‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای‬

‫ابرذرات آهن‬

‫مؤلفین‪:‬‬

‫مهدی بیدآبادی‬

‫شاهین اکبری‬
 ‫‪ :‬بیدآبادی‪ ،‬مهدی‪1338 ،‬‬ ‫شابک‬
‫‪:‬‬ ‫شماره کتابشناسی ملی‬
‫‪ :‬مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابر ذرات آهن‪ /‬مؤلفین مهدی بیدآبادی‪ ،‬شاهین اکبری‪.‬‬ ‫عنوان و نام پديدآور‬
‫‪ :‬تهران‪ :‬فرهوش‪.1398 ،‬‬ ‫مشخصات نشر‬
‫‪ 170 :‬ص‪.‬‬ ‫مشخصات ظاهری‬
‫‪ :‬احتراق‬ ‫موضوع‬
‫‪Combustion :‬‬ ‫موضوع‬
‫‪ :‬شعلههای لبهای‬ ‫موضوع‬
‫‪Edge flames :‬‬ ‫موضوع‬
‫‪ :‬مهندسی احتراق‬ ‫موضوع‬
‫‪Combustion engineering :‬‬ ‫موضوع‬
‫‪:‬‬ ‫رده بندی ديويی‬
‫‪:‬‬ ‫رده بندی کنگره‬
‫‪:‬‬ ‫سرشناسه‬
‫‪ :‬اکبری‪ ،‬شاهین‪-1373 ،‬‬ ‫شناسه افزوده‬
‫‪ :‬فیپا‬ ‫وضعیت فهرست نويسی‬

‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫مهدی بیدآبادی و شاهین اکبری‬
‫❖‬
‫ناظرفنی‪ :‬ساجده مرادی‬
‫صفحه آرا‪ :‬شاهین اکبری‬
‫طراح جلد‪ :‬شاهین اکبری‬
‫نوبت چاپ‪ :‬اول – تابستان ‪1398‬‬
‫تیراژ‪ 1000 :‬جلد‬
‫قیمت‪ :‬ريال‬
‫❖‬
‫کلیه حقوق چاپ و نشر مخصوص و محفوظ ناشر است‪.‬‬
‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ ،‬ضلع جنوب شرقی‪ ،‬ساختمان مترجمان‪ ،‬پالک ‪ ،17‬طبقه ‪ 1‬و طبقه ‪2‬‬
‫شماره تماس‪ 09107892747 :‬و ‪66401161 ،66931669‬؛ دور نگار‪89784558 :‬‬
‫وب سايت‪www.farhooshpub.com :‬‬
 ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ه‬ ‫ی‬
‫تقد م هب ر روان راه م‬
 ‫ت‬
‫تقدری و شکر‬

‫ت‬ ‫نع‬ ‫هس‬

‫رد ابتدا با سپاس از خالق تی‪ ،‬خداوند علیم و بخشنده هب خاطر متاهی بیشمارش‪ ،‬مؤلفین این کتاب مراتب شکر‬

‫و قدردانی خود را از تمامی کسانی که رد این مدت دیدگاهاه‪ ،‬نظرات و راه کاراهیشان راهگشای تألیف این کتاب بوده هب‬

‫ع رض رسانده‪ ،‬و ربای ایشان آرزوی سالمتی‪ ،‬موفقیت و سربلندی رد تمام زمینهاهی مادی و معنوی را مینمایند‪.‬‬

‫تح‬ ‫نش‬ ‫ت‬ ‫همچ‬

‫نین مراتب تقدری و شکر وژیه خود را از کلیه دا جویان ع ززی فعال رد آزمایش گاه قیقاتی احتراق دانش گاه علم و‬

‫صنعت اریان که از فعالیتاهی ایشان رد ساختار این کتاب استفادهشده است ارباز میدارند‪.‬‬

‫نش‬ ‫هم‬
‫رد اپیان از تمامی اساتید‪ ،‬کاران و دستاندرکارانی که رد داوری‪ ،‬چاپ و ر این کتاب مشارکت داشتهاند‬

‫نش‬ ‫نم‬
‫سپاسگزاری وده‪ ،‬امید است که این کتاب راهگشایی ربای فعالیتاهی دا جویان و محققان عالقهمند و سختکوش‬

‫اریانی باشد ‪.‬‬

‫مهدی بیدآبادی‬

‫شاهین اکبری‬
 ‫فهرست‬
‫فصل اول‪ :‬مقدمه ‪16 ........................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-1‬مقدمه ‪18 .............................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -1-2‬احتراق ذرات ‪20 .................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -3-1‬انواع ذرات قابل احتراق ‪21 ..............................................................................................................................‬‬

‫‪ -1-3-1‬ذرات آلی‪21 ........................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-3-1‬ذرات غیرآلی ‪22 .................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-1‬رويکرد رژيم احتراقی گسسته ‪23 ..................................................................................................................‬‬

‫‪ -5-1‬انواع احتراق از منظر چگونگی اختالط واکنشدهندهها ‪24 ....................................................................‬‬

‫‪ -6-1‬شعله لبهای ‪28 ...................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -7-1‬ناپايداری ‪31 ........................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -8-1‬معرفی اعداد بدون بعد ‪33 ...............................................................................................................................‬‬

‫‪ -9-1‬جمعبندی ‪35 .....................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -10-1‬مراجع ‪36 ..........................................................................................................................................................‬‬

‫فصل دوم‪ :‬پدیدهشناسی احتراق ذرات آهن ‪42..............................................................................‬‬

‫‪ -1-2‬مقدمه ‪44 .............................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-2‬احتراق ابرذرات آهن ‪45 ...................................................................................................................................‬‬

‫‪ -3-2‬احتراق تک ذره آهن ‪65 ..................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-4‬نواحی احتراقی ذرات آهن‪68 .........................................................................................................................‬‬

‫‪ -1-4-2‬ناحیه پیش گرم‪69 ............................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-4-2‬ناحیه واکنش ‪70 ................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-4-2‬ناحیۀ پس از شعله ‪74 .......................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-2‬اثر مد احتراقی بر سوزش ذرات آهن‪74 ......................................................................................................‬‬

‫‪ -6-2‬انواع رژيم احتراقی در شعله ذرات آهن ‪79 .................................................................................................‬‬

‫‪ -7-2‬اثر گاز خنثی موجود در مخلوط هوا و سوخت ذرات آهن ‪81 ................................................................‬‬

‫‪ -8-2‬نتیجهگیری و جمعبندی ‪83 ...........................................................................................................................‬‬

‫‪ -9-2‬مراجع ‪85 .............................................................................................................................................................‬‬

‫فصل سوم‪ :‬مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته ابرذرات آهن با پیکربندی جریان متقابل‪91 ......‬‬
‫‪ -1-3‬مقدمه ‪93 .............................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-3‬مدل پیشنهادی جديد برای احتراق آدياباتیک ابر ذرات آهن ‪94 ..........................................................‬‬

‫‪ -1-2-3‬معادالت حاکم ‪95 ..............................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-2-3‬بیبعد سازی معادالت ‪98 .................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2-3‬تعیین شرايط مرزی ‪100 .................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2-3‬حل معادالت حاکم ‪102 ...................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-2-3‬شرايط تطابقی و پرشی ‪109 ...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-3‬نتايج ‪110 ............................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -4-3‬مراجع ‪117 ..........................................................................................................................................................‬‬

‫فصل چهارم‪ :‬مدلسازی تحلیلی شعله سهگانه با سوخت ابرذرات آهن ‪119...................................‬‬
‫‪ -1-4‬مقدمه ‪121 ..........................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-4‬مدلسازی شعله سهگانه ابر ذرات آهن ‪121 ...............................................................................................‬‬

‫‪ -1-2-4‬بررسی اختالف دما بین ذره و گاز ‪134 ........................................................................................................‬‬

‫‪ -2-2-4‬بحث و نتیجه گیری ‪135 .................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-4‬بررسی تحلیلی اثر آزادسازی گرما روی سرعت انتشار و ساختار شعله سهگانه ابر ذرات آهن‬
‫‪139 ..................................................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-3-4‬کاهش گراديان کسر مخلوط نزديک نوک شعله ‪140 ...............................................................................‬‬

‫‪ -3-3-4‬تصحیح پروفیل دما در ناحیه پیش گرم ‪141 .............................................................................................‬‬
‫‪ -4-3-4‬نتیجه گیری ‪143 ...............................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-3-4‬جمع بندی ‪147 .................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-4‬مراجع ‪147 ..........................................................................................................................................................‬‬

‫فصل پنجم‪ :‬احتراق گسسته ابرذرات آهن ‪151 ...............................................................................‬‬

‫‪ -1-5‬مقدمه ‪153 ..........................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-5‬مدل منبع حرارتی پیوسته‪154 .....................................................................................................................‬‬

‫‪ -3-5‬مدل منابع حرارتی گسسته ‪157 ...................................................................................................................‬‬

‫‪ -4-5‬نتايج ‪161 ............................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -5-5‬مراجع ‪165 ..........................................................................................................................................................‬‬

‫واژهنامه ‪167..................................................................................................................................‬‬
 ‫پیشگفتار‬

‫منابع محدود سوختهای فسیلی مايع‪ ،‬آلودگی هوا و افزايش سطح کربن دی اکسید جو ناشی از‬
‫سوختن سوختهای فسیلی از داليل مهم برای جست و جوی حاملهای انرژی و سیستمهای‬
‫انتقال انرژی جايگزين میباشد‪ .‬در اين رابطه‪ ،‬يکی از راهها استفاده از ذرات ريز فلزی به عنوان‬
‫منبع حرارتی میباشد‪ .‬سوختهای فلزی در مقايسه با سوختهای هیدروکربنی مايع رايج يا‬
‫حاملهای انرژی جايگزين نظیر هیدروژن دارای ظرفیت انرژی بر واحد حجم بزرگتر و‬
‫اشتعالپذيری کمتر بوده و به شرايط ذخیرهسازی ويژه نیاز ندارند‪ .‬در اين حال‪ ،‬احتراق ذرات يک‬
‫فرآيند فیزيکی و شیمیايی پیچیده است که همزمان شامل انتقال گرما و جرم‪ ،‬تغییر فاز و واکنش‬
‫شیمیايی می باشد و در صورتی که رفتار احتراقی ذرات‪ ،‬خواص فیزيکی تاثیرگذار در مد احتراقی‬
‫نظیر اندازه متوسط ذرات و همچنین فرآيندهايی نظیر گرمايش‪ ،‬ذوب‪ ،‬اختالط با اکسیدکننده‪،‬‬
‫ال درک نشده باشد‪ ،‬نمیتوان به طور مطلوب و کارآمد از احتراق ابرذرات‬
‫اشتعال و سوزش ذرات کام ً‬
‫استفاده کرد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬ارائه مدل تحلیل جامع امکان استفاده از اين ذرات به عنوان سوخت‬
‫جايگزين و پاک را تسهیل می کند‪ .‬در اين کتاب با توجه به اهمیت موضوع مذکور‪ ،‬تالش شده‬
‫است يک مدل جديد رياضی که در برگیرنده احتراق ابر ذرات آهن با در نظرگرفتن فرآيند ذوب‬
‫ذرات در ناحیه واکنش در سیستم احتراقی غیر پیشآمیخته با پیکربندی جريان متقابل میباشد‪،‬‬
‫ارائه شود‪ .‬همچنین‪ ،‬مطالعات پیشین نشان میدهند شعلههای لبهای در وضعیتهای جريانی‬
‫بسیاری از جمله اليههای اختالطی ساکن‪ ،‬اليههای اختالطی دو بعدی‪ ،‬جتها و اليههای مرزی‬
‫نقش اساسی دارند و همچنین درک درست آنها میتواند در بررسی مباحثی نظیر ايمنی آتش‪،‬‬
‫سرعت شعله‪ ،‬پايدارسازی شعله در جتها و محفظههای احتراق کمک شايانی نمايد‪ .‬در نتیجه‬
‫اهمیت شعله لبهای در کاربردهای پديده احتراق واضح است‪ .‬در اين کتاب‪ ،‬کار انجام شده در‬
‫زمینه شعلههای لبه ای با سوخت گازی به سیستم شامل سوخت جامد ذرات ريز گسترش داده‬
‫شده و نتايج بدست آمده تشريح شده است‪ .‬به عالوه‪ ،‬در اين کتاب‪ ،‬مدل منابع حرارتی گسسته و‬
 ‫مدل با آزادسازی گرمای پیوسته با يکديگر مقايسه شده و کاربرد هر يک بررسی شده است‪.‬‬
‫در پايان از خوانندگان محترم و دانشجويان گرامی تقاضا میشود نظرات‪ ،‬پیشنهادات و انتقادات‬
‫خود را با آدرس ‪ Bidabadi@iust.ac.ir‬يا ‪shahin_akbari@mecheng.iust.ac.ir‬‬
‫مکاتبه نمايند‪.‬‬
 ‫فصل اول‬

‫مقدمه‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ - 1-1‬مقدمه‬
‫منابع محدود سوختهای فسیلی مايع‪ ،‬آلودگی هوا و افزايش سطح کربن دی اکسید جو ناشی از‬
‫سوختن سوختهای فسیلی از داليل مهم برای جست و جوی حاملهای انرژی و سیستمهای‬
‫انتقال انرژی جايگزين برای حمل و نقل میباشد‪ .‬در اين رابطه‪ ،‬يکی از راهها استفاده از ذرات ريز‬
‫فلزی به عنوان منبع حرارتی میباشد‪ .‬محصوالت احتراقی ذرات فلزی‪ ،‬اکسیدهای جامدی هستند‬
‫که میتوان آنها را ذخیره کرده و پس از احیاء دوباره از آنها به عنوان سوخت استفاده نمود‪.‬‬
‫سوختهای فلزی در مقايسه با سوختهای هیدروکربنی مايع رايج يا حاملهای انرژی جايگزين‬
‫نظیر هیدروژن دارای ظرفیت انرژی بر واحد حجم بزرگتر و اشتعال پذيری کمتر بوده و همچنین‬
‫گرايش کمتری به تشکیل مخلوط سوخت و هوا منفجرشونده داشته و به شرايط ذخیرهسازی ويژه‬
‫نیاز ندارند‪.‬‬

‫عالوه بر مزيتهای سوختهای فلزی نسبت به ساير انواع سوختها‪ ،‬استفاده از ذرات ريز آهن به‬
‫عنوان حامل انرژی در مقايسه با هیدروژن و سوختهای زيستی چندين مزيت قابل توجه دارد‪.‬‬
‫ذرات آهن میتوانند در دماها و فشارهای محیط ذخیره شده و جابهجا شوند‪ .‬يکی ديگر از‬
‫ويژگی های منحصر به فرد سوخت ذرات ريز آهن قابلیت احیاء آسان و کم هزينه محصوالت‬
‫احتراقی آن میباشد‪ .‬هیدروژن می تواند اکسیدهای آهن را احیاء کرده و به ذرات قابل احتراق‬
‫تبديل کند‪ .‬واکنش های صورت گرفته در حین اين فرآيند در معادله واکنش ذيل قابل مشاهده‬
‫است‪.‬‬

‫)𝑔(𝑂 ‪𝐹𝑒𝑂(𝑠) + 𝐻2(𝑔) → 𝐹𝑒(𝑠) + 𝐻2‬‬

‫)𝑔(𝑂 ‪𝐹𝑒2 𝑂3(𝑠) + 3𝐻2(𝑔) → 2𝐹𝑒(𝑠) + 3𝐻2‬‬ ‫(‪)1-1‬‬

‫)𝑔(𝑂 ‪𝐹𝑒3 𝑂4(𝑠) + 4𝐻2(𝑔) → 3𝐹𝑒(𝑠) + 3𝐻2‬‬

‫نانو ذرات و میکروذرات مگنتیت (‪ )𝐹𝑒3 𝑂4‬کاربردهای مختلفی در حوزههای زيست پزشکی و‬
‫محیط زيست دارد‪ .‬يکی از موارد استفاده از اين ذرات در تصفیه آب میباشد‪ .‬اين ذرات در‬
‫جداسازی ذرات موجود در آب آلوده به کار برده میشوند‪ .‬از ديگر کاربردهای نانوذرات مگنتیت‬
‫تولید فروفلوئید است‪ .‬فروفلوئید در تشخیص بیماریهايی نظیر سرطان با استفاده از ‪ MRI‬کاربرد‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در سال های اخیر استفاده از ذرات فلزی به عنوان سوخت جايگزين در موتورهای احتراق داخلی‬
‫مورد توجه محققان قرار گرفته است‪ .‬برخی فلزات دارای مقدار انرژی بر واحد حجم بیشتر نسبت‬
‫به سوختهای مايع بر پايه کربن میباشند‪ .‬همچنین استفاده از اين ذرات باعث میشود فرآيند‬
‫احتراقی به خوبی کنترل شده و تنها محصول احتراقی‪ ،‬اکسید فلز مربوطه باشد‪ .‬در اصل‪ ،‬اگر‬
‫دمای احتراق کمتر از آستانه تشکیل ‪ NOx‬نگه داشته شود‪ ،‬تنها محصول اکسیداسیون کامل‪،‬‬
‫اکسید فلز خواهد بود‪ .‬در اين رابطه‪ ،‬آهن به دلیل دسترس بودن (به طور مثال تولید ساالنه آهن‬
‫حدوداً ‪ 20‬برابر بیشتر از آلومینیوم میباشد‪ ،).‬مقرون به صرفه بودن و غیر سمی بودن و همچنین‬
‫قابلیت بازيافت آن بدون صدور کربن دی اکسید‪ ،‬يک سوخت تجديدپذير جالب توجه است‪ .‬ذرات‬
‫آهن دارای نرخ سوزش باال و دمای شعله نزديک به سوختهای هیدروکربنی مرسوم هستند‬
‫(حدود ‪ 2200‬کلوين)‪ .‬دمای احتراقی نسبتاً پايین آن در شعلههای ذرات آهن منجر به صدور‬
‫اکسید نیتروژن کمتر خواهد شد‪ .‬همچنین به دلیل احتراق ناهمگن ذرات آهن‪ ،‬ذرات اکسید در‬
‫اندازه اولیه نمونههای سوخت تحت احتراق باقی میمانند؛ اين امر جمع آوری آنها را آسان کرده‬
‫و از هزينههای اضافی برای بازتولید ذرات جلوگیری میکند‪ .‬در نتیجه‪ ،‬به دلیل ويژگیهای منحصر‬
‫به فرد آهن‪ ،‬پودر ذرات آهن به عنوان يک حامل انرژی بهینه پیشنهاد شده است‪.‬‬

‫در اين حال‪ ،‬احتراق ذرات يک فرآيند فیزيکی و شیمیايی پیچیده است که همزمان شامل انتقال‬
‫گرما و جرم‪ ،‬تغییر فاز و واکنش شیمیايی میباشد و در صورتی که رفتار احتراقی ذرات‪ ،‬خواص‬
‫فیزيکی تاثیرگذار در مد احتراقی نظیر اندازه متوسط ذرات‪ ،‬شکل و توزيع آنها و همچنین‬
‫فرآيندهايی نظیر گرمايش‪ ،‬ذوب‪ ،‬اختالط با اکسیدکننده‪ ،‬اشتعال‪ ،‬سوزش و خاموشی شعله کامالً‬
‫درک نشده باشد‪ ،‬نمی توان به طور مطلوب و کارآمد از احتراق ابر ذرات استفاده کرد‪ .‬در نتیجه‪،‬‬
‫ارائه مدل تحلیل جامع امکان استفاده از اين ذرات به عنوان سوخت جايگزين و پاک را تسهیل‬
‫میکند‪ .‬در اين کتاب با توجه به اهمیت موضوع مذکور‪ ،‬يک مدل جديد رياضی ارائه میگردد که‬
‫در برگیرنده احتراق ابر ذرات آهن با در نظرگرفتن فرآيند ذوب ذرات در ناحیه واکنش در سیستم‬
‫احتراقی غیرپیش آمیخته با هندسه جريان متقابل میباشد‪ .‬در فصل بعدی‪ ،‬با مدلسازی ذرات‬
‫آهن سوزان به عنوان منابع حرارتی در محیط گازی‪ ،‬مدل گسسته پیشنهاد شده با مدل پیوسته‬
‫مرسوم مقايسه شده و محدوده و شرايط استفاده از هر مدل تعیین شده است‪ .‬سپس در ادامه‪،‬‬

‫‪19‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫سیستم احتراقی با شعله سهگانه سوخت گازی مدلسازی شده و مدل ارائه شده به احتراق لبهای‬
‫ابرذرات آهن گسترش داده شده است‪.‬‬

‫در اين فصل در ابتدا به مرور کلی در مورد انواع مختلف احتراق پرداخته میشود و سپس مفهوم‬
‫شعله لبهای و اهمیت بررسی آن به طور خالصه ذکر میشود‪ .‬همچنین رويکرد گسسته در پديده‬
‫احتراق ذرات توضیح داده می شود‪ .‬در ادامه به مفاهیم اساسی انواع ناپايداریهای ذاتی شعله‬
‫پرداخته میشود‪ .‬در انتها‪ ،‬مروری بر منابع موجود در زمینه احتراق ذرات آهن و شعلههای لبهای‬
‫صورت گرفته و به شناسايی خألهای تحقیقاتی پرداخته میشود‪.‬‬

‫‪ - 2 - 1‬احتراق ذرات‬
‫احتراق ذرات موضوعی است که در شرايط کنونی بهواسطه مصرف بهینه سوخت از يک طرف و‬
‫کاهش آاليندهها از طرف ديگر مورد توجه بیشتر قرار گرفته است‪ .‬موضوع ديگری که در مقطع‬
‫زمانی حاضر‪ ،‬حائز اهمیت فراوان میباشد‪ ،‬تالش جوامع بشری برای سوخت جايگزين میباشد که‬
‫در اين راه مطالعه و بررسی سوختهای زيست توده و احتراق ذرات در ابعاد میکرو و نانو بهعنوان‬
‫سوخت جايگزين اهمیت ويژهای دارد‪ .‬احتراق مهمترين منبع کاربردی انرژی است که بشر به آن‬
‫دست يافته است‪ .‬امروزه بیش از ‪ 95‬درصد انرژی مصرفی جهان‪ ،‬از راه احتراق فراهم میشود‪ .‬با‬
‫وجود پژوهشهای روزافزون برای دستیابی به انرژیهای جانشین‪ ،‬شکی نیست که در سدههای‬
‫آينده نیز احتراق همچنان مهم خواهد بود‪ .‬هر واکنش احتراقی را میتوان انجام واکنش شیمیايی‬
‫بین يک مادهای بهنام سوخت و يک ماده ديگری بهنام اکسیدکننده با هدف تبديل انرژی نهان به‬
‫انرژی بالفعل در نظر گرفت‪ ،‬نامگذاری اين دو نوع ماده به خاطر نقشی است که آنها در واکنش‬
‫ايفا میکنند‪.‬‬

‫در واکنش احتراقی‪ ،‬ممکن است سوخت و اکسیدکننده در يک فاز قرار داشته باشند که در اين‬
‫صورت به آن احتراق همگن‪ 1‬گويند و يا سوخت و اکسیدکننده در يک فاز قرار نداشته و سوخت‬

‫‪1‬‬
‫‪homogeneous combustion‬‬
‫‪20‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫ناهمگن‪1‬‬ ‫در فاز جامد يا مايع و اکسیدکننده در فاز گازی شکل قرارداشته باشد که به آن احتراق‬
‫گويند‪.‬‬

‫‪ - ۳-1‬انواع ذرات قابل احتراق‬

‫بطور کلی میتوان کلیه ذرات جامد معلق در هوا در سايز میکرون و کوچکتر را بعنوان سوخت در‬
‫نظر گرفت‪ .‬به بیان ديگر کلیه ذرات جامد معلق در هوا قابل احتراق بوده و در صورت مهیا بودن‬
‫ساير شرايط احتراق‪ ،‬با اکسیژن ترکیب شده و واکنش شیمیايی مورد نظر در احتراق را انجام‬
‫میدهند‪ .‬بهعنوان مثال ذرات آرد در کارخانه آردسازی و ذرات قهوه در کارخانه شکالتسازی و‬
‫خاک اره در کارخانه چوب بری و پودر فلزات نظیر آهن و آلومینیم و زيست توده نظیر گیاهان و‬
‫ضايعات کشاورزی و انسانی و فضوالت حیوانی و زبالههای شهری و ذرات گیاه اليکوپوديوم در رده‬
‫ذرات قابل احتراق قرار دارند‪.‬‬

‫‪ -1-۳-1‬ذرات آلی‬
‫ذرات آلی يا ارگانیک به ذراتی گفته میشود که در طبیعت بوجود آمده و معدنی نمیباشد‪ ،‬نظیر‬
‫انواع گیاهان‪ ،‬گیاهان دريايی‪ ،‬ضايعات کشاورزی‪ ،‬درختان جنگلی‪ ،‬چوبها و نظاير آن‪ .‬بهطور کلی‬
‫مواد ارگانیک به موادی گفته میشود که حاوی مقدار قابل توجهی کربن هستند و از بقايای‬
‫موجودات زنده نظیر گیاهان و حیوانات به وجود آمدهاند‪ .‬اين مواد در طبیعت تجزيه شده و وارد‬
‫چرخهی طبیعت میشوند‪ .‬از جمله مواد ارگانیک میتوان به زغال سنگ‪ ،‬چوب‪ ،‬گندم‪،‬‬
‫اليکوپوديوم‪ ،‬شکر‪ ،‬برگ درختان و ‪ ...‬اشاره نمود‪ .‬احتراق ذرات ارگانیک يک فرآيند فیزيکی و‬
‫شیمیايی پیچیده است که همزمان شامل انتقال گرما‪ ،‬جرم و تغییر فاز و واکنش شیمیايی میباشد‪.‬‬
‫احتراق مخلوطهای غیر همگن شامل ذرات احتراق پذير و اکساينده در زمینههای فراوان مهندسی‬
‫و ايمنی کاربرد دارد و از اين رو مطالعات آزمايشگاهی و تئوری زيادی بر روی آنها صورت پذيرفته‬

‫‪2‬‬
‫‪heterogeneous combustion‬‬
‫‪21‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫است‪ .‬به هر حال مکانیزمهای احتراق ذرات بهدلیل دو مساله اصلی که با تحقیقات احتراق ابر‬
‫ذرات درگیر است هنوز کامال شناخته شده نیست‪ .‬اولین مسأله‪ ،‬پیچیدگی فرآيند احتراق ذرات‬
‫میباشد که ذرات دستخوش فرآيندهايی از قبیل گرم شدن‪ ،‬تبخیر‪ ،‬مخلوط شدن با اکساينده‪،‬‬
‫اشتعال‪ ،‬سوزش و خاموشی شعله میشوند که بستگی به ويژگیهای فیزيکی و نوع ذرات دارد‪.‬‬
‫همچنین احتراق ذرات تقريباً همواره ناپايا میباشد و برهم کنشهای متعددی بین ذرات وجود‬
‫دارد‪ .‬از اين رو احتراق ابر ذرات تحت تأثیر خواص فیزيکی و شیمیايی سوخت و اندازه متوسط‪،‬‬
‫شکل و توزيع ذرات میباشد‪ .‬در طی مسیر انتشار شعله‪ ،‬موضوع اتالف حرارت به ديواره اهمیت‬
‫پیدا میکند و دماهای عملکرد را کاهش میدهد و حتی میتواند باعث خاموشی شعله شود‪ .‬به‬
‫طور همزمان‪ ،‬اتالف حرارت اثرات ناخوشايندی روی کارايی احتراق و ضريب دمايی کلی يک موتور‬
‫حرارتی دارد‪.‬‬

‫‪ -2-۳-1‬ذرات غیرآلی‬
‫ذرات غیرآلی به ذراتی گفته میشود که بهصورت مصنوعی و يا بهصورت معدنی در دسترس باشند‪،‬‬
‫نظیر فلزات اعم از آهن‪ ،‬آلومینیم‪ ،‬برن‪ ،‬سرب‪ ،‬روی و غیره‪ .‬در احتراق ذرات غیر ارگانیک برخالف‬
‫ذرات ارگانیک‪ ،‬ذرات هیچگونه بخاری در ناحیه قبل از واکنش تولید نمیکنند و بهصورت مستقیم‬
‫در واکنش شرکت نموده و يکباره میسوزند و انرژی زيادتری نسبت به احتراق ذرات آلی تولید‬
‫میکنند‪ .‬اهمیت استفاده از ذرات فلزی در سوختهايی که تولید انرژی از مشخصات بارز آنهاست‬
‫وقتی آشکارتر میشود که محدوديت حجمی و وزنی نیز مطرح باشد‪.‬‬

‫تحقیقات نشان میدهند که تولید انرژی در واحد حجم اکثر فلزات به صورت قابل توجهی از‬
‫سوختهای هیدروکربنی بیشتر بوده و عملکرد تعدادی از فلزات از نظر تولید انرژی در واحد حجم‪،‬‬
‫بهتر از سوختهای هیدروکربنی است‪ .‬سوخت اساساً عاملی احیا کننده است که در صورت اکسید‬
‫شدن‪ ،‬انرژی فراوان و گازهای زيادی با جرم مولکولی کم تولید میکند‪ .‬البته در بسیاری از حاالت‬
‫برای رفع نیازهای فوق بهتر است که ترکیبی از چند سوخت را بکار بريم‪ ،‬بنابراين برای دستیابی‬
‫‪22‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫به انرژی فراوان از فلزات واسطه و ترکیبات آنها جهت تولید گازهای زياد با جرم مولکولی کم‬
‫استفاده میگردد‪.‬‬

‫‪ - 4-1‬رویکرد رژیم احتراقی گسسته‬

‫در يک سیستم با منابع حرارتی توزيع شده در يک محیط با هدايت پذيری گرمايی‪ ،‬دو رژيم حدی‬
‫انتشار شعله وجود دارد‪ .‬زمانی که ضخامت شعله بسیار بزرگتر از فاصله بین ذرات است‪ ،‬سیستم‬
‫به يک محیط همگن تقريب زده شده و شعله میتواند به صورت يک محیط پیوسته مدل شود‪.‬‬
‫در حالت د يگر‪ ،‬زمانی که شعله به سبب واکنش سريع ذرات‪ ،‬بسیار نازک است‪ ،‬شعله ديگر‬
‫نمی تواند به صورت يک محیط پیوسته رفتار کند؛ زيرا اثرات گسسته غالب میشود‪ .‬اثرات‬
‫گسستگی توسط وابستگی شديد به توزيع فضايی منابع حرارتی (ذرات سوزان) مشخصهسازی‬
‫میشود‪ .‬در واقع‪ ،‬درجه گسستگی مخلوط را میتوان توسط نسبت فاصله بین ذرات به ضخامت‬
‫شعله تعريف کرد‪ ،‬که در آن ضخامت شعله مجموع نواحی پیشگرم و واکنش میباشد‪.‬‬

‫همچنین‪ ،‬مخلوط میتواند توسط زمان احتراقی بیبعد 𝛼‪ 𝜏𝑐 = 𝑡𝑙𝑟2‬توصیف شود‪ ،‬که به صورت نسبت‬
‫‪2‬‬
‫زمان واکنش ذره 𝑟𝑡 به زمان نفوذ گرمايی 𝛼𝑙 = 𝑑𝑡 (𝑙 فاصله مشخصه بین ذرات و 𝛼 نفوذپذيری‬
‫گرمايی مخلوط است‪ ).‬تعريف میشود‪ .‬زمان احتراقی 𝑐𝜏 مقدار گسستگی سیستم را تعیین میکند‪.‬‬
‫وقتی که زمان احتراقی ‪ ، 𝜏𝑐 <1‬شعله اثرات گسستگی قوی از خود نشان داده و توسط واکنش‬
‫سريع و فاصله زياد بین ذرات مشخصه سازی میشود‪ .‬در حقیقت‪ ،‬برای ‪ ،𝜏𝑐 <1‬انتشار شعله تحت‬
‫اثرات گسستگی میباشد‪ .‬دو پیامد گسسته بودن رژيم احتراقی عبارت است از‪ )1 :‬حد انتشاری‬
‫که به سبب ماهیت گسسته پیشانی رخ میدهد‪ ،‬نمیتواند از مالحظات ترمودينامیکی پیشبینی‬
‫شود‪ )2 .‬سرعت پیشانی به طور قابل توجهی از سرعت پیشبینی شده مدل پیوسته متفاوت است؛‬
‫زيرا در مدل پیوسته از زمان نفوذی بین وقايع اشتعالی متوالی صرف نظر شده است‪ .‬در حالت‬
‫ديگر‪ ،‬وقتی که زمان احتراقی ‪ 𝜏𝑐 ≫1‬باشد‪ ،‬شعله پیوستگی از خود نشان داده که میتواند با فرض‬
‫يک تابع فضايی از آزادسازی گرما مدل شود‪ .‬به عبارت ديگر‪ ،‬زمانی که ‪ 𝜏𝑐 ≫1‬است‪ ،‬مقیاس‬
‫ناهمگنی در مقايسه با ضخامت مؤثر ناحیه واکنش به اندازه کافی کوچک میباشد؛ به طوری که‬
‫فرض يکنواخت بودن ترم چشمه در ناحیه واکنش تقريب مناسبی میباشد‪ .‬اين حالت را میتواند‬
‫در يک مخلوط شامل يک غلظت بزرگ از ذرات در حال سوزش در يک نرخ آهسته تفسیر کرد‪.‬‬
‫‪23‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫زمانی که نرخ سوزش ذرات سريع است يا ذرات از هم دور میباشند‪ ،‬فرآيند انتقال حرارت وابسته‬
‫به نرخ احتراق ذرات نیست‪ .‬بنابراين‪ ،‬برای 𝑐𝜏 کوچک‪ ،‬سرعت شعله به سینتیک احتراق ذره‬
‫حساس نبوده بلکه به تغییر در پارمترهای هندسی ذرات معلق حساس است‪.‬‬

‫سرعت شعله در مدل منبع پیوسته تنها به تغییرات چگالی سوخت با مقیاس بزرگ (به تغییرات‬
‫با مقیاس بسیار بزرگتر از عرض مشخصه شعله) حساس است‪ .‬برای چنین تغییراتی‪ ،‬سرعت شعله‬
‫مطابق با تغییر در دمای آدياباتیک شعله تغییر میکند‪ .‬اگر مقیاس تغییرات چگالی کوچک باشد‬
‫(از مرتبه فاصله بین ذرات)‪ ،‬دمای آدياباتیک شعله ثابت در نظر گرفته میشود‪ .‬بنابراين‪ ،‬سرعت‬
‫در مدل پیوسته تحت تأثیر چنین تغییرات کوچکی قرار نمیگیرد‪ .‬برعکس‪ ،‬سرعت شعله در مدل‬
‫منبع گسسته می تواند به تغییرات در فاصله بین ذرات بسیار حساس باشد‪ .‬بنابراين‪ ،‬به تغییرات‬
‫چگالی با مقیاس کوچک يا هر بازآرايی در توزيع ذرات در فضا پاسخ میدهد‪.‬‬

‫نتايج تحقیقات پیشین نشان میدهد که ماهیت گسسته منابع حرارتی در ابرغبار میتواند باعث‬
‫ايجاد مشخصات غیرمعمول در شعله شود‪ .‬مدل انتشار شعله برای ذرات سوخت با توزيع يکنواخت‬
‫در فضا نشان میدهد که برای برخی مخلوطهای غبار رقیق‪ ،‬عرض شعله برابر يا حتی کمتر از‬
‫فاصله متوسط بین ذرات است و سرعت چنین شعلههايی به نرخ احتراق ذره غیرحساس بوده و‬
‫عمدت ًا به مشخصههای ترمودينامیکی و هندسی ذرات معلق بستگی دارد‪.‬‬

‫‪ - 5-1‬انواع احتراق از منظر چگونگی اخت الط واکنش دهنده ها‬

‫فرآيندهای احتراقی برحسب چگونگی اختالط سوخت و اکسیدکننده به سه دسته احتراق پیش‬
‫آمیخته‪ ،‬غیر پیش آمیخته و پیش آمیخته جزئی تقسیم میشود‪.‬‬

‫• احتراق پیشآمیخته‬

‫در احتراق پیش مخلوط‪ ،‬سوخت و اکسیدکننده پیش از ورود به ناحیه واکنش به طور کامل در‬
‫سطح مولکولی با هم مخلوط میشوند‪ .‬در واقع‪ ،‬در اين نوع احتراق‪ ،‬واکنش دهندهها قبل از آغار‬
‫واکنش به طور کامل با هم مخلوط میشوند‪ .‬در شعلههای پیش آمیخته حرارت آزادشده توسط‬
‫واکنش‪ ،‬به وسیله مکانیزم نفوذ‪ ،‬واکنشدهندهها را پیشگرم میکند‪ .‬شعلههای پیش مخلوط دو‬
‫مشکل عمده دارند‪ .‬به دلیل قابلیت انتشار اين شعلهها‪ ،‬امکان انفجار وجود داشته و کنترل ايمنی‬
‫‪24‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫آن دشوار است‪ .‬دومین مشکل‪ ،‬حدود اشتعالپذيری محدود آنها میباشد؛ به عبارت ديگر اين‬
‫شعلهها در محدوده کوچکی از نسبتهای هم ارزی منتشر میشوند‪.‬‬

‫عموماً شعلههای پیشآمیخته به سمت مخلوط واکنشدهنده انتشار میيابند‪ .‬ولی اگر مخلوط‬
‫واکنش دهنده در يک سرعت خاصی به ناحیه واکنش تغذيه شوند‪ ،‬اين شعلهها ساکن میمانند‪.‬‬
‫اين سرعت يکی از مشخصههای مهم شعلههای پیش آمیخته بوده و سرعت شعله آرام نامیده‬
‫میشود‪ .‬ساختار احتراق پیشآمیخته در شکل (‪ )1-2‬قابل مشاهده است که در آن پروفیلهای‬
‫دما و غلظت واکنش دهندهها به صورت شماتیک رسم شدهاند‪ .‬در اين شکل‪ A ،‬تا ‪ B‬ناحیه ورودی‪،‬‬
‫‪ B‬تا ‪ C‬ناحیه پیش گرم‪ C ،‬تا ‪ D‬ناحیه واکنش و ‪ D‬تا ‪ E‬ناحیه پس از شعله نام دارد‪ .‬همانطور که‬
‫از شکل مشخص است‪ ،‬در ناحیه پیش گرم به تدريج دما به دلیل انتقال حرارت از ناحیه مجاور‬
‫(در واقع ناحیه واکنش) افزايش میيابد‪ .‬ناحیه واکنش‪ ،‬ناحیهای است که سوخت و اکسیدکننده‬
‫با هم واکنش داده و در نتیجه دما به طور قابل مالحظهای افزايش میيابد‪ .‬در اين ناحیه‪ ،‬نرخ‬
‫واکنش ترمی با اهمیت میبا شد؛ نرخ واکنش معیاری برای تغییرات غلظت واکنش دهندهها در‬
‫واحد زمان میباشد و در واقع نرخ مصرف واکنش دهندهها يا تولید محصوالت احتراقی را تعیین‬
‫میکند‪ .‬در نتیجه نرخ واکنش‪ ،‬ضخامت ناحیه واکنش را مشخص میکند‪ .‬در انتهای ناحیه واکنش‪،‬‬
‫واکنش دهندهها به طور کلی مصرف شده و واکنش احتراقی بین سوخت و اکسیدکننده به اتمام‬
‫میرسد‪.‬‬

‫شکل ‪ 1-1‬ساختار احتراق پیشآمیخته‬

‫‪25‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫• احتراق غیر پیش آمیخته‬

‫در سیستم غیر پیش آمیخته‪ ،‬واکنش دهندهها در ابتدا از هم جدا بوده و از طريق فرآيند مولکولی‬
‫نفوذ و حرکت جابهجايی به سمت يکديگر حمل میشوند و در ناحیهای که واکنش دهندهها با هم‬
‫مخلوط میشوند‪ ،‬واکنش صورت میگیرد‪ .‬احتراق پیش مخلوط‪ ،‬احتراق نفوذی نیز نامیده میشود؛‬
‫زيرا موقعیت شعله توسط نفوذ گونههای واکنش دهنده کنترل میشود‪ .‬در واقع در شعلههای‬
‫نفوذی نرخ اختالط سوخت و اکسیدکننده از نرخ واکنش آنها کمتر است و بنابراين نرخ اختالط‬
‫کنترل کننده جريان واکنش است‪ .‬نمونهای از شعله نفوذی‪ ،‬شعله مشاهده شده هنگام سوختن‬
‫شمع است‪ .‬در شکل (‪ )2-2‬ساختار احتراق غیر پیش آمیخته مشاهده میشود که در قسمت‬
‫(الف) پیکربندی فیزيکی يک سیستم يک بعدی کامالً نفوذی‪ ،‬در قسمت (ب) پروفیلهای دما و‬
‫غلظت با ضخامت شعله محدود و در قسمت (پ) پروفیلهای دما و غلظت با تقريب حدی ورقه‬
‫شعله آورده شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ 2-1‬ساختار احتراق غیرپیشآمیخته‬

‫‪26‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫• احتراق پیش آمیخته جزئی‬

‫احتراق پیش مخلوط و غیر پیش مخلوط مربوط به شرايط ايده آل هستند‪ .‬آزمايشی که از مخلوط‬
‫گازی غیر پیش مخلوط توسط فیلیپس در سال ‪ 1965‬صورت گرفت نشان داد که شعلههای واقعی‬
‫به هیج وجه نفوذی يا پیش مخلوط خالص نیستند‪ .‬در واقع احتراقی که در بسیاری از کاربردهای‬
‫عملی نظیر موتورهای احتراق داخلی ديزل‪ ،‬توربین گاز‪ ،‬مشعلهای خانگی گازی و کورههای‬
‫صنعتی رخ میدهد جزو هیچ کدام از احتراق پیش آمیخته و غیر پیش آمیخته نبوده بلکه ترکیبی‬
‫از آنها میباشد که احتراق پیش آمیخته جزئی نامیده میشود‪ .‬در نتیجه فهم دقیق از ساختار‬
‫شعلههای پیشآمیخته جزئی برای موارد کاربردی و علمی حائز اهمیت میباشد‪.‬‬

‫در احتراق پیش آمیخته جزئی‪ ،‬در يک نقطه خاص گاهی اوقات شعله پیشآمیخته و گاهی اوقات‬
‫شعله غیر پیش آمیخته وجود دارد‪ .‬اين نوع احتراق به دلیل قابلیت کنترل مخلوط و همچنین‬
‫کاهش خطرات ناشی از اختالط واکنش دهندهها قبل از احتراق در بسیاری از کاربردهای مهندسی‬
‫استفاده میشود‪ .‬در حالت کلی‪ ،‬شعلههای پیش آمیخته جزئی با دو بخش مشخص میشوند‪،‬‬
‫بخش اول مربوط به جريان با مخلوط غنی میباشد که نسبت هم ارزی آن بزرگتر از يک میباشد‬
‫و بخش دوم مربوط به جريان با مخلوط رقیق بوده که نسبت هم ارزی آن کوچکتر از يک است‪.‬‬
‫يکی از شعلههايی که در بسیاری از موارد در احتراق پیشآمیخته جزئی مشاهده میشود شعله‬
‫سهگانه يا لبهای است‪ .‬طرحواره احتراق پیش آمیخته جزئی در شکل (‪ )3-2‬آورده شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ 3-1‬ساختار احتراق پیشآمیخته جزئی‬

‫‪27‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ - 6 - 1‬شعله لبه ای‬

‫شعله لبهای يا سه گانه از دو شاخه پیش مخلوط که يکی از آنها دارای مخلوط رقیق و ديگری‬
‫دارای مخلوط غنی می باشد و همچنین يک شعله نفوذی که روی صفحه استوکیومتريک امتداد‬
‫میيابد‪ ،‬تشکیل شده است‪ .‬طرحواره اين شعله در شکل (‪ )4-2‬قابل مشاهده میباشد‪ .‬مطابق اين‬
‫شکل‪ ،‬به دلیل بیشینه بودن سرعت سوزش شعله پیشآمیخته برای شرايط استوکیومتريک‪،‬‬
‫بخشهايی از جبهه شعله که روی خط استوکیومتريک قرار دارند‪ ،‬تمايل دارند تا سريعتر از‬
‫بخشهای ديگر حرکت کنند که اين امر باعث میشود جبهه شعله خمیده شود و پشت اين جبهه‬
‫پیش آمیخته جزئی‪ ،‬دو جريان (يکی عاری از سوخت و ديگری عاری از اکسیدکننده) به هم‬
‫رسیده و به صورت شعله نفوذی میسوزند‪ .‬در باال و پايین خط استوکیومتريک‪ ،‬مخلوط غنی و‬
‫رقیق بوده و در نتیجه احتراق کامل صورت نمیگیرد و اين نواحی با نسبت هم ارزی غیر واحد‬
‫دارای سرعت محلی (سرعت سوزش) و نرخ واکنش کمتر نسبت به شعله مسطح استوکیومتريک‬
‫خواهند بود‪ .‬همچنین سرعت محلی و نرخ واکنش شعله لبهای در خط استوکیومتريک برابر با‬
‫شعله مسطح استوکیومتريک است‪ .‬در شعله سهگانه‪ ،‬سوخت و اکسیدکننده باقی مانده در پشت‬
‫جبهه شعله پیش آمیخته‪ ،‬در يک شعله نفوذی میسوزد‪ .‬در نتیجه واژه سه گانه در شعله سه گانه‬
‫مربوط به يک شاخه پیش آمیخته غنی‪ ،‬يک شاخه پیش آمیخته رقیق و يک شاخه نفوذی میباشد‪.‬‬

‫شعلههای سهگانه نقش مهمی در مکانیزم اشتعال‪-‬خاموشی احتراق پیش آمیخته جزئی ايفا‬
‫میکنند‪ .‬سادهترين حالت آزمايشگاهی برای مشاهده يک شعله سهگانه میتواند از طريق يک‬
‫شعله برخاسته در پايین دست يک صفحه جداکننده سوخت و اکسیدکننده بدست آيد‪ .‬لبه پیشرو‬
‫در اين شعله برخاسته يک جبهه پیش آمیخته جزئی است که تمايل دارد به سمت گازهای‬
‫نسوخته انتشار يابد‪ .‬همچنین شعلههای سهگانه در لبه شعله نفوذی آرام برخاسته نزديک خروجی‬
‫مشعلها مشاهده شده است‪ .‬سرعت انتشار شعله سهگانه‪ ،‬خواص مهمی نظیر نرخ افزايش سطح‬
‫شعله در احتراق غیر پیش آمیخته و فاصله خاموشی در شعلههای برخاسته در مشعلها را تعیین‬
‫میکند‪ .‬مطابق پژوهش صورت گرفته توسط دومینگ و ورويچ (‪ )1996‬شعله سهگانه میتواند در‬
‫فرآيند پايدارسازی شعلههای نفوذی آرام نقش داشته باشد‪ .‬همچنین پیترز نشان داد که فهم‬
‫شعلههای سهگانه میتواند اطالعات مفیدی در مورد تشکیل آالينده ها از جمله ‪ NOx‬فراهم کند‪.‬‬

‫‪28‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل ‪ 4-1‬طرحواره شعله سهگانه‬

‫در شعلههای برخاسته‪ ،‬پايدارسازی شعله آرام توسط شعلههای سهگانه صورت میگیرد‪ .‬شعله‬
‫لبهای يا سهگانه شعله ای است که از دو شعله پیش آمیخته که يکی از آنها غنی و ديگری رقیق‬
‫است و يک شعله نفوذی تشکیل شده است‪ .‬عالوه بر پايدارسازی شعله نفوذی‪ ،‬شعلههای سهگانه‬
‫در فرآيند اشتعال سیستمهای غیر پیشآمیخته نقش مهمی را ايفاء میکنند‪ .‬شبیهسازی عددی‬
‫از اشتعال که توسط ِرويلون صورت گرفت‪ ،‬نشان داد که شعلههای سهگانه در طول خطوط کسر‬
‫مخلوط استوکیومتريک در يک مخلوط سوخت و اکسیدکننده که به طور ضعیف اختالط يافتهاند‪،‬‬
‫انتشار میيابد‪ .‬همچنین‪ ،‬پیترز نشان داد که فهم شعلههای سهگانه میتواند اطالعات مفیدی در‬
‫رابطه با تشکیل آاليندهها مخصوصاً ‪ NOx‬فراهم کند‪.‬‬

‫اغلب کارهای صورت گرفته در زمینه بررسی شعلههای سهگانه به صورت تجربی میباشد‪ .‬اولین‬
‫گزارش از مشاهده آزمايشگاهی شعله سهگانه توسط فیلیپس (‪ )1965‬و کیونی (‪ )1993‬ارائه شده‬
‫است‪ .‬در اين دو پژوهش توسعه جبهه پیش آمیخته جزئی در يک اليه اختالطی بدون سرعت‬
‫اصطکاکی با استفاده از يک مشعل که به منظور تولید پروفیل خطی از کسر مخلوط سوخت در‬
‫يک مخلوط سوخت و هوا طراحی شده بود‪ ،‬بررسی شده است‪ .‬در مطالعه صورت گرفته توسط‬
‫کیونی و همکاران‪ ،‬شعلههای سهگانه به صورت تجربی و عددی تحلیل شدند‪ .‬در رويکرد عددی‬
‫آنها يک مدل برای شعله سهگانه در هندسه جريان متقابل با فرض آزادسازی گرمای صفر توسعه‬
‫داده شده و سپ س اين معادالت به طور عددی حل شد تا سرعت و ساختار شعله بدست آيد‪.‬‬
‫‪29‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫چانگ و چوئی (‪ )1998‬شعلههای سهگانه را در پژوهشهای آزمايشگاهی مشاهده کرده و‬

‫مشخصههای انتشار حول يک حلقه گردابهای ‪ 1‬غیرپیش آمیخته را بررسی کردند‪.‬‬

‫پژوهشهای تحلیلی توسط ماتالون و باکمستر (‪ )1988‬صورت گرفته که در آن اثرات عدد لوئیس‬
‫روی ساختار شعله سه گانه مطالعه شده است‪ .‬همچنین نتايج تحلیلی روی سرعت انتشار و شکل‬
‫شعله سهگانه توسط دولد (‪ )1989‬و دولد و هارتلی (‪ )1991‬استخراج شده است‪ .‬اولین حل‬
‫تحلیلی از سرعت انتشار يک شعله سهگانه توسط دولد (‪ )1989‬صورت گرفته است‪ .‬وی در اين‬
‫پژوهش‪ ،‬با در نظر گرفتن حد انرژی فعالسازی و فرض کوچک بودن گراديان غلظت و صرف نظر‬
‫کردن از انبساط گاز‪ ،‬سرعت انتشار شعله سه بازويی در اليههای اختالطی دو بعدی را تحلیل کرد‪.‬‬
‫در اين مطالعه مشخص شد که سرعت انتشار شعله با افزايش گراديان کسر مخلوط کاهش میيابد‬
‫(به دلیل کا هش در شدت واکنش)‪ .‬در تحلیل صورت گرفته فرض شده بود که گراديان کسر‬
‫مخلوط سوخت به حدی ضعیف باشد که شعله سهگانه تنها خمیدگی جزئی داشته باشد‪ .‬اين‬
‫محدوديت بعداً توسط دولد و هارتلی (‪ )1991‬رفع شد‪ .‬در اين حال‪ ،‬در هر دو تحلیل‪ ،‬تغییر‬
‫چگالی به سبب آزادسازی گرما در احتراق ناديده گرفته شده است‪ .‬در کار تحلیلی صورت گرفته‬
‫توسط دولد و هارتلی‪ ،‬سرعت شعله سهگانه برای گراديان کسر مخلوط ضعیف با فرض آزادسازی‬
‫گرمای صفر تخمین زده شده است‪ .‬آنها مشخص کردند که سرعت شعله برای گراديان کسر‬
‫مخلوط صفر بیشینه بوده که اين مقدار با سرعت شعله مسطح متناظر است و سپس با افزايش‬
‫گراديان کسر مخلوط‪ ،‬سرعت شعله کاهش میيابد‪ .‬اين نتیجهگیری با مشاهدات تجربی صورت‬
‫گرفته از انتشار شعله های سه گانه تناقض دارد‪ .‬اين تناقض به دلیل فرض عدم وجود آزادسازی‬
‫گرما در محاسبات تحلیلی میباشد‪ .‬آزمايشات نشان دادند که با در نظر گرفتن انبساط گاز به‬
‫دلیل آزادسازی گرما‪ ،‬واگرايی خطوط جريان باعث میشود که سرعت انتشار شعله سهگانه بیشتر‬
‫از سرعت انتشار شعله مسطح شود‪ .‬همچنین مطالعات عددی نشان دادهاند که افزايش سرعت‬
‫انتشار شعله عمدت ًا به سبب تغییر مسیر جريان بوده و سهم نفوذ ترجیحی و يا کرنش کمتر از ‪15‬‬
‫درصد است‪ .‬اين اثر تغییر مسیر جريان توسط روئتچ و همکارانش (‪ )1995‬با به کارگیری بقای‬
‫جرم و مومنتوم و معادالت برنولی در نواحی سوخته شده و نسوخته و روابط رانکین‪-‬هوگونیوت‬

‫‪1‬‬
‫‪Vortex ring‬‬
‫‪30‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در میان شاخههای پیش آمیخته تحلیل شده است‪ .‬در اين پژوهش‪ ،‬روئتچ اهمیت اثرات چگالی‬
‫متغیر در شعله سهگانه را به روش تحلیل شبیه سازی عددی بررسی کرد‪.‬‬

‫آزادسازی گرما سرعت شعله را افزايش میدهد به نحوی که سرعت شعله سهگانه بیشتر از سرعت‬
‫شعله پیش آمیخته مسطح میشود‪ .‬همچنین کارهای تحلیلی صورت گرفته نشان میدهند کاهش‬
‫گراديان کسر مخلوط باعث افزايش سرعت شعله میشود‪ .‬اثرات آزادسازی گرما و گراديان‬
‫کسرمخلوط روی سرعت شعله مستقل از هم نبوده بلکه آزادسازی گرما‪ ،‬گراديان کسر مخلوط‬
‫موثر در مقابل شعله را تغییر میدهد‪.‬‬

‫‪ - 7-1‬ناپایداری‬
‫ناپايداری در علم احتراق به سه دسته کلی ناپايداری ذاتی‪ ،1‬ناپايداری محفظه احتراق ‪2‬و ناپايداری‬
‫سیستم تقسیم میشود‪.‬‬

‫• ناپايداری ذاتی‬

‫اين نوع ناپايداری مستقیماً در خود شعله مشاهده میشود و شامل ناپايداری حرارتی‪-‬نفوذی ‪3‬و‬
‫ناپايداری هیدرودينامیکی ‪4‬میباشد‪ .‬در شعلههای پیش آمیخته‪ ،‬ناپايداری هیدرودينامیکی ناشی‬
‫از انبساط گرما نقش اساسی ايفا کرده و در شعلههای با مقیاس بزرگ غالب است؛ در حالی که‬
‫ناپايداری در شعلههای نفوذی عمدت ًا به سبب اثرات نفوذی‪-‬حرارتی بوده و انبساط گرمايی اثر‬
‫کمتری دارد‪.‬‬

‫‪ o‬ناپايداری حرارتی‪-‬نفوذی‬

‫ناپايداری حرارتی‪-‬نفوذی در مخلوطهای واکنشدهندهای رخ میدهد که نرخ هدايت حرارتی و‬

‫نفوذ مولکولی متفاوت دارند‪ .‬پیامد اصلی اعداد لوئیس غیر واحد روی میدان احتراقی اين است که‬
‫پروفیلهای دمايی و غلظت غیرمشابه خواهد بود‪ .‬در واقع زمانی که اعداد لوئیس غیر واحد هستند‪،‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Intrinsic instability‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪Combustor instability‬‬
‫‪3 Thermal-diffusive instability‬‬
‫‪4 Hydrodynamic instability‬‬

‫‪31‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫هدايت گرمايی از شعله به سمت گونههای واکنش دهنده و نفوذ جرمی واکنش دهندهها به ناحیه‬
‫شعله‪ ،‬مقیاس طولی يکسانی نخواهند داشت‪ .‬در حالتی که ‪ Le<1‬باشد‪ ،‬ناپايداری با تشکیل‬
‫ساختار شعله شبکهای ظاهر می شود؛ در حقیقت با افزايش انحنای شعله‪ ،‬شعله به چندين شعله‬
‫سلولی تقسیم میشود‪ .‬برعکس‪ ،‬در حالتی که ‪ Le>1‬باشد‪ ،‬غلبه هدايت گرمايی روی نفوذ مولکولی‬
‫باعث ايجاد ناپايداری پالسی ‪1‬يا نوسانی شعله میشود‪ .‬در اين حالت الزام ًا لوئیس بزرگتر از يک‬
‫باعث ايجاد اين پديده نمیشود؛ بررسی با مدل چگالی ثابت نفوذ‪-‬واکنش که با شیمی تک‬
‫مرحلهای و ضرايب نفوذ و هدايت ثابت مشخصهسازی شده است‪ ،‬نشان میدهد که ناپايداری‬
‫نوسانی شعله عالوه بر عدد لوئیس به عدد زلدوويچ نیز بستگی دارد‪ .‬به عبارت ديگر‪ ،‬برخالف‬
‫ناپايداری شبکه ای‪ ،‬ناپايداری نوسانی از رقابت بین فرآيندهای نفوذی با يکديگر و با واکنشهای‬
‫شیمیايی حاصل میشود‪.‬‬

‫همچنین اتالف گرمايی حجمی به دلیل اينکه روی میدان دما اثر گذاشته ولی تأثیری روی میدان‬
‫غلظت ندارد‪ ،‬باعث تولید پروفیلهای غیرمشابه میشود و در نتیجه ناپايداری حرارتی‪-‬نفوذی را‬
‫افزايش میدهد‪ .‬اگرچه ناپايداری حرارتی‪-‬نفوذی به طور مستقیم از اعداد لوئیس غیر واحد ناشی‬
‫میشود اما مطالعات نشان میدهند که در حضور تشعشع‪ ،‬نوسان شعله میتواند توسط اتالف‬
‫گرمايی حتی برای اعداد لوئیس واحد شروع شود‪.‬‬

‫‪ o‬ناپايداری هیدرودينامیکی‬

‫اختالف دما و چگالی بین مخلوط سوخته نشده سرد و محصوالت احتراقی داغ باعث ايجاد‬
‫ناپايداری در شعله میگردد‪ .‬در حقیقت به دلیل اثر آزادسازی گرما‪ ،‬گونههای واکنشدهنده مقابل‬
‫شعله‪ ،‬چگالی بیشتری نسبت به محصوالت احتراقی پشت شعله خواهند داشت و به سبب اختالف‬
‫چگالی قابل توجه‪ ،‬در فصل مشترک اين دو ناحیه يعنی شعله‪ ،‬ناپايداری پديدار میشود‪.‬‬

‫• ناپايداری محفظه احتراق‬

‫اگر شعله تشکیل شده در محفظه احتراق در معرض يک اغتشاش کوچک قرار گیرد‪ ،‬نرخ آزادسازی‬
‫گرما دستخوش نوسان خواهد شد؛ بنابراين دما و چگالی نیز دچار نوسان میشود‪ .‬اين نوسانات‬

‫‪1‬‬ ‫‪Pulsating instability‬‬

‫‪32‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫باعث ايجاد موجهای آکوستیکی میشوند که از شعله به سمت محفظه احتراق منتشر میشوند و‬
‫پس از منعکس شدن از ديواره محفظه احتراق به شعله رسیده و باعث تشديد نوسانان میشوند؛‬
‫در نتیجه موجهای آکوستیکی قویتری ساطع میشود و دامنه ناپايداری رفتهرفته افزايش میيابد‪.‬‬

‫• ناپايداری سیستم‬

‫اين نوع ناپايداری به طور مستقیم با احتراق مرتبط نبوده ولی بر احتراق اثر میگذارد‪ .‬ناپايداری‬
‫سیستم در اثر تغییرات در مقدار ورودی گونههای واکنشدهنده به سیستم رخ میدهد که عمدتاً‬
‫به دلیل نوسانات فشار در ناحیه ورودی واکنشدهندهها به محفظه احتراق میباشد‪.‬‬

‫‪ - 8 - 1‬معرفی اعداد بدون بعد‬

‫در علم احتراق‪ ،‬اعداد بی بعد دستهای از کمیت های بی بعد هستند که نقش مهمی در تحلیل‬
‫رفتار احتراقی يک سیستم واکنشپذير ايفاء می کنند‪ .‬در حقیقت‪ ،‬با تحلیل اعداد بی بعد‪ ،‬امکان‬
‫تخمین اينکه آيا اثرات يا نیروهای خاصی با اهمیت هستند يا میتوان از آنها در مدل چشم پوشی‬
‫کرد‪ ،‬فراهم میشود‪ .‬اين اعداد در بسیاری از زمینههای مهندسی کاربرد داشته و معمو ًال يا توسط‬
‫ترکیب ثوابت از معادالت ديفرانسیل استخراج میشوند و يا نسبتی از دو کمیت فیزيکی میباشند‪.‬‬
‫در ادامه چند نمونه از اعداد بی بعد پرکاربرد و مهم در مهندسی احتراق تعريف میشود‪.‬‬

‫• عدد دامکوهلر‬

‫در مهندسی شیمی‪ ،‬اعداد بدون بعد دامکوهلر به منظور ايجاد رابطه بین مقیاس زمانی واکنش‬
‫شیمیايی (نرخ واکنش) و نرخ پديدههای انتقال در حال وقوع در يک سیستم به کار میرود‪.‬‬

‫در رايج ترين فرم آن‪ ،‬عدد دامکوهلر مقیاس زما نی واکنش را به مقیاس زمانی جابهجايی مربوط‬
‫میسازد‪.‬‬

‫نرخ واکنش‬
‫= 𝑎𝐷‬
‫نرخ انتقال جرم جابهجايی‬

‫‪33‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در سیستمهای واکنشی شامل انتقال جرم بین فازی‪ ،‬عدد دامکوهلر به صورت نسبت نرخ واکنش‬
‫شیمیايی به نرخ انتقال جرم تعريف می شود‪ .‬در واقع در علم احتراق‪ ،‬عدد دامکوهلر به منظور‬
‫تعیین کردن اينکه کدام يک از نرخ های نفوذی يا واکنشی بیشتر با اهمیت هستند به کار میرود‪.‬‬
‫از اين رو می توان نوشت‪:‬‬

‫نرخ واکنش‬ ‫زمان نفوذ‬

‫= 𝑎𝐷‬ ‫=‬
‫نرخ انتقال جرم نفوذی‬ ‫زمان واکنش‬

‫برای ‪ ،𝐷𝑎≫1‬نرخ واکنش بسیار بزرگتر از نرخ نفوذی بوده و میتوان گفت احتراق توسط مکانیزم‬
‫نفوذ محدود شده است (نفوذ آهستهتر رخ داده و بنابراين مشخصههای نفوذی غالب میباشد)‪.‬‬

‫• عدد زلدوویچ‬

‫عدد زلدوويچ بیان کمی برای انرژی فعالسازی يک واکنش شیمیايی فراهم میکند‪ .‬اين عدد بدون‬
‫بعد نشان دهنده نسبت انرژی فعالسازی به انرژی گرمايی بوده و توسط رابطه ذيل تعريف میشود‪.‬‬

‫عدد زلدوويچ عددی بیبعد است که يک مقدار کمی برای انرژی فعالسازی واکنش شیمیايی ارائه‬
‫میکند و بیانکننده اثر دما روی نرخ سوزش جرمی میباشد‪ .‬اين عدد بصورت زير تعريف میشود‪:‬‬

‫) 𝑢𝑇 ‪𝐸𝑎 (𝑇𝑓 −‬‬

‫=𝛽‬ ‫(‪)1-1‬‬
‫‪𝑅𝑇𝑓2‬‬

‫که در رابطه فوق 𝑎𝐸 انرژی فعالسازی‪ 𝑅 ،‬ثابت جهانی گازها‪ 𝑇𝑓 ،‬دمای شعله و 𝑢𝑇 دمای مخلوط‬
‫نسوخته میباشد‪ .‬برای احتراق معمولی‪ ،‬مقدار عدد زلدوويچ بین ‪ 8‬تا ‪ 20‬میباشد‪.‬‬

‫در حقیقت‪ ،‬رابطه (‪ )1-1‬نشاندهنده حساسیت واکنش شیمیايی به تغییرات دمای حداکثر شعله‬
‫می باشد‪ .‬همچنین‪ ،‬معکوس عدد زلدوويچ به طور فیزيکی به عرض موثر بی بعد ناحیه واکنش‬
‫اشاره دارد‪.‬‬

‫‪34‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫• عدد لوییس‬

‫عدد بدون بعد لوئیس بیان کننده نسبت نفوذپذيری گرمايی به نفوذپذيری جرمی میباشد‪ .‬عدد‬
‫لوئیس برای مشخصه سازی جريانهای سیالی که در آن انتقال گرما و جرم به طور همزمان وجود‬
‫دارد‪ ،‬به کار میرود و توسط رابطه ذيل تعريف میشود‪.‬‬
‫𝛼‬ ‫𝜆‬
‫= 𝑒𝐿‬ ‫=‬ ‫(‪)2-1‬‬
‫𝐷 𝑝𝐶𝜌 𝐷‬

‫که در آن 𝛼 نفوذپذيری گرمايی‪ 𝐷 ،‬نفوذپذيری جرمی‪ 𝜆 ،‬هدايتپذيری گرمايی‪ 𝜌 ،‬چگالی و 𝑝𝐶‬

‫ظرفیت گرمای ويژه در فشار ثابت میباشد‪.‬‬

‫‪ - 9 - 1‬جمع بندی‬
‫با توجه به منابع موجود در ادبیات موضوع مشخص میشود که تاکنون کار شاخصی در زمینه‬
‫بررسی شعله لبهای با سوخت ابر ذرات صورت نگرفته است‪ .‬در اين حال‪ ،‬اخیراً سوختهای فلزی‬
‫نظیر ابر ذرات آهن به عنوان يک حامل انرژی بالقوه برای انتقال وسايل نقلیه به صورت جايگزين‬
‫مناسب و پايدار برای سوختهای فسیلی پیشنهاد شده است‪ .‬برای بهره برداری از چنین‬
‫کاربردهايی‪ ،‬فهم اساسی از شعلههای غبار فلزی ضروری است‪ .‬همچنین‪ ،‬به دلیل پیچیدگی زياد‬
‫فرآيندهای دخیل در سوزش ذرات ريز آهن‪ ،‬مطالعات گستردهای بر روی احتراق ابر ذرات آهن‬
‫مخصوصاً احتراق غیر پیشآمیخته با پیکربندی جريان متقابل صورت نگرفته است‪ .‬لذا‪ ،‬در اين‬
‫کتاب تالش شده است که با ارائه مدل جديد رياضی که در برگیرنده احتراق ابر ذرات آهن در‬
‫سیستم غیر پیشآمیخته با هندسه جريان متقابل است‪ ،‬مشخصههای احتراقی و عوامل و‬
‫پارامترهای دخیل در آن بررسی شود‪ .‬همچنین‪ ،‬کار انجام شده در زمینه شعلههای لبهای با‬
‫سوخت گازی به سیستم شامل سوخت جامد ذرات ريز آهن گسترش داده شده و نتايج بدست‬
‫آمده تشريح شده است‪ .‬به عالوه مطالعات تجربی ابر ذرات آهن نشان میدهد که رفتار احتراقی‬
‫ذرات به شدت به رژيم احتراقی سیستم وابسته میباشد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬در اين مطالعه‪ ،‬مدل منابع‬
‫حرارتی گسسته و مدل با آزادسازی گرمای پیوسته با يکديگر مقايسه شده و کاربرد هر يک از اين‬
‫دو مدل ذکر گرديده است‪.‬‬

‫‪35‬‬
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫ مراجع‬- 4 - 1
1. Corot, C., Robert, P., Idée, J.M. and Port, M., 2006. Recent
advances in iron oxide nanocrystal technology for medical
imaging. Advanced drug delivery reviews, 58(14), pp.1471-
1504.
2. Mornet, S., Vasseur, S., Grasset, F. and Duguet, E., 2004.
Magnetic nanoparticle design for medical diagnosis and
therapy. Journal of materials chemistry, 14(14), pp.2161-2175.
3. Lee, S.W., Kim, S.J., Shim, I.B., Bae, S. and Kim, C.S., 2005.
Mössbauer of nano-size controlled iron oxide for biomedical
applications. IEEE transactions on magnetics, 41(10), pp.4114-
4116.
4. Qiang, Y., Antony, J., Sharma, A., Nutting, J., Sikes, D. and
Meyer, D., 2006. Iron/iron oxide core-shell nanoclusters for
biomedical applications. Journal of Nanoparticle Research, 8(3-
4), pp.489-496.
5. Toniolo, J., Takimi, A.S., Andrade, M.J., Bonadiman, R. and
Bergmann, C.P., 2007. Synthesis by the solution combustion
process and magnetic properties of iron oxide (Fe3O4 and α-
Fe2O3) particles. Journal of materials science, 42(13), pp.4785-
4791.
6. Vasilieva, E.S., Tolochko, O.V., Yudin, V.E., Kim, D. and Lee,
D.W., 2007. Production and application of metal-based
nanoparticles. arXiv preprint arXiv:0708.1461.
7. Liu, T.Y., Hu, S.H., Hu, S.H., Tsai, S.P. and Chen, S.Y., 2007.
Preparation and characterization of thermal-sensitive ferrofluids
for drug delivery application. Journal of magnetism and
magnetic materials, 310(2), pp.2850-2852.
36
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

8. Nuetzel, J.A., Unrau, C.J., Indeck, R. and Axelbaum, R.L., 2009.

Flame synthesis of superparamagnetic Fe/Nb nanocomposites for
biomedical applications. Proceedings of the Combustion
Institute, 32(2), pp.1871-1877.
9. D. B. Beach, A. J. Rondinone, B. G. Sumpter, S. D. Labinov, R.
K. Richards, 2006, “Solid-State Combustion of Metallic
Nanoparticles: New Possibilities for an Alternative Energy
Carrier”, J. Energy Resour. Technol., 129(1), Jul 30, pp. 29-32.
10. Miller, A., Ahlstrand, G., Kittelson, D. and Zachariah, M., 2007.
The fate of metal (Fe) during diesel combustion: Morphology,
chemistry, and formation pathways of nanoparticles. Combustion
and Flame, 149(1-2), pp.129-143.
11. Henrik Wiinikka, Therese Vikström, Jonas Wennebro, Pal Toth,
Alexey Sepman, 2018, “Pulverized sponge iron, a zero-carbon
and clean substitute for fossil coal in energy applications”,
Energy Fuels , 32 (9), August, pp. 9982-9989.
12. Jeffrey M.Bergthorson, 2018, “Recyclable metal fuels for clean
and compact zero-carbon power”, Progress in Energy and
Combustion Science, 68, September, pp. 169-196.
13. Luciano Carlos, Fernando S. García Einschlag, Mónica C.
González, Daniel O. Mártire, 2013, “Applications of Magnetite
Nanoparticles for Heavy Metal Removal from Wastewater”,
Waste Water-Treatment Technologies and Recent Analytical
Developments. InTech, January.
14. Shalini Rajput, Charles U.PittmanJr., Dinesh Mohan, 2011,
“Magnetite nanoparticles for medical MR imaging”, Materials
Today, 14 (7–8), July–August, pp. 330–338.

37
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

15. Charalampos Mandilas, George Karagiannakis, Athanasios G.

Konstandopoulos, Carlo Beatrice, Maurizio Lazzaro, Gabriele Di
Blasio, Santiago Molina, Josè V. Pastor, Antonio Gil, 2016,
“Study of Oxidation and Combustion Characteristics of Iron
Nanoparticles under Idealized and Enginelike Conditions”,
Energy Fuels, 30 (5), April, pp. 4318-4330.
16. Jin-yunWang, Zai-linYang, Meng-junWang, 2018, “Numerical
and experimental studies on nozzle two-phase flow
characteristics of nanometer-scale iron powder metal fuel
motor”, Advanced Powder Technology, 29 (11), November, pp.
2753-2764.
17. V. P. Utgikar, W. Lattin, R. T. Jacobsen, 2018, “Nanometallic
fuels for transportation: A well-to-wheels analysis”, Int. J.
Energy Res., 31, October, pp. 99–108.
18. Francois-David Tang, Samuel Goroshin, Andrew J. Higgins,
2011, “Modes of particle combustion in iron dust flames”,
Proceedings of the Combustion Institute, 33(2), October, pp.
1975–1982.
19. J.M. Bergthorson, S. Goroshin, M.J. Soo, P. Julien, J. Palecka,
D.L. Frost, D.J. Jarvis, 2015, “Direct combustion of recyclable
metal fuels for zero-carbon heat and power”, Applied Energy,
160, October, pp. 368–382.
20. Michael J. Soo, Keishi Kumashiro, Samuel Goroshin, David L.
Frost, Jeffrey M. Bergthorson, 2017, “Thermal structure and
burning velocity of flames in non-volatile fuel suspensions”,
Proceedings of the Combustion Institute, 36(2), June, pp. 2351-
2358.

38
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

21. François-David Tang, Samuel Goroshin, Andrew J. Higgins,

2012, “Propagation regime of iron dust flames”, Materials
Research in Microgravity, Nov 13, pp. 157-162.
22. Michelle McRae, Philippe Julien , Santino Salvo , Samuel
Goroshin , David L. Frost, Jeffrey M. Bergthorson, 2018,
“Stabilized, flat iron flames on a hot counterflow burner”,
Proceedings of the Combustion Institute, 37(3), June, pp. 3185-
3191.
23. Raghavan, V., 2016. Combustion Technology: Essentials of
Flames and Burners. John Wiley & Sons.
24. Law, C.K., 2010. Combustion physics. Cambridge university
press.
25. Phillips, H., 1965, January. Flame in a buoyant methane layer. In
Symposium (International) on Combustion (Vol. 10, No. 1, pp.
1277-1283). Elsevier.
26. Veynante, D., Vervisch, L., Poinsot, T. and Ruetsch, G., 1995.
Triple flame structure and diffusion flame stabilization.
27. Ghosal, S. and Vervisch, L., 2000. Theoretical and numerical
study of a symmetrical triple flame using the parabolic flame path
approximation. Journal of Fluid Mechanics, 415, pp.227-260.
28. Domingo, P. and Vervisch, L., 1996, January. Triple flames and
partially premixed combustion in autoignition of non-premixed
turbulent mixtures. In Symposium (International) on Combustion
(Vol. 26, No. 1, pp. 233-240). Elsevier.
29. Peters, N., 1996. The modeling of combustion and pollutant
formation in engine flows. In Unsteady Combustion (pp. 493-
512). Springer, Dordrecht.
30. Tang, F.D., Higgins, A.J. and Goroshin, S., 2009. Effect of
discreteness on heterogeneous flames: propagation limits in

39
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

regular and random particle arrays. Combustion Theory and

Modelling, 13(2), pp.319-341.
31. Tang, F.D., Higgins, A.J. and Goroshin, S., 2012. Propagation
limits and velocity of reaction-diffusion fronts in a system of
discrete random sources. Physical Review E, 85(3), p.036311.
32. Wright, A., Higgins, A.J. and Goroshin, S., 2016. The Discrete
Regime of Flame propagation in Metal particulate clouds.
Combustion Science and Technology, 188(11-12), pp.2178-
2199.
33. Matalon, M., 2007. Intrinsic flame instabilities in premixed and
nonpremixed combustion. Annu. Rev. Fluid Mech., 39, pp.163-
191.
34. Metzener, P. and Matalon, M., 2006. Diffusive-thermal
instabilities of diffusion flames: onset of cells and oscillations.
Combustion Theory and Modelling, 10(4), pp.701-725.
35. Williams, F.A., 2018. Combustion theory. CRC Press.
36. Renner, T., 2007. Quantities, units and symbols in physical
chemistry. Royal Society of Chemistry.
37. Matalon, M., 2007. Intrinsic flame instabilities in premixed and
nonpremixed combustion. Annu. Rev. Fluid Mech., 39, pp.163-
191.
38. Haghiri, A. and Bidabadi, M., 2012. Linear Stability Analysis of
Pulsating Flame Propagation Through an Organic Dust Particle
Cloud with Different Lewis Numbers and Heat Radiation Effects.
Combustion science and technology, 184(3), pp.374-405.
39. Nicoli, C., Haldenwang, P. and Suard, S., 2005. Analysis of
pulsating spray flames propagating in lean two-phase mixtures
with unity Lewis number. Combustion and flame, 143(3),
pp.299-312.

40
‫مقدمه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

40. Daou, J., 2009. Asymptotic analysis of flame propagation in

weakly-strained mixing layers under a reversible chemical
reaction. Combustion Theory and Modelling, 13(1), pp.189-213.
41. Kim, J.S. and Lee, S.R., 1999. Diffusional-thermal instability in
strained diffusion flames with unequal Lewis numbers.
Combustion Theory and Modelling, 3(1), pp.123-146.
42. Cheatham, S. and Matalon, M., 1996, January. Heat loss and
Lewis number effects on the onset of oscillations in diffusion
flames. In Symposium (International) on Combustion (Vol. 26,
No. 1, pp. 1063-1070). Elsevier.
43. Azizi, H., Gurevich, S. and Provatas, N., 2017. Analysis of
thermodiffusive cellular instabilities in continuum combustion
fronts. Physical Review E, 95(1), p.012219.
44. Metzener, P. and Matalon, M., 2006. Diffusive-thermal
instabilities of diffusion flames: onset of cells and oscillations.
Combustion Theory and Modelling, 10(4), pp.701-725.
45. Wang, H.Y., Bechtold, J.K. and Law, C.K., 2008. Forced
oscillation in diffusion flames near diffusive–thermal resonance.
International journal of heat and mass transfer, 51(3-4), pp.630-
639.
46. Bidabadi, M., Dizaji, F.F., Dizaji, H.B. and Ghahsareh, M.S.,
2014. Investigation of effective dimensionless numbers on
initiation of instability in combustion of moisty organic dust.
Journal of Central South University, 21(1), pp.326-337.
47. Gamezo, V., Poludnenko, A., Oran, E. and Williams, F., 2018,
January. Pulsating Flame Instability in Two Dimensions. In 51st
AIAA Aerospace Sciences Meeting including the New Horizons
Forum and Aerospace Exposition (p. 292).
41
 ‫فصل دوم‬

‫پدیدهشناسی احتراق ذرات‬

‫آهن‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ - 1 - 2‬مقدمه‬
‫در سال های اخیر‪ ،‬سوخت آهن به عنوان تنها سوخت مناسب جهت بررسی احتراق ناهمگن‪ ،‬مد‬
‫نظر محققان و مهندسان احتراق قرار گرفته است‪ .‬در حقیقت در سیستم احتراقی با سوخت ذرات‬
‫آهن‪ ،‬هیچ شعلهای در فاز گازی مشاهده نمیشود و ذرات آهن به صورت ذرات نورانی در محفظه‬
‫احتراق مشاهده میشوند‪ .‬احتراق ذرات آهن از چند منظر مورد توجه میباشد‪ .‬نخست آنکه‪،‬‬
‫سوخت آهن‪ ،‬به عنوان سوختی جايگزين برای وسايل حمل و نقل مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬به‬
‫گونهای که گروهی از محققین پیشنهاد استفاده از نانو ذرات آهن را به جای سوختهای‬
‫هیدروکربنی معمول‪ ،‬برای استفاده در اتومبیلها دادهاند‪ .‬احتراق پودر ذرات فلزی در محیط‬
‫اکسیژن‪ ،‬يک روش کارآمد برای حصول پودرهای ريزی از اکسیدهای فلزی با خلوص باال میباشد‪.‬‬
‫پالسمای ذره‪-‬الکترون در ناحیه محصوالت احتراق در حال سوزش تشکیل میگردد‪ .‬پالسما‪،‬‬
‫متشکل از گاز در فشار اتمسفر و ذرات ريز جامد يا مايع اکسیدهای فلزی است که از خود الکترون‬
‫آزاد میکنند‪ .‬دمای مطلق چنین پالسمايی‪ ،‬معموالً حدود ‪ 1500‬تا ‪ 3500‬کلوين (‪ 0/1‬تا ‪0/3‬‬
‫الکترون ولت) میباشد و سیستم به صورت هم دما در نظر گرفته میشود‪ .‬از ديگر سو‪ ،‬ذرات آهن‬
‫به عنوان ماده ای با خواص ويژه‪ ،‬در کاربردهای تجهیزات تصويربرداری پزشکی مورد توجه است‪.‬‬
‫در دستگاه ‪ MRI‬از اکسید آهن به عنوان شناساگر استفاده میشود‪ .‬تاکنون‪ ،‬ذرات اکسید آهن‬
‫مانند مگنتايت (‪ )Fe3O4‬يا مگمايت (‪ )γ- Fe2 O3‬معمول ترين مواد در کاربردهای بیومديکال‬
‫بودهاند‪ .‬عالوه بر اين‪ ،‬برای از بین بردن سلول های سرطانی درون بدن‪ ،‬میتوان ذرات آهن را به‬
‫سلول های هدف رسانید و پس از آن‪ ،‬با تابش اشعه از خارج بدن‪ ،‬اين ذرات آهنی را که درون‬
‫بافت سرطانی مستقر شده اند‪ ،‬گرم نمود؛ بدين طريق با گرم شدن بافت سرطانی‪ ،‬ناشی از افزايش‬
‫دمای ذرات آهن درون آن‪ ،‬میتوان سلولهای سرطانی را از بین برد‪.‬‬

‫‪44‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ - 2 - 2‬احتراق ابرذرات آهن‬

‫ذرات ريز آهن در هوا را ابر ذرات آهن مینامند‪ .‬اغلب مطالعات آزمايشگاهی و تحلیلی صورت‬
‫گرفته در مورد احتراق ذرات آهن‪ ،‬مربوط به ابر ذرات آهن میباشد و به ندرت احتراق تک ذره‬
‫آهن مورد تحلیل و آزمايش قرار گرفته است‪.‬‬

‫هرتزبرگ و همکاران در سال ‪ 1992‬رفتار انفجاری ذرات فلزی مختلف و ساير ذرات در هوا را به‬
‫صورت تجربی بررسی کردند‪ .‬داده های بدست آمده برای ارزيابی خطرات ناشی از تولید‪ ،‬انتقال‪،‬‬
‫ذخیرهسازی و استفاده از اين نوع ذرات مفید میباشد‪ .‬همچنین‪ ،‬اين مطالعه سعی داشت مسئله‬
‫اساسی مبنی بر اينکه آيا واکنشهای احتراقی در شعلههای اين ذرات به صورت همگن در فاز‬
‫گازی رخ میدهند يا به صورت ناهمگن در سطح ذرات‪ ،‬پاسخ دهد‪ .‬در اين مطالعه‪ ،‬دادهها براساس‬
‫دمای آدياباتیک شع له و فشار بخار تعادلی در دماهای مربوطه برای ذرات مختلف تحلیل شده‬
‫است‪.‬‬

‫در طی سال های اخیر‪ ،‬مطالعات زيادی در حوزه بررسی رفتار احتراقی ذرات مختلف صورت گرفته‬
‫است‪ .‬از جمله ذراتی که به طور وسیعی مورد مطالعه قرار گرفته است‪ ،‬زغال سنگ میباشد‪ .‬زغال‬
‫سنگ مخلوطی از پلیمرهای هیدروکربنی‪ ،‬مولکولهای جذب شده و مواد معدنی میباشد‪ .‬تحت‬
‫گرماکافت‪ ،‬مخلوط پیچیده ای از مواد فرار هیدروکربنی ايجاد شده که در نهايت چار جامد و‬
‫پسماند خاکستر باقی میماند‪ .‬به دلیل چنین پیچیدگیهايی‪ ،‬زغال سنگ برای مطالعات اساسی‬
‫مکانیزم احتراقی مناسب نیست‪ .‬در اين حال‪ ،‬فلزات و ساير عناصر دارای ترکیب يکنواخت‪،‬‬
‫انتقالهای فازی گسسته ‪1‬و خواص ترمودينامیکی معلوم هستند‪ .‬در نتیجه‪ ،‬مطالعه خواص انفجاری‬
‫آنها امکان درک مفاهیم مهم و اساسی مکانیزم احتراق را بدون محدوديت پیچیدگیهای مربوط‬
‫به جزئیات رفتار تبخیری آنها فراهم میکند‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Discrete phase transitions‬‬

‫‪45‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫قابلیت تبخیر يک عنصر برحسب فشار بخار تعادلی آن در هر دمای داده شده بیان میشود‪ .‬برای‬
‫فرآيندهای احتراقی‪ ،‬دمای مربوطه‪ ،‬دمای شعله میباشد‪ .‬در اين حال‪ ،‬انتشار شعله هرگز آدياباتیک‬
‫نیست؛ زيرا فرآيندهای اتالفی پیچیدهای به صورت اجتناب ناپذير‪ ،‬فرآيند انتشار شعله را تحت‬
‫تاثیر قرار می دهند‪ .‬بدين جهت‪ ،‬در اين پژوهش برای بررسی قابلیت تبخیر در عنصر از پارامتر‬
‫دمای شعله حدی ‪ 1‬که انعکاس مستقیمی از میزان فرآيند اتالفی است‪ ،‬استفاده شده است‪ .‬دمای‬
‫شعله حدی به صورت دمای آدياباتیک شعله محاسبه شده (برای احتراق فشار ثابت) در غلظت‬
‫حدی اندازهگیری شده می باشد‪ .‬دمای شعله حدی بزرگتر بیانگر اتالفات حرارتی بیشتر و يا‬
‫نرخهای انتشار کوچکتر می باشد‪ .‬بنابراين‪ ،‬عامل موثر برای تبخیر ذره در ناحیه شعله‪ ،‬دمای‬
‫آدياباتیک شعله نبوده بلکه اختالف دمای آدياباتیک شعله و دمای شعله حدی میباشد‪.‬‬

‫در اين مطالعه‪ ،‬رابطهای برای بررسی امکان تبخیرشدن ذره در جبهه شعله ارائه شده است‪.‬‬

‫)𝑟𝑎𝑏( 𝑞𝑒𝑃‬ ‫‪𝑀(𝑔/𝑚𝑜𝑙) 1/2‬‬

‫‪𝛽 = 26.3‬‬ ‫[‬ ‫]‬ ‫(‪)1-2‬‬
‫) ‪𝑑𝑝 (𝑐𝑚)𝜌(𝑔/𝑐𝑚3‬‬ ‫)𝐾(𝑇‬

‫که در آن 𝑞𝑒𝑃 فشار بخار تعادلی در دمای 𝑇‪ 𝑑𝑝 ،‬قطر ذره‪ 𝜌 ،‬چگالی ذره و 𝑀 وزن مولکولی گونه‬
‫بخار آن میباشد‪ .‬مقدار 𝛽 برای منیزيم‪ ،‬آلومینیوم و سیلیسیوم در دمای شعله حدی بسیار باالتر‬
‫از عدد واحد بوده که نشانگر مکانیزم همگن برای احتراق اين ذرات میباشد‪ .‬در اين حال‪ ،‬مقدار‬
‫𝛽 برای ذراتی نظیر تانتال‪ ،‬تنگستن‪ ،‬نیوبیوم و آهن حتی در دمای آدياباتیک شعله نشان میدهد‬
‫که يک مکانیزم اکسیداسیون در فاز ناهمگن روی سطح اين ذرات غالب است‪ .‬همچنین نتايج‬
‫نشان می دهند که دمای مورد نیاز برای فشار بخار کافی برای تبخیر ذره آهن در ابعاد میکرون‬
‫برابر ‪ 2460‬کلوين میباشد که اين دما بیشتر از دمای آدياباتیک شعله (‪ 2250‬کلوين) است‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Limit flame temperature‬‬

‫‪46‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫اگرچه ممکن است رابطه ارائه شده برای برخی ذرات دارای دقت کافی نباشد‪ ،‬ولی نکته حائز‬
‫اهمیت مشخص شدن پارامترهای تاثیرگذار در تعیین احتراق همگن يا ناهمگن ابر ذرات توسط‬
‫اين رابطه میباشد‪.‬‬

‫در مطالعات پیشین‪ ،‬ساختار نواحی احتراقی که از میان ابر ذرات آهن منتشر میشوند و رفتار‬
‫ذرات نزديک نواحی احتراقی به صورت تجربی بررسی شده است‪ .‬سان و همکاران گروه ژاپنی‬
‫بودند که در سال ‪ 2000‬رفتار احتراقی ذرات آهن معلق در هوا را مورد مطالعه قرار دادند‪ .‬در اين‬
‫پژوهش‪ ،‬ذرات در حال سوزش با قطرهای مختلف در ناحیه درست پشت لبه پیشرو به صورت‬
‫تجربی بررسی شده است‪ .‬زمانی که فاصله از لبه پیشرو افزايش میيابد‪ ،‬ذرات کوچکتر خاموش‬
‫شده و تنها ذرات بزرگتر به صورت درخشان باقی میمانند‪ .‬همچنین هر ذره آهن در ناحیه احتراقی‬
‫بدون شعلهی فاز گازی میسوزد‪ .‬زمانی که قطر ذرات خیلی بزرگ نیست‪ ،‬زمان سوزش با قطر‬
‫ذره آهن متناسب است‪.‬‬

‫در اين مطالعه تجربی مشاهده شده است که در مرحله اشتعال شکل شعله نامنظم میباشد که‬
‫ممکن است به دلیل اثر جرقه روی انتشار شعله باشد‪ .‬اما حدود ‪ 40‬میلیثانیه بعد از اشتعال‪ ،‬شعله‬
‫به صورت کروی انتشار يافته و سرعت انتشار آن با زمان در طول آزمايش ثابت باقی میماند‪.‬‬
‫همچنین‪ ،‬زمانی که فاصله از لبه پیشرو افزايش میيابد‪ ،‬تعداد ذرات درخشان کاهش میيابد‪ .‬در‬
‫ناحیه با فاصله بیشتر از ‪ 2‬میلیمتر از لبه پیشرو‪ ،‬تنها ذرات بزرگتر قابل مشاهده باقی میماند‪.‬‬

‫مطابق مشاهدات‪ ،‬ذرات آهن در حال سوزش در جهت يکسانی با انتشار ناحیه احتراقی حرکت‬
‫میکنند‪ .‬ناحیه احتراق با سرعت تقريباً ثابت به سمت باال منتشر میشود‪ .‬در اين حال‪ ،‬سرعت‬
‫ذره آهن در حال سوزش ثابت نبوده و با افزايش فاصله ذره از لبه پیشرو کاهش میيايد و نهايتاً‬
‫زمانی که اين فاصله بیش از ‪ 3/5‬میلیمتر میشود‪ ،‬جهت حرکت ذره تغییر کرده و مخالف جهت‬
‫انتشار ناحیه احتراقی میشود‪.‬‬

‫‪47‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫به دلیل اينکه نقطه جوش آهن (‪ 3023‬کلوين) بسیار بیشتر از دمای آدياباتیک احتراق ابر ذره‬
‫آهن (‪ 2282‬کلوين) میباشد‪ ،‬هیچ شعلهای در فاز گازی در طول احتراق آهن ديده نمیشود‪.‬‬
‫همچنین مشاهده شده است که ذرات سوخته شده همانند ذرات نسوخته‪ ،‬کروی باقی میمانند‪.‬‬
‫در اين حال‪ ،‬سطوح ذرات آهن نسوخته نسبت به ذرات سوخته شده صاف و صیقلیتر هستند‪.‬‬
‫همچنین‪ ،‬قطر متوسط ذرات آهن سوختهشده بزرگتر از ذرات نسوخته است‪ .‬اين افزايش قطر به‬
‫دلیل واکنش احتراقی میباشد‪ .‬چگالی اکسید آهن کمتر از چگالی آهن میباشد و جرم هر ذره به‬
‫سبب اکسیداسیون توسط احتراق افزايش میيابد‪.‬‬

‫در اين پژوهش‪ ،‬با مطالعه مکانیزم احتراق آهن جامد در حال سوزش در اکسیژن خالص‪ ،‬يک مدل‬
‫برای فرآيند اکسیداسیون آهن در احتراق ارائه شده است که از سه مرحله تشکیل شده است‪.‬‬

‫‪ -1‬واکنش در مرز اکسیژن‪-‬اکسید که خود شامل مراحل ذيل میباشد‪.‬‬

‫• مولکولهای اکسیژن به صورت فیزيکی روی سطح اکسید جذب میشوند‪.‬‬

‫• مولکولهای جذبشده‪ ،‬تجزيهشده و اتمهای اکسیژن به صورت شیمیايی در مکانهای‬
‫خاصی روی سطح اکسید جذب میشوند‪.‬‬
‫• اتمهای جذب شده در اکسید ترکیب میشوند‪.‬‬
‫‪ -2‬نفوذ يونهای اکسیژن از میان اليه اکسید‬

‫‪ -3‬واکنش احتراقی در مرز فلز‪-‬اکسید‬

‫در اين مطالعه تجربی مشاهده شده است که زمانی که قطر ذره زياد بزرگ نباشد‪ ،‬ذره آهن با قطر‬
‫ذره متناسب است‪ .‬در اين حال‪ ،‬زمانی که قطر ذره بزرگتر میشود‪ ،‬زمان سوزش به صورت نمايی‬
‫با قطر تغییر کرده و مقدار آن بسیار بیشتر از مقدار پیشبینی شده توسط تحلیل صورت گرفته‬
‫افزايش میيابد‪ .‬اين پديده می تواند به دلیل کاهش اتالف حرارتی بر واحد جرم‪ ،‬زمانی که قطر‬
‫ذره بزرگتر می شود‪ ،‬باشد‪ .‬همچنین کاهش فشار جزئی اکسیژن حول ذرات بزرگتر دلیل ديگر‬
‫‪48‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫برای اين پديده میباشد‪ .‬کاهش فشار جزئی اکسیژن باعث کاهش نرخ مصرف اکسیژن شده و در‬
‫نتیجه زمان سوزش افزايش میيابد‪.‬‬

‫سان و همکاران در مطالعهای ديگر در سال ‪ ،2001‬پروفیل دمايی در عرض ناحیه احتراقی درحال‬
‫انتشار از میان ابر ذرات آهن را به صورت تجربی توسط يک ترموکوپل اندازهگیری کردند‪ .‬مطابق‬
‫مشاهدات‪ ،‬دمای اندازهگیری شده در موقعیت حدود ‪ 5‬میلیمتر مقابل لبه پیشرو ناحیه احتراقی‬
‫به آرامی شروع به افزايش میکند و در موقعیت ‪ 3‬میلیمتر جلوی لبه پیشرو به صورت ناگهانی‬
‫افزايش يافته و نزديک انتهای ناحیه احتراقی به مقدار بیشینه خود رسیده و سپس کاهش میيابد‪.‬‬

‫مطالعات تجربی نشان میدهند که احتراق ذرات آهن در فاز گازی رخ نداده بلکه عمدت ًا به صورت‬
‫ناهمگن به وقوع می پیوندد‪ .‬بنابراين‪ ،‬توزيع دمايی در ناحیه احتراقی يکنواخت و ساده نیست‪.‬‬
‫دادههای اندازهگیری شده نشان میدهند که دمای فاز گازی به طور مستقیم با دما در نقطهای که‬
‫واکنش احتراقی رخ میدهد متناظر نیست‪.‬‬

‫از پروفیل دمای بدست آمده مشخص شده است که دما در لبه پیشرو ناحیه احتراقی به حدود‬
‫‪ 900‬کلوين میرسد و مقدار آن در ناحیه احتراقی به سرعت افزايش میيابد‪ .‬ناحیه احتراقی‬
‫ناحیهای است که ذرات آهن درحال واکنش و صدور نور میباشند‪ .‬در نزديکی انتهای ناحیه‬
‫احتراقی‪ ،‬نرخ افزايش پروفیل دما کاهشيافته و نهايتاً در انتهای ناحیه احتراق به مقدار بیشینه‬
‫خود میرسد‪ .‬سپس به سبب اتالف گرما‪ ،‬دما شروع به کاهش يافتن میکند‪.‬‬

‫دمای بیشینه ناحیه احتراقی با تغییرات غلظت ذرات آهن تغییر میکند‪ .‬مشاهده شده است که‬
‫مقادير دمای بیشینه برای ذرات آهن کوچکتر‪ ،‬بیشتر از ذرات آهن بزرگتر است‪ .‬به دلیل اينکه‬
‫ذرات آهن با ابعاد کوچکتر دارای مساحت سطح تماس با اکسیژن بزرگتری هستند‪ ،‬انرژی گرمايی‬
‫بیشتری توسط احتراق تولید میشود‪ .‬همچنین برای ذرات آهن با اندازه متوسط متفاوت‪ ،‬دمای‬
‫بیشینه در غلظت پايین تر‪ ،‬با افزايش غلظت افزايش يافته سپس به مقدار بیشینه خود رسیده و‬
‫نهايتاً در غلظت باالتر کاهش میيابد‪.‬‬
‫‪49‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در اين پژوهش‪ ،‬رابطه بین سرعت انتشار ناحیه احتراقی و دمای بیشینه بررسی شده است‪ .‬مشخص‬
‫شده است که سرعت انتشار يک رابطه خطی با دمای بیشینه دارد‪ .‬به طور کلی‪ ،‬يک ناحیه احتراقی‬
‫در محیط قابل احتراق به صورت يک موج گرمايی انتشار میيابد‪ .‬بنابراين‪ ،‬انتقال گرما از ناحیه‬
‫احتراقی در حال واکنش به ناحیه نسوخته مقابل آن‪ ،‬سرعت انتشار را تعیین میکند‪ .‬شار گرمايی‬
‫انتقال حرارت هدايت با گراديان دما متناسب است‪ .‬در اين حال‪ ،‬شار گرمايی تشعشع با توان‬
‫چهارم دما متناسب است‪ .‬رابطه خطی اندازهگیری شده نشان میدهد که انتقال حرارت هدايت در‬
‫فرآيند انتشار ناحیه احتراقی از میان ابر ذرات آهن غالب است‪.‬‬

‫همچنین‪ ،‬سان و همکاران در مطالعاتی که در سال های ‪ 2003‬و ‪ 2006‬صورت گرفت‪ ،‬پروفیلهای‬
‫سرعت و چگالی تعداد ذرات (تعداد ذرات بر واحد حجم) در عرض يک شعله درحال انتشار از‬
‫میان ابر ذرات آهن را به صورت تجربی بررسی کردند‪.‬‬

‫در اين مطالعات مشاهده شده است که با کاهش فاصله از لبه پیشرو‪ ،‬چگالی تعداد افزايش میيابد‬
‫و در فاصله ‪ 0/6‬میلیمتر از لبه حمله به بیشترين مقدار خود رسیده و سپس کاهش میيابد‪ .‬پشت‬
‫لبه پیشرو ناحیه احتراقی‪ ،‬چگالی تعداد به سرعت کاهش میيابد؛ اين کاهش به سبب انبساط گاز‬
‫به دلیل افزايش دما و تغییر سرعت ذرات میباشد‪ .‬بیشترين مقدار چگالی تعداد حدود ًا ‪ 2/6‬برابر‬
‫بیشتر از چگالی تعداد در ناحیه دور از مقابل شعله است‪ .‬اين افزايش در چگالی تعداد سبب تغییر‬
‫حد اشتعالپذيری پايین می شود‪ .‬اين بدان معنی است که حتی اگر غلظت متوسط ذرات زياد‬
‫نباشد‪ ،‬غلظت ذرات درست مقابل ناحیه احتراقی میتواند به اندازه کافی زياد باشد تا انتشار شعله‬
‫حفظ شود‪ .‬اين حقیقت دلیل کمتر بودن حدود اشتعال پذيری پايین شعله ابر ذرات نسبت به‬
‫شعله سوخت گازی را توجیه میکند‪.‬‬

‫با فرض اينکه افزايش چگالی تعداد به سبب تغییر سرعت ذرات از جريان گازی محیط میباشد‪،‬‬
‫پروفیل چگالی تعداد ذرات براساس سرعت ذرات اندازهگیری شده‪ ،‬تخمین زده شده است‪ .‬در‬
‫مطالعات اخیر مشخص شده است که سرعت ذره با سرعت جريان گاز متفاوت میباشد و اين امر‬

‫‪50‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫غلظت ذرات نزديک شعله را تحت تاثیر قرار میدهد‪ .‬همچنین‪ ،‬تغییر غلظت روی حد‬
‫اشتعالپذيری اثر میگذارد‪ .‬پژوهشهای تجربی پیشین نشان میدهند که حدود اشتعالپذيری‬
‫پايین غبار احتراقپذير‪ 30 ،‬تا ‪ 50‬درصد کوچکتر از گازهای قابل احتراق است‪ .‬حدود‬
‫اشتعالپذيری پايین در جلوگیری از انفجار گاز و غبار ذرات نقش مهمی ايفاء میکند‪ .‬در اين حال‪،‬‬
‫اگر شعله بسیار نازک باشد‪ ،‬تغییر در غلظت ذرات در حد اشتعالپذيری اثر نخواهد گذاشت؛ زيرا‬
‫چنین غلظتهای محلی بر واکنش احتراقی حاکم نبوده بلکه شار جرمی به شعله‪ ،‬حاکم بر واکنش‬
‫احتراقی است‪ .‬در حالتی که ضخامت شعله مقدار معینی داشته باشد (برای شعله ذره آهن حدود‬
‫چند میلیمتر است)‪ ،‬تغییر غلظت محلی ذرات روی واکنش احتراقی و حد اشتعالپذيری اثر‬
‫خواهد گذاشت‪.‬‬

‫از مشاهدات تجربی مشخص شده است که سرعت انتشار ناحیه احتراقی تقريباً ثابت بوده و پديده‬
‫انتشار را می توان پايا درنظر گرفت‪ .‬همچنین‪ ،‬سرعت ذره به شدت به فاصله از لبه پیشرو ناحیه‬
‫احتراقی وابسته است‪ .‬زمانی که يک ذره به لبه پیشرو ناحیه احتراقی نزديک میشود‪ ،‬سرعت آن‬
‫افزايش میيابد و در لبه پیشرو به بیشترين مقدار خود میرسد‪ .‬در پشت لبه پیشرو‪ ،‬ذرات شروع‬
‫به سوختن کرده و تشعشع گرمايی قوی از خود صادر میکنند و در نتیجه با کاهش دما سرعت‬
‫آنها کاهش میيابد‪.‬‬

‫اگرچه اين نتايج از تحلیل انتشار شعله در میان ابر ذرات آهن حاصل شده است‪ ،‬اين پديده میتواند‬
‫در شعلههای ابر ذرات ساير سوختها و همچنین شعلههای اسپری مايع با ذرات نسبتاً بزرگ که‬
‫در آنها ذرات يا قطرات در سرعتهای متفاوت از سرعت گاز حرکت میکنند‪ ،‬وجود داشته باشد‪.‬‬
‫بنابراين‪ ،‬افزايش چگالی تعداد می تواند در هر سیستم احتراق دوفازی که در آن بین سرعت ذره‬
‫و گاز لغزش قابل توجهی باشد‪ ،‬وجود داشته باشد؛ نظیر ذرات قابل احتراق معلق در هوا (ابر ذرات‬
‫احتراق پذير)‪ ،‬قطرات مايع قابل احتراق معلق در هوا (اسپری احتراق پذير) و غیره‪.‬‬

‫‪51‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫تانگ و همکاران در پژوهشی ديگر در سال ‪ ،2009‬شعله آرام در حال انتشار در مخلوط غنی‬
‫سوخت غبار آهن معلق در هوا در محیط با گرانش کاهشيافته را مورد مطالعه قرار دادند‪ .‬انجام‬
‫آزمايشات در محیط با گرانش کاهشيافته از تهنشینی ذرات جلوگیری کرده و نیروی شناوری‬
‫ناشی از جريان همرفتی را کاهش میدهد‪ .‬همچنین نتايج تحلیلی و تجربی نشان میدهند که‬
‫انتشار شعله و خاموشی شعله در شرايط مخلوط غنی به تغییرات غلظت سوخت حساس نمیباشد؛‬
‫به اين دلیل در اين مطالعه از مخلوط غنی استفاده شده است‪ .‬هدف اصلی اين مطالعه بدست‬
‫آوردن سرعت شعله و فاصله خاموشی غبار آهن معلق در هوا برای محدوده وسیعی از اندازه ذرات‬
‫بوده است‪ .‬اين آزمايشات با چهار اندازه متفاوت ذرات در محدوده ‪ 3‬تا ‪ 27‬میکرومتر انجام شده‬
‫است‪ .‬مشخص شده است که فاصله خاموشی شعله به صورت خطی با اندازه ذره افزايش میيابد؛‬
‫که برای ذرات با اندازه متوسط ‪ 3‬میکرومتر فاصله خاموشی کمتر از ‪ 2‬میلیمتر و برای اندازه ذرات‬
‫با ‪ 27‬میکرومتر فاصله خاموشی شعله حدود ‪ 10‬میلیمتر بدست آمده است‪ .‬همچنین سرعت‬
‫شعله با اندازه ذرات رابطه عکس دارد‪.‬‬

‫استفاده از فلز غیرفرار نظیر آهن که کامالً در فاز غیر گازی میسوزد برای ارائه مدلهايی که شامل‬
‫مشخصات ناهمگنی احتراق ابرذرات هستند‪ ،‬منطقی میباشد‪ .‬دلیل انتخاب ابر ذرات آهن برای‬
‫آزمايشات‪ ،‬تمايل به مشاهده شعله ناهمگن خالص است‪ .‬چنین شعلههايی در ابر ذرات ارگانیک‬
‫مشاهده نمیشوند زيرا فراريت آنها منجر میشود که سوزش آنها شبیه احتراق اسپری مايع باشد‬
‫که در آن تبخیر قطره و احتراق سوخت گازی مکانیزمهای کنترلکننده میباشند‪ .‬به طور مشابه‪،‬‬
‫در فلزات با فراريت متوسط نظیر منیزيم و آلومینیوم‪ ،‬شعله ناهمگن مشاهده نمیشود؛ زيرا دمای‬
‫شعله از نقطه جوش فراتر رفته و باعث تشکیل شعله بخار فلز با هوا میشود‪ .‬حتی احتراق ذراتی‬
‫نظیر کر بن و بورون که نقطه جوش آنها باالتر از دمای شعله آنها میباشد‪ ،‬ممکن است در فاز‬
‫گازی رخ دهد؛ به دلیل تشکیل ساب اکسیدهای گازی (‪ CO ،BO2 ،BO‬و غیره)‪ .‬محاسبات‬
‫ترمودينامیکی نشان میدهد که فلزات کمی (آهن‪ ،‬زيرکونیوم و هافنیوم) گزينههای مناسبی برای‬

‫‪52‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫سوختن به صورت نا همگن خالص که در آنها احتراق فاز گازی رخ نمیدهد‪ ،‬هستند‪ .‬در اين‬
‫مطالعه‪ ،‬برای داليل ايمنی از آهن استفاده شده است‪.‬‬

‫محاسبات تعادلی ترمودينامیکی نشان میدهد که دمای آدياباتیک شعله ذرات آهن در هوا ‪2230‬‬
‫کلوين (که بسیار کمتر از نقطه جوش آهن ‪ 3130‬کلوين میباشد) بوده و محصوالت احتراق در‬
‫فاز غیرگازی (مايع)‪ 83( Fe3O4 ،‬درصد) و ‪ 17( FeO‬درصد) میباشد‪.‬‬

‫مشاهده شده است که شعله های درحال انتشار‪ ،‬جبهه سهموی شکل دارند که مشابه شعلههای‬
‫گازی درحال انتشار در داخل لوله میباشد‪ .‬با افزايش اندازه ذرات‪ ،‬جبهه احتراقی بسیار گسسته‬
‫میشود؛ به طوری که ذرات سوزان منفرد به وضوح قابل مشاهده است‪.‬‬

‫برخالف شعلههای گازی که به صورت پیوسته مدل میشوند‪ ،‬شعلههای ابرذرات ناهمگن شامل‬
‫ذرات سوزان منفرد ممکن است دمای بسیار بیشتری از گاز اطراف داشته باشند‪ .‬در اين حال‪ ،‬اگر‬
‫پارامتر بدون بعد 𝛼‪( 𝜒= 𝜏𝑙𝑐2‬که بیانگر نسبت زمان احتراقی ذره به زمان نفوذ حرارتی بین ذرات بوده‬
‫و در آن 𝑙 فضای بین ذرات‪ 𝛼 ،‬ضريب نفوذ حرارتی و 𝑐𝜏 زمان سوزش ذره میباشد‪ ).‬بیشتر از عدد‬
‫واحد باشد‪ ،‬می توان شعله ابر ذرات را به صورت پیوسته مدل کرد که در آن عملکرد آزادسازی‬
‫گرما در تمام جهات يکنواخت است‪ .‬مشاهدات نشان میدهد که ذرات آهن با سرعت نسبتاً پايینی‬
‫می سوزند؛ به طوری که اين پارامتر برای مخلوط غنی سوخت ابر ذرات آهن معلق در هوا بزرگتر‬
‫از ‪ 5‬است‪ .‬اين بدين معنی است که رويکرد پیوسته کالسیک میتواند برای مدلسازی ساختار‬
‫شعله به کار رود‪.‬‬

‫نتايج تجربی بدست آمده‪ ،‬تطابق خوبی با قانون ‪ 𝑉~𝑑𝑝−1‬که در مدلهای تحلیلی پیشبینی شده‬
‫است‪ ،‬دارد‪ .‬همچنین‪ ،‬مشاهدات نشان میدهد که فاصله خاموشی با جذر زمان سوزش متناسب‬
‫است‪ .‬برای ذراتی که در رژيم نفوذی میسوزند‪ ،‬زمان سوزش با مجذور قطر ذرات متناسب است‪.‬‬
‫بنابراين‪ ،‬در اين تحقیق پیشبینی شده است که فاصله خاموشی رابطهای خطی با اندازه ذره داشته‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪53‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫مکانیزم غالبی که شعله ابر ذرات را از احتراق همگن متفاوت میکند‪ ،‬اشتعال ذرات منفرد میباشد‬
‫که منجر به تشکیل میکروشعله های نفوذی در داخل ناحیه کلی واکنش (در واقع شعلههايی در‬
‫داخل يک شعله کلی) میشود‪ .‬اين ويژگی باعث میشود که اکثر مشخصات شعلههای ابر ذرات از‬
‫احتراق فاز گازی متمايز باشد‪.‬‬

‫بیدآبادی و همکاران در سال ‪ 2010‬مطالعهای روی پروفیلهای غلظت و سرعت ذرات در عرض‬
‫انتشار شعله از میان ابر میکروذرات آهن انجام دادند‪ .‬در اين پژوهش‪ ،‬در مرحله نخست‪ ،‬معادله‬
‫الگرانژی حرکت ذره در مدت انتشار شعله به سمت باال در يک مجرای عمودی اعمال شده است‬
‫و سپس نیروهای وارد بر ذره نظیر نیروی ترموفورتیک (که از گراديان دما حاصل میشود)‪ ،‬گرانشی‬
‫و شناوری بررسی شده و نهايتاً پروفیل سرعت به صورت تابعی از لبه پیشرو ناحیه احتراقی استخراج‬
‫شده است‪ .‬در ادامه يک حجم کنترل روی لبه پیشرو ناحیه احتراقی در نظر گرفته شده و تغییر‬
‫در تراکم تعداد ذرات در اين حجم کنترل از طريق باالنس شار جرمی گذرنده از میان اين حجم‬
‫کنترل بدست آمده است‪ .‬اين مطالعه نشان میدهد که غلظت ذرات در لبه پیشرو ناحیه احتراقی‬
‫بیشتر از موقعیتی در فاصله دور از جبهه شعله است‪ .‬اين افزايش در توده ذرات باالی ناحیه‬
‫احتراقی يک اثر قابل توجه روی حد اشتعالپذيری پايین ابر ذرات قابل احتراق دارد‪ .‬همچنین‬
‫پروفیل های غلظت ذرات و سرعت بدست آمده در اين پژوهش تطابق قابل قبولی با دادههای‬
‫تجربی دارد‪.‬‬

‫يکی از پديده های با اهمیت در انتشار شعله در يک مخلوط قابل احتراق از غبار ذرات و هوا‪ ،‬اثر‬
‫گراديان دما (نظیر نیروی ترموفورتیک) روی رفتار دينامیکی ذرات میباشد که کاربردهای متعددی‬
‫در زمینه فناوری آيروسل دارد‪ .‬در يک میدان گراديان دما‪ ،‬ذرات ريز در جهت مخالف گراديان‬
‫دما حرکت میکنند؛ اين امر منجر به ايجاد نیروی ترموفورتیک میشود که اثر قابل توجه روی‬
‫رفتار ذرات دوده دارد‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫به دلیل اينکه ساختار شعله به رفتار ابرذرات بستگی دارد‪ ،‬مطالعه در مورد حرکت ذرات نزديک‬
‫شعله به منظور روشنسازی مکانیزم انتشار شعله ضروری است‪ .‬بنابراين‪ ،‬در اين تحقیق پروفیلهای‬
‫سرعت و غلظت ذرات آهن به صورت تحلیلی پژوهش شده است‪ .‬مطابق نتايج اين پژوهش‪ ،‬سرعت‬
‫ذره روی جبهه شعله به مقدار بیشینه خود میرسد و سپس در فاصله مشخص 𝑡𝑙 از لبه پیشرو به‬
‫کمترين مقدار خود رسیده و پس از آن به دلیل اثر ناچیز نیروی ترموفورتیک در اين ناحیه با‬
‫سرعت ثابتی حرکت میکند‪ .‬همچنین مطالعات اين پژوهش نشان میدهد که پروفیل غلظت غبار‬
‫ذرات میکرو ذرات آهن در عرض لبه پیشرو ناحیه احتراقی در فاصلهای کمتر از 𝑡𝑙 تغییر کرده و‬
‫اين مقدار با کاهش فاصله 𝑡𝑙 به سمت لبه پیشرو ناحیه احتراقی افزايش میيابد‪ .‬اين نتیجه نشان‬
‫می دهد که غلظت ذرات درست مقابل لبه حمله ناحیه احتراقی بیشتر از غلظت ذرات در يک‬
‫موقعیت دور از جبهه شعله است‪ .‬افزايش تراکم ذرات درست مقابل شعله يک پديده قابل اهمیت‬
‫در انتشار شعله میان ابر ذرات میباشد که به طور مشخص حدود اشتعال پايین مخلوط قابل‬
‫احتراق از ابر ذرات را تحت تأثیر قرار می دهد‪ .‬همچنین پديده ذکر شده در جلوگیری از خطرات‬
‫ناشی از انفجار غبار ذرات بسیار اهمیت دارد‪.‬‬

‫تانگ و همکاران در سال ‪ 2011‬يک مطالعه تجربی برای شناسايی مد احتراقی غبار ذرات آهن با‬
‫استفاده از گازهای بی اثر آرگون و هلیوم ارائه دادند‪ .‬در اين پژوهش‪ ،‬پودرهای آهن پخش شده‬
‫در هوا با اندازههای متفاوت ذرات در محدوده ‪ 3‬تا ‪ 34‬میکرومتر در نظر گرفته شده و همچنین‬
‫در هوا به جای نیتروژن از آرگون و هلیوم استفاده شده است‪ .‬اگر نرخ سوزش ذره به جای نفوذ‬
‫اکسیژن توسط سینتیک واکنش کنترل شود‪ ،‬به سبب عدم وابستگی نرخ سوزش ذره به نفوذپذيری‬
‫اکسیژن در مد سینتیکی‪ ،‬انتظار میرود تا نسبت بین سرعت شعله در مخلوط هلیوم و آرگون‬
‫کوچکتر باشد‪.‬‬

‫شعلهها می توانند توسط ذرات سوخت جامد معلق در يک اکسیدکننده گازی از طريق انتقال‬
‫مولکولی گرما انتشار يابند‪ .‬شعلههای تشکیل شده در احتراق ذرات معموالً بسیار ضخیمتر از‬
‫شعلههای گازی میباشند؛ زيرا زمان احتراقی ذرات نسبتاً بیشتر است‪ .‬علی رغم تفاوت قابل توجه‬
‫‪55‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در ساختار آنها‪ ،‬شعله های ذرات جامد‪ ،‬سرعت انتشار و فاصله خاموشی (کمترين فاصلهای که‬
‫شعله می تواند از آن عبور کند) يکسانی در مقايسه با شعلههای گازی دارند‪ .‬در اين حال‪ ،‬يکی از‬
‫ويژگی جالب توجه شعلههای سوخت جامد اين است که شعلههای ابر ذرات اغلب دارای حدود‬
‫انتشار بسیار گستردهتری نسبت به شعلههای گازی هستند‪ .‬پژوهشهای پیشین تأکید کردهاند‬
‫که اين رفتار به اين دلیل است که ذرات سوخت در شعله دست خوش فرار حرارتی ‪(1‬به عبارت‬
‫ديگر اشتعال) شده و سپس در يک نرخی که توسط نفوذ اکسیژن به ذره کنترل شده و مستقل‬
‫از دمای گاز اطراف است‪ ،‬می سوزند‪ .‬در مد نفوذی احتراق ذره‪ ،‬نرخ واکنش شیمیايی (که توسط‬
‫ضريب نرخ سینتیک توصیف میشود) بسیار سريعتر از نرخ نفوذ اکسیژن مشخصه سازی میشود؛‬
‫به طوری که نفوذ اکسیژن نرخ محدودکننده فرآيند میشود‪ .‬نسبت اين دو پارامتر عدد دامکولر‬
‫نامیده میشود‪ .‬در واقع‪ ،‬عدد دامکولر بیان کننده نسبت نرخ واکنش سطحی به نرخ نفوذ اکسیژن‬
‫میباشد‪ .‬درحالی که سینتیک واکنشهای سطحی مستقل از اندازه ذره میباشد‪ ،‬نرخ مؤثر نفوذ‬
‫اکسیژن با کاهش قطر ذره افزايش میيايد‪ .‬زمانی که اندازه ذره کاهش میيابد‪ ،‬ممکن است‬
‫سینتیک شیمیايی به جای نفوذ اکسیژن نرخ محدودکننده فرآيند شود‪ .‬در مد کامالً سینتیکی‪،‬‬
‫ذرات در دمای نسبت ًا يکسان با دمايی که گاز اطراف در ناحیه شعله دارد‪ ،‬واکنش میدهند‪ .‬در اين‬
‫حالت‪ ،‬نرخ سینتیکی بر ناحیه واکنش حاکم بوده و ذرات دست خوش فرار حرارتی نمیشوند‪.‬‬
‫ساختار شعله حاصله در اين حالت مشابه شعله گازی میباشد‪.‬‬

‫در حالت کلی‪ ،‬مقدار عدد دامکولر در عرض ورقه شعله مطابق با پروفیل دمايی گاز و ذره و تغییرات‬
‫قطر ذرات به سبب سوزش تغییر میکند‪ .‬بنابراين‪ ،‬در يک شعله ممکن است نواحی يک در میانی‬
‫از مدهای احتراقی سینتیکی و نفوذی با هم وجود داشته باشند و حتی اگر سینتیک واکنش‬
‫ناهمگن معلوم باشد‪ ،‬بدون حل مسئله انتشار شعله به صورت کلی‪ ،‬نمیتوان مد غالب احتراق ذره‬
‫را مشخص کرد‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Thermal runaway‬‬

‫‪56‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫رويکرد اتخاذ شده در اين مطالعه تغییر مشخصات انتقال مولکولی محیط گازی با جايگزين کردن‬
‫آرگون و هلیوم به جای نیتروژن در هوا میباشد‪ .‬به دلیل اينکه آرگون و هلیوم گازهای تک اتمی‬
‫هستند‪ ،‬ظرفیت گرمايی مولی يکسانی دارند‪ .‬در نتیجه دمای آدياباتیک شعله در مخلوط با آهن‬
‫يکسان است (دمای شعله با مخلوط گاز نجیب بیشتر از مخلوط هوا و آهن است؛ زيرا نیتروژن‬
‫دارای ظرفیت گرمای بزرگتری می باشد‪ .).‬به عالوه‪ ،‬هیچ دلیلی وجود ندارد که جايگزينی بین‬
‫نیتروژن‪ ،‬آرگون و هلیوم‪ ،‬نرخ سینتیکی واکنشهای سطحی بین اکسیژن و آهن را تغییر دهد‪ .‬در‬
‫اين حال‪ ،‬به دلیل نرخ انتقال مولکولی جرمی و گرمايی بسیار بزرگتر مخلوط با هلیوم‪ ،‬انتظار‬
‫میرود که ذرات آهن معلق در مخلوط اکسیژن‪/‬هلیوم‪ ،‬سرعت شعله بیشتری داشته باشند‪ .‬در اين‬
‫مطالعه‪ ،‬مد احتراقی ذره با مقايسه سرعت شعله در مخلوطهای اکسیژن‪-‬هلیوم و اکسیژن‪-‬آرگون‬
‫مطالعه شده است‪ .‬با تغییرات قابل توجه در ضرايب انتقال گرمايی و جرمی و با ثابت نگه داشتن‬
‫خواص ترمودينامیکی و سینتیکی‪ ،‬مد احتراقی ذره توسط نسبت سرعت شعله بین مخلوطهای‬
‫اکسیژن‪-‬هلیوم و اکسیژن‪-‬آرگون بررسی شده است‪.‬‬

‫تانگ و همکاران در سال ‪ 2012‬رژيم های انتشار شعله غبار آهن را بررسی کردند‪ .‬به طور کلی‪،‬‬
‫يک شعله در حال انتشار از میان مخلوط غبار آهن میتواند در دو رژيم حدی انتشار يابد‪ .‬زمانی‬
‫که زمان مشخصه انتقال حرارت بین ذرات بسیار کوچکتر از زمان مشخصه احتراق ذره است‪ ،‬شعله‬
‫در رژيم پیوسته انتشار می يابد‪ ،‬که در آن گرمای آزاد شده توسط ذرات در حال واکنش میتواند‬
‫به صورت تابع متوسط فضايی مدل شود‪ .‬برعکس‪ ،‬زمانی که زمان مشخصه انتقال حرارت بسیار‬
‫بزرگتر از زمان واکنش ذره باشد‪ ،‬به سبب اثرات غالب مربوط به ماهیت گسسته واکنش ذره‪ ،‬شعله‬
‫نمیتواند با رويکرد پیوسته بررسی شود‪ .‬رژيمهای پیوسته و گسسته با استفاده از پاسخ سرعت‬
‫شعله به تغییرات غلظت اکسیژن از هم تشخیص داده میشوند‪ .‬به عبارتی‪ ،‬بر خالف رژيم پیوسته‪،‬‬
‫در رژيم گسسته‪ ،‬سرعت شعله وابستگی ضغیفی به غلظت اکسیژن دارد‪ .‬در اين پژوهش‪ ،‬رژيم‬
‫گسسته در شعله های درحال انتشار از میان ابر غبار آهن با مخلوط گازی حاوی زنون مشاهده‬
‫شده است‪ ،‬در حالی که‪ ،‬با جايگزين کردن زنون با هلیوم رژيم پیوسته بدست میآيد‪.‬‬

‫‪57‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫اخیراً سوخت های فلزی نظیر ابر ذرات آهن به عنوان يک حامل انرژی بالقوه برای انتقال وسايل‬
‫نقلیه به صورت جايگزين مناسب و پايدار برای سوختهای فسیلی پیشنهاد شده است‪ .‬برای‬
‫بهرهبرداری از چنین کاربردهايی‪ ،‬فهم اساسی از شعله های غبار فلزی ضروری است‪.‬‬

‫اغلب مدلهای کنونی شعله های آرام در حال انتشار در محیط ناهمگن فقط براساس فرض رژيم‬
‫پیوسته میباشد که در آن فاصله بین ذرات بسیار کوچکتر از عرض شعله میباشد‪ .‬اين فرض اجازه‬
‫می دهد که تابع توصیف کننده آزادسازی گرما در ناحیه واکنش به صورت يک تابع پیوسته در‬
‫فضا توصیف شده و معادالت حاکم به صورت دسته معادالت ديفرانسیل جزئی بیان شوند‪ .‬در اين‬
‫حال‪ ،‬اگر مرتبه بزرگی فاصله بین ذرات با عرض شعله يکسان باشد‪ ،‬رويکرد پیوسته قادر به توصیف‬
‫انتشار شعله نمیشود‪ .‬اين شعله اصطالحاً مشخصههای گسسته از خود نشان میدهد‪ ،‬که در آن‬
‫فعل و انفعاالت اشتعال محلی بین ذرات مجاور بر انتشار جبهه شعله غالب است‪ .‬در اين حالت‪،‬‬
‫تابع آزادسازی گرما وابسته به توزيع فضايی ذرات شده و شعله ديگر نمیتواند توسط تئوری‬
‫پیوسته توصیف شود‪ .‬پارامتر تعیینکننده رژيم انتشار‪ ،‬زمان احتراقی بی بعد ( 𝑐𝜏) میباشد‪ .‬زمانی‬
‫که ‪ 𝜏𝑐 <1‬باشد‪ ،‬رژيم گسسته در نظر گرفته میشود؛ در حالی که اگر ‪ 𝜏𝑐 ≫1‬باشد‪ ،‬رژيم پیوسته‬
‫میباشد‪.‬‬

‫در اين پژوهش تجربی ‪ ،‬چندين آزمايش با استفاده از چهار مخلوط گازی شامل هلیوم يا زنون با‬
‫‪ 21‬درصد و ‪ 40‬درصد غلظت اکسیژن به صورت جداگانه انجام شده است‪ .‬مطابق مشاهدات‪،‬‬
‫سرعت شعله همواره در مخلوطهای حاوی ‪ 40‬درصد اکسیژن در مقايسه با مخلوط های ‪ 21‬درصد‬
‫اکسیژن بزرگتر است‪ .‬در اين حال‪ ،‬در مخلوطهای حاوی هلیوم اين تفاوت قابل مالحظهتر میباشد‪.‬‬
‫همچنین شعله های در حال انتشار در مخلوط زنون در مقايسه با شعلهها در مخلوط هلیوم کمتر‬
‫به تغییرات غلظت اکسیژن حساس هستند‪ .‬مطابق مدل هسته انقباضی ‪1‬احتراق ذره‪ ،‬غلظت‬
‫اکسیژن يک رابطه خطی با زمان احتراقی ذره دارد‪ .‬از اين رو‪ ،‬سرعت شعله اندازهگیری شده در‬

‫‪1‬‬ ‫‪Shrinking core model‬‬

‫‪58‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫مخلوط زنون در مقايسه با مخلوط حاوی هلیوم‪ ،‬به تغییران زمان واکنش ذره کمتر حساس است‪.‬‬
‫وابستگی شديدتر سرعت شعله به زمان واکنش در مخلوطهای حاوی هلیوم میتواند به يک انتقال‬
‫رژيم انتشار از پیوسته به گسسته نسبت داده شود‪ .‬مطابق نتايج بدست آمده‪ ،‬در مخلوط با اکسیژن‬
‫‪ 21‬درصد‪ ،‬زمانی که گاز بی اثر زنون جايگزين هلیوم میشود‪ ،‬زمان احتراق بی بعد 𝑐𝜏 تقريب ًا از‬
‫‪( 3/4‬رژيم پیوسته) به ‪( 0/6‬رژيم گسسته) کاهش میيابد‪.‬‬

‫کارهای عددی پیشین نشان میدهند که رژيم گسسته توسط يک جبهه شعله مشخص میشود‬
‫که مستقل از زمان واکنش میباشد‪ .‬به عبارت ديگر‪ ،‬در رژيم گسسته‪ ،‬تغییرات غلظت اکسیژن به‬
‫سرعت شعله اثر نمیگذارد‪ .‬در رژيم گسسته‪ ،‬آزادسازی گرما حول ذرات‪ ،‬محلی میشود‪ ،‬تا آنجايی‬
‫که انتشار شعله توسط نفوذ گرمايی بین ذرات مجاور محدود میشود‪ .‬زمانی که شعله توسط نفوذ‬
‫گرمايی کنترل میشود‪ ،‬افزايش نرخ واکنش ذرات باعث افزايش سرعت شعله نمیشود‪ .‬بر عکس‪،‬‬
‫در يک رژيم پیوسته‪ ،‬مکانیزم محدود کننده نرخ واکنش ذره میباشد‪ .‬مطابق اين فرض‪ ،‬نرخ‬
‫واکنش به صورت تابع پیوسته در فضا رفتار میکند که در آن ذرات يک ابر ذرات متراکم تشکیل‬
‫میدهند‪ ،‬به طوری که فاصله بین ذرات بسیار کوچکتر از عرض شعله میباشد‪.‬‬

‫برومند و همکاران در سال ‪ 2013‬جنبههای اساسی انتشار شعله پیشآمیخته در غبار میکرو ذرات‬
‫آهن را مورد مطالعه قرار دادند‪ .‬در اين پژوهش‪ ،‬يک مدل تحلیلی از يک شعله يک بعدی توسعه‬
‫داده شده تا ساختار و مشخصات انتشار شعله در سیستمهای احتراقی شامل میکرو ذرات آهن که‬
‫به طور يکنواخت در هوا توزيع شدهاند را پیشبینی کند‪ .‬استفاده از رويکرد نظری اين امکان را‬
‫فراهم میکند تا دادههای اساسی نظیر زمان احتراقی‪ ،‬سرعت شعله آرام و دمای حداکثر شعله در‬
‫ابر غبار در حال واکنش که به صورت ناهگن میسوزند‪ ،‬بدست آيد‪ .‬در اين پژوهش زمان احتراقی‬
‫ذره به صورت تابعی از قطر ذره مدل شده است‪ .‬همچنین فرض شده است که ساختار شعله از دو‬
‫بخش ناحیه پیش گرم و احتراقی تشکیل شده باشد‪ .‬با حل معادله انرژی در هر ناحیه و تطبیق‬
‫شار حرارتی و دما در مرزهای فصل مشترک‪ ،‬معادالت جبری صريح برای سرعت شعله آرام و‬
‫دمای ماکزيمم شعله بدست آمده است‪.‬‬
‫‪59‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در اين تحلیل اثرات اندازه ذرات و غلظت غبار روی مشخصههای احتراقی ابر غبار آهن پژوهش‬
‫شدهاست‪ .‬اين مطالعه نشان میدهد که برای ذرات آهن با اندازه میکرون يا بزرگتر‪ ،‬زمان احتراقی‬
‫با مجذور قطر ذرات متناسب بوده و نرخ مصرف جرمی بر واحد مساحت سطح ذره با افزايش قطر‬
‫ذرات کاهش میيابد‪ .‬عالوه بر اين‪ ،‬سرعت شعله میتواند با اندازه ذره با يک نسبت 𝑚‪ 𝑑−‬همبسته‬
‫شود‪ .‬مقادير محاسبه شده از زمان احتراقی و سرعت شعله تطابق خوبی با دادههای تجربی نشان‬
‫می دهند‪ .‬همچنین مشخص شده است که دمای حداکثر شعله با افزايش غلظت جرمی افزايش‬
‫میيابد‪.‬‬

‫برگسورسون و همکاران در سال ‪ 2015‬مطالعاتی را به منظور بررسی احتراق سوختهای فلزی‬

‫قابل بازيافت در سیستمهای تولید گرما و توان بدون کربن انجام دادند‪ .‬مهمترين دستاورد آنها‬
‫دسته بندی حاالت مختلف برای رفتار احتراقی ذرات فلزی براساس محاسبات ترمودينامیکی بود‪.‬‬
‫𝑓𝑇‬
‫(که در آن 𝑓𝑇 دمای شعله تعادلی و 𝑏𝑇 نقطه جوش ذره میباشد‪ ).‬مشابه قطرات‬ ‫𝑏𝑇‬
‫ذرات با ‪> 1‬‬

‫سوختهای هیدروکربنی در فازی گازی میسوزند (نظیر آلومینیوم و منیزيم)‪ .‬درحای که ذرات‬
‫𝑓𝑇‬
‫به صورت ناهمگن میسوزند‪ .‬فشار جزئی اکسید تعیین میکند که آيا احتراق ناهمگن‬ ‫𝑏𝑇‬
‫با ‪< 1‬‬

‫احتمال دارد در حالتی رخ دهد که اکسیدها و ساب اکسیدهای گازی تشکیل شود و يا در حالت‬
‫کامالً ناهگن میسوزد که در آن واکنش ناهمگن منجر به تشکیل اکسید جامد روی سطح ذره‬
‫میشود‪ .‬مطالعات اين پژوهش نشان میدهد که از میان سوختهای فلزی رايج تنها احتراق ذرات‬
‫آهن به صورت کامالً ناهمگن رخ میدهد (در حالتی که در شرايط استوکیومتريک با هوا بسوزند‬
‫و با فرض نمودن اکسیداسیون کامل فلز به محصول پايدار)‪.‬‬

‫سوو و همکاران در سال ‪ 2016‬ساختار گرمايی و سرعت سوزش شعله در سوخت غیر فرار معلق‬
‫در يک اکسیدکننده را بررسی کردند‪ .‬در اين پژوهش‪ ،‬انتشار شعله از میان يک سوخت جامد‬
‫غیرفرار با در نظرگرفتن اثرات توام نرخهای نفوذی و سینتیکی در فرآيند احتراق ذره با استفاده‬
‫از يک مدل عددی مطالعه شده است‪.‬‬

‫‪60‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫درک مکانیزمهای کنترل کننده انتشار شعله در ذرات غیر فرار معلق برای حصول احتراق کارآمد‬
‫سوختهای فلزی به عنوان حاملهای انرژی شیمیايی بدون کربن و همچنین برای جلوگیری از‬
‫انفجارهای فاجعهبار در معدنهای زغال سنگ يا در صنايع فرآوری که از غبار فلزی و ساير پودرهای‬
‫فلزی احتراقپذير استفاده میشود‪ ،‬ضروری و حائز اهمیت میباشد‪.‬‬

‫يکی از تفاوتهای بارز شعله های ذرات ريز معلق با شعله گازی اين است که در شعله ابر ذرات‪،‬‬
‫ذرات می توانند مشتعل شوند؛ که اين باعث انتقال از يک رژيم احتراقی کنترل شده توسط‬
‫سینتیک واکنش به يک رژيم کنترل شده توسط نفوذ اکسیدکننده به سمت سطح ذره (در حالت‬
‫تبخیر ذرات‪ ،‬به سمت میکروشعلههای احاطه کننده هر ذره منفرد) میشود‪ .‬پس از اشتعال‪ ،‬دمای‬
‫ذره يا میکروشعله می تواند از دمای گاز تا چند صد درجه تجاوز کند‪ .‬نرخ احتراق ذره در رژيم‬
‫احتراق نفوذی يک تابع ضعیف و غیر آرنیوسی از دمای گاز است‪ .‬برخالف شعلههای گازی‪ ،‬عرض‬
‫ناحیه واکنش شعله در ذرات معلق میتواند محدوده بزرگی از دماها را پوشش دهد و حتی ممکن‬
‫است از محدوده دمايی در ناحیه پیش گرم تجاوز کند‪.‬‬

‫در واقعیت‪ ،‬دمای اشتعال ذره‪ ،‬زمان واکنش ذره و رژيم واقعی احتراق ذره همگی مقادير‬
‫مشخصهای از مسئله انتشار شعله هستند که مستقیم ًا به مقدار ويژه سرعت سوزش مرتبط هستند‪.‬‬
‫عالوه بر اين‪ ،‬ممکن است رژيم احتراقی ذره در سرتاسر شعله تناوب داشته باشد‪ .‬برای مثال‪ ،‬ذره‬
‫ممکن است در يک رژيم محدود شده سینتکی شروع به واکنش کند و سپس به مد کنترل شده‬
‫نفوذی انتقال يافته و دوباره به يک مد کنترل شده سینتیکی بازگردد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬ممکن است‬
‫بخش قابل توجهی از جرم ذره در طول هر دو احتراق سینتیکی و نفوذی مصرف شود‪ ،‬که اين امر‬
‫منجر به يک وابستگی پیچیده سرعت سوزش به اندازه ذره و غلظت میشود‪ .‬نرخ واکنش کلی بر‬
‫واحد مساحت سطح يک ذره در محیط اکسیدکننده گازی با در نظر گرفتن هر دو احتراق‬
‫سینتیکی و نفوذی به صورت ذيل میباشد‪.‬‬

‫‪61‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫𝛽𝑘‬
‫‪𝜔̇ =γ‬‬ ‫𝐶‬ ‫(‪)2-2‬‬
‫‪𝑘+𝛽 0‬‬

‫که در آن ̇𝜔 مصرف جرم ذره در واحد مساحت سطح‪ γ ،‬ضريب استوکیومتريک‪ 𝛽 ،‬ضريب انتقال‬
‫جرم بین يک ذره و گاز و ‪ 𝐶0‬غلظت اکسیدکننده در توده گازی دور از سطح ذره میباشد‪ .‬ترم‬
‫سینتیکی 𝑘‪ ،‬نرخ کلی واکنش سطحی آرنیوسی بوده و توسط رابطه ) 𝑠𝑇 𝑢𝑅‪𝑘=𝑘0 exp(−𝐸𝑎 /‬‬
‫تعريف میشود‪ .‬در اين رابطه‪ 𝑘0 ،‬عامل پیش نمايی‪ 𝐸𝑎 ،‬انرژی فعالسازی و 𝑢𝑅 ثابت جهانی گاز‬
‫میباشد‪ .‬نرخ واکنش میتواند برحسب عدد دامکلور نرمااليز شده ∗𝑎𝐷 نوشته شود‪.‬‬

‫𝑎𝐷‬ ‫𝑘‬
‫= ∗𝑎𝐷‬ ‫‪,‬‬ ‫=𝑎𝐷‬ ‫(‪)3-2‬‬
‫𝑎𝐷 ‪1 +‬‬ ‫𝛽‬

‫اين فرمولبندی در برگیرنده هر دو رژيم حدی نفوذی و سینتیکی میباشد‪ .‬در رژيم کنترل شده‬
‫به صفر نزديک میشود‪ .‬در رژيم محدود شده نفوذی (𝛽≫𝑘)‪ ،‬نرخ‬ ‫∗𝑎𝐷‬ ‫سینتیکی (𝛽≪𝑘)‪،‬‬
‫به عدد واحد نزديک میشود‪.‬‬ ‫∗𝑎𝐷‬ ‫واکنش توسط انتقال نفوذی اکسیدکننده محدود میشود و‬

‫نتايج اين تحلیل نشان میدهد که رژيم واکنش ذره تابعی قوی از شعاع ذره‪ ،‬دمای محیط و غلظت‬
‫اکسیدکننده میباشد‪ .‬همچنین‪ ،‬مطابق نتايج حاصل شده در اين پژوهش‪ ،‬برای نسبت هم ارزی‬
‫کمتر از ‪ ،0/4‬ناحیهای وجود دارد که در آن انتشار شعله به صورت پايا رخ نمیدهد‪ .‬در عوض‪ ،‬اين‬
‫شعلهها بر حسب سرعت سوزش و ساختار شعله نوسان میکنند‪ .‬در اين پژوهش مشاهده شده‬
‫است که دمای گاز در حدود دمای آدياباتیک شعله نوسان میکند‪ ،‬درحالی که دمای ذره با دامنه‬
‫بسیار بیشتر از دمای گاز نوسان می کند‪ .‬در اولین برداشت‪ ،‬اين نوسانات مشابه ناپايداری شعله‬
‫حرارتی‪-‬نفوذی به نظر میرسند‪ .‬در اين حال‪ ،‬در مخلوطهای همگن‪ ،‬نوسانات با تغییر در خواص‬
‫انتقال مولکولی گاز (عدد لوئیس)‪ ،‬انرژی فعالسازی و تولید کلی گرما بوجود میآيند‪ .‬در شعله‬
‫ذرات‪ ،‬سوخت دارای نفوذپذيری صفر بوده و برای يک نسبت هم ارزی ثابت‪ ،‬انتقال فاز گازی‪،‬‬
‫پارامترهای سینتیکی و تولید گرمای کلی ثابت است‪ .‬همچنین‪ ،‬موارد ذکر شده با تغییر اندازه ذره‬
‫تغییر نمیکنند‪ .‬در عوض‪ ،‬دلیل ناپايداری مشاهده شده به طور واضح از فرآيند اشتعال‪-‬خاموشی‬

‫‪62‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫نشأت میگیرد؛ که در حقیقت‪ ،‬بسیار حساس به اندازه ذره میباشد‪ .‬بنابراين‪ ،‬اين نوع ناپايداری‬
‫که به ناپايداری سینتیک‪ -‬نفوذی معروف است‪ ،‬بیان کننده اين است که رژيم احتراقی ذره در‬
‫شعله نوسانی بین مد احتراقی نفوذی و سینتیکی نوسان میکند‪.‬‬

‫مکرا و همکاران در سال ‪ 2018‬شعلههای پايدار مسطح ابر ذرات آهن در داخل يک مخفظه احتراق‬
‫با يک هندسه جريان متقابل را بررسیکردند‪ .‬در اين پژوهش‪ ،‬پودرهای آهن با توزيع قطرهای‬
‫مختلف در ابعاد میکرو در دو محیط مجزا که شامل ‪ 30‬درصد اکسیژن‪ 70/‬درصد آرگون و ‪40‬‬
‫درصد اکسیژن‪ 60/‬درصد آرگون بودند‪ ،‬اکسید شدهاند‪ .‬آرگون دارای ظرفیت گرمايی کمتری‬
‫نسبت به نیتروژن بوده که باعث ايجاد دماهای شعله نسبتاً باالتر میشود‪.‬‬

‫ايده استفاده از پودرهای فلزی به عنوان حاملهای انرژی قابل بازيافت‪ ،‬انگیزه برای مطالعه احتراق‬
‫ذراتی نظیر آهن را افزايش داده است‪ .‬اين ذرات به طور گسترده در دسترس بوده و مقرون به‬
‫صرفه میباشند‪ .‬اين ويژگیها باعث شده اين نوع سوختها به عنوان سوخت قابل بازيافت مطمئن‬
‫برای آينده در نظر گرفته شوند‪.‬‬

‫مشاهده شده است که ذرات آهن در غلظتهای کم به طور جداگانه مشتعل شده و شعلهای پديدار‬
‫نمی شود‪ .‬اين پديده نشانگر اين است که احتراق در ذرات آهن ريز توسط مکانیزم نفوذ محدود‬
‫شده است‪ .‬باالتر از يک غلظت بحرانی‪ ،‬جبهه شعله به طور خود به خود تشکیل میشود‪ .‬در اين‬
‫غلظت بحرانی‪ ،‬نرخ آزادسازی گرما توسط ذرات به قدر کافی میباشد تا به اتالفات ناشی از انتقال‬
‫حرارت جابهجايی و تشعشعی غلبه کند؛ که اين امر منتجه به يک شعله پايدار میشود‪ .‬همچنین‬
‫از نتايج بدست آمده مشخص شده است که سرعت شعله به غلظت اکسیژن هوا بستگی ندارد‪ .‬عدم‬
‫وابستگی سرعت شعله به غلظت اکسیژن نشان میدهد که انتشار شعله در رژيم گسسته میباشد‪.‬‬
‫در تئوری شعله گسسته‪ ،‬ذرات سريع تر از زمانی که برای نفوذ گرما از يک ذره به ذره ديگر طول‬
‫میکشد‪ ،‬واکنش می دهند‪ ،‬که در اين حالت نفوذ گرما سرعت انتشار را کنترل میکند‪ .‬در حالی‬

‫‪63‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫که تئوری شعله پیوسته پیشبینی میکند که سرعت انتشار شعله به جذر نرخ واکنش بستگی‬
‫داشته باشد (نرخ واکنش به صورت خطی با غلظت اکسیژن متناسب است‪.).‬‬

‫در اين تحقیق فرض شده است که ذرات آهن به صورت جسم خاکستری رفتار کنند که در اين‬
‫صورت صدور آنها هیچ وابستگی به طول موج برای ناحیه مورد مطالعه ندارد‪ .‬دماهای شعله متوسط‬
‫اندازهگیری شده برای مخلوطهای ‪ 30‬درصد اکسیژن‪ 70/‬درصد آرگون و ‪ 40‬درصد اکسیژن‪60/‬‬
‫درصد آرگون به ترتیب ‪ 2592‬کلوين و ‪ 2858‬کلوين میباشد‪ .‬دماهای پیشبینی شده‬
‫ترمودينامیکی به دمای آدياباتیک در غلظت استوکیومتريک نزديک بوده و به طور قابل توجهی‬
‫باالتر از دماهای آدياباتیک شعله اندازهگیری شده برای غلظتهای واقعی میباشد‪ .‬مقادير‬
‫اندازهگیری شده به صورت تجربی حدود ًا ‪ 100‬کلوين کمتر از دمای آدياباتیک محاسبه شده در‬
‫غلظتهای استوکیومتريک میباشد و اين اختالف به دلیل اتالف گرمايی تشعشعی میباشد‪.‬‬

‫دمای اندازه گیری شده در اين پژوهش‪ ،‬علی رغم داشتن سوخت رقیق‪ ،‬به دمای آدياباتیک شعله‬
‫محاسبه شده نزديک است‪ .‬اين نتايج نشان میدهند که ذرات در مد کنترل شده نفوذی میسوزند‬
‫که در آن واکنش های شیمیايی سريع توسط نفوذ گرما به سطح ذره محدود شده است‪ .‬درحالی‬
‫که در مد کنترل شده سینتیکی‪ ،‬نفوذ گرما بسیار سريعتر از نرخ واکنش شیمیايی است‪ .‬همچنین‪،‬‬
‫در مد کنترل شده سینتیکی‪ ،‬ذرات دارای دمای سطح نزديک به دمای فاز گاز خواهند بود‪.‬‬

‫برخالف پیشبینی روابط ترمودينامیکی‪ ،‬دمای آدياباتیک شعله در غلظتهای آهن ‪ 350‬گرم بر‬
‫مترمکعب و ‪ 450‬گرم بر مترمکعب‪ ،‬با افزايش غلظت اکسیژن کاهش میيابد‪ .‬در اين دو حالت‪،‬‬
‫اکسیژن اضافی منجر به هیچ گونه افزايشی در آزادسازی گرما نمیشود؛ زيرا مقدار کلی سوخت‬
‫ثابت باقی می ماند در صورتی که ظرفیت گرمايی مخلوط افزايش میيابد (آرگون تک اتمی با‬
‫اکسیژن دواتمی جايگزين شده است‪.).‬‬

‫اشتعال ذره که به صورت انتقال از احتراق کنترل شده سینتیکی به احتراق کنترل شده نفوذی‬
‫تعريف میشود‪ ،‬زمانی که نرخهای سینتیکی به اندازهای سريع است که به اتالف گرمايی غلبه‬
‫‪64‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫کند‪ ،‬رخ میدهد‪ .‬زمانی که ذرات مشتعل میشوند و در رژيم کنترل شده نفوذی میسوزند‪،‬‬
‫میتوان هر کدام از ذرات را يک میکرو راکتور‪ 1‬در نظر گرفت که در حال احتراق در يک نسبت‬
‫هم ارزی متناظر با غلظت استوکیومترک میباشند‪ .‬در اين شرايط‪ ،‬دمای سطح ذره به دمای‬
‫آدياباتیک شعله استوکیومتريک نزديک بوده و مستقل از غلظت سوخت فلزی است‪.‬‬

‫در اين مطالعه‪ ،‬قبل از تشکیل جبهه شعله‪ ،‬اشتعال ذرات به صورت جداگانه مشاهده شده است‬
‫که بیانگر اين است که حضور جبهه شعله روی مد احتراقی ذرات اثر ندارد‪ .‬برای تشکیل جبهه‬
‫شعله‪ ،‬نرخ آزادسازی گرمای کافی از ابر ذرات آهن در حال سوزش نیاز است و مشاهده شده است‬
‫که اين پديده به خودی خود به مد احتراقی ذرات بستگی ندارد‪ .‬غلظتهای ذراتِ زياد‪ ،‬منجر به‬
‫نرخ آزادسازی گرمای سريعتر میشود که اين خود ناشی از افزايش مساحت سطح کلی ذرات‬
‫سوزان است‪ .‬در حالی که ذرات منفرد در غلظتهای کم مشتعل میشوند ولی جبهه شعله پايدار‬
‫تنها باالی يک غلظت بحرانی معین تشکیل می شود‪.‬‬

‫وجود نانو اکسیدها در تصاوير مشاهده شده نشان میدهند که بخشی از واکنشها در فاز گازی‬
‫رخ دادهاند‪ .‬در اين حال‪ ،‬اکثريت جرم خاکستر شامل ذرات به ابعاد میکرو بودند که نشان میدهد‬
‫اغلب واکنش به صورت ناهمگن روی سطح ذره رخ میدهد‪.‬‬

‫‪ - ۳-2‬احتراق تک ذره آهن‬

‫مشاهده شده است که ذرات ريز آهن نسوخته و سوخته شده‪ ،‬اشکالی جامد کروی مانند میباشند‬
‫که قطر آنها توسط میکروسکوپ الکترونی اندازهگیری میشود‪ .‬همچنین گوروشین و همکارانش‬
‫به طور مشابه بیان نمودهاند که میکرو ذرات ريز آهن با خلوص ‪ 99‬درصد به باال به شکل کروی‬
‫میباشند‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Micro-reactor‬‬
‫‪65‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫اغلب فلزات دماهای نقطه جوش بااليی دارند و بنابراين برای اينکه فلزات در فاز بخار بسوزند‪،‬‬
‫دمای تبخیر‪-‬از هم پاشی اکسید فلز بايد بیشتر از دمای نقطه جوش آن باشد‪ .‬اگر دمای تبخیر‪-‬از‬
‫هم پاشی اکسید فلزی کمتر از نقطه جوش آن باشد‪ ،‬احتراق به صورت ناهمگن‪ 1‬و روی سطح ذره‬
‫انجام میگیرد‪ .‬اين مفهوم برای احتراق ذرات فلزی در فاز گازی به عنوان معیار گالسمن شناخته‬
‫شده است‪.‬‬

‫مطابق با اين موضوع يتر و همکارانش بیان کردند که فلزاتی مانند آلومینیوم‪ ،‬برلیم‪ ،‬آهن‪ ،‬کرم‪،‬‬
‫هافنیوم‪ ،‬لیتیوم‪ ،‬منیزيم و تیتانیوم در فشار يک اتمسفر و اکسیژن خالص توانايی سوختن به صورت‬
‫شعلههای نفوذی در فاز بخار را دارند‪ .‬در مقابل از فلزاتی مانند بورون‪ ،‬سیلیسیم و زيرکونیم انتظار‬
‫میرود که به صورت ناهمگن بسوزند‪ .‬همچنین برای فلزاتی مانند آهن‪ ،‬کرم‪ ،‬هافنیوم و تیتانیوم‬
‫به واسطه هرگونه اتالف حرارت در ناحیه احتراق‪ ،‬نحوه احتراق تغییر میکند؛ زيرا دمای نقطه‬
‫جوش اين ذرات تقريباً نزديک دمای تبخیر اکسید آنها است (با اختالف ‪ 400‬درجه کلوين)‪ .‬به‬
‫عنوان مثال برای فلز آهن‪ ،‬دمای نقطه جوش در فشار يک اتمسفر برابر ‪ 3133K‬میباشد و دمای‬
‫تبخیر اکسید آهن برابر ‪ 3400K‬که در حدود ‪ 300‬درجه کلوين با هم اختالف دارند‪.‬‬

‫از آنجا که دمای ذوب آهن بسیار باال است‪ ،‬لذا گرمای زيادی الزم است تا اين ذرة کروی جامد‬
‫آهن ذوب شود و تبديل به قطرة مايع مذاب آهن گردد‪ .‬اما از طرفی‪ ،‬دمای اشتعال آهن کمتر از‬
‫دمای نقطۀ ذوب آهن میباشد‪ .‬اين امر سبب می شود تا طی فرآيند گرمايش‪ ،‬دمای ذرات کروی‬
‫جامد آهن به تدريج باال رود‪.‬‬

‫اين گرمای وارد شده از طرف محیط اطراف ذرة آهن به ذرة آهن‪ ،‬گرمای محسوس بوده و باعث‬
‫افزايش دمای ذرة آهن در فاز جامد میشود‪ ،‬بدون آنکه فرآيند تغییر فاز رخ دهد‪ .‬به محض اينکه‬
‫دمای سطح خارجی ذرة آهن به دمای نقطۀ اشتعال آهن برسد‪ ،‬با وجود آنکه هنوز ذرة آهن در‬
‫فاز جامد است‪ ،‬ذرة آهن از سطح خارجی شروع به سوزش میکند و واکنش احتراق از سطح‬

‫‪1‬‬
‫‪Heterogeneous‬‬
‫‪66‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫خارجی ذرة آهن آغاز میشود و اين واکنش احتراقی به سمت مرکز ذرة آهن شروع به پیشروی‬
‫میکند‪ .‬احتراق در اليۀ نازکی از روی سطح ذره شروع میشود و طی آن نخستین اليههای مولکولی‬
‫آهن محترق شده و گرمای زيادی ناشی از واکنش احتراق آهن آزاد میشود‪ .‬گرمای تولید شده‬
‫در اثر احتراق به طريق هدايت حرارتی به اليههای مجاور اين اليۀ نازک واکنش منتقل میشود‪.‬‬
‫اين گرمای انتقالی به حدی باالست که سبب ذوب شدن اليهای از آهن در مجاورت اليۀ واکنش‬
‫میشود‪ .‬با عبور کردن اليۀ واکنش از سطح خارجی ذره‪ ،‬جای آن را اليهای از اکسید آهن میگیرد‬
‫که محصول واکنش احتراق است‪ .‬اين اليۀ اکسید آهن که در پشت اليۀ واکنش شکل میگیرد‬
‫نیز به دلیل گرمای آزاد شدة ناشی از احتراق‪ ،‬ذوب شده و به حالت مذاب مشاهده میشود‪ .‬با‬
‫پیشروی اليۀ نازک واکنش به سمت مرکز ذره‪ ،‬بطور پیوسته‪ ،‬بر ضخامت اليۀ مذاب اکسید آهن‬
‫که در پشت اليۀ نازک واکنش تشکیل میشود‪ ،‬افزوده میشود؛ که اين اليۀ اکسید آهن به صورت‬
‫پوستهای به دور اليۀ نازک واکنش و هستۀ آهنی که هنوز نسوخته‪ ،‬قرار میگیرد‪ .‬اين اليۀ ضخیم‬
‫اکسید آهن مانند حفاظی حول اليۀ واکنش عمل میکند‪ .‬اين بدان معنی است که به تدريج با‬
‫افزايش ضخامت اليۀ اکسیدی‪ ،‬اکسیژن سختتر میتواند به اليۀ واکنش برسد و میبايست از میان‬
‫اليۀ اکسیدی نفوذ کند تا به اليۀ نازک واکنش برسد‪ .‬بنابراين‪ ،‬در اثر مقاومت ايجاد شده ناشی از‬
‫اليۀ اکسیدی در برابر نفوذ اکسیژن‪ ،‬به تدريج سرعت سوزش ذرة آهن کاهش میيابد‪ .‬زمانی که‬
‫اليۀ نازک واکنشی به شعاع معینی از ذرة کروی میرسد‪ ،‬مقدار آهن باقیمانده در پیش روی اين‬
‫اليۀ واکنشی نیز ذوب میشود و ديگر اليهای در فاز جامد در اين ذرة کروی مشاهده نمیشود‪ .‬در‬
‫انتهای فرآيند سوزش ذرة آهن‪ ،‬اليۀ واکنش به مرکز کره میرسد و در نهايت‪ ،‬تقريب ًا تمام ذرة‬
‫آهن میسوزد و در پايان واکنش احتراقی‪ ،‬ذرهای کروی از اکسید آهن برجای میماند که به حالت‬
‫مذاب است‪.‬‬

‫با گذشت زمان‪ ،‬در اثر اتالف گرما از روی سطح خارجی اين ذرة کروی اکسید آهن مذاب‪ ،‬به‬
‫صورت همرفتی و تشعشع‪ ،‬دمای اين ذرة اکسید آهن کاهش يافته و اين ذرة مذاب اکسید آهن‬

‫‪67‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫تغییر فاز داده و به صورت ذرة جامد اکسید آهن در میآيد‪ .‬بنابراين‪ ،‬نهايت ًا با گذشت زمان‪ ،‬يک‬
‫ذرة کروی اکسید آهن جامد از آن ذرة کروی آهن جامد اولیه‪ ،‬بر جای میماند‪.‬‬

‫در شکل (‪ ،)1-2‬مراحل مختلف احتراق تک ذرة آهن‪ ،‬از لحظۀ اشتعال (لحظۀ آغاز احتراق) تا‬
‫لحظۀ اتمام سوزش‪ ،‬ترسیم شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ 1-2‬مراحل احتراق تک ذره آهن و ترکیبات موجود در هر مرحله‬

‫‪ - 4 - 2‬نواحی احتراقی ذرات آهن‬

‫احتراق ذرات ريز آهن را میتوان در سه ناحیه در نظر گرفت‪ .‬اين سه ناحیه و وضعیت ذرات آهن‬
‫در هر يک از نواحی احتراقی‪ ،‬در شکل (‪ )2-2‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪68‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل ‪ 2-2‬نواحی احتراقی ابر ذرات آهن در شعلۀ پیش مخلوط آرام‬

‫‪1‬‬
‫‪ -1-4-2‬ناحیه پیش گرم‬
‫احتراق ذرات ريز فلزی را میتوان در سه ناحیۀ مختلف در نظر گرفت‪ .‬ابتدا در ناحیۀ اول (ورودی)‬
‫مخلوطی از ذرات فلزی آهن بصورت معلق در هوا به محفظۀ احتراق تزريق میشود‪ ،‬به فاصلۀ‬
‫کمی از ورودی‪ ،‬اين مخلوط به حالت يکنواخت در میآيد‪ .‬در اين ناحیه‪ ،‬که به ناحیۀ پیشگرم‬
‫معروف است‪ ،‬اين مخلوط دوفازی جامد در گاز‪ ،‬تنها‪ ،‬گرم میشود و دمای مخلوط از مقدار اولیۀ‬
‫ورودی که نزديک به دمای محیط است‪ ،‬تا دمای نقطۀ اشتعال ذرات آهن گرم میشود؛ اين‬
‫افزايش دما به دو علت بوقوع میپیوندد‪ ،‬نخست اين که يک شار انتقال حرارت ناشی از هدايت‬
‫حرارتی از ناحیۀ مجاور ناحیۀ پیشگرم‪ ،‬يعنی ناحیۀ واکنش‪ ،‬به سمت ناحیۀ پیشگرم وجود دارد‪،‬‬
‫اين شار حرارتی ناشی از اختالف دما (گراديان دما) بین اين دو ناحیۀ مجاور میباشد که باعث‬
‫میشود گرما از ناحیۀ با دمای باال‪ ،‬يعنی ناحیۀ واکنش‪ ،‬به سوی ناحیۀ با دمای پايین يعنی ناحیۀ‬

‫‪1‬‬ ‫‪Pre-Heat Zone‬‬

‫‪69‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫پیشگرم‪ ،‬جريان يابد و سبب گرم شدن مخلوط ابر ذرات ريز آهن گردد‪ .‬اين افزايش دما از دمای‬
‫محیط در ورودی ناحیۀ پیشگرم تا دمای نقطۀ اشتعال ذرات آهن میباشد‪ .‬علت ديگر افزايش‬
‫دما در اين ناحیه‪ ،‬شار حرارتی ناشی از تشعشع میباشد که از ناحیۀ با دمای باال‪ ،‬ناحیۀ واکنش‪،‬‬
‫به سمت اين ناحیه ساطع میشود و به علت دمای پايینتر ناحیۀ پیشگرم‪ ،‬برآيند تبادل انتقال‬
‫حرارت تشعشعی از ناحیۀ واکنش به سمت ناحیۀ پیشگرم میباشد‪ .‬علی رغم دشوار بودن مبحث‬
‫انتقال حرارت تشعشع در علم احتراق‪ ،‬اثر انتقال حرارت تشعشعی در احتراق ابر ذرات حائز اهمیت‬
‫میباشد‪ .‬لذا عمدة تمرکز در مدلسازی احتراق ذرات آهن‪ ،‬در نظر گرفتن انتقال حرارت هدايتی‬
‫و تشعشعی در ناحیۀ پیشگرم میباشد که سبب افزايش تدريجی دما از مقدار دمای ورودی تا‬
‫دمای نقطۀ اشتعال ذرات آهن میگردد‪ .‬اين گراديان دمای ايجاد شده در ناحیۀ پیشگرم سبب‬
‫میشود تا ذرات آهن‪ ،‬که بصورت ذراتی کروی با اندازههای کوچک و يکنواخت در نظر گرفته‬
‫میشوند‪ ،‬به تدريج‪ ،‬از روی سطح خارجی کروی خود‪ ،‬به سمت مرکز ذره‪ ،‬اليه به اليه گرم شوند‪.‬‬
‫اين فرآيند گرمايش اليههای خارجی تا جايی ادامه میيابد که دمای خارجیترين سطح کره‬
‫(دمای سطح کره) به دمای نقطۀ اشتعال برسد‪.‬‬

‫عالوه بر افزايش دمای ذرات کروی فلز آهن‪ ،‬دمای هوای مخلوط ابر ذرات آهن نیز‪ ،‬که اين ذرات‬
‫در آن معلق میباشند‪ ،‬افزايش میيابد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ -2-4-2‬ناحیه واکنش‬
‫در انتهای ناحیۀ پیش گرم ‪ ،‬دمای سطح خارجی کرة آهنی به دمای نقطۀ اشتعال آهن میرسد‪.‬‬
‫دمای نقطۀ اشتعال‪ ،‬حداقل پتانسیل مورد نیاز برای شکل گیری و وقوع پديدة واکنش میان آهن‬
‫و اکسیدکننده میباشد‪ .‬در اين نقطه‪ ،‬واکنشی میان اولین اليۀ مولکولی آهن در خارجیترين‬
‫سطح ذرة کروی آهن و اکسیژن موجود در هوای محیط بهوقوع میپیوندد‪ .‬اين پديده به سرعت‬
‫رخ داده و اين اليۀ نازک واکنشی به سوی مرکز کرة آهنی پیشروی میکند‪ .‬بالفاصله پس از عبور‬

‫‪1‬‬ ‫‪Reaction Zone‬‬

‫‪70‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫اين اليۀ نازک واکنشی‪ ،‬جای آن را اليهای از اکسید آهن به حالت مذاب میگیرد و با پیشروی‬
‫اليۀ نازک واکنشی به سمت هستۀ کرة آهنی‪ ،‬از سطح خارجی کره به سمت مرکز کره‪ ،‬و درست‬
‫در پشت اليۀ واکنشی‪ ،‬اليهای از اکسید آهن مذاب شکل میگیرد که اين اليۀ اکسیدی مذاب‪،‬‬
‫مانند پوششی سطح خارجی هستۀ کروی آهن را فرا میگیرد‪ .‬به علت آزاد شدن گرمای واکنش‬
‫احتراقی‪ ،‬اين گرمای آزاد شده‪ ،‬در وهلۀ اول‪ ،‬توسط اليههای مجاور اليۀ نازک واکنش احتراقی‬
‫جذب میشود؛ بنابراين در اثر گرمای قابل توجه ناشی از واکنش احتراق‪ ،‬اليۀ اکسید آهن در‬
‫پشت اليۀ واکنش و نیز هستۀ آهنی در جلوی اليۀ نازک واکنشی‪ ،‬ذوب میشوند و ذرة کروی‬
‫آهن بصورت چند اليه در میآيد‪ .‬در خارجیترين اليه‪ ،‬يک اليۀ مذاب از اکسید آهن بوجود‬
‫میآيد‪ ،‬پس از آن اليۀ نازک واکنش مشاهده میشود و بعد از آن يک اليۀ مذاب از آهن وجود‬
‫دارد که بر روی يک هستۀ آهن جامد قرار گرفته است‪ .‬اين دو اليۀ مذاب اکسید آهن و مذاب‬
‫آهن‪ ،‬گرمای نهان ذوب خود را از همان گرمای آزاد شده از واکنش گرمازای احتراقی دريافت‬
‫میکنند و باقی ماندة گرما‪ ،‬بهصورت هدايت حرارتی به هستۀ آهن جامد منتقل شده و بصورت‬
‫گرمای محسوس‪ ،‬سبب افزايش دمای هستۀ آهن جامد میشود‪ ،‬و بخش عمدة گرمای واکنش‬
‫نیز از سطح خارجی اکسید آهن مذاب به محیط اطراف بصورت همرفتی و تشعشع منتقل میشود‪.‬‬
‫به تدريج با پیشروی اليۀ نازک واکنش به سوی مرکز ذرة کروی و در نزديکی انتهای ناحیۀ‬
‫واکنش‪ ،‬هستۀ آهن جامد نیز ذوب شده و در دو طرف اليۀ نازک واکنشی‪ ،‬يک اليۀ مذاب از‬
‫اکسید آهن و يک هستۀ مذاب آهن بوجود میآيد‪ .‬به علت ايجاد اين اليۀ اکسیدی‪ ،‬اکسیژن بايد‬
‫جهت رسیدن به اليۀ خارجی هستۀ آهن در ناحیۀ واکنش‪ ،‬از میان اين اليه نفوذ کند‪ .‬چون‬
‫ضخامت اليۀ اکسیدی در حال افزايش است‪ ،‬اکسیژن به تدريج سختتر به ناحیۀ واکنش میرسد‬
‫و اين امر سبب کاهش سرعت واکنش میشود‪ .‬بنابراين در ناحیۀ واکنش‪ ،‬در اثر آزاد شدن گرمای‬
‫واکنش‪ ،‬مقداری از اين گرما صرف ذوب شدن اکسید آهن در پشت اليۀ نازک احتراقی و هستۀ‬
‫آهن در جلوی اليۀ نازک احتراقی میشود و باقیماندة گرما‪ ،‬به هوای احاطه کننده ذرات و نیز‬
‫ساير نواحی احتراقی و جدارههای محفظۀ احتراق‪ ،‬بصورت هدايت حرارتی‪ ،‬تشعشع حرارتی و نیز‬

‫‪71‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫تا حدی همرفت حرارتی منتقل میشود‪ .‬در اصل‪ ،‬در بین سه ناحیۀ احتراقی‪ ،‬تنها‪ ،‬ناحیۀ واکنش‬
‫است که منبع انرژی دارد و در ساير نواحی احتراقی‪ ،‬چنین منبع انرژی وجود ندارد‪ .‬از اين منظر‪،‬‬
‫میتوان ناحیۀ واکنشی را مهمترين و پیچیدهترين ناحیه‪ ،‬در میان نواحی سه گانۀ احتراقی انگاشت‪.‬‬

‫در انتهای ناحیۀ واکنش‪ ،‬پديدة واکنش تقريباً بطور کامل انجام میشود؛ به طوری که‪ ،‬هر ذره‪،‬‬
‫بصورت يک کُرة اکسید آهن باقی میماند‪ .‬بنابراين انتهای ناحیۀ واکنش جايی است که ذرات‬
‫کروی آهنی تبديل به ذرات کروی اکسید آهن مذاب میشوند‪.‬‬

‫در شکل (‪ )3-2‬تغییرات شماتیک دما در ناحیه پیشگرم و واکنش ابر ذرات آهن در شعلۀ پیش‬
‫مخلوط آرام نشان داده می شود‪.‬‬

‫شکل ‪ ۳-2‬تغییرات شماتیک دما در نواحی احتراقی ابر ذرات آهن در شعلۀ پیش مخلوط آرام‬

‫‪72‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫به طور کلی از منظر بررسی معادله مربوط به بقای انرژی ذرات و گاز محیط‪ ،‬دو حالت را میتوان‬
‫درنظر گرفت؛ در حالت اول فرض میشود دمای هوای احاطه کنندة ذرات آهن با دمای ذرات‬
‫آهن برابر باشد‪ ،‬به عبارت ديگر‪ ،‬هیچگونه اختالف دما بین ذرات آهن و هوای محیط آنها در نظر‬
‫گرفته نشود‪ .‬در اين حالت‪ ،‬به علت اينکه هیچگونه گراديان دمايی بین ذرات آهنی و هوای‬
‫مخلوط وجود ندارد‪ ،‬تبادل گرما و انتقال حرارتی بین ذرات آهنی و هوای احاطه کننده وجود‬
‫ندارد‪ .‬در حالت ديگر‪ ،‬که پیچیدهتر است‪ ،‬دمای هوای محیط و دمای ذرات کروی آهن معلق در‬
‫آن متفاوت میباشند‪ .‬در اين حالت‪ ،‬به علت وجود گراديان دما بین ذرات آهن و هوا‪ ،‬میبايست‬
‫يک شار انتقال حرارت بین ذرات آهن و هوای محیط درنظر گرفت و در نواحی مختلف احتراقی‬
‫دو معادلۀ مختلف بقای انرژی بهطور مجزا برای ذرات آهن و هوای مخلوط نوشت که اين دو‬
‫معادله به علت تبادل حرارت میان ذرات آهن و هوای محیط با يکديگر بهصورت کوپل شده و‬
‫وابسته میباشند که تشکیل يک دستگاه معادالت ديفرانسیل را میدهند‪.‬‬

‫همچنین‪ ،‬اگر مخلوط احتراقی در نواحی احتراقی بصورت ساکن درنظر گرفته شود‪ ،‬معادالت‬
‫دينامیکی برای مخلوط الزم نیست‪ .‬برای تحلیل دينامیکی مخلوط احتراقی‪ ،‬میتوان تمام‬
‫نیروهای مؤثر بر مخلوط فلزی‪ ،‬شامل نیروهای گرانش‪ ،‬درگ و ترموفورتیک را در نظر گرفت‪ .‬در‬
‫اين صورت میبايست قانون بقای اندازة حرکت (مومنتوم) را برای مخلوط بهکار برد‪ .‬به طور کلی‬
‫میتوان دو حالت را تحلیل نمود‪ .‬در حالت نخست‪ ،‬فرض میشود سرعت نسبی بین ذرات آهن‬
‫و هوا وجود ندارد‪ .‬بدين معنا که تمام ذرات کروی آهن معلق در هوا و نیز هوای احاطه کنندة‬
‫اين ذرات با سرعت يکسانی در ناحیۀ پیشگرم حرکت کنند‪ .‬در اين حالت به علت عدم وجود‬
‫سرعت نسبی بین ذرات آهنی و هوا‪ ،‬انتقال حرارت همرفتی از نوع اجباری (واداشته) بین ذرات‬
‫و هوا وجود ندارد‪ .‬در حالت ديگر‪ ،‬میتوان سرعت حرکت ذرات کروی آهن را متفاوت با سرعت‬
‫حرکت هوا درنظر گرفت‪ .‬در اين حالت میبايست معادالت بقای مومنتوم بطور مجزا برای ذرات‬
‫آهن و هوا نوشته شود که منجر به تشکیل يک دستگاه معادالت ديفرانسیل برای معادالت‬
‫ديفرانسیل حاکم بر دينامیک مخلوط میشود‪.‬‬

‫‪73‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪1‬‬
‫‪ -۳-4-2‬ناحیۀ پس از شعله‬
‫ناحیۀ بعد از ناحیۀ واکنش‪ ،‬ناحیۀ پس از شعله نام دارد‪ .‬ناحیۀ پس از شعله از انتهای ناحیۀ واکنش‬
‫آغاز شده و تا جايی ادامه میيابد که دمای مخلوط‪ ،‬تا دمای محیط بیرونی کاهش يابد‪ .‬در ابتدای‬
‫ناحیۀ پس از شعله‪ ،‬ذرات بصورت کرههايی هستند که از اکسید آهن مذاب‪ ،‬تشکیل شدهاند‪ .‬در‬
‫طی ناحیۀ پس از شعله‪ ،‬اليههای مذاب خنک شده و به حالت جامد در میآيند‪ .‬بنابراين در‬
‫انتهای ناحیۀ پس از شعله‪ ،‬مخلوطی از ذرات معلق اکسید آهن جامد در هوا وجود دارند که تا‬
‫دمای محیط بیرونی محفظۀ احتراق سرد شدهاند‪.‬‬

‫نکتۀ اساسی در مدلسازی احتراق ابر ذرات آهن‪ ،‬درنظر گرفتن اثر ناهمگنی احتراق بر مدلسازی‬
‫است‪ .‬برای مدلسازی دقیق احتراق‪ ،‬الزم است تا اثر گرمايش‪ ،‬سوزش و سرمايش تک تک ذرات‬
‫آهن در مخلوط را هبصورت مجزا و نیز با ديدگاه جامع بررسی نمود‪.‬‬

‫اثرات ديگری را نیز میتوان در مدلسازی احتراق ابر ذرات آهن درنظر گرفت‪ ،‬مانند اثر توزيع‬
‫سايز ذرات در مخلوط و نیز اثر به هم چسبیدگی ذرات آهن در نواحی مختلف احتراق‪ .‬هرچند در‬
‫نظر گرفتن اين اثرات‪ ،‬مدلسازی را به شدت پیچیده میسازد‪.‬‬

‫‪ - 5-2‬اثر مد احتراقی بر سوزش ذرات آهن‬

‫شعلهها می توانند توسط ذرات سوخت جامد معلق در يک اکسیدکننده گازی از طريق انتقال‬
‫مولکولی گرما انتشار يابند‪ .‬شعلههای تشکیل شده در احتراق ذرات معموالً بسیار ضخیمتر از‬
‫شعلههای گازی میباشند؛ زيرا زمان احتراقی ذرات نسبتاً بیشتر است‪ .‬علی رغم تفاوت قابل توجه‬
‫در ساختار آنها‪ ،‬شعله های ذرات جامد‪ ،‬سرعت انتشار و فاصله خاموشی (کمترين فاصلهای که‬
‫شعله می تواند از آن عبور کند) يکسانی در مقايسه با شعلههای گازی دارند‪ .‬در اين حال‪ ،‬يکی از‬
‫ويژگی جالب توجه شعلههای سوخت جامد اين است که شعلههای ابر ذرات اغلب دارای حدود‬

‫‪1‬‬ ‫‪Post-Flame Zone‬‬

‫‪74‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫انتشار بسیار گستردهتری نسبت به شعلههای گازی هستند‪ .‬پژوهشهای پیشین تأکید کردهاند‬
‫که اين رفتار به اين دلیل است که ذرات سوخت در شعله دست خوش فرار حرارتی ‪(1‬به عبارت‬
‫ديگر اشتعال) شده و سپس در يک نرخی که توسط نفوذ اکسیژن به ذره کنترل شده و مستقل‬
‫از دمای گاز اطراف است‪ ،‬می سوزند‪ .‬در مد نفوذی احتراق ذره‪ ،‬نرخ واکنش شیمیايی (که توسط‬
‫ضريب نرخ سینتیک توصیف میشود) بسیار سريعتر از نرخ نفوذ اکسیژن مشخصه سازی میشود؛‬
‫به طوری که نفوذ اکسیژن نرخ محدودکننده فرآيند میشود‪ .‬نسبت اين دو پارامتر عدد دامکولر‬
‫نامیده میشود‪ .‬در واقع‪ ،‬عدد دامکولر بیان کننده نسبت نرخ واکنش سطحی به نرخ نفوذ اکسیژن‬
‫می باشد‪ .‬درحالی که سینتیک واکنشهای سطحی مستقل از اندازه ذره میباشد‪ ،‬نرخ مؤثر نفوذ‬
‫اکسیژن با کاهش قطر ذره افزايش میيايد‪ .‬زمانی که اندازه ذره کاهش میيابد‪ ،‬ممکن است‬
‫سینتیک شیمیايی به جای نفوذ اکسیژن نرخ محدودکننده فرآيند شود‪ .‬مطابق شکل ‪ ،4-2‬در مد‬
‫کامالً سینتیکی‪ ،‬ذرات در دمای نسبتاً يکسان با دمايی که گاز اطراف در ناحیه شعله دارد‪ ،‬واکنش‬
‫می دهند‪ .‬در اين حالت‪ ،‬نرخ سینتیکی بر ناحیه واکنش حاکم بوده و ذرات دست خوش فرار‬
‫حرارتی نمیشوند‪ .‬ساختار شعله حاصله در اين حالت مشابه شعله گازی میباشد‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Thermal runaway‬‬

‫‪75‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل‪ 4-2‬پروفیل دمايی در عرض يک شعله ناهمگن‬

‫در کل‪ ،‬مقدار عدد دامکولر در عرض ورقه شعله مطابق با پروفیل دمايی گاز و ذره و تغییرات قطر‬
‫ذرات به سبب سوزش تغییر میکند‪ .‬بنابراين‪ ،‬در يک شعله ممکن است نواحی يک در میانی از‬
‫مدهای احتراقی سینتیکی و نفوذی با هم وجود داشته باشند و حتی اگر سینتیک واکنش ناهمگن‬
‫معلوم باشد‪ ،‬بدون حل مسئله انتشار شعله به صورت کلی‪ ،‬نمیتوان مد غالب احتراق ذره را‬
‫مشخص کرد‪.‬‬

‫درک مکانیزمهای کنترلکننده انتشار شعله در ذرات غیر فرار معلق برای حصول احتراق کارآمد‬
‫سوختهای فلزی به عنوان حاملهای انرژی شیمیايی بدون کربن و همچنین برای جلوگیری از‬
‫انفجارهای فاجعهبار در معدنهای زغال سنگ يا در صنايع فرآوری که از غبار فلزی و ساير پودرهای‬
‫فلزی احتراقپذير استفاده میشود‪ ،‬ضروری و حائز اهمیت میباشد‪.‬‬

‫يکی از تفاوتهای بارز شعله های ذرات ريز معلق با شعله گازی اين است که در شعله ابر ذرات‪،‬‬
‫ذرات می توانند مشتعل شوند؛ که اين باعث انتقال از يک رژيم احتراقی کنترل شده توسط‬
‫سینتیک واکنش به يک رژيم کنترل شده توسط نفوذ اکسیدکننده به سمت سطح ذره (در حالت‬
‫تبخیر ذرات‪ ،‬به سمت میکروشعلههای احاطه کننده هر ذره منفرد) میشود‪ .‬پس از اشتعال‪ ،‬دمای‬
‫ذره يا میکروشعله می تواند از دمای گاز تا چند صد درجه تجاوز کند‪ .‬نرخ احتراق ذره در رژيم‬
‫احتراق نفوذی يک تابع ضعیف و غیر آرنیوسی از دمای گاز است‪ .‬برخالف شعلههای گازی‪ ،‬عرض‬
‫ناحیه واکنش شعله در ذرات معلق میتواند محدوده بزرگی از دماها را پوشش دهد و حتی ممکن‬
‫است از محدوده دمايی در ناحیه پیشگرم تجاوز کند‪.‬‬

‫در واقعیت‪ ،‬دمای اشتعال ذره‪ ،‬زمان واکنش ذره و رژيم واقعی احتراق ذره همگی مقادير‬
‫مشخصهای از مسئله انتشار شعله هستند که مستقیم ًا به مقدار ويژه سرعت سوزش مرتبط هستند‪.‬‬
‫عالوه بر اين‪ ،‬ممکن است رژيم احتراقی ذره در سرتاسر شعله تناوب داشته باشد‪ .‬برای مثال‪ ،‬ذره‬
‫ممکن است در يک رژيم محدود شده سینتیکی شروع به واکنش کند و سپس به مد کنترل شده‬
‫‪76‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫نفوذی انتقال يافته و دوباره به يک مد کنترل شده سینتیکی بازگردد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬ممکن است‬
‫بخش قابل توجهی از جرم ذره در طول هر دو احتراق سینتیکی و نفوذی مصرف شود‪ ،‬که اين امر‬
‫منجر به يک وابستگی پیچیده سرعت سوزش به اندازه ذره و غلظت میشود‪.‬‬

‫در شکل ‪ ،3‬نرخ آزادسازی گرمايی برحسب هر دو نرخ نفوذی و سینتیکی به صورت تابعی از دمای‬
‫ذره 𝑠𝑇 رسم شده است‪ .‬اين دياگرام نشان دهنده اشتعال ذره (‪ )I‬در دمای بحرانی گاز ( ‪ 𝑇𝑔0‬برای‬
‫‪ )𝑟2‬و انتقال به نزديک حد نفوذی (‪ )D‬میباشد‪ .‬همچنین مطابق شکل‪ ،‬خاموشی (‪ )E‬زمانی که‬
‫ذره منقبض میشود‪ ،‬رخ میدهد و دستخوش انتقال معکوس به حد سینتیکی (‪ )K‬میشود‪ .‬در‬
‫دماهای پايین‪ ،‬نرخ واکنش‪ ،‬به سبب سینتیک آرنیوسی‪ ،‬به صورت نمايی با 𝑠𝑇 افزايش میيابد‪ .‬در‬
‫دماهای باال‪ ،‬احتراق نفوذی حاکم بوده و نرخ واکنش مستقل از دما میشود‪.‬‬

‫شکل ‪ 5-2‬آزادسازی گرما 𝑟𝑄 و اتالف گرمايی ‪ 𝑄I‬به صورت تابعی از دمای ذره 𝑠𝑇‪ .‬نقاط توپر‪ ،‬حالتهای پايدار و نقاط‬
‫توخالی‪ ،‬حالتهای ناپايدار را نشان میدهد‪ .‬خط ممتد و خط چینها به ترتیب بیانگر منحنی تولید گرما و اتالف گرما‬
‫هستند‪ .‬شکل الحاقی نیز دمای اشتعال را به صورت تابعی از اندازه ذره نشان میدهد‪.‬‬

‫‪77‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در دمای اشتعال‪ ،‬منحنیهای اتالف گرمايی و آزادسازی گرما مماس میشوند (نقطه ‪ I‬در شکل‬
‫‪ .)3‬ذره شروع به جذب گرما کرده و سريع ًا از يک رژيم احتراقی سینتیکی به رژيم نفوذی با دمای‬
‫نزديک به دمای آدياباتیک مخلوط استوکیومتريک (نقطه ‪ )D‬انتقال میيابد‪ .‬وقتی که ذره مشتعل‬
‫شد‪ ،‬زمانی که شعاع آن به ‪ 𝑟1‬کاهش میيابد‪ ،‬ذره قطع ًا خاموش میشود‪ ،‬که در آن منحنیهای‬
‫اتالف گرمايی و آزادسازی گرما دوباره مماس میشوند (نقطه ‪ .)E‬پس از خاموشی‪ ،‬ذره به يک‬
‫رژيم سینتیکی انتقال میيابد (نقطه ‪.)K‬‬

‫اگر اندازه اولیه ذره بیشتر کاهش يابد‪ ،‬شیب منحنی اتالف گرما بسیار تند میشود که در اين‬
‫صورت امکان ندارد منحنیهای آزادسازی گر ما و اتالف گرما مماس شوند‪ .‬زير اين شعاع بحرانی‪،‬‬
‫ذره نمیتواند در هیچ دمای گازی مشتعل شود‪.‬‬

‫در شکل ‪ ، 6-2‬پروفیل دمای ذره در سه حالت با اندازههای اولیه متفاوت که به يک اکسیدکننده‬
‫گازی تزريق شدهاند‪ ،‬نشان داده میشود‪ .‬حالت اول ( 𝑡𝑖𝑟𝑐𝑟≫ ‪ )𝑟0‬مربوط به يک ذره بزرگ میباشد‬
‫ال نفوذی واکنش میدهد‪.‬‬
‫که دستخوش گرمايش شده‪ ،‬سپس مشتعل شده و در يک رژيم کام ً‬
‫حالت دوم ( 𝑡𝑖𝑟𝑐𝑟~ ‪ )𝑟0‬مربوط به ذره با اندازه متوسط میباشد که مشتعل شده اما بعد ًا بدون‬
‫دستیابی به احتراق کامالً نفوذی خاموش میشود‪ .‬پس از خاموشی‪ ،‬ذره در رژيم سینتیکی در يک‬
‫دمای نزديک به دمای گاز واکنش میدهد‪ .‬سومین حالت ( 𝑡𝑖𝑟𝑐𝑟< ‪ )𝑟0‬مربوط به ذرهای است که‬
‫اندازه آن کمتر از مقدار بحرانی میباشد‪ .‬به اين ترتیب‪ ،‬در رژيم کامالً سینتیکی بدون اشتعال‬
‫واکنش میدهد‪.‬‬

‫‪78‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل ‪ 6-2‬دما و شعاع يک ذره تزريق شده به يک اکسیدکننده گازی در دمای 𝑔𝑇 ‪.‬‬

‫اين تحلیل نشان میدهد که رژيم واکنش ذره تابعی قوی از شعاع ذره‪ ،‬دمای محیط و غلظت‬
‫اکسیدکننده میباشد‪.‬‬

‫‪ - 6-2‬انواع رژیم احتراقی در شعله ذرات آهن‬

‫به طور کلی‪ ،‬يک شعله در حال انتشار از میان مخلوط غبار آهن میتواند در دو رژيم حدی انتشار‬
‫يابد‪ .‬زمانی که زمان مشخصه انتقال حرارت بین ذرات بسیار کوچکتر از زمان مشخصه احتراق ذره‬
‫است‪ ،‬شعله در رژيم پیوسته انتشار می يابد‪ ،‬که در آن گرمای آزاد شده توسط ذرات در حال‬
‫واکنش میتواند به صورت تابع متوسط فضايی مدل شود‪ .‬بر عکس‪ ،‬زمانی که زمان مشخصه انتقال‬
‫حرارت بسیار بزرگتر از زمان واکنش ذره باشد‪ ،‬به سبب اثرات غالب مربوط به ماهیت گسسته‬
‫واکنش ذره‪ ،‬شعله نمیتواند با رويکرد پیوسته بررسی شود‪ .‬رژيم های پیوسته و گسسته با استفاده‬
‫از پاسخ سرعت شعله به تغییرات غلظت اکسیژن از هم تشخیص داده میشوند‪ .‬به عبارتی‪ ،‬بر‬
‫خالف رژيم پیوسته‪ ،‬در رژيم گسسته‪ ،‬سرعت شعله وابستگی ضغیفی به غلظت اکسیژن دارد‪.‬‬

‫‪79‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫اغلب مدلهای کنونی شعله های آرام در حال انتشار در محیط ناهمگن فقط براساس فرض رژيم‬
‫پیوسته میباشد که در آن فاصله بین ذرات بسیار کوچکتر از عرض شعله میباشد‪ .‬اين فرض اجازه‬
‫میدهد که تابع توصیفکننده آزادسازی گرما در ناحیه واکنش به صورت يک تابع پیوسته در فضا‬
‫توصیف شده و معادالت حاکم به صورت دسته معادالت ديفرانسیل جزئی بیان شوند‪ .‬در اين حال‪،‬‬
‫اگر مرتبه بزرگی فاصله بین ذرات با عرض شعله يکسان باشد‪ ،‬رويکرد پیوسته قادر به توصیف‬
‫انتشار شعله نمیشود‪ .‬اين شعله اصطالح ًا مشخصههای گسسته از خود نشان میدهد‪ ،‬که درآن‬
‫فعل و انفعاالت اشتعال محلی بین ذرات مجاور بر انتشار جبهه شعله غالب است‪ .‬در اين حالت‪،‬‬
‫تابع آزادسازی گرما وابسته به توزيع فضايی ذرات شده و شعله ديگر نمیتواند توسط تئوری‬
‫پیوسته توصیف شود‪ .‬پارامتر تعیینکننده رژيم انتشار‪ ،‬زمان احتراقی بیبعد بوده که به صورت‬
‫𝛼 𝑟𝑡‬
‫= 𝑐𝜏 تعريف میشود‪ .‬در رابطه اخیر‪ 𝑡𝑟 ،‬زمان مشخصه واکنش ذره‪ 𝛼 ،‬نفوذپذيری گرمايی‬ ‫‪𝑙2‬‬

‫مخلوط گازی و 𝑙 فاصله بین ذرات میباشد‪ .‬زمانی که ‪ 𝜏𝑐 <1‬باشد‪ ،‬رژيم گسسته در نظر گرفته‬
‫میشود؛ در حالی که اگر ‪ 𝜏𝑐 ≫1‬باشد‪ ،‬رژيم پیوسته میباشد که در آن عملکرد آزادسازی گرما‬
‫در تمام جهات يکنواخت است‪.‬‬

‫کارهای عددی پیشین نشان میدهند که رژيم گسسته توسط يک جبهه شعله مشخص میشود‬
‫که مستقل از زمان واکنش میباشد‪ .‬به عبارت ديگر‪ ،‬در رژيم گسسته‪ ،‬تغییرات غلظت اکسیژن به‬
‫سرعت شعله اثر نمیگذارد‪ .‬در رژيم گسسته‪ ،‬آزادسازی گرما حول ذرات‪ ،‬محلی میشود‪ ،‬تا آنجايی‬
‫که انتشار شعله توسط نفوذ گرمايی بین ذرات مجاور محدود میشود‪ .‬زمانی که شعله توسط نفوذ‬
‫گرمايی کنترل میشود‪ ،‬افزايش نرخ واکنش ذرات باعث افزايش سرعت شعله نمیشود‪ .‬برعکس‪،‬‬
‫در يک رژيم پیوسته‪ ،‬مکانیزم محدودکننده نرخ واکنش ذره میباشد‪ .‬مطابق اين فرض‪ ،‬نرخ واکنش‬
‫به صورت تابع پیوسته در فضا رفتار میکند که در آن ذرات‪ ،‬يک ابر ذرات متراکم تشکیل میدهند‪،‬‬
‫به طوری که فاصله بین ذرات بسیار کوچکتر از عرض شعله میباشد‪.‬‬

‫برخالف شعلههای گازی که به صورت پیوسته مدل میشوند‪ ،‬شعلههای ابرذرات ناهمگن شامل‬
‫ذرات سوزان منفرد ممکن است دمای بسیار بیشتری از گاز اطراف داشته باشند‪ .‬در واقع‪ ،‬مکانیزم‬
‫‪80‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫غالبی که شعله ابر ذرات را از احتراق همگن متفاوت میکند‪ ،‬اشتعال ذرات منفرد میباشد که‬
‫منجر به تشکیل میکروشعلههای نفوذی در داخل ناحیه کلی واکنش (در واقع شعلههايی در داخل‬
‫يک شعله کلی) میشود‪ .‬اين ويژگی باعث میشود که اکثر مشخصات شعلههای ابر ذرات از احتراق‬
‫فاز گازی متمايز باشد‪.‬‬

‫‪ - 7-2‬اثر گاز خنثی موجود در مخلوط هوا و سوخت ذرات آهن‬

‫جايگزين کردن گازهای نجیب به جای نیتروژن در هوا به دلیل تغییر مشخصات انتقال مولکولی‬
‫محیط گازی میتواند روی پارامترهای دينامیکی احتراق ابر ذرات آهن تاثیر قابل مالحظهای داشته‬
‫باشد‪.‬‬

‫مطالعه تجربی که توسط تانگ و همکاران در سال ‪ 2011‬برای شناسايی مد احتراقی غبار ذرات‬
‫آهن با استفاده از گازهای بیاثر آرگون و هلیوم صورت گرفت‪ ،‬نشان داد که گونههای تشکیلدهنده‬
‫اکسیدکننده نقش قابل توجهی در رفتار احتراقی ذرات آهن ايفاء میکند‪ .‬اگر نرخ سوزش ذره به‬
‫جای نفوذ اکسیژن توسط سینتی ک واکنش کنترل شود‪ ،‬به سبب عدم وابستگی نرخ سوزش ذره‬
‫به نفوذپذيری اکسیژن در مد سینتیکی‪ ،‬انتظار میرود تا نسبت بین سرعت شعله در مخلوط هلیوم‬
‫و آرگون کوچکتر باشد‪ .‬به دلیل اينکه آرگون و هلیوم گازهای تک اتمی هستند‪ ،‬ظرفیت گرمايی‬
‫مولی يکسانی دارند‪ .‬در نتیجه دمای آدياباتیک شعله در مخلوط با آهن يکسان است (دمای شعله‬
‫با مخلوط گاز نجیب بیشتر از مخلوط هوا و آهن است؛ زيرا نیتروژن دارای ظرفیت گرمای بزرگتری‬
‫می باشد‪ .).‬به عالوه‪ ،‬هیچ دلیلی وجود ندارد که جايگزينی بین نیتروژن‪ ،‬آرگون و هلیوم‪ ،‬نرخ‬
‫سینتیکی واکنشهای سطحی بین اکسیژن و آهن را تغییر دهد‪ .‬در اين حال‪ ،‬به دلیل نرخ انتقال‬
‫مولکولی جرمی و گرمايی بسیار بزرگتر مخلوط با هلیوم‪ ،‬انتظار میرود که ذرات آهن معلق در‬
‫مخلوط اکسیژن‪/‬هلیوم‪ ،‬سرعت شعله بیشتری داشته باشند‪.‬‬

‫همچنین تانگ و همکاران در سال ‪ 2012‬رژيمهای انتشار شعله غبار آهن را بررسی کردند‪ .‬در‬
‫اين پژوهش‪ ،‬رژيم گسسته در شعلههای درحال انتشار از میان ابر غبار آهن با مخلوط گازی حاوی‬
‫‪81‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫زنون مشاهده شده است‪ ،‬در حالی که با جايگزين کردن زنون با هلیوم رژيم پیوسته بدست میآيد‪.‬‬
‫در اين پژوهش تجربی‪ ،‬چندين آزمايش با استفاده از چهار مخلوط گازی شامل هلیوم يا زنون با‬
‫‪ 21‬درصد و ‪ 40‬درصد غلظت اکسیژن به صورت جداگانه انجام شده است‪ .‬مطابق مشاهدات‪،‬‬
‫سرعت شعله همواره در مخلوطهای حاوی ‪ 40‬درصد اکسیژن در مقايسه با مخلوطهای ‪ 21‬درصد‬
‫اکسیژن بزرگتر است‪ .‬در اين حال‪ ،‬در مخلوطهای حاوی هلیوم اين تفاوت قابل مالحظهتر میباشد‪.‬‬
‫همچنین شعله های در حال انتشار در مخلوط زنون در مقايسه با شعلهها در مخلوط هلیوم کمتر‬
‫به تغییرات غلظت اکسیژن حساس هستند‪ .‬مطابق مدل هسته انقباضی‪ 1‬احتراق ذره‪ ،‬غلظت‬
‫اکسیژن يک رابطه خطی با زمان احتراقی ذره دارد‪ .‬از اين رو‪ ،‬سرعت شعله اندازهگیری شده در‬
‫مخلوط زنون در مقايسه با مخلوط حاوی هلیوم‪ ،‬به تغییران زمان واکنش ذره کمتر حساس است‪.‬‬
‫وابستگی شديدتر سرعت شعله به زمان واکنش در مخلوطهای حاوی هلیوم میتواند به يک انتقال‬
‫رژيم انتشار از پیوسته به گسسته نسبت داده شود‪ .‬مطابق نتايج بدست آمده‪ ،‬در مخلوط با اکسیژن‬
‫‪ 21‬درصد‪ ،‬زمانی که گاز بی اثر زنون جايگزين هلیوم میشود‪ ،‬زمان احتراق بیبعد 𝑐𝜏 تقريباً از‬
‫‪( 3/4‬رژيم پیوسته) به ‪( 0/6‬رژيم گسسته) کاهش میيابد‪.‬‬

‫مکرا و همکاران در سال ‪ 2018‬شعلههای پايدار مسطح ابر ذرات آهن در داخل يک مخفظه احتراق‬
‫با يک هندسه جريان متقابل را بررسیکردند‪ .‬در اين پژوهش‪ ،‬پودرهای آهن با توزيع قطرهای‬
‫مختلف در ابعاد میکرو در دو محیط مجزا که شامل ‪ 30‬درصد اکسیژن‪ 70/‬درصد آرگون و ‪40‬‬
‫درصد اکسیژن‪ 60/‬درصد آرگون بودند‪ ،‬اکسید شدهاند‪ .‬آرگون دارای ظرفیت گرمايی کمتری‬
‫نسبت به نیتروژن بوده که باعث ايجاد دماهای شعله نسبتاً باالتر میشود‪ .‬اين پژوهش نشان داد‬
‫که برخالف پیشبینی روابط ترمودينامیکی‪ ،‬دمای آدياباتیک شعله در غلظتهای آهن ‪ 350‬گرم‬
‫بر مترمکعب و ‪ 450‬گرم بر مترمکعب‪ ،‬با افزايش غلظت اکسیژن کاهش میيابد‪ .‬در اين دو حالت‪،‬‬
‫اکسیژن اضافی منجر به هیچ گونه افزايشی در آزادسازی گرما نمیشود؛ زيرا مقدار کلی سوخت‬

‫‪1‬‬ ‫‪Shrinking core model‬‬

‫‪82‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫ثابت باقی می ماند در صورتی که ظرفیت گرمايی مخلوط افزايش میيابد (آرگون تک اتمی با‬
‫اکسیژن دواتمی جايگزين شده است‪.).‬‬

‫در اين مطالعه‪ ،‬قبل از تشکیل جبهه شعله‪ ،‬اشتعال ذرات به صورت جداگانه مشاهده شده است‬
‫که بیانگر اين است که حضور جبهه شعله روی مد احتراقی ذرات اثر ندارد‪ .‬برای تشکیل جبهه‬
‫شعله‪ ،‬نرخ آزادسازی گرمای کافی از ابر ذرات آهن در حال سوزش نیاز است و مشاهده شده است‬
‫که اين پديده به خودی خود به مد احتراقی ذرات بستگی ندارد‪ .‬غلظتهای ذراتِ زياد‪ ،‬منجر به‬
‫نرخ آزادسازی گرمای سريعتر میشود که اين خود ناشی از افزايش مساحت سطح کلی ذرات‬
‫سوزان است‪ .‬در حالی که ذرات منفرد در غلظتهای کم مشتعل میشوند ولی جبهه شعله پايدار‬
‫تنها باالی يک غلظت بحرانی معین تشکیل میشود‪.‬‬

‫‪ - 8-2‬نتیجه گیری و جمع بندی‬

‫در اين فصل ‪ ،‬رفتار احتراقی ذرات آهن در محیط اکسیدکننده در سه ناحیه پیش گرم‪ ،‬واکنش و‬
‫پس از شعله مطالعه شد‪ .‬نتايج اين مطالعه نشان میدهد که احتراق ذرات آهن در فاز گازی رخ‬
‫نداده بلکه عمدتاً به صورت ناهمگن به وقوع میپیوندد‪ .‬بنابراين‪ ،‬توزيع دمايی در ناحیه احتراقی‬
‫يکنواخت و ساده نیست‪ .‬همچنین‪ ،‬مکانیزمهای کنترلکننده نفوذی و سینتیکی در انتشار شعله‬
‫ذرات آهن بررسی شده و مشخص شده است که مد احتراقی ذره تابعی قوی از شعاع ذره‪ ،‬دمای‬
‫محیط و غلظت اکسیدکننده میباشد‪ .‬اين مطالعه نشان می دهد که در يک شعله ناهمگن ممکن‬
‫است نواحی يک در میانی از مدهای احتراقی سینتیکی و نفوذی با هم وجود داشته باشند و حتی‬
‫اگر سینتیک واکنش ناهمگن معلوم باشد‪ ،‬بدون حل مسئله انتشار شعله به صورت کلی‪ ،‬نمیتوان‬
‫مد غالب احتراق ذره را مشخص کرد‪ .‬در واقع‪ ،‬ذره ممکن است در يک رژيم محدود شده سینتیکی‬
‫شروع به واکنش کند و سپ س به مد کنترل شده نفوذی انتقال يافته و دوباره به يک مد کنترل‬
‫شده سینتیکی بازگردد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬ممکن است بخش قابل توجهی از جرم ذره در طول هر دو‬

‫‪83‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫احتراق سینتیکی و نفوذی مصرف شود‪ ،‬که اين امر منجر به يک وابستگی پیچیده سرعت سوزش‬
‫به اندازه ذره و غلظت میشود‪.‬‬

‫برخالف شعلههای گازی‪ ،‬شعلههای ابرذرات ناهمگن شامل ذرات سوزان منفرد ممکن است دمای‬
‫بسیار بیشتری از گاز اطراف داشته باشند‪ .‬در واقع‪ ،‬مکانیزم غالبی که شعله ابر ذرات را از احتراق‬
‫همگن متفاوت میکند‪ ،‬اشتعال ذرات منفرد میباشد که منجر به تشکیل میکروشعلههای نفوذی‬
‫در داخل ناحیه کلی واکنش میشود‪ .‬اين ويژگی باعث میشود که اکثر مشخصات شعلههای‬
‫ابرذرات از احتراق فاز گازی متمايز باشد‪.‬‬

‫زمانی که زمان مشخصه انتقال حرارت بین ذرات بسیار کوچکتر از زمان مشخصه احتراق ذره‬
‫است‪ ،‬شعله در رژيم پیوسته انتشار می يابد‪ .‬در حالی که‪ ،‬اگر زمان مشخصه انتقال حرارت بسیار‬
‫بزرگتر از زمان واکنش ذره باشد‪ ،‬به سبب اثرات غالب مربوط به ماهیت گسسته واکنش ذره‪ ،‬شعله‬
‫نمی تواند با رويکرد پیوسته بررسی شود‪ .‬رژيم های پیوسته و گسسته با استفاده از پاسخ سرعت‬
‫شعله به تغییرات غلظت اکسیژن از هم تشخیص داده میشوند‪ .‬به عبارتی‪ ،‬بر خالف رژيم پیوسته‪،‬‬
‫در رژيم گسسته‪ ،‬سرعت شعله وابستگی ضغیفی به غلظت اکسیژن دارد‪.‬‬

‫همچنین‪ ،‬مطالعات نشان میدهند که جايگزين کردن گازهای نجیب به جای نیتروژن در هوا به‬
‫دلیل تغییر مشخصات انتقال مولکولی محیط گازی میتواند روی پارامترهای دينامیکی احتراق ابر‬
‫ذرات آهن تاثیر قابل مالحظهای داشته باشد‪.‬‬

‫‪84‬‬
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫ مراجع‬- 9-2
1. SUN, J.H., Dobashi, R. and Hirano, T., 1990. Combustion
behavior of iron particles suspended in air. Combustion Science
and Technology, 150(1-6), pp.99-114.
2. Sun, J.H., Dobashi, R. and Hirano, T., 2001. Temperature profile
across the combustion zone propagating through an iron particle
cloud. Journal of Loss Prevention in the Process
Industries, 14(6), pp.463-467.
3. Sun, J., Dobashi, R. and Hirano, T., 2003. Concentration profile
of particles across a flame propagating through an iron particle
cloud. Combustion and Flame, 134(4), pp.381-387.
4. Jinhua, S., Ritsu, D. and Toshisuke, H., 2006. Velocity and
number density profiles of particles across upward and
downward flame propagating through iron particle
clouds. Journal of loss prevention in the process
industries, 19(2-3), pp.135-141.
5. Tang, F.D., Goroshin, S., Higgins, A. and Lee, J., 2009. Flame
propagation and quenching in iron dust clouds. Proceedings of
the Combustion Institute, 32(2), pp.1905-1912.
6. Bidabadi, M., Haghiri, A. and Rahbari, A., 2010. Mathematical
modeling of velocity and number density profiles of particles
across the flame propagation through a micro-iron dust
cloud. Journal of hazardous materials, 176(1-3), pp.146-153.
7. Tang, F.D., Goroshin, S. and Higgins, A.J., 2011. Modes of
particle combustion in iron dust flames. Proceedings of the
Combustion Institute, 33(2), pp.1975-1982.
8. Tang, F.D., Goroshin, S. and Higgins, A.J., 2012. Propagation
Regime of Iron Dust Flames.
9. Broumand, M. and Bidabadi, M., 2013. Modeling combustion of
micron-sized iron dust particles during flame propagation in a
vertical duct. Fire Safety Journal, 59, pp.88-93.
85
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

10. Bergthorson, J.M., Goroshin, S., Soo, M.J., Julien, P., Palecka,
J., Frost, D.L. and Jarvis, D.J., 2015. Direct combustion of
recyclable metal fuels for zero-carbon heat and power. Applied
energy, 160, pp.368-382.
11. Soo, M.J., Kumashiro, K., Goroshin, S., Frost, D.L. and
Bergthorson, J.M., 2017. Thermal structure and burning velocity
of flames in non-volatile fuel suspensions. Proceedings of the
Combustion Institute, 36(2), pp.2351-2358.
12. McRae, M., Julien, P., Salvo, S., Goroshin, S., Frost, D.L. and
Bergthorson, J.M., 2019. Stabilized, flat iron flames on a hot
counterflow burner. Proceedings of the Combustion
Institute, 37(3), pp.3185-3191.
13. Galvita, V.V., Poelman, H. and Marin, G.B., 2017. Combined
chemical looping: new possibilities for energy storage and
conversion. Energy & Fuels, 31(10), pp.11509-11514.
14. Liu, Y., Liu, D. and Liu, G., 2017. Energy conversion and
ignition of iron nanoparticles by flash. Science China
Technological Sciences, 60(12), pp.1878-1884.
15. Wen, D., 2010. Nanofuel as a potential secondary energy
carrier. Energy & Environmental Science, 3(5), pp.591-600.
16. Utgikar, V.P., Lattin, W. and Jacobsen, R.T., 2007. Nanometallic
fuels for transportation: a well‐to‐wheels analysis. International
journal of energy research, 31(1), pp.99-108.
17. Piriou, B., Vaitilingom, G., Veyssiere, B., Cuq, B. and Rouau,
X., 2013. Potential direct use of solid biomass in internal
combustion engines. Progress in Energy and Combustion
Science, 39(1), pp.169-188.
18. Mandilas, C., Karagiannakis, G., Konstandopoulos, A.G.,
Beatrice, C., Lazzaro, M., Di Blasio, G., Molina, S., Pastor, J.V.
and Gil, A., 2014. Study of basic oxidation and combustion
86
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

characteristics of aluminum nanoparticles under enginelike

conditions. Energy & fuels, 28(5), pp.3430-3441.
19. Steinfeld, A., Kuhn, P., Reller, A., Palumbo, R., Murray, J. and
Tamaura, Y., 1998. Solar-processed metals as clean energy
carriers and water-splitters. International Journal of Hydrogen
Energy, 23(9), pp.767-774.
20. Julien, P. and Bergthorson, J.M., 2017. Enabling the metal fuel
economy: green recycling of metal fuels. Sustainable Energy &
Fuels, 1(3), pp.615-625.
21. Predoi, D., 2007. A study on iron oxide nanoparticles coated with
dextrin obtained by coprecipitation. Digest Journal of
Nanomaterials and Biostructures, 2(1), pp.169-173.
22. Amyotte, P.R., Soundararajan, R. and Pegg, M.J., 2003. An
investigation of iron sulphide dust minimum ignition
temperatures. Journal of hazardous materials, 97(1-3), pp.1-9.
23. Pankhurst, Q.A., Connolly, J., Jones, S.K. and Dobson, J.J.,
2003. Applications of magnetic nanoparticles in
biomedicine. Journal of physics D: Applied physics, 36(13),
p.R167.
24. Moghtaderi, B., Shames, I. and Doroodchi, E., 2006. Combustion
prevention of iron powders by a novel coating method. Chemical
Engineering & Technology: Industrial Chemistry‐Plant
Equipment‐Process Engineering‐Biotechnology, 29(1), pp.97-
103.
25. Hirabayashi, M. and Matsuo, M., 2002. Characterization of iron
in airborne particulate matter by X-ray absorption fine structure
technique. In Analytical Sciences/Supplements Proceedings of
IUPAC International Congress on Analytical Sciences 2001
87
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

(ICAS 2001) (pp. i1581-i1584). The Japan Society for Analytical

Chemistry.
26. Răcuciu, M., Creangă, D.E. and Airinei, A., 2006. Citric-acid-
coated magnetite nanoparticles for biological applications. The
European Physical Journal E, 21(2), pp.117-121.
27. Yang, W., Choi, S., Choi, E.S., Ri, D.W. and Kim, S., 2006.
Combustion characteristics in an iron ore sintering bed
evaluation of fuel substitution. Combustion and Flame, 145(3),
pp.447-463.
28. Deshpande, K., Mukasyan, A. and Varma, A., 2004. Direct
synthesis of iron oxide nanopowders by the combustion
approach: reaction mechanism and properties. Chemistry of
materials, 16(24), pp.4896-4904.
29. Berry, C.C. and Curtis, A.S., 2003. Functionalisation of magnetic
nanoparticles for applications in biomedicine. Journal of physics
D: Applied physics, 36(13), p.R198.
30. Schiemann, M., Fischer, P. and Bergthorson, J., 2017. Iron
particles as carbon-neutral fuel in spray roasting reactors.
In Digital Proceedings of the 8th European Combustion
Meeting (pp. 487-492).
31. Ward, N.R. and Steinberg, T.A., 2009. Iron burning in
pressurised oxygen under microgravity conditions. Microgravity
Science and Technology, 21(1-2), pp.41-46.
32. Qiang, Y., Antony, J., Sharma, A., Nutting, J., Sikes, D. and
Meyer, D., 2006. Iron/iron oxide core-shell nanoclusters for
biomedical applications. Journal of Nanoparticle Research, 8(3-
4), pp.489-496.
33. Tang, F.D., 2011. Reaction-diffusion fronts in heterogeneous
combustion. McGill University (Canada).
88
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

34. Dreizin, E.L., 2000. Phase changes in metal

combustion. Progress in Energy and Combustion Science, 26(1),
pp.57-78.
35. Bing, L.I. and Kleiner, K., 2011. Powdered Metal: the Fuel of the
Future. Metal World, (2), p.5.
36. De Goey, L.P.H. and ten Thije Boonkkamp, J.H.M., 2008. Mass
burning rate of premixed stretched flames: integral analysis
versus large-activation-energy asymptotics. Journal of
Engineering Mathematics, 62(1), pp.67-84.
37. Yetter, R.A., Risha, G.A. and Son, S.F., 2009. Metal particle
combustion and nanotechnology. Proceedings of the Combustion
Institute, 32(2), pp.1819-1838.
38. Yang, W., Ryu, C., Choi, S., Choi, E., Lee, D. and Huh, W., 2004.
Modeling of combustion and heat transfer in an iron ore sintering
bed with considerations of multiple solid phases. ISIJ
international, 44(3), pp.492-499.
39. Li, X. and Huang, J., 2003. Molecular dynamics studies of the
kinetics of phase changes in clusters III: structures, properties,
and crystal nucleation of iron nanoparticle Fe331. Journal of Solid
State Chemistry, 176(1), pp.234-242.
40. Li, X.G., Chiba, A., Takahashi, S. and Sato, M., 1998. Oxidation
characteristics and magnetic properties of iron ultrafine
particles. Journal of applied physics, 83(7), pp.3871-3875.
41. Dreizin, E.L., 2000. Phase changes in metal
combustion. Progress in Energy and Combustion Science, 26(1),
pp.57-78.
42. Sun, J.H., Dobashi, R. and Hirano, T., 1998, January. Structure
of flames propagating through metal particle clouds and behavior
89
‫پديدهشناسی احتراق ذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

of particles. In Symposium (International) on Combustion (Vol.

27, No. 2, pp. 2405-2411). Elsevier.
43. Lee, J.H., Nersisyan, H.H. and Won, C.W., 2004. The
combustion synthesis of iron group metal fine powders. Journal
of Solid State Chemistry, 177(1), pp.251-256.

90
 ‫فصل سوم‬

‫مدلسازی احتراق غیر‬

‫پیشآمیخته ابرذرات آهن با‬
‫پیکربندی جریان متقابل‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ - 1-۳‬مقدمه‬
‫ايده استفاده از پودرهای فلزی به عنوان حاملهای انرژی قابل بازيافت‪ ،‬انگیزه برای مطالعه احتراق‬
‫ذراتی نظیر آهن را افزايش داده است‪ .‬اين ذرات به طور گسترده در دسترس بوده و مقرون به‬
‫صرفه میباشند‪ .‬اين ويژگیها باعث شده اين نوع سوختها به عنوان سوخت قابل بازيافت مطمئن‬
‫برای آينده در نظر گرفته شوند‪.‬‬

‫در اين حال احتراق ذرات ريز جامد به دلیل پیچیدگی فرآيندهای دخیل در آن‪ ،‬در مقايسه با‬
‫احتراق تک فاز هنوز تکامل نیافته است‪ ،‬در نتیجه ارائه مدل تحلیلی جامع میتواند فهم چگونگی‬
‫احتراق ابر ذرات نظیر آهن که به صورت ناهمگن میسوزند و مکانیزمهای دخیل در آن را تسهیل‬
‫نمايد‪.‬‬

‫مطالعۀ تحلیلی حاضر در برگیرنده احتراق ذرات آهن با توزيع يکنواخت در هوا با هندسه جريان‬
‫متقابل میباشد‪ .‬مطالعات تجربی از احتراق ابر ذرات آهن نشان دادهاند که به دلیل پايین بودن‬
‫دمای اشتعال ذرات آهن از دمای ذوب آنها‪ ،‬ذرات آهن به صورت جامد شروع به سوختن کرده و‬
‫سپس با افزايش درجه حرارت‪ ،‬جرم باقیمانده تغییر فاز داده و به صورت مايع به سوختن ادامه‬
‫میدهد‪ .‬همچنین احتراق ابر ذرات آهن کامال ناهمگن میباشد به طوری که در طول فرآيند‬
‫احتراقی‪ ،‬هیچ ذرهای در فاز گازی نمیسوزد‪ .‬مطابق اين مشاهدات‪ ،‬در اين مدلسازی فرض بر اين‬
‫است که در ابتدا ذرات جامد در ناحیه واکنش شروع به سوختن کرده و سپس با ذوب شدن‬
‫باقیمانده سوخت به دلیل واکنش احتراقی‪ ،‬سوزش ذرات در فاز مايع ادامه يابد‪ .‬به طور کلی‬
‫سیستم مورد مطالعه به سه ناحیه پیشگرم‪ ،‬واکنش و پس از شعله تقسیم میگردد‪ .‬همچنین‬
‫برای بدست آوردن پروفیل دمای مخلوط و نیز پروفیل کسر جرمی سوخت و اکسیدکننده و تحلیل‬
‫پارامترهای تاثیرگذار در ساختار شعله‪ ،‬در هر کدام از اين نواحی شرايط مرزی و شرايط پرشی و‬
‫شرايط تطابقی مناسب اعمال میشود‪.‬‬

‫‪93‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ - 2-۳‬مد ل پیشنهادی جدید برای احتراق آدیاباتیک ابر ذرات‬

‫آهن‬
‫طرحواره مدل استفاده شده در شکل (‪ )1-3‬قابل مشاهده است‪ .‬مطابق اين شکل‪ ،‬در ناحیه‬
‫پیشگرم‪ ،‬دمای ذرات تا رسیدن به دمای اشتعال افزايش میيابد‪ .‬با رسیدن دمای ذرات به دمای‬
‫اشتعال‪ ،‬ذرات شروع به سوختن میکنند‪ .‬همچنین در اين مدلسازی ناحیه واکنش خود به دو‬
‫بخش تقسیم شده است‪ .‬در بخش اول فرض شده است که قسمتی از جرم ذرات آهن به صورت‬
‫جامد بسوزد‪ ،‬به محض رسیدن دمای ذرات به دمای ذوب‪ ،‬جرم باقیمانده تغییر فاز داده و در‬
‫بخش دوم ناحیه واکنش به سوختن ادامه دهد‪ .‬با به اتمام رسیدن سوخت آهن و تبديل شدن به‬
‫اکسید آهن مايع‪ ،‬ذرات در انتهای ناحیه واکنش خاموش شده و وارد ناحیه پس از شعله میشوند‪.‬‬
‫در اين ناحیه تنها محصوالت احتراقی (اکسید آهن) حضور داشته و با پیشروی در اين ناحیه سرد‬
‫میشوند‪.‬‬

‫شکل ‪ 1-۳‬طرحواره مدل احتراقی ابر ذرات آهن‬

‫در سیستم احتراقی جريان متقابل‪ ،‬سرعتهای خروجی نازل جريان سوخت و اکسیدکننده در‬
‫جهت مخالف هم هستند‪ .‬بنابراين‪ ،‬همواره موقعیتی بین نازلها وجود خواهد داشت که سرعت‬

‫‪94‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫محوری در آن برابر صفر باشد‪ ،‬اين موقعیت صفحه سکون ‪1‬نامیده میشود‪ .‬در اين پژوهش فرض‬
‫میشود که شعله در طرف چپ صفحه مرجع در نظر گرفته شده (صفحه سکون) تشکیل شود‪.‬‬

‫الزم به ذکر است به منظور پرهیز از پیچیدگی‪ ،‬فرضیات حاکم بر مسئله بهصورت ذيل در نظر‬
‫گرفته شده است‪.‬‬

‫❖ جريان اکساينده و سوخت دارای سرعت يکسان میباشند‪.‬‬

‫❖ مقادير مربوط به چگالی‪ ،‬گرمای ويژه و ساير ضرايب انتقالی ثابت فرض میشوند‪.‬‬
‫❖ فرض شده است که فرآيندهای ذوب شدن ذرات در حالت حدّی رخ دهد‪.‬‬

‫‪ -1-2-۳‬معادالت حاکم‬
‫سینتیک شیمیايی بهصورت يک واکنش کلی تکمرحلهای مطابق با رابطهی (‪ )1-3‬در نظر‬
‫گرفتهشده است‪.‬‬

‫]𝑃[ 𝑡𝑐𝑢𝑑𝑜𝑟𝑝𝑣 → ]𝑂[ 𝑂𝑣 ‪𝑣𝐹 [𝐹] +‬‬ ‫(‪)1-3‬‬

‫که نمادهای ]𝐹[‪ [𝑂] ،‬و ]𝑃[ به ترتیب معرف سوخت‪ ،‬اکسیدکننده و محصوالت هستند‪.‬‬
‫کمیتهای 𝐹𝑣‪ 𝑣𝑂 ،‬و 𝑡𝑐𝑢𝑑𝑜𝑟𝑝𝑣 نیز به ترتیب بیانکنندهی ضرايب استوکیومتری سوخت‪ ،‬اکساينده‬
‫و محصوالت هستند‪.‬‬

‫میدان سرعت به صورت ذيل در نظر گرفته میشود‪.‬‬

‫)𝑌𝑎 ‪(𝑢, 𝑣) = (−𝑎𝑋,‬‬ ‫(‪)2-3‬‬

‫که 𝑢 و 𝑣 سرعت در جهات 𝑋 و𝑌 را نمايش میدهند و 𝑎 (برحسب 𝑠‪ )1/‬به عنوان گراديان سرعت‬
‫در نقطه سکون است و همچنین‪ ،‬نمايانگر نرخ کرنش میباشد‪.‬‬

‫در ادامه معادالت بقای انرژی مخلوط و بقای جرم سوخت و اکساينده ارائه میشود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Stagnation plane‬‬
‫‪95‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫❖ معادلهی بقای انرژی مخلوط‬

‫𝑇𝑑‬ ‫𝑇 ‪𝑑2‬‬ ‫𝑄‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑄‬ ‫(‪)3-3‬‬

‫𝑋𝑎‪−‬‬ ‫𝑇𝐷 =‬ ‫‪2‬‬
‫𝐹𝜔 ‪+‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜔 ‪−‬‬
‫𝑋𝑑‬ ‫𝑋𝑑‬ ‫𝐶𝜌‬ ‫𝐶‬

‫❖ معادلهی بقای جرم سوخت ذرات ريز آهن جامد‬

‫𝑠𝑌𝑑‬ ‫‪𝑑2 𝑌𝑠 𝜔𝐹,1‬‬ ‫(‪)4-3‬‬

‫𝑋𝑎‪−‬‬ ‫𝑠𝐷 =‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜔 ‪−‬‬
‫𝑋𝑑‬ ‫‪𝑑𝑋 2‬‬ ‫𝜌‬

‫❖ معادلهی بقای جرم سوخت حاصل از ذوب شدن ذرات ريز آهن‬

‫𝑚𝑌𝑑‬ ‫‪𝑑 2 𝑌𝑚 𝜔𝐹,2‬‬ ‫(‪)5-3‬‬

‫𝑋𝑎‪−‬‬ ‫𝑚𝐷 =‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜔 ‪+‬‬
‫𝑋𝑑‬ ‫‪𝑑𝑋 2‬‬ ‫𝜌‬

‫❖ معادلهی بقای جرم اکساينده‬

‫𝑜𝑌𝑑‬ ‫𝑜𝑌 ‪𝑑2‬‬ ‫𝐹𝜔‬ ‫(‪)6-3‬‬

‫𝑋𝑎‪−‬‬ ‫𝑜𝐷 =‬ ‫‪2‬‬
‫𝜗‪−‬‬
‫𝑋𝑑‬ ‫𝑋𝑑‬ ‫𝜌‬

‫در معادالت فوق‪( 𝜔𝑚𝑒𝑙𝑡 ،‬برحسب 𝑠‪ )1/‬نرخ ذوب شدن سوخت ذرات آهن جامد بوده و توسط‬
‫روابط ذيل تعريف میشود‪.‬‬
‫𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪𝑌𝑠,‬‬ ‫(‪)7-3‬‬
‫= 𝑡𝑙𝑒𝑚𝜔‬ ‫) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑇 ‪𝐻(𝑇 −‬‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜏‬

‫که در روابط فوق‪( 𝑌𝑠,𝑟𝑒𝑠𝑖𝑑𝑢𝑎𝑙 ،‬بدون بعد) کسر جرمی ذرات جامدی که بدون شرکت در واکنش‬
‫شیمیايی ذوب میشوند‪( 𝜏𝑚𝑒𝑙𝑡 ،‬برحسب 𝑠) زمان ثابت مشخصهی ذوب شدن ذرات‪ 𝐻 ،‬تابع‬
‫هويسايد‪( 𝑇𝑚𝑒𝑙𝑡 ،‬برحسب 𝐾) نقطه ذوب ذرات آهن میباشد‪.‬‬

‫تابع هويسايد مطابق رابطهی ذيل تعريف میگردد‪.‬‬

‫‪0‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑇 < 𝑇‬ ‫(‪)8-3‬‬
‫{ = ) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑇 ‪𝐻(𝑇 −‬‬
‫‪1‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑇 ≥ 𝑇‬

‫‪96‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪( 𝜔𝐹,1‬برحسب 𝑠 ‪ )𝑘𝑔/𝑚3 .‬نرخ واکنش شیمیايی سوخت جامد در بخش اول ناحیه واکنش و‬
‫‪( 𝜔𝐹,2‬برحسب 𝑠 ‪ )𝑘𝑔/𝑚3 .‬نرخ واکنش سوخت مايع در بخش دوم ناحیه واکنش میباشد که از‬
‫قانون آرنیوس پیروی میکند‪.‬‬
‫𝐸‬ ‫(‪)9-3‬‬
‫‪𝜔𝐹,1 = 𝐵𝜌2 𝑣𝑠 𝑣𝑂 𝑌̅𝑠 𝑌̅𝑂 𝑒𝑥𝑝 (−‬‬ ‫)‬
‫𝑇𝑅‬
‫𝐸‬ ‫(‪)10-3‬‬
‫‪𝜔𝐹,2 = 𝐵𝜌2 𝑣𝑚 𝑣𝑂 𝑌̅𝑚 𝑌̅𝑂 𝑒𝑥𝑝 (−‬‬ ‫)‬
‫𝑇𝑅‬
‫‪𝜔𝐹 = 𝜔𝐹,1 + 𝜔𝐹,2‬‬ ‫(‪)11-3‬‬

‫که در روابط فوق 𝐵 (برحسب 𝑠 ‪ )𝑚3 /𝑘𝑔.‬يک ضريب ثابت فرکانسی بوده و 𝑠̅𝑌‪ 𝑌̅𝑚 ،‬و 𝑂̅𝑌 توسط‬
‫روابط (‪ )13-3( ،)12-3‬و (‪ )14-3‬بیان میشود‪.‬‬
‫𝑚‬
‫𝑠𝑌 = 𝑠̅𝑌‬ ‫(‪)12-3‬‬
‫𝑠𝑚 𝑠𝑣‬
‫𝑚‬
‫𝑚𝑌 = 𝑚̅𝑌‬ ‫(‪)13-3‬‬
‫𝑚𝑚 𝑚𝑣‬
‫𝑚‬
‫𝑂𝑌 = 𝑂̅𝑌‬ ‫(‪)14-3‬‬
‫𝑂𝑚 𝑂𝑣‬

‫که در روابط فوق 𝑠𝑌‪ 𝑌𝑚 ،‬و 𝑂𝑌 به ترتیب نشانگر کسر جرمی سوختی که به صورت جامد میسوزد‪،‬‬
‫کسر جرمی سوختی که در فاز مايع میسوزد و کسر جرمی اکساينده میباشند‪ .‬همچنین 𝑠𝑚‪،‬‬
‫𝑚𝑚 و 𝑂𝑚 به ترتیب وزن مولکولی سوخت جامد‪ ،‬وزن مولکولی سوخت مايع و وزن مولکولی‬
‫اکسیدکننده را نشان میدهد و 𝑚 نشانگر وزن مولکولی مخلوط میباشد‪.‬‬

‫همچنین 𝑄 (برحسب 𝑔𝑘‪ )𝐽/‬گرمای آزادشده در واحد جرم سوخت مصرفی‪( 𝑄𝑚𝑒𝑙𝑡 ،‬برحسب‬
‫𝜆‬
‫𝐶𝜌 = 𝑇𝐷 (برحسب 𝑠‪ )𝑚2 /‬ضريب نفوذ حرارتی‬ ‫𝑔𝑘‪ )𝐽/‬گرمای نهان ذوب شدن ذرات میباشد‪.‬‬
‫بوده و 𝐶 (برحسب 𝐾 ‪ )𝐽/𝑘𝑔.‬ظرفیت حرارتی مخلوط میباشد که توسط رابطه (‪ )15-3‬محاسبه‬
‫میگردد‪.‬‬

‫‪97‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪4𝜌𝑝 3‬‬ ‫(‪)15-3‬‬

‫‪𝐶 = 𝐶𝑎 +‬‬ ‫𝑝𝑛 𝑝𝐶 𝑟𝜋‬
‫𝜌‪3‬‬
‫‪4‬‬ ‫(‪)16-3‬‬
‫𝑝𝜌 𝑝𝑛 ‪𝜌 = 𝜌𝑎 + 𝜋𝑟 3‬‬
‫‪3‬‬

‫که 𝑝𝜌 (برحسب ‪ )𝑘𝑔/𝑚3‬چگالی ذره آهن است‪( 𝑛𝑝 .‬برحسب ‪ )1/𝑚3‬نیز تعداد ذرات در واحد‬
‫حجم میباشد‪ ،𝐶𝑝 .‬ظرفیت گرمايی ذره آهن و 𝑎𝐶 ظرفیت گرمايی اکسیدکننده میباشد‪.‬‬

‫همچنین 𝐷 (برحسب 𝑠‪ )𝑚2 /‬ضريب نفوذ جرمی میباشد و زيروندهای 𝑠‪ 𝑚 ،‬و 𝑜 به ترتیب بیانگر‬
‫آهن در فاز جامد‪ ،‬آهن ذوب شده و اکساينده میباشد‪ .‬پارامتر 𝜗 در معادله بقای جرم اکساينده‬
‫بیانگر نسبت جرمی استوکیومتری اکساينده به سوخت است‪.‬‬

‫‪ -2-2-۳‬بیبعد سازی معادالت‬

‫هدف از بیبعدسازی معادالت حاکم‪ ،‬ظاهر کردن تعدادی اعداد بیبعد میباشد که مقدار کمی‬
‫اهمیت پديده های خاص در سیستم احتراقی نسبت به يکديگر را تعیین میکنند‪ .‬به منظور‬
‫بیبعدسازی معادالت (‪ )3-3‬تا (‪ ،)6-3‬متغیرهای بیبعد در جدول (‪ )1-3‬تعريف شدهاند‪.‬‬

‫جدول ‪ 1-۳‬متغیرهای بی بعد‬

‫تعریف متغیر‬ ‫متغیر بیبعد‬

‫𝒖𝑻 ‪𝑻 −‬‬
‫دمای بیبعد‬ ‫=𝜽‬
‫𝒖𝑻 ‪𝑻𝒇 −‬‬
‫𝑿‬
‫مکان بیبعد‬ ‫=𝒙‬
‫𝝀‬
‫√‬
‫𝒂𝑪𝝆‬
‫𝒔𝒀‬
‫کسر جرمی بیبعد ذرات ريز جامد‬ ‫= 𝒔𝒚‬
‫∞‪𝒀𝑭 −‬‬
‫𝒎𝒀‬
‫کسر جرمی بیبعد سوخت در فاز مايع‬ ‫= 𝒎𝒚‬
‫∞‪𝒀𝑭 −‬‬
‫𝑶𝒀‬
‫کسر جرمی بیبعد اکساينده‬ ‫= 𝒐𝒚‬
‫∞‪𝝑𝒀𝑭−‬‬

‫‪98‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫دمای شعله 𝑓𝑇‪ ،‬حداکثر دمايی است که در ناحیه واکنش بدست میآيد‪ .‬رابطه بین ∞‪ 𝑌𝐹−‬و 𝑓𝑇‬
‫به صورت ذيل است‪.‬‬

‫) 𝑢𝑇 ‪𝑌𝐹−∞ 𝑄 = 𝐶(𝑇𝑓 −‬‬ ‫(‪)17-3‬‬

‫همچنین ترم موجود در معادله نرخ واکنش را میتوان به صورت رابطه ذيل بازنويسی کرد‪.‬‬

‫)𝜃 ‪𝛽(1 −‬‬ ‫𝛽‪−‬‬

‫‪exp(−𝑇𝑎 ⁄𝑇) = exp [−‬‬ ‫) (‪] . exp‬‬ ‫(‪)18-3‬‬
‫)𝜃 ‪1 − 𝛼(1 −‬‬ ‫𝛼‬
‫𝐸‬
‫که در آن 𝑎𝑇 دمای فعالسازی بوده و توسط رابطه 𝑅 = 𝑎𝑇 بیان میشود‪ .‬همچنین 𝛼 پارامتر‬
‫آزادسازی گرما بوده به صورت ذيل تعريف میشود‪.‬‬
‫𝑢𝑇 ‪𝑇𝑓 −‬‬
‫≡𝛼‬ ‫(‪)19-3‬‬
‫𝑓𝑇‬

‫𝛽 عدد زلدوويچ میباشد که به صورت ذيل بیان شده و بیان کمی برای انرژی فعالسازی يک‬
‫واکنش شیمیايی را فراهم میکند‪.‬‬

‫) 𝑢𝑇 ‪𝑇𝑎 𝑇𝑎 (𝑇𝑓 −‬‬

‫𝛼=𝛽‬ ‫=‬ ‫(‪)20-3‬‬
‫𝑓𝑇‬ ‫‪𝑇𝑓2‬‬

‫با اعمال اين تغییر متغیرها و با استفاده از تعاريف نرخ واکنش شیمیايی و نرخ ذوب‪ ،‬معادالت‬
‫بیبعد به صورت ذيل بدست میآيد‪:‬‬

‫❖ معادلهی بقای انرژی مخلوط‬

‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑞 𝜃 ‪𝑑𝜃 𝑑2‬‬ ‫𝛽‪−‬‬

‫‪( ) [−‬‬
‫)𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫]‬ ‫(‪)21-3‬‬
‫‪= 2−‬‬ ‫)𝜃‪𝑦𝑠,𝑟𝑒𝑠𝑖𝑑𝑢𝑎𝑙 𝐻(𝜃 − 𝜃𝑚𝑒𝑙𝑡 ) + 𝐷𝑦𝑠 𝑦𝑜 e 𝛼 e 1−𝛼(1−‬‬
‫𝑥𝑑 𝑥𝑑‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜏𝑎‬
‫𝛽‪−‬‬ ‫)𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫‪( ) [−‬‬ ‫]‬
‫‪+ 𝐷𝑦𝑚 𝑦𝑜 e‬‬ ‫)𝜃‪𝛼 e 1−𝛼(1−‬‬

‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑄 = 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑞 میباشد‪ .‬همچنین ضريب 𝐷 از رابطه ∞‪ 𝐷= 𝜌𝐵𝑌𝑎𝐹 −‬بدست میآيد‪.‬‬

‫𝑄‬
‫در معادله فوق‬

‫‪99‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫❖ معادلهی بقای جرم سوخت ذرات ريز آهن جامد‬

‫𝑠𝑦𝑑‬ ‫𝑠𝑦 ‪1 𝑑2‬‬ ‫𝛽‪−‬‬

‫‪( ) [−‬‬
‫)𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫)𝜃‪𝛼 e 1−𝛼(1−‬‬
‫]‬ ‫(‪)22-3‬‬
‫𝑥‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬
‫‪−‬‬ ‫𝑦𝐷‬ ‫𝑦‬
‫𝑜 𝑠‬ ‫‪e‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝑥𝑑 𝑠𝑒𝐿‬
‫𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪𝑦𝑠,‬‬
‫‪−‬‬ ‫) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝜃 ‪𝐻(𝜃 −‬‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜏𝑎‬
‫❖ معادلهی بقای جرم سوخت حاصل از ذوب شدن ذرات ريز آهن‬

‫𝑚𝑦𝑑‬ ‫𝑚𝑦 ‪1 𝑑2‬‬ ‫𝛽‪−‬‬

‫‪( ) [−‬‬
‫)𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫]‬ ‫(‪)23-3‬‬
‫𝑥‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑦𝐷‬ ‫𝑦‬ ‫‪e‬‬ ‫)𝜃‪𝛼 e 1−𝛼(1−‬‬
‫‪2‬‬ ‫𝑚‬ ‫𝑜‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝑥𝑑 𝑚𝑒𝐿‬
‫𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪𝑦𝑠,‬‬
‫‪+‬‬ ‫) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝜃 ‪𝐻(𝜃 −‬‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜏𝑎‬
‫❖ معادلهی بقای جرمی اکساينده‬

‫𝑂𝑦𝑑‬ ‫𝑂𝑦 ‪1 𝑑2‬‬ ‫(‪)24-4‬‬

‫𝑥‪−‬‬ ‫‪+‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫‪𝐿𝑒𝑂 𝑑𝑥 2‬‬
‫𝛽‪−‬‬ ‫)𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫‪( ) [−‬‬ ‫]‬
‫‪= −𝐷𝑦𝑠 𝑦𝑜 e‬‬ ‫)𝜃‪𝛼 e 1−𝛼(1−‬‬
‫𝛽‪−‬‬ ‫)𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫‪( ) [−‬‬ ‫]‬
‫‪− 𝐷𝑦𝑚 𝑦𝑜 e‬‬ ‫)𝜃‪𝛼 e 1−𝛼(1−‬‬

‫‪ -۳-2-۳‬تعیین شرایط مرزی‬

‫به منظور حل معادالت اساسی بقای انرژی و جرم‪ ،‬نیاز به مشخص کردن شرايط مرزی هر ناحیه‬
‫میباشد‪ .‬در ادامه‪ ،‬ويژگی ها و فرضیات در نظر گرفته شده برای هر ناحیه احتراقی ارائه شده و‬
‫شرايط مرزی مناسب تعیین میگردد‪.‬‬

‫➢ ناحیه پیشگرم ) 𝑖𝑥 ≤𝑥<∞‪(−‬‬

‫در اين ناحیه‪ ،‬دمای ذرات جامد تا رسیدن به دمای اشتعال افزايش میيابد‪ .‬فرض میشود در‬
‫ناحیه پیشگرم هیچ فرآيندی به جز گرم شدن ذرات صورت نگیرد‪ .‬بنابراين ناحیه اول مربوط به‬
‫لحظه ورود سوخت به سیستم احتراقی تا قبل از شروع واکنش است‪.‬‬

‫➢ ناحیه واکنش‪-‬بخش اول ) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥≤𝑥≤ 𝑖𝑥 (‬

‫‪100‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫با رسیدن دمای ذرات به دمای اشتعال‪ ،‬ذرات در موقعیت 𝑖𝑥 در فاز جامد شروع به سوختن‬
‫میکنند‪ .‬با ادامه يافتن اين روند‪ ،‬به دلیل افزايش دمای مخلوط به سبب واکنش شیمیايی‪ ،‬دمای‬
‫ذرات آهن در 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 به دمای ذوب رسیده و بخش باقیمانده ذرات جامد که تاکنون اکسید نشدهاند‪،‬‬
‫در ناحیه نازک حدی ذوب میشود‪.‬‬

‫➢ ناحیه واکنش‪-‬بخش دوم ) 𝑞𝑥≤𝑥≤ 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 (‬

‫در بخش دوم ناحیه احتراقی‪ ،‬پس از ذوب شدن جرم باقیمانده‪ ،‬ذرات در فاز مايع شروع به واکنش‬
‫می کنند‪ .‬با پیشروی در ناحیه واکنش‪ ،‬با فرض شرايط استوکیومتريک‪ ،‬نهايت ًا سوخت تا رسیدن‬
‫به موقعیت 𝑞𝑥 به طور کامل با اکسیدکننده واکنش داده و ناحیه واکنش به اتمام میرسد‪.‬‬

‫➢ ناحیه پس از شعله‪-‬بخش اول )‪( 𝑥𝑞 ≤𝑥≤0‬‬

‫با سوختن ذرات آهن در ناحیه واکنش‪ ،‬محصوالت احتراقی (ذرات اکسید آهن) وارد ناحیه پس از‬
‫شعله میشوند و در موقعیت صفحه سکون (‪ )𝑥=0‬از سیستم تخلیه میشوند‪.‬‬

‫➢ ناحیه پس از شعله‪-‬بخش دوم )∞‪(0≤𝑥<+‬‬

‫در طرف راست صفحه سکون تنها اکسیدکننده حضور دارد به طوری که میتوان مخلوط را تک‬
‫فاز در نظر گرفت‪.‬‬
‫با توجه به فرضیات عنوان شده برای نواحی مختلف‪ ،‬شرايط مرزی برای هر ناحیه در جدول‬
‫(‪ )2-3‬آورده شده است‪.‬‬
‫جدول ‪ 2-۳‬شرايط مرزی نواحی مختلف‬

‫ناحیه‬ ‫پیش گرم‬ ‫واکنش‬ ‫پس از شعله‬

‫مکان‬ ‫∞‪𝑥 → −‬‬ ‫𝑖𝑥 = 𝑥‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 = 𝑥‬ ‫𝑞𝑥 = 𝑥‬ ‫∞‪𝒙 → +‬‬

‫𝜽‬ ‫‪0‬‬ ‫𝑖𝜃‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜃‬ ‫𝑞𝜃‬ ‫‪0‬‬

‫𝒔𝒚‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫𝒎𝒚‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚‪𝑦𝑚,‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫𝒐𝒚‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚‪𝑦𝑜,‬‬ ‫‪δ‬‬ ‫𝛅‬

‫‪101‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شايان ذکر است در موقعیت 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥=𝑥 جرم باقیمانده سوخت جامد که در واکنش احتراقی شرکت‬
‫نکرده است‪ ،‬تغییر فاز داده و به مايع تبديل میشود؛ به عبارتی در اين ناحیه حدی ذوب‪،‬‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚‪ 𝑦𝑠,𝑟𝑒𝑠𝑖𝑑𝑢𝑎𝑙 =𝑦𝑚,‬میباشد‪ .‬در نتیجه کسر جرمی سوختی که در بخش اول ناحیه واکنش در‬
‫فاز جامد میسوزد برابر ) 𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪ (1 − 𝑦𝑠,‬میباشد‪.‬‬

‫همچنین ‪ δ‬کسر جرمی اولیه اکساينده بوده و به صورت ذيل تعريف میشود‪:‬‬
‫∞‪YO+‬‬
‫(=‪δ‬‬ ‫)‬ ‫(‪)25-3‬‬
‫∞‪ϑYF−‬‬

‫‪ -4-2-۳‬حل معادالت حاکم‬

‫در اين قسمت معادالت حاکم برای هر ناحیه با استفاده از شرايط مرزی آن ناحیه حل میشود‪.‬‬

‫➢ حل معادله انرژی در نواحی مختلف‬

‫ناحیه پیشگرم ) 𝑖𝑥 ≤𝑥<∞‪(−‬‬ ‫•‬

‫با صرف نظر کردن از ترم های واکنش و ذوب و استفاده از شرايط مرزی جدول (‪ ،)2-3‬حل معادله‬
‫(‪ )21-3‬به صورت ذيل بدست میآيد‪.‬‬

‫𝑥‬
‫( ‪𝜃𝑖 (1 + Erf‬‬ ‫))‬
‫‪√2‬‬ ‫(‪)26-3‬‬
‫=𝜃‬
‫𝑥‬
‫) 𝑖 ( ‪1 + Erf‬‬
‫‪√2‬‬

‫ناحیه واکنش‪-‬بخش اول ) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥≤𝑥≤ 𝑖𝑥 (‬ ‫•‬

‫با فرض حدی بودن فرآيند ذوب شدن ذرات‪ ،‬معادله (‪ )21-3‬به فرم ذيل در میآيد‪.‬‬

‫𝜃 ‪𝑑𝜃 𝑑2‬‬ ‫𝛽‪−‬‬

‫‪( ) [−‬‬
‫)𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫]‬
‫(‪)27-3‬‬
‫𝑥‪−‬‬ ‫)𝜃‪= 2 + 𝐷𝑦𝑠 𝑦𝑜 e 𝛼 e 1−𝛼(1−‬‬
‫𝑥𝑑 𝑥𝑑‬

‫‪102‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫با فرض ثابت بودن دمای ترم واکنش و قرار دادن میانگین دمای مرزهای اين ناحیه به جای 𝜃‬
‫𝜃𝑑 به شکل ذيل در میآيد‪.‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫موجود در ترم واکنش‪ ،‬معادله فوق با تغییر متغیر 𝑍=‬

‫𝑍𝑑‬ ‫𝛽‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪𝛽(1−‬‬

‫‪( ) [−‬‬ ‫]‬
‫(‪)28-4‬‬
‫= 𝑍𝑥‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪+ 𝐷𝑦𝑠 𝑦𝑜 e 𝛼 e 1−𝛼(1−‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜃‪𝜃𝑖 +‬‬
‫= 𝑒𝜃 می باشد‪ .‬با حل معادله فوق خواهیم داشت‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫که در آن‬

‫‪𝑥2‬‬ ‫𝜋 ‪𝑥2‬‬ ‫𝛽‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪𝛽(1−‬‬ ‫𝑥‬

‫‪( ) [−‬‬ ‫]‬
‫) ( ‪𝑍 = 𝑒 − 2 𝐶1 − 𝑒 − 2 √ 𝐷𝑦𝑠 𝑦𝑜 e 𝛼 e 1−𝛼(1−𝜃𝑒 ) . Erfi‬‬ ‫(‪)29-4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪√2‬‬

‫با قرار دادن بسط مکلورن ‪ Erfi‬و انتگرال گیری از رابطه فوق داريم‪.‬‬
‫∞‬
‫‪2‬‬ ‫‪𝑥 2𝑛+1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪𝑥3 𝑥5‬‬
‫= )𝑥(‪Erfi‬‬ ‫∑‬ ‫=‬ ‫‪(𝑥 + +‬‬ ‫)⋯ ‪+‬‬
‫‪√𝜋 𝑛=0‬‬ ‫𝜋√ )‪𝑛! (2𝑛 + 1‬‬ ‫‪3 10‬‬

‫‪1 −𝑥 2‬‬ ‫𝛽‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪𝛽(1−‬‬ ‫𝜋‬ ‫𝑥‬

‫‪( ) [−‬‬ ‫]‬
‫=𝜃‬ ‫) ( ‪𝑒 2 𝐷𝑦𝑠 𝑦𝑜 e 𝛼 e 1−𝛼(1−𝜃𝑒 ) (184 + 32𝑥 2 + 3𝑥 4 ) + √ 𝐶1 Erf‬‬
‫‪120‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪√2‬‬
‫‪+ 𝐶2‬‬

‫(‪)30-4‬‬

‫با به کارگیری شرايط مرزی موجود در جدول (‪ ،)2-3‬پروفیل دما در اين ناحیه به فرم رابطه‬
‫(‪ )31-4‬بدست میآيد‪.‬‬

‫‪103‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪1‬‬ ‫𝑥‪2 +𝑥 2 +‬‬ ‫‪2‬‬

‫𝑥(‪𝑒 −2‬‬ ‫𝑖‬ ‫) 𝑡𝑙𝑒𝑚‬ ‫‪𝑥2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫𝑥‪2 +‬‬ ‫)‪2‬‬
‫=𝜃‬ ‫𝑖𝑥(‪[𝑒 2 (120𝑒 2‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚‬
‫) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝜃 ‪(𝜃𝑖 −‬‬
‫𝑥‬ ‫𝑥‬
‫)) 𝑡𝑙𝑒𝑚 ( ‪120 (Erf ( 𝑖 ) − Erf‬‬
‫‪√2‬‬ ‫‪√2‬‬
‫‪𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2‬‬
‫𝑒‪−‬‬ ‫‪2 𝑊1 (184 + 32𝑥𝑖 2‬‬ ‫) ‪+ 3𝑥𝑖 4‬‬
‫‪𝑥𝑖 2‬‬ ‫𝑥‬
‫𝑒‪+‬‬ ‫‪2 𝑊1 (184 +‬‬ ‫( ‪32𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2 + 3𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 4 )) Erf‬‬ ‫)‬
‫‪√2‬‬
‫‪𝑥𝑖 2‬‬ ‫‪1 2‬‬ ‫‪𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2‬‬
‫) ‪(𝑥 +𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2‬‬
‫𝑒‪+‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪(120𝑒 2‬‬ ‫𝑒 ‪𝜃𝑚𝑒𝑙𝑡 +‬‬ ‫‪2 𝑊1 (184 +‬‬ ‫) ‪32𝑥 2 + 3𝑥 4‬‬
‫‪𝑥2‬‬ ‫𝑖𝑥‬
‫‪−‬‬ ‫‪𝑒 2 𝑊1 (184 +‬‬ ‫( ‪32𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2 + 3𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 4 )) Erf‬‬ ‫)‬
‫‪√2‬‬
‫‪𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫) ‪2 +𝑥 2‬‬ ‫‪𝑥𝑖 2‬‬
‫𝑒‪−‬‬ ‫‪2‬‬ ‫𝑥(‪(120𝑒 2‬‬ ‫𝑖‬
‫𝑒 ‪𝜃𝑖 +‬‬ ‫‪2 𝑊1 (184 +‬‬ ‫) ‪32𝑥 2 + 3𝑥 4‬‬
‫‪𝑥2‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥‬
‫( ‪− 𝑒 2 𝑊1 (184 + 32𝑥𝑖 2 + 3𝑥𝑖 4 )) Erf‬‬ ‫])‬
‫‪√2‬‬

‫(‪)31-3‬‬

‫که در آن‬
‫𝛽‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫‪𝑊1 = 𝐷𝑦𝑠 𝑦𝑜 e‬‬
‫𝜃‪( ) [−1−𝛼(1−‬‬
‫‪𝛼 e‬‬ ‫)𝑒‬
‫]‬ ‫(‪)32-3‬‬

‫ناحیه واکنش‪-‬بخش دوم ) 𝑞𝑥 ≤𝑥≤ 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 (‬ ‫•‬

‫به منظور بدست آوردن پروفیل دمای مخلوط در اين ناحیه‪ ،‬معادله بقای انرژی بی بعد (‪)21-3‬‬
‫با صرف نظر کردن از ترمهای ذوب و بهکارگیری شرايط مرزی موجود در جدول (‪ )2-3‬و انجام‬
‫محاسبات جبری مشابه آنچه در بخش اول ناحیه واکنش ذکر گرديد‪ ،‬حل میشود‪.‬‬

‫‪104‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪1‬‬ ‫𝑥 ‪2+‬‬ ‫) ‪2 +𝑥 2‬‬

‫𝑥(‪𝑒 −2‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚‬ ‫𝑞‬ ‫‪𝑥2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫) ‪2 +𝑥 2‬‬
‫=𝜃‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 (‪[𝑒 2 (120𝑒 2‬‬ ‫𝑞‬
‫) 𝑞𝜃 ‪(𝜃𝑚𝑒𝑙𝑡 −‬‬
‫𝑥‬ ‫𝑞𝑥‬
‫)) ( ‪120 (Erf ( 𝑚𝑒𝑙𝑡 ) − Erf‬‬
‫‪√2‬‬ ‫‪√2‬‬
‫‪𝑥𝑞 2‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪𝑒 2 𝑊2 (184 +‬‬ ‫) ‪32 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2 + 3 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 4‬‬
‫‪𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2‬‬ ‫𝑥‬
‫𝑒‪+‬‬ ‫‪2 𝑊2 (184 + 32𝑥𝑞 2‬‬ ‫( ‪+ 3𝑥𝑞 4 )) Erf‬‬ ‫)‬
‫‪√2‬‬
‫‪𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2‬‬ ‫‪1 2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪𝑥𝑞 2‬‬
‫𝑒‪+‬‬ ‫‪2‬‬ ‫𝑞𝜃 ) 𝑞𝑥‪(120𝑒 2(𝑥 +‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪𝑒 2 𝑊2 (184 +‬‬ ‫) ‪32𝑥 2 + 3𝑥 4‬‬
‫‪𝑥2‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥‬
‫( ‪− 𝑒 2 𝑊2 (184 + 32𝑥𝑞 2 + 3𝑥𝑞 4 )) Erf‬‬ ‫)‬
‫‪√2‬‬
‫‪𝑥𝑞 2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫𝑥 ‪2+‬‬ ‫)‪2‬‬ ‫‪𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪𝑒 2‬‬ ‫𝑥(‪(120𝑒 2‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚‬
‫𝑒 ‪𝜃𝑚𝑒𝑙𝑡 +‬‬ ‫‪2 𝑊2 (184 +‬‬ ‫) ‪32𝑥 2 + 3𝑥 4‬‬

‫‪𝑥2‬‬ ‫𝑞𝑥‬
‫( ‪− 𝑒 2 𝑊2 (184 + 32 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 2 + 3 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 4 )) Erf‬‬ ‫])‬
‫‪√2‬‬

‫(‪)33-3‬‬

‫که در آن‬
‫𝛽‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫‪𝑊2 = 𝐷𝑦𝑚 𝑦𝑜 e‬‬
‫𝜃‪( ) [−1−𝛼(1−‬‬
‫‪𝛼 e‬‬ ‫)𝑒‬
‫]‬ ‫(‪)34-3‬‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜃‪𝜃𝑞 +‬‬
‫= 𝑒𝜃 فرض شده است‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫الزم به ذکر است در ترم واکنش بخش دوم ناحیه واکنش‪،‬‬

‫ناحیه پس از شعله )‪( 𝑥𝑞 ≤𝑥≤0‬‬ ‫•‬

‫با صرف نظر کردن از ترمهای واکنش و ذوب استفاده از شرايط مرزی جدول (‪ ،)2-3‬حل معادله‬
‫(‪ )21-3‬در اين ناحیه به صورت ذيل میباشد‪.‬‬
‫𝑥‬ ‫𝑞𝑥‬
‫( ‪(𝜃𝑞 − 𝜃|𝑥=0 )erf‬‬ ‫) ( ‪) + 𝜃|𝑥=0 erf‬‬
‫=𝜃‬ ‫‪√2‬‬ ‫‪√2‬‬ ‫(‪)35-3‬‬
‫𝑞𝑥‬
‫) ( ‪erf‬‬
‫‪√2‬‬

‫‪105‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫ناحیه اکسیدکننده )∞ ‪(0≤𝑥< +‬‬ ‫•‬

‫در اين بخش نیز با دنبال کردن روند ذکر شده در بخش قبلی‪ ،‬خواهیم داشت‪:‬‬
‫𝑥‬ ‫𝑞𝑥‬
‫( ‪−𝜃𝑞 + (𝜃𝑞 − 𝜃|𝑥=0 )erf‬‬ ‫) ( ‪) + 𝜃|𝑥=0 erf‬‬
‫=𝜃‬ ‫‪√2‬‬ ‫‪√2‬‬ ‫(‪)36-3‬‬
‫𝑞𝑥‬
‫) ( ‪−1 + erf‬‬
‫‪√2‬‬

‫❖ حل معادلهی بقای جرم سوخت ذرات جامد برای نواحی مربوطه‬

‫مطابق جدول (‪ )2-3‬مقدار کسر جرمی سوخت فاز جامد تا موقعیت شروع واکنش ( 𝑖𝑥 ) برابر يک‬
‫بوده و با شروع واکنش احتراقی‪ ،‬قسمتی از جرم آن اکسید شده و قسمت باقیمانده ( 𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪)𝑦𝑠,‬‬
‫در 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 به مايع تغییر فاز میدهد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬کسر جرمی سوخت جامد تنها در بخش اول ناحیه‬
‫واکنش تغییر میکند‪ .‬با استفاده از معادله (‪ )22-3‬و اعمال شرط مرزی مربوطه پروفیل بقای جرم‬
‫سوخت جامد در اين ناحیه توسط رابطه ذيل بیان میشود‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫) )𝑥‪𝑒 2(𝐿𝑒𝑠(𝑥− 𝑥𝑖)+√𝐿𝑒𝑠 √𝐿𝑒𝑠 +4W(𝑥+ 𝑥𝑖−2 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 )) (−1 + 𝑒 √𝐿𝑒𝑠 √𝐿𝑒𝑠+4W( 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 −‬‬
‫‪𝑦𝑠 = −‬‬
‫) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 ‪−1 + 𝑒 √𝐿𝑒𝑠 √𝐿𝑒𝑠+4W( 𝑥𝑖−‬‬

‫(‪)37-3‬‬

‫که در آن‬
‫𝛽‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫‪𝑊 = 𝐷𝑦𝑜 e‬‬
‫𝜃‪( ) [−1−𝛼(1−‬‬
‫‪𝛼 e‬‬ ‫)𝑒‬
‫]‬ ‫(‪)38-3‬‬

‫❖ حل معادلهی بقای جرم سوخت مایع حاصل از ذوب شدن ذرات ریز آهن برای‬
‫نواحی مربوطه‬

‫با شروع واکنش شیمیايی‪ ،‬دمای ذرات بیش از پیش افزايشيافته و نهايت ًا جرمی که در فرآيند‬
‫احتراقی شرکت نکرده در موقعیت 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 تغییر فاز داده و به سوخت مايع تبديل میشود‪ .‬سپس‬
‫در بخش دوم ناحیه احتراقی‪ ،‬ذرات در فاز مايع تا انتهای ناحیه واکنش میسوزند؛ به طوری که‬
‫در موقعیت 𝑞𝑥 کسر جرمی سوخت مايع به مقدار صفر میرسد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬مطابق شرايط مرزی‬
‫‪106‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫ذکر شده در جدول (‪ ،) 2-3‬کسر جرمی سوخت در فاز مايع تنها در ناحیه واکنش تغییر میکند‪.‬‬
‫با استفاده از معادله (‪ )23-3‬و اعمال شرط مرزی مربوطه پروفیل بقای جرم سوخت مايع در‬
‫بخشهای اول و دوم اين ناحیه بدست میآيد‪.‬‬

‫• بخش اول ناحیه واکنش‬

‫𝑥 𝑚𝑒𝐿√‬ ‫𝑖𝑥 𝑚𝑒𝐿√‬

‫( ‪𝑦𝑚,𝑚𝑒𝑙𝑡 (−Erf‬‬ ‫( ‪) + Erf‬‬ ‫))‬
‫‪√2‬‬ ‫‪√2‬‬
‫(‪)39-3‬‬
‫= 𝑚𝑦‬
‫𝑖𝑥 𝑚𝑒𝐿√‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 𝑚𝑒𝐿√‬
‫( ‪Erf‬‬ ‫( ‪) − Erf‬‬ ‫)‬
‫‪√2‬‬ ‫‪√2‬‬

‫• بخش دوم ناحیه واکنش‬

‫‪1‬‬
‫) )𝑥‪𝑦𝑚,𝑚𝑒𝑙𝑡 𝑒 2√𝐿𝑒𝑚(√𝐿𝑒𝑚+√𝐿𝑒𝑚+4𝑊)(𝑥− 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 ) (−1 + 𝑒 √𝐿𝑒𝑚√𝐿𝑒𝑚+4𝑊( 𝑥𝑞−‬‬
‫= 𝑚𝑦‬
‫) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 ‪−1 + 𝑒 √𝐿𝑒𝑚√𝐿𝑒𝑚+4𝑊( 𝑥𝑞 −‬‬

‫(‪)40-3‬‬

‫که در آن‬
‫𝛽‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫‪𝑊 = 𝐷𝑦𝑜 e‬‬
‫𝜃‪( ) [−1−𝛼(1−‬‬
‫‪𝛼 e‬‬ ‫)𝑒‬
‫]‬ ‫(‪)41-3‬‬

‫❖ حل معادلهی بقای جرمی اکساینده‬

‫گاز اکسیدکننده با وارد شدن به ناحیه واکنش در خالف جهت حرکت سوخت‪ ،‬با ذرات ريز آهن‬
‫واکنش میدهد‪ .‬مطابق جدول (‪ )2-3‬مشخص است که جرم اکسیدکننده در انتهای ناحیه واکنش‬
‫( 𝑞𝑥 ) بیشینه بوده و سپس با وارد شدن به بخش دوم ناحیه واکنش مقداری از جرم آن مصرف‬
‫می شود؛ به طوری که در انتهای بخش دوم ناحیه واکنش مقدار کسر جرمی نرمااليزشده آن به‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚‪ 𝑦𝑜,‬میرسد‪ .‬با وارد شدن جرم باقیمانده به بخش اول ناحیه واکنش سبب واکنش شیمیايی‬
‫ذرات آهن در فاز جامد شده و نهايتا در موقعیت 𝑖𝑥 مقدار آن به صفر میرسد‪ .‬با استفاده از معادله‬

‫‪107‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫(‪ )24-3‬و اعمال شرط مرزی مربوطه‪ ،‬پروفیل بقای جرم سوخت جامد در بخشهای اول و دوم‬
‫اين ناحیه بدست میآيد‪.‬‬

‫• بخش اول ناحیه واکنش‬

‫‪1‬‬
‫) )𝑖𝑥 ‪𝑦𝑜,𝑚𝑒𝑙𝑡 𝑒 2√𝐿𝑒𝑜 (√𝐿𝑒𝑜 +√𝐿𝑒𝑜 +4W1 )(𝑥− 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡) (−1 + 𝑒 √𝐿𝑒𝑜 √𝐿𝑒𝑜+4W1 (−𝑥+‬‬
‫= 𝑜𝑦‬
‫) 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 ‪−1 + 𝑒 √𝐿𝑒𝑜 √𝐿𝑒𝑜 +4W1 ( 𝑥𝑖−‬‬

‫(‪)42-3‬‬

‫که در آن‬
‫𝛽‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫‪W1 = 𝐷𝑦𝑠 e‬‬
‫𝜃‪( ) [−1−𝛼(1−‬‬
‫‪𝛼 e‬‬ ‫)𝑒‬
‫]‬ ‫(‪)43-3‬‬

‫• بخش دوم ناحیه واکنش‬

‫𝑜𝑦‬
‫‪1‬‬
‫)𝑞𝑥 ‪𝑒 −2𝐿𝑒𝑜 ( 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡+‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬ ‫‪[δ𝑒 2𝐿𝑒𝑜 (𝑥+ 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡)+2√𝐿𝑒𝑜 √𝐿𝑒𝑜 +4W2 (−𝑥+ 𝑥𝑞 ) (−1‬‬
‫)𝑞𝑥 ‪−1 + 𝑒 √𝐿𝑒𝑜 √𝐿𝑒𝑜 +4W2 (− 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡+‬‬
‫) )𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 ‪+ 𝑒 √𝐿𝑒𝑜 √𝐿𝑒𝑜 +4W2 (𝑥−‬‬
‫‪1‬‬
‫]) ) 𝑞𝑥 ‪+ 𝑦𝑜,𝑚𝑒𝑙𝑡 𝑒 2(√𝐿𝑒𝑜 √𝐿𝑒𝑜 +4W2 (𝑥− 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 )+𝐿𝑒𝑜 (𝑥+ 𝑥𝑞)) (−1 + 𝑒 √𝐿𝑒𝑜 √𝐿𝑒𝑜 +4W2 (−𝑥+‬‬

‫(‪)44-3‬‬

‫که در آن‬
‫𝛽‪−‬‬ ‫) 𝑒𝜃‪𝛽(1−‬‬
‫‪W2 = 𝐷𝑦𝑚 e‬‬
‫𝜃‪( ) [−1−𝛼(1−‬‬
‫‪𝛼 e‬‬ ‫)𝑒‬
‫]‬ ‫(‪)45-3‬‬

‫در روابط بدست آمده برای پروفیل دمای مخلوط و کسر جرمی سوخت و اکسیدکننده در نواحی‬
‫مختلف‪ ،‬در مجموع ‪ 8‬مجهول وجود دارد که در بخش بعدی روند بدست آوردن اين مجهوالت‬
‫توضیح داده میشود‪ .‬اين مجهوالت عبارتند از‪:‬‬

‫𝑡𝑙𝑒𝑚‪𝑥𝑖 , 𝑥𝑚𝑒𝑙𝑡 , 𝑥𝑞 , 𝜃𝑚𝑒𝑙𝑡 , 𝜃𝑞 , 𝜃|𝑥=0 , 𝑦𝑚,𝑚𝑒𝑙𝑡 , 𝑦𝑜,‬‬

‫‪108‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ -5-2-۳‬شرایط تطابقی و پرشی‬

‫به منظور يافتن مجهوالت ذکر شده در بخش قبلی و همچنین ايجاد پیوستگی پروفیلهای دما و‬
‫کسر جرمی در مرزهای نواحی احتراقی‪ ،‬شرايط پرشی و شرايط تطابقی به صورت ذيل نوشته‬
‫میشود‪.‬‬

‫❖ مرز بین نواحی پیشگرم و واکنش ( 𝒊𝒙 )‬

‫𝜃𝑑‬ ‫𝜃𝑑‬ ‫𝜃𝑑‬

‫[‬ ‫⇒ ‪] =0‬‬ ‫| = |‬ ‫(‪)46-3‬‬
‫𝑖𝑥 𝑥𝑑‬ ‫‪𝑑𝑥 𝑥𝑖− 𝑑𝑥 𝑥𝑖+‬‬

‫𝑠𝑦𝑑‬ ‫𝑠𝑦𝑑‬ ‫𝑠𝑦𝑑‬ ‫(‪)47-3‬‬

‫[‬ ‫⇒‪] =0‬‬ ‫|‬ ‫=‬ ‫|‬
‫𝑖𝑥 𝑥𝑑‬ ‫𝑥𝑑‬ ‫‪𝑑𝑥 𝑥𝑖+‬‬
‫‪𝑥𝑖−‬‬

‫❖ مرز بین بخش اول و دوم ناحیه واکنش ( 𝒕𝒍𝒆𝒎𝒙 )‬

‫𝜃𝑑‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑞‬ ‫𝜃𝑑‬ ‫𝜃𝑑‬

‫[‬ ‫]‬ ‫=‬ ‫⇒ 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪𝑦𝑠,‬‬ ‫|‬ ‫‪−‬‬ ‫|‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜏𝑎 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 𝑥𝑑‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 𝑥𝑑‬
‫‪+‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 𝑥𝑑‬
‫‪−‬‬
‫(‪)48-3‬‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑞‬
‫=‬ ‫𝑦‬ ‫𝑥‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚 𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪𝑎𝜏𝑚𝑒𝑙𝑡 𝑠,‬‬

‫𝑚𝑦𝑑‬ ‫𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪𝑦𝑠,‬‬ ‫𝑚𝑦𝑑‬ ‫𝑚𝑦𝑑‬ ‫(‪)49-3‬‬

‫[‬ ‫]‬ ‫‪=−‬‬ ‫⇒ 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥‬ ‫|‬ ‫‪−‬‬ ‫|‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 𝑥𝑑‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜏𝑎‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 𝑥𝑑‬
‫‪+‬‬ ‫‪𝑑𝑥 −‬‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥‬
‫𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪𝑦𝑠,‬‬
‫‪=−‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜏𝑎‬

‫𝑠𝑦𝑑‬ ‫𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪𝑦𝑠,‬‬ ‫𝑠𝑦𝑑‬ ‫𝑠𝑦𝑑‬ ‫(‪)50-3‬‬

‫[‬ ‫]‬ ‫‪=+‬‬ ‫⇒ 𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥‬ ‫|‬ ‫‪−‬‬ ‫|‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 𝑥𝑑‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜏𝑎‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥 𝑥𝑑‬
‫‪+‬‬ ‫‪𝑑𝑥 −‬‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥‬
‫𝑙𝑎𝑢𝑑𝑖𝑠𝑒𝑟‪𝑦𝑠,‬‬
‫‪=+‬‬ ‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝑥‬
‫𝑡𝑙𝑒𝑚𝜏𝑎‬

‫❖ مرز بین نواحی واکنش و پس از شعله ( 𝒒𝒙 )‬

‫𝜃𝑑‬ ‫𝜃𝑑‬ ‫𝜃𝑑‬

‫[‬ ‫⇒‪] =0‬‬ ‫| = |‬ ‫(‪)51-3‬‬
‫𝑞𝑥 𝑥𝑑‬ ‫‪𝑑𝑥 𝑥𝑞− 𝑑𝑥 𝑥𝑞+‬‬

‫‪109‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫𝑜𝑦𝑑‬ ‫𝑜𝑦𝑑‬ ‫𝑜𝑦𝑑‬ ‫(‪)52-3‬‬

‫[‬ ‫⇒‪] =0‬‬ ‫|‬ ‫=‬ ‫|‬
‫𝑞𝑥 𝑥𝑑‬ ‫𝑥𝑑‬ ‫‪𝑑𝑥 𝑥𝑞+‬‬
‫‪𝑥𝑞−‬‬

‫❖ مرز بین نواحی پس از شعله و اکسیدکننده (𝟎=𝒙)‬

‫𝜃𝑑‬ ‫𝜃𝑑‬ ‫𝜃𝑑‬

‫[‬ ‫⇒‪] =0‬‬ ‫= |‬ ‫|‬ ‫(‪)53-3‬‬
‫‪𝑑𝑥 𝑥0‬‬ ‫‪𝑑𝑥 𝑥0+‬‬ ‫‪𝑑𝑥 𝑥0−‬‬

‫همچنین به منظور يافتن دمای حداکثر شعله و مکان آن‪ ،‬در بخش دوم ناحیه واکنش از رابطه‬
‫ذيل میتوان استفاده کرد‪.‬‬
‫𝜃𝑑‬
‫‪=0‬‬ ‫𝑞𝑥 ≤ 𝑥 ≤ 𝑖𝑥‬ ‫(‪)54-3‬‬
‫𝑥𝑑‬

‫از معادله فوق‪ ،‬مقدار 𝑓𝑇 و 𝑓𝑥 بدست میآيد‪.‬‬

‫با جايگذاری جواب معادالت بدست آمده برای دمای مخلوط و بقای جرم سوخت و اکساينده در‬
‫روابط حاصله از شرايط تطابقی و پرشی (روابط (‪ )46-3‬تا (‪ 8 ،))53-3‬معادله ‪ 8‬مجهولی بدست‬
‫میآيد که با حل آن میتوان پروفیل دمای مخلوط کسر جرمی را رسم نمود‪.‬‬

‫‪ - ۳-۳‬نتایج‬
‫برای تحلیل مدل ارائه شده و بررسی نتايج حاصلشده‪ ،‬مقادير کمیتهای بهکاررفته از پژوهشهای‬
‫پیشین استخراج میشود‪.‬‬

‫همچنین در اين مدلسازی فرض می شود ذرات آهن در شرايط استوکیومتريک با هوا واکنش داده‬
‫و فرآورده حاصل از اين واکنش احتراقی‪ ،‬ذرات اکسید آهن از نوع مگنتیت باشد‪.‬‬

‫‪3Fe2 + 2(𝑂2 + 3.76𝑁2 ) → Fe3 𝑂4 + 7.52𝑁2‬‬ ‫(‪)55-3‬‬

‫‪110‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫جدول ‪ ۳-۳‬خواص به کار رفته‬

‫ثابت‬ ‫مقدار‬ ‫ثابت‬ ‫مقدار‬

‫چگالی ذره آهن در فاز‬ ‫𝑔𝑘‬ ‫ظرفیت گرمای ويژه ذره آهن‬ ‫𝑱𝒌‬
‫‪7874‬‬ ‫𝟗𝟐𝟔 ‪𝟎.‬‬
‫جامد‬ ‫‪𝑚3‬‬ ‫در فاز جامد‬ ‫𝑲 ‪𝒌𝒈.‬‬

‫𝑔𝑘‬ ‫ظرفیت گرمای ويژه ذره آهن‬ ‫𝑱𝒌‬

‫چگالی ذره آهن در فاز مايع‬ ‫‪6980‬‬ ‫𝟓𝟐𝟖 ‪𝟎.‬‬
‫‪𝑚3‬‬ ‫در فاز مايع‬ ‫𝑲 ‪𝒌𝒈.‬‬
‫𝑔𝑘‬ ‫𝑱𝒌‬
‫چگالی هوا‬ ‫‪1.225 3‬‬ ‫ظرفیت گرمای ويژه هوا‬ ‫𝟓𝟎𝟎 ‪𝟏.‬‬
‫𝑚‬ ‫𝑲 ‪𝒌𝒈.‬‬
‫𝑔‬ ‫ظرفیت گرمای ويژه ذره‬ ‫𝑱𝒌‬
‫جرم مولی هوا‬ ‫‪28.84‬‬ ‫𝟗𝟒𝟗 ‪𝟎.‬‬
‫𝑙𝑜𝑚‬ ‫اکسید آهن مايع‬ ‫𝑲 ‪𝒌𝒈.‬‬
‫𝑔‬ ‫𝒈‬
‫جرم مولی آهن‬ ‫‪55.845‬‬ ‫جرم مولی اکسید آهن‬ ‫𝟓𝟑𝟓 ‪𝟐𝟑𝟏.‬‬
‫𝑙𝑜𝑚‬ ‫𝒍𝒐𝒎‬
‫انرژی فعالسازی واکنش‬ ‫𝐽‬ ‫غلظت استوکیومتريک آهن در‬ ‫𝒈‬
‫‪246800‬‬ ‫𝟐𝟓𝟔‬
‫احتراقی آهن‬ ‫𝑙𝑜𝑚‬ ‫هوا‬ ‫𝟑𝒎‬

‫کسر جرمی سوخت ذرات‬

‫کسر جرمی اکساينده در‬
‫آهن در ورودی سیستم‬ ‫‪0.379‬‬ ‫𝟓𝟒𝟏 ‪𝟎.‬‬
‫ورودی سیستم احتراقی‬
‫احتراقی‬
‫دمای محیط‬ ‫𝐾‪300‬‬ ‫𝜗‬ ‫𝟖𝟑 ‪𝟎.‬‬
‫گرمای احتراق بر واحد جرم‬ ‫گرمای احتراق بر واحد جرم‬
‫𝐽𝑘‬ ‫𝑱𝒌‬
‫ذرات آهن در بخش اول‬ ‫‪8877.75‬‬ ‫ذرات آهن در بخش دوم‬ ‫𝟒𝟒 ‪𝟏𝟓𝟗𝟗𝟔.‬‬
‫𝑔𝑘‬ ‫𝒈𝒌‬
‫ناحیه واکنش‬ ‫ناحیه واکنش‬
‫گرمای نهان ذوب اکسید‬ ‫𝐽𝑘‬ ‫𝑱𝒌‬
‫‪334.874‬‬ ‫گرمای نهان ذوب ذرات آهن‬ ‫𝟖𝟑𝟐 ‪𝟐𝟒𝟕.‬‬
‫ذرات آهن‬ ‫𝑔𝑘‬ ‫𝒈𝒌‬

‫ضريب نفوذ حرارتی ذرات‬ ‫‪𝑚2‬‬ ‫𝟐𝒎‬

‫‪2.24 × 10−5‬‬ ‫ضريب نفوذ حرارتی اکسیژن‬ ‫𝟓‪𝟑. 𝟕𝟕 × 𝟏𝟎−‬‬
‫آهن‬ ‫𝑠‬ ‫𝒔‬

‫در شکل (‪ )2-3‬پروفیل دمای مخلوط در سیستم احتراقی برای اندازههای متفاوت ذرات آهن رسم‬
‫شده است‪ .‬مطابق شکل مشاهده میشود که با کاهش قطر ذرات دمای شعله به طور قابل توجهی‬
‫افزايش می يابد‪ .‬در واقع‪ ،‬به دلیل فرض کردن عدم تفاوت دمای سوخت و اکسیدکننده در اين‬
‫مدلسازی‪ ،‬اتالف حرارتی از ذره به گاز محیط وجود ندارد‪ .‬در نتیجه با کاهش اندازه ذرات‪ ،‬سطح‬
‫تماس سوخت با اکساينده بیشتر شده و کیفیت واکنش احتراقی بهبود میيابد‪ .‬همچنین اکسیژن‬

‫‪111‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫موجود در هوا به داخل ذرات ريز راحتتر نفوذ کرده و سرعت سوزش افزايش میيابد‪ .‬اين امر‬
‫منجر به افزايش دمای شعله میشود‪.‬‬

‫شکل ‪ 2-۳‬پروفیل دمای مخلوط ابر ذرات آهن و اکسیدکننده‬

‫شکل ‪ ۳-۳‬پروفیل کسر جرمی نرمااليزشده مواد واکنش دهنده و اکسید آهن‬
‫‪112‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫پروفیل کسر جرمی مواد واکنشدهنده و محصول احتراقی در شکل (‪ )3-3‬رسم شدهاند‪ .‬مطابق‬
‫اين شکل‪ ،‬مشخص است که قسمتی از جرم سوخت در بخش اول ناحیه احتراقی مصرف شده و‬
‫بخش باقیمانده ذوب میشود‪ .‬سپس در بخش دوم ناحیه احتراقی سوخت ذرات آهن در فاز مايع‬
‫با اکسیژن موجود واکنش داده و به طور کامل مصرف میشود‪.‬‬

‫در شکل (‪ ) 4-3‬اثرات گاز خنثی موجود در گاز محیط روی پروفیل دمايی و ساختار احتراقی ابر‬
‫ذرات آهن بررسی شده است‪ .‬مطابق اين شکل احتراق ذرات آهن با گاز حاوی مخلوط اکسیژن و‬
‫گازهای آرگون و هلیوم‪ ،‬دمای شعله بیشتری نسبت به احتراق با هوای حاوی اکسیژن و نیتروژن‬
‫دارد‪ .‬در واقع‪ ،‬نیتروژن به دلیل دارا بودن ظرفیت گرمايی باال نسبت به گازهای تک اتمی نظیر‬
‫آرگون و هلیوم سبب کاهش دمای شعله میشود‪ .‬همچنین به دلیل نرخ انتقال مولکولی جرمی و‬
‫گرمايی بسیار بزرگتر مخلوط با هلیوم‪ ،‬احتراق ذرات آهن با اکسیژن‪/‬هلیوم دارای دمای شعله‬
‫بیشتری است‪.‬‬

‫شکل ‪ 4-۳‬پروفیل دمای مخلوط ابرذرات آهن به قطر ‪ 40‬میکرومتر و گاز محیط حاوی هلیوم‪ ،‬آرگون و نیتروژن‬

‫‪113‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در شکلهای (‪ )5-3‬و (‪ ) 6-3‬اثر عدد لوئیس سوخت روی دمای حداکثر شعله و مکان شعله‬
‫(موقعیتی که در آن دمای شعله حداکثر است) بررسی شده است‪ .‬مطابق شکل (‪ )5-3‬دمای شعله‬
‫در مقادير بزرگ عدد لوئیس سوخت شديد ًا کاهش میيابد‪ .‬اين تغییرات با بررسی کردن مفهوم‬
‫عدد لوئیس سوخت قابل توجیه است‪ .‬زمانی که عدد لوئیس سوخت افزايش میيابد‪ ،‬سوخت در‬
‫دسترس در حال جريان به سمت ناحیه واکنش کاهش يافته و منجر به کاهش دمای شعله‬
‫میگردد‪ .‬همچنین کاهش اندازه ذرات منجر به دماهای شعله بزرگتر میشود‪ .‬از شکل (‪)6-3‬‬
‫مشخص است که با افزايش عدد لوئیس سوخت‪ ،‬موقعیت شعله کاهشيافته و به سمت ناحیه پیش‬
‫گرم حرکت میکند‪ .‬به دلیل اينکه افزايش عدد لوئیس سوخت باعث افزايش نسبت نفوذ حرارتی‬
‫به نفوذ جرمی می گردد‪ ،‬مقدار سوخت ذرات آهن در دسترس در حال حرکت به سمت ناحیه‬
‫واکنش کاهش میيابد‪ ،‬در نتیجه ذرات سريعتر (در موقعیتهای دور از مکان شعله) مشتعل‬
‫میشوند و سپس مکان شعله به سمت ناحیه پیشگرم کشیده میشود‪ .‬همچنین کاهش اندازه‬
‫ذرات منجر به کشیده شدن موقعیت شعله به سمت ورودی سوخت میگردد‪ .‬در واقع‪ ،‬به دلیل‬
‫کاهش دمای اشتعال با کاهش اندازه ذرات‪ ،‬ذرات ريزتر‪ ،‬سريعتر مشتعل میشوند‪.‬‬

‫شکل ‪ 5-۳‬تغییرات دمای شعله با عدد لوئیس سوخت در سه قطر مختلف ذرات آهن‬

‫‪114‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل ‪ 6-۳‬تغییرات مکان شعله با عدد لوئیس سوخت در سه قطر مختلف ذرات آهن‬

‫در شکلهای (‪ )7-3‬و (‪ )8-3‬اثر عدد لوئیس اکساينده روی دمای حداکثر شعله و مکان شعله‬
‫نشان داده شده است‪ .‬از شکل (‪ )7-3‬مشاهده میشود که با افزايش عدد لوئیس اکساينده‪ ،‬دمای‬
‫شعله کاهش میيابد‪ .‬مشابه توضیحی که در مورد عدد لوئیس سوخت داده شد‪ ،‬افزايش عدد‬
‫لوئیس منجر به کاهش اکسیدکننده در دسترس در حال حرکت به سوی ناحیه واکنش میشود‬
‫و بنابراين دمای شعله کاهش میيابد‪ .‬همچنین مطابق شکل (‪ ،)8-3‬با افزايش عدد لوئیس‬
‫اکسیدکننده‪ ،‬مقدار موقعیت شعله افزايش میيابد؛ به اين معنی که شعله به سمت ورودی‬
‫اکساينده حرکت میکند‪ .‬مطابق تعريف عدد لوئیس‪ ،‬افزايش عدد لوئیس اکسیدکننده منجر‬
‫می شود تا اکسیدکننده در دسترس در حال نفوذ به سوی ناحیه واکنش کاهش يافته و دمای‬
‫شعله کاهش میيابد‪ .‬در اين خصوص‪ ،‬شعله به سمت ناحیه پس از شعله کشیده میشود‪.‬‬

‫‪115‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل ‪ 7-۳‬تغییرات دمای شعله با عدد لوئیس اکساينده در سه قطر مختلف ذرات آهن‬

‫شکل ‪ 8-۳‬تغییرات مکان شعله با عدد لوئیس اکساينده در سه قطر مختلف ذرات آهن‬

‫‪116‬‬
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫ مراجع‬- 4 - ۳
1. Hertzberg, M., Zlochower, I.A. and Cashdollar, K.L., 1992,
January. Metal dust combustion: explosion limits, pressures, and
temperatures. In Symposium (International) on
Combustion (Vol. 24, No. 1, pp. 1827-1835). Elsevier.
2. Goroshin, S., Kolbe, M. and Lee, J.H., 2000. Flame speed in a
binary suspension of solid fuel particles. Proceedings of the
Combustion Institute, 28(2), pp.2811-2817.
3. Wen, D., 2010. Nanofuel as a potential secondary energy
carrier. Energy & Environmental Science, 3(5), pp.591-600.
4. Linan, A., 1974. The asymptotic structure of counterflow
diffusion flames for large activation energies. Acta
Astronautica, 1(7-8), pp.1007-1039.
5. Seshadri, K. and Trevino, C., 1989. The influence of the Lewis
numbers of the reactants on the asymptotic structure of
counterflow and stagnant diffusion flames. Combustion science
and technology, 64(4-6), pp.243-261.
6. Fendell, F.E., 1965. Ignition and extinction in combustion of
initially unmixed reactants. Journal of Fluid Mechanics, 21(2),
pp.281-303.
7. Andrews, L.C. and Andrews, L.C., 1992. Special functions of
mathematics for engineers (p. 407). New York: McGraw-Hill.
8. Bidabadi, M. and Mafi, M., 2012. Analytical investigation of
temperature distribution and flame speed across the combustion
zones propagating through an iron dust cloud utilizing a three-
dimensional mathematical modeling. Korean Journal of
Chemical Engineering, 29(8), pp.1025-1037.
9. Bidabadi, M. and Mafi, M., 2013. Analytical modeling of
combustion of a single iron particle burning in the gaseous
oxidizing medium. Proceedings of the Institution of Mechanical

117
‫مدلسازی احتراق غیر پیشآمیخته‬
‫ابرذرات آهن با پیکربندی جريان متقابل‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪Engineers, Part C: Journal of Mechanical Engineering‬‬

‫‪Science, 227(5), pp.1006-1021.‬‬
‫‪ .10‬مجید مافی‪“ ،‬مدلسازی احتراق ذرات آهن”‪ ،‬رساله دکتری‪ ،‬مهر ‪.1391‬‬

‫‪118‬‬
 ‫فصل چهارم‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ - 1-4‬مقدمه‬
‫در بسیاری از کاربردهای مهندسی که در آنها سوخت و اکسیدکننده قبل از وارد شدن به محفظه‬
‫احتراق به طور کامل مخلوط نمیشوند‪ ،‬فرآيند احتراق در مخلوط پیشآمیخته جزئی از مواد‬
‫واکنشدهنده رخ می دهد‪ .‬در اين نوع از احتراق‪ ،‬به دلیل وجود گراديان غلظت سوخت‪ ،‬شعلهای‬
‫ايجاد میشود که شعله سهگانه يا شعله لبهای نامیده میشود‪ .‬شعله سهگانه‪ ،‬شعلهای است که‬
‫جبهه شعله آن مسطح نبوده و به طور عمومی از سه شاخه تشکیل شده باشد‪ :‬دو شاخه‬
‫پیشآمیخته که يکی از آنها دارای مخلوط غنی و ديگری دارای مخلوط رقیق میباشد و همچنین‬
‫يک شاخه نفوذی که روی صفحه استوکیومتريک امتداد میيابد‪ .‬در سالهای اخیر‪ ،‬اهمیت شعله‬
‫لبه ای در کاربردهای مرتبط با پديده احتراق نظیر انتشار شعله در اليههای اختالطی‪ ،‬خاموشی‬
‫شعلههای نفوذی و پايدارسازی شعله در جريانهای واکنشدهنده بررسی شده است‪ .‬در اين فصل‪،‬‬
‫يک تئوری تحلیلی از شعلههای سه گانه براساس تقريب شکل شعله با يک پروفیل سهموی‪ ،‬با‬
‫انرژی فعالسازی بزرگ و آزادسازی گرمای کوچک ارائه شده است‪ .‬همچنین شعله متقارن در نظر‬
‫گرفته شده و اعداد لوئیس واحد فرض شده است‪ .‬نتايج اصلی در اين بخش‪ ،‬ارائه روابط تحلیلی‬
‫برای سرعت انتشار‪ ،‬پروفیل دما و انحنای شعله سهگانه به صورت تابعی از گراديان کسر مخلوط‬
‫میباشد‪ .‬در کار حاضر فرض شده است که سوخت ذرات آهن در طی فرآيند احتراق تبخیر نشده‬
‫و به صورت جامد بسوزند‪ .‬در واقع به دلیل پايین بودن دمای آدياباتیک شعله ابر ذرات آهن از‬
‫دمای تبخیر آن‪ ،‬شعله تشکیل شده در احتراق ابر ذرات آهن کامالً ناهمگن بوده و هیچ شعله‬
‫گازی مشاهده نمی شود‪ .‬نتايج بدست آمده برای ذرات آهن با نتايج حاصله برای سوخت گازی‬
‫کارهای پیشین مقايسه شده است‪.‬‬

‫‪ - 2-4‬مدل سازی شعله سه گانه ابر ذرات آهن‬

‫در اين پژوهش يک فرآيند احتراق تک مرحلهای در نظر گرفته شده است که در آن 𝐹𝑣 مولکول‬
‫از يک سوخت (با جرم مولکولی 𝐹𝑚) با 𝑂𝑣 مولکول از يک اکسیدکننده (با جرم مولکولی 𝑂𝑚)‬
‫واکنش داده و 𝑃𝑣 مولکول فرآورده (با جرم مولکولی 𝑃𝑚) تشکیل می دهند‪ .‬همچنین تمام مراحل‬
‫تحلیل با فرض عدد لوئیس واحد (که در آن نفوذپذيری گرما و نفوذپذيری جرمی گونهها در نرخ‬
‫يکسان صورت میگیرد‪ ).‬انجام شده است‪.‬‬

‫‪121‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫معادله حاکم برای کسر جرمی گونههای واکنشدهنده به صورت ذيل تعريف شده است؛ که در‬
‫آن 𝑂 ‪ 𝑖=𝐹,‬بوده و 𝐹 بیانگر سوخت و𝑂 بیانگر اکسیدکننده میباشد‪.‬‬
‫𝑖𝑌𝐷‬
‫𝜌‬ ‫𝜔 𝑖𝑚 𝑖𝑣 ‪= 𝐷𝑖 ∇2 𝑌𝑖 −‬‬ ‫(‪)1-4‬‬
‫𝑡𝐷‬
‫𝜔 نرخ واکنش بوده که تعداد واکنشها در واحد حجم و زمان را نشان میدهد‪ .‬همچنین 𝑖𝐷‬
‫ضريب نفوذ جرمی واکنش دهندهها میباشد‪ .‬معادله حاکم برای دما به صورت ذيل بیان میشود‪.‬‬
‫𝑝𝐷 𝑇𝐷‬
‫𝑝𝑐𝜌‬ ‫‪−‬‬ ‫𝜔𝑄 ‪= 𝐷𝑇 ∇2 𝑇 +‬‬ ‫(‪)2-4‬‬
‫𝑡𝐷 𝑡𝐷‬
‫که در آن 𝑝 فشار‪ 𝑐𝑝 ،‬گرمای ويژه در فشار ثابت مربوط به واحد جرم گاز‪ 𝑄 ،‬مقدار گرمای آزادشده‬
‫𝜕‬ ‫𝐷‬
‫𝑡𝜕‬
‫به صورت ∇ ‪+𝑢.‬‬ ‫𝑡𝐷‬
‫در واکنش و 𝑇𝐷 هدايتپذيری گرمايی میباشد‪ .‬همچنین در معادالت فوق‬
‫تعريف میشود‪ 𝜌 .‬و 𝑢 به ترتیب چگالی و سرعت سیال میباشد‪.‬‬
‫اعداد لوئیس سوخت و اکسیدکننده واحد فرض شده است؛ به طوری که‪:‬‬
‫𝑇𝐷‬
‫= 𝑂𝐷 = 𝐹𝐷‬ ‫𝑘≡‬ ‫(‪)3-4‬‬
‫𝑝𝑐 ∞𝜌‬
‫نرخ واکنش 𝜔 با استفاده از قانون آرنیوسی (لینان و ويلیامز ‪ )1993‬به صورت ذيل مدل شده‬
‫است‪.‬‬
‫𝑣‬ ‫𝑣‬
‫)𝑇‪𝜔 = 𝐴𝜌𝑣𝐹 +𝑣𝑂 𝑌𝐹 𝐹 𝑌𝑂 𝑂 exp (−𝑇𝑎 ⁄‬‬ ‫(‪)4-4‬‬
‫که در آن 𝑎𝑇 دمای فعالسازی بوده و از رابطه 𝑎𝑅𝐸 = 𝑎𝑇 بدست میآيد و ضريب پیش نمايی 𝐴 تابع‬
‫ضعیفی از دما میباشد که در اين تحلیل برای سادگی ثابت در نظر گرفته شده است‪.‬‬
‫با فرض کوچک بودن عدد ماخ در فرآيند احتراقی میتوان تغییرات فشار را ناچیز در نظر گرفت‪.‬‬
‫در نتیجه‪ ،‬چگالی مطابق رابطه ذيل تنها تابعی از دما میباشد؛ که در آن 𝐵𝑘 ضريب بولتزمن‪𝑝∞ ،‬‬
‫فشار باالدست و 𝑚 وزن مولکولی متوسط میباشد‪.‬‬
‫∞𝑝𝑚‬
‫=𝜌‬ ‫(‪)5-4‬‬
‫𝑇 𝐵𝑘‬
‫𝑝𝐷 معادله انرژی به صورت ذيل بازنويسی میشود‪.‬‬
‫𝑡𝐷‬
‫با حذف ترم‬
‫𝑇𝐷‬
‫𝑝𝑐𝜌‬ ‫𝜔𝑄 ‪= 𝑘𝜌∞ 𝑐𝑝 ∇2 𝑇 +‬‬ ‫(‪)6-4‬‬
‫𝑡𝐷‬
‫مشاهدات تجربی نشان دادهاند که در شعلههای سهگانه در راستای عمود بر خط استوکیومتريک‪،‬‬
‫گراديان غلظت وجود دارد؛ به طوری که در باالدست ∞‪ 𝑥→-‬کسر جرمی سوخت از ‪ 𝑌𝐹 =1‬در‬
‫جريان سوخت (∞‪ )𝑦→+‬تا ‪ 𝑌𝐹 =0‬در جريان اکسیدکننده (∞‪ )𝑦→-‬تغییر میکند‪ .‬به طور مشابه‬

‫‪122‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫کسر جرمی اکسیدکننده از ‪ )𝑦→+∞( 𝑌𝑂 =0‬تا ‪ )𝑦→-∞( 𝑌𝑂 =1‬تغییر میکند؛ بنابراين‬

‫میتوان نوشت‪:‬‬
‫‪𝑌0 (−∞, 𝑦) + 𝑌1 (−∞, 𝑦) = 1‬‬ ‫(‪)7-4‬‬
‫لذا به منظور بدست آوردن درک صحیحی از ساختار شعله سهگانه و سادهسازی بررسی تحلیلی‬
‫آن‪ ،‬از مفهوم کسر مخلوط استفاده شده است‪ .‬کسر مخلوط مقدار نسبت سوخت به اکسیدکننده‬
‫را در احتراق غیر پیشآمیخته به صورت محلی محاسبه میکند‪ .‬با فرض نفوذپذيری سوخت و‬
‫اکسیدکننده يکسان و همچنین شیمی بی نهايت سريع به طوری که واکنش در اليه بسیار نازک‬
‫رخ دهد‪ ،‬میتوان از تعريف کسر مخلوط بیلگر (‪ )1976‬بهره جست‪.‬‬
‫‪𝑟𝑌𝐹 − 𝑌𝑂 + 1‬‬
‫=𝑍‬ ‫(‪)8-4‬‬
‫𝑟‪1+‬‬
‫𝑂𝑣 𝑂𝑚‬
‫که در آن 𝑣 𝑚 =𝑟 میباشد‪ .‬مطابق رابطه فوق واضح است که در ناحیه باالدست ∞‪ ،𝑥→-‬در‬
‫𝐹 𝐹‬
‫جريان سوخت ∞‪ 𝑦→+‬کسر مخلوط برابر ‪ 1‬بوده و در جريان اکسیدکننده ∞‪ 𝑦→-‬کسر مخلوط‬
‫برابر صفر می باشد‪.‬‬
‫شکلهای (‪ )1-4‬و (‪ )2-4‬تغییرات کسر جرمی گونهها و کسر مخلوط در راستای عمود بر جريان‬
‫را به ترتیب در ناحیه قبل از جبهه شعله ‪ 𝑥<0‬و ناحیه پس از جبهه واکنش ‪ 𝑥>0‬نشان میدهد‪.‬‬

‫در ‪𝑥<0‬‬ ‫شکل ‪ 2-4‬تغییرات کسر جرمی گونه ها و کسر مخلوط در راستای عمود بر جريان‬

‫‪123‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در‪𝑥>0‬‬ ‫شکل ‪ 2-4‬تغییرات کسر جرمی گونه ها و کسر مخلوط در راستای عمود بر جريان‬
‫کسر مخلوط را میتوان به فرم اسکالر بقايی بیان کرد‪.‬‬
‫𝑍𝐷‬
‫𝜌‬ ‫𝑍 ‪= 𝑘𝜌∞ ∇2‬‬ ‫(‪)9-4‬‬
‫𝑡𝐷‬
‫با فرض ∞𝑇=𝑇 در باالدست جريان‪ ،‬کسر جرمی سوخت و اکسید کننده را میتوان برحسب کسر‬
‫مخلوط و دما بیان کرد‪.‬‬
‫𝑝𝑐 𝐹𝑣 𝐹𝑚‬
‫)𝑇 ‪𝑌𝐹 = (𝑇∞ −‬‬ ‫𝑍‪+‬‬ ‫(‪)10-4‬‬
‫𝑄‬
‫𝑝𝑐 𝑂𝑣 𝑂𝑚‬
‫)𝑇 ‪𝑌𝑂 = (𝑇∞ −‬‬ ‫‪−𝑍+1‬‬ ‫(‪)11-4‬‬
‫𝑄‬
‫به منظور مشخص کردن پارامترهای بی بعد مناسب و بررسی اثرات آنها‪ ،‬معادالت اساسی برحسب‬
‫متغیرهای بی بعد بیان میشوند‪ .‬بنابراين‪ ،‬چگالی و سرعت بیبعد به ترتیب به صورت ∞𝜌‪ϖ = 𝜌/‬‬
‫و ) ∞𝑈‪ (𝑈, 𝑉)=(𝑢/𝑈∞ , 𝜐/‬بیان میشوند که در آن ∞𝑈 سرعت انتشار جبهه شعله سهگانه و‬
‫)𝜐 ‪ (𝑢,‬سرعت سیال میباشد‪ .‬همچنین مختصات بیبعد به صورت )𝑘‪(𝑋, 𝑌)=(𝑥𝑈∞ /𝑘 , 𝑦𝑈∞ /‬‬
‫تعريف میشود‪ .‬به دلیل متفاوت بودن نرخ واکنش روی جبهه شعله‪ ،‬سرعت سوزش در هر نقطهای‬
‫با نقطه ديگر متفاوت خواهد بود به طوری که سرعت سوزش در نقطه سهگانه بیشینه است‪ .‬در‬
‫نتیجه واضح است که دمای بیشینه درست پشت جبهه شعله در طول خط استوکیومتريک جايی‬
‫که احتراق کامل صورت گرفته و تمام سوخت و اکسیدکننده مصرف میشود‪ ،‬به بیشترين مقدار‬
‫‪1‬‬
‫𝑟‪ 𝑍=𝑍𝑠 = 1+‬و ‪ 𝑌𝐹 =0‬در معادله (‪)10-4‬‬ ‫خود برسد‪ .‬دمای آدياباتیک شعله 𝑠𝑇 با قرار دادن‬
‫حاصل میشود‪.‬‬

‫‪124‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫𝑄‬ ‫‪1‬‬ ‫𝑄‬

‫‪𝑇𝑠 = 𝑇∞ +‬‬ ‫‪= 𝑇∞ +‬‬ ‫(‪)12-4‬‬
‫𝑟 ‪𝑚𝐹 𝑣𝐹 𝑐𝑝 1 +‬‬ ‫𝑝𝑐) 𝑂𝑣 𝑂𝑚 ‪(𝑚𝐹 𝑣𝐹 +‬‬
‫پارامتر بیبعد مهمی به نام آزادسازی گرما به صورت ذيل تعريف میشود که مشخصکننده افزايش‬
‫دما يا به عبارت ديگر مقدار گرمای آزاد شده در شعله میباشد‪.‬‬
‫‪−1‬‬
‫∞𝑇 ‪𝑇𝑠 −‬‬ ‫∞𝑇 𝑝𝑐) 𝑂𝑣 𝑂𝑚 ‪(𝑚𝐹 𝑣𝐹 +‬‬
‫≡𝛼‬ ‫‪= [1 +‬‬ ‫]‬ ‫(‪)13-4‬‬
‫𝑠𝑇‬ ‫𝑄‬
‫همچنین دمای بی بعد به صورت رابطه ذيل معرفی میشود‪.‬‬
‫∞𝑇 ‪𝑇 −‬‬
‫=𝛩‬ ‫(‪)14-4‬‬
‫∞𝑇 ‪𝑇𝑠 −‬‬
‫پارامتر بیبعد مهم ديگر عدد زلدوويچ میباشد که به صورت ذيل بیان شده و بیان کمی برای‬
‫انرژی فعالسازی يک واکنش شیمیايی را فراهم میکند‪.‬‬
‫) ∞𝑇 ‪𝑇𝑎 𝑇𝑎 (𝑇𝑠 −‬‬
‫𝛼=𝛽‬ ‫=‬ ‫(‪)15-4‬‬
‫𝑠𝑇‬ ‫‪𝑇𝑠2‬‬
‫ترم موجود در معادله نرخ واکنش (‪ )4-4‬را میتوان به صورت رابطه ذيل بر حسب 𝛼 و 𝛽 بازنويسی‬
‫کرد‪.‬‬
‫)𝛩 ‪𝛽(1 −‬‬ ‫𝛽‪−‬‬
‫‪𝑒𝑥𝑝(−𝑇𝑎 ⁄𝑇) = 𝑒𝑥𝑝 [−‬‬ ‫) ( ‪] . exp‬‬ ‫(‪)16-4‬‬
‫)𝛩 ‪1 − 𝛼(1 −‬‬ ‫𝛼‬
‫)𝛩‪𝛽(1−‬‬
‫)𝛩‪ 𝑒𝑥𝑝 [− 1−𝛼(1−‬بیان کننده نسبت نرخ واکنش در دمای 𝑇 به نرخ واکنش‬ ‫که در رابطه فوق ]‬
‫در دمای آدياباتیک شعله 𝑠𝑇 میباشد‪ .‬همچنین میتوان به جای 𝑂𝑣𝑂𝑌 𝐹𝑣𝐹𝑌 از رابطه ذيل استفاده‬
‫نمود‪.‬‬
‫𝑂𝑣‬
‫𝑍‬ ‫𝑍‬
‫])𝛩 ‪(𝑍 − 𝛩)𝑣𝐹 [(1 − 𝑍 ) + 𝑟(1 −‬‬
‫𝑣‬ ‫𝑣‬ ‫𝑠‬ ‫𝑠‬ ‫(‪)17-4‬‬
‫= 𝑂 𝑂𝑌 𝐹 𝐹𝑌‬
‫‪(1 −‬‬ ‫𝑂𝑣‪𝑟)𝑣𝐹 +‬‬
‫در نتیجه معادله (‪ )6-4‬را میتوان برحسب متغیرهای بی بعد به صورت ذيل نوشت‪.‬‬
‫𝛩𝜕‬ ‫𝛩𝜕‬
‫𝑈( ‪ϖ‬‬ ‫) 𝑉‪+‬‬
‫𝑋𝜕‬ ‫𝑌𝜕‬
‫𝛩‪𝜕2𝛩 𝜕2‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫(‪)18-4‬‬
‫‪𝜕𝑋 2 𝜕𝑌 2‬‬
‫)𝛩 ‪𝛽(1 −‬‬
‫‪+ 𝜆ϖ𝑣𝐹 +𝑣𝑂 𝛴(𝑍⁄𝑍𝑠 , 𝛩)𝑒𝑥𝑝 [−‬‬ ‫]‬
‫)𝛩 ‪1 − 𝛼(1 −‬‬
‫که در آن‬
‫𝑂𝑣‬
‫𝑍‬ ‫𝑍‬
‫])𝛩 ‪𝛴(𝑍⁄𝑍𝑠 , 𝛩) = ( − 𝛩)𝑣𝐹 [(1 − ) + 𝑟(1 −‬‬ ‫(‪)19-4‬‬
‫𝑠𝑍‬ ‫𝑠𝑍‬
‫‪125‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫مقدار مشخصه نرخ سوزش 𝜆 به صورت ذيل تعريف میشود‪.‬‬

‫‪𝑣 +𝑣 −1‬‬
‫‪𝑘𝑄𝐴 𝜌∞0 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫=𝜆‬ ‫) 𝛼‪exp (− 𝛽⁄‬‬ ‫‪2‬‬
‫(‪)20-4‬‬
‫‪𝑐𝑝 𝑇𝑠 𝛼 (1 + 𝑟)𝑣0 +𝑣1‬‬ ‫∞𝑈‬
‫معادله اسکالر بقايی برای کسر مخلوط به صورت ذيل بازنويسی میشود‪.‬‬
‫𝑍𝜕‬ ‫𝑍𝜕‬ ‫𝑍‪𝜕2𝑍 𝜕2‬‬
‫𝑈( ‪ϖ‬‬ ‫= ) 𝑉‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫(‪)21-4‬‬
‫𝑋𝜕‬ ‫𝑌𝜕‬ ‫‪𝜕𝑋 2 𝜕𝑌 2‬‬
‫همچنین چگالی بیبعد را میتوان برحسب پارامترهای بی بعد به فرم ذيل نوشت‪.‬‬
‫𝛼‪1−‬‬
‫=‪ϖ‬‬ ‫(‪)22-4‬‬
‫)𝛩 ‪1 − 𝛼(1 −‬‬
‫تغییرات چگالی به سبب تغییرات دما (به ويژه تغییر پارامتر آزادسازی گرما 𝛼)‪ ،‬میدان سرعت را‬
‫از طريق معادله پیوستگی تصحیح میکند که میتوان به صورت ذيل نوشت‪.‬‬
‫)‪𝜕(ϖU) 𝜕(ϖV‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)23-4‬‬
‫𝑋𝜕‬ ‫𝑌𝜕‬
‫شايان ذکر است تمامی معادالت با فرض جريان دوبعدی و پايا بازنويسی شدهاند‪.‬‬
‫• تقريب آزادسازی گرمای کم‬
‫دسته معادالت (‪ )22-4( ،)21-4( ،)18-4‬و (‪ )23-4‬هنوز پیچیده بوده و نمیتوانند به صورت‬
‫تحلیلی حل شوند‪ .‬بنابراين با تقريب آزادسازی گرمای کم (‪ )𝛼≪1‬تغییرات چگالی به اندازهای‬
‫ضعیف میشود که بتوان در معادالت (‪ )21-4( ،)18-4‬و (‪ ϖ=1 ،)23-4‬فرض نمود‪ .‬بنابراين با‬
‫در نظر گرفتن حل جزئی برای میدان سرعت به صورت ‪ 𝑈=1‬و ‪ 𝑉=0‬معادالت دما و کسر مخلوط‬
‫به فرم ذيل ساده میشوند‪.‬‬
‫𝛩 ‪𝜕𝛩 𝜕 2 𝛩 𝜕 2‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫])𝛩 ‪+ 𝜆𝛴(𝑍⁄𝑍𝑠 , 𝛩)𝑒𝑥𝑝[−𝛽(1 −‬‬ ‫(‪)24-4‬‬
‫‪𝜕𝑋 𝜕𝑋 2 𝜕𝑌 2‬‬
‫𝑍 ‪𝜕𝑍 𝜕 2 𝑍 𝜕 2‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫(‪)25-4‬‬
‫‪𝜕𝑋 𝜕𝑋 2 𝜕𝑌 2‬‬
‫معادله (‪ )25-4‬بیضوی می باشد‪ .‬اگر فرض شود که تغییرات کسر مخلوط در جهت عمود بر خط‬
‫استوکیومتريک (راستای محور 𝑌) بسیار قابل مالحظهتر و سريعتر از جهت جريان (راستای محور‬
‫𝑋) باشد‪ ،‬میتوان از اولین ترم طرف راست معادله (‪ )25-4‬صرف نظر نمود‪ .‬در نتیجه اين معادله‬
‫به هذلولوی تبديل شده و با فرض مشخصبودن پروفیل کسر مخلوط در باالدست )𝑦 ‪،𝑍(−∞,‬‬
‫حل آن به صورت يکتا تعیین میشود‪ .‬با در نظر گرفتن شیمی بی نهايت سريع واکنش به طوری‬
‫که ناحیه واکنش بسیار ن ازک بوده و ضخامت شعله در مقايسه با ضخامت اليه اختالطی بسیار‬
‫کوچک باشد‪ ،‬می توان پروفیل کسر مخلوط را در نزديکی شعله خطی فرض نمود‪ .‬اگرچه پروفیل‬
‫‪126‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫خطی 𝑌𝐵‪ 𝑍=𝐴+‬شرايط مرزی ‪ 𝑍=0,1‬در ∞‪ 𝑦→±‬را ارضا نمیکند‪ ،‬در اين تحلیل کسر مخلوط‬
‫به صورت تابع خطی از 𝑌 فرض شده است‪.‬‬
‫به دلیل اينکه واکنش دهندهها در باالدست جريان دارای دمای يکنواخت میباشند‪ ،‬شرط مرزی‬
‫میتواند به صورت ذيل نوشته شود‪.‬‬
‫‪𝛩(−∞, 𝑌) = 0‬‬ ‫(‪)26-4‬‬
‫همچنین در پايین دست شعله در يک مقدار مشخص 𝑌‪ ،‬گونهای که نسبت به گونه ديگری کم‬
‫است به طور کامل مصرف میشود‪ .‬به طوری که خواهیم داشت‪:‬‬
‫‪𝑌 (+∞, 𝑌) = 0‬‬ ‫‪𝑌≥0‬‬
‫𝑂 {‬ ‫(‪)27-4‬‬
‫‪𝑌𝐹 (+∞, 𝑌) = 0‬‬ ‫‪𝑌≤0‬‬
‫اين شرايط مرزی می توانند بر حسب دمای بی بعد و با استفاده از معادالت (‪ )11-4( ،)10-4‬و‬
‫(‪ )14-4‬بیان شوند‪.‬‬
‫𝑍‪1−‬‬
‫‪𝑖𝑓 𝑌 ≥ 0‬‬
‫𝑠𝑍 ‪𝛩(∞, 𝑌) = {1 −‬‬ ‫(‪)28-4‬‬
‫‪𝑍⁄𝑍𝑠 𝑖𝑓 𝑌 ≤ 0‬‬
‫• حد انرژی فعاسازی‬
‫به دلیل اينکه عدد زلدوويچ در بسیاری از فرآيندهای احتراقی نسبت ًا بزرگ است (حدود ‪ 8‬تا ‪،)20‬‬
‫برای مطالعه معادالت اساسی توصیفکننده شعله میتوان از حد ∞→𝛽 استفاده نمود‪ .‬در حد‬
‫انرژی فعالسازی (‪ ،)AEA‬ترم چشمه به جز در ناحیه نزديک جبهه شعله (‪ )𝛩=1‬از معادالت حذف‬
‫میشود‪ .‬تحیل ‪ AEA‬اولین بار توسط دولد (‪ )1989‬به مسئله شعله سهگانه اعمال شد‪ .‬دولد فرض‬
‫𝑍𝜕(𝛽‪ .‬انحنای شعله توسط‬
‫𝑌𝜕‬
‫کرد که گراديان کسر مخلوط در شعله ضعیف باشد به طوری که ‪)≪1‬‬
‫𝑍𝜕‬
‫𝑌𝜕(𝛽 کنترل میشود که به طور کلی در مسئله شعله سه گانه از مرتبه ‪ 1‬میباشد‪ .‬زمانی‬ ‫کمیت )‬
‫𝑍𝜕( 𝛽‪ ،‬انحنای شعله سهگانه به اندازهای کاهش میيابد که جبهه شعله به شعله مسطح‬
‫𝑌𝜕‬
‫که ‪) =0‬‬
‫که در محیط يکنواخت مشاهده میشود تبديل شده و با سرعت شعله آدياباتیک آرام منتشر‬
‫𝑍𝜕( 𝛽 انحنای جبهه شعله افزايش يافته و اثر هدايت در‬ ‫𝑌𝜕‬
‫میشود‪ .‬در حالی که با افزايش )‬
‫پیشگرمايش گازها کم میشود به طوری که سرعت انتشار شعله سهگانه کم میشود و نهايت ًا در‬
‫𝑍𝜕( 𝛽 دو شاخه پیش آمیخته به يک نقطه هندسی تبديل شده و شعله سهگانه مفهوم‬
‫𝑌𝜕‬
‫حد ∞→ )‬
‫خود را از دست میدهد‪.‬‬

‫‪127‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫به منظور اجتناب از محاسبات غیرضروری فرض شده است که 𝑣= 𝑂𝑣= 𝐹𝑣 و 𝑚= 𝑂𝑚= 𝐹𝑚‪ .‬اين‬
‫فرض باعث میشود که شعله سه گانه نسبت به خط مرکزی متقارن باشد‪ .‬به عالوه‪ ،‬پروفیل خطی‬
‫𝑍𝜕( =𝜇 بوده و بیانگر گراديان کسر‬
‫𝑌𝜕‬
‫کسر مخلوط به صورت رابطه ذيل بیان میشود که در آن )‬
‫مخلوط بی بعد میباشد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫]𝑌𝜇 ‪𝑍(𝑋, 𝑌) = [1 +‬‬ ‫(‪)29-4‬‬
‫‪2‬‬
‫• حل در مختصات سهموی‪-‬استوانهای‬
‫به دلیل اينکه در مدل ارائه شده جبهه شعله سهموی میباشد‪ ،‬مختصات سهموی‪-‬استوانهای به‬
‫صورت ذيل تعريف میشود‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫] ‪𝑋 = [𝜉 2 + 𝜂02 − 𝜂 2‬‬ ‫(‪)30-4‬‬
‫‪2‬‬
‫𝜂𝜉 = 𝑌‬ ‫(‪)31-4‬‬
‫مطابق شکل (‪ )3-4‬خطوط 𝜉 و 𝜂 ثابت‪ ،‬هر دو سهموی میباشند و مقدار ‪ 𝜂=𝜂0‬سطح شعله را‬
‫تعريف میکند؛ بنابراين سطح شعله در مختصات کارتزين توسط رابطه 𝑋 ‪ 𝑌 2 =2𝜂02‬بیان میشود‪.‬‬

‫شکل ‪ ۳-4‬ساختار يک شعله سه گانه که نواحی پیش گرم‪ ،‬واکنش و شعله نفوذی را در مختصات سهموی‪-‬استوانهای نشان‬
‫میدهد‪.‬‬

‫در حد 𝛽 بزرگ‪ ،‬ترم چشمه در سمت راست معادله (‪ )24-4‬به جز در يک ناحیه نازک واکنش‪،‬‬
‫بسیار کوچک شده و می توان در ساير نواحی از آن چشم پوشی کرد‪ .‬بنابراين حل به دو قسمت‬

‫‪128‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫حل خارجی که در همه جا به جز در همسايگی جبهه شعله معتبر است و حل داخلی برای ناحیه‬
‫واکنش تقسیم میشود‪.‬‬
‫• حل خارجی‬
‫با حذف ترم چشمه از معادله (‪ ،)24-4‬معادله مذکور به فرم ذيل در میآيد‪.‬‬
‫𝛩 ‪𝜕𝛩 𝜕 2 𝛩 𝜕 2‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫(‪)32-4‬‬
‫‪𝜕𝑋 𝜕𝑋 2 𝜕𝑌 2‬‬
‫ترم مشتق اول در معادله فوق با تغییر متغیر 𝐹 )‪ 𝛩= exp (𝑋2‬حذف میشود‪.‬‬
‫𝐹 𝐹‪𝜕2𝐹 𝜕2‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪− =0‬‬ ‫(‪)33-4‬‬
‫‪𝜕𝑋 2 𝜕𝑌 2 4‬‬
‫با استفاده از روابط (‪ )30-4‬و (‪ )31-4‬معادله فوق در مختصات سهموی‪ -‬استوانهای بازنويسی‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪𝜕2𝐹 𝜕2𝐹 1 2‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪− (𝜉 + 𝜂 2 )𝐹 = 0‬‬ ‫(‪)34-4‬‬
‫‪𝜕𝜉 2 𝜕𝜂 2 4‬‬
‫اگر معاادلاه فوق باا روش جاداسااااازی متغیر تحلیال شاااود میتوان جواب آن را باه فرم‬
‫)𝜂(𝑁)𝜉(𝑀=)𝜂 ‪ 𝐹(𝜉,‬نوشت که در آن‪:‬‬
‫𝑀 ‪𝑑2‬‬ ‫‪𝜉2‬‬
‫‪+‬‬ ‫𝑝(‬ ‫‪−‬‬ ‫‪) 𝑀(𝜉) = 0‬‬ ‫(‪)35-4‬‬
‫‪𝑑𝜉 2‬‬ ‫‪4‬‬
‫𝑁 ‪𝑑2‬‬ ‫‪𝜂2‬‬
‫‪+‬‬ ‫𝑝‪(−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪) 𝑁(𝜂) = 0‬‬ ‫(‪)36-4‬‬
‫‪𝑑𝜂 2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪1‬‬
‫معادله (‪ ) 35-4‬به معادله شرودينگر در مکانیک کوانتوم معروف است‪ ،‬که در آن ‪𝑝=𝑛+ 2‬‬
‫(… ‪ )𝑛=0,1,2,‬می باشد‪.‬‬
‫تابع ويژه معادله شرودينگر )𝜉( 𝑛𝑀 به صورت نوشته میشود‪.‬‬
‫‪2⁄‬‬
‫)𝜉( 𝑛𝐻)‪𝑀(𝜉) = 𝑀𝑛 (𝜉) = 𝑒𝑥𝑝(− 𝜉 4‬‬ ‫(‪)37-4‬‬
‫که در آن )𝜉( 𝑛𝐻 چندجملهای هرمیت بوده و به صورت ذيل تعريف میشود‪.‬‬
‫𝑛𝑑‬
‫𝑛)‪𝐻𝑛 (𝜉)𝑒𝑥𝑝(−𝜉 2 ) = (−1‬‬ ‫) ‪𝑒𝑥𝑝(−𝜉 2‬‬ ‫(‪)38-4‬‬
‫𝑛 𝜉𝑑‬
‫معادله (‪ )36-4‬برای نواحی مقابل جبهه شعله (‪ )𝜂>𝜂0‬و پشت جبهه شعله (‪ )𝜂<𝜂0‬دارای‬
‫حلهای تحلیلی متفاوت میباشد‪.‬‬
‫‪ o‬مقابل شعله پیش آمیخته (ناحیه پیشگرم)‬

‫‪129‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫در ناحیه مقابل جبهه شعله پیش آمیخته (‪ )𝜂>𝜂0‬که به عنوان ناحیه پیشگرم شناخته میشود‪،‬‬
‫سوخت و اکسیدکننده از طريق هدايت گرمايی از ناحیه واکنش گرم میشود‪ .‬دو جواب خطی‬
‫مستقل برای معادله (‪ )36-4‬به صورت ذيل میباشند‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫)‪(𝑎 + 2) (𝑎 + 2‬‬
‫‪𝑈(𝑎, 𝑧)~ exp(− 𝑧 2 ⁄4) 𝑧 −𝑎−1⁄2 {1 −‬‬ ‫}⋯ ‪+‬‬ ‫(‪)39-4‬‬
‫‪2𝑧 2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫)‪(𝑎 − 2)(𝑎 − 2‬‬
‫‪⁄‬‬
‫‪𝑉(𝑎, 𝑧)~√ exp (− 𝑧 2 ⁄4)𝑧 𝑎−1 2 {1 +‬‬ ‫}⋯‪+‬‬ ‫(‪)40-4‬‬
‫𝜋‬ ‫‪2𝑧 2‬‬

‫تابع )𝑧 ‪ 𝑉(𝑎,‬به صورت نامحدود رشد میکند که با شرط مرزی دمايی مدل حاضر تناقض دارد‪،‬‬
‫در نتیجه به منظور يافتن حل مناسب برای دما تنها تابع )𝑧 ‪ 𝑈(𝑎,‬در نظر گرفته میشود‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫)𝜂 ‪𝑁𝑛 (𝜂) = 𝑈(𝑛 + ,‬‬ ‫(‪)41-4‬‬
‫‪2‬‬
‫در نهايت‪ ،‬حل کلی برای 𝛩 را با استفاده از اصل جمع آثار میتوان به صورت ذيل نوشت‪.‬‬
‫∞‬
‫‪1‬‬
‫= )𝜂 ‪𝛩(𝜉,‬‬ ‫‪exp [(𝜂02‬‬ ‫‪2‬‬
‫)𝜂 ‪− 𝜂 )/4] ∑ 𝑎𝑛 𝐻𝑛 (𝜉)𝑈 (𝑛 + ,‬‬ ‫(‪)42-4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪𝑛=0‬‬
‫به منظور تعیین ضرايب 𝑛𝑎 از خاصیت متعامدی چندجملهای هرمیت استفاده میشود‪.‬‬
‫∞‪+‬‬
‫∫‬ ‫‪𝐻𝑛 (𝑧) 𝐻𝑚 (𝑧)exp(−𝑧 2 ) 𝑑𝑧 = √𝜋2𝑛 𝑛! 𝛿𝑛,𝑚 ,‬‬
‫∞‪−‬‬ ‫(‪)43-4‬‬
‫‪0,‬‬ ‫𝑚≠𝑛‬
‫{ = 𝑚‪𝛿𝑛,‬‬
‫‪1,‬‬ ‫𝑚=𝑛‬
‫همچنین از شرط مرزی ذيل که از پیوستگی دمايی در عرض سطح شعله پیروی میکند‪.‬‬
‫|𝜉| ‪𝛩(𝜉, 𝜂0 ) = 1 − 𝜇𝜂0‬‬ ‫(‪)44-4‬‬
‫در نتیجه میتوان ضرايب 𝑛𝑎 را از رابطه ذيل محاسبه نمود‪.‬‬
‫∞‪+‬‬
‫𝜉𝑑 ) ‪∫ {1 − 𝜇𝜂0 |𝜉|}𝐻𝑛 (𝜉) exp(−𝜉 2‬‬
‫∞‪𝑎𝑛 = −‬‬ ‫(‪)45-4‬‬
‫‪1‬‬
‫) ‪2𝑛 𝑛! √𝜋𝑈 (𝑛 + 2 , 𝜂0‬‬
‫انتگرال معادله فوق برای 𝑛 های فرد صفر خواهد شد‪ ،‬چون تابع زير انتگرال نسبت به ‪ 𝜉=0‬متقارن‬
‫است‪ .‬همچنین مشخص است که برای 𝑛 های زوج‪ ،‬انتگرال همگرا میشود‪ .‬توجه شود‪ ،‬به دلیل‬
‫اينکه 𝜇 از مرتبه )𝛽‪ (1/‬میباشد‪ ،‬به جز ‪ 𝑎𝑛 ~𝑂(1/𝛽) ،𝑎0‬خواهد بود‪.‬‬
‫به دلیل کوچک فرض کردن 𝛼‪ ،‬دمای بی بعد 𝛩 را میتوان به صورت ذيل بسط داد‪.‬‬
‫) ‪𝛩 = 𝛩 + 𝛼𝛩(1) + 𝑂(𝛼 2‬‬
‫)‪(0‬‬
‫(‪)46-4‬‬
‫‪130‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫مشاهده میشود که مرتبه پیشرو‪ 𝛩(0)،1‬میباشد؛ در نتیجه میتوان از ترمهای دوم به بعد صرف‬
‫نظر کرد‪.‬‬
‫)‪𝑒𝑟𝑓𝑐(𝜂 ⁄√2‬‬
‫= )‪𝛩(0‬‬ ‫) 𝛽‪+ 𝑂(1⁄‬‬ ‫(‪)47-4‬‬
‫)‪𝑒𝑟𝑓𝑐(𝜂0 ⁄√2‬‬
‫‪ o‬پشت شعله پیش آمیخته‬
‫پشت جبهه شعله پیشآمیخته جزئی‪ ،‬به دلیل اينکه شعله نفوذی يک چشمه حرارتی میباشد‪،‬‬
‫محور 𝑋 يک خط ناپیوستگی از مشتق اول (𝑋𝜕‪ )𝜕𝛩/‬میباشد‪ .‬در طول شعله نفوذی‪ ،‬ترم چشمه‬
‫در معادله (‪ )24-4‬دقیق ًا با نفوذ گرمايی جانبی که توسط ترم ‪ 𝜕 2 𝛩/𝜕𝑌 2‬بیان میشود‪ ،‬باالنس‬
‫می شود؛ بنابراين مشتقهای نسبت به 𝑋 به طور قابل مالحظهای کوچک میشوند‪ .‬شرط مرزی‬
‫مناسب در طول خط ‪ )𝑋>0( 𝑌=0‬به صورت ذيل است‪.‬‬
‫‪𝛩(𝑋, 0) = 1‬‬ ‫(‪)48-4‬‬
‫مشخص است که رابطه 𝑌𝜇‪ 𝛩=1-‬معادله (‪ )32-3‬را در ناحیهای که توسط ‪ 𝑋>0‬و‬
‫)𝑋‪ 0<𝑌<√(2𝜂02‬تعريف میشود‪ ،‬ارضا میکند‪ .‬بنابراين رابطه مذکور يک حل خارجی يکتا در‬
‫ناحیه پشت جبهه شعله پیش آمیخته جزئی با ‪ 𝑌>0‬میباشد‪ .‬به دلیل اينکه جواب بايستی نسبت‬
‫به محور 𝑌 متقارن باشد‪ ،‬جواب کلی به صورت ذيل بیان میشود‪.‬‬
‫|𝑌|𝜇 ‪𝛩(𝑋, 𝑌) = 1 −‬‬ ‫(‪)49-4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫که برای ناحیه ‪ 𝑋>0‬و 𝑋 ‪ 𝑌 <2𝜂0‬معتبر میباشد‪ .‬به دلیل اينکه )𝛽‪ 𝜇~𝑂(1/‬میباشد‪ ،‬فرم‬
‫تقريبی ذيل میتواند برای ناحیه پشت جبهه پیش آمیخته استفاده شود‪.‬‬
‫) 𝛽‪𝛩(𝑋, 𝑌) = 1 + 𝑂(1⁄‬‬ ‫(‪)50-4‬‬
‫• حل داخلی‬
‫حال جواب معادله (‪ )24-4‬درست نزديکی ناحیه واکنش بررسی میشود‪ .‬در اين ناحیه از ترم‬
‫واکنش نمیتوان صرف نظر کرد‪ .‬معادله (‪ )24-4‬را میتوان در مختصات سهموی‪-‬استوانه ای به‬
‫صورت ذيل نوشت‪.‬‬
‫𝛩𝜕‬ ‫𝛩 ‪𝜕𝛩 𝜕 2 𝛩 𝜕 2‬‬
‫𝜉‬ ‫𝜂‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫(‪)51-4‬‬
‫𝜉𝜕‬ ‫‪𝜕𝜂 𝜕𝜉 2 𝜕𝜂 2‬‬
‫])𝛩 ‪+ 𝜆(𝜉 2 + 𝜂 2 )𝐹(1 + 𝜇𝜉𝜂, 𝛩) exp[−𝛽(1 −‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Leading order‬‬

‫‪131‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫به منظور بررسی اين ناحیه يک متغیر داخلی مناسب به صورت ) ‪ 𝜏=𝛽(𝜂 − 𝜂0‬تعريف میشود‪.‬‬
‫همچنین يک متغیر جديد 𝜃 که در واقع بیانگر انحراف دما از مقدار خود روی سطح شعله میباشد‪،‬‬
‫تعريف میشود‪.‬‬
‫𝜃‬
‫‪𝛩 = 1 − 𝜇𝜂0 |𝜉| −‬‬ ‫(‪)52-4‬‬
‫𝛽‬
‫اگر معادله (‪ )51-4‬برحسب متغیرهای جديد بازنويسی شده و )𝜏 ‪ 𝜃(𝜉,‬در يک سری حدی بسط‬
‫داده شود‪ ،‬با درنظر گرفتن تنها ترمهايی با مرتبه پیشرو‪ ،‬خواهیم داشت‪:‬‬
‫)|𝜉| ‪𝜃𝜏𝜏 = 𝛬0 (𝜉 2 + 𝜂02 )𝜃 𝑣 (𝜃 + 2𝛽𝜂0 |𝜉|)𝑣 exp(−𝜃) exp (−𝐵𝜂0‬‬ ‫(‪)53-4‬‬
‫کااه در آن )‪ 𝐵=𝛽𝜇~𝑂(1‬ماایباااشااااد‪ .‬هاامااچااناایاان مااقاادار ويااژه 𝜆 بااه صااااورت‬
‫) ⋯ ‪ 𝜆=𝛽2𝑣+1 (𝛬0 + 𝛽 −1𝛬1 +‬بسااط داده شااده اساات‪ .‬اگر معادله فوق با اسااتفاده از شاارط‬
‫مرزی ‪ 𝜃𝜏 (𝜏=0)=0‬انتگرال گیری شود‪ ،‬خواهیم داشت‪:‬‬
‫)|𝜉| ‪𝜃𝜏2 (𝜏 → +∞) = 2𝛬0 (𝜉 2 + 𝜂02 )exp (−𝐵𝜂0 |𝜉|)ℱ𝑣 (2𝐵𝜂0‬‬ ‫(‪)54-4‬‬
‫که در آن تابع 𝑣‪ ℱ‬به صورت ذيل تعريف میشود‪.‬‬
‫∞‬
‫𝜃𝑑 )𝜃‪ℱ𝑣 (𝛼) = ∫ 𝜃 𝑣 (𝜃 + 𝛼)𝑣 exp(−‬‬ ‫(‪)55-4‬‬
‫‪0‬‬
‫برای تعیین مقدار ويژه ‪ 𝛬0‬از شرط تطابقی بین حل داخلی و خارجی استفاده میشود‪.‬‬
‫)∞ → 𝜏 ‪𝛩𝜂 (𝜉, 𝜂 → 𝜂0 ) = −𝜃𝜏 (𝜉,‬‬ ‫(‪)56-4‬‬
‫که در آن 𝛩 مربوط به حل خارجی و 𝜃 به حل داخلی مربوط میشود‪ .‬برای تعیین طرف راست‬
‫رابطه فوق‪ ،‬رابطه (‪ )45-4‬با در نظر گرفتن )𝛽‪ 𝜇=𝐵/𝛽=𝑂(1/‬بازنويسی میشود‪.‬‬
‫‪𝛿𝑛,0‬‬
‫= 𝑛𝑎‬ ‫) 𝛽‪+ 𝑂(1⁄‬‬ ‫(‪)57-4‬‬
‫) ‪𝑈(1⁄2 , 𝜂0‬‬
‫با استفاده از روابط بازگشتی برای تابع سهموی استوانهای 𝑈 خواهیم داشت‪:‬‬
‫∞‬

‫)𝜉( 𝑛𝐻) ‪𝛩𝜂 (𝜉, 𝜂) = − ∑ 𝑎𝑛 𝑈(𝑛 − 1⁄2 , 𝜂0‬‬

‫‪𝑛=0‬‬ ‫(‪)58-4‬‬
‫) ‪𝑈(− 1⁄2 , 𝜂0‬‬
‫‪=−‬‬ ‫) 𝛽‪+ 𝑂(1⁄‬‬
‫) ‪𝑈(1⁄2 , 𝜂0‬‬
‫توابع ) ‪ 𝑈(𝑛 ± 1⁄2 , 𝜂0‬را می توان برحسب تابع نمايی و متمم تابع خطا نوشت؛ در نتیجه با‬
‫استفاده از روابط (‪ )56-4( ،)54-4‬و (‪ )58-4‬خواهیم داشت‪:‬‬

‫‪132‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫) ‪𝑈(− 1⁄2 , 𝜂0‬‬ ‫)‪2 exp (−𝜂02 ⁄2‬‬

‫√≡‬ ‫(‪)59-4‬‬
‫) ‪𝑈(1⁄2 , 𝜂0‬‬ ‫)‪𝜋 𝑒𝑟𝑓𝑐(𝜂0 ⁄√2‬‬
‫‪= [2𝛬0 (𝜉 2 + 𝜂02 )exp (−𝐵𝜂0 |𝜉|)ℱ𝑣 (2𝐵𝜂0 |𝜉|)]1⁄2‬‬
‫برای اينکه تقريب جبهه شعله سهموی همساز باشد‪ ،‬بايستی معادله تطابقی (‪ )59-4‬را حداکثر تا‬
‫ترم های مرتبه دوم 𝜉 در نظر بگیريم‪ .‬محاسبه برای ضرايب ترم ‪ 𝜉 0‬عبارت ذيل را حاصل میکند‪.‬‬
‫)‪2 exp (−𝜂02 ⁄2‬‬ ‫(‪)60-4‬‬
‫√ = )‪√2𝛬0 𝛤(2𝑣 + 1‬‬
‫)‪𝜋 𝑒𝑟𝑓𝑐(𝜂0 ⁄√2‬‬
‫که در آن 𝛤 تابع گاما میباشد‪ .‬ترم خطی (‪ )𝜉1‬در طرف راست معادله (‪ )59-4‬صفر میشود‪ .‬با‬
‫محاسبه برای ضرايب ترم ‪ 𝜉 2‬خواهیم داشت‪:‬‬
‫‪[4𝑣 − 2]1⁄4‬‬
‫= ‪𝜂0‬‬ ‫(‪)61-4‬‬
‫𝐵√‬
‫در حد ‪ 𝜇→0‬با 𝛽 ثابت‪ 𝐵 ،‬به سمت صفر میل کرده و مطابق رابطه فوق ‪ 𝜂0‬به بینهايت میل‬
‫میکند‪ ،‬که متناظر با شعله مسطح استوکیومتريک بوده و سطح آن توسط رابطه ) ‪𝑋=𝑌 2 /(2𝜂02‬‬
‫بیان میشود‪.‬‬
‫اگر به جای 𝑐𝑓𝑟𝑒 در رابطه (‪ ،)60-4‬فرم حدی آن که برای مقادير 𝑥 بزرگ معتبر است جايگذاری‬
‫کنیم‬
‫) ‪1 exp (−𝑥 2‬‬
‫~)𝑥(𝑐𝑓𝑟𝑒‬ ‫(‪)62-4‬‬
‫𝜋√‬ ‫𝑥‬
‫خواهیم داشت‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫= ‪𝛬0‬‬ ‫(‪)63-4‬‬
‫)‪2𝛤(2𝑣 + 1‬‬
‫همچنین میدانیم )𝛽‪ 𝛬0 =𝜆/𝛽 (2𝑣+1) +𝑂(1/‬؛ در نتیجه رابطه فوق به صورت ذيل بازنويسی‬
‫میشود‪.‬‬
‫)‪𝛽 (2𝑣+1‬‬
‫=𝜆‬ ‫(‪)64-4‬‬
‫)‪2𝛤(2𝑣 + 1‬‬
‫اگر رابطه فوق را در معادله (‪ )20-4‬جايگذاری کنیم‪ ،‬رابطهای برای سرعت انتشار شعله مسطح‬
‫استوکیومتريک حاصل میشود‪.‬‬
‫𝑆‬
‫‪2𝑚𝑘𝐴𝑣𝛤(2𝑣 + 1) 𝜌∞ 2𝑣−1‬‬ ‫‪𝛽 1⁄2‬‬
‫∞𝑈‬ ‫[=‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫‪exp‬‬ ‫‪(−‬‬ ‫])‬ ‫(‪)65-4‬‬
‫)‪𝛽 (2𝑣+1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫𝛼‬

‫‪133‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شايان ذکر است برای محاسبه عبارت فوق‪ ،‬با ترکیب روابط (‪ )12-4‬و (‪ )13-4‬از رابطه‬
‫𝑇𝛼 𝑝𝐶𝑣𝑚‪ 𝑄=2‬استفاده شده است‪.‬‬
‫با به کارگیری روابط (‪ )60-4( ،)20-4( ،)65-4‬و (‪ )61-4‬خواهیم داشت‪:‬‬
‫∞𝑈‬ ‫) ‪2⁄‬‬
‫‪⁄‬‬
‫)‪𝑆 = √𝜋 2 𝜂0 exp(𝜂0 2 𝑒𝑟𝑓𝑐(𝜂0 √2‬‬
‫‪⁄‬‬ ‫(‪)66-4‬‬
‫∞𝑈‬
‫∞𝑈 ‪𝑘 1 𝜕𝑍 √4𝑣 − 2‬‬
‫= 𝑦𝜕 𝑍 𝑆‬
‫(‪)67-4‬‬
‫∞𝑈‬ ‫𝑠‬ ‫∞𝑈 ‪𝛽𝜂02‬‬ ‫𝑆‬
‫𝑘‬ ‫∞𝑈 ‪1‬‬
‫𝑆 ‪𝑆 𝜅 = 𝜂2‬‬
‫(‪)68-4‬‬
‫∞𝑈‬ ‫∞𝑈 ‪0‬‬
‫که در روابط فوق‪ 𝑈∞ ،‬سرعت انتشار شعله سهگانه و 𝜅 انحنای جبهه شعله میباشد‪.‬‬

‫‪ -1-2-4‬بررسی اختالف دما بین ذره و گاز‬

‫برخالف شعلههای گازی‪ ،‬در شعله های ناهمگن‪ ،‬دمای ذرات و گاز محیط با هم تفاوت دارند‪ .‬با‬
‫فرض اينکه عدد بايوت خیلی کم بوده و ‪ Nu=2‬باشد‪ ،‬میتوان معادله تبادل حرارت بین ذره و گاز‬
‫در ناحیه پیشگرم را به فرم ذيل نوشت‪:‬‬
‫‪4‬‬ ‫𝑠𝑇𝑑‬ ‫𝑢𝜌 𝜆‬
‫𝑢𝑣 ) 𝑠𝐶 𝑠𝜌 ‪( 𝜋𝑟 3‬‬ ‫) ‪= (4𝜋𝑟 2‬‬ ‫) 𝑠𝑇 ‪(𝑇 −‬‬ ‫(‪)69-4‬‬
‫‪3‬‬ ‫𝑥𝑑‬ ‫𝜌 𝑟‬
‫که در معادله فوق‪ 𝑟 ،‬شعاع ذره‪ 𝜌𝑠 ،‬چگالی ذره‪ 𝐶𝑠 ،‬ظرفیت گرمايی ويژه ذره و 𝑢𝑣 سرعت سوزش‬
‫میباشد‪ .‬همچنین 𝑇 و 𝑠𝑇 به ترتیب دمای گاز اطراف و ذره میباشد‪.‬‬
‫متغیرهای بی بعد به صورت ذيل تعريف میشوند‪.‬‬
‫∞𝑇 ‪𝑇 −‬‬ ‫∞𝑇 ‪𝑇𝑠 −‬‬ ‫∞𝑈𝑥‬ ‫𝑢‬
‫=𝜃‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑠𝜃‬ ‫=𝑋 ‪,‬‬ ‫=𝑈 ‪,‬‬ ‫(‪)70-4‬‬
‫∞𝑇 ‪𝑇𝑓 −‬‬ ‫∞𝑇 ‪𝑇𝑓 −‬‬ ‫𝑘‬ ‫∞𝑈‬
‫که در روابط فوق‪ 𝜃 ،‬و 𝑠𝜃 به ترتیب دمای بیبعد گاز و ذره میباشد‪ 𝑋 .‬مختصات بیبعد و 𝑈‬
‫سرعت بیبعد میباشد‪.‬‬
‫با استفاده از پارامترهای بیبعد و معادله (‪ ، )69-4‬معادله بیبعد تبادل حرارت بین ذره و گاز در‬
‫ناحیه پیش گرم به فرم ذيل بدست میآيد‪.‬‬
‫𝑠𝜃𝑑‬
‫𝜁‬ ‫) 𝑠𝜃 ‪= (𝜃 −‬‬ ‫(‪)71-4‬‬
‫𝑋𝑑‬
‫که در آن 𝜁 به صورت ذيل تعريف میشود‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫∞𝑈 𝑢𝑣 𝑠𝐶 𝑠𝜌 𝑟‬
‫=𝜁‬ ‫(‪)72-4‬‬
‫𝑘𝜆‪3‬‬
‫‪134‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫با بازنويسی رابطه (‪ )47-4‬در مختصات کارتزين و جايگذاری در معادله (‪ )71-4‬خواهیم داشت‪:‬‬
‫𝑠𝜃𝑑‬ ‫)‪𝑒𝑟𝑓𝑐(√𝜂02 − 2𝑋⁄√2‬‬
‫𝜁‬ ‫(=‬ ‫) 𝑠𝜃 ‪−‬‬ ‫(‪)73-4‬‬
‫𝑋𝑑‬ ‫)‪𝑒𝑟𝑓𝑐(𝜂0 ⁄√2‬‬
‫حل معادله فوق به صورت ذيل بدست میآيد‪.‬‬
‫‪𝜂2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫𝑋‪𝜂2 − 2‬‬
‫) 𝜁‪𝑒𝑥𝑝 ( 0 ) . 𝜁 2 . 𝑒𝑟𝑓(√ 0 2‬‬
‫𝜁‪2‬‬
‫𝑋‬
‫𝑋‬ ‫) ‪𝑒𝑥𝑝 (−‬‬ ‫𝜁‪1+‬‬ ‫𝑋‬ ‫𝑋‪𝜂02 − 2‬‬
‫𝜁‬
‫‪𝜃𝑠 = 𝑐1 𝑒𝑥𝑝 (− ) +‬‬ ‫‪𝜂 .‬‬ ‫√(𝑐𝑓𝑟𝑒 ‪+ 𝑒𝑥𝑝 ( ) . 𝜁.‬‬ ‫)‬
‫𝜁‬ ‫) ‪𝜁. 𝑒𝑟𝑓𝑐( 0‬‬ ‫𝜁 ‪√1 +‬‬ ‫𝜁‬ ‫‪2‬‬
‫‪√2‬‬

‫[‬ ‫]‬
‫(‪)74-4‬‬
‫با اعمال شرط مرزی ‪ 𝜃𝑠 (−∞)=0‬در رابطه فوق‪ ،‬پروفیل دمای ذره در ناحیه پیشگرم بدست‬
‫میآيد‪.‬‬

‫‪ -2-2-4‬بحث و نتیجه گیری‬

‫در شاکل (‪ )4-4‬سارعت نرمااليزشاده که بیانکننده نسابت سارعت شاعله ساهگانه به سارعت شاعله‬
‫مساااطح اساااتوکیومترياک اساااات‪ ،‬باه صاااورت تاابعی از گرادياان کسااار مخلوط بیبعاد‬
‫)𝑦𝜕‪ (𝑘/𝑈∞𝑆 )𝑍𝑠−1 (𝜕𝑍/‬برای ساوخت گازی و ساوخت ابر ذرات آهن رسام شاده اسات‪ .‬همانطور‬
‫که مشااهده میشاود‪ ،‬سارعت نرمااليز شاده ساوخت جامد نسابت به ساوخت گازی کمتر تحت تأثیر‬
‫گراديان کسار مخلوط قرار دارد‪ .‬به عبارتی در شاعلههای ساهگانه با ساوخت جامد‪ ،‬انحنای شاعله به‬
‫گراديان کسار مخلوط ديرتر واکنش نشاان میدهد‪ .‬اين موضاوع در شاکل (‪ )5-4‬نیز قابل مشااهده‬
‫میباشاد‪ .‬در اين شاکل سارعت انتشاار شاعله ساهگانه بر حساب گراديان کسار مخلوط بیبعد رسام‬
‫شده است‪ .‬مطابق شکلهای (‪ )4-4‬و (‪ ،)5-4‬در تمامی سوختها حد باالی سرعت شعله‪ ،‬سرعت‬
‫شاعله مساطح اساتوکیومتريک بوده که در گراديان کسار مخلوط نزديک صافر (جريان يکنواخت)‬
‫حاصال میشاود که با مشااهدات تجربی از شاعلههای ساهگانه مطابقت دارد‪ .‬همچنین با افزايش‬
‫گراديان کسار مخلوط‪ ،‬سارعت شاعله ساهگانه کاهش میيابد‪ .‬نکته قابل توجه در انتشاار شاعله‬
‫ساهگانه با ساوخت جامد اين است که با افزايش گراديان کسر مخلوط به يک مقدار خاص‪ ،‬سرعت‬
‫انتشاار شاعله تغییرات ناچیزی از خود نشاان میدهد‪ .‬الزم به ذکر اسات نتايج فوق با فرض عدم‬
‫انبساط گاز مقابل جبهه شعله و ثابت بودن چگالی حاصل شده است‪.‬‬
‫‪135‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل ‪ 4-4‬سرعت شعله نرمااليز شده به صورت تابعی از گراديان کسر مخلوط بی بعد برای سوخت ابر ذرات آهن و سوخت‬
‫گازی‬

‫شکل ‪ 5-4‬سرعت انتشار شعله لبهای به صورت تابعی از گراديان کسر مخلوط بیبعد برای سوخت ابر ذرات آهن و سوخت‬
‫گازی‬

‫شکل (‪ )6-4‬نشاندهنده تغییرات دمای نسبی )‪ Θ(𝑋, 0‬در طول محور 𝑋 میباشد‪ .‬مطابق اين‬
‫شکل‪ ،‬دما در مقابل جبهه شعله به شدت افزايش يافته و نهايت ًا روی خط استوکیومتريک به‬
‫باالترين مقدار خود يعنی دمای آدياباتیک شعله رسیده است‪ .‬افزايش دما در ناحیه پیشگرم به‬
‫دلیل هدايت گرما از ناحیه واکنش به اين ناحیه میباشد که با افزايش گراديان کسر مخلوط به‬

‫‪136‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫دلیل کاهش شعاع جبهه شعله‪ ،‬هدايت گرمايی از ناحیه واکنش کاهش میيابد‪ .‬همچنین مشاهده‬
‫می شود که نمودارهای دمای سوخت گازی و سوخت جامد رفتار مشابهی از خود نشان میدهند‪.‬‬
‫در واقع به دلیل اينکه در اين پژوهش فرض شده است که ذرات جامد به حدی ريز باشند که‬
‫رفتاری شبیه گاز داشته باشند‪ ،‬تغییرات دمايی در ناحیه پیش گرم برای هر دو نوع سوخت تقريباً‬
‫يکسان میباشد‪.‬‬

‫شکل (‪ ،)7-4‬تغییرات دما در طول محور𝑌‪ Θ(0, 𝑌) ،‬را نشان میدهد‪ .‬همانطور که مشخص است‬
‫دما در نقطه سهگانه که در آن نرخ واکنش حداکثر است‪ ،‬به بیشترين مقدار خود میرسد‪ .‬در نقطه‬
‫سه گانه به دلیل اينکه سوخت و اکسیدکننده به نسبت استوکیومتريک موجود است‪ ،‬احتراق کامل‬
‫صورت گرفته و دما به دمای آدياباتیک شعله نزديک میشود‪ .‬همچنین به دلیل متقارن فرض‬
‫کردن انحنای شعله‪ ،‬تغییرات دما در طول محور 𝑌 نیز متقارن شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ 6-4‬پروفیل دما )‪ Θ(𝑋, 0‬به صورت تابعی از 𝑋 برای سوخت ابر ذرات آهن و سوخت گازی‬

‫‪137‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل ‪ 7-4‬پروفیل دما )𝑌 ‪ Θ(0,‬به صورت تابعی از 𝑌 برای سوخت ابر ذرات آهن و سوخت گازی‬

‫در شکل (‪ ) 8-4‬پروفیل دمای ذره آهن و دمای محیط گازی در ناحیه پیشگرم رسم شده است‪.‬‬
‫مطابق شکل مشاهده میشود که در ناحیه پیشگرم‪ ،‬دمای ذره اختالف کمی با دمای گاز محیط‬
‫داشته و از روند افزايشی دمای محیط گازی تبعیت میکند‪ .‬در واقع‪ ،‬به دلیل اينکه قبل به اشتعال‬
‫رسیدن ذرات آهن‪ ،‬احتراق تحت مکانیزم سینتیکی کنترل میشود‪ ،‬انتظار میرود که اختالف‬
‫دمای ذرات و محیط ناچیز باشد‪ .‬اين امر با مشاهدات تجربی مطابقت دارد‪.‬‬

‫شکل ‪ 8-4‬پروفیل دمای بی بعد ذره آهن و گاز محیط در ناحیه پیش گرم‬

‫‪138‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ -۳-2-4‬جمع بندی‬

‫در اين پژوهش‪ ،‬يک رويکرد تحلیلی برای يافتن ساختار شعله و خواص احتراقی يک شعله سهگانه‬
‫که در معرض جريان غیر يکنواخت از سوخت جامد غیرتبخیرشونده و اکسیدکننده قرار دارد‪،‬‬
‫توسعه داده شده و نتايج بدست آمده‪ ،‬با نتايج حاصله برای سوخت گازی مقايسه شده است‪ .‬در‬
‫کار صورت گرفته‪ ،‬شعله سهگانه توسط رابطه تحلیلی صريح برحسب پارامتر گراديان کسر مخلوط‬
‫مشخصه سازی شده و در مورد تأثیر اين پارامتر روی ساختار و سرعت شعله بحث شده است‪.‬‬

‫مهمترين ساده سازی صورت گرفته در اين پژوهش تقريب انحنای شعله با يک پروفیل سهموی‬
‫بوده است که باعث معلومشدن مرزهای سیستم به جز انحنای شعله میشود‪ .‬همچنین تمامی‬
‫تحلیلها با فرض ثابت بودن چگالی و کوچک بودن اثر آزادسازی گرما صورت گرفته است‪ .‬به طور‬
‫مشخص در اين پژوهش پروفیل دمايی و سرعت انتشار شعله سهگانه برای سوخت ابر ذرات آهن‬
‫ارائه شده و با سوخت گازی بررسی شده در کارهای پیشین‪ ،‬مقايسه شده است‪.‬‬

‫‪ - ۳-4‬بررسی تحلیلی اثر آزادسازی گرما روی سرعت انتشار و‬

‫ساختار شعله سه گانه ابر ذرات آهن‬
‫در اين بخش‪ ،‬اثرات آزادسازی گرما روی سرعت انتشار شعله آرام در جريان پیش مخلوط جزئی‬
‫مطالعه شده است‪ .‬ساختار شعله تحت چنین شرايطی يک شعله سهگانه است‪ ،‬که جبهه شعله آن‬
‫مسطح نبوده و از دو شاخه پیشآمیخته و يک شاخه نفوذی تشکیل شده است‪ .‬در اين پژوهش‪،‬‬
‫يک تئوری تحلیلی براساس تقريب جبهه شعله به شکل سهموی و انرژی فعالسازی بزرگ با در‬
‫نظر گرفتن اثرات آزادسازی گرما ارائه شده است‪ .‬نتايج بدست آمده نشان میدهد آزادسازی گرما‬
‫دو اثر کمی مجزا روی سرعت انتشار شعله سهگانه دارد‪ .‬کاهش سرعت سیال در مقابل شعله به‬
‫سبب اثر آزادسازی گرما باعث افزايش سرعت انتشار از طريق مکانیزم واگرايی خطوط جريان‬
‫میشود‪ .‬همچنین گراديان کسر مخلوط در مقابل شعله سهگانه توسط واگرايی خطوط جريان‬
‫کاهش می يابد؛ کاهش گراديان کسر مخلوط باعث افزايش سرعت شعله میشود‪ .‬آزادسازی گرما‪،‬‬
‫سرعت شعله را تا مقاديرِ بیشتر از سرعت شعله پیشآمیخته مسطح افزايش میدهد‪ .‬اثرات‬
‫آزادسازی گرما و گراديان کسرمخلوط روی سرعت شعله مستقل از هم نبوده بلکه آزادسازی گرما‪،‬‬
‫گراديان کسر مخلوط موثر در مقابل شعله را تغییر میدهد‪ .‬در اين پژوهش‪ ،‬با تفسیر کردن‬
‫‪139‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫تغییرات چگالی به عنوان يک اختالل کوچک و فرض نمودن شکل سهموی جبهه شعله‪ ،‬يک حل‬
‫تحلیلی برای سرعت انتشار شعله استخراج شده است‪.‬‬

‫نتايج بدستآمده‪ ،‬با دادههای شبیهسازی عددی صورت گرفته در کارهای پیشین اعتبارسنجی‬
‫شده است‪ .‬همچنین مدل برای سوخت ابر ذرات آهن توسعه داده شده و به تفصیل مورد بررسی‬
‫قرار گرفته است‪.‬‬

‫‪ -1-۳-4‬تصحیح جریان به سبب آزادسازی گرما‬

‫پرتوربیشن سرعت با استفاده از تابع پتانسیل به صورت ذيل نوشته میشود‪.‬‬

‫⋯ ‪𝑈 = 1 + 𝛼𝛹𝑋 +‬‬ ‫(‪)75-4‬‬

‫⋯ ‪𝑉 = 𝛼𝛹𝑌 +‬‬ ‫(‪)76-4‬‬

‫با جايگذاری روابط فوق و رابطه (‪ )22-4‬در معادله پیوستگی (‪ )23-4‬و انجام محاسبات جبری‬
‫نهايتاً سرعت در راستای محور ‪ 𝑋=0‬و ‪ 𝑌=0‬از روابط ذيل بدست میآيد‪.‬‬
‫𝜎𝛼‬
‫‪1−‬‬ ‫])𝑋(‪[1 − exp‬‬ ‫‪𝑋<0‬‬
‫{ = )‪𝑈(𝑋, 0‬‬ ‫‪√𝜂02‬‬ ‫𝑋‪− 2‬‬ ‫(‪)77-4‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪𝑋≥0‬‬
‫𝜉𝜎𝛼‬
‫= )𝑌 ‪𝑉(0,‬‬ ‫])‪[1 − exp (− 𝜉 2 ⁄2‬‬ ‫(‪)78-4‬‬
‫‪𝜂02‬‬ ‫‪+ 2𝜉 2‬‬

‫که در آن‬

‫)‪𝜎 −1 = √𝜋⁄2 𝜂0 exp (𝜂02 ⁄2)𝑒𝑟𝑓𝑐(𝜂0 ⁄√2‬‬ ‫(‪)79-4‬‬

‫‪ -2-۳-4‬کاهش گرادیان کسر مخلوط نزدیک نوک شعله‬

‫برای محاسبه مقدار اين کاهش بايستی پرتوربیشن 𝜁 در میدان کسر مخلوط به سبب آزادسازی‬
‫گرما محاسبه شود‪.‬‬

‫‪140‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪1‬‬
‫⋯ ‪𝑍 = (1 + 𝜇𝑌) + 𝛼𝜁 +‬‬ ‫(‪)80-4‬‬
‫‪2‬‬

‫با جايگذاری رابطه فوق در معادله (‪ )21-4‬و بازنويسی آن در مختصات سهموی‪-‬استوانهای خواهیم‬
‫داشت‪:‬‬

‫𝛹𝜕 ‪𝜕 2 𝜁 𝜕 2 𝜁 𝜕𝜁 1‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫𝜇 =‬ ‫(‪)81-4‬‬
‫𝑌𝜕 ‪𝜕𝑋 2 𝜕𝑌 2 𝜕𝑋 2‬‬

‫نهايتاً رابطهای برای 𝜁 به صورت ذيل حاصل میشود‪.‬‬

‫‪𝐴1‬‬ ‫‪𝐴1‬‬
‫‪𝜁(𝜉, 𝜂) = 𝜉𝜂 [𝐴0 +‬‬ ‫‪+ ⋯ ] = 𝑌 [𝐴0 +‬‬ ‫]⋯ ‪+‬‬ ‫(‪)82-4‬‬
‫𝜂‬ ‫𝜂‬

‫حال اگر با ثابت نگه داشتن ‪ 𝑋 ،Y‬را به منفی بی نهايت میل دهیم (∞→𝜂)‪ 𝜁 ،‬الزاماً بايد به صفر‬
‫میل کند‪ .‬با اعمال اين شرط در معادله فوق ‪ 𝐴0 =0‬میشود‪ .‬با انجام عملیات جبری‪ ،‬میدان کسر‬
‫مخلوط تصحیح شده در طول سطح شعله پیشآمیخته میتوان به صورت ذيل نوشته شود‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫)𝑌 ‪𝑍(𝜉, 𝜂0 ) = (1 + 𝜇′‬‬ ‫(‪)83-4‬‬
‫‪2‬‬

‫که در آن‬

‫‪𝜇′‬‬ ‫𝛼‬
‫) ‪= 1 − (𝜎𝜂0 + 1−𝜂02‬‬ ‫(‪)84-4‬‬
‫𝜇‬ ‫‪2‬‬

‫رابطه (‪ )84-4‬مقدار کاهش گراديان کسر مخلوط به سبب آزادسازی گرما را مشخص میکند‪.‬‬

‫‪ -۳-۳-4‬تصحیح پروفیل دما در ناحیه پیش گرم‬

‫واگرايی جريان مقابل شعله سهگانه باعث تغییر در میدان دما در ناحیه پیشگرم میشود‪ .‬برای‬
‫تعیین مقدار اين تغییر‪ ،‬روابط (‪ )76-4( ،)75-4‬و (‪ )46-4‬در معادله (‪ )18-4‬بدون در نظر گرفتن‬
‫ترم واکنش جايگذاری می شود‪ .‬با بازنويسی معادله بدست آمده در مختصات سهموی‪-‬استوانهای‬
‫و اعمال محاسبات جبری رابطه نهايی ذيل حاصل میشود‪.‬‬

‫‪141‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫)‪(1‬‬
‫)𝛽‪𝛩𝜂 (𝜉, 𝜂0 ) = 𝜎ℱ(𝜂0 ) + 𝑂(1⁄‬‬ ‫(‪)85-4‬‬

‫که در آن‬
‫∞‬
‫‪𝜂0‬‬ ‫‪1‬‬
‫∫ ) ‪ℱ(𝜂0 ) ≡ 𝜎 2 [𝜋 exp (𝜂02‬‬ ‫‪𝑥 𝑒𝑟𝑓𝑐 2 (𝑥)𝑑𝑥 −‬‬ ‫]‪+ 1 − 2‬‬ ‫(‪)86-4‬‬
‫‪𝜂0 ⁄√2‬‬ ‫𝜎‬ ‫𝜎‪2‬‬

‫در حالتی که اثرات آزادسازی گرما در نظر گرفته شود‪ ،‬اگرچه روند طی شده برای بدست آوردن‬
‫رابطهای برای سرعت انتشار شعله سهگانه مشابه عملیات صورت گرفته در حالت بدون آزادسازی‬
‫گرما میباشد‪ ،‬اما بايد تصحیحاتی در معادالت لحاظ شوند‪:‬‬

‫در ترم نرخ واکنش‪ ،‬بايد تصحیح میدان کسر مخلوط اعمال شود به طوری که 𝜇 با ‪𝜇′‬‬ ‫•‬
‫جايگزين میشود‪.‬‬
‫• به دلیل وابسته بودن نرخ واکنش به چگالی‪ ،‬ضريب 𝑣‪ (1-𝛼)2‬در ترم نرخ واکنش ظاهر‬
‫میشود‪.‬‬
‫• برای پروفیل دما در ناحیه پیشپگرم از رابطه ) ‪ 𝛩𝜂(0)(𝜉, 𝜂0 )+𝛼𝛩𝜂(1) (𝜉, 𝜂0‬استفاده‬
‫میشود‪.‬‬

‫با اعمال تصحیحات فوق در روابط مربوط به حالت بدون آزادسازی گرما (که در بخش ‪ 2-4‬به‬
‫تفصیل بیان شد)‪ ،‬روابط ذيل حاصل میشوند‪.‬‬
‫∞𝑈‬ ‫‪𝜂0‬‬
‫𝑆‬ ‫]) ‪= [1 + 𝛼ℱ(𝜂0‬‬ ‫(‪)87-4‬‬
‫𝜎 )𝛼( ∞𝑈‬

‫𝑘‬ ‫𝑍𝜕 ‪1‬‬ ‫∞𝑈 ‪√4𝑣 − 2 1‬‬

‫= ) (‬ ‫(‪)88-4‬‬
‫𝑍 )𝛼( 𝑆‬
‫∞𝑈‬ ‫𝑠‬ ‫‪𝜕𝑦 0‬‬ ‫𝛽‬ ‫∞𝑈 ‪𝜂02‬‬
‫)𝛼( 𝑆‬

‫𝑘‬ ‫∞𝑈 ‪1‬‬

‫𝜅 )𝛼( 𝑆‬ ‫=‬ ‫(‪)89-4‬‬
‫∞𝑈‬ ‫∞𝑈 ‪𝜂02‬‬
‫)𝛼( 𝑆‬

‫که در روابط فوق‪ 𝑈∞ ،‬سرعت انتشار شعله سهگانه و 𝜅 انحنای جبهه شعله میباشد‪.‬‬

‫مقدار )𝛼( 𝑆∞𝑈 را می توان برحسب سرعت شعله مسطح استوکیومتريک بدون اثر آزادسازی گرما‬
‫به صورت رابطه (‪ )90-4‬نوشت‪.‬‬
‫‪142‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫)𝛼( 𝑆‬
‫∞𝑈‬ ‫∞𝑈 𝑣)𝛼 ‪= (1 −‬‬
‫𝑆‬
‫(‪)90-4‬‬

‫برای محاسبه 𝑆∞𝑈 میتوان از رابطه ذيل استفاده نمود‪.‬‬

‫‪2𝑚𝑘𝐴𝑣𝛤(2𝑣 + 1) 𝜌∞ 2𝑣−1‬‬ ‫𝛽‬
‫𝑆‬
‫∞𝑈‬ ‫[=‬ ‫)‪(2𝑣+1‬‬
‫) (‬ ‫‪exp (− )]1⁄2‬‬ ‫(‪)91-4‬‬
‫𝛽‬ ‫‪2‬‬ ‫𝛼‬

‫زيروند ‪ 0‬در ترم گراديان کسر مخلوط بیانگر گراديان کسر مخلوط در نوک شعله سهگانه میباشد‬
‫که به مقدار آن در باالدست ∞)𝑦𝜕‪ (𝜕𝑍/‬وابسته است‪.‬‬
‫𝑍𝜕‬ ‫𝑍𝜕‬ ‫𝛼‬ ‫‪−1‬‬
‫(‬ ‫]) ‪) = ( ) [1 + (1 + 𝜎𝜂0 −𝜂02‬‬ ‫(‪)92-4‬‬
‫‪𝜕𝑦 0‬‬ ‫∞ 𝑦𝜕‬ ‫‪2‬‬

‫‪ -4-۳-4‬نتیجه گیری‬
‫آزادسازی گرما دو اثر کمی مجزا روی سرعت انتشار شعله سهگانه دارد‪ )1 :‬کاهش سرعت سیال‬
‫در مقابل شعله به سبب اثر آزادسازی گرما باعث افزايش سرعت انتشار از طريق مکانیزم واگرايی‬
‫خطوط جريان میشود‪ .‬اين اثر در معادله (‪ )87-4‬ظاهر شده است‪ )2 .‬گراديان کسر مخلوط در‬
‫مقابل شعله سهگانه توسط واگرايی خطوط جريان کاهش میيابد‪ .‬اين امر باعث کاهش انحنای‬
‫شعله و در نتیجه کاهش اتالف حرارتی و افزايش سرعت انتشار میشود‪ .‬اين اثر در معادله‬
‫(‪ )92-4‬ظاهر شده است‪.‬‬

‫اثر آزادساازی گرما روی سارعت انتشاار شاعله ساهگانه در شاکلهای (‪ )9-3‬و (‪ )10-3‬قابل مشااهده‬
‫میباشاد‪ .‬در اين شاکلها سارعت شاعله ساهگانه (که با سارعت شاعله مساطح نرمااليز شاده اسات) به‬
‫صاااورت تاابعی از گرادياان کسااار مخلوط بی بعاد )𝑦𝜕‪ (𝑘/𝑈∞𝑆 (𝛼))𝑍𝑠−1 (𝜕𝑍/‬باه ترتیاب برای‬
‫‪ 𝛼=0.75‬و ‪ 𝛼=0.3‬رسام شاده اسات‪ .‬نقاط موجود در دو شاکل از دادههای حاصاله از شابیهسازی‬
‫عددی با به کارگیری معادالت کامالً تراکم پذير که توساااط روئتچ و همکاران صاااورت پذيرفته‪،‬‬
‫آورده شااده اساات و خطوط ساابز رنگ نتايج تحلیلی بدساات آمده از روابط (‪ )87-4‬و (‪)88-4‬‬
‫میباشاد‪ .‬از اين دو اش کل مشاخص میشاود که با کاهش 𝛼 انحراف از دادههای شابیهساازی عددی‬
‫کااهش میيااباد کاه میتوان نتیجاه گرفات تئوری حااضااار برای مقاادير آزادساااازی گرماای کوچاک‬
‫معتبرتر میباشاد‪ .‬همچنین در اين دو شاکل‪ ،‬نمودارهای به رنگ آبی تغییرات سارعت نرمااليزشده‬
‫‪143‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شاعله ساهگانه با گراديان کسار مخلوط بیبعد در حالت بدون آزادساازی گرما را نشاان میدهد‪.‬‬
‫مشاخص اسات که حد باالی سارعت شاعله ساهگانه در حالت بدون آزادساازی گرما برابر با سارعت‬
‫شعله مسطح استوکیومتريک است که در حالت گراديان کسر مخلوط نزديک صفر بدست میآيد‪.‬‬
‫در واقع در حالت گراديان کسار مخلوط صافر (مخلوط يکنواخت از واکنشدهندهها) شاعله سهگانه‬
‫تبديل به شعله مسطح میشود‪.‬‬

‫شکل ‪ 9-4‬سرعت انتشار نرمااليزشده شعله سهگانه به صورت تابعی از گراديان کسر مخلوط در نوک شعله برای آزادسازی‬
‫گرما برابر ‪0/75‬‬

‫شکل ‪ 10-4‬سرعت انتشار نرمااليزشده شعله سهگانه به صورت تابعی از گراديان کسر مخلوط در نوک شعله برای آزادسازی‬
‫گرما برابر ‪0/3‬‬
‫‪144‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل ‪ 11-4‬سرعت انتشار نرمااليزشده شعله سهگانه به صورت تابعی از گراديان کسر مخلوط در نوک شعله برای سوخت‬
‫گازی و سوخت ابر ذرات آهن‬

‫در شکل (‪ )11-4‬سرعت نرمااليزشده که بیانگر نسبت سرعت شعله سهگانه به سرعت شعله مسطح‬
‫استوکیومتريک است‪ ،‬به صورت تابعی از گراديان کسر مخلوط بیبعد برای سوخت گازی و سوخت‬
‫ذرات آهن رسم شده است‪ .‬الزم به ذکر است در هر دو حالت اثرات آزادسازی گرما لحاظ شده‬
‫است‪ .‬همانطور که مشاهده می شود‪ ،‬با افزايش گراديان کسر مخلوط‪ ،‬سرعت شعله سهگانه در هر‬
‫دو سوخت کاهش میيابد‪ .‬نکته قابل توجه اين است که سرعت نرمااليز شده سوخت جامد نسبت‬
‫به سوخت گازی کمتر تحت تأثیر گراديان کسر مخلوط قرار دارد‪ .‬به عبارتی در شعلههای سهگانه‬
‫با سوخت جامد‪ ،‬انحنای شعله با افزايش گراديان کسر مخلوط نسبت به سوخت گازی کمتر تغییر‬
‫می کند‪ .‬در واقع افزايش انحنای شعله باعث افزايش اتالف حرارتی از ناحیه واکنش شده که اين‬
‫امر باعث کاهش سرعت انتشار شعله میشود‪ .‬برخالف حالت بدون اثرات آزادسازی گرما‪ ،‬در حالتی‬
‫که اثرات آزادسازی گرما در نظر گرفته شده است‪ ،‬حد باالی سرعت شعله (گراديان کسر مخلوط‬
‫نزديک صفر) بیشتر از سرعت شعله مسطح استوکیومتريک میباشد‪.‬‬

‫‪145‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫شکل ‪ 12-4‬مؤلفه افقی سرعت سیال (که با سرعت انتشار شعله سهگانه نرمااليز شده است) در طول محور 𝑋 برای دو‬
‫سوخت گازی و ابر ذرات آهن‬

‫شکل ‪ 1۳-4‬مؤلفه عمودی سرعت سیال (که با سرعت انتشار شعله سهگانه نرمااليز شده است) در طول محور 𝑌 برای دو‬
‫سوخت گازی و ابر ذرات آهن‬

‫شکل (‪ )12-4‬مؤلفه افقی سرعت سیال در طول محور 𝑋 که توسط سرعت جريان باالدست (که‬
‫برابر با سرعت انتشار شعله سهگانه است) نرمااليز شده است را نشان میدهد‪ .‬مشاهده میشود که‬
‫در ناحیه پیشگرم سرعت جريان سوخت ذرات آهن کمتر از سوخت گازی میباشد‪ .‬در واقع‬
‫‪146‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫اينرسی باالی ذرات جامد باعث کندتر شدن حرکتشان به سمت ناحیه واکنش میشود‪ .‬مشخص‬
‫است که مؤلفه افقی سرعت سیال در ناحیه پیشگرم با نزديک شدن به جبهه شعله کاهش میيابد‬
‫و سپس درست در مقابل پیشانی شعله به طور قابل توجهی تا مقدار ‪ 1‬افزايش يافته است‪ .‬در واقع‬
‫به سبب آزادسازی گرما‪ ،‬مکانیزم واگرايی خطوط جريان در مقابل شعله سرعت سیال را تحت‬
‫تأثیر قرار میدهد‪ .‬نهايت ًا در هر دو نوع سوخت‪ ،‬در پشت جبهه شعله سرعت سیال با سرعت سیال‬
‫در باالدست برابر میشود‪ .‬همچنین شکل (‪ )13-4‬مؤلفه عمودی سرعت سیال در طول محور 𝑌‬
‫که از رابطه (‪ )78-4‬بدستآمده را نشان میدهد‪ .‬به دلیل متقارن فرضکردن جبهه شعله در‬
‫راستای محور 𝑌‪ ،‬نمودار در باال و پايین محور 𝑌 رفتار يکسانی از خود نشان میدهد‪ .‬از اين شکل‬
‫مشخص است که در مقابل جبهه شعله با نزديکشدن به خط استوکیومتريک‪ ،‬قدرمطلق مؤلفه‬
‫عمودی سرعت جريان کاهش يافته و روی خط استوکیومتريک به مقدار صفر میرسد‪.‬‬

‫‪ -5-۳-4‬جمع بندی‬
‫در اين بخش‪ ،‬يک تئوری برای شعلههای سهگانه در حد انرژی فعالسازی بزرگ (𝛽 بزرگ) و با‬
‫در نظر گرفتن اثرات آزادسازی گرما‪ ،‬با استفاده از شعله سهموی ارائه شد‪ .‬همچنین روابط تحلیلی‬
‫صريح برای تعیین سرعت انتشار شعله و انحنای شعله سهگانه بیان گرديد‪ .‬در واقع در اين بخش‪،‬‬
‫شعله سهگانه برحسب گراديان کسر مخلوط باالدست مشخصه سازی شد‪ .‬نتايج حاصله در اين‬
‫مدلسازی با نتايج شبیه سازی عددی مقايسه شده است‪ .‬به طور کلی تطابق خوبی بین نتايج‬
‫تحلیلی بدست آمده در اين پژوهش با نتايج شبیهسازی عددی صورت گرفته توسط روئتچ و‬
‫همکاران مشاهده میشود‪ .‬کار شاخص انجام شده در اين بخش بررسی اثرات آزادسازی گرما روی‬
‫ساختار و سرعت شعله سهگانه بوده است‪ .‬هچنین رفتار احتراقی سوخت ابر ذرات آهن با سوخت‬
‫گازی مقايسه شده است‪.‬‬

‫‪ - ۳ - 4‬مراجع‬
‫‪1. Abramowitz, M. and Stegun, I.A., 1970. Dover. Handbook of‬‬
‫‪mathematical functions.‬‬
‫‪2. Bray, K.N.C., 1996, January. The challenge of turbulent‬‬
‫‪combustion. In Symposium (International) on Combustion (Vol.‬‬
‫‪26, No. 1, pp. 1-26). Elsevier.‬‬
‫‪147‬‬
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

3. Buckmaster, J. and Matalon, M., 1989, January. Anomalous

Lewis number effects in tribrachial flames. In Symposium
(International) on Combustion (Vol. 22, No. 1, pp. 1527-1535).
Elsevier.
4. Buckmaster, J. and Weber, R., 1996, January. Edge-flame-
holding. In Symposium (International) on Combustion (Vol. 26,
No. 1, pp. 1143-1149). Elsevier.
5. Burke, S.P. and Schumann, T.E.W., 1928. Diffusion
flames. Industrial & Engineering Chemistry, 20(10), pp.998-
1004.
6. Choi, H.J., Ko, Y.S. and Chung, S.H., 1998. Flame propagation
along a nonpremixed vortex ring. Combustion science and
technology, 139(1), pp.277-292.
7. Cohen-Tannoudji, C.D., 2005. B. & Laloe, F. Quantum
Mechanics I.
8. Daou, J. and Li n, A., 1998. The role of unequal diffusivities in
ignition and extinction fronts in strained mixing
layers. Combustion Theory and Modelling, 2(4), pp.449-477.
9. Dold, J.W., 1994. Triple flame as agent for restructuring of
diffusion flame. Proc. Zel’Dovich Memorial, Institute of
Structural Macrokinetics, Chernogolovka, Russia (ed. AG
Mershanov & SM Frolov), pp.7-19.
10. Dold, J.W., 1989. Flame propagation in a nonuniform mixture:
analysis of a slowly varying triple flame. Combustion and
Flame, 76(1), pp.71-88.
11. Domingo, P. and Vervisch, L., 1996, January. Triple flames and
partially premixed combustion in autoignition of non-premixed
turbulent mixtures. In Symposium (International) on
Combustion (Vol. 26, No. 1, pp. 233-240). Elsevier.
12. Echekki, T. and Chen, J.H., 1998. Structure and propagation of
methanol–air triple flames. Combustion and flame, 114(1-2),
pp.231-245.
148
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

13. Favier, V. and Vervisch, L., 1998, January. Investigating the

effects of edge flames in liftoff in non-premixed turbulent
combustion. In Symposium (International) on Combustion (Vol.
27, No. 1, pp. 1239-1245). Elsevier.
14. HARTLEY, L.J. and Dold, J.W., 1991. Flame propagation in a
nonuniform mixture: analysis of a propagating triple-
flame. Combustion science and technology, 80(1-3), pp.23-46.
15. Kioni, P.N., Rogg, B., Bray, K.N.C. and Linán, A., 1993. Flame
spread in laminar mixing layers: the triple flame.
16. Lele, S.K., 1992. Compact finite difference schemes with
spectral-like resolution. Journal of computational
physics, 103(1), pp.16-42.
17. Linan, A. and Crespo, A., 1976. An asymptotic analysis of
unsteady diffusion flames for large activation
energies. Combustion science and technology, 14(1-3), pp.95-
117.
18. Linan, A. and Williams, F.A., 1993. Fundamental aspects of
combustion.
19. Muniz, L. and Mungal, M.G., 1997. Instantaneous flame-
stabilization velocities in lifted-jet diffusion flames. Combustion
and Flame, 111(1-2), pp.16-31.
20. Peters, N. and Warnatz, J., 2013. Numerical methods in laminar
flame propagation: A GAMM-Workshop (Vol. 6). Springer-
Verlag.
21. Phillips, H., 1965, January. Flame in a buoyant methane layer.
In Symposium (International) on Combustion (Vol. 10, No. 1, pp.
1277-1283). Elsevier.
22. Plessing, T., Terhoeven, P., Peters, N. and Mansour, M.S., 1998.
An experimental and numerical study of a laminar triple
flame. Combustion and Flame, 115(3), pp.335-353.

149
‫مدلسازی تحلیلی شعله‬
‫سهگانه با سوخت ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

23. Poinsot, T.J.A. and Lelef, S.K., 1992. Boundary conditions for
direct simulations of compressible viscous flows. Journal of
computational physics, 101(1), pp.104-129.
24. Ruetsch, G.R., Vervisch, L. and Liñán, A., 1995. Effects of heat
release on triple flames. Physics of Fluids, 7(6), pp.1447-1454.
25. Van Dyke, M., 1975. Perturbation methods in fluid
mechanics/Annotated edition. NASA STI/Recon Technical
Report A, 75.
26. Vervisch, L. and Poinsot, T., 1998. Direct numerical simulation
of non-premixed turbulent flames. Annual review of fluid
mechanics, 30(1), pp.655-691.
27. Ghosal, S. and Vervisch, L., 2000. Theoretical and numerical
study of a symmetrical triple flame using the parabolic flame path
approximation. Journal of Fluid Mechanics, 415, pp.227-260.
28. Williams, F.A., 2018. Combustion theory. CRC Press.
29. McRae, M., Julien, P., Salvo, S., Goroshin, S., Frost, D.L. and
Bergthorson, J.M., 2019. Stabilized, flat iron flames on a hot
counterflow burner. Proceedings of the Combustion
Institute, 37(3), pp.3185-3191.
30. Korn, G.A. and Korn, T.M., 2000. Mathematical handbook for
scientists and engineers: definitions, theorems, and formulas for
reference and review. Courier Corporation.
31. Goroshin, S., Kolbe, M. and Lee, J.H., 2000. Flame speed in a
binary suspension of solid fuel particles. Proceedings of the
Combustion Institute, 28(2), pp.2811-2817.

150
 ‫فصل پنجم‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪ - 1-5‬م قدمه‬
‫برای ذرات سوخت معلق در يک اکسیدکننده گازی (ابرغبار)‪ ،‬چگالی ذرات جامد معموالً سه مرتبه‬
‫بزرگتر از چگالی گاز است‪ .‬بنابراين‪ ،‬فاصله بین ذرات در مخلوطهای رقیق بسیار بیشتر از شعاع‬
‫ذرات بوده و ذرات غیرتبخیرشونده در حال واکنش میتوانند به صورت تقريب منابع حرارتی رفتار‬
‫کنند‪.‬‬

‫علی رغم ماهیت گسسته آزادسازی گرما در ذرات غیرتبخیرشونده معلق‪ ،‬تئوریهای موجود برای‬
‫انتشار شعله آرام در غبارذرات معمو ًال آزادسازی انرژی را به صورت تابع فضايی پیوستار مدل‬
‫میکنند‪ .‬در اين حال‪ ،‬تنها زمانی که مقیاس مشخصه مسئله بسیار بزرگتر از فاصله بین ذرات‬
‫باشد‪ ،‬می توان از ماهیت گسسته صرف نظر نمود‪ .‬مقیاس مشخصه مسئله در انتشار شعله يک‬
‫بعدی‪ ،‬عرض شعله میباشد‪ .‬برای يک شعله آرام ابرذرات در حال انتشار توسط هدايتپذيری‬
‫گرمايی مولکولی‪ ،‬عرض شعله از مجموع ضخامت شعله گرمايی (ناحیه پیشگرم) 𝜈𝛼 = 𝑡𝐿 و عرض‬
‫ناحیه واکنش 𝑐𝜏𝜈= 𝑐𝐿 تشکیل میشود (𝜈 سرعت شعله برحسب متر بر ثانیه‪ 𝛼 ،‬نفوذپذيری‬
‫گرمايی برحسب مجذور متر برثانیه و 𝑐𝜏 زمان مشخصه واکنش شیمیايی برحسب ثانیه میباشد‪.).‬‬

‫از ماهیت گسسته ذرات سوزان میتوان صرف نظر نمود‪ ،‬هرگاه عرض هر يک از نواحی مذکور‬
‫بسیار بزرگتر از فاصله بین ذرات باشد‪ .‬به عبارتی‬
‫𝛼‬
‫= 𝑡𝐿‬ ‫𝑙 ≫ 𝑐𝜏𝜈 = 𝑐𝐿 ‪≫ 𝑙 ,‬‬ ‫(‪)1-5‬‬
‫𝜈‬

‫زمانی که هر دونامساوی فوق به طور همزمان ارضاء شود میتوان نوشت‪:‬‬

‫𝛼 𝑐𝜏‬
‫=𝜒‬ ‫(‪)2-5‬‬
‫‪𝑙2‬‬

‫پارامتر 𝜒 در عبارت فوق‪ ،‬نسبت زمان احتراقی 𝑐𝜏 به زمان مشخصه انتقال حرارت بین ذرات مجاور‬
‫‪2‬‬
‫𝛼𝑙 می باشد‪ .‬بنابراين‪ ،‬تنها زمانی که اتالف گرمايی بین ذرات بسیار سريعتر از زمان سوزش ذره‬
‫باشد‪ ،‬شعله ابرذرات به صورت همگن رفتار میکند‪.‬‬

‫‪153‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫تخمین مقدار عددی عبارت (‪ )2-5‬برای ذرات معلق نشان میدهد که در مخلوطهای رقیق‪،‬‬
‫پارامتر 𝜒 از مرتبه يک يا کمتر از يک میباشد‪ .‬بنابراين‪ ،‬در حالت کلی ماهیت گسسته منابع‬
‫گرمايی در شعلههای غبارذرات نمیتواند صرف نظر شود‪.‬‬

‫در اين فصل‪ ،‬اثر ماهیت گسسته منابع حرارتی روی سرعت شعله و ساختار جبهه شعله در غبار‬
‫ذرات آهن معلق بررسی میشود‪ .‬به منظور نیل به اين هدف‪ ،‬سرعتهای شعله بدست آمده از دو‬
‫مدل متفاوت (گسسته يا پیوسته) با هم مقايسه شده و ويژگیهای منحصر به فرد هر يک از‬
‫رژيمهای احتراقی تشريح میگردد‪.‬‬

‫‪ - 2-5‬مدل منبع حرارتی پیوسته‬

‫فرض میشود که مخلوط شامل ذرات احتراقپذير غیرتبخیرشونده (ذرات ريز آهن) معلق در‬
‫محیط گازی رقیق باشد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬مصرف اکسیژن در طول فرآيند احتراقی قابل صرف نظر کردن‬
‫بوده و ظرفیت گرمايی کلی ذرات بسیار کوچکتر از گاز اطراف میباشد‪ .‬همچنین‪ ،‬در اين‬
‫مدلسازی فرض شده است که ذرات زمانی مشتعل شوند که دمای گاز در جبهه شعله به مقدار‬
‫مشخص ثابتی برسد‪ .‬اين مقدار مشخص‪ ،‬دمای اشتعال ( 𝑖𝑇) نام داشته و مستقل از سرعت شعله‬
‫فرض میشود‪ .‬پس از اشتعال‪ ،‬نرخ سوزش جرم ذرات ثابت درنظر گرفته شده و برابر با نرخ متوسط‬
‫احتراق ذرات در رژيم نفوذی میباشد‪.‬‬
‫𝑚 𝑚𝑑‬ ‫(‪)3-5‬‬
‫=‬
‫𝑡𝑑‬ ‫𝑐𝜏‬

‫با معرفی يک متغیر مستقل 𝑥 که به مختصات فضايی ‪ 𝑥 ′‬مربوط است‪ ،‬به صورت‪:‬‬
‫‪𝑥′‬‬
‫𝜌‬ ‫(‪)4-5‬‬
‫( ∫=𝑥‬ ‫𝑥𝑑 )‬
‫‪0‬‬ ‫𝑢𝜌‬

‫(که در رابطه فوق‪ 𝜌 ،‬چگالی موضعی گاز بوده و 𝑢𝜌 چگالی مخلوط نسوخته سرد میباشد‪ ).‬و با‬
‫فرض اينکه هدايتپذيری گرمايی مخلوط 𝜆 تابع خطی از دما باشد‪ .‬در واقع‪:‬‬
‫𝑇‬ ‫(‪)5-5‬‬
‫‪𝜆 = 𝜆𝑢 .‬‬
‫𝑢𝑇‬

‫‪154‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫(که در آن انديس 𝑢 بیانگر خواص اولیه مخلوط نسوخته میباشد‪ ،).‬معادله نفوذ گرمايی حاکم‬
‫میتواند به فرم خطی ذيل نوشته شود‪.‬‬

‫𝑇𝑑‬ ‫𝑇 ‪𝑑2‬‬ ‫(‪)6-5‬‬

‫𝐶 𝑢𝜌 𝑢𝑣‬ ‫𝑊 ‪= 𝜆𝑢 2 +‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝑥𝑑‬

‫که در معادله فوق‪ 𝑊 ،‬ترم واکنش برحسب 𝑠 ‪ 𝐽/𝑚3 .‬بوده و در نواحی مختلف احتراقی به صورت‬
‫ذيل تعريف میشود‪.‬‬

‫‪ :‬ناحیه پیش گرم (‪)𝑥<0‬‬ ‫‪𝑊=0‬‬

‫𝑄𝐵‬
‫‪ :‬ناحیه واکنش ( 𝑐𝜏 𝑢𝑣≤𝑥≤‪)0‬‬ ‫=𝑊‬
‫𝑐𝜏‬

‫‪ :‬ناحیه پس از شعله ( 𝑐𝜏 𝑢𝑣>𝑥)‬ ‫‪𝑊=0‬‬

‫𝑄 گرمای واکنش بر واحد جرم سوخت مصرف شده (برحسب 𝑔𝑘‪ )𝐽/‬و 𝐵 غلظت جرمی سوخت‬
‫ابرذرات (برحسب ‪ )𝑘𝑔/𝑚3‬میباشد‪.‬‬

‫شرايط مرزی مورد نیاز برای حل معادله (‪ )6-5‬در نواحی مختلف احتراقی به صورت ذيل میباشد‪.‬‬
‫∶ ∞‪𝑥 → −‬‬ ‫𝑢𝑇 = 𝑇‬
‫∶‪𝑥=0‬‬ ‫𝑖𝑇 = 𝑇‬
‫{‬ ‫(‪)7-5‬‬
‫𝑇𝑑‬
‫∶ 𝑐𝜏 𝑢𝑣 → 𝑥‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫جدول ‪ 1-5‬پارامترهای بیبعد‬

‫تعریف متغیر‬ ‫متغیر بیبعد‬

‫𝑻‬
‫دمای بیبعد‬ ‫=𝜽‬
‫𝒖𝑻‬
‫𝒙‬
‫مختصات بیبعد‬ ‫=𝒚‬
‫𝒄𝝉 𝒖𝒗‬
‫𝒄𝝉 𝒖𝟐𝒗‬
‫سرعت شعله بیبعد‬ ‫=𝜿‬
‫𝒖𝜶‬
‫𝑸𝑩‬
‫غلظت ذرات بیبعد‬ ‫=𝝁‬
‫) 𝒖𝑻 ‪𝑪𝝆𝒖 (𝑻𝒊 −‬‬

‫‪155‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫به منظور بی بعدسازی معادله (‪ ،)6-5‬متغیرهای بیبعد در جدول (‪ )1-5‬تعريف میشوند‪.‬‬

‫که 𝑢𝛼 موجود در سرعت شعله بیبعد‪ ،‬ضريب نفوذ حرارتی مخلوط نسوخته (برحسب 𝑠‪)𝑚2 /‬‬
‫بوده و از رابطه ذيل محاسبه میشود‪.‬‬
‫𝜆‬ ‫(‪)8-5‬‬
‫= 𝑢𝛼‬
‫𝑢𝜌𝐶‬

‫با استفاده از متغیرهای بیبعد جدول (‪ ،)1-5‬فرم بیبعد شده معادله (‪ )6-5‬به صورت ذيل در‬
‫میآيد‪.‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪−∞<𝑦 <0‬‬
‫𝜃 ‪𝑑2‬‬ ‫𝜃𝑑‬
‫𝜅‪−‬‬ ‫)‪= 𝑊 { −𝜅𝜇(𝜃𝑖 − 1‬‬ ‫‪0<𝑦<1‬‬ ‫(‪)9-5‬‬
‫‪𝑑𝑦 2‬‬ ‫𝑦𝑑‬
‫‪0‬‬ ‫𝑦>‪1‬‬

‫به منظور بدست آوردن رابطه صريح بین سرعت بیبعد 𝜅 و غلظت بیبعد 𝜇‪ ،‬بايستی معادله‬
‫ديفرانسیلی بقای انرژی حل گردد‪ .‬در ادامه‪ ،‬معادله مذکور برای هر ناحیه احتراقی با استفاده از‬
‫شرايط مرزی آن ناحیه حل میشود‪.‬‬

‫➢ ناحیه پیش گرم (‪)−∞<𝑦<0‬‬

‫𝜃 ‪𝑑2‬‬ ‫𝜃𝑑‬ ‫(‪)10-5‬‬

‫‪2‬‬
‫𝜅‪−‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑦𝑑‬ ‫𝑦𝑑‬
‫∞‪𝑦 → −‬‬ ‫‪𝜃=1‬‬ ‫(‪)11-5‬‬
‫{‬
‫‪𝑦=0‬‬ ‫𝑖𝜃 = 𝜃‬

‫با اعمال شرايط مرزی (‪ )11-5‬در حل معادله (‪ )10-5‬خواهیم داشت‪.‬‬

‫)‪𝜃 = 1 + 𝑒 𝜅𝑦 (𝜃𝑖 − 1‬‬ ‫(‪)12-5‬‬

‫➢ ناحیه واکنش (‪)0<𝑦<1‬‬

‫𝜃 ‪𝑑2‬‬ ‫𝜃𝑑‬ ‫(‪)13-5‬‬

‫‪2‬‬
‫𝜅‪−‬‬ ‫)‪= −𝜅𝜇(𝜃𝑖 − 1‬‬
‫𝑦𝑑‬ ‫𝑦𝑑‬

‫‪156‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪𝑦=0‬‬ ‫‪𝜃=1‬‬ ‫(‪)14-5‬‬

‫{‬ ‫𝜃𝑑‬
‫‪𝑦=1‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑦𝑑‬

‫با استفاده از شرايط مرزی (‪ ،)14-5‬حل معادله (‪ )13-5‬به صورت ذيل در میآيد‪.‬‬

‫))𝜇𝑦 𝑖𝜃 ‪𝑒 −𝜅 ((−1 + 𝜃𝑖 )𝜇 − 𝑒 𝜅𝑦 (−1 + 𝜃𝑖 )𝜇 + 𝑒 𝜅 𝜅(𝜃𝑖 − 𝑦𝜇 +‬‬

‫=𝜃‬ ‫(‪)15-5‬‬
‫𝜅‬
‫𝜃𝑑‬ ‫𝜃𝑑‬
‫در روابط (‪ )12-5‬و (‪ )15-5‬خواهیم داشت‪.‬‬ ‫|‬
‫‪𝑑𝑦 0−‬‬
‫|𝑦𝑑 =‬ ‫حال با اعمال شرط تطابقی‬
‫‪0+‬‬

‫𝑘‬
‫𝑘‪= 1 − 𝑒 −‬‬ ‫(‪)16-5‬‬
‫𝜇‬

‫‪ - ۳-5‬مدل منابع حرارتی گسسته‬

‫به منظور دستیابی به يک عبارت تحلیلی برای توصیف سرعت شعله در مدل منبع حرارتی گسسته‪،‬‬
‫فرض می شود که توزيع ذرات در فضا منظم بوده و فاصله بین ذرات بسیار بزرگتر از اندازه ذره‬
‫میباشد‪ .‬همچنین‪ ،‬جبهه شعله مسطح بوده و در جهت 𝑥 منتشر میشود‪ .‬مکانی که در آن رديفی‬
‫از ذرات در آستانه اشتعال قرار میگیرند (‪ ،)𝑖=0‬شروع دستگاه مختصات در نظر گرفته میشود‬
‫( 𝑖𝑇=𝑇 ‪.)𝑥=0,‬‬

‫معادله توصیفکننده سرعت شعله در چنین سیستمهايی میتواند به راحتی با استفاده از تابع‬
‫گرين بدست آيد‪.‬‬
‫] ‪−[(𝑥−𝑚)2 +(𝑦−𝑛)2 +(𝑧−𝑝)2‬‬
‫= )𝑝 ‪𝐺(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡, 𝑚, 𝑛,‬‬ ‫‪(4𝜋𝛼𝑡)−3/2‬‬ ‫𝑒‬ ‫𝑡𝛼‪4‬‬
‫(‪)17-5‬‬

‫برای ذرهای با مختصات دلخواه در شبکه داريم‪:‬‬

‫‪𝑚 = 𝑖𝑙,‬‬ ‫‪𝑛 = 𝑗𝑙,‬‬ ‫𝑙𝑘 = 𝑝‬ ‫(‪)18-5‬‬

‫در نتیجه‪ ،‬مقدار تابع گرين در آغاز دستگاه مختصات (‪ )𝑥=𝑦=𝑧=0‬به صورت رابطه (‪)19-5‬‬
‫میباشد‪.‬‬

‫‪157‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫)𝑝 ‪𝐺(𝑥 = 0, 𝑦 = 0, 𝑧 = 0, 𝑡, 𝑚, 𝑛,‬‬

‫𝑘𝑗𝑖𝑚𝑄‬ ‫] ‪−[(𝑖𝑙)2 +(𝑗𝑙)2 +(𝑘𝑙)2‬‬ ‫(‪)19-5‬‬
‫) 𝑖𝑡 𝑢𝛼𝜋‪(4‬‬‫‪−3/2‬‬ ‫𝑖𝑡 𝑢𝛼‪4‬‬
‫=‬ ‫𝑒‬
‫𝑢𝜌𝐶‬

‫به سبب توزيع منظم ذرات در فضا و تقارن مسئله‪ ،‬فرض میشود که برای جبهه شعله ساکن‪،‬‬
‫رديفهای ذرات در جهت انتشار شعله در فاصلههای زمانی برابر 𝜏 مشتعل میشوند‪ .‬بنابراين‪ ،‬زمان‬
‫سپری شده بعد از اشتعال رديف 𝑖 ام را میتوان به صورت 𝜏𝑖= 𝑖𝑡 نوشت‪.‬‬

‫افزايش دمايی که در نقطه اشتعال ‪ )𝑖=0( 𝑥=0‬توسط ذره سوخته شده منفرد واقع در موقعیت‬
‫𝑘𝑗𝑖 ايجاد میشود‪ ،‬میتواند به صورت ذيل نوشته شود‪.‬‬
‫)𝑙𝑖([‪−‬‬ ‫] ‪2 +(𝑗𝑙)2 +(𝑘𝑙)2‬‬
‫𝑘𝑗𝑖𝑚𝑄‬
‫𝑘𝑗𝑖𝑇𝛥‬ ‫=‬ ‫𝑒 ‪(4𝜋𝛼𝑢 𝑖𝜏)−3/2‬‬ ‫𝜏𝑖 𝑢𝛼‪4‬‬ ‫(‪)20-5‬‬
‫𝑢𝜌𝐶‬

‫ذرات در صفحه اشتعال (‪ ،)𝑥=0‬به سبب اثر گرمايش فزاينده توسط سوزش تمام ذرات در سمت‬
‫راست صفحه اشتعال‪ ،‬به دمای اشتعال میرسند‪( .‬شعله از راست به چپ منتشر میشود‪).‬‬
‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬

‫𝑘𝑗𝑖𝑇𝛥 ∑ ∑ ∑ ‪𝑇𝑖 = 𝑇𝑢 +‬‬

‫∞‪𝑖=1 𝑗=−∞ 𝑘=−‬‬
‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬ ‫] ‪2 +(𝑗𝑙)2 +(𝑘𝑙)2‬‬
‫𝐵𝑄‬ ‫)𝑙𝑖([‪4𝜋𝛼𝑢 𝑖𝜏 −3/2 −‬‬ ‫𝜏𝑖 𝑢𝛼‪4‬‬
‫‪= 𝑇𝑢 +‬‬ ‫) ‪∑ ∑ ∑ ( 2‬‬ ‫𝑒‬
‫𝑢𝜌𝐶‬ ‫𝑙‬
‫∞‪𝑖=1 𝑗=−∞ 𝑘=−‬‬

‫(‪)21-5‬‬

‫در نوشتن رابطه فوق‪ ،‬فرض شده است که غلظت ذرات 𝐵‪ ،‬جرم يک ذره منفرد 𝑘𝑗𝑖𝑚 و فاصله‬
‫𝑘𝑗𝑖𝑚‬
‫=𝐵 با هم مرتبطاند‪.‬‬ ‫‪𝑙3‬‬
‫بین ذرات 𝑙 توسط عبارت‬

‫سرعت انتشار گرما در لحظه اشتعال ذره به حداکثر مقدار خود رسیده و درست قبل از لحظه‬
‫𝑙‬
‫=𝑣‬ ‫اشتعال رديف بعدی کمینه میشود‪ .‬سرعت متوسط شعله در اين سیستم میتواند به صورت‬
‫𝜏‬
‫تعريف شود‪ .‬معادله (‪ )21-5‬با استفاده از پارامترهای بیبعد به فرم رابطه (‪ )22-5‬در میآيد‪.‬‬

‫‪158‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬

‫‪1‬‬ ‫𝜂) ‪𝜂 3/2 −(𝑖2 +𝑗2 +𝑘 2‬‬
‫𝑒 ) ( ∑ ∑ ∑ ‪= (4𝜋)−3/2‬‬ ‫𝑖‪4‬‬ ‫(‪)22-5‬‬
‫𝜇‬ ‫𝑖‬
‫∞‪𝑖=1 𝑗=−∞ 𝑘=−‬‬

‫𝑙𝑣‬
‫که در رابطه فوق‪ 𝜂= 𝛼 ،‬سرعت شعله بیبعدشده میباشد‪ .‬برخالف منابع حرارتی پیوسته‪ ،‬سرعت‬
‫𝑢‬
‫شعله 𝜂 تعريف شده در معادله (‪ ،)22-5‬تابعی صريح از فاصله بین ذرات میباشد‪ .‬همچنین‪ ،‬معادله‬
‫(‪ ،)22-5‬حداکثر سرعت شعله ممکن در سیستم با منابع حرارتی گسسته را وقتی که زمان احتراق‬
‫ذره به صفر میل میکند (‪ ،)𝜏𝑐 →0‬تعريف میکند‪ .‬درحالی که چنین حدی در سیستم با منابع‬
‫حرارتی پیوسته وجود ندارد‪ .‬تحت تقريب منابع حرارتی پیوسته‪ ،‬وقتی که زمان احتراقی ذره به‬
‫صفر میل میکند‪ ،‬سرعت شعله به سمت بینهايت میل میکند‪.‬‬

‫در حالت کلی‪ ،‬زمانی که نرخ سوزش ذره قابل قیاس با زمان مشخصه انتقال حرارت بین ذرات‬
‫باشد (‪ ،)𝜒~1‬معادله مربوط به سرعت شعله با استفاده از مجموع انتگرالهای زمانی متناظر با تابع‬
‫گرين به صورت ذيل نوشته میشود‪.‬‬

‫𝑢𝑇= 𝑖𝑇‬
‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬ ‫𝑙𝑖‬ ‫‪−3/2‬‬
‫] ‪−[(𝑖𝑙)2 +(𝑗𝑙)2 +(𝑘𝑙)2‬‬ ‫(‪)23-5‬‬
‫𝐵𝑄‬ ‫𝑣‬
‫𝑡 𝑢𝛼‪4‬‬
‫𝑡 𝑢𝛼𝜋‪4‬‬ ‫𝑡𝑑‬
‫‪+‬‬ ‫∫ ∑ ∑ ∑‬ ‫𝑒‬ ‫) ‪( 2‬‬
‫𝑢𝜌𝐶‬ ‫𝑙𝑖‬ ‫𝑙𝑖‬ ‫𝑙‬ ‫𝑐𝜏‬
‫) 𝑐𝜏‪𝑖=1 𝑗=−∞ 𝑘=−∞ (𝑣−𝜏𝑐 )𝐻(𝑣−‬‬

‫مشابه مدل منابع حرارتی پیوسته‪ ،‬در اين بخش نیز فرض شده است که نرخ متوسط احتراق ذره‬
‫𝑚‬
‫برابر با 𝜏 باشد‪ .‬همچنین‪ 𝐻 ،‬تابع هويسايد بوده و به صورت ذيل تعريف میشود‪.‬‬
‫𝑐‬

‫‪0‬‬ ‫‪𝑥<0‬‬ ‫(‪)24-7‬‬

‫{ = )𝑥(𝐻‬
‫‪1‬‬ ‫‪𝑥≥0‬‬

‫با استفاده از پارامترهای بیبعد‪ ،‬معادله (‪ )23-5‬به فرم ذيل درمیآيد‪.‬‬

‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬ ‫𝑖‬
‫) ‪−(𝑖 2 +𝑗 2 +𝑘 2‬‬
‫‪1 (4𝜋)−3/2‬‬ ‫𝜂‬
‫=‬ ‫∫ ∑ ∑ ∑‬ ‫𝑒‬ ‫𝜉‪4‬‬ ‫𝜉𝑑 ‪(𝜉)−3/2‬‬ ‫(‪)25-5‬‬
‫𝜇‬ ‫𝜒‬ ‫𝑖‬ ‫𝑖‬
‫)𝜒‪𝑖=1 𝑗=−∞ 𝑘=−∞ (𝜂−𝜒)𝐻(𝜂−‬‬

‫که در آن 𝑡‪ 𝜉= 𝛼𝑙𝑢2‬زمان بیبعد میباشد‪.‬‬

‫‪159‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫سرعت شعله بیبعد در مدل پیوسته 𝑘 و مدل گسسته 𝜂 از طريق عبارت 𝜒‪ 𝑘=𝜂2‬به هم مرتبط‬
‫میشوند‪ .‬بنابراين‪ ،‬میتوان رابطه (‪ )16-5‬را به فرم ذيل بازنويسی کرد‪.‬‬
‫𝜒‪2‬‬
‫𝜂‪1 1 − 𝑒 −‬‬
‫=‬ ‫(‪)26-5‬‬
‫𝜇‬ ‫𝜒 ‪𝜂2‬‬

‫اگر دمای اشتعال نرمااليز شده به صورت ذيل تعريف شود‪،‬‬

‫𝑛𝑔𝑖𝑇‬
‫= 𝑛𝑔𝑖𝜃‬ ‫(‪)27-5‬‬
‫𝑑𝑎𝑇‬

‫که در آن 𝑑𝑎𝑇‪ ،‬دمای آديابايک شعله بوده و توسط رابطه ذيل بدست میآيد‪.‬‬
‫𝑄𝐵‬
‫= 𝑑𝑎𝑇‬ ‫(‪)28-5‬‬
‫𝑢𝜌𝐶‬

‫در نتیجه میتوان نوشت‪:‬‬

‫𝜒‪2‬‬
‫𝜂‪1 − 𝑒 −‬‬
‫𝑛𝑔𝑖𝜃‬ ‫=‬ ‫(‪)29-5‬‬
‫𝜒 ‪𝜂2‬‬

‫بدين ترتیب‪ ،‬با استفاده از روابط (‪ )21-5‬و (‪ ،)23-5‬عبارت توصیف کننده سرعت شعله بیبعد‬
‫برحسب 𝑛𝑔𝑖𝜃 در مدل منابع حرارتی گسسته به صورت ذيل درمیآيد‪.‬‬

‫برای ‪𝜒→0‬‬ ‫•‬

‫‪−1‬‬ ‫∞‬ ‫∞‬

‫‪1‬‬ ‫𝜂) ‪𝑖 −3/2 (𝑖2 +𝑗2 +𝑘 2‬‬
‫𝑛𝑔𝑖𝜃‬ ‫=‬ ‫∑‬ ‫∑‬ ‫∑‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫𝑒‬ ‫𝑖‪4‬‬ ‫(‪)30-5‬‬
‫‪(4𝜋)3/2‬‬ ‫𝜂‬
‫∞‪𝑖=−∞ 𝑗=−∞ 𝑘=−‬‬

‫برای ‪𝜒>0‬‬ ‫•‬

‫‪160‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫𝑛𝑔𝑖𝜃‬
‫‪−1‬‬ ‫∞‬ ‫∞‬ ‫𝑖‬
‫‪−‬‬ ‫) ‪−(𝑖 2 +𝑗 2 +𝑘 2‬‬
‫‪1‬‬ ‫𝜂‬ ‫(‪)31-5‬‬
‫=‬ ‫‪3/2‬‬
‫∑‬ ‫∑‬ ‫∑‬ ‫∫‬ ‫𝑒‬ ‫𝜉‪4‬‬ ‫𝜉𝑑 ‪(𝜉)−3/2‬‬
‫)𝜋‪𝜒(4‬‬ ‫‪−‬‬
‫𝑖‬
‫(𝐻‬
‫𝑖‬
‫)‬
‫∞‪𝑖=−∞ 𝑗=−∞ 𝑘=−‬‬ ‫)𝜒‪(𝜂−‬‬ ‫𝜒‪𝜂−‬‬

‫معادالت (‪ )30-5‬و (‪ )31-5‬همانند معادله (‪ )29-5‬بیانگر رابطه بین سرعت شعله 𝜂‪ ،‬دمای اشتعال‬
‫𝑛𝑔𝑖𝜃 و زمان احتراقی 𝜒 میباشند‪ .‬در اين حال‪ ،‬معادالت (‪ )30-5‬و (‪ )31-5‬ماهیت گسسته منابع‬
‫گرمايی را در نظر میگیرند؛ در حالی که در معادله (‪ )29-5‬فرض شده است که تابع آزادسازی‬
‫گرمايی از لحاظ فضايی پیوسته است‪.‬‬

‫‪ - 4-5‬نتایج‬
‫وابستگی سرعت شعله بیبعد 𝜂 به معکوس غلظت ذرات بیبعد 𝜇‪ 1/‬بدست آمده از مدلهای‬
‫پیوسته (معادله (‪ ))26-5‬و گسسته (معادله (‪ ،))25-5‬در شکل (‪ )1-5‬برای مقادير مختلف پارامتر‬
‫𝜒 با هم مقايسه شدهاند‪ .‬مطابق شکل مشاهده میشود که در مقادير بزرگ پارامتر 𝜒‪ ،‬هر دو سرعت‬
‫بدست آمده از مدل پیوسته و گسسته به هم نزديک میشوند (تنها در حد ∞→𝜒 کامالً با يکديگر‬
‫برابر میشوند‪ .).‬در اين حال‪ ،‬زمانی که پارامتر 𝜒 کوچکتر از عدد واحد است‪ ،‬تفاوت بین تقريب‬
‫پیوسته و گسسته قابل توجه میباشد؛ مخصوصاً در غلظت ذرات کم (‪ .)1/𝜇~1‬به عنوان مثال‪،‬‬
‫در ‪ 𝜒=0.5‬و ‪ ،𝜇<2‬سرعت پیشبینی شده توسط مدل پیوسته حتی بزرگتر از حد حداکثر سرعت‬
‫شعله ممکن می باشد (در واقع بزرگتر از سرعت شعله با منابع حرارتی گسسته و نرخ بیپنهايت‬
‫سريع احتراق ذره)‪ .‬اين تفاوت براساس اين حقیقت قابل توجیه است که در مدل پیوسته از زمان‬
‫انتقال حرارت بین ذرات مجاور چشمپوشی میشود‪ .‬حتی اگر نرخ احتراق ذره بینهايت باشد‬
‫(∞→ 𝑐𝜏)‪ ،‬زمان فرآيند انتقال حرارت بین ذرات مجاور همواره محدود است‪.‬‬

‫زمانی که نرخ سوزش ذره سريع است يا فاصله بین ذرات زياد است‪ ،‬فرآيند انتقال حرارت به نرخ‬
‫احتراق ذره بستگی ندارد‪ .‬بنابراين‪ ،‬برای 𝜒 کوچک‪ ،‬سرعت شعله به سینتیک احتراق ذره حساس‬
‫نبوده بلکه به تغییرات پارامترهای هندسی ذرات معلق وابسته خواهد بود‪.‬‬

‫الزم به ذکر است که اگر نرخ سوزش ذره توسط انتقال نفوذی اکسیژن کنترل شود‪ ،‬رابطه بین‬
‫مدل های پیوسته و گسسته به اندازه ذره بستگی نخواهد داشت‪ .‬در حقیقت‪ ،‬برای ذرات در حال‬
‫سوزش در رژيم نفوذی‪ 𝜏𝑐 ~𝑟 2 ،‬میباشد‪ .‬بنابراين‪ ،‬در اين حالت‪ ،‬مطابق رابطه (‪ ،)2-5‬پارامتر 𝜒‬
‫‪161‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫به اندازه ذره بستگی نخواهد داشت‪ .‬از اين رو‪ ،‬تا زمانی که رژيم احتراقی ذره تغییر نکند‪ ،‬کاهش‬
‫اندازه ذره منجر به همگنسازی مخلوط نخواهد شد‪ .‬در عین حال‪ ،‬مقدار پارامتر 𝜒 نزديک حد‬
‫انتشار رقیق‪ ،‬کمینه میباشد و با افزايش غلظت اکسیژن کاهش میيابد‪ .‬پس انتظار میرود‪ ،‬ماهیت‬
‫گسسته منابع حرارتی در مخلوطهای رقیق با مقدار اکسیژن کامالً قابل مالحظه باشد‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪Discrete‬‬
‫‪4.5‬‬ ‫‪Model, χ=2.5‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪Continuous‬‬
‫‪3.5‬‬ ‫‪Model, χ=2.5‬‬
‫)𝜂( ‪Flame Speed‬‬

‫‪Continuous‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Model, χ=0.5‬‬
‫‪2.5‬‬
‫‪Discrete‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪Model, χ=0.5‬‬
‫‪1.5‬‬ ‫‪Discrete‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪Model, χ=0‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫𝜇‪1/‬‬

‫𝜒‬ ‫شکل ‪ 1-5‬وابستگی سرعت شعله بیبعد به معکوس غلظت ذرات بی بعد شده در مقادير مختلف پارامتر‬

‫معادله (‪ ) 29-5‬تنها شامل ترکیبی از پارامترهای بی بعد 𝜒 ‪ 𝜂 2‬میباشد که به فاصله بین ذرات 𝑙‬
‫بستگی ندارد؛ زيرا ترم منبع حرارتی از لحاظ فضايی همگنسازی شده است‪ .‬وابستگی 𝜂 به 𝜒 به‬
‫صورت خطوط نازک در شکل (‪ )2-5‬رسم شده است‪ .‬با خطیسازی معادله (‪ )29-5‬مشاهده‬
‫میشود که 𝜂 با 𝜒√‪ 1/‬متناسب است‪ .‬به عبارت ديگر‪ ،‬مدل پیوسته پیشبینی میکند که در‬
‫‪ 𝜂 ،𝜒→0‬به سمت بی نهايت میل کند‪ .‬اين امر بیانگر اين حقیقت است که در مدل پیوسته‪ ،‬انتشار‬
‫جبهه نفوذی توسط نرخ واکنش منابع حرارتی کنترل میشود‪.‬‬

‫برخالف تقريب پیوسته‪ ،‬سرعت شعله تعريف شده توسط معادالت (‪ )30-5‬و (‪ ،)31-5‬به طور‬
‫صريح به ساختار محیط اطراف (در واقع به فاصله بین منابع حرارتی 𝑙) وابسته است‪ .‬در حالت‬
‫حدی ‪ ،𝜒→0‬سرعت شعله به طور معکوس با 𝑙 متناسب است‪ ،‬اما با افزايش 𝜒 اين وابستگی کاهش‬
‫میيابد‪ .‬بنابراين‪ 𝜒 ،‬کمیتی برای تعیین میزان فاصله گرفتن سیستم از حالت پیوسته میباشد‪:‬‬

‫‪162‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫زمانی که ‪ ،𝜒≪1‬سیستم خواص گسسته از خود نشان میدهد و زمانی که ‪ ،𝜒≫1‬سیستم پیوسته‬
‫میشود‪.‬‬

‫سرعت جبهه بدست آمده از معادله (‪ )31-5‬در شکل (‪ )2-5‬به صورت منحنی خط چین ضخیم‬
‫رسم شده است‪ .‬برای مقادير ‪ ،𝜒≫1‬حل پیوسته با آزادسازی گرمای پیوسته با مدل منبع حرارتی‬
‫گسسته يکی میشود‪ .‬در اين حال‪ ،‬برای ‪ ،𝜒≪1‬سرعت جبهه بدست آمده از مدل گسسته به 𝜒‬
‫غیرحساس شده و از حل پیوسته فاصله میگیرد‪ .‬اين امر به اين دلیل است که در حد ‪،𝜒→0‬‬
‫انتشار جبهه توسط نفوذ گرما از میان فاصله بین منابع حرارتی کنترل میشود و اين ويژگی در‬
‫حل پیوسته ناديده گرفته میشود‪ .‬برخالف مدل پیوسته‪ ،‬زمانی که ‪ ،𝜒→0‬مدل منابع حرارتی‬
‫گسسته يک سرعت انتشار معین پیشبینی میکند؛ زيرا در مدل گسسته‪ ،‬نفوذ گرمايی بین ذرات‬
‫در نظر گرفته میشود‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫)𝜂( ‪FRONT SPEED‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0.1‬‬
‫‪0.001‬‬ ‫‪0.01‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬
‫)𝜒( ‪COMBUSTION TIME‬‬

‫‪continuum, θ_ign=0.3‬‬ ‫‪continuum, θ_ign=0.5‬‬ ‫‪continuum, θ_ign=0.6‬‬

‫‪continuum, θ_ign=0.7‬‬ ‫‪Discrete, θ_ign=0.7‬‬ ‫‪Discrete, θ_ign=0.6‬‬
‫‪Discrete, θ_ign=0.5‬‬ ‫‪Discrete, θ_ign=0.3‬‬

‫شکل ‪ 2-5‬وابستگی سرعت انتشار به زمان احتراقی 𝜒 در يک سیستم با منابع حرارتی گسسته و دماهای اشتعال متفاوت‬

‫‪163‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫نتايج حاصله از مدل گسسته در شکل (‪ )3-5‬قابل مشاهده است که در آن سرعت شعله 𝜂 به‬
‫صورت تابعی از دمای اشتعال 𝑛𝑔𝑖𝜃 و زمان احتراقی 𝜒 رسم شده است‪ .‬همچنین‪ ،‬مدل گسسته با‬
‫مدل پیوسته معادل (که در آن مقدار مشابهی از گرما به طور يکنواخت در محیط آزاد میشود)‬
‫مقايسه شده است‪ .‬مشاهده میشود که شعله گسسته همواره در يک سرعت کمتر از سیستم‬
‫همگن معادل منتشر میشود (برای يک دمای اشتعال و زمان احتراقی مشخص)‪ .‬در حد واکنش‬
‫بینهايت سريع (‪ )𝜒=0‬يک سرعت شعله مشخص در مدل گسسته بدست میآيد‪ ،‬در حالی که‬
‫سرعت شعله برای مدل پیوسته تعريف نشده است‪ .‬زمانی که مقدار 𝜒 افزايش میيابد‪ ،‬جوابها‬
‫برای مدلهای گسسته و پیوسته به سمت سرعت شعله يکسان همگرا میشوند؛ به طوری که برای‬
‫‪ 𝜒≫1‬فرضیات مربوط به مدل پیوسته ارضاء شده و هر دو مدل سرعتهای شعله يکسانی ارائه‬
‫می دهند‪ .‬اين امر فرض اعمالی در مدل پیوسته که زمان واکنش 𝑐𝜏 بسیار بزرگتر از زمان نفوذ‬
‫گرمايی بین ذرات است را نشان میدهد‪ .‬برای ‪ ،𝜒<1‬از گسستگی منابع حرارتی نمیتوان‬
‫چشمپوشی کرد؛ به طوری که يک مغايرت بین مدلهای گسسته و پیوسته مشاهده میشود‪ .‬دلیل‬
‫اين اختالف اين است که مدل پیوسته از زمان انتقال حرارت بین ذرات چشمپوشی میکند‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫‪4.5‬‬ ‫‪Discrete‬‬
‫‪Model, χ=2.5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Continuous‬‬
‫‪3.5‬‬ ‫‪Model, χ=2.5‬‬
‫)𝜂( ‪Flame Speed‬‬

‫‪Continuous‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Model, χ=0.5‬‬
‫‪2.5‬‬ ‫‪Discrete‬‬
‫‪Model, χ=0.5‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪Discrete‬‬
‫‪1.5‬‬ ‫‪Model, χ=0‬‬

‫‪1‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫)𝑛𝑔𝑖𝜃( ‪Ignition Temperature‬‬

‫𝜒‬ ‫شکل ‪ ۳-5‬سرعت شعله به صورت تابعی از دمای اشتعال و زمان احتراقی‬

‫‪164‬‬
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫ زمانی که‬،‫ سرعت شعله 𝜂 به طور قابل توجهی بین دو مدل متفاوت است‬، 𝜒<1 ‫اگرچه برای‬
‫ سرعت شعله برای مدلهای گسسته‬،‫𝑛𝑔𝑖𝜃 میرسد‬,𝑡ℎ =1 ‫دمای اشتعال 𝑛𝑔𝑖𝜃 به حد ترمودينامیکی‬
.‫و پیوسته به مقدار صفر کاهش میيابد‬

‫ مراجع‬- 5 - 5

1. Tang, F.D., Higgins, A.J. and Goroshin, S., 2009. Effect of

discreteness on heterogeneous flames: propagation limits in
regular and random particle arrays. Combustion Theory and
Modelling, 13(2), pp.319-341.
2. Goroshin, S., Lee, J.H.S. and Shoshin, Y., 1998, January. Effect
of the discrete nature of heat sources on flame propagation in
particulate suspensions. In Symposium (International) on
Combustion (Vol. 27, No. 1, pp. 743-749). Elsevier.
3. Goroshin, S., Bidabadi, M. and Lee, J.H.S., 1996. Quenching
distance of laminar flame in aluminum dust clouds. Combustion
and Flame, 105(1-2), pp.147-160.
4. Seshadri, K., Berlad, A.L. and Tangirala, V., 1992. The structure
of premixed particle-cloud flames. Combustion and
Flame, 89(3-4), pp.333-342.
5. Williams, F.A., 1965. Combustion Theory Addison.
6. Cassel, H.M., 1964. Some fundamental aspects of dust
flames (Vol. 6551). US Department of the Interior, Bureau of
Mines.
7. Ballal, D.R., 1983. Flame propagation through dust clouds of
carbon, coal, aluminium and magnesium in an environment of
zero gravity. Proceedings of the Royal Society of London. A.
Mathematical and Physical Sciences, 385(1788), pp.21-51.
8. Tikhonov, A.N. and Samarski, A.A., 1963. Equations of
Mathematical Physics (Robson and Basu, trans.).

165
‫احتراق گسسته ابرذرات آهن‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

9. Pokhil, P.F., Belyaev, A.F., Frolov, Y.V., Logachev, V.S. and

Korotkov, A.I., 1973. Combustion of powered metals in active
media.
10. Bidabadi, M., Mohammadi, M., Poorfar, A.K., Mollazadeh, S.
and Zadsirjan, S., 2015. Modeling combustion of aluminum dust
cloud in media with spatially discrete sources. Heat and Mass
Transfer, 51(6), pp.837-845.
11. Tang, F.D., Higgins, A.J. and Goroshin, S., 2012. Propagation
limits and velocity of reaction-diffusion fronts in a system of
discrete random sources. Physical Review E, 85(3), p.036311.
12. Goroshin, S., Tang, F.D. and Higgins, A.J., 2011. Reaction-
diffusion fronts in media with spatially discrete sources. Physical
Review E, 84(2), p.027301.
13. Wright, A., Higgins, A.J. and Goroshin, S., 2016. The Discrete
Regime of Flame propagation in Metal particulate
clouds. Combustion Science and Technology, 188(11-12),
pp.2178-2199.

166
 ‫واژه نامه‬
A
Activation energy asymptotics ‫حدهای انرژی فعالسازی‬
Adiabatic planar flame ‫شعله مسطح بیدررو‬
C
Cellular and oscillatory instabilities ‫ناپايداری های سلولی و نوسانی‬
Combustor instability ‫ناپايداری محفظه احتراق‬
Chemical kinetic ‫سینتیک شیمیايی‬
D

Dust cloud ‫ابر ذرات‬

Discrete phase transitions ‫انتقالهای فازی گسسته‬
Diffusion flame ‫شعله نفوذی‬
F

Fast chemistry limit ‫حد شیمی سريع‬

Flame extinction ‫خاموشی شعله‬
Flammability limit ‫حد اشتعال پذيری‬
Front flame ‫جبهه شعله‬
H

heat release ‫آزادسازی گرما‬

homogeneous combustion ‫احتراق همگن‬
heterogeneous combustion ‫احتراق ناهمگن‬
Hydrodynamic instability ‫ناپايداری هیدرودينامیکی‬
I

Intrinsic instability ‫ناپايداری ذاتی‬

‫واژه نامه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

Laminar burning velocity ‫سرعت سوزش آرام‬

Laminar flame ‫شعله آرام‬
Lean premixed flame ‫شعله پیشآمیخته رقیق‬
Lewis number ‫عدد لويیس‬
Lifted Flame ‫شعله برخاسته‬
Limit flame temperature ‫دمای شعله حدی‬
M

Mass fraction ‫کسر جرمی‬

Mixing-layer ‫اليهی آمیختگی‬
Micro-reactor ‫میکرو راکتور‬
O

Order of magnitude ‫مرتبه بزرگی‬

P

Parabolic flame path approximation ‫تقريب مسیر شعله سهموی‬

Partially premixed ‫پیش آمیخته جزئی‬
Perturbation ‫اختالل‬
Post-Flame Zone ‫شعله از پس ناحیۀ‬
Pulsating instability ‫ناپايداری ضربانی‬
Pre-Heat Zone ‫ناحیه پیشگرم‬
Premixed flame ‫شعله پیش آمیخته‬
R

Reaction Zone ‫ناحیه واکنش‬

168
‫واژه نامه‬ ‫مدلسازی احتراق گسسته لبهای ابرذرات آهن‬

‫‪Reynolds number‬‬ ‫عدد رينولدز‬

‫‪Rich premixed flame‬‬ ‫شعله پیش آمیخته غنی‬
‫‪S‬‬

‫‪Stagnation plane‬‬ ‫صفحه سکون‬

‫‪Shrinking core model‬‬ ‫مدل هسته انقباضی‬
‫‪T‬‬

‫‪Thermal-diffusive instability‬‬ ‫ناپايداری حرارتی‪-‬نفوذی‬

‫‪Thermal runaway‬‬ ‫فرار حرارتی‬
‫‪Tribrachial‬‬ ‫سه بازويی‬
‫‪Triple‬‬ ‫سهگانه‬
‫‪V‬‬

‫‪Vortex ring‬‬ ‫حلقه گردابهای‬

‫‪169‬‬
 Modeling of Discrete Edge
Combustion of Particle Cloud

Written & Compiled By:

Mehdi Bidabadi
Shahin Akbari