1. Áðü ÷áæü êé áðü ôñåëü...

ÊáìéÜ öïñÜ ìÝíïõìå íá áðïñïýìå. Áðü ôç ìéá, åìåßò, ìå ôéò ôáðåéíÝò ìáò äõíÜìåéò, Ý÷ïõìå öôÜóåé óå ï-
ñéóìÝíåò óõãêåêñéìÝíåò ðñïêåßìåíåò êáôáíüçóçò ôçò åëëçíéêÞò éóôïñßáò áðü ôï 1920 êáé ìåôÜ· ìÜò
öáßíåôáé üôé äåí Ý÷ïõìå êÜíåé ìåãÜëá ëÜèç êáé óðáíßùò âñéóêüìáóôå ìðñïóôÜ óå éóôïñéêÜ ãåãïíüôá Þ èÝ-
óåéò ðïõ íá ìÜò äéáøåýäïõí. Áðü ôçí Üëëç üìùò, áêüìç óðáíéüôåñá âñßóêïõìå Üëëïõò áðü ôïõò ÷éëéÜäåò
áó÷ïëïýìåíïõò ìå ôçí åëëçíéêÞ éóôïñßá ðïõ íá óõìöùíïýí ìáæß ìáò.
ÐáñÜäåéãìá: áêïëïõèþíôáò ôç ÷ñïíéêÞ äéáäï÷Þ ôùí ãåãïíüôùí åðß 16 óõíáðôÜ ôåý÷ç Ý÷ïõìå öôÜóåé íá
ðñáãìáôåõüìáóôå ôçí ðåñßïäï ôïõ êáèåóôþôïò ÌåôáîÜ. Ìå ìðïýóïõëá ôéò âáóéêÝò ìáò èÝóåéò, õðïóôç-
ñßæïõìå ìåôáîý Üëëùí üôé ôï êáèåóôþò ÌåôáîÜ åßíáé Ýíá åðåéóüäéï åíôåëþò áêáôáíüçôï áí äåí ëÜâåé êá-
íåßò õð' üøç, áöåíüò ôïí ÷áìçëÞò Ýíôáóçò åìöýëéï ðüëåìï ðïõ äéåîáãüôáí óôçí åëëçíéêÞ åðéêñÜôåéá áðü

ÓðïõäÝò óôï
ôï 1922 êáé ìåôÜ, êáé áöåôÝñïõ ôçí áíáãêáéüôçôá ðñïåôïéìáóßáò ôçò åëëçíéêÞò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò ãéá ôïí
Äåýôåñï Ðáãêüóìéï Ðüëåìï. Ïé éèýíïíôåò ôïõ åëëçíéêÞò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò ãíþñéæáí üôé ï Äåýôåñïò Ðáãêü-
óìéïò Ðüëåìïò Þôáí ðñï ôùí ðõëþí - ôï êáèåóôþò ÌåôáîÜ Þôáí ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõò íá ðñáãìáôïðïéÞóïõí ôéò
áðáñáßôçôåò ðñïåôïéìáóßåò åðéêñáôþíôáò ôáõôü÷ñïíá óôñáôéùôéêÜ (êáé -Þëðéæáí- ïñéóôéêÜ) åðß ôçò åñãáôéêÞò
ôÜîçò. ÁõôÞ ç èÝóç, ðáñüôé ìÜò öáßíåôáé áëçèÞò êáé åðáëçèåõìÝíç áðü ôá ãåãïíüôá, äåí ìðïñåß íá âñå-
èåß ðïõèåíÜ áëëïý. Êé Ýôóé, üðùò ôá åßðáìå êáé óôçí áñ÷Þ, ìÝíïõìå íá áðïñïýìå. Åßìáóôå åìåßò Ýîõðíïé;
Åßíáé ïé Üëëïé ÷áæïß; Æïýìå óôïí êüóìï ìáò;
ÖõóéêÜ äåí ìÝíïõìå íá áðïñïýìå ãéá ðïëý. ÁìÝóùò èõìüìáóôå ìéá Üëëç áðü ôéò âáóéêÝò ìáò èÝóåéò: ü-
ôé ç éóôïñßá äåí åßíáé Ýíá óýíïëï áöçãÞóåùí ðïõ ðåñéãñÜöïõí ôï ðáñåëèüí. Ç éóôïñßá åßíáé Ýíá óýíïëï á-
ãáëáíüìáõñï
öáóßóôåò êáé
öçãÞóåùí ðïõ åðéäéþêïõí íá êáèïñßóïõí ôï ðáñåëèüí þóôå íá êõñéáñ÷Þóïõí éäåïëïãéêÜ óôï ðáñüí êáé Ýôóé
íá êáèïñßóïõí ôï ìÝëëïí. Êáé åðåéäÞ æïýìå óå ôáîéêÝò êïéíùíßåò, üëåò ïé éóôïñéêÝò áöçãÞóåéò åßíáé ôáîéêÝò ðáñáêñáôéêïß óôçí
áöçãÞóåéò. ÈÝëïíôáò êáé ìç ëáìâÜíïõí èÝóç óôï âáóéêü æÞôçìá ðïõ áðáó÷ïëåß ôéò êïéíùíßåò ìáò· ðñïïñßæï-
íôáé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óôïí ôáîéêü ðüëåìï óÞìåñá. Ãéá íá êáôáëÜâåé ëïéðüí êáíåßò ôá ðåñéå÷üìåíá ôùí å- êïéôßäá ôçò
êÜóôïôå éóôïñéêþí áöçãÞóåùí, áñêåß íá êïéôÜîåé êáíåßò ôç ÷ñÞóç ãéá ôçí ïðïßá áõôÝò ïé áöçãÞóåéò ðñï-
ïñßæïíôáé· åßíáé áõôÞ ç ÷ñÞóç ðïõ ðñþôá êáé êýñéá ðñïóäéïñßæåé ôá ðåñéå÷üìåíá êáé ü÷é âÝâáéá ç “éóôïñé- äçìïêñáôßáò
êÞ áëÞèåéá”.1 Ìå ìéá Ýííïéá ëïéðüí äåí åßíáé ðáñÜîåíï ðïõ èÝóåéò üðùò áõôÝò ðïõ õðïóôçñßæïõìå åßíáé

Äõï ßäéá âéâëßá

(ðïõ åîçãïýí ôç ìïíáîéÜ ìáò...)

ôüóï ìüíåò ôïõò. Äåí åßíáé åðåéäÞ ôïýò ëåßðåé ç “áëÞèåéá”, áëëÜ åðåéäÞ åëÜ÷éóôïé åíäéáöÝñïíôáé ãéá ÷ñÞ-
óåéò üðùò áõôÝò ðïõ åðéäéþêïõìå åìåßò.
Äåí îÝñïõìå áí ôï êáôáëÜâáôå, áëëÜ ìüëéò áðïöýãáìå ôå÷íçÝíôùò ôç ñåôóéíéÜ ôïõ çëßèéïõ êáé áñ÷ßóáìå
íá öëåñôÜñïõìå ìå åêåßíçí ôïõ ôñåëïý. Åí ôù ìåôáîý üìùò, ìéáò êáé óôï ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò ìéëïýóáìå
ãéá ôç íåïëáßá ÌåôáîÜ, Ý÷ïõìå íá óÜò äþóïõìå êáé Ýíá êáëü ó÷åôéêü ðáñÜäåéãìá.

2. Ðüóï äéáöïñåôéêÜ ìðïñïýí íá åßíáé äýï ßäéá âéâëßá Óçìåéïëïãßá

Ôï âéâëßï ôïõ Ãéþñãïõ Ìáñãáñßôç ìå ôßôëï Áðü ôçí Þôôá óôçí ÅîÝãåñóç2 êõêëïöüñçóå ôï 1993. Áí êáé
äåí ìðïñïýìå íá ðïýìå ðùò Ý÷ïõìå êáôáëÜâåé êáëÜ ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ãñÜöôçêå êáô' áõ-
ôüí ôïí ôñüðï, åßíáé ãåãïíüò üôé áõôü ôï ìéêñü âéâëßï îå÷ùñßæåé óáí ôç ìýãá ìåò ôï ãÜëá, ôüóï áðü ôá
âéâëßá ìå ôï ßäéï èÝìá ðïõ åß÷áí ãñáöôåß ìÝ÷ñé ôüôå, üóï êáé áðü åêåßíá ðïõ Ý÷ïõí ãñáöôåß Ýêôïôå ãéá
ôçí ðåñßïäï ôçò êáôï÷Þò. Ðñþôïí, äåí áó÷ïëåßôáé ìå ôá “çñùéêÜ ÷ñüíéá” ôçò “ðáëëáúêÞò áíôßóôáóçò”
óôïí êáôáêôçôÞ, áëëÜ ìå ôç óêïôåéíÞ ðåñßïäï ôïõ ðñþôïõ Ýôïõò ôçò ãåñìáíéêÞò êáôï÷Þò. Äåýôåñïí, á-
ðïôåëåß ìßá áðü ôéò åëÜ÷éóôåò áìéãþò õëéóôéêÝò ðñïóåããßóåéò ôçò éóôïñßáò ôçò êáôï÷Þò. Óýìöùíá ìå ôç
ãíþìç ôïõ âéâëßïõ, ç ðáñáãùãÞ êáé ç äéáíïìÞ ôùí ôñïößìùí óå êáèåóôþò êáôï÷Þò êáé ðåßíáò, ïé ìéêñï-
ôå÷íïëïãßåò ôçò åðéâßùóçò ðïõ áíÝðôõîáí ïé êáôå÷üìåíïé, ç ôáîéêÞ óýãêñïõóç, Þôáí ôïõëÜ÷éóôïí ôï ßäéï
óçìáíôéêÝò ìå ôçí ßäñõóç ôïõ ÅÁÌ Þ ôéò åíáñêôÞñéåò ðåñéïäåßåò ôïõ ¢ñç Âåëïõ÷éþôç êáé ôùí ðñþôùí
áíôáñôþí óôá ÷ùñéÜ ôçò ÓôåñåÜò ÅëëÜäáò. Ôñßôïí êáé óå Üìåóç óõíÜöåéá ìå ôï äåýôåñï, ôï âéâëßï ôïõ
Ìáñãáñßôç áíáæÞôçóå, ü÷é ôéò “âáóéêÝò ðñïóùðéêüôçôåò” Þ ôïí “ëáúêü çñùéóìü”, áëëÜ ôïõò ðñáãìáôé-
êïýò áíèñþðïõò êáé ôá ðñáãìáôéêÜ ôïõò õðïêåéìåíéêÜ êßíçôñá.
Èá áíáöåñèïýìå îáíÜ óå áõôü ôï âéâëßï üôáí öôÜóïõìå óôçí ðåñßïäï ôçò êáôï÷Þò êáé ÷ñåéáóôåß íá ìé-
ëÞóïõìå ãéá ôçí ðåßíá ôïõ ðñþôïõ ÷ñüíïõ. Ùò ôüôå, èá ìåßíïõìå óôá üóá ëÝãïíôáé åêåß ãéá ôç óçìáóßá
ôçò ÅÏÍ. ÊáôÜ ôïí Ìáñãáñßôç ëïéðüí, Ôï ßäéï âéâëßï ìå äéáöïñÜ 16 åôþí. ÁñéóôåñÜ ôï
ç ÅÏÍ ìå ôá åêáôïíôÜäåò ÷éëéÜäåò ìÝëç -õðï÷ñåùôéêÜ êáé áíáãêáóôéêÜ äçëùìÝíá, äåí Ý÷åé óçìá- ðáëéü. ÄåîéÜ ôï êáéíïýñéï. Ç áëëáãÞ óôï åîþ-
óßá áõôü- Üëëáîå êõñéïëåêôéêÜ ôá ùò ôüôå äåäïìÝíá. Äåí Þôáí êáôç÷çôéêü, äåí Þôáí ó÷ïëåßï, ãõ- öõëëï åßíáé óçìáíôéêÞ. Ç ìáæéêÞ ãõíáéêåßá åñ-
ìíÜóéï Ýóôù, äåí Þôáí ðñïóêïðéóìüò. ¹ôáí ìéá ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç ðïõ éóïðÝäùíå - åîßóùíå ôïõò ãáóßá ôïõ ðáëéïý åîùöýëëïõ Þôáí ìéá åñãáóßá
ðÜíôåò. Ðëïýóéïõò êáé öôù÷ïýò, ðáéäéÜ “ðñïõ÷üíôùí”, åñãáôþí, ìéêñïáóôþí êáé åìðüñùí êáé, ðïõ èá ìðïñïýóå íá ÷ñçóéìïðïéçèåß, åêôüò á-
ðñïðáíôüò, áãüñéá êáé êïñßôóéá ìáæß. ÊÜôé ðïõ ùò ôüôå ìüíï óôïí êéíçìáôïãñÜöï óõíÝâáéíå. Åê- ðü ôïõò óêïðïýò ôïõ óôñáôïý, êáé ãéá ôïõò óêï-
äñïìÝò “ìåéêôÝò”, áèëçôéóìüò, ìðÜíéá, ðÜñôé, öëåñô Þôáí ç ðßóù ðëåõñÜ áõôïý ôïõ êáôáíáãêáóìïý. ðïýò ôçò åðéâßùóçò êáé ãéá ôïõò óêïðïýò ôçò
ÁíåîÜñôçôá áðü ôéò ìý÷éåò ðñïèÝóåéò ôïõ ÌåôáîÜ, ç ïñãÜíùóç ôçò íåïëáßáò ëåéôïýñãçóå óõ÷íÜ ùò “åîÝãåñóçò”. Ï ðáôñéþôçò öáíôÜñïò ôïõ íÝïõ
ó÷ïëåßï óõëëïãéêüôçôáò êáé áðåëåõèÝñùóçò ôùí áíèñþðéíùí ó÷Ýóåùí, áíÜìåóá óôá äýï öýëá ðñéí åîùöýëëïõ, áðü ôçí Üëëç, èÝëåé íá ìáò ðåé üôé
áð' üëá. Ç êïéíùíßá, ìå Üëëá ëüãéá, îåðÝñáóå Ýôóé, óôï ðéï äõíáìéêü ôçò ôìÞìá, ðëÞèïò áðü ôá- üëá îåêéíïýí áðü ôï “Ýðïò ôïõ '40”.
ìðïý, ïé íÝïé, ïé Üíèñùðïé ìðïñïýóáí ðéá åëåýèåñá íá óõíåõñåèïýí, íá äéáóêåäÜóïõí, íá êïõâå- ÊáôÜ ôá Üëëá âÝâáéá, ïé ðñïèÝóåéò åßíáé áêüìç
íôéÜóïõí, í' áêïýóïõí Ýóôù ôéò öáóéóôéêÝò èåùñßåò, íá êïéôá÷èïýí êáé íá åñùôåõèïýí óôï åíäéÜ- åìöáíÝóôåñåò áí ðñïóÝîïõìå ôçí áëëáãÞ ôïõ
ìåóï. Ìðïñïýóáí äçëáäÞ íá ïñãáíùèïýí. ôßôëïõ. Ç “åîÝãåñóç” (ôßíïò åíáíôßïí ôßíïò;) Ý÷åé
Èá ðáñáôçñÞóáôå ôç óõããÝíåéá ìå ôéò èÝóåéò ðïõ åêöñÜóáìå ãéá ôçí ÅÏÍ óôá äýï ðñïçãïýìåíá ôåý÷ç. ìåôáôñáðåß óå “èõåëëþäåéò áíÝìïõò” (ðïõ ðñï-
Äß÷ùò íá áíáöÝñåôáé åõèáñóþò óôçí ðáñáãùãéêüôçôá ôçò Üñíçóçò, ï Ìáñãáñßôçò áíáãíùñßæåé “ìéá ðßóù öáíþò, ùò êáéñéêü öáéíüìåíï ðïõ åßíáé, ìÜò
ðëåõñÜ ôïõ êáôáíáãêáóìïý” êáé ôéò áðåëåõèåñùôéêÝò äõíáôüôçôåò ðïõ áõôÞ ç ðëåõñÜ Üíïéãå. Äß÷ùò íá á- äÝñíïõí üëïõò ìáæß).
íáãíùñßæåé åõèÝùò ôïí “÷áìçëÞò Ýíôáóçò åìöýëéï” ðïõ åìåßò ëÝìå üôé äéÝôñå÷å ïëüêëçñç ôçí åëëçíéêÞ êïé-
íùíßá áðü ôï 1922 êáé ìåôÜ, åðéóçìáßíåé ôç äéáëåêôéêÞ ó÷Ýóç ìåôáîý êáôáðéåóôþí êáé êáôáðéåæüìåíùí. Ðñï-
öáíþò ëïéðüí ç “êáëÞ éäÝá” ôïõ Ãéþñãïõ Ìáñãáñßôç åñ÷üôáí óå áíôßèåóç ìå ôï óýíïëï ôùí êõñßáñ÷ùí á-
ðüøåùí ðåñß ÅÏÍ üðùò ôéò ðåñéãñÜöáìå óôï ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò. Ç ÅÏÍ ïýôå Þôáí ï ìáãéêÜ áðïôåëå-
óìáôéêüò ôñüðïò íá ìåôáôñáðïýí ïé ¸ëëçíåò íåïëáßïé óå öáóßóôåò, ïýôå ç çëßèéá êñáôéêÞ ðñùôïâïõëßá ðïõ
ðÝñáóå îþöáëôóá äß÷ùò íá áããßîåé ôï áãùíéóôéêü öñüíçìá ôïõ “ëáïý”. ¹ôáí Ýíá ìåãÜëï óôïß÷çìá êáé ìéá
18
ôåñÜóôéá ðñïóðÜèåéá ãéá ôï åëëçíéêü êñÜôïò êáé Ýíá êïìâéêü ãåãïíüò óôçí åîÝëéîç ôùí éäåïëïãéþí êáé ôùí ðñáêôé-
êþí ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò, ôï ïðïßï, åðåéäÞ ïõäÝðïôå ïé êáôáðéåóôÝò ðáßæïõí óå Üäåéï ãÞðåäï, äåí åß÷å ôá áñ÷é-
êÜ åðéäéùêþìåíá áðïôåëÝóìáôá.
Áð' üóï îÝñïõìå, ôï ìðïõêÜëé ìå ôçí “êáëÞ éäÝá” ðïõ ðÝôáîå ï íåáñüò Ìáñãáñßôçò óôçí áêáäçìáúêÞ èÜëáóóá ôï
1993 äåí âñÝèçêå áðü êáíÝíáí. Êáíåßò äåí áó÷ïëÞèçêå óôá óïâáñÜ ìå ôéò ðáñáãùãéêÝò áíôéðåéèáñ÷éêÝò üøåéò ôçò
ÅÏÍ êáé ç ðéï åìðåñéóôáôùìÝíç ìÝ÷ñé óôéãìÞò ó÷åôéêÞ åñãáóßá ðáñéóôÜíåé Üíåóç åðß 300 óåëßäåò üôé äåí Ý÷åé éäÝ-
á ãéá ôï æÞôçìá.3 Áðü ôçí Üëëç üìùò, üðùò åßíáé ëïãéêü ãéá êÜèå ðñùôüôõðç éäÝá ðïõ ðåôéÝôáé óå Ýíá óôåßñï ðåñé-
âÜëëïí, åêåßíç ç áðëÞ ðáñÜãñáöïò äåí åß÷å ðåñÜóåé áðáñáôÞñçôç. Ç åëëçíéêÞ áêáäçìáúêÞ êïéíüôçôá ôçí èõìüôáí
åíßïôå, ðÜíôïôå ãéá íá “äéáöùíÞóåé êïóìßùò”. Ç ÏíôÝô Âáñþí-ÂáóÜñ ãéá ðáñÜäåéãìá, üôáí åßíáé íá îåêéíÞóåé íá ìé-
ëÜåé ãéá ôï èÝìá ôçò ÅÏÍ, èåùñåß ôçí áíáöïñÜ áðáñáßôçôç:
Ãé' áõôü êáé èá äéáöùíÞóù ìå ïñéóìÝíåò áðüøåéò ðïõ áðïäßäïõí áðåëåõèåñùôéêÞ ÷ñïéÜ óôçí åìðåéñßá ôçò óõì-
ìåôï÷Þò óôçí ÅÏÍ. ÃñÜöåé ó÷åôéêÜ ï Ãéþñãïò Ìáñãáñßôçò [ðáñáèÝôåé ôçí ßäéá ðáñÜãñáöï êáé óõíå÷ßæåé]
(...) Ç äéáöïñïðïßçóç áðü ôçí ïéêïãÝíåéá äåí ãéíüôáí ëïéðüí óôç âÜóç ìéáò íÝáò áôïìéêÞò ôïðïèÝôçóçò ôïõ å-
öÞâïõ. Ôï ðëáßóéï ðïõ åß÷å åðéíïçèåß ðåñéÝâáëëå áóöõêôéêÜ ôïí Ýöçâï, ðáñåìâáßíïíôáò óå üëï ôïí åëåýèåñï
÷ñüíï ôïõ, áðü ôéò ÊõñéáêÝò Ýùò ôéò èåñéíÝò äéáêïðÝò, ôéò ïðïßåò öõóéêÜ ç ÅÏÍ ðñïóÝöåñå óå êáôáóêçíþ-
óåéò, óå ìéá íïïôñïðßá ðáñï÷þí (...)4 Ãáëáíüìáõñï
Ëßãåò áñÜäåò ìåôÜ, ôï ßäéï Üñèñï ðáñáèÝôåé áíåñõèñßáóôá ôçí éóôïñßá ôçò Öþöçò ËáæÜñïõ ðïõ äéáâÜóáôå óôï óôï äßêôõï
ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò. Ç Öþöç, üíôáò ìáèÞôñéá ëõêåßïõ êáé õðï÷ñåùôéêÜ ìÝëïò ôçò ÅÏÍ, áãíïïýóå ôï “áóöõêôéêü
ðëáßóéï” êáé Ýöôáíå íá ðñáãìáôïðïéåß ìÝ÷ñé êáé äéáññÞîåéò ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïìçèåõôåß åéóéôÞñéá êéíçìáôïãñÜöïõ
ôá ïðïßá êáíïíéêÜ äåí äéêáéïýíôáí ëüãù “õðüðôùí öñïíçìÜôùí”. Áõôü ôï êåßìåíï
Áíáìößâïëá ëïéðüí “êÜôé åß÷å” áõôÞ ç ðáñÜãñáöïò, êÜðïéá éäÝá âñéóêüôáí åêåß ðïõ äåí ìðïñïýóå íá ãßíåé áíå- Þôáí áñ÷éêÜ ìå-
êôÞ áðü ôï õðüëïéðï áêáäçìáúêü óõíÜöé. ÊáôÜ ôçí ãíþìç ìáò, ôï âáóéêü ðñüâëçìá ôçò “êáëÞò éäÝáò”, áëëÜ êáé ï- ãáëýôåñï êáé ãéá
ëüêëçñïõ ôïõ âéâëßïõ ôïõ Ìáñãáñßôç, Þôáí üôé áðëÜ äåí ìðïñïýóå íá ÷ñçóéìïðïéçèåß áðü êáìßá ðïëéôéêÞ ãñáììÞ Üëëç ìéá öïñÜ äåí
üðùò áõôÝò åß÷áí äéáôá÷èåß óôçí ÅëëÜäá áðü ôï 1974 êáé ìåôÜ. Ãéá íá ìåßíïõìå óôá âáóéêÜ, áöçíå ðïëý ÷þñï óôçí ÷þñáãå. Óå áõôÜ
õðïêåéìåíéêÞ êáôÜóôáóç ôçò “âÜóçò”, óõíåðþò áêýñùíå ôçí “ðñùôïðüñï äñÜóç” ôïõ êüììáôïò. Áêýñùíå åíôåëþò ðïõ ðåñßóóåøáí ðåñéëáìâÜ-
ôïí ñüëï ôïõ “ëáúêïý ðáôñéùôéóìïý” óôç ãÝííçóç ôïõ “áíôéóôáóéáêïý öáéíïìÝíïõ” êáé ôïí áíôéêáèéóôïýóå ìå õëé- íåôáé êáé ç åéóáãùãÞ ôïõ âéâëßïõ ôïõ E.
êÜ, ðïëéôéóìéêÜ êáé éóôïñéêÜ êßíçôñá (ôç óåîïõáëéêÞ åðáíÜóôáóç, ôçí õëéêÞ óôÝñçóç, ôçí ôáîéêÞ óýãêñïõóç êáé ðÜ- P. Thompson ìå ôßôëï "The Making of
åé ëÝãïíôáò). Áíôéôéèüôáí êáßñéá óôç âáóéêÞ ðñïêåßìåíç ôùí ðáôñéùôéêþí éóôïñéêþí áöçãÞóåùí óýìöùíá ìå ôçí ï- the English Working Class" ìåôáöñá-
ðïßá ç äéêôáôïñßá ôïõ ÌåôáîÜ äåí åßíáé êïììÜôé ôçò éóôïñßáò ôïõ åëëçíéêïý êñÜôïõò, áëëÜ ìéá “áôõ÷Þò ðáñÝíèåóç” óìÝíç óôá ÅëëçíéêÜ. Èá ôç âñåßôå óôï
ç ïðïßá åëÜ÷éóôá åðçñåÜóôçêå áð' üóá ðñïçãÞèçêáí êáé åëÜ÷éóôá åðçñÝáóå ôá üóá áêïëïýèçóáí. äéáäßêôõï: antifascripta.net > Âéâëéï-
¼ëá áõôÜ üìùò, ï ðñùôïðüñïò ñüëïò ôïõ êüììáôïò, ï “çñùéêüò ëáúêüò ðáôñéùôéóìüò” ðïõ èñÝöåé ôï “áíôéóôá- èÞêç > Êßíçìá. ¼ðïéïò êáôáëÜâåé ðïõ
óéáêü öáéíüìåíï”, ç äéêôáôïñßá ôïõ ÌåôáîÜ ùò “áôõ÷Þò ðáñÝíèåóç”, äåí åßíáé ðñÜãìáôá ãéá íá ðáßæåé êáíåßò. Åßíáé êïëëÜåé áõôÞ ç åéóáãùãÞ ìå üëá ôá ðá-
áíôéèÝôùò ïé âáóéêÝò ãñáììÝò ôçò éäåïëïãéêÞò óõãêñüôçóçò ôçò ìåôáðïëßôåõóçò. Ç ìåôáðïëßôåõóç ëïéðüí: ôï ðñáã- ñáðÜíù êåñäßæåé áößóá ìå ôïí óõíôáã-
ìáôéêü ôÝëïò ôïõ åìöõëßïõ, ðïõ åß÷å çìåñïìçíßá 1974 (Þ 1981; Åßìáóôå áíáðïöÜóéóôïé...) êáé óöñáãßóôçêå áðü ôçí ìáôÜñ÷ç ÓêõëáêÜêç!
éäÝá óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá üëá Þôáí ôåëéêÜ ìéá ðáñåîÞãçóç. Êáé ç “áëÞèåéá” ðñéí áðü ôçí “ðáñåîÞãçóç” Þôáí ç å-
îÞò: Ôï óýíïëï ôïõ åëëçíéêïý ëáïý, åßôå “áñéóôåñïß” åßôå “äåîéïß”, åìöïñïýìåíï áðü ãíÞóéï ðáôñéùôéóìü, áíôéóôÜ-
èçêå óôïõò êáôáêôçôÝò. Êáíåßò áðü áõôïýò ôïõò áãíïýò ðáôñéþôåò äåí åíäéáöåñüôáí ãéá ôçí ìåôáðïëåìéêÞ êáôÜ-
óôáóç êáé ôçí åîïõóßá, ôï âáóéêü åíäéáöÝñïí üëùí Þôáí “íá öýãåé ï êáôáêôçôÞò”. Ïé åîáéñÝóåéò óå áõôüí ôïí êá-
íüíá åß÷áí êßíçôñï ôï âñá÷õðñüèåóìï üöåëïò êáé õðÞñîáí åëÜ÷éóôåò, óõíåðþò åßíáé áìåëçôÝåò. Êáé Ýôóé, ç åëëçíé-
êÞ êïéíùíßá, áðü áíôéôéèÝìåíá ôáîéêÜ óõìöÝñïíôá ðïõ ðñïóðáèïýóáí åðß äåêáåôßåò íá åîïíôþóïõí ôï Ýíá ôï Üë-
ëï, ìåôáôñÜðçêå óôïõò “¸ëëçíåò”, ôïí ðÜëáé ðïôÝ ðåñéïýóéï ëáü. Ìå ôÝôïéá óáèñÜ õëéêÜ öôéÜ÷ôçêáí ïé ôñüðïé íá
áíôÝ÷ïõìå ï Ýíáò ôïí Üëëïí êáé ìáæß ç ÅëëÜäá üðùò ôçí îÝñïõìå.
¼ðùò åßíáé ëïãéêü ãéá ðáíéó÷õñá ïéêïäïìÞìáôá ðïõ öôéÜ÷íïíôáé áðü óáèñüôáôá õëéêÜ, êÜèå ðáñÝêêëéóç áíôéìå-
ôùðßæåôáé óáí õðáñîéáêÞ áðåéëÞ. Êáé ïðïéáäÞðïôå éäÝá óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ç äéêôáôïñßá ôïõ ÌåôáîÜ èá ìðïñïý-
óå íá Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôá üóá áêïëïýèçóáí óôçí êáôï÷Þ, åßíáé ðñïöáíþò ôÝôïéá ðáñÝêêëéóç.
Ðñþôá áðü ôá äåîéÜ: ç äåîéÜ ìåñéÜ ôçò åèíéêÞò åíüôçôáò äåí ìðïñåß íá áðïäå÷èåß üôé ç äéêôáôïñßá ôïõ ÌåôáîÜ,
ïé áíåëÝçôåò äéþîåéò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, ïé ãåíéêïß ðñïóáíáôïëéóìïß ôçò ïéêïíïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò æùÞò ìåôÜ ôï Óçìåéþóåéò
1936 Þôáí Ýíá õðïëïãéóìÝíï ó÷Ýäéï ðñïåôïéìáóßáò ãéá ìéá ìåãÜëç áíèñùðïóöáãÞ. Ãéáôß Ýôóé èá áíáãíþñéæáí ôï ãå- 1. Óýìöùíá ìå áõôÝò ôéò èÝóåéò ãñÜöôçêå
ãïíüò ôïõ äéáñêïýò êáé ÷áìçëÞò Ýíôáóçò åìöõëßïõ ðïëÝìïõ áðü ôï 1922 êáé ìåôÜ, óõíåðþò èá áíáãíþñéæáí üôé ç ç ìðñïóïýñá ôçò óõíÝëåõóçò Autonome
Antifa, Ï Öáóéóìüò ÷ùñßò ÓâÜóôéêá, 2010.
åìöõëéáêÞ Ýêñçîç ôçò êáôï÷Þò Þôáí äßêáéç, áíáìåíüìåíç êáé Ýðñåðå íá ðíéãåß óôï áßìá.
2. Ãéþñãïò Ìáñãáñßôçò, Áðü ôçí ¹ôôá
¸ðåéôá áðü ôá áñéóôåñÜ: ç áñéóôåñÞ ìåñéÜ ôçò åèíéêÞò åíüôçôáò, ôá áñéóôåñÜ êüììáôá, äåí ìðïñïýí íá áðïäå-
óôçí ÅîÝãåñóç. ÅëëÜäá ¢íïéîç 1941 - Öèé-
÷èïýí üôé ç Ýíïðëç åìöýëéá óýãêñïõóç ôçò êáôï÷Þò ôñïöïäïôÞèçêå áðü ôï ôáîéêü ìßóïò ðïõ óõóóùñåýôçêå êï-
íüðùñï 1942, Ï Ðïëßôçò, 1993.
÷ëÜæïíôáò ôéò ðñïçãïýìåíåò äåêáåôßåò. Ãéáôß ç ìáêñÜ ìÜ÷ç ôïõò ãéá íïìéìïðïßçóç, áõôÞ ç ðñïóðÜèåéá íá óõììåôÜ- 3. Óôçí ïðïßá áíáôñÜîáìå êáé åìåßò êáôÜ
ó÷ïõí óôçí íïìÞ ôïõ êñÜôïõò Ýðåéôá áðü ôçí óôñáôéùôéêÞ ôïõò Þôôá, äéåîÜ÷èçêå ãýñù áðü ôçí ðáñáäï÷Þ üôé åêåß- êüñïí: ÂáããÝëçò ÁããåëÞò, “Ãéáôß ÷áßñåôáé ï
íç ç Ýíïðëç åìöýëéá óýãêñïõóç ïõäÝðïôå õðÞñîå. Åêåßíï ðïõ õðÞñîå Þôáí ç “åèíéêÞ áíôßóôáóç” ç ïðïßá åß÷å áðï- Êüóìïò êáé ×áìïãåëÜåé ÐáôÝñá...”: ÌáèÞìá-
êëåéóôéêÜ ðáôñéùôéêÜ - éäåïëïãéêÜ êßíçôñá êáé åêôñÜðçêå óå åìöýëéï ôï 1946 Ýðåéôá áðü “ðñïäïóßá”. Ôáéñéáóôü áõ- ôá ÅèíéêÞò ÁãùãÞò êáé Íåïëáéßóôéêç Ðñïðá-
ôü· ãéáôß ðþò íá “íïìéìïðïéçèåßò” (íá ãßíåéò êïììÜôé ôïõ êñÜôïõò) äß÷ùò íá îå÷Üóåéò ôçí áäéÜêïðç éóôïñéêÞ óõíÝ- ãÜíäá óôá ×ñüíéá ôçò ÌåôáîéêÞò Äéêôáôïñß-
÷åéá áõôïý ôïõ êñÜôïõò, ôç óõíå÷Þ êáé ëõóóáóìÝíç ðñïóðÜèåéá ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò íá äéáöõëÜîåé ôïõò üñïõò ôçò áò, Âéâëéüñáìá, 2006.
êáðéôáëéóôéêÞò óõóóþñåõóçò, äß÷ùò íá îå÷Üóåéò ôéò õëéêÝò ðñïêåßìåíåò ôçò åìöýëéáò óýãêñïõóçò; Áêüìç ÷åéñüôå- 4. ÏíôÝô âáñþí-ÂáóÜñ, “Áðü ôçí ÅÏÍ
ñá: ðþò íá äéêáéïëïãÞóåéò ôçí ðñïäïóßá ôçò ìåãáëýôåñçò óôéãìÞò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, ôçí åîáñ÷Þò ðñïóðÜèåéá ìå- óôçí ÅÐÏÍ, 1936-1946 - ÌíÞìåò êáé
ôáôñïðÞò ôçò óå “ðáôñéùôéêü áãþíá”; Âéþìáôá áðü äýï íåáíéêÝò ïñãáíþóåéò”,
Ïðüôå üëïé óõìöùíïýí: ç åìöýëéá óýãêñïõóç, ç ôñïìåñÞ ôçò ðñïåôïéìáóßá, ïé äåêÜäåò íåêñïß ôùí áðåñãéþí, ç óôï ×Üãêåí ÖëÜéóåñ (åð.), Ç ÅëëÜäá '36 -
äéêôáôïñßá ôïõ ÌåôáîÜ, ç õðï÷ñåùôéêÞ ÅÏÍ, ôï éäéþíõìï, ç êáôï÷éêÞ ðåßíá, ôï ÌÉÓÏÓ ðñþôá êáé êýñéá, üëá áõôÜ '49: Áðü ôç Äéêôáôïñßá óôïí Åìöýëéï - ÔïìÝò
ïõäÝðïôå õðÞñîáí. ÎáöíéêÜ ç åñãáôéêÞ ôÜîç ôïõ ìåóïðïëÝìïõ îýðíçóå óå ìéá êáôå÷üìåíç ÷þñá. Ïé “ìéêñïêáêßåò” êáé ÓõíÝ÷åéåò, Êáóôáíéþôçò, 2003.
äåêáåôéþí äéáãñÜöçêáí ìïíïêïíôõëéÜ êáé üëïé ìáæß ïé ¸ëëçíåò âÜëèçêáí “íá äéþîïõí ôïí êáôáêôçôÞ”. Êáé áöïý ïé 5. Ãéþñãïò Ìáñãáñßôçò, “Ðñïáããåëßá
Èõåëëùäþí áíÝìùí... Ï Ðüëåìïò óôçí Áë-
äåîéïß äåí Þôáí ðñáãìáôéêïß ðáôñéþôåò, ìðñïóôÜñçò ìðÞêå ôï ÊÊÅ.
âáíßá êáé ç Ðñþôç Ðåñßïäïò ôçò Êáôï÷Þò,
¼ðùò ôá åßðáìå: üôáí ôï ïéêïäüìçìá åßíáé óáèñü, ç ðáñáìéêñÞ ðáñÝêêëéóç ìðïñåß íá áíïßîåé ôïõò áóêïýò ôïõ
Âéâëéüñáìá, 2009.
Áéüëïõ. Êáé ç ìéêñÞ ðáñÜãñáöïò ðïõ Ýãñáøå ï Ãéþñãïò Ìáñãáñßôçò ôï 1993 Þôáí ìéá ôÝôïéá ðáñÝêêëéóç. Ìðïñåß
íá ìç ìéëïýóå ãéá ôáîéêü ìßóïò, ôïëìïýóå üìùò íá áíáãíùñßóåé ìéá äéáëåêôéêÞ ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò äéêôáôïñßáò ôïõ
ÌåôáîÜ êáé üóùí áêïëïýèçóáí. Ãé' áõôü êáé óõíåèëßâç áíÜìåóá óôéò óõìðëçãÜäåò ðÝôñåò ôçò ìåôáðïëéôåõôéêÞò éäå-
ïëïãßáò. ÁãíïÞèçêå áðü üðïéïí Ýêáíå äéäáêôïñéêü Ýêôïôå, èåùñÞèçêå áðëïúêÞ êáé áíÜîéá ëüãïõ. Êáé ôåëéêÜ åîáöá-
íßóôçêå. Ôï 2009, ï Ìáñãáñßôçò áðïöÜóéóå íá åðáíåêäüóåé ôï âéâëßï. ÅðåéäÞ ïé ðïëõôÝëåéåò ðïõ ðÜíå ðáñÝá ìå ôï
status ôïõ öôáóìÝíïõ öéëï-ÊÊÅ éóôïñéêïý äåí åßíáé áìåëçôÝåò, óôéò 214 óåëßäåò ôïõ ðáëéïý âéâëßïõ, ç íÝá Ýêäïóç
åß÷å íá áíôéôÜîåé 440. Êé üìùò, ðáñÜ ôïí ÷ïõâáñíôÜäéêï ðïëëáðëáóéáóìü ôùí óåëßäùí, ôï êåöÜëáéï ìå ôßôëï “ïé êëç-
ñïíïìßåò” üðïõ ðåñéëáìâáíüôáí ç åðßìá÷ç ìéêñÞ ðáñÜãñáöïò, áðü 26 óåëßäåò óõìðôÞ÷èçêå óå ìüëéò 20. Äåí ÷ñåéÜ-
æåôáé íïìßæïõìå íá åðéóçìÜíïõìå üôé ç ìéêñÞ ðáñÜãñáöïò ðåñß ÅÏÍ, áõôÞ ôç öïñÜ äåí ôá êáôÜöåñå íá öôÜóåé óôï
ôõðïãñáöåßï.
¸ôóé óõìâáßíåé ëïéðüí êáé ïé ãíþìåò ðïõ õðïóôçñßæïõìå óå áõôÞ ôç óåéñÜ êåéìÝíùí ìÝíïõí ôüóï ìüíåò ôïõò. Äåí
åßíáé üôé äåí ôéò Ý÷åé óêåöôåß êáíåßò ðñéí áðü åìÜò. Åßíáé üôé êÜèå éóôïñéêÞ áöÞãçóç ðñïïñßæåôáé ãéá óçìåñéíÞ ÷ñÞ-
óç. ÐñÝðåé íá óôåíá÷ùñéüìáóôå; 19