពន្យល់អពំ ីអរូបធាតុ យើងគម្បីមានសញ្ញា ណបន្តចិ អំពីរបូ ធាតុនៃមូលនិធពាិ ណិជ្ជកម្ម ដែលក្នុងនោះរួមមាន សម្ភា រៈ ហិត្តូប-ករណ៏
និងទំនិញ។
៤.២. ធាតុរូបទ្រព្យ
រូបធាតុនេះ សំដៅទៅលើសិទ្ធិលើចលនវត្ថុរូបទ្រព្យ មានដូចជា៖
៤.២.១.‌សម្ភា រ និងហិត្តុបករណ៏
សម្ភា រមានសារៈសំខាន់ខ្លា ងំ ណាស់ក្នុងឧស្សាហកម្មជាងក្នងុ ពាណិជ្ជកម្ម ដូច្នេះសម្ភា រគឺជាធាតុមួយនៃមូលនិធពាិ ណិជ្ជកម្ម។ ប៉ុន្តែក្នុងករណីនៃការធ្វើ
អនុប្បទាន អ្នកលក់មានសេរីភាពក្នុងការបដិសេធចេញពីការលក់បន្ថែមនូវសម្ភា រទាំងអស់។ ឧ. គ្រឿងសម្ភា រ និងរថយន្តដឹកជញ្ជូនជាដើម។
៤.២.២. ទំនិញ
 ទំនញិ គឺជាផលិតផលសម្រាប់អ្នកលក់អាចដកយកទំនិញចេញពីមលូ និធិពាណិជ្ជកម្មហើយយកទៅរក្សាទុក ឬយកទៅលក់អោយអ្នកទិញផ្សេងទៀត រីឯ
វត្ថុសម្រាប់ផត្គ ់ផ្គង់តម្រូវការរបស់អ្នកស្នើសុំ។
ទំនញិ គឺជាចលនរូបទ្រព្យផ្សេងៗដែលត្រូវបានលក់ បង្កើតបានជារូបធាតុមនិ មានស្ថេរភាពនៃមូលនិធិ។ ចំពោះទំនិញរួមមាន៖ វត្ថុធាតុដើម ផលិតផល
កំពុងត្រូវបានធ្វើការផ្លា ស់ប្ដូរ ផលិតផលសម្រេច និងសិន្និធិ។
៤.៣ ធាតុអរូបទ្រព្យ
មូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម មានលក្ខណៈប្លែកៗ និងសមាសធាតុផ្សំចរបស់វាមិនត្រូវបានកំណត់ក្នុងច្បាប់នោះទេ ហើយសារៈសំខាន់របស់វាគឺប្រែប្រួលពីពានិជ្ជ
កម្មមយួ ទៅពាណិជ្ជមកម្មមយួ ផ្សេងទៀត។
ធាតុផ្សំទាំងនោះត្រូវបានបែងចែកដូចតទៅ៖
ក. ធាតុចាំបាច់ៈ អតិថិជន និងអតិថិតា
ខ. ធាតុតាមទម្លា ប់ៈ សិទភិ្ធ តិសន្យា ពាណិជក្ជ ម្ម ពាំណិជ្ជនាម ស្លា កសញ្ញា
គ. ធាតុតាមឳកាសៈ ការអនុញ្ញា តរដ្ឋបាល អាជ្ញា ប័ណ្ណ កម្មសិទឧ្ធិ ស្សាហកម្ម (ប្រកាសនីយប័ត្រ ម៉ា ក គំរូឧស្សាហកម្ម និងម៉ដែូ លមានអត្ថប្រយោជន៏)
៤.៣.១ ធាតុចាំបាច់
ធាតុអរូបទ្រព្យទីមួយនេះគឺជាធាតុចាបាំ ច់ ដោយហេតុថា វាបានអនុញ្ញា តឲ្យមានផលិតផល របរ ហើយព្រមទាំងកំណត់ធនធានលាភីយភាពនៃ
មូលធនពាណិជ្ជកម្ម។ ជាការពិត វាមានសក្កា នុភាពនៅលើទំនាក់ទនងមុខរបបរ ដែលជាគោលការណ៏មួយមិនប្រែប្រួល ឬនៅលើទីកន្លែងនៃដំណើរឆ្លងកាត់ដ៏ធំ
ឬក៏សាឡាងមួយដ៏ធំ។
ក. អតិថិជន
អតិថជិ ន រួមមានបណ្ដា បុគ្គល ដែលមានទម្លា ប់មានទំនាក់ទំនងនឹងមូលធននោះ ព្រមជាមួយគ្នា ក៏ការនិពន្ធខះ្ល បានបកស្រាយថា អតិថិជនត្រូវផ្សារភ្ជា ប់
ជាមួយបុគល្គ ភាពនៃពាណិជក្ជ រ។ មានគំនិតមួយចំនួនបានកំណត់ថា វាជាសម្បទានរបស់ពាណិជក្ជ រម្នា ក់ៗបានបង្កើត និងរក្សាទុកនូវទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងបុគ្គល
ដែលពាក់ព័ន។្ធ អតិថជិ នគឺជាធាតុយ៉ា ងចាំបាច់ ហើយការកើនឡើងរបស់អតិថិជនត្រូវផ្សារភ្ជា ប់ជាមួយអរូបទ្រព្យមួយផ្សេងទៀត គឺសិទ្ធលើភតិសន្យា ម៉ា ក
ផលិតផល និងស្លា កសញ្ញា ។ អតិថជិ នមួយចំនួនអាចបង្កើតបានជាអតិថតាិ ។
ខ. អតិថិតា
អតិថតាិ គឺជាបុគ្គលទាំងឡាយណាដែលទិញជាទម្លា ប់នូវទ្រព្យ ឬសេវាផ្សេងៗពីពាណិជ្ជករ នេះគឺជាធាតុសារវន្តនៃមូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម ពីព្រោះថាគ្មា នអតិថតាិ គឺ
គ្មា នមូលនិធពាិ ណិជក្ជ ម្ម។ ជាភារៈកិច្ចរបស់តលា ុ ការដែលត្រូវវាយតម្លៃអតិថិតាដែលត្រូវមានលក្ខណៈជាក់លាក់ និងបច្ចុប្បន្ន។ ដើម្បីឲ្យមានមូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម
ចាំបាច់ត្រូវមានអតិថតាិ ផ្ទា ល់នឹងមូលនិធិនេះ ហើយអតិថិតាពុំមែនជាធាតុនៃមូលនិធដិ ូចគ្នា នឹងធាតុផ្សេងៗទៀតឡើយ។ តាមការពិតពាណិជ្ជករគ្មា នសិទ្ធផ្ដា ច់មុខ
ធ្វើអាជីវកម្មលើអតិថតាិ របស់ខន្លួ ឡើយ ពីព្រោះថាពាណិជ្ជករគ្មា នឯកាធិភាព ( ភាពផ្ដា ច់មុខ ) ហើយអាចជួបប្រទះការដែលអតិថិតារបស់ខ្លួនគ្រប់ពេលវេលា។
ប៉ុន្តែ ពាណិជ្ជកម្មកាន់កាប់នូវធាតុផ្សេងៗជាច្រើនដែលអនុញ្ញា តឲ្យគេមានជំនឿលើការរក្សាអតិថិតា និងលើការអភិវឲ្យកាន់តែរីកចម្រើនឡើងបន្ថែមទៀតលើអតិថិតា
នោះ ហើយការរក្សានូវធាតុទាំងនេះ គឺជាការគ្រប់គ្រាន់ហើយសម្រាប់រក្សាអតិថតាិ ។
៤.៣.២. ធាតុទម្លា ប់
តាមធម្មតាពាណិជ្ជករតែងតែធ្វើពាណិជ្ជកម្មលើមូលនិធិរបស់ខន្លួ ដូចជាការការលក់ ឬការជួលតាមរយៈការធ្វើភតិសន្យាពាណិជ្ជកម្ម ដែលមានដូចជា៖
ក. សិទ្ធចំពោះភតិសន្យា
ភតិសន្យា គឺសំដៅលើកិច្ចសន្យាមួយដែលភាគីម្ខា ងយល់ព្រមឲ្យមានភាគីម្ខា ងទៀត ប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលពីវត្ថុណាមួយ ដែលអាចជាអចលនវត្ថុ
ឬចលនវត្ថជាុ មួយគ្នា ដែលភាគីម្ខា ងទៀត និងទទួលបានកម្រៃពីការប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលលើវត្ថុណាមួយហើយភាគីម្ខា ងទៀត និងទទួលបានកម្រៃពីការ
ប្រើប្រាស់អចលនវត្ថុឬចលនវត្ថុមួយនោះ។ ភតិសន្យាអាចមានអានុភាព នៅខណៈពេលដែកភាគីម្ខា ងសន្យាថានឹងឲ្យភាគីម្ខា ងទៀតប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផល
លើវត្ថណាុ មួយហើយភាគីដែលអាស្រ័យផលសន្យាថានឹងយល់ព្រមបង់ថវកាិ ចំនួនសមរម្យណាមួយដើម្បីជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការប្រើប្រាស់នងិ អាស្រ័យផលរបស់
ខ្លួន។
មូលនិធិពាណិជ្ជកម្មអាចត្រូវបានគេធ្វើអាជីវកម្មនៅក្នុងអចលទ្រព្យវត្ថដែុ លពាណិជ្ជករអាចជាកម្មសិទក្ធិ រ ឬអាចជាផលុបភោគី។ នៅក្នងុ ករណីនេះ សិទ្ធិ
អាស្រ័យផលទីកន្លែងនោះគឺជាកម្មសទិ ្ធិអចលនវត្ថុដែលមិនអាចជាផ្នែកមួយនៃមូលនិធិពាណិជ្ជកម្មបានទេ ប្រសិនបើកម្មសិទក្ធិ រលក់មូលនិធពាិ ណិជក្ជ ម្មដោយមិន
លក់អចលនទ្រព្យវត្ថនោ ុ ះ កម្មសិទ្ធិករត្រូវប្រគល់សិទភ្ធិ តិសន្យាទៅឲ្យអក្ន ទិញ។ ប៉ុន្តែជាញឹកញាប់គេឃើញថាពាណិជ្ជករគ្រាន់តែជាអ្នកជួលទីកន្លែងប៉ុណ្ណោ ះ
សម្រាប់ទុកធ្វើអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន។ ពាណិជ្ជករត្រូវបង់ប្រាក់ថ្លៃឈ្នលួ ដែលបដិភោគគេទទួលបាននូវសិទ្ធិភតិសន្យា ចំពោះភតិសន្យាបតីនេះគឹជាសិទ្ធិចលនវត្ថុដែល
ជាផ្នែកមួយនៃមូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម។ តាមការអនុវត្តមានតម្លៃខ្លា ំងណាស់ពព្រោ ី ះយ៉ា ងហោចណាស់ នៅក្នងុ ពាណិជ្ជកម្មខ្នា តតូចវាជាមធ្យោបាយមួយ៉ា ងធំសខាំ ន់ក្នុង
ការទាក់ទាញអតិថិតា។
ប្រសិនបើម្ចា ស់មូលនិធិពាណិជ្ជកម្មជាម្ចា ស់អចលនវត្ថុដែរនោះ សម្ភា រៈ និងឧបករណ៏ទាំងនៅះមានចរិកលក្ខណៈជាអលនវត្ថតាុ មភ័ពវា្វ សនា ដែលមិន
ត្រូវឋិតក្នុងសមាសធាតុនៃមូលនិធិពាណិជ្ជកម្មនោះទេ។
ខ. ពាណិជនា្ជ ម
ពាណិជ្ជនាម គឺជាឈ្មោ ះ ឬសញ្ញា សម្រាប់សម្គា ល់បញ្ជា ក់ និងសម្គា ល់លក្ខណៈខុសៗនៃសហគ្រាសនីមួយៗ។ នាម ឬសញ្ញា សម្គា ល់ដែលការកំណត់
នោះ ប៉ះពាល់ដល់សណ្ដា ប់ធ្នា ប់សាធារណៈ ឬសីលធម៌ និងជាពិសេសអាចបំភ័ន្តដល់មជ្ឈដ្ឋា នពាណិជ្ជកម្ម ឬសាធារណៈជនអំពីប្រភេទនៃសហគ្រាសដែល
កំណត់ដោយនាមនោះ។
អនុលោមតាម មាត្រាទី ២០ នៃច្បាប់ពីម៉ា ក ពាណិជនា្ជ ម និងអំពើនៃការប្រគួតប្រជែងមិនស្មោ ះត្រង់ចះុ ថ្ងៃទី០៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នា ំ២០០២ បានឲ្យ
និយមន័យពាណិជ្ជកម្មថា “នាម ឬសញ្ញា សម្គា ល់មិនត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាពាំណិជក្ជ ម្មឡើយ ប្រសិនបើសារជាតិ ឬការប្រើប្រាស់នាម ឬសញ្ញា សម្គា ល់សែលបាន
កំណត់នោះ ប៉ះពាំលដ់ ល់សណ្ដា ប់ធ្នា ប់សាធារណៈ ឬសីលធម៌ និងជាពិសេសអាចបំភ័ន្តដល់មជ្ឈដ្ឋា នពាណិជ្ជកម្ម ឬសាធារណៈជន អំពីប្រភេទនៃសហគ្រាស
ដែលបានកំណត់អោយមាននោះ”។ ការការពារប្រឆាំងរំលោភលើពាណិជនា្ជ មត្រូវបានធានាយ៉ា ងទូលំទលា ូ យដោយច្បាប់ ស្ដពី ីម៉ា ំកាំពណិជនា្ជ ម និងការប្រគួត
ប្រជែងមិនស្មោ ះត្រង់ មាត្រាទី ២១ ចុះថ្ងៃទី០៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នា ំ២០០២។ ពាណិជ្ជនាម ត្រូវបានបានការពារប្រឆាំងនិងទង្វើមិនស្របច្បាប់របស់តតិយជនទោះ
មិនបានចុះបញ្ជីឬគ្មា នការចុះបញ្ជីកដោ ៏ យ ក៏ការប្រើប្រាស់ដោយគតិយុត្តនូវពាណិជ្ជនាមណាមួយមកធ្វើពាំណិជ្ជនាម ឬធ្វើម៉ា កសមូហភាព ឬការប្រើប្រាស់ណាមួយ
ដែលអាចធ្វើអោយមន្ទីរសារណជនភ័នច្រ្ត ឡំ ត្រូវចាត់ទុកថាមិនស្របច្បាប់ ដូច្នេះពាក្យថាពាណិជ្ជនាម ជាទូទៅសំដៅទៅលើការសម្គា ល់ដែលពាណិជក្ជ រណាមួយ
ជារូបវន្តបុគល្គ ឬជានីតិបុគល្គ ប្រើប្រាស់សម្រាប់ការអនុវត្តសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួន។
 ពេលដែលពាណិជ្ជករជារូបវន្តបុគ្គល នាមត្រកូលដែលគេប្រើសម្រាប់អនុវត្តពាណិជ្ជកម្មក្លា យជាទ្រព្យបេតិកភណ្ឌ ដែលជាកម្មសទិ ្ធិ និងផ្ទេរអោយតតិយជន
បាន។ តាមពិតនាមនេះអាចទាក់ទាញអតិថិជន ដូច្នេះវាបានក្លា យជាធាតុមយួ នៃមូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម ហើតនាមនេះអចប្រើប្រាស់ដោយទិញបាន ឲ្យតែគេរក្សា
លក្ខណៈពាណិជក្ជ ម្មនៃនាមនេះពោលគឺអាចប្រើប្រាស់បានចំពោះតែវសិ ័យពាណិជ្ជកម្មប៉ុណ្ណោ ះ។ ពាណិជ្ជនាមនេះអាចបង្កើតដោយឈ្មោ ះបុគ្គលណាម្នា ក់ដែលមិន
បាច់តែឈ្មោ ះអាជីវករទេ ឬដោយឈ្មោ ះដាក់តាមតម្រូវចិត្ត ឬតាមនិមិត្តរូបអ្វមី ួយ និងយីហោនេះជាធាតុមួយនៃមូលនិធពាិ ណិជក្ជ ម្ម។ ហេតុដច្នេូ ះ ហើយបានជា
កម្មសិទ្ធិករនៃអចលនវត្ថុមួយ ដែលមានប្រកបរបរពាណិជ្ជកម្មនៅទីនោះអាចទាមទាររក្សាទុកយីហោនៃពាណោជ្ជនាមរបសអ្នកជួលចាស់ ដែលចេញពីអចលនវត្ថុ
នោះបានតែក្នងុ ករណីដែលកម្មសិទ្ធិករបានជួលទាំងអចលនវត្ថុ និងមូលនិធិពាណិជ្ចកម្ម។ បើមិនដូច្នេះទេ ពាណិជក្ជ រដែលចាកចេញ ពីកន្លែងតាំងនៃគ្រឹះស្ថា ន
ពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួននៅទីស្នា ក់ថ្មីននៃ្មី ក្រុមហ៊នុ ពាណិជ្ជកម្មថ្មីរបស់ខន្លួ ។
ពាណិជ្ជនាមមានតំលៃជាទ្រព្យសម្បត្តិ វាអាចត្រូវបានដាក់លក់ដូរដូចជាមូលនិធពាិ ណិជ្ជកម្មហើយហើយអ្នកទិញត្រូវរំលកឹ ដល់តតិយជនពីការផ្លា ស់ប្ដូរ
កម្មសិទ្ធិករ ក្នងុ ពេលនិទ្ទេសចុះផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ។
គ. ស្លា កសញ្ញា
គឺជាបដិរូបដែលជាតំណាង ឬការដាក់ឈ្មោ ះតាមការស្រមើស្រមៃ ឬនាមបុគ្គលត្រូវមានលក្ខណៈត្រូវគ្នា ទៅនឹងផលិតផល ឬទំនិញ ដែលបានបញ្ជា ក់ពី
ប្រទេសដែលបានផលិត ឬបញ្ជា ក់ពីគណ ុ ភាពនៃការធ្វើអាជីវកម្មលើមូលនិថិពាណិជ្ជកម្មដើម្បទាី ញយកអតិថិជន។
៤.៤. ធាតុតាមឪកាស
សំននួ វោហា កំណត់ធម្មតាពីប្រាកសនីយបត្រតក្តកម្ម គំរូឧស្សាហរកម្ម ម៉ូតដែលមានអត្ថប្រយោជន៍ ម៉ា កផលិត ពាណិជ្ជកម្ម ឬសេវា គឺជាទ្រព្យដែល
មានលក្ខណៈអរូបទ្រព្យ ដែលមានផ្ដលសា ់ មីជនរបស់វាឲ្យធ្វើអាជីវកម្មផ្ដា ច់មុខ (ការបង្កើតថ្មី) ឬផ្ដា ច់មខុ ក្នុងការប្រើប្រាស់ (សម្រាប់សញ្ញា ប្លែក) ។
26

៤.៤.១. ការអនុញ្ញា តរដ្ឋបាល និងអាជ្ញា ប័ណ្ណ

ការអនុវត្តពាណិជ្ជកម្មមួយចំនួនធំត្រវូ តែស្ថិតនៅក្រោមការអនុញ្ញា តពីរដ្ឋបាលជាមុន ជាការព្រមព្រៀងនិងអាជ្ញា ប័ណ្ណ។ ជាពិសេសការអនុញ្ញា តឲ្យ
ជាលើកដំបូង ចំពោះការអនុវត្តសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មអាចត្រូវបានលុបចោល ប្រសិនបើពាណិជ្ជករដែលបានប្រព្រឹត្តល្មើស នូវកិច្ចដែលគួរស្ដបី ន្ទោ ស។ ច្បាប់បាន
ចែងពីលក្ខណៈទណ្ឌ រដ្ឋបាល ដូចជាការបិតគ្រឹះស្ថា នមិនឪ្យ ប្រកបមុខរបរ ការដាក់ឲ្យនៅក្រោមនីតិវធិ ីរួមដែលមិនអាចអោយគ្រឹះស្ថា ននោះទទួលផលប្រយោជន៍ពី
មុខរបរខ្លួនឡើយ។

26
សាស្ត្រា ចារ្យ គង់ សាផន (២០១២), នីតពាិ ណិជក្ជ ម្ម
 អាជ្ញា ធរសាធារណៈអាចដកហូតយកប័ណ្ណ ប្រសិនបើម្ចា ស់យល់ឃើញថា តក្តកម្មដែលបានប្រកាសនីយប័ត្រតក្តកម្មរួចហើយនោះ មិនត្រូវបាន
ធ្វើអាជីវកម្ម ឬកំពងុ បានធ្វើអាជីវកម្មមិនពេញលេញ។ អាជ្ញា ធរដកយកមកវិញ ឬក៏ម្ចា ស់ប្រកាសនីយប័ត្រតក្តកម្មមិនបានបំភ្លឺឲ្យសមស្របតាមលក្ខណៈជាក់ស្ដែង។
អ្នកទទួលអាជ្ញា ប័ណ្ណមានសិទ្ធិធ្វើអាជីវកម្មលើតក្តកម្ម ដែលត្រូវបានទទួលប្រកាសនីយប័ត្ររួចហើយទៅតាមលក្ខខណ្ឌ ដែលបានចែងក្នុងច្បាប់ក៏ដចូ ជាលក្ខខណ្ឌ
ផ្សេងៗ
ដែលកំណត់ដោយអាជ្ញា ធរមានសមត្ថកិច្ច។
៤.៤.២. សិទលើ
្ធិ កម្មសទិ ្ធិឧស្សាហកម្ម
ប្រកាសនីយប័ត្រកត្តកម្ម ម៉ា កផលិតកម្ម គំនរូ ម៉ូដែល ដែលឧ្សាហករ ឬពាណិជក្ជ រ ម្នា ក់មានសិទ្ធិ គឺជាចំណែកមួយនៃមូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម ដែលជា
ញឹកញាប់ធាតុទាំងនេះបង្កើតបាន ជាតម្លៃមូលនិធិ។ កម្មសិទអ្ធិ រូបនីមួយៗ ត្រូវស្ថតិ នៅក្រោមរបបគតិយុត្តដាច់ឡែកពីគ្នា តែ ករណីអនុប្បទានពាណិជក្ជ ម្ម អ្នកលក់
ផ្ទេរសិទ្ធិទាំងអស់ដែលជារបស់ខ្លួន។ ម្យ៉ា ងទៀត អ្នកលក់អាចបដិសេធមិនរាប់បញ្ចូលក្នុងអនុប្បទាននេះ នូវធាតុណាមួយនៃកម្មសិទអ្ធិ រូបីទាងំ នេះ ដោយខសន្យា
ជាក់លាក់មយួ ប៉ុន្តែការបដិសេធនេះនឹងមានវសិ ិតភាពជាមួយអនុប្បទាន មូលនិធិពាណិជ្ជកម្ម បើមូលនិធិពាណិជ្ជកម្មនេះជាឧស្សាហកម្មមយួ ត្រឹមតែផលិតផល
ដែលមានប្រកាសនីយប័ត្រ ព្រោះថាក្នុងករណីនេះប្រកាសនីយប័ត្រគឺជាធាតុយ៉ា ងសំខាន់នៃមូលនិធិ។ គេត្រូវប្រៀបប្រដូច ទៅនឹងកម្មសិទ្ធិឧស្សាហកម្មផងដែរ
នូវសិទ្ធិ កម្មសិទ្ធិ អក្សរសាស្ត្រ និងសិស្បៈអាថ៌កំបាងំ ផលិតកម្ម ចំណេះធ្វើ និងមេដាយដែលទទួលបានក្នុងពេលអនុវត្តពាណិជ្ជកម្ម។
ប្រកាសនីយប័ត្រតក្តកម្ម គឺជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិឧស្សាហកម្មដែលចេញដោយក្រសួងទទួលបន្ទុកឧស្សាហកម្ម ( ក្រសួងឧស្សាហកម្មនិងសិប្បកម្ម )
ហើយដែលប្រគលជូនដល់តក្តករ ឬប្រតិសិទ្ធិរបស់ម្ចា ស់សទិ ្ធិលនូវសិទ្ធិផ្ដា ច់មុខក្នងុ អាជីវកម្ម។ ប្រកាសនីយប័ត្រតក្តកម្ម គឺជាកត្តា អភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មចំពោះ
សិទក្ធិ រ ហើយក៏ជាមធ្យោបាយឯកាធិភាព (ភាពផ្ដា ច់មុខ)។ យោងតាមមាត្រាទី ៣ នៃច្បាប់ស្ដីពីការប្រកាសនីយប័ត្រតក្តកម្ម វិញ្ញា ប័ណ្ណបត្រ័ ម៉ូដែលមានអត្ត
ប្រយោជន៍ និងគំររូ ឧស្សាហកម្ម ចុះថ្ងៃទី២២ ខែមករា ឆ្នា ំ២០០៣ បានចែងថា “ប្រកាសនីយបត្រតក្តកម្ម ក្នងុ ន័យច្បាប់នេះ គឺជាវិញ្ញា ណប័នបត្រដែលបានផ្ដល់
ដើម្បកាី រពារតក្តកម្ម”។
ដើម្បទី ទួលបានការប្រកាសនីយប័ត្រតក្តកម្មត្រូវតែថ្មី ត្រូវមានជំហានរកឃើញថ្មី និងអាចយកអនុវត្តនវូ វិស័យឧស្សាហកម្ម។ តក្តកម្មដែលថ្មី មានន័យថា
មិនមានក្នុងសភាពនៃបច្ចេកវទិ ្យាពោលគឺគ្មា ននរណារកឃើញពីមក សភាពនៃបច្ចេកវទិ ្យា គឺសព្វបែបយ៉ា ងដែលសាធារណៈជនណាមួយក្នុងពិភពលោកបានដឹង
កាលបដិច្ឆេទសុំចុះបញ្ជីសណ ុំ ុ ំលិខិតស្នើសុំនេះ ។
27

សិទជា្ធិ ម្ចា ស់នៃប្រកាសនីយបត្រតក្តកម្ម គឺជាសិទ្ធិរបស់តក្តករ។ មានបទប្បញ្ញត្តិពិសេស ដែលកំណត់តក្តកម្ម ដែលសម្រេចដោយកម្មករនិយោជិត

ប្រសិនបើតក្តកម្មត្រូវបានបង្កើតឡើង ដោយកម្មករនិយោជិត ក្នុងពេលប្រតិបត្តិកិចស្ច ន្យាការងារ ដែលមានបេសកម្មធ្វើតក្តកម្ម ឬក្នុងពេលបំពេញកិច្ចការស្រាវជ្រាវ
ដែលគេប្រគល់ឲ្យតក្តកម្ម ដែលបានមកពីកម្មសទិ ្ធិរបស់និយោជិត។ ប៉ុន្តែកម្មករនិយោជិតនឹងទទួលបានប្រាក់កម្រៃបន្ថែមទៀត ក្រៅពីករណីនេះ តក្តកម្មជាកម្មសិទ្ធិ
របស់និយោជិត។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើសហគ្រាសបានអនុញ្ញា តឲ្យមានការរកឃើញតក្តកម្មនេះ និយោជិកអាចសុំទទួលនូវកម្មសិទ្ធិ ឬសិទអា្ធិ ស្រ័យផលចំពោះ
ប្រកាសនីយបត្រ។ ប្រសិនបើមានបុគ្គលពីរនាក់ ឬច្រើននាក់រមួ គ្នា បង្កើតតក្តមយួ សិទ្ធិជាម្ចា ស់នៃប្រកាសនីយបត្រតក្តកម្មនេះ ត្រូវតែជាកម្មសទិ ្ធិរួមគ្នា នៃបុគ្គល
ទាំងឡាយនេះ តែប្រសិនបើបុគ្គលពីរនាក់ ឬច្រើននាក់រកឃើញដដែលៗជាមួយគ្នា នូវតក្តមួយដូចគ្នា បុគ្គលណាដែលបានកំណត់សណ ំ ុ ំលលខិតលេខស្នើសុំដែល
មានការបរិច្ឆេទសុំចុះបញ្ជីមុនគេបង្អស់ ឬមានកាលបរិច្ឆេទអវិភាគីយ៏មុនគេបង្អស់ ហើយមានប្រកាសសុពលភាពនៃកាលបរិច្ឆេទអវិភាគីយ៏នោះត្រូវបានទទួលសិទ្ធិ
ជាម្ចា ស់ប្រកាសនីយបត្រតក្តកម្ម ប្រសិនបើសំណុលំ ិខិតស្នើសុំខាងលើមិនត្រូវបានដកយកវិញទេ ឬក៏បានបោះចោល ឬក៏ត្រូវបានបដិសេធ។ ក្រៅពីការ
ប្រកាសនីយបត្រតក្តកម្មមានវិញ្ញា ប័នបត្រ ម៉ដែូ លមានអត្ថប្រយោជន៏ និងមានគំនូរឧស្សាហកម្មដែលជាសមាសធាតុអរូបីនៃមូលនិធពាិ ណិកម្មផងដែរ ។ 28

នៅក្នងុ កម្មសទិ ្ធិឧស្សាហកម្មមានប្រកាសនីយបត្រតក្តកម្ម គំរូឧស្សាហកម្ម គំរូម៉ូដែលមានអត្ថប្រយោជន៏សៀគ្វបី ង្រួម និងអត្តសញ្ញា ណចង្អុលភូមិសាស្រ្ត

ដោយធាតុនីមយួ ៗ សុទ្ធតែស្ថតិ នៅជាផ្នែកមួយនៃកម្មសទិ ្ឌិបញ្ញា ដោយហេតុថាកម្មសិទ្ឌិបញ្ញា រាប់បញ្ចូលកម្មសិទឧ្ធិ ស្សាហកម្ម សិទអ្ធិ ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធប្រហាក់
ប្រហែល រួមជាមួមកម្មសិទ្ធិបញ្ញា ផ្សេងៗទៀត ដូចជាការសម្ងា ត់ពាណិជ្ជកម្ម សញ្ញា ផ្កា យរណបជាអាទ៌។

27
ច្បាប់សព្ដី ីប្រកាសនីតបត្រតក្តកម្ម វិញ្ញា ប័នបត្រម៉ូដែលមានអត្ថប្រយោជន៏ និងគំរូរឧស្សាហកម្ម ឆ្នា ំ២០០៣
28
ដូច ២៧

៤.៤.៣. ម៉ា ក
ម៉ា ក គឺជាសញ្ញា ដែលអាចឲ្យមើលឃើញហើយវាជាគ្រឿងសម្គា ល់នូវលក្ខណៈខុសៗប្លែកគ្នា រវាងទំនិញ ឬសេវាសហគ្រាសនីមួយៗ។ ម៉ា កដែល
ប្រើប្រាស់ប្រាស់សម្រាប់ទិញ ហៅថាពាណិជ្ជសញ្ញា ហើយម៉ា កដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់សេវា ហៅថាសេវាសញ្ញា ។ ចំណែកម៉ា កនៃសមូហភាព គឺជាសញ្ញា ក៏បាន
រាប់បញ្ចូលទាំងគុណភាពនៃទំនិញ ឬសេវាសហគ្រាសផ្សេងៗគ្នា ដែលប្រើសញ្ញា នោះ ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ម្ចា ស់ប័ណ្ណសមូភាព ដែលបានចុះបញ្ជី។ អនុលោម
តាមមាត្រាទី ២ កថាខណ្ឌ “ក” នៃច្បាប់ស្ដីពីម៉ា ក ពាណិជ្ជនាម និងអំពើនៃការប្រគួតប្រជែងមិនស្មោ ះត្រង់ ចុះថ្ងៃទី០៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នា ំ២០០២ បានឲ្យនិយមន័យ
ម៉ា កថា “ម៉ា ក គឺជាសញ្ញា ដែលមើលឃើញហើយអាចសម្គា ល់លក្ខណៈខុសគ្នា នៃទំនិញ ឬសេវានៃសហគ្រាសនីមួយៗ។ ម៉ា កដែលបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ទំនញិ
ហៅថាពាណិជ្ជសញ្ញា ហើយម៉ា កដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់សេវាហៅថាសេវាសញ្ញា ”។
ម៉ា កគឺជាធាតុមួយដែលមានសារៈសំខាន់នៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់សហគ្រាស ពោលគឺវាជាមធ្យោបាយមួយក្នុងការបណ្ដុ ះភាពស្មោ ះស្មគ្រ័ របស់អតិថិតា។
សិទផ្ដា្ធិ ច់មុខក្នុងការប្រើប្រាស់ម៉ា កត្រូវបានទទួលស្គា ល់តាមរយៈការចុះបញ្ជី ប៉ុន្តែមានម៉ា កមួយចំននួ ច្បាប់មិនអនុញ្ញា តឲ្យចុះបញ្ជីទេដូចជាម៉ា កដែលមិនអាច
សម្គា ល់លក្ខណៈខុសគ្នា នៃទំនិញ ឬសេវាសហគ្រាស ម៉ា កដែលបណ្ដា ឲ្យប៉ះពាល់ដល់សណ្ដា ប់ធ្នា ប់សាធារណៈ សីលធម៌ ឬប្រពៃណីជាតិ ម៉ា កដែលប្រហាក់
ប្រហែលគ្នា ឬម៉ា កដេឡចុះបញ្ជីហើយដែលជាហេតុនាំឲ្យមានការភ័ន្តច្រឡំ ។ 29

ការចុះបញ្ជីម៉ា កត្រូវធ្វើនៅក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បទប្បញត្ញ ្តិស្ដីពកាី រចុះបញ្ជីម៉ា កនេះត្រូវយកទៅអនុវត្តផងដែរ ចំពោះការប្ដូរអាសយដ្ឋា ននៃម្ចា ស់ម៉ា ក និង
ការបញ្ជា ក់ឡើងវញិ នូវការប្រើប្រាស់ និងមិនប្រើប្រាស់ពាក្យស្នើសុំចុះបញ្ជីត្រូវធ្វើឡើងវិញដោយភ្ជា ប់ និងគំរម៉ាូ ក និងបញ្ជីទនំ ិញសេវាត្រូវចុះបញ្ជីដោយរាយថ្នា ក់តាម
ក្រុមមុខទំនញិ និងទាំងរូបវន្តបុគ្គល និងនីតបិ ុគ្គលអាចដាក់ពាក្យស្នើសុំម៉ា ក
29
ច្បាប់សព្ដី ីសិទ្ធិអក្ន និពន្ធនិងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល ឆ្នា ំ២០០៣

ទោះជាសហគ្រាសរបស់ខ្លួនមានទំហធំ ំប៉ុណ្ណា ក៏ដោយ ម៉ា កដែលត្រូវស្នើសុំនោះ ត្រូវមានលក្ខណៈសម្គា ល់បាន ដែលមិនបានហាមឃាត់ដោយច្បាប់

និងមិនត្រូវបំពានដល់សិទ្ធិអក្ន ដទៃ។ កាលណាមានពាក្យស្នើសុំចុះបញ្ជីច្រើនទាក់ទងនឹងម៉ា កច្រើនតែដូចគ្នា ឬប្រហាក់គ្នា ដែលត្រូវបានប្រើទំនិញ ឬសេវាដូចគ្នា ឬ
ប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ហើយដែលដាក់ពាក្យសុំក្នុងពេលជាមួយគ្នា ក្រោយពីការពិគ្រោះឯកសារគ្នា ទៅវិញទៅមកក្នុងចំណោមអ្នកស្នើសុំតែម្នា ក់គត់ ដែលអាចទទួល
បានការចុះចញ្ជី។
ក្រោយពីបានពីបានពិនិត្យយ៉ា ងត្រឹមត្រូវរួចហើយ មន្ត្រីកាន់កាប់បញ្ជីចេញវិញ្ញា ប័ណ្ណបត្រនៃការចុះបញ្ជជី ូនអ្នកស្នើសុំ និងចុះផ្សាយក្នុងព្រឹត្តិបត្រផ្លូវាករេ
របស់ក្រសួងពាណិជក្ជ ម្ម។ ប្រសិនបើពាក្យសចុំ ុះបញ្ជីមិនស្របតាមលក្ខខណ្ឌ នៃច្បាប់ អ្នកសុំត្រូវតែក្នងុ រយៈពេល ៤៥ ថ្ងៃ បន្ទា ប់ពីថ្ងៃជូនដំណឹងជាលាយលក្ខណ៌
អក្សររបស់មន្ត្រីា កាន់កាប់បញ្ជ។ី ក្នងុ ករណីគ្មា នការកែលម្អតាមច្បាប់កំណត់ទេ មន្រ្តីចះុ បញ្ជីមានសិទប្ធិ ដិសេធការចុះបញ្ជីម៉ា កនោះ និងបន្ទា ប់ពីបានចុះផ្សាយក្នុង
ព្រឹតប្តិ ត្រផ្លូវការហើយជនដែលមានពាក់ព័ន្ធ មានរយៈពេល ៩០ថ្ងៃ ( មាត្រា១៤ នៃច្បាប់សព្ដី ីម៉ា ក ពាណិជ្ជនាម និងអំពើនៃការប្រគួតប្រជែងមិនស្មោ ះត្រង់ ចុះ
ថ្ងៃទី០៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នា ំ២០០២ ) ដើម្បជី ូនដំណឹងទៅមន្ត្រីកាន់កាប់បញ្ជពី ីការជំទាស់របស់ខ្លួនចំពោះការចុះបញ្ជម៉ាី ក និងមន្រ្តីកាន់កាប់បញ្ជីត្រូវបានបញ្ជូនជាបន្ទា ន់
មកអ្នកស្នើសុចំ ុះបញ្ជីម៉ា ក និងមន្ត្រីកាន់ត្រូវបញ្ជូនជាបន្ទា ន់មកអ្នកស្នើសុំចុះបញ្ជីត្រូវបញ្ជូនទៅមន្ត្រីកាន់កាប់បញ្ជីនូវចម្លើយបញ្ជា ក់ពីមលូ ដ្ឋា នបង្អែកទាំងឡាយស
ម្រាប់ការចុះបញ្ចីរបស់ខ្លួន និងប្រសិនមិនបានឆ្លើយតបទេ ម្ចា ស់ម៉ា កនោះត្រូវចាត់ទុកថាបានបោះចោលការចុះបញ្ជីរបស់ខ្លួន។ បើអ្នកស្នើសុំចះុ បញ្ជីធ្វើពាក្យជទាំ ស់
មន្ត្រីកាន់កាប់ត្រូវធ្វើចម្លើយមួយច្បាប់ទៅអ្នកដែលដាក់ពាក្យប្ដឹងជំទាស់។ ប្រសិនបើភាគីម្ខា ង ឬទាំងសងខាងាមនបំណងចង់មានសវនកាលមន្ត្រីកាន់កាប់បញ្ជីត្រូវ
រៀបចំឲ្យមានសវនកាលបន្ទា ប់ពីបានស្ដា ប់ភាគីទាំងសងខាង និងពិចារណាលើពាក្យតវ៉ា មន្ត្រីកាន់កាប់ត្រូវសម្រេចថាម៉ា កដែលត្រូវចុះបញ្ជីនេះត្រូវទុក ឬបដិសេធ
30
។
បន្ទា ប់ពីមានការចុះបញ្ជីលើម៉ា ក ម្ចា ស់មានសិទ្ធិហាមឃាត់មនិ អនុញ្ញា តឲ្យអ្នកដទៃប្រើប្រាស់ប្រសិនបើខ្លួនមិនបានអនុញ្ញា ត។ ប្រសិនបើមានការយកទៅ
ប្រើប្រាស់ដោយគ្មា នការអនុញ្ញា តជាមុន

30
ច្បាប់សព្ដី ីម៉ា ក ពាណិជក្ជ ម្ម និងអំពើនៃការប្រគួតប្រជែងមិនស្មោ ះត្រង់ ឆ្នា ២ំ ០០២